Redhaber6 by R-Aktüel

1 MAYIS’TA SOKAĞA SONRA DAHA FAZLA 1 Mayıs günlerindeyiz. AKP ve yandaş medya 1 Mayıs’a yönelik provokasyonlarına başladı. AKP güdümündeki medya kanallarında bir süredir özelliklede Birleşik HAZİRAN Hareketi’ne yönelik sistematik bir saldırı içerisinde. Geçtiğimiz günlerde Sabah gazetesinde Bakanlar Kurulu’nun Saray’a sunduğu seçim güvenliğine ilişkin belge yer aldı. Bu belgede, seçime yönelik tehditlerden birisi olarak da Birleşik HAZİRAN Hareketi yer aldı.

alan haberler AKP’nin hazırlıklarının ip uçlarını veriyor. AKP kendisine karşı provokasyon yapılacağı iddiası altında, şimdiden kendi yapacaklarına zemin oluşturuyor. Bu tür haberler farklı bağlamlarda son dönemde oldukça yaygınlaştı. 1 Mayıs’ta ve sonrasında AKP’nin yaşadığı güç kaybını engelleyerek, seçimlere müdahale edebilme imkanları yaratacak şekilde kirli oyunlar tezgahlayabilir. Sonuçta, ‘attırırım 3-5 bomba’ diyen birisinin MİT Başkanı olduğu bir iktidardan söz ediyoruz. AKP’nin bu kontr yönelimleri karşısında ve baskıları karşısında halk muhalefetinin demokratik ve meşru bir direnme çizgisi ile yapılacak hamlelere doğru yanıtlar vermesi gerekiyor. Önümüzdeki dönem bu anlamda, daha kaotik gelişmeleri ve bunun içindeki karmaşayı gören bir politik akılla sürdürülmeli. *** Birleşik HAZİRAN Hareketi, bu anlamda da öne çıkıyor. Bugün ülkemizde sol bir muhalefet damarının gelişme ve güçlenme zemininin HAZİRAN’da parladığı görülüyor. HAZİRAN, henüz bir halk hareketine dönüşememiş olsa da halk hareketinin zeminlerini oluşturmaya başladı. 1 Mayıs öncesindeki eylemliliği de bunu gösteriyor.

Bu haberin ardından, yandaş basında HAZİRAN’a yönelik sal-

Artık belli merkezlerde toplanarak, çağrı yapan bir sol yerine

dırılar 1 Mayıs üzerinden yoğunlaştırıldı.

giderek çok merkeze yayılan ve halklaşan bir dinamik olarak gelişen HAZİRAN bu yönleriyle iktidarda rahatsızlık yaratıyor.

Vahdet gazetesinde yer alan haberde, acemi provokatörler Haziran’ın Beatles afişini liselilere benzetti. Sosyal medyada

1 Mayıs’ta TAKSİM özelinde AKP’nin uygulayacağı şiddete

alay konusu olan bu durum, aslında ne denli gözlerini ka-

karşı mücadele, HAZİRAN’ın bu yaygın direnme anlayışı doğ-

rartarak tüm demokratik muhalefet kanallarına saldırı içinde

rultusunda direnişi çok merkeze yayarak gerçekleştirilebilir.

olduklarının bir ifadesinden başka bir şey değil. Evet, önümüzdeki dönemde ülkenin her yerine hızla yayıla***

rak halk içerisinde köklü bağlar geliştirmeye odaklanan birleşik bir direnme hareketi ile bu her yanı çürüyen AKP rejimin-

AKP, tüm demokratik siyaset kanallarını kapatmaya çalışır-

den kurtulmak mümkün olabilir.

ken, seçim öncesi ve sonrasına yönelik provokasyon hazırlıkları içerisinde.

Şimdi 1 Mayıs’ta Sokağa...Ve Sonra Daha Fazla...

