12 minute read
» PAUSELIJKE VOETAFDRUKKEN
Palais des papes
Advertisement
TEKST EN BEELD: PIERRE DARGE
IN DE VEERTIENDE EEUW GROEIDE AVIGNON UIT TOT EEN ÉCHTE STAD. MET DANK AAN DE PAUSEN, DE KARDINALEN EN DE CREATIEVE LIEDEN DIE ER IN HUN ZOG NEERSTREKEN. WE STAPTEN IN HUN VOETSPOREN EN ONTDEKTEN GROOTSE PALEIZEN EN INTIEME HOEKJES.
Parc Doms
ALLES AAN HET PALEIS IS IMMENS,
MAAR TOCH ZIJN ER OOK INTIEME HOEKJES
Meer dan zeven eeuwen geleden rommelde het in Rome. De strijd tussen Welfen, aanhangers van het pauselijk gezag, en Ghibelijnen, aanhangers van de Duitse keizers, woedde in alle hevigheid. En hierdoor slaagden zelfs de bekvechtende Italianen er niet meer in om een paus te kiezen. Uiteindelijk werd voor een Franse buitenstaander gekozen die al snel een protegee zou blijken van de Franse koning. Deze wisseling van de wacht was zo abrupt, dat paus Clemens V met het pauselijk gezelschap gedurende enkele jaren gewoon door het Comtat Venaissin doolde, een gebied dat in pauselijk bezit was gekomen na de strijd tegen de Katharen. Zijn opvolger, Johannes XXII, koos in 1309 uiteindelijk voor Avignon en die pauselijke aanwezigheid zou voor een immense bloei zorgen. Voor zijn komst waakte de Rocher des Doms met zijn kathedraal uit de twaalfde eeuw over een ingeslapen stadje dat niet meer dan zesduizend zielen telde. Het zou weldra abrupt uit zijn siësta worden gewekt.
EEN KOOPJE
De meest indrukwekkende getuigenis uit die periode is het Palais des Papes, al kwam dat in zijn huidige vorm pas klaar in 1342. Alles aan het paleis is immens — de volumes van de zalen, de hoge plafonds, de muren die kaal zijn gebleven. Toch zijn er ook intieme hoekjes zoals de kapel van de heilige Martial met de fresco’s van Giovanetti of de tuinen waar in geometrische patronen salie, venkel, rozemarijn, artisjok en andere planten nog van een pauselijke passage getuigen.
We beginnen onze dag tegenover het paleis met een stevige koffie op het terras van de Moutardier du Pape, ooit het huis van de specerijenspecialist van de paus. Het Pauselijk paleis, dat zo’n anderhalve hectare beslaat en meer dan vijftig meter hoog is, ziet er eerder uit als een versterkte burcht dan als een paleis. Alles wijst erop dat het in ruige tijden werd gebouwd, terwijl het nu het culturele hart van de stad is waar gedurende drie weken in juli tijdens het Festival van Avignon dagelijks enkele honderden stukken worden opgevoerd. Het was een tijd van oorlogen en intriges, van moord en bedrog. De stad zelf werd eigendom van de paus toen hij koningin Jeanne van Sicilië in 1348 zo’n tachtigduizend florijnen betaalde. Een koopje want de bouw van het Palais zelf zou uiteindelijk vierhonderdduizend florijnen kosten. Een paar dagen later wordt de koningin, die verdacht werd van de moord op haar man, van alle beschuldigingen witgewassen.
NIEUWE STAD
Toch wordt het stadsbeeld ook bepaald door de talrijke kloosters die er in die periode werden gebouwd en door de huizen die kardinalen betrokken. Een opmerkelijk voorbeeld uit die periode is het huidige hotel La Mirande waar kardinaal Arnaud de Pellegrue iets meer dan zeven eeuwen geleden een receptie gaf ter ere van zijn oom, paus Clemens V. Zo’n 112 gasten flankeerden de paus, waaronder zestien kardinalen die met enige gretigheid het banket, dat uit negen gangen bestond, alle eer aandeden. Tegenwoordig is het een sterrenrestaurant en een hotel dat door de Duitse familie Stein volgens de regels der kunst gerestaureerd werd. Een juweeltje waar het goed toeven en tafelen is.
