4 minute read
mémé cenik (IBW Widiasa Kenitén
Satua Cutet
mémé cenik
Advertisement
Mémék Cenik boya gendingan raré, Mémé Cenik tamplig motor ibi
sanja, montor Badung ka Gianyar. Mémé niki mula cenik. Awakné
cenik, munyiné cenik, sakéwala makrama désa seleg gati.
Sabilang ada anak magaé, ia mautsaha apang maan dogén
ngripitang limané. “Mumpung enu ada selah matulung, matulung
malu,” kéto ia ngrieng.
IBW Widiasa Kenitén
Baan cenikné ento tusing ada anak muani ané ngelah keneh demen tekén ia. Ia masi tusing sanget ngrunguang anak muani. Mirib ngrasa tekén awakné tusing lakar ada ané sanget demen sangkananga ia jemet pesan melajahang awakné. Jengah mirib ia. Sabilang ada morta anak dueg aliha idihina paplajahan. Indeng-indeng ia mlajah. Kéto masi sabilang ada Pura wiadin tongos tenget tangkilina. Sabilang dina melah ia ngaturang pajati ka tongos ané anget-anget. Dugasé ené maan ka Mrajapati ngaturang pajati. Iseng tiang matakon, “Ngujang ngaturang pajati di Mrajapati?”
“Di guminé ajak liu, celebingkah batan biu, don sénté don palindo.” Tiang karesep baan munyiné ento. Koné Mémé Cenik ada ngaturang atmané di Mrajapati. Ané tusing kakeneh baan tiang, ngujang dadi Mémé Cenik aturanga ka Mrajapati? Apa ia pelihné? Tiang makeneh-keneh. Selahang tiang matakon, “Mé kéné polosé masi ada anak tusing demen.”
Wayan Jengki Sunarta
“Ajak liu, apa kadén pelih méméné. Sabilang peteng Mémé tusing nyidaang pules. Jam dasa pules nyanan jam roras enten kanti das lemah. Nglemahang mara buin nyak kiap.”
“Indayangin inget-ingetang Mé. Mirib taén matungkas ajak anak lén?”
Mémé Cenik bengong. “Saja pesan dugasé ené maan matungkas ajak sandingané.”
“Putu Mirah ané janda ento?”
“Beneh pesan Dé. Malah pesan Mémé nungkasin apang tusing pepes pesu peteng-peteng awak suba mulih bajang. Mabalik mémé orahanga tusing bisa ninghalin anak demen. Bes kakéto, sesai cara bukal. Lek Mémé Dé. Maan klémékin abedik.”
“Awak tuna goba, eda misi nuturin tiang nah. Iba dogén ngaba tuturé ento. Ené malaksana, tusing iba. Iba awak cenik masi mabet jamprah dogén.” Putu Mirah mamunyi buka gentuh sasih Kaulu.
“Mémé lek ningehang. Sabilang ada anak ngliwat pragat nyambatang pajalan Putu-né. Yén sing inget tekén manyama, tusing lakar nuturin Putu. Mémé nawang awak Putu-né, Putu ané nglahang. Bes sesai ada munyin pisaga ané tuara-tuara dingeh nyambatang indik pajalan Putu-né. Nah, lamun tusing dadi orahin, lautang. Kénkén ja keneh Putu-né.”
Uli sukat ento Mémé Cenik ngreres. Awakné ané suba cenik buin nyenikang. Ada nyambatang Mémé Cenik alihanga acep-acepan apang tusing nyidaang pules melah. Ada masi ané nyambatang alihanga cetik. Baan jengahné Putu Mirah tuturina buka kéto. “Jelema agemel bani nuturin idéwék. Jani apang rasaanga. Apang bangka poloné.”
“Pa bangin tiang acep-acepan apang nyempang jelemané ané akepelan ento. Jelema lebihan tutur.”
“Nglah potoné?”
“Ené. Pa.” Putu Mirah mesuang potoné Mémé Cenik. Lantas mantraina tekén Bapa Balian. Kemik-kemik buka mujairé lengeh di bebengané.
Sabilang awuku, Putu Mirah magenti anak muani kija kadén ajaka? Bes sanget rungu tekén pisaga bisa masi pelih. Yén uli sebeng, Putu Mirah saja magoba abedik. Kénkén kadén sagét palas masomah. Ada ané nyambat anak tusing dadi tuturina apang tusing pepes magedi. Matuané tusing ngelah mua di désa baan pepes ningeh munyi di sisi baan sesai kakéto lantas tegakanga. “Tu ibi dija nginep?”