Gerek Bakanlar Kurulu’nda gerekse de yandaş basında yer

NESTLE IŞÇISI DIRENIYOR ANCAK VAZGEÇTIĞINIZDE YENILIRSINIZ Söyleşi: SAMET ARSLAN

Hava yağışlı. 30 kişilik bir çadır. Kaynayan çaylar, nar gibi ateşli soba. Çadırın sağ tarafında “Ya Hep Beraber Ya Hiç Birimiz” ve “Kaybettiğinizde Değil Vazgeçtiğinizde Yenilirsiniz” pankartları asılıydı. Açlık grevindeki işçiler Sabahattin Ali okuyordu. İşçilerin gözlerinden kararlılıkları okunuyordu. Açlık grevinde üç işçi grevi diğer üç arkadaşına devretti. Genç işçi duygu seline kapılarak gözyaşlarını tutamadı ve ağladı içeriye girerken. Vardiyaya girerken servislerin içerisinden diğer işçi arkadaşlar mücadeleye el sallıyorlardı. İçeride çalışan işçiler vardiya aralarında direnişteki işçileri ziyarete geliyorlar. Suat Karlıkaya (Tek Gıda-İş Örgütlenme Sekreteri): Arkadaşlarımızın başına gelen olayı iyi anlatmak istiyoruz, çünkü ülkemizde sık sık karşılaştığımız bir duruma karşı direniyorlar. Bu fabrikada yetkili olan Öz Gıda-İş sendikasının Nestle yönetimi ile toplu iş sözleşmesi döneminde buradaki işçiler daha fazla zam alabilmek için, sendikaya ültimatom verdikleri için, biz bizi satacak hiçbir imzayı kabul etmiyoruz dedikleri için işten çıkarıldılar ve 297 gündür

direniyorlar. Bugün yirmi üç arkadaşımız Nestle firmasının

kadar açlık grevine girecek. Pazar günü 11.00’de bir deği-

dokuz arkadaşımızı işbaşı yaptırabiliriz demesine rağmen

şim daha olacak ve Çarşamba günü saat 11.00’de kimse

‘Biz dokuz kişi işe girmiyoruz. Diğer on dört arkadaşımız-

içeriden çıkmayacak.

da işbaşı yaptırılmazsa biz burada mücadeleye devam ediyoruz’ demeleri ve mücadelelerindeki kararlılığı gös-

Dışarıda ki bütün arkadaşlarımız ile içeri gireceğiz ve sü-

termeleri önemli bir vurgudur. Bu mücadele Nestle yö-

resiz açlık grevlerimize başlayacağız. Bu sebepten dolayı

netimine sizlerin toplumsal baskılarıyla beraber devam

basın huzurunda bir çağrı yapıyoruz Nestle yönetimi bu

edecektir.

arkadaşlarımızın sorunlarını bir an önce çözecek, çözmek zorundadır. Bu arkadaşlar şunu söylüyor; bizi işten çıkarı-

Bu insanlar bu fabrikada işbaşı yaptığı gün; bu ülkede

lırken 25/2’den kıdemsiz ihbarsız tazminatsız kimse bize

emek kazanacak, bu ülkede çocuklarımız kazanacak ve

sormadı, ama içeriye girip girmemek bizim kendi rızamız-

bu ülkenin geleceği kazanacaktır. Şimdi hava yağmurlu

la olacaktır. Bizim alnımıza çizilen kara leke, onurumuz,

üç arkadaşımız üç gündür sıvı harici hiçbir gıda maddesi

gururumuz ancak bu şekilde temizlenir. Parayla bizim te-

almadan bu çadırda bekliyorlar. Bugün başka üç arkada-

mizlenecek onurumuz yok diyor arkadaşlarımız.

şımız bu arkadaşlarımızın yerine Pazar günü saat 11.00’e

YALNIZCA İŞİMİZİ İSTİYORUZ Serkan YÜCEL Mahkemeler doğruladı; sendikal sebeplerden atıldığımız ve rekor tazminatlar kazandığımız. Bizler işverenimizden sadece işe geri alınmamızı istiyoruz. Çünkü bu bir hataydı. Onlar da zaten hatayı gördüler. Hem FABRİKA müdürü hem İstanbul Personel Müdürü’nü görevden ayırdılar. Bizler sadece işimizi istiyoruz. İşimizi alana kadar bu mücadeleye devam edeceğiz. Dokuz arkadaşımız işe girmeye hakları olmasına rağmen işe girmediler, geri kalan arkadaşlarımız çok yüksek miktarlarda tazminat almalarına rağmen kabul etmediler. Çünkü “Ya hep beraber, ya hiçbirimiz” dedik. Sonuna kadar bu şekilde devam etmeyi düşünüyoruz.

