bosbeheer
Fijn dood hout: afval of waardevolle biotoop? Na beheerwerken in het bos blijft er steeds takhout achter. Bij fijnbetakte bomen met een kleine kruin valt dit nogal mee, maar bij kromme grove dennen of laag- en dikvertakte bomen kan het om een flinke hoeveelheid gaan. We krijgen steeds meer vragen van mensen die houden van een opgeruimd bos of die bezorgd zijn over een verbraming in takkenhopen. We gingen te rade bij het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), dat een uitgebreide literatuurstudie deed over de mogelijke ecologische consequenties van een verhoogde biomassa-oogst in bossen. Men ging er op zoek naar de gevolgen, vooral voor de bodem, de productiviteit en de biodiversiteit. Het positieve effect van fijne takken op de bosbodem wordt in het volgende nummer besproken. Inmiddels is algemeen geweten dat dood hout belangrijk is voor de biodiversiteit in bossen: ruim een derde van alle bossoorten is afhankelijk van dood hout als voedsel of schuilplaats. Heel wat studies toonden het uitzonderlijke belang aan van zwaar, liggend en staand dood hout. De laatste jaren gaat er dan ook veel aandacht naar dik, dood hout. Fijn hout krijgt doorgaans veel minder aandacht. Hetzelfde geldt voor de stobben van gekapte bomen. Onterecht, zo bleek uit de literatuurstudie van INBO. Veel kleintjes maken een grote hoop
Een berekening op basis van de Vlaamse bosinventaris, gedetailleerde metingen en
extrapolaties in de bosreservaten toonden aan dat de fractie met een omtrek van 0 tot 20 cm (die normaal gesproken nooit opgemeten wordt) in een gemiddeld bos 3 tot 4 kubieke meter per hectare inneemt. Ongeveer een derde van het liggende, dode hout bestaat uit fijn hout. Het volume van de fractie tot 20 cm is op bosniveau bijna even groot als die van het dood hout met een omtrek van 20 tot 60 cm. Geen verwaarloosbaar aandeel, dus! Een beleid waarbij meer exploitatieresten worden geruimd als biomassa voor groene energie zou dus een belangrijke impact hebben op de voorraad dood hout en de doelstelling van minstens 4% dood hout in elk bosbestand in het gedrang brengen.
Fijn takhout, een fijne biotoop
Fijn takhout is veel soortenrijker dan algemeen aangenomen. Zweeds en Frans onderzoek naar de keverfauna in exploitatieresten (max. 15 cm dik) toonde aan dat deze fauna vrij soortenrijk was, met nogal wat zeldzame en rodelijstsoorten. Bovendien werden soorten gevonden die enkel in fijn en niet in dik dood hout voorkomen. Dit was nog explicieter zo voor houtverterende paddenstoelen. Bij een onderzoek op dood eikenhout in Zuid-Zweden werden meer dan 400 soorten zwammen gevonden, waarvan ruim 170 soorten exclusief op fijn hout (met een diameter van maximaal 10 cm) voorkwamen, tegenover 61 soorten op zwaar, dood hout. Voor de groep van de
‘t Limburgs Bosbelang | 63 | winter | 9