Ia mapi-mapi tusing ningeh. Ingetanga ngulik hapéné. “Tuuuuuuuuuu, ibi dija nginep?”
“Masi somah tiangé tusing dini Pa. Panak masi tiang tusing ngelah. Pragat ngisiang entud dini. Tiang magaé Pa.”
“Apa pagaén Tu-né?”
“Ngujang Bapa matakon buka kéto? Apa ja ané ngleganin tiang ento pagaén tiangé.”
“Péh, yén kéto pasaut Tu-né. Lautang suba mulih ka umah bajang. Yén manian Bapa takonina tekén somah Tu-né lakar orahang bapa, Putu tusing dadi tuturin. Jani, lautang suba isinin keneh Tu-né kija ja lakun Putu.”
“Mula ento ané alih tiang Pa.” Putu Mirah mulihné. Tusing buin ngitungang somahné ané magaé di duranegara. Tusing buin ngitungang kénkén ja munyin pisagané. Demené negul kenehné. Ia tusing mrasa lek kasambat jamu (janda muda). Buina lakar ngujang lek mula gumanti janda muda kanti maan masempilan ajak Mémé Cenik.
Mirib jengah Putu Mirah mara tuturina tekén Mémé Cenik. “Pa, tiang med ningehang munyin anak lén. Jani, tiang ngidih apang takutin anak. Apa ja tagih Bapa lakar kisinin?”
Bapa Balian maan selah. “Ené ada jelema dadi anggon. Nah, Tu, kayang Kajeng Kliwon Nyitanné abaang Bapa banten mabé siap biing lakar rajah Bapa layah Tu-né.”
Kendel gati Putu Mirah. Ia mrasa lakar maan pajalan ngisinin kenehné. Kajeng Kliwon Enyitané teka. Putu Mirah mula anak luh wanén tusing buin
ngitungang apa. “Rajah suba tiang, Pa, apang misi kenehé sabilang tiang pesu peteng pragat tombayanga.”
“Lédlédang layahé Tu.” Bapa Balian ngrajah layahné. Celepina panungkem agung apang sabilang ané matungkas tekén ia apang buka jangkrik ketebin. Jejeh satondén mesuang munyi.
“Ingetang sabilang mapapas liat ajak Mémé Cenik. Incepang di keneh panungkemé apang ngreres ia mati. Bapa masi mekelin Putu baan gegemet. Aba dogén ené.”
Ada nyambatang Putu Mirah awakné suba mabulu api. Ada nyambatang pepes tepukina makeber sabilang Kajeng Kliwon. Ada masi nyambatang tusing bani mapas mua ajak Putu Mirah.
Mrasa tekén awakné suba mrajah sayan ngéndah Putu Mirah sabilang ada ané bani nungkasin ngreres, awakné sayan meragang, sayan ilang bayuné. “Jani apang tawanga, awak cenik misi liu mesuang tutur tekén kai.” Putu Mirah kenyem-kenyem andel tekén awakné suba ada ané naméngin. Ia sayan lagas mesuang munyi. Tusing dadi dingehang baan kuping. Tusing matolihan ajak nyén mamunyi buka tanduk sampi luh, asal pesu dogén.
Mémé Cenik sayan tusing nyidaang pules. Awakné sayan meragang. Suba kudang balian alihanga, masi tusing dadian. Dugasé niki maan tepuk. Ia mamunyi kéné, “Yén Mémé mati, bekelin mémé taji lakar tebek uli kadituan.”
IBW Widiasa Kenitén
embas ring Geria Gelumpang, Karangasem, 20 Januari 1967. Oneng ring sastra Bali klasik, sastra Bali modéren taler sastra Indonésia. Kakawian idané kawedar ring Bali Post, Buratwangi, Mémorandum, Warta Bali, Bali Aga, Majalah Sinar Agung, Majalah Éksprési, Bali Tribun, Pos Bali. Ngamolihang Hadiah Sastra Rancagé ring warsa 2006 antuk pupulan satua cutet Buduh Nglawang. Ring warsa 2015 ida ngamolihang Penghargaan Widya Pataka antuk cakepan Jero Lalung Ngutah.