DİRENİŞİMİZDE 297.GÜN Erol ŞAŞI 297 gündür direnişe devam etmekteyiz. Yerel yöneticilerin yaptığı hata Nestle yönetimini kapsamamaktadır. Nestle yönetimi büyük bir camiadır. Eskiden çalışan arkadaşlarımız bilir. Nestle yönetiminden bu hatayı düzeltmesini bekliyoruz. 25/2 maddesinden çıkarılmayı hak etmedik sözleşme süresinde. Adaletin yerini bulmasını istiyoruz. Onların ne dediği değil, bizim ne dediğimiz geçerlidir. Birbirimizi asla bırakmayacağız, satmayacağız herkes böyle bilsin. Bölüneceğimizi düşünüyorlarsa yanılıyorlar. Bölecek tekliflerle gelmesinler. Bizim istediğimiz belli hepimiz işimizi geri istiyoruz. Bu son aşamadır. On aydır zaten eylemler yapıyoruz. Yaptığımız eylemler ortada; ciddi eylemler. Artık bu son aşamaya geldiği için bilindiği üzere açlık grevi son süreçtir. Ve Çarşamba günü hepimiz süresiz açlık grevine gireceğiz. Söylediğimiz her şey gayet ciddidir. Bunu herkes böyle bilsin şakamız yok.

ONUR DİRENİŞİ LEVENT TOSUN

Bugün 297. Gün Nestle direnişimizin. 13.04.2015(Pazartesi) çadırımızı kurduk. 20.04.2015(Pazartesi) saat: 11.00’de dönüşümlü açlık grevimize başladık. Bu elimizden bir şey gelmediğinin son noktası. Artık bundan sonrası yok. Bundan sonra ya çadırımızı toplayıp içeri gireceğiz ya da bu çadır mücadelemiz devam edene kadar burada kalacak. Bizim maddi olarak hiçbir talebimiz yok. Bizim onur kırıcı madde olan 25/2’den atıldığımız iş yerimize tekrar işe alınmamız ve onur kırıcı şeyin silinmesini istiyoruz. Tekrar işimize ve arkadaşlarımıza kavuşmayı istiyoruz. Yirmi sekiz işçi çıkarılmıştı ve beş arkadaşımız bırakmak zorunda kaldı. Yirmi üç kişi kaldık. Bu yirmi üç kişiden de dokuzunun işe geri alınması kabul edildi. Geri kalan on dördüne “Bütün yasal haklarını tazminatını veririz” dedi Nestle. Fakat “Neden dokuz?” diye sorduğumuzda hiçbir cevap veremiyorlar. Yani “Bu dokuzunun diğer on dört kişiden neyi fazla?” diye sorduğumuzda bir geri dönüş yok. Kanunlar ve mahkemeler karşısında suçsuzluğumuz kabul edildi. Dava şuanda temyize gitti. Temyizden de bizim lehimize dönecek umarım. Biz Nestle yönetiminin uyguladığı ayrımcılığı kabul etmedik.

Ya hepimiz içeri gireriz ya da hepimiz burada sonuna kadar direnmeye devam ederiz dedik.

NÜKLEER ANLAŞMA BU DAHA BAŞLANGIÇ İBRAHİM VARLI

İran ile 5+1 ülkeleri ABD, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ve Almanya arasında imzalanan nükleer anlaşma sürpriz değildi. İsviçre’nin Lozan kentinde sürdürülen zorlu müzakereler sonrasında beklenen bir gelişmeydi. Tarafların masadan kalkma lüksü yoktu. Niyeti de. Bunun en önemli nedeni nükleer krizin artık her iki cephe açısından da sürdürülemez duruma gelmiş olmasıydı. Lozan mutabakatı önemli bir eşik olsa da henüz hiçbir şey bitmiş değil. İran ve 5+1 ülkeleri arasında varılan ‘siyasi çerçeve anlaşması’, tüm şartlar yerine getirilirse 30 Haziran’da nihai anlaşmaya evirilecek. 2 Nisan’da açıklanan “Ortak Kapsamlı Eylem Planı” uyarınca, Tahran, nükleer programından çok büyük oranda feragat edecek. Karşılığında Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve ABD yaptırımları aşamalı kalkacak. *** Çerçeve anlaşma her iki cepheye de büyük kazanımlar sağlıyor. Anlaşma ile Tahran, iki binli yılların başlarında başladığı yüksek düzeyde uranyum zenginleştirme faaliyetleri yüzünden başına açılan belalardan kurtulma yolunda önemli bir eşiği geçti. Bunun yanında anlaşma