Op de andere oever van de Rhône bevinden zich nog meer livrées of kardinaalswoningen, en wel in Villeneuve-lez-Avignon dat zijn naam niet gestolen heeft: het stadje werd in 1293 door koning Philippe le Bel als een soort kolonie uit het niets opgericht — compleet met privileges en fiscale voordelen voor de nieuwbakken kolonisten. Zijn beslissing was verre van toevallig. De stad lag aan de stroom, zou een militair boegbeeld worden en weerstand kunnen bieden tegen de overbuur Avignon. De eigenaren van de vele steengroeven gebruikten de Rhône als transportmiddel voor hun producten. Toch was het oorspronkelijke gehucht niet helemaal onbekend: in de zesde eeuw woonde er op die plek een vrouw in een grot, Casarie genaamd. Een vrome heremiet wier leven sinds eeuwen als een voorbeeld van een godsvruchtig bestaan werd gezien. In de tiende eeuw werd er de abdij van Saint-André gesticht die bescherming zocht bij de Franse koning. Van de oude abdij op de heuveltop is weinig rechtop gebleven, maar twee nijvere vrouwen wierpen er zich aan het begin van vorige eeuw aan het uitbouwen van een unieke tuin.
VRESELIJKE OVERSTROMING
Het nieuwbakken stadje werd van de ene dag op de andere een toevluchtsoord voor de kardinalen die de pausen vergezelden. Dat vrome gezelschap liet er paleizen bouwen, en bracht in hun kielzog ambachtslui, kunstenaars en rijkelui mee. In geen tijd vertienvoudigde het aantal inwoners tot vijftigduizend zielen. De oppervlakte van
Hotel Mirande
Villeneuve CQFD Bar
Pauselijke tuinen Marianne van de B&B
zo’n livrée was bepaald indrukwekkend en kan perfect worden ingeschat aan de grootte van de Place Jean Jaurès, de plaats waar ooit zo’n paleis verrees. Het stadje zelf bleef ook na het pauselijk vertrek een bloeiende haven — tot de vreselijke overstroming van de Rhône in 1770, die na het terugtrekken van het water opeens negenhonderd meter meer oostwaarts kwam te liggen. Daardoor werd Villeneuve van zijn verzande levensader afgesneden en tegenwoordig is het stadje niet meer dan een rustige plek waar de prijzen van de huizen snel stijgen en vanwaar men een pauselijk uitzicht heeft op Avignon. Een plek om te kuieren, gekruid met historische monumenten.
De Chartreuse du Val de Bénédiction is zo’n plek om niet over te slaan. Een kartuizerabdij, die er in 1352 het licht zag toen Innocentius VI tot paus werd verkozen en hij voor gronden, gebouwen en middelen zorgde. Toen hij tien jaar later stierf werd zijn lichaam bijgezet in het hem zo dierbare klooster dat zou uitgroeien tot het grootste van de orde in Frankrijk. Na de Franse revolutie werden de diverse gebouwen afzonderlijk verkocht maar tegenwoordig heeft een forse restauratie het oord tot een prachtig geheel omgevormd waar de cellen van de kloosterlingen te bezoeken zijn. Laat je in de kapel vervolgens achteroverslaan bij de aanblik van de fresco’s van Matteo Giovannetti.
KAPELBIOSCOOP
Terug in Avignon maken we een ommetje langs de kapel van de Antonins, en wel om een heel bijzondere reden. Aan het einde van de veertiende eeuw vonden de Italianen dat het wel welletjes was geweest met dat Franse pausdom, en kozen opnieuw voor hun eigen kandidaat. Enkele jaren waren er zelfs twee pausen: één in Avignon en één in Rome. Het groot schisma dat de kerk verdeelde (1378-1417) wierp haar schaduw over de stad. Op een bepaald moment eigenden drie kardinalen zich de pauselijke titel toe. Het gebouw waar de tweede tegenpaus, Benoît XIII, in 1403 enkele dagen onderdak kreeg van de orde nadat hij gedurende vijf jaar in het paleis in een soort huisarrest had doorgebracht, bestaat uit diverse lagen. Op de begane grond is er een theater, hogerop een kleine bioscoop maar de verrassing wacht op de vierde etage. Daar woont Marianne in een immense loft met piano en biljarttafel en sleetse muren — een uniek geheel dat ze via Airbnb aan toeristen verhuurt. Via de deur van een oude kast stapt de verbaasde bezoeker in een halfronde slaapkamer.
