Εκδόσεις e-Politikon: ΣύλλογοςΑποφοίτωνΠολιτικήςΕπιστήμηςκαιΔημόσιαςΔιοίκησηςΕΚΠΑ ΔιεύθυνσηΣύνταξης: ΗλίαςΖαχαριουδάκης Αρχισυντάκτες: ΑλέξανδροςΚολυβάς, Δρ ΒέραΣπυράκου ΣυντακτικήΟμάδα: ΚατερίναΑϊβαλιώτη, ΑλέξανδροςΚολυβάς, ΔημήτρηςΜουταφίδης, Παναγιώτης- Ηλίας Τζιλιλής ΣυντακτικήΕπιμέλεια: Δρ ΒέραΣπυράκου, ΑλέξανδροςΚολυβάς Διόρθωση: ΑλέξανδροςΚολυβάς, Δρ ΒέραΣπυράκου ΓραφιστικήΕπιμέλεια: ΜπαμπάκΑχτεσαμιπούρ Εικόναεξωφύλλου: https://fineartamerica.com/featured/war-draw-by-krzysztof-grzondziel-krzysztof-grzondziel.html
Μήνυμα Προέδρου 4 Editorial 6 ΟΔιαμεσολαβητικός Ρόλος της Τουρκίας στον Ρώσο-Ουκρανικό Πόλεμο 7 Πόλεμος στην Ουκρανία και Θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης 12 Οι οικολογικές συνέπειες του πολέμου της Ουκρανίας 18 Όπλα και διανοούμενοι 25
, ιδρύθηκε το 2013 από μία ομάδα νέων αποφοίτων του ομώνυμου τμήματος. Στοχεύει στην ενίσχυση των σχέσεων και τηςεπικοινωνίαςκαιτων μελώντου, όπωςκαιστηνδιαβίου μάθησηκαιτηνεπαγγελματική αποκατάστασητωναποφοίτωντουτμήματοςΠολιτικήςΕπιστήμηςκαιΔημόσιαςΔιοίκησης Οισυνεργασίες Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο ΣΑΠΕΔΔ έχεισυνάψεισυνεργασίες μετηνΑμερικανικήΠρεσβεία, την InterMediaKt, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και έχει αποκτήσει Ειδικό Συμβουλευτικό Καθεστώς στο ΟικονομικόκαιΚοινωνικόΣυμβούλιο (ECOSOC) τουΟΗΕ Στο πλαίσιο των συνεργασιών του, ο ΣΑΠΕΔΔ προχώρησε στην υπογραφή τριετούς συνεργασίας με το Ίδρυμα Νεολαίας και Δια βίου Μάθησης. Μέσα
Μήνυμα Προέδρου Μία από τις πρώτες δράσεις του Συλλόγου από την ίδρυση του, ήταν η σύσταση και η λειτουργία ηλεκτρονικού περιοδικού με στόχο την δια βίου μάθηση των αποφοίτων, αλλά και για να μπορούν τα μέλη μας να έχουν την δική τους φωνή μέσα από το Σύλλογο, γιαπλειάδα ζητημάτωνπουαφορούντηνεπικαιρότητα. Σε αυτό το τεύχος το ePolitikon θακυκλοφορήσει μετοντίτλο «Ουκρανικόςπόλεμος: Όψειςκαι συνέπειεςτηςδιεθνούςπολιτικήςκατάστασης» Το θέμα του πολέμου στην Ουκρανία είναι ένα
τα πιο
μ
στην διεθνή πολιτική σκακιέρα. Εννιά μήνες από την έναρξη της ρωσικής εισβολής πολλοί αναρωτιούνται για την έκβαση του πολέμου και αν η γεωπολιτική κατάσταση που θα δημιουργηθεί θα προσομοιάζει σε τίποτα με την παλιά. Όμως ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν αφορά μόνο τις εμπλεκόμενες χώρες αλλά όλο τον κόσμο, καθώς προκαλούν κρίση στην οικονομία και στα τρόφιμα, ενώ η Ευρώπη λόγω της εξάρτησης της από το αέριο δεν μπορεί να ανταποκριθεί στην ρωσική επιθετικότητα. Οι συντάκτριες και οι συντάκτες του περιοδικού μας πρόκειται να ρίξουνπερισσότερο φωςσεπολιτικές, οικονομικέςκαικοινωνικέςπτυχέςτουζητήματος. Λίγαλόγιαγιατοσύλλογο Ο Σύλλογος Αποφοίτων του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δη
(ΣΑΠΕΔΔ), του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστη
σε αυτή τη συνεργασία περιλαμβάνεται η δυνατότητα έκδοσης της ευρωπαϊκής κάρτας νέων, σε προνομιακή τιμή, αποκλειστικά για τα μέλη του Συλλόγου (μέχρι 30 ετών) Ακόμη, τον Φεβρουάριο, η Γενική Συνέλευση των καθηγητών του τμήματος Πολιτικής ΕπιστήμηςκαιΔημόσιαςΔιοίκησης, έκανε δεκτό το αίτημα του φορέα, και με αυτόν τον τρόπο ο Σύλλογος Αποφοίτων είναι επίσημος φορέας του τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών Σε κάθε περίπτωση ο Σύλλογος Αποφοίτων βρίσκεται δίπλα στους αποφοίτους πράττοντας ότι περισσότερο μπορεί προκειμένου να είναι η φωνή των φοιτητών και των αποφοίτων του τμήματος Αν θέλετε να συμμετάσχετε και εσείς στις δραστηριότητες μας μπορείτε ναγίνετε μέλη μέσωτηςνέας μας ιστοσελίδας politikoalumni.gr. ΓιάννηςΚουτρουμπής ΠρόεδροςτουΣυλλόγουΑποφοίτωνΠολιτικήςΕπιστήμηςκαιΔημόσιαςΔιοίκησης
από
επίκαιρα ζητή
ατα
μόσιας Διοίκησης
μίου Αθηνών
, σε μία σημαντική προσπάθεια καταγραφής των τρεχουσών εξελίξεων Αναλύονται περιπτωσιολογικά οι θέσειςτηςΕυρωπαϊκήςΈνωσηςστοκρίσιμοαυτόζήτημα, το ενδεχόμενο της τουρκικής περίπτωσης να κατέχει έναν διαμεσολαβητικό ρόλο, οι αξιοσημείωτες οικολογικές συνέπειες ως επακόλουθες του πολέμου της Ουκρανίας, ενώ μεταξύ των αναλύσεων στο τεύχος του Νοεμβρίου 2022, επιχειρείται και η συνοπτική παρουσίαση των διαφορετικών προσεγγίσεων υπό το πρίσμα της πολιτικής θεωρίας και φιλοσοφίας, οι οποίες συντρέχουν τη συζήτηση που αφορά στους τρόπους επίλυσης του ρωσο ουκρανικού πολέμου, καθώς και τις ενδεχόμενες προοπτικές αντιμετώπισης ενός σύνθετουκαιιδιαίτερηςσημασίαςδιεθνολογικούζητήματος. ΚαλήΑνάγνωση!