ağır ekonomik ve siyasi yaptırımların kıskacındaki ülke-

er programını sürdürme ve ekonomik yaptırımlardan

yi uluslararası sisteme entegre edecek. Bu entegrasyon

kurtulma imkânını elde etti. Her iki ülke de anlaşmanın

Ortadoğu ve Avrasya’da yeni ittifakların doğmasını bera-

sağlanmaması için ABD yönetimine yoğun baskı yaptı.

berinde getirebilir. Böylece Tahran, Afganistan’dan Akde-

İki ülke bundan sonra da nihai anlaşmanın sağlanmaması

niz kıyılarına, Hazar Denizi’nden Basra Körfezi’ne kadar

için ellerinden geleni ardına koymayacak. İran’daki mu-

uzanan hatta bölgenin en önemli oyuncularından biri du-

hafazakârlar ise çok fazla taviz verildiğinden şikâyetçi.

rumuna gelecek. Ayrıca on yıl sonra anlaşma süresini dol-

Nükleer yol haritası zorlu engebelerden oluşuyor. Tüm bu

durduğunda önemli bir nükleer altyapıya sahip olmaya

rahatsız çevreler nedeniyle nedeniyle kırılgan bir yapıya

devam edecek ve ekonomisini felce uğratan yaptırımların

sahip anlaşmanın ne zaman nerede patlayacağı meçhul.

kaldırılmasıyla büyük bir nefes alacak.

Bunu tarafların ve Obama sonrası ABD yönetiminin tavrı belirleyecek.

Ruhani yönetimi Washington öncülüğündeki Batı dünyası ile sorunlarını bir nebze de olsa giderme şansını yakala-

İran’ın nükleer programının bu kadar fırtınalar koparması-

sa da esas kazanan ABD. 1979’dan beri düşman olunan

nın arka planındaki saikler Tahran’ın nükleer lige terfisinin

İran’la kapıları açan nükleer anlaşmanın ABD’ye hem je-

önüne geçmek. Bugün nükleer silaha sahip sekiz ülke var.

ostratejik hem de ekonomik getirisi olacak. İran, stratejik

Bunlardan sadece beşi Nükleer Silahların Yayılmasının

önceliğini Asya-Pasifik hattına kaydıran ABD emperya-

Önlenmesine İlişkin Antlaşma’ya (NPT) taraf: ABD, Rusya,

lizmi açısından bu bölgeye ulaşmanın anahtar ülkesi ko-

İngiltere, Fransa ve Çin. Söz konusu ülkeler, aynı zamanda

numunda. Basra Körfezi’ne hükmeden İran, Güneydoğu

BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri. Nükleer ligin diğer

Asya’ya açılan kapı görevini gördüğü gibi, ABD’nin Gü-

ülkeleri antlaşmayı onaylamayan Hindistan, Pakistan ve

neybatı Asya’daki kaldıracı ve Asya’ya açılan kapısı olabi-

Kuzey Kore. İsrail’in de nükleer bir güç olduğu herkesin

lir.. İran denklemi çözülmeden Washington’un bu bölge-

malumu. Sorunun yanıtı şurada. Tüm kötücüllüğüne rağ-

ye ulaşması zor. Artık tüm enerji yolları Tahran’a çıkıyor.

men nükleer önemli bir caydırıcılık aracı ve de statü sem-

Petrol kartelleri ve küresel markalar uçsuz bucaksız İran

bolü. Bu silaha sahip olanlar bir anlamda dokunulmazlığa

pazarına akın edecek.

erişiyor. İran’ın nükleer silaha sahip olması; Brezilya, Mısır, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Türkiye gibi gelişmekte ***

olan ülkelerin nükleere yönelmesine neden olabilir. Brezilya, Suudi Arabistan ve Türkiye’nin bu yönlü bir girişimde