We besluiten de dag op het lommerrijke pleintje voor het Couvent des Célestins aan het Place des CorpsSaints. Omdat het goede leven en de rijke geschiedenis er zo prettig samenvallen. Hier werd in 1395 aan de bouw van een houten kerk begonnen — op initiatief van de tegenpaus Clemens VII en de Franse koning Charles VI. Die bevond zich naast het kerkhofje waar de zeer godvruchtige kardinaal Pierre de Luxembourg begraven ligt. Hij was het neefje van de paus, werd op zijn vijftiende bisschop van Metz en op zijn achttiende kardinaal. Maar boven alles was hij een soort mystieke verschijning die vaak vastte en zichzelf geselde, een ascetisch type dat zijn geld en bezittingen wegschonk aan bedelaars en armen.
Rue Fourbisseurs
De godvruchtige kardinaal stierf op zijn achttiende en bij het vernemen van zijn dood kwam de bevolking op straat en werd zijn laatste wens ingewilligd: hij werd op het kerkhof der armen te ruste gelegd en vrijwel meteen begonnen diverse wonderen zich te manifesteren. Zelfs zijn oom schrok ervan, liet een commissie samenstellen om een en ander op schrift te stellen. Toen het om 1964 allerhande mirakels en dertien herrijzingen bleek te gaan, werd meteen door de Franse koning een procedure tot heiligverklaring opgestart. Die procedure werd bij de dood van Clemens VII stilgelegd, allicht omwille van de rivaliteiten tijdens het Groot Schisma, en nooit meer hervat. Maar in 1527 deed Rome een toegift en werd Pierre de Luxembourg zalig verklaard. Zijn feestdag wordt op 2 juli nog altijd met enige luister gevierd. Het aanpalende klooster zou het laatste bouwwerk worden uit de pauselijke jaren én het enige koninklijke bezit in de stad.
REVOLUTIE
De Franse revolutie bracht die hoge vlucht abrupt tot stilstand: kerk en klooster werden vernield, naast de talrijke kunstwerken die er zich bevonden. Later nam het Franse leger er zijn intrek en werd het geheel tot een kazerne gedegradeerd. Tegenwoordig is de administratie van de stad er neergestreken maar ook het festival van Avignon maakt gretig gebruik van de accommodaties.
Langs de schilderachtige maar wat verwaarloosde Rue des Teinturiers lopen we de stad uit. Van de 32 watermolens die er ooit door de zeer bescheiden Sorgue werden aangedreven, zijn er slechts enkele overgebleven. Toch herinneren ze ons aan het feit dat Avignon ooit een nijvere stad was en dat die watermolens de machines van de ververs en de wevers aandreven in tijden dat de zijdeteelt furore maakte. Op een dertigtal kilometer van Avignon verrijst vandaag de dag in Châteauneuf-du-Pape nog de zeer beschadigde toren van het zomerpaleis van de pausen. En op de lokale wijnflessen prijkt nog altijd het pauselijke zegel. Maar daarmee houdt de pauselijke zegen op. l
Q Home en Lemon Tree Interior, de professionele en betrouwbare partners voor de verhuur en inrichting van uw woning in de
Provence en aan de Côte d’Azur! www.qhome.fr La Clef Orange de specialist in het nationaal en internationaal transporteren van uw waardevolle bezittingen de specialist in het nationaal en internationaal transporteren van uw waardevolle bezittingen de specialist in het nationaal en internationaal transporteren van uw waardevolle bezittingen www.lemon-tree-interior.com +31 (0)6 30 61 44 44