Editorial Στο εν λόγω τεύχος εξετάζεται ως ένα επίκαιρο ερευνητικό πεδίο με πολιτικές και ηθικές προεκτάσεις για την Ευρώπη και τη διεθνή πολιτική σκηνή, τοζήτηματηςΟυκρανικήςκρίσης. Συνακόλουθα, οι αναλύσειςεστιάζουνστιςόψειςκαιτιςεπιπτώσειςτουφαινομένουστηδιεθνή πολιτική κατάσταση. Εν προκειμένω, αναλύονται με κριτική διάθεση οι συνέπειες και οι διαστάσεις του πολέμου σε γεωπολιτικό, οικονομικόκαικοινωνικόεπίπεδο. Πιοσυγκεκριμένα, οι συμβολές των συντακτών και των συντακτριών που φιλοξενούνται στο τεύχος, επισημαίνουν και τοποθετούνται σε κρίσιμα ζητήματα όπως αυτά εγγράφονται το πλαίσιο της Ουκρανικής κρίσης
Πηγή ΟΔιαμεσολαβητικόςΡόλοςτηςΤουρκίαςστον Ρώσο-ΟυκρανικόΠόλεμο ΤουΠαναγιώτηΗλίαΤζιλιλή* Βιογραφικό Ο Τζιτζιλής Παναγιώτης Ηλίας είναι προπτυχιακός φοιτητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ και ασκούμενος σε συμβολαιογραφείο μέλος του ΣΣΕΘ , γνωρίζει άπταιστα Αγγλικά και αρκετά καλά τα Γερμανικά Διατελεί αρθρογράφος στην ομάδα σχολιασμού δικαστικών αποφάσεων, στο περιοδικό της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ «Νομικός Παλμός», καθώς και συμμετέχει ως αρθρογράφος με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο Διεθνές Δίκαιο και τις Διεθνείς σχέσεις στον Όμιλο Διεθνών Ευρωπαϊκών Θεμάτων (ΟΔΕΘ). Επίσης, έχει συμμετάσχει ως ομιλητής στο 12ο Συνέδριο Mare Nostrum του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στο 4ο Φόρουμ Θεσσαλονίκης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και σε αφιέρωμα των Πολιτιστικών Συλλόγων τουΔήμουΠαιονίαςγιατα 100 χρόνιααπότηνΜικρασιατικήκαταστροφή. Περίληψη Μετά απότηνρωσικήεισβολήστηνΟυκρανία, τονΦεβρουάριοτου 2022, σύσσωμοςοδυτικός κόσμοςέσπευσενακαταδικάσειτηνενέργειααυτήτηςΡωσίας, ωςαντίθετηστοδιεθνέςδίκαιο,
αλλά και στις σύγχρονες δικαιοπολιτικές αρχές. Άπαντες , πέρα από την αποδοκιμασία της εισβολής, επέβαλλαν επιπλέον κυρώσεις κατά της Ρωσίας, άπαντες εκτός όμως των Λακεδαιμονίων (βλ. Δυτικά αντίποινα κατά της Άγκυρας, 2022). Η Τουρκία εξ αρχής δεν ακολούθησε την σκληρή γραμμή της Δύσης και επέλεξε μια πιο ήπια οδό για την λεκτική καταδίκη της ρωσικής εισβολής, ενώ αρκετές φορές απείχε καιαπότιςκυρώσεις
να προβεί σε χρήση ένοπλης στρατιωτικής βίας κατά της Ουκρανίας, αναφερόμενοι ότι επρόκειτο ξεκάθαρα για εισβολή, ηΤουρκίααπέφυγεαυτόντον σκληρό χαρακτηρισμό και αντ’ αυτού χρησιμοποίησε τον όρο «στρατιωτική επιχείρηση» (Καταδίκασε τη Ρωσία ο Ερντογάν 2022) Με αυτόν τον τρόπο, αφενός μεν καταδικάζει την ενέργεια αυτή της Ρωσικής Ομοσπονδίας, αφετέρου όμως δεν άνοιγε πυρά εναντίον της Μόσχας, χρησιμοποιώντας τον όρο που η ίδια έκανε χρήση προκειμένου να αναφερθεί στην εισβολή της στην Ουκρανία Λίγες μέρες αργότερα και όλο το επόμενο διάστημα μέχρι και σήμερα, αρνήθηκε και αρνείται να λάβει μέρος στις κυρώσεις που επέβαλε η Δύση κατά της Ρωσίας, αποφεύγοντας έτσι
τη Ρωσία ο Ερντογάν
μιας περαιτέρω
Τουρκίας
μφίβολακινήσειτοενδιαφέρονσεαρκετούςδιεθνείςαναλυτές Λέξειςκλειδιά: Τουρκία Ουκρανικήκρίση Διαμεσολάβηση Διεθνείςσχέσεις Η στάση της Τουρκίας απέναντι στην Ρωσο Ουκρανική σύρραξη ήταν εξ αρχής αινιγματική. Στα τέλη Φεβρουαρίου του 2022 , την ώρα που όλες οι δυτικές χώρεςκαταδίκασαντηνπράξη αυτή του ρώσου προέδρου
της
ΗΠΑ και την Δύση, οι οποίες δυσανασχέτησαν και δυσαρεστήθηκαν από την στάση αυτή της Τουρκίας. Άλλωστε , όπως εύλογα συνάγεται από τα παραπάνω, αλλά και από δηλώσεις τούρκων αξιωματούχων της κυβέρνησης, η Τουρκία προτιμά να διατηρήσει αυτήν την λεπτή ισορροπία ανάμεσα στη Δύση και την Μόσχα, παρά να έρθει σε ευθεία αντιπαράθεση με την τελευταία. Η όλη στάση της Τουρκίας, η οποία χαρακτηρίστηκε από αρκετούς αναλυτές ως «επιτήδεια ουδετερότητα» (Μιχελάκης, 2022), την έκανε τον ιδανικό μεσολαβητή μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, στις διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν μερικέςεβδομάδες μετάτηνέναρξητου πολέμου Ο τρόπος όμως με τον οποίο πέτυχε να εξασφαλίσει για τονεαυτότηςτηνθέσητου
(Καταδίκασε
, 2022) Χρήζει, λοιπόν
ανάλυσης, η στάση αυτή της
, ηοποίαέχειανα
να προξενήσει την οργή της Μόσχας Ωστόσο, κατάτηνδιάρκεια
ψηφοφορίας της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ τάχθηκε υπέρ της σύνταξης αποδοκιμαστικού ψηφίσματος για τις ενέργειας της Ρωσίας, κατευνάζοντας παράλληλα τις
φήμη της ως μιαχώραπουσέβεταιτοδιεθνέςδίκαιο και μάλιστα εκδηλώνοντας έμπρακτα τον σεβασμό της, αντικρούοντας έμμεσα τους ισχυρισμούς της Ελλάδας ότι δεν δείχνει ίχνος σεβασμού προς τη διεθνή νομιμότητα και το διεθνές δίκαιο Αφετέρου πέτυχε να δείξειστουςΕυρωπαίουςεταίρουςτηςότιπαραμένειένας ισχυρός παίκτηςστηδιεθνήγεωπολιτικήσκακιέρα
διαμεσολαβητή είναι
μ
.
από την προμήθεια του ουκρανικού στρατού με drown και λοιπό στρατιωτικό εξοπλισμό, την λεκτική καταδίκη του πολέμου,
συγχρόνως με την αποφυγή προκλητικών δηλώσεων και τη διατήρηση διαύλων επικοινωνίας με την Μόσχα
διατηρήσει ίσες αποστάσεις από τις δύο αντιμ
μενες πλευρές, γι’ αυτό και επελέγη
«
» σημείο
Σεργκέι Λαβρόφ και ο ΟυκρανόςομόλογόςτουΝΚουλέμπα, συναντήθηκανστην Αττάλεια της Τουρκίας, με παρουσία μάλιστα του Τούρκου ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου Παρόλο που η συνάντηση δεντελεσφόρησε, καθώςοιδυουπουργοίδενκατάφερανναβρουν ικανοποιητική συμβιβαστική λύση, υπήρξε πράγματι μια καλή βάση για μελλοντικές συναντήσεις των δύο πλευρών, αλλά και την ανίχνευση των προθέσεών τους, συγκεκριμενα γιατιςδύοβάσειςτηςΤουρκίαςγιατονπόλεμοστηνΟυκρανία. Ο μόνος όμως που αποκόμισε σημαντικά και ουσιαστικά οφέλη από την συνάντηση της
, μεέναεξαιρετικόδιπλωμ
Αδιαμφισβήτητα όμως εξασφάλισε και την εύνοια της Μόσχας, σε μια εποχή όπου οι σχέσεις της τελευταίας με τις χώρες του ΝΑΤΟ είναι ιδιαίτερα τεταμένες Η εν λόγω εύνοια μάλισταθα συμβάλει και στην μείωση του ενεργειακού κόστους, διότι θα μπορέσει να προμηθευτεί σε καλύτερες τιμές, ρωσικό φυσικό αέριο, αποφεύγοντας την επιπλέον επιβάρυνσητωνπολιτών της. Δεν θα πρέπει άλλωστε να λησμονείται ότι η Τουρκική ηγεσία αντιμετωπίζει σκληρή εσωτερική κριτική, σχετικά με την οικονομική πολιτική που ασκεί. Εκτός αυτού, διατηρώντας διαύλους επικοινωνίας και καλές διπλωματικές σχέσεις με το Κρεμλίνο, θα έχει πρόσβαση στην ρωσική αγορά όπλων, σε περίπτωση που οι ΗΠΑ δεν διαθέσουν σε αυτήν επιπλέον σύγχρονο στρατιωτικόεξοπλισμό, γεγονόςταοποίο μπορείναλειτουργήσειως μοχλόςπίεσης προςτιςΗΠΑκαιτιςυπόλοιπεςδυτικέςχώρες προμηθευτέςστρατιωτικώνόπλων Συνεπώς εύκολα μπορεί να διακριθεί από τα προαναφερθέντα, η οπορτουνιστική στάση που τηρεί η Τουρκία απέναντι στις Διεθνείς σχέσεις Η ηγεσία της εν λόγω χώρας εκμεταλλεύτηκε
αξιοση
είωτος
Μέσα
αλλά
, η Τουρκία κατάφερε να
αχό
ως
ουδέτερο
συνάντησης των δύο αντιμαχόμενων πλευρών Ετσι, για πρώτη φορά μετά την έναρξη της εισβολής, ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών
Αττάλειας ήταν αναμφίβολα η Τουρκία. Με την στρατηγική που ακολούθησε και την επιμονή που επέδειξε , ώστε η συνάντηση τωνδυοΥΠΕΞναπραγματοποιηθείεπιτουρκικούεδάφους κατάφερε, αφενός να αποκαταστήσει την
ατικόπροσωπικό