Anlaşma taraflar arasında büyük memnuniyetle karşılan-

bulunduğu biliniyor. Güney Afrika geçmişte askıya aldı-

sa da bundan rahatsız olanlar da yok değil. İran’ın muha-

ğı nükleer çalışmalarını yeniden raftan indirebilir. Bütün

fazakârları, ABD’nin neoconları, İsrail ve Suudi Arabistan

korku da bundan kaynaklı. Nükleer ayrıcalığın bir başka

bunların başında geliyor. Tel Aviv ve Riyad İran’ın askeri ve

ülkenin eline geçmemesi. Koparılan onca gürültünün ar-

ekonomik açıdan çökertilmesini beklerken, Tahran nükle-

kasında bu kaygılar var.

EKONOMI BÜYÜMÜYOR IŞSIZLIK, YOKSULLUK BÜYÜYOR HAYRİ KAZANOĞLU

Nisan ayı, IMF ve Dünya Bankası 6 aylık toplantılarının yapıldığı bir ay ve dünya ekonomisine ilişkin öngörüler, tahminler, istatistikler yayınlanıyor. Bizler, IMF-Dünya Bankasının Washington Uzlaşması denilen ideolojisini yıllardır çok şiddetle eleştiriyoruz; ama onları eleştirirken, bir taraftan da onların rakamlarını, öngörülerini göz ardı edemiyoruz. Son rakamlar bir kez daha şunu gösterdi: Dünya ekonomisi 2007-2008’de girdiği kriz sürecini henüz atlatamadı. Önümüzdeki döneme ilişkin şu öngörü var: 2015 yılında dünya ekonomisinin yaklaşık 3.1 büyümesi bekleniyor, 2016 yılında yine 3.1-3.2 olacak gibi düşünülüyor. Diğer bir yandan raporda önümüzdeki dönemde küresel kapitalizmin motor gücünün Asya olması öngörülüyor. Çin’de büyüme belli ölçüde yavaş yavaş ritmini yitirse de, hâlâ yüzde 7’nin üzerinde kalmaya devam ediyor ve yüzde 7.8, 7.6, 7.4’lük büyüme rakamları öngörülüyor. Dünyanın en hızlı büyüyen, bir anlamda yabancı sermaye için çekim merkezi olan ülkesi ise Hindistan olarak duruyor. Türkiye’ye ilişkin de aslında belki hak ettiğinden daha hayırhah, daha iyimser tahminlerde bulunulmuş; ama bunlar dahi Türkiye ekonomisini kurtarmaya yetmiyor. Bilindiği gibi Türkiye ekonomisi, 2014 yılını yüzde 2.9’luk bir büyümeyle kapattı. 2015 için

yüzde 3.1, 2016 için yüzde 3.3’lük bir büyüme öngörülü-

lemeyle krizini aşabildi, ne de Yunanistan’da Syriza; İs-

yor. Böyle olsa dahi Türkiye’nin 2012-2016 aralığındaki 5

panya’da Podemos, Öfkeliler hareketinin devamı olan

yıllık döneminin ortalama büyümesi yüzde 3 olacak. Yani

yeni, sistemi karşısına alan hareketlerin yükselişi (bunla-

AKP Hükümetinin övündüğü yüzde 5’in üzerinde büyüme

rın Syriza örneğindeki gibi hükümete gelişi söz konusu

hızları bir daha kolay kolay elde edilemeyecek.

olsa dahi) şu anda sistemin bütününü tehdit eden bir dinamiğe dönüşebildi. Yani bir şekilde kriz çözülememiş

Bir kere ekonominin büyüdüğü yıllarda dahi Türkiye, iş-

durumda, ama dünyada yeni bir krizin patlak vermesinin

sizliği bir türlü düşürememişti. AKP, aslında insanlarda

objektif şartları var olmaya devam ediyor. Çünkü istihdam

ciddi bir yanılsama yaratıyor, yani “ekonomini çok kötü

artmıyor, büyüme artmıyor; ama buna karşılık, borsalar

olduğu bir dönemde dümene geçmiş ve ekonomiyi düz-

yükselmeye devam ediyor, şirketlerin kârlarında bir ge-

lüğe çıkartmış” gibi. Halbuki, AKP’nin hükümete geldiği 3

rileme yok, şirketler ellerinde toplanan fonları yatırıma

Kasım 2002’de işsizlik rakamı yüzde 7.2’ydi. Ondan sonra

yöneltmiyorlar.