SiebeSiebeSiebeSiebe Siebe SiebeSiebeSiebe moves you! Huisman Siebe Huisman Siebe Huisman moves you! Siebe Huismanmoves you! Huisman moves you! Siebe Huisman moves you! Siebe Huisman moves you! Huisman moves you! Huisman moves you! Huisman moves you! Huisman moves you! Huisman moves you! Huisman
moves you!moves you! Siebe Huisman is de specialist in het nationaal en internationaal verhuizen en transporteren van uw waardevolle bezittingen. Of het nu gaat om een compleet interieur, een schilderij, koffers, Siebe Huisman is de specialist in het nationaal en internationaal verhuizen en transporteren van uw waardevolle bezittingen. Of het nu gaat om een compleet interieur, een schilderij, koffers, Siebe Huisman is de specialist in het nationaal en internationaal verhuizen en transporteren van uw waardevolle bezittingen. Of het nu gaat om een motor of bijzondere bouwmaterialen, van een motor of bijzondere bouwmaterialen, van een compleet interieur, een schilderij, koffers, eerste gesprek tot daadwerkelijke uitvoering; eerste gesprek tot daadwerkelijke uitvoering; motor of bijzondere bouwmaterialen, van een eerste gesprek tot daadwerkelijke uitvoering; met Siebe wordt het een zorgeloos gegeven. met Siebe wordt het een zorgeloos gegeven. met Siebe wordt het een zorgeloos gegeven. Zo rijdt hij elke week naar de Cote d'Azur voor al Zo rijdt hij elke week naar de Cote d'Azur voor al uw kleine en grote goederen. uw kleine en grote goederen. Zo rijdt hij elke week naar de Cote d'Azur voor al Snel, betrouwbaar, met kennis van zaken én met Snel, betrouwbaar, met kennis van zaken én met uw kleine en grote goederen. begrip voor de privacy van de klant. begrip voor de privacy van de klant. Snel, betrouwbaar, met kennis van zaken én met begrip voor de privacy van de klant.
Vastgoed Beheer Côte d’Azur
‘La Clef Orange’, stelt zich ten doel u met de Hollandse spreekwoordelijke degelijkheid bij te staan met de zorg voor uw (tweede) huis in Zuid-Frankrijk!
D6085
D6085
D2085 M6202
M6202 M2204 M2204 M6204
S520
D2562 D6185
D35
D54 DN7 DN7 D559
D125
Lijndienst Nederland - Frankrijk o.a. Cote d’AzurLijndienst Nederland - Frankrijk o.a. Cote d’AzurLijndienst Nederland - FrankrijkLijndienst Nederland - FrankrijkLijndienst Nederland - Frankrijk D562o.a.o.a.o.a. CoteCoteCote d’Azurd’Azurd’Azur www.siebehuisman.nl www.siebehuisman.nl www.siebehuisman.nl www.siebehuisman.nl www.siebehuisman.nl +31(0)6 - 51 376 270 +31(0)6 - 51 376 270+31(0)6 - 51 376 270 +31(0)6 - 51 376 270 +31(0)6 - 51 376 270
D559
www.siebehuisman.nl Lijndienst Nederland - Frankrijk o.a. Cote d’Azur +31(0)6 - 51 376 270 www.siebehuisman.nl ijndienst Nederland - Frankrijk o.a. Cote d’Azur +31(0)6 - 51 376 270 www.siebehuisman.nl nkrijk o.a. Cote d’Azur +31(0)6 - 51 376 270 www.siebehuisman.nl Lijndienst Nederland - Frankrijk o.a. Cote d’Azur +31(0)6 - 51 376 270 www.siebehuisman.nl ijndienst Nederland - Frankrijk o.a. Cote d’Azur +31(0)6 - 51 376 270 www.siebehuisman.nl Lijndienst Nederland - Frankrijk o.a. Cote d’Azur +31(0)6 - 51 376 270 www.siebehuisman.nl Lijndienst Nederland - Frankrijk o.a. Cote d’Azur +31(0)6 - 51 376 270 www.siebehuisman.nl jndienst Nederland - Frankrijk o.a. Cote d’Azur +31(0)6 - 51 376 270 www.siebehuisman.nl Lijndienst Nederland - Frankrijk o.a. Cote d’Azur +31(0)6 - 51 376 270
D25 D559
www.lacleforange.com
Hidde en Mischa van der Leij-Leefers