πιθανότατα να συνεχίσει να τηρεί, στον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, οφείλεται εξ ολοκλήρου στον καιροσκοπισμό της, παρά σε κάποια στρατηγική. Δεν είναικαθόλουαπίθανο σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο κρατών να συνεχίσει να προσφέρει τις διαμεσολαβητικές της υπηρεσίες, εφόσον υπάρχει η δυνατότητα αποκόμισης κάποιου οφέλους Πάντως οι εξελίξεις στο όλο ζήτημα τόσο από τουρκικής όσο και από Ρωσο ουκρανικής πλευράς, δεναναμένονταιπληκτικές Βιβλιογραφία : «Δυτικά αντίποινα κατά Άγκυρας» (2022, Σεπτέμβριος 16), Η Καθημερινή, Ανακτήθηκε από: https://www.kathimerini.gr/world/562045963/dytika antipoina kata agkyras/ «Καταδίκασε τη Ρωσία ο Ερντογάν Η προσεκτική διατύπωση για επιχείρηση και όχι για εισβολή» (2022, Φεβρουάριος 24), Skai.gr, Αναρτήθηκε από: https://www.skai.gr/news/world/oukraniko i tourkia katadikazei ti rosia me prosektiki diat yposi gia epixeirisi oxi gia Κρανιάς, Π. (2022, Αύγουστος
να λάβει μια πιο ξεκάθαρη στάση απέναντι στις εξελίξεις
τα
Άλλωστε ήδη διαφαίνεται η γενίκευση της αντιπαλότητας Ρωσίας Ουκρανίας , σε αντιπαλότητα Ρωσίας Δύσης, η οποία πιθανόν να μην επεκταθεί και στον ιδεολογικό χώρο, όπως συνέβει επί Ψυχρού Πολέμου, αλλά να διατηρηθεί στο πεδίο του χωρισμού ζωνών επιρροής. Εν κατακλείδι είναι φανερό πλέον ότι η διαμεσολαβητική στάση που τήρησε η Τουρκία, και
από
επιτήδειος
στο έπακρο τις εξελίξεις στην Ουκρανία προκειμένου να αντιστραφεί η αρνητική εικόνα που δημιουργήθηκε γι’ αυτήν όλο το προηγούμενο διάστημα, ενώ παράλληλα προσπάθησε να αποκομίσει τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη για το μέλλον. Αποτιμώντας, εκ του αποτελέσματος, τη συνήθη αυτή στάση της, μπορεί να λεχθεί ότι η Τουρκία βγήκε μάλλον κερδισμένηαπότην όλη ιστορία Εντούτοις, το περιθώριό της για ελιγμούς έχει αρχίσει να στενεύει, αφού τόσο η Δύση όσο και η Ρωσία έχουν αρχίσει σταδιακά να ασκούν πιέσεις ώστε
(βλ
Δυτικά αντίποινα κατά της Άγκυρας 2022)
9) «ΠούτινκαιΕρντογανχρειάζονταιοέναςτονάλλο», capital.gr, Αναρτήθηκε
: https://www capital gr/diethni/3652073/poutin kai erntogan xreiazontai o enas ton allo Μιχελάκης, Γ (2022, Μάρτιος 3) «Τελικά ποιος είναι
ουδέτερος», real gr , (2022), Αναρτήθηκεαπό :
https://www.real.gr/real editors giannis mixelakis/arthro/telika poios einai o epitideios oudeter os 820489 «Πόλεμος στην Ουκρανία: Η Τουρκία πήρεθέση δενθασυμμετάσχειστιςκυρώσειςκατάτης Ρωσίας» (2022, Μάριος 1), iefimerida gr, Αναρτήθηκε από: https://www iefimerida gr/kosmos/oykrania toyrkia den symmetashei kyroseis rosias «Πόλεμος στην Ουκρανία : και η Τουρκία καταδικάζει τα δημοψηφίσματα» (2022, Σεπτέμβριος 21), Το Θέμα, Αναρτήθηκε από: https://www protothema gr/world/article/1287081/polemos stin oukrania kai i tourkia ka tadikazei ta rosika dimopsifismata/ «Σε 2 βάσεις η Τουρκία για τον πόλεμο στην ουκρανία : διατηρούμε διπλωματικέςισορροπίες για να διευκολύνουμε συνομιλίες» (2022, Μάιος 16), thetoc.gr, Αναρτήθηκε από: https://www.thetoc.gr/diethni/article/se duo barkes i tourkia gia ton polemo stin oukrani a diatiroume diplomatikes isorropies gia na dieukolunoume sunomilies/ «Στενές σχέσεις Πούτιν Ερντογάν : Η βόλτα αγκαζέ και τα μεζεδάκια με Λουκασένκο» (2022, Σεπτέμβριος 17), cnn.gr, Αναρτήθηκε από: https://www.cnn.gr/kosmos/story/328900/oi stenes sxeseis poytin erntogan h volta agkaz e kai ta mezedakia me loykasenko «Τουρκία : Καταδικάζει την Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία» (2022, Φεβρουάριος 24) ,Τα Νέα, Αναρτήθηκε από: https://www tanea gr/2022/02/24/world/tourkia katadikazei ti rosiki eisvoli stin oukrania/ «Τουρκία : Πως έγινε σημαντικός παίκτης στον πόλεμο στην Ουκρανία» (2022, Μάρτιος 8), Η Ναυτεμπορική, Ανακτήθηκε από: https://m naftemporiki gr/story/1839790/tourkia pos egine simantikos paiktis ston polem o tis oukranias
Πηγή ΠόλεμοςστηνΟυκρανίακαιΘέσειςτηςΕυρωπαϊκήςΈνωσης ΤηςΚατερίναςΑϊβαλιώτη* Βιογραφικό Η Κατερίνα Αϊβαλιώτη γεννήθηκε το 2003 και είναι φοιτήτρια του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Έχει παρακολουθήσει
, τοννομικό κόσμοκαιτηνιστορία. Περίληψη Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η διείσδυση εντός των θεμάτων που απασχολούν το Ρωσο Ουκρανικό ζήτημα, και συγκεκριμένα την στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στην Ρωσία Ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται μέσααπότηνπαράθεσητωνκυρώσεωνπουέχει επιβάλει το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι της Μόσχα από την έναρξη της πολεμικής σύρραξης έως και σήμερα, οι οποίες αφορούν ένα μεγάλο φάσμα οικονομικών και κοινωνικών κρατικών υποθέσεων. Υπογραμμίζεται, εντούτοις, η αναλλοίωτη στήριξη της Ουκρανίας από την μεριά της Δύσης και η αποδοκιμασία των ρωσικών ενεργειών με κάθε κόστος. Λέξεις κλειδιά: Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωκοινοβούλιο Ρωσική εισβολή Ουκρανική κρίση πόλεμος
πολλές εκδηλώσεις πολιτικού και κοινωνικού χαρακτήρα, ενώ τα ενδιαφέροντά της περιστρέφονται γύρω απότηνεσωτερικήκαιεξωτερικήπολιτική
Κρίνοντας
αίολα
ματα και την εγκληματική στάση του Πούτιν καταδικαστέα, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει θεσπίσει μια σειρά από κυρώσεις μεσκοπότηναποδυνάμωσητου Κρεμλίνου. Απώτερος στόχοςείναιησυμμόρφωσητηςΡωσίαςσύμφωνα μετιςσυμβάσειςτου Διεθνούς Δικαίου και η αποσταθεροποίηση της οικονομίας και της τεχνολογίας του πολέμου. (Ethnos, 2022) Η πρώτη δέσμη κυρώσεων (23 Φεβρουαρίου 2022) αφορά ατομικά τα μέλη της Κρατικής Δούμας ή αλλιώς Κάτω Βουλήςπουστις 15 Φεβρουαρίουψήφισαν “ΥΠΕΡ” στηναναγνώριση των περιφερειών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ της Ουκρανίας, οι οποίες
του νέου
μεσα
στην Ουκρανία ως ανεξάρτητες οντότητες και να τοποθετήσει στις περιοχές αυτές ρωσικό στρατό
Οι παραπάνω ενέργειες άνοιξαν τον δρόμο για την κατοπινή εισβολή της Ρωσίας
Ουκρανία, γεγονός που προκάλεσε μεγάλο
μό και
Σφαίρα. Εμβαθύνοντας, η Ευρωπαϊκή Ένωση
διαρρήδην στο πλευρό του
και υπογράμμισε ότι δεν θα αναγνώριζε
κυβερνητικού ελέγχου. Τα 351 ιθύνοντα μέλη, μεταξύ άλλων,
περιουσιακών στοιχείων, αδυναμίαδιάθεσηςκεφαλαίωνκαιταξιδιωτικέςαπαγορεύσεις. Εκτός αυτού τίθενται περιορισμοί στις οικονομικές σχέσεις με τις περιφέρειες Ντονέτσκ και Λουχάνσκ, οι οποίοι περιλαμβάνουν την απαγόρευση εισαγωγών, εξαγωγών και τουριστικών υπηρεσιών Τέλος, οι κεφαλαιαγορές και οι χρηματοπιστωτικές αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιορίζουν της άμεση πρόσβαση της Ρωσίας σε αυτές (Συμβούλιο της ΕΕ, Δελτίο Τύπου 23 Φεβρουαρίου 2022) Με το δεύτερο πακέτο κυρώσεων (25 Φεβρουαρίου 2022), επιβάλλονται δεσμεύσεις κατά του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και του Υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ.(Συμβούλιο της ΕΕ, Δελτίο Τύπου 23 Φεβρουαρίου 2022) ΌπωςτόνισεκαιοΎπατοςΕκπρόσωποςγιαθέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας Ζοζέπ Μπορέλ “Ο Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν και η κυβέρνησή του ξεκίνησαν πόλεμο κατά μιας ανεξάρτητης, κυρίαρχης γειτονικής χώρας Η συμπεριφορά της ρωσικής ηγεσίας συνιστά μείζονα απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια
Στις απαρχές
έτους η παγκόσμια κοινότητα ήρθε αντιμέτωπη με την κλιμάκωση των σχέσεων ανά
στην Ρωσία και την Ουκρανία Ήδη από το 2021 η Ρωσία άρχισε να συγκεντρώνειστρατιωτικές μονάδες μεγάληςκλίμακας, προκειμένουτονΦεβρουάριοτου 2022 ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν να καταφέρει να αναγνωρίσει τις εκτός κυβερνητικού ελέγχου περιοχές των διοικητικών περιφερειών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ
. (Naftemporiki, 2022)
στην
προβληματισ
αναταραχή στην Διεθνή
στάθηκε
Κιέβου
ποτέ τις παράνομες προσαρτήσεις.