geçici olarak biraz altına düşmekle birlikte, hep bu rakamın üzerinde seyretti. 2014 yılını da yüzde 9.9’luk bir or-

Büyük şirketler birleşiyor, birbirlerini satın alma yoluna

talamayla kapattı. 2014 Aralık ayı sonu itibarıyla işsizlik

gidiyorlar; ama kısaca, üretimi arttıran, teknolojide sıçra-

yüzde 10.9’du. IMF tahminlerinde işsizlik 2015-2016’da da

ma yaratan, istihdamı arttıran hayırlı bir gelişme olmuyor

yüzde 11.2 ve 11.6 olarak öngörülüyor. Tabii ki, bunun daha

dünyada. Üstelik de 2007-2008 krizine gelirken, kamu-

detaylarına inebiliriz; ama bilindiği gibi, gençler arasında

nun borçları, yani hükümetlerin borçlarında çok ciddi bir

işsizlik Türkiye’de daha yüksek, yüzde 20’nin üzerinde.

gerileme olmuştu. Kriz sonrasında ise özellikle finansal

OECD’nin son dönemlerde temel aldığı bir ölçüt var; 15-

şirketlerini kurtarma paketleriyle birlikte kamunun borcu

24 yaş arasındaki gençlerden hem üretim sürecinde bir

da oldukça arttı. Yani bugüne değin kamunun yeni bir kriz

yeri olmayan, istihdamı olmayan, hem de okumayanların

çıktığı zaman bunu engelleme potansiyelinde çok ciddi

oranı. Türkiye’de bu oran yüzde 30’u aştı ki OECD ülkeleri

bir gerileme oldu ve dünyada yeni bir krizin patlak ver-

içerisinde yüzde 30 oranını zorlayan tek ülke. Bu, aslında

mesinin koşulları olduğunu gözlemleyebiliyoruz. Bu şuna

sadece gençler açısından değil, toplumun geneli açısın-

benziyor: İstanbul merkezli bir depremin olacağını bütün

dan bir geleceksizliğe işaret ediyor. Çünkü genç insanlar,

bilim adamları öngörüyor ama bunun şiddetini ve zama-

yani geleceğin işgücünü oluşturabilecek beyinler ne oku-

nını nasıl kestiremiyorsa, dünya ekonomisinde de benzer

yor, ne çalışıyor. Zira, bu yüzde 30 rakamı dahi belki de

bir durumun ortaya ne zaman ve ne şiddette çıkacağını

tam gerçeği ifade etmiyor. Nedeni de şu: Türkiye’de bir

kestiremiyoruz, ama bunun objektif koşullarının bütün

iş bulamayan, eğitim kurumları içerisinde de istediği yere

dünyada var olduğunu bugün biliyoruz.

yerleşemeyen, Açık Öğretim öğrencisi milyonlarca insan var. Bunlar hem okullarını bitiremiyorlar, hem de diploma-

Çarkın Dönmesi Vatandaşın Borçlanmasına Bağlı

larını aldıkları zaman bir istihdam kapısı onlara açılmıyor.

Ekonomide üretim ilişkilerini sermayeden yana, emek

Bildiğiniz gibi, genellikle bu diplomalar, zaten bir işiniz

karşıtı olarak değerlendirdiğiniz zaman, kapitalizmin kla-

varsa, özellikle kamuda çalışıyorsanız size bir sırçama ola-

sik gerçekleşme sorunu ortaya çıkıyor; yani ürettiği mal

nağı tanıyor.

ve hizmetlere talepkâr olacak yeterince halk kitlesi bulamıyor, yeterince alım gücü bulamıyor. Bu nedenle, çark-

Yeni bir krizin patlak vermesinin objektif şartları var olma-

ların devam edebilmesi için emekçilerin de borçlanma-

ya devam ediyor.

sına ihtiyaç duyuluyor. Geçmişte söylenen bir söz vardır; emekçiler kazandığını yer. Bütün finans sistemi aslında