τα
επιχειρή
βρίσκονταν εκτός
υφίστανται δεσμεύσεις
(notam)
, Δελτίο Τύπου 28 Φεβρουαρίου 2022) Ένα από τα πιο σημαντικά μέτρα της τέταρτης δέσμης (15 Μαρτίου 2022) αποτελεί ηθέσπιση περιορισμών στο εμπόριο σιδήρου, χάλυβα και ειδών πολυτελείας, καθώς και στον ρωσικό ενεργειακό τομέα.(Συμβούλιο της ΕΕ, Δελτίο Τύπου 15 Μαρτίου 2022) Ακόμα αξίζει να αναφερθεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έβαλε στο στόχαστρο και επέβαλε κυρώσεις σε σημαντικούς ολιγάρχες, εκπροσώπους ομάδων συμφερόντων και προπαγανδιστές που διαιωνίζουν το αφήγημα του Κρεμλίνου Μεταξύ των σημαντικότερων είναι ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς, ο οποίος είναι Ρώσος
ε
οι ρωσικές εταιρείες να χάσουν την πρόσβαση σε ομαλέςκαιάμεσεςσυναλλαγές. Στοπεδίοτηςεπικοινωνίας, πραγματοποιήθηκε αναστολή της ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης των μέσων ενημέρωσης Russia Today και Sputnik στην Ευρώπη, καθώς προωθούσαν ακραία προπαγανδιστικά μηνύματα και προέβαιναν σε διαρκή χειραγώγηση πληροφοριών κατάτωνευρωπαϊκώνκρατών (ΣυμβούλιοτηςΕΕ
δισεκατομμυριούχος επιχειρημ
και
Τον επόμενο μήνα (8 Απριλίου 2022) το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έγκρινε τον πέμπτο γύρο κυρώσεων κατά της Ρωσίας Κατά την συγκεκριμένη απόφαση τίθενται υπό απαγόρευση η εισαγωγή ή εξαγωγή μια σειράς ορυκτών και καυσίμων στην Ρωσία, όπως για παράδειγμα ξύλο, άνθρακακαιτσιμέντο Επιπλέονδενπρέπειναπαραληφθείοπεριορισμόςτωνρωσικών πλοίων και οδικών μεταφορών σε λιμάνια και οδικά δίκτυα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣυμβούλιοτηςΕΕ, ΔελτίοΤύπου 8 Απριλίου 2022) Σύμφωνα με το έκτο πακέτο (2 Ιουνίου 2022) αυξάνονται οι εντάσεις ανάμεσα στην Δύση και στην Μόσχα με το ρωσικό πετρέλαιο να έχει απαγορευτεί από την ευρωπαϊκή αγορά. Η παραπάνω θέση είναι γνωστή από τα ελληνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ως πλαφόν στις τιμές του πετρελαίου (Η Καθημερινή, 2022) Εξαίρεση αποτελεί η εισαγωγή αργού πετρελαίου μέσω πετρελαιαγωγού στα κράτη που βρίσκονται σε άμεση εξάρτηση από τον ρωσικό εφοδιασμό και δεν διαθέτουν βιώσιμες εναλλακτικές επιλογές Εντός του πλαισίου αυτού,
Σήμερα, απαντάμ
με τα ισχυρότερα δυνατά περιοριστικά μέτρα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενωμένη έχει αποφασίσει, μαζί με τους διεθνείς εταίρους και συμμάχους της, να υπερασπιστεί την ειρηνική τάξη, το διεθνές δίκαιο και τοβασισμένοσεκανόνεςσύστημα” . (Josep Borrell, 2022) Συνεχίζοντας, με την τρίτη δέσμη ( 28 Φεβρουαρίου και 2 Μαρτίου) η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας εξέδωσε αεροπορική οδηγία
και απαγόρευσε τις μεταφορές ρωσικών αεροσκαφών στον εναέριο ευρωπαϊκό χώρο, ύστερα από απόφαση του Συμβουλίου. (Στεργίου, 2022) Εξίσου σημαντικός είναι και ο αποκλεισμός επτά ρωσικών τραπεζώναπότο σύστημα SWIFT, το οποίο θα έχει σαν αποτέλεσμα
ατίας
πολιτικός (Naftemporiki, 2022)
ειώνεται
αποκλεισμός επιπλέον τριών τραπεζών από το σύστημα SWIFT και τριών ρωσικών ραδιοτηλεοπτικών μέσων ενημέρωσης από τον ευρωπαϊκό χώρο. (Συμβούλιο της ΕΕ, ΔελτίοΤύπου 3 Ιουνίου 2022) Η δέσμη
έτρων
διατήρησης και ευθυγράμμιση” (21 Ιουλίου 2022), όπως ονομάστηκε, υπογράμμισε την απαγόρευση εισαγωγών χρυσού ρωσικής προέλευσης. Παράλληλα, στο πεδίο της άμυνας περιορίζονται και τα είδη που ενδέχεται να προσφέρουν στρατιωτική ή τεχνολογική ενίσχυση στης ρωσικές ένοπλες δυνάμεις εν ώρα πολέμου. (Συμβούλιο της ΕΕ, Δελτίο Τύπου
Ιουλίου 2022) Επίσης, το Συμβούλιο οδηγήθηκε σε επιβολή κυρώσεων σε επιπλέον
γίγνεσθαι
Ρωσίας
αρχος της Μόσχας Σεργκέι Σομπιάνιν, κορυφαίοι επιχειρηματίεςκαι μέλητηςεθνικιστικήςλέσχης μοτοσυκλετών Nightwolves (Insider, 2022) Ηόγδοηκαιέωςτώρατελευταίαδέσμηκυρώσεων (6 Οκτωβρίου 2022) προσδίδειέναανώτατο όριο τιμών στην θαλάσσια μεταφορά ρωσικού πετρελαίου σε τρίτες χώρες. Όσον αφορά το εμπόριο, απαγορεύονται οι εισαγωγές προϊόντων χάλυβα, χαρτιού, όπλων, κ.α. Παράνομη, τέλος, κρίνεται η παροχή συμβουλευτικών και νομικών υπηρεσιών, ενώπροβλέπονταιποινές σε άτομα που διαδίδουν προπαγανδιστικά μηνύματα σχετικά με τον πόλεμο. (Συμβούλιο της ΕΕ, ΔελτίοΤύπου 6 Οκτωβρίου 2022) Προς επίρρωση των παραπάνω δεδομένων φαίνεται αταλάντευτη η στήριξη της Δύσης απέναντι στην Ουκρανία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση καταδικάζει αμετάκλητα όλες τις παράνομες ενέργειες και πολεμικά εγκλήματα που έχει διαπράξει η Ρωσία, για αυτό και επέβαλε έναν μεγάλο αριθμό κυρώσεων προςαυτή. Φαίνεται, μεάλλαλόγια, ηΡωσίαναπολεμάόχι
Ανά
μόνο με την Ουκρανία, αλλά με ολόκληρη την Ευρώπη. Έτσι, μέσα σε αυτό το κλίμα
αναμέτρησης η Δύση αποδοκιμάζει τους ένθερμους ακολούθους της ρωσικής προπαγάνδας, στηρίζοντας ακράδαντα τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου, το οποίο αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο τηςευρωπαϊκήςνομιμοποίησης
σημ
και ο
μ
“
21
54 άτομα, τα οποία αποτελούσαν ανώτερα μέλη πολιτικού
της
.
μεσα σε αυτούς βρίσκονταν ο δήμ
πολεμικής
Βιβλιογραφία ΕΕ: Στις λίστες των κυρώσεων ο Δήμαρχος Μόσχας και μέλη της λέσχης Nightwolves (22 Ιουλίου 2022) Insider gr https://www google com/amp/s/www insider gr/eidiseis/236544/ee stis listes ton kyroseo n o dimarhos moshas kai meli tis leshis nightwolves%3famp Ενέργεια: «Πόλεμος» για το πλαφόν σε ρωσικό αέριο και πετρέλαιο (2022, Σεπτέμβριος 3) Η Καθημερινή Αναρτήθηκε από: https://www google com/amp/s/www kathimerini gr/economy/562025236/energeia pole mos gia to plafon se rosiko aerio kai petrelaio/amp/ Μετά τη Βρετανία κυρώσεις κατά Αμπράμοβιτς και από την Ε.Ε., (2022 Μάρτιος 14). Η Ναυτεμπορική Αναρτήθηκε από: https://m naftemporiki gr/story/1842181/meta ti bretania kuroseis kata ampramobits kai apo tin ee Ουκρανία: Ξεκίνησε ο πόλεμος Έκτακτο διάγγελμα τα ξημερώματα από τον Πούτιν (2022, Φεβρουάριος 24). Η Ναυτεμπορική. Αναρτήθηκε από: https://m.naftemporiki.gr/story/1835593/oukrania ksekinise o polemos ektakto diaggelm a ta ksimeromata apo ton poutin Πόλεμος σε Ουκρανία: Οι νέες κυρώσεις της Ε.Ε στη Ρωσία Δεκτό το ελληνικό αίτημα για μέτρα στην ενέργεια (2022, Φεβρουάριος 24), Ethnos.gr. Αναρτήθηκε από: https://www.google.com/amp/s/www.ethnos.gr/World/amp/197057/polemosseoykraniao ineeskyroseisthseesthrosiadektotoellhnikoaithmagiametrasthnenergeia Στεργίου Λ (2022, Φεβρουάριος 28) Τι σημαίνει ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το Swift Capital gr Αναρτήθηκε από: https://www.capital.gr/epikairotita/3617944/ti simainei o apokleismos tis rosias apo to s wift Συμβούλιο της
ΕΕ (2022, Φεβρουάριος 23) Δελτίου Τύπου Αναρτήθηκε από: https://www
Συμβούλιο “Εξωτερικές Υποθέσεις”
τύπου
Ανακτήθηκεαπό
consilium europa eu/el/press/press releases/2022/02/23/russian recognition of the non government controlled areas of the donetsk and luhansk oblasts of ukraine as independent entities eu adopts package of sanctions/
(2022, Φεβρουάριος 25) Συνέντευξη
[βίντεο]
: https://video consilium europa eu/event/el/25548
Συμβούλιο της ΕΕ (2022, Φεβρουάριος 25) Δελτίο Τύπου. Αναρτήθηκε από: https://www.consilium.europa.eu/el/press/press releases/2022/02/25/russia s military ag gression against ukraine eu imposes sanctions against president putin and foreign ministe r lavrov and adopts wide ranging individual and economic sanctions/ Συμβούλιο της ΕΕ, (2022, Φεβρουάριος 28). Δελτίο Τύπου. Αναρτήθηκε από: https://www.consilium.europa.eu/el/press/press releases/2022/02/28/eu adopts new set of measures to respond to russia s military aggression against ukraine/ Συμβούλιο της ΕΕ (2022, Μάρτιος 15) Δελτίο Τύπου Αναρτήθηκε από: https://www consilium europa eu/el/press/press releases/2022/03/15/russia s military ag gression against ukraine fourth eu package of sectoral and individual measures/ Συμβούλιο της ΕΕ (2022, Απρίλιος 8) Δελτίο τύπου Αναρτήθηκε από: https://www consilium europa eu/el/press/press releases/2022/04/08/eu adopts fifth rou nd of sanctions against russia over its military aggression against ukraine/ Συμβούλιο της ΕΕ, Δελτίο Τύπου 3 Ιουνίου 2022: https://www.consilium.europa.eu/el/press/press releases/2022/06/03/russia s aggression against ukraine eu adopts sixth package of sanctions/ Συμβούλιο της ΕΕ, Δελτίο Τύπου 21 Ιουλίου 2022: https://www.consilium.europa.eu/el/press/press releases/2022/07/21/russia s aggression against ukraine eu adopts maintenance and alignment package/ Συμβούλιο της ΕΕ, Δελτίο Τύπου 6 Οκτωβρίου 2022: https://www consilium europa eu/el/press/press releases/2022/10/06/eu adopts its latest package of sanctions against russia over the illegal annexation of ukraine s donetsk luha nsk zaporizhzhia and kherson regions/
Πηγή ΟιοικολογικέςσυνέπειεςτουπολέμουτηςΟυκρανίας τουΜουταφίδηΔημήτρη* Βιογραφικό Ο Δημήτρης Μουταφίδης είναι υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν στη μελέτη της ιστορίας των πολιτικών και κοινωνικών ιδεών του 19ου αιώνα, την πολιτική θεωρία και φιλοσοφία, με έμφαση στη μελέτη του εθνικισμού, του ατομικισμού, τη σχέση τέχνης και πολιτικής, τη δημοκρατική θεωρία και την πολιτική οικολογία Κείμενα του έχουν δημοσιευτείσεηλεκτρονικάκαιέντυπα μέσα Περίληψη Στο κείμενο που ακολουθεί θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε, με βάση τα μέχρι τώρα γνωστά στοιχεία, την οικολογική καταστροφή που συντελείται στην Ουκρανία εξαιτίας της ρωσικής εισβολής και τις γενικότερες οικολογικές συνέπειες του πολέμου. Η καταστροφή της φύσης πιστεύουμε ότι αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της συνολικής ανθρώπινηςτραγωδίας που συντελείται τη δεδομένη στιγμή Ο στόχος είναι αφενός να αναδειχθεί ο οικοκτονικός
του Φεβρουαρίου ξεκίνησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και μαζί της μια ολόκληρη ανθρώπινη τραγωδία Οι ανθρώπινες ζωές που έχουν χαθεί στα πεδία των μαχών έως τώρα είναι πολλές, ενώ ο αριθμός των νεκρών από τους ρωσικούς θαλάμους βασανιστηρίων αυξάνεται με κάθε νέα ανακάλυψη (Harding, 2022) Οι αντιφρονούντες, οι λιποτάκτες και όσοι με γενναιότητα αρνούνται να πολεμήσουν στο πλευρό της Ρωσίας «εξαφανίζονται», φυλακίζονται και βασανίζονται («I was arrested», 2022) Παράλληλα με αυτή
χαρακτήρας του συγκεκριμένου πολέμου μέσω των πυρκαγιών
του εδάφους, της υποβάθμισης του αέρα και του νερού και της ζωοκτονίας.
ο
είναι να τεθούν τα προβλήματα γύρωαπότηνπράσινη μετάβασητηνοποίαηρωσικήεισβολή καθυστερεί μεν
και επιτακτική Στησυνέχειατίθεταιτοθέματης βοήθειας που πρέπει να δοθεί στην Ουκρανία την επαύριο του πολέμου τόσο για την αποκατάσταση των υποδομών της, όσο και για την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος της, Τέλος, κρίνεται σημαντικό να συζητηθεί η ανάγκη να διαπραγματευτούμε σοβαρά τον όρο της «οικοκτονίας», να τον συνδέσουμε με την κήρυξη του πολέμου από την πλευρά του επιτιθέμενου και, πέραν των αποζημιώσεων, να συζητήσουμε το ενδεχόμενο να δικαστεί ο Πούτιν και το επιτελείο του τόσο για εγκλήματακατάτηςανθρωπότηταςόσοκαιγια εγκλήματακατάτηςφύσης. Λέξεις κλειδιά: Ουκρανία πόλεμος οικολογία οικοκτονία πράσινη μετάβαση Στα τέλη
ο πόλεμος αυτός, όπως και κάθε πόλεμος, δεν αφαιρεί μόνο ανθρώπινες ζωές, περιουσίες, σχέσεις, αλλάκαταστρέφεικαιτοφυσικόπεριβάλλον. Εύλογα θα αντιτείνεικανείςότιοθάνατοςενόςαμάχουήενόςστρατιώτηδενισοδυναμεί μετην κοπή ενός δέντρου. Η θέση αυτή είναι σωστή και καλό είναι να τη θυμόμαστε για να μην υποπέσουμεσεόποιας μορφήςηθικούσχετικισμού. Όμωςείναιεξίσουσημαντικόνατονίζουμε ότι και η απώλεια ενός δέντρου υποβαθμίζει ακόμα περισσότερο την υγεία και τη ζωή των στρατιωτών, των αμάχων, των ζώωνκαισυμμετέχειστησυνολικότερηκλιματικήαπορρύθμιση και υποβάθμιση Όποιος έχει διαβάσει την Ιστορία του Θουκυδίδη αντιλαμβάνεται ότι κάθε πόλεμος συνιστά μια γενικευμένη πράξη βίας τόσο απέναντι στον άνθρωποόσοκαιαπέναντι στο φυσικό περιβάλλον και εντυπωσιάζεται με το πόσα δέντρα κόβονται για να κατασκευαστούν τα πλοία και τα τείχη Ήδη από την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου
, της καταστροφής
Αφετέρου
σκοπός
, αλλά την καθιστά ταυτόχρονα
την τραγωδία, στο φόντο της, διεξάγεται μια άλλη καταστροφή, η οποίασχετίζεται μετηφύση, γιατί
ια βιο
ηχανοποιη
ένη χώρα
μ
σιτηρών και ταυτόχρονα διαθέτει πλούσιους βιότοπους, δάση και μια στέπα με σημαντική χλωρίδα και πανίδα Η ισορροπία τους κατά τη διάρκεια του πολέμου διαταράσσεται, γιατί οι πυρκαγιές, οι βόμβες και οι χημικέςουσίες μολύνουντουςυγρότοπους και τον υδροφόρο ορίζοντα (Βεργολιά, 2022) Επίσης, η έφοδος των τεθωρακισμένων και των στρατιωτικών οχημάτων, εκτός του ότι μολύνει και υποβαθμίζει την ποιότητα του αέρα, καταστρέφει τη χλωρίδα πάνω από την οποία περνάει Οι συνεχείς πυρκαγιές
ένη
αποτελεί κεκτημένη γνώση το γεγονός ότι ένας πόλεμος συνιστά και επίθεση στη φύση, φέρνονταςαλλαγέςστοεπίπεδοτηςγεωγραφίας (Θουκυδίδης, 2013). Στην Ουκρανία τα στοιχεία για το μέγεθος της περιβαλλοντικής καταστροφής αυτή τη στιγμή είναι ελλιπή και θα μπορέσουμε να έχουμε μια καλύτερη εικόνα μόνο μετά το τέλος του πολέμου Η ελλιπής εικόνα σχετίζεται τόσο με το γεγονός ότιοπόλεμοςακόμασυντελείταικαι δεν μπορεί να διεξαχθεί μια έρευνα με τους όρους που θα διεξαγότανσε μιαπερίοδοειρήνης, όσο και με το ότι οι αποκαλύψεις για τις αλλαγές στο έδαφος της Ουκρανίας μπορούν να αποκαλύψουν στον επιτιθέμενο την αποτελεσματικότητα των επιθέσεων του, αλλά και τη νέα γεωγραφία ορισμένων τόπων και πεδίων μάχης Παρ' όλα αυτά, στις ελάχιστες μελέτες που έχουν δημοσιευθεί ως τώρα, δίκαια το περιβάλλον θεωρείται ένα ακόμα θύμα αυτού του πολέμου, εντείνοντας έτσι την κλιματική κρίση και απορρύθμιση που υφίσταται εδώ και καιρό
Η Ουκρανία διαθέτει το
γύρω από σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και αποθήκες πετρελαίου έχουν προκαλέσει τεράστιες αυξήσεις στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και έτσι η ατμοσφαιρικήρύπανσηέχεικάνει ακόμα δυσκολότερη τη ζωήκαιτηνυγείατωνκατοίκωντηςΟυκρανίαςκαιτωνπολεμιστώντης (Σαραντής, 2022). Η ρύπανση αυτή βέβαια επηρεάζει και τιςυπόλοιπεςχώρεςτηςΑνατολικής Ευρώπης όπως και την ίδια τη Ρωσία. Σε όλη αυτή τη συζήτηση δεν χρειάζεται καν να αναφερθεί κάποιος στον κίνδυνο πυρηνικού ατυχήματος στη Ζαπορίζια (Averin κ.ά., 2022), γύρω από την οποία διεξάγονταν μεγάλες μάχες, μέχριναπροσαρτηθείστηΡωσία μέσωενός ψευδο δημοψηφίσματος. Με πρόχειρους υπολογισμούς και με βάση τα στοιχεία του Μαΐου, η Κρατική Περιβαλλοντική Επιθεώρηση της Ουκρανίας υπολογίζει ότι το κόστος των περιβαλλοντικών καταστροφών ανέρχεται περίπου στα 77 εκατομμύρια δολάρια μόνο για τη μόλυνσητωνχερσαίωνπόρων (Σαραντής, 2022) Παράλληλα, τα ζώα στην περιοχή δεν βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα Το Τουρκικό Ίδρυμα
(Teng Ruiqi, 2022).
χαρακτηριστικό να αποτελεί μ
μ
μ
,
ε αυξημ
καλλιέργεια
, χαρακτηρίζουν «πράσινη» την πυρηνική ενέργεια ή επιστρέφουν στον λιγνίτη (Hernandez, 2022). Όλο αυτό έχει μια λογική, αν το δει κανείς από τη σκοπιά ενός «μεταβατικού προγράμματος» μέχρι την πλήρη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και τη στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), όμως ταυτόχρονα αποτελεί πισωγύρισμα τόσο για την ανάγκη να μην ανέβει η μέση θερμοκρασία του πλανήτη πάνω από 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την αντίστοιχη της προβιομηχανικής εποχής, όσο και για την ενεργειακή αυτονομία
λιμ
Επίσης, ο αριθμός των αποδημητικών πουλιών έχει μειωθεί κατακόρυφα εξαιτίας των βομβαρδισμών κοντά σε λιμνοθάλασσες (Βεργολιά, 2022) Με άλλα λόγια, εκτός από τη ζωή του ουκρανικού λαού, ο πόλεμος απειλεί και οποιαδήποτε άλλη μορφή ζωής είτε άμεσα είτε έμμεσα, είτε βραχυπρόθεσμαείτε μακροπρόθεσμα Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία περιπλέκει, όμως, και το ζήτημα της πράσινης μετάβασης της Ευρώπης και τον κόσμο. Την ίδια στιγμή που καθιστά αναγκαία την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις βαφτίζουν «πράσινο
μο» το φυσικό
να μην είναι αρκετό για να αντιμετωπιστεί η ενεργειακή φτώχεια και να εξασφαλιστεί αρκετή ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίμων για όλους. Ακόμη όμως και αν συντελεστεί μια άμεση στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δενσυνεπάγεταιότιηπράσινη μετάβασηθαείναικαι μιαδίκαιη μετάβαση, ούτε ότι θα συντελεστεί ταυτόχρονα σε όλο τον πλανήτη. Αφενός, οι μεγάλες ποσότητες λιθίου και κοβαλτίου που χρειάζονται για πολλές συσκευές και πολλά έργα, βρίσκονται στα ορυχεία χωρών, όπως το Κονγκό, η Τανζανία, η Χιλή και το Μεξικό (Jublin, 2021). Οι εξορύξεις αυτές μπορούνναπροκαλέσουνεξίσουτεράστια μόλυνσηστοπεριβάλλον και να κάνουν τους ανθρώπους να ανεχθούν την εργασία ανηλίκων και τις γενικότερες συνθήκες σκλαβιάς, δηλαδή ένα καθεστώς πράσινης αποικιοκρατίας (Braun, 2021) Αφετέρου, αν συναντηθεί η πράσινη μετάβαση με την ψηφιοποίηση τότε και πάλι θα υπάρχουν θέματα σχετικά με τον ρόλο των GAFAM, αλλά και γενικότερα για τις υλικές συνθήκες που στηρίζουν την άυλη οικονομία των τεχνολογικών κολοσσών Ποιες θα είναι οι συνθήκες εργασίας; Πόσο
Θαλάσσιων Ερευνών κάνει λόγο για «κρίση βιοποικιλότητας», βλέποντας για παράδειγμα πολλά νεκρά δελφίνια της Μαύρης Θάλασσας να εντοπίζονται στα παράλια της Τουρκίας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας και της Ουκρανίας. Τα 3.000 δελφίνια αποτελούν θύματα του πολέμου, μιας και πολλά από αυτά διέθεταν εγκαύματα από εκρηκτικά, ενώ άλλα μάλλον
οκτόνησαν επειδή διαταράχθηκε βίαια το οικοσύστημα τους
καύσι
αέριο
τηςΕυρώπης Το ζήτημα είναι ότι ακόμα και αυτό το πισωγύρισμα μπορεί
κ.ά, 2022). Αμέσως μετά τον πόλεμο η Ουκρανία θα χρειαστεί πάλι χρήματα για να μπορέσει να κατασκευάσει τους δρόμους, τα σπίτια, τασχολεία, τανοσοκομεία, όλεςτιςεγκαταστάσειςπου γκρεμίστηκαν από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς Ταυτόχρονα όμως πρέπει να της δοθούν χρήματα για να αποκαταστήσει και το φυσικό της περιβάλλον, όχι μόνο τα χωράφια με το σιτάρι, αλλά και τα δάση της ή τις λιμνοθάλασσες, να αντιμετωπίσει τη μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα της και ό,τι άλλο κρίνει αναγκαίο Η ανάγκη της «Πράσινης Ανασυγκρότησης» της Ουκρανίας έχει αναδειχθεί από διάφορες οργανώσεις
ενεργοβόρες συσκευές θα χρησιμοποιούνται; Πως θα αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του υπερπλουτισμού των συγκεκριμένων επιχειρήσεων; Τέλος, υπάρχειτο μεγάλοερώτημαγιατο ποιος θα έχει τον έλεγχο της παραγωγής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μια μάχη που θα δοθεί ανάμεσα στα κράτη, τους ιδιώτες επιχειρηματίες και τις τοπικές κοινότητες Το πρόβλημα των θεσμών που θα συνοδεύσουν τον οικολογικό μετασχηματισμό της κοινωνίας αποτελεί μιασταθερήαπορίαπολλώνδεκαετιώνγιατοπράσινοκίνημα Αυτά είναι μόνο λίγα ερωτήματα τα οποία καλείται ο σύγχρονος κόσμοςναδιαχειριστεί, ενώη αντιμετώπιση τους έχει έναν επιτακτικό χαρακτήρα Κάποια στιγμή ο πόλεμος στηνΟυκρανία θα τελειώσει και οι καταστροφές που προκλήθηκαν στη χώρα πρέπει να διορθωθούν Ορισμένοι πολιτικοί χώροι έχουν πολύ ορθά αναδείξει το θέμα του χρέους της Ουκρανίας. Υποστηρίζουν σωστά ότι το χρέος της χώρας θα αυξάνεται συνεχώς μέχρι να καταφέρει να ορθοποδήσει ξανά και για αυτό τα υπόλοιπα κράτη και οι θεσμοί που της δάνεισαν χρήματα πρέπει να είναι ελαστικοί με την αποπληρωμή του μετά τον πόλεμο (Budraitskis
Ecoaction,
συλλέγει και στοιχείαγιατιςοικολογικέςεπιπτώσειςτηςεισβολής
Από την αρχή του πολέμου φωνές από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους επιμένουν να επαναλαμβάνουν ότι όταν θα το επιτρέψουν οι συνθήκες, ο Πούτιν και το επιτελείο του θα πρέπει να λογοδοτήσουν ακόμα και μπροστάστοΔιεθνέςΠοινικόΔικαστήριοτηςΧάγης μετις κατηγορίες για εγκλήματακατάτηςανθρωπότηταςήγιαγενοκτονία. Τηνίδιαστιγμήόμωςείναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε πως όταν θα είναι ευνοϊκές οισυνθήκεςοιυπαίτιοιτουπολέμου πρέπει να κατηγορηθούνκαιγια «οικοκτονία», γιατίκάθεέναρξηπολέμουσυνιστά μιαεπίθεση ενάντια και στο περιβάλλον Μπορεί ο όρος αυτός να μην έχει κατοχυρωθεί ακόμα και να μην έχειεπικυρωθείνομικά, αλλάείναικαλόναγίνεικτήματηςκοινήςγνώμηςαρχικάκαιέπειτατου νομικού κώδικα Για το σκοπό αυτό πολλές ΜΚΟκαιπεριβαλλοντικέςοργανώσεις, συλλέγουν στοιχεία για να αποδείξουν την καταστροφή που συντελείται στο περιβάλλον με σκοπό την
όπως η
η οποία
(Saha κά , 2022)
επίθεση, κάθε έναρξη πολέμου έχει οικοκτονικό χαρακτήρα είτεωςσυνειδητήστόχευσηείτεωςαδιαφορίαγιατηνκαταστροφή (Toussaint, 2020). Στον πόλεμο αυτό καθημερινά χάνονται ζωές, καταστρέφονται εγκαταστάσεις και σημαντικές υποδομές, ενώ οι πόλεις γκρεμίζονται, ερημώνουν και οι κάτοικοι μεταναστεύουν Δίπλα στην ανθρώπινη τραγωδία συντελείται το δράμα της φύσης, η διαρκής καταστροφή της βιοποικιλότητας, η διάλυση του φυσικού τοπίου, οι πυρκαγιές, η ζωοκτονία και η διαρκής υποβάθμιση του νερού και του αέρα Το πουτινικό καθεστώς πρέπει να κριθεί και να δικαστεί για αυτή τη διπλή καταστροφή που προκάλεσε και προκαλεί απέναντι στους ανθρώπους και απέναντιστηφύση
, γιατίηοικολογικήυποβάθμισηείναι μέρος του πολέμου και της ανθρώπινης τραγωδίας γενικότερα Μια τέτοια καταδίκη θα είχε αφενός μια ηθική και συμβολική σημασία, επειδή θα αποδείκνυε ένα πραγματικό ενδιαφέρον για την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και την τιμωρία όσων την εντείνουν και αφετέρου μια οικονομική σημασία επειδή η Ουκρανία θα μπορούσε να ζητήσει αποζημίωση από την επιτιθέμενη Ρωσία για τις καταστροφές πουπροκάλεσεστοφυσικότοπίοτηςχώρας Η έννοια τηςοικοκτονίαςέτσικαιαλλιώςξεκινάειαπότηνεποχήτουπολέμουτουΒιετνάμ όταν οι Αμερικανοί στρατηγοί διέταξαν να καούν οι δασικές εκτάσεις της χώρας για να μην έχουν κάλυψη οι Βιετκόνγκ κάτω από τα πυκνά φυλλώματα. Όμως από τότε έχει περάσει ο καιρός και μπορούμε να πούμε ότι κάθε
επαύριο του πολέμου η Ρωσία να αποζημιώσει την Ουκρανία για τις καταστροφές (Amosov & Fuentes, 2022). Η άποψη μου είναι ότι αυτό δεν αρκεί. Η Ρωσία πρέπει να καταδικαστεί για «οικοκτονία», δηλαδή για μια συνειδητή καταστροφή του περιβάλλοντος ή για μια αδιαφορία για την καταστροφή πουπροκαλούνοιδράσειςτης
Βιβλιογραφία
Audier, S. (2019) L'âge productiviste, Paris: La Découverte Glucksmann, R (2019) Tα παιδιά του κενού, μτφΚαϊμάκη, Β , Αθήνα: Πόλις
Θουκυδίδης (2013) Ιστορία, μτφ Σκουτερόπουλος, Ν Αθήνα: Πόλις Καστοριάδης, Κ & Κον Μπεντίτ, Ντ (1981) Από την οικολογία στην αυτονομία, μτφ Σταύρου Α , Αθήνα: Κέδρος
Saha, D κά (2022) Putting the green reconstruction of Ukraine into action: Requirements for programme design and policy, Berlin/Kyiv: BE Berlin Economics GmbH
Άρθρα
Amosov, M. & Fuentes, F. (2022, Αύγουστος 30). Ukrainian environmentalist: ‘To stop the war, start moving away from fossil fuels’ . Europe Solidaire Sans Frontières.
Αverin, D. κ.ά. (2022, Απρίλιος 6) The Environmental Cost of the War in Ukraine. Green European Journal Βεργολιά, Μ.(2022, Ιούλιος 1). Ουκρανία: Περιβάλλον, τοαόρατοθύματουπολέμου. in.gr
Braun, D (2021, Δεκέμβριος 7) A green future or an empty dream? Rosa Luxemburg Stiftung Budraitskis, I κ ά (2022, Αύγουστος 18) Support Ukrainian Resistance and Disempower Fossil Capital Europe Solidaire Sans Frontières Harding, L (2022, Σεπτέμβριος 17) Izium: after Russian retreat, horrors of russian occupation are revealed The Guardian Hernandez, A (2022, Ιούνιος 6) Parliament votes to give green labels to nuclear and gas Politico eu I was arrested at an anti war protest in Moscow Here's what happened next (2022, Μάρτιος 8) openDemocracy. Jublin, M. (2021, Αύγουστος 26) Lithium : les conséquences écologiques de « l’or blanc », Socialter Σαραντής, Τ. (2022, Μάρτιος 1). Η ζημιά και οι κίνδυνοι του πολέ
M (2020,
21) Ecocide: Towards International Recognition Green European Journal
Teng Ruiqi, R (2022, Μάιος 5) Amid war, Ukrainians are tracking Russia’s crimes against the environment Mongabay News and Inspiration from Nature 's Frontline
μου για το περιβάλλον. Εφημερίδα των Συντακτών Σαραντής, Τ .(2022, Μάιος 9). Τα εγκλήματα του Πούτιν κατά του περιβάλλοντος. Εφημερίδα των Συντακτών Toussaint,
Δεκέμβριος
Πηγή Όπλακαιδιανοούμενοι τουΑλέξανδρουΚολυβά* O Αλέξανδρος Κολυβάς είναι απόφοιτος του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ Έχει συμμετάσχει ως ερευνητής και αρθρογράφος σε πρόγραμμα του Εκλογικού Παρατηρητηρίου του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου σχετικά με τις Ευρωεκλογές του 2019 Στα ακαδημαϊκά και μη ενδιαφέροντά του συγκαταλέγονται ζητήματα πολιτικής φιλοσοφίαςκαιθεωρίας, καθώςκαικοινωνικήςκαιπεριβαλλοντικήςπολιτικής Περίληψη Σε αυτό το άρθρο επιχειρείται μια συνοπτική παρουσίαση των διαφορετικών προσεγγίσεων που υπάρχουν για τους τρόπους επίλυσης του ρωσο ουκρανικού πολέμου, καθώςεπίσηςκαι τις διαφορετικές προοπτικές που σχετίζονται με την θέση που οφείλουν να κρατήσουν τα κράτη ως προς τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές Επιπλέον, παρουσιάζεται η περίπτωση της Γερμανίας, όπου μετά από δεκαετίες αυξάνεται ο εξοπλιστικός προϋπολογισμός, αλλά και
(optimists)
(revisionists). Αυτό που
ο Krastev είναι ότι αυτές οι κατηγορίες απαντώνται μεταξύ των απανταχού πολιτικών και ψηφοφόρων. Ωστόσο στη Δυτική και Νότια Ευρώπη η διαμάχη εντοπίζεται μεταξύ των αισιόδοξων και των ρεαλιστών ενώ στην Ανατολική Ευρώπη και την Ουκρανία μεταξύ των αισιόδοξων και των αναθεωρητών Η διαφορά αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι ο βασικός φόβος των πολιτών της Δυτικής και της Νότιας Ευρώπης είναι ένας πυρηνικός πόλεμος, ενώ από την άλλη οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης φοβούνται την επιστροφή/καθιέρωση μιαςρωσικήςσφαίραςεπιρροής Προχωρά αναλύοντας τις κατηγορίες
όπου διανοούμενοι επανήλθαν στον δημόσιο διάλογο για να εκφράσουν τις θέσεις τους σχετικά μετονπόλεμοστηνΟυκρανίακαιτηθέσητηςΓερμανίας. Λέξειςκλειδιά: Πολιτικήθεωρία Πολιτικήφιλοσοφία γερμανικήθέση Habermas Snyder Εισαγωγή Ο πόλεμος που κήρυξε η Ρωσία στην Ουκρανία στις αρχές του έτους έχει επηρεάσει τις κοινωνίες με διάφορους τρόπους και σε πολλαπλά επίπεδα Ένα ζήτημα που χαρακτηρίζεται από πολυφωνία και μερικές φορές εξελίσσεται σε πεδίο αντιπαράθεσης είναι ο τρόπος τερματισμού του πολέμου και κατ’ επέκταση η αντιμετώπιση προς τη Ρωσία. Ο Krastev
διαχωρίζει τρία στρατόπεδα, ανάλογα με την προσέγγιση ως
αυτές Οι ρεαλιστές είναι αυτοί που επιθυμούν την αποφυγή της κλιμάκωσης και την αποτροπή μιας νίκης της Ουκρανίας και μιας ήττας της Ρωσίας, καθώςκάτιτέτοιοθαεπιφέρειτηνχρήσηπυρηνικώνόπλωναπότη μεριάτηςΡωσίας. Οι αισιόδοξοι υποστηρίζουν μια ήττα της Ρωσίας και την αποκαθήλωση του Vladimir Putin θεωρώντας πως οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία και οι ήττες που υφίσταται σε στρατιωτικό πεδίο θα οδηγήσουν σε νίκη της Ουκρανίας. Γιατολόγοαυτότακράτηπρέπεινα παράσχουν κάθε είδους βοήθεια στην Ουκρανία. Τέλος οι αναθεωρητές προσεγγίζουν τον πόλεμο ως έναν πόλεμο της Ρωσίας και όχι του προέδρου της. Αποβλέπουν στην αποδυνάμωση της Ρωσικής Ομοσπονδίας, έως και την αποσύνθεσή της, ως το μόνο τρόπο γιαναεπικρατήσειειρήνηστηνευρωπαϊκήήπειρο ΠερίπτωσητηςΓερμανίας
(2022)
προς την επίλυση τουπολέμου: τους ρεαλιστές, τους αισιόδοξους
και τους αναθεωρητές
επισημαίνει
στην παροχή βαρέως οπλισμού στην Ουκρανία και τον φόβο της περαιτέρωκλιμάκωσηςσεπυρηνικήαναμέτρηση (Mühlhoff, 2022). Έτσι στις αρχέςΜαΐου μιαομάδαΓερμανώνδιανοουμένωνδημοσίευσε μιαεπιστολήπροςτον καγκελάριο Scholz ζητώντας του να αναθεωρήσει την παροχή οπλισμού στην Ουκρανία (Schoellhammer, 2022) Το βασικό επιχείρημα είναι ότι μια τέτοια κίνηση θα οδηγήσει τη Γερμανία σε εμπλοκή στον πόλεμο, καθώς και ότι ενδεχομένως θα οδηγήσει σε εμπλοκή του ΝΑΤΟ και ως εκ τούτου σε μια παγκόσμια σύρραξη (Wieder, 2022) Κατόπιν δημοσιεύτηκε μια αντίστοιχη επιστολή (εδώ μεταφρασμένη
Ο πόλεμος βρίσκεται στην ανατολική πλευρά τηςΕυρώπηςσυνεπώςοιχώρεςτηςυπολοιπης ηπείρου δεν θα μπορούσαν να μένουν ανεπηρέαστες. Αυτή η συζήτηση δεν θα μπορούσε παρά να έχει ανοίξει και στην Γερμανία, που είναι μια από τιςπιοισχυρέςευρωπαϊκέςχώρες. Ο καγκελάριος της Γερμανίας Olaf Scholz σε μια ομιλία του στο γερμανικό κοινοβούλιο προανήγγειλε ένα “σημείο καμπής” (Zeitenwende)
το σημ
απομ
από την πολιτικής
“αλλαγής
του ε
της
μενο
του γερμανικού στρατού με 100 δισεκατομμύρια
(Mühlhoff,
που θα
μ
με τις υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνεςστοΝΑΤΟ μετάτιςΗΠΑ (Παυλόπουλος, 2022) Στο πλαίσιο αυτό των κρίσιμων αλλαγώνπουσυντελούνταιστηΓερμανία, ησυζήτησησχετικά με την, έστω και έμμεση, συμμετοχή της Γερμανίας στον ρωσο ουκρανικό πόλεμο περιστρεφόταν γύρω απότούψοςτωνκυρώσεωνκατάτηςΡωσίας. Ωστόσο,
ο διάλογος επικεντρώθηκε
και στα αγγλικά), μέσωτηςοποίαςοιυπογράφοντας παρέχουν την στήριξή τους στον καγκελάριο γιααυτήτουτηναπόφαση Αναγνωρίζουνπωςη παροχή όπλων εγκυμονείτονκίνδυνοτηςκλιμάκωσης, ωστόσοαναφέρεταιπως μιαπυρηνική αναμέτρηση δε γίνεται να αποφευχθεί με παραχωρήσειςπροςτηΡωσία, καθώςκάτιτέτοιοθα την ενθαρρύνει να ενισχύσει την στρατιωτική της πίεση (Wieder, 2022). Επίσης, καλούν τον καγκελάριο και τη γερμανική κυβέρνηση να επιβάλλουνεμπάργκοστηςρωσικέςεξαγωγέςκαι να υπάρξει δεσμευτική προοπτική για ένταξη της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ukraine’s cause is our cause, too!, 2022) Habermas vs Snyder Ανάμεσα στους Γερμανούς διανοούμενους που πήραν θέση για το ζήτημα υπήρξε και ο φιλόσοφος Jürgen Habermas Δημοσιεύοντας ένα κείμενο σε εφημερίδα εκφράζει την αντίθεσή
(Mühlhoff, 2022) Αυτό
είο είναι η
άκρυνση
της
μέσω
μπορίου” (Wandel durch Handel) και
δίχως προηγού
ενίσχυσης
ευρώ
2022) γεγονός
την
ετατρέψει στη χώρα
απότονΑπρίλιο
γενιά που σήμερα αναγιγνώσκει τον πόλεμο υπό το δίπολο νίκη ήττα. Επιπλέον, ο Habermas ασκεί κριτική σε μια στάση που βασίζεται σε ηθικά επιχειρήματα, η οποία όμως, κατάτονίδιο, θα οδηγήσει στην αύξηση της έντασης του πολέμου (Wieder, 2022) Από την άλλη, για τον Habermas (2022) βρίσκεται μια γενιά, στην οποία συγκαταλέγεται και ο ίδιος, που δεν αντιλαμβάνεται τον πόλεμο υπό αυτή τη μανιχαϊστική οπτική, αλλά γνωρίζει ότι ένας πόλεμος ενάντιασε μιαπυρηνικήδύναμηδεν μπορείνακερδηθεί μετηνπαραδοσιακήέννοιατουόρου
του ως προς την απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης για εμπλοκή στονπόλεμοκατάαυτόν τον τρόπο. Ο Habermas (2022) εκφράζει την ανησυχία του για ένα κατώφλι ευρωπαϊκής συμμετοχής στον πόλεμο το οποίο ορίζεται από τη ρωσικήπλευρά. ΗΕυρώπη μπορείναέχει αποφασίσει να μην βρεθεί σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Ρωσία και να παρέχει βοήθεια με άλλα μέσα στην Ουκρανία, ωστόσο το κατώφλισυμμετοχήςστονπόλεμοείναιαπροσδιόριστο και βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια της Ρωσίας Με άλλα λόγια, για τον Habermas, ο Putin είναι αυτός που θα αποφασίσει αν η χωρίς όρια υλική βοήθεια της Ευρώπης προς την Ουκρανία, που υποστηρίζεται από μερίδα της κοινωνίας είναι επαρκής λόγος για κλιμάκωση Συνεπώς, η Ευρώπη έχει βρεθεί σε μια ένα δίλημμα μεταξύ δύο κακών, την ήττα της Ουκρανίαςήτηνκλιμάκωση Ο Adam Tooze (όπως αναφέρεται στο Solidarity imperative, but is West’s Ukraine strategy ‘in danger of failing’?, 2022) επισημαίνει πως ο Habermas στο κείμ
του
αντιμαχόμενες νοοτροπίες. Η ηλικία αναφέρεταιωςκρίσιμ
μιο του Yale Αρχικά επισημαίνει πως ο Habermas δεν κάνει αναφορά στις ευθύνες της Γερμανίας απέναντι στην Ουκρανία λόγω των επιπτώσεων του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου στη χώρα. Επιπλέον, τονίζει το γεγονός πως δεν αναφέρεται το όνομα κανενός Ουκρανού ούτεδίνεταιη ουκρανική προοπτική από τον Γερμανό φιλόσοφο. Πιο ουσιαστική κριτική εντοπίζεται στο σημείο όπου ο Snyder αναφέρεται στην περίπτωση της κλιμάκωσης. Σύμφωνα με τον τελευταίο, δεν υπάρχει κίνδυνος κλιμάκωσης του πολέμου σε πυρηνική αναμέτρηση. Βασίζει αυτή του την πρόβλεψη στο γεγονός ότι ο Putin κυβερνά τη χώρα ελέγχοντας τα ΜΜΕ, με αποτέλεσμα να δημιουργεί μια ψευδή πραγματικότητα εντός της χώρας Σε περίπτωση ήττας τα χειραγωγούμενα ΜΜΕ θα μεταφέρουν μια στρεβλή πραγματικότητα στη ρωσική κοινωνία Εν ολίγοις αυτό που υποστηρίζει ο Snyder είναι ότι εντός της Ρωσίας ο Putin δενθαέχειχάσει και κατ’ επέκταση δεν θα κλιμακώσει Για να στηρίξει το επιχείρημά του χρησιμοποιεί το παράδειγματηςήτταςτουρωσικούστρατούστοΚίεβο (Snyder, 2022α) Σεέναάλλοτουκείμενο
ενό
αναγνωρίζει δύο
οςπαράγοντας, δηλαδή μιανεότερη
Στο κείμενο του Habermas απαντά ο Timothy Snyder, καθηγητής ιστορίας το πανεπιστή
της Γερμανίας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς έχει ήδη σημειωθεί μια ραγδαία αλλαγή που αφορά τα εξοπλιστικά προγράμματα της χώρας. Επιπλέον, εντός της χώρας υπάρχει έντονος διάλογος για τη βοήθεια προς την Ουκρανία, με ανοιχτές επιστολές προς τον καγκελάριο, συλλογές υπογραφών, αλλά και την ενεργοποίηση διανοουμένων στο δημόσιο διάλογο Σε αυτό το πλαίσιο ο Γερμανός φιλόσοφος Jürgen Habermas δημοσίευσε ένα κείμενο επικρίνοντας την παροχή εξοπλιστικής βοήθειας προς την Ουκρανία, ενώ ο ιστορικός Timothy Snyder τοποθετήθηκε και αυτός δημοσίως με ένα άρθρο απαντώνταςστον Habermas
ο Snyder
β) πως ο φόβος των ευρωπαϊκών χωρώνγιαένανεπικείμενοπυρηνικόπόλεμο στην Ουκρανία ευνοεί τη ρωσική πλευρά. Αυτό συμβαίνει διότι οι ευρωπαϊκές δυνάμεις θα αποφύγουν την παροχή βοήθειας προς την Ουκρανία, με αποτέλεσμα η Ρωσία να έχει περισσότερεςευκαιρίεςνακερδίσειένανπόλεμοστονοποίοναυτήτηστιγμήδενεπικρατεί Επίλογος Εν κατακλείδι, ο πόλεμοςστηνΟυκρανίαπέρααπότηνανθρωπιστικήκρίσηπουέχειεπιφέρει στην περιοχή έχει δημιουργήσει πολλαπλές επιδράσεις σε όλο τον κόσμο. Μία από αυτές αφορά και την θέση που πρέπει να κρατήσουν τα κράτη απέναντι στον πόλεμο και τις δύο αντιμαχόμενες χώρες. Η περίπτωση
(2022
Die Sache der Ukraine ist auch unsere Sache! (διαδικτυακή συλλογή υπογραφών). Ανακτήθηκε από: https://www change org/p/die sache der ukraine ist auch unsere sache Habermas, J (2022, Μάιος 6) War and Indignation The West’s Red Line Dilemma Reset Dialogues On Civilizations Ανακτήθηκε από: https://www resetdoc org/story/jurgen habermas war indignation west red line dilemma/ Krastev, I (2022, Νοέμβριος 8) The War in Ukraine Will End, and That’s When We’ll See the True Tensions in Europe The New York Times Ανακτήθηκε από: https://www nytimes com/2022/11/08/opinion/europe ukraine eu html?searchResultPosit ion=1
Mühlhoff, B. (2022, Ιούνιος 30). Delivery and Deliberation. The Point. Ανακτήθηκε από: https://thepointmag.com/politics/delivery and deliberation/
Offener Brief an Bundeskanzler Scholz (διαδικτυακή συλλογή υπογραφών). Ανακτήθηκε από: https://www change org/p/offener brief an bundeskanzler scholz Schoellhammer, R (2022, Μάιος 27) Germany’s anti war intellectuals are resurfacing The Post Ανακτήθηκε
από:https://unherd.com/thepost/germanys anti war intellectuals are re surfacing/ Snyder, T. (2022α, Ιούνιος 27). Germans have been involved in the war, chiefly on the wrong side. Frankfurter Allgemeine. Ανακτήθηκε από: https://www.faz.net/aktuell/politik/ausland/juergen habermas and ukraine germans have been involved in the war 18131718.html
Snyder, T. (2022β, 5 Οκτώβριος). How does the Russo Ukranian War end? Ανακτήθηκε από: https://snyder substack com/p/how does the russo ukrainian war Solidarity imperative, but is West’s Ukraine strategy ‘in danger of failing’? (2022, July 8) Democracy digest Ανακτήθηκε από: https://www demdigest org/solidarity imperative but is wests ukraine strategy in danger of failing/ Ukraine’s cause is our cause, too! (2022, Μάιος 4) Ανακτήθηκε από: https://libmod de/en/another open letter to chancellor olaf scholz press release/ Wieder, T. (2022, Μάιος 8). War in Ukraine: German intellectuals are torn between pacifism and military support. Le Monde. Ανακτήθηκε από: https://www.lemonde.fr/en/international/article/2022/05/08/war in ukraine german intell ectuals are torn between pacifism and military support 5982803 4.html
Βιβλιογραφία
Παυλόπουλος, Γ.Δ. (2022, Μάιος 22). Πώς ο πόλεμος άλλαξε τον ρόλο της Γερμανίας στην Ευρώπη; Capital.gr. Ανακτήθηκε από: https://www.capital.gr/diethni/3635719/pos o polemos allaxe ton rolo tis germanias stin europi