Biliyorsunuz, krizler konjonktürel olabilir; yani basit yön-

sermayedarlara yöneliktir. Fon fazlası olan şirketler ve

temlerle, örneğin maliye politikalarıyla bütçe açıklarını

tasarrufları olan vatandaşlar bankalara, finans sistemine

arttırmak, faizleri indirip yatırımları teşvik etme yoluyla

fonlarını aktarırlar. Buradan borçlananlar da büyük şirket-

yani kendi mekanizmalarıyla sistem krizini aşabilir. Bu

ler, küçük şirketler veya kamudur. Zamanla sade vatandaş

krizin böyle bir kriz olmadığı ortaya çıktı. 2007-2008’den

da bu finansallaşma sürecinin bir parçası oldu. Tüketici

başlayarak, hiçbir şekilde hızlı bir büyümenin, istihdamın

kredileri, ihtiyaç kredileriyle, Batı’da mortgage kredileri

ve üretimin arttığı bir sürece geçilemedi.

denilen borçlandırarak konut alma yoluyla kazandıklarının ötesinde harcayabilme kapasitesine eriştiler ve böyle-

Şu anda ne kapitalizm kendi içerisinde yeni bir düzen-

likle geçici olarak talebi yükselttiler.

Dünya genelinde bir anlamda kapitalizmin krizi böylelikle

kendisinin tartışılması, eleştirilmesi ayrı bir nokta, uzun

engellenmiş oldu. Türkiye de bu sürece daha geç dâhil ol-

bir tartışma. Ama kısaca, dünyada ve tek tek ülkelerde

makla birlikte, aslında AKP’nin o parlak dönemleri, Korkut

gelir ve servet dağılımı o kadar bozulmuştu ki, buna par-

hocanın Lale Devri dediği dönemde kredi kartları patladı,

mak basan bir kitap bestseller haline geldi.

insanların cüzdanında çeşitli bankaların çok sayıda kredi kartları oldu. Çocuğu evlenecekse, evini yeniliyorsa, ihti-

Zaten dünya şöyle garip bir durumda: Mesela Amerikan

yaç kredilerine başvuruldu. Otomobil kredileri, son yıllar-

Merkez Bankasının kararları çok tartışılıyor, “ne zaman

da da konut kredileri Türkiye’de de yaygınlaştı. Aslında

faizi arttıracak?” insanlar bunun beklentisi içerisinde 24

gelir ve servet dağılımının çok bozulduğu ortamda, bir

saat borsaları izliyor, döviz kurunu nasıl etkiler falan diye.

şekilde kapitalizmin sorunlarına ilaç oldu finansallaşma.

Merkez Bankası -ki, Amerika’da işsizlik yüzde 5’lere kadar

Şimdi, bu yolun da sonuna gelinmiş durumda.

düştü- bir türlü faizi arttıracak adımı atmıyor ve sürekli şuna vurgu yapıyor: “Evet, işsizlik düşüyor, ama emek ge-

Basında “Makro ihtiyati tedbirler” sözüne çok rastlıyoruz.

lirleri çok artmıyor. Emek gelirleri artmayınca da ekono-

Bu şu anlama geliyor: Kredileri sürekli arttırırsanız, sistemi

minin düze çıktığına dair bir kanı oluşmuyor.”

tamamen patlatacak noktaya gelebilir. Onun için, belli bir fren yapılmalıdır. Örneğin Türkiye’de bu tedbirler kapsa-

Yani IMF, Dünya Bankası, sermaye yayın organları dahi

mında kredi kartı limitleri tek tek kredi kartları için değil

neredeyse “Ücretler artsın, sendikalar güçlensin” diye

de, vatandaşlık numarası üzerinden kişinin gelirine göre

duaya çıkacak durumda. İlk defa IMF’nin iki tane uzmanı

sınırlandı. Konut borçlanmasında, belli bir peşinat şar-

bir araştırma yapıyor ve sendikaların zayıflatılması, ge-

tı getirildi. Böylelikle sistemin çok açılması engellenmiş

riletilmesinin gelir dağılımını ciddi şekilde bozduğu, bu

oldu, ama diğer bir yandan bu uygulamalar başladıktan

gelir dağılımı bozulmasının da ekonomideki büyümeyi

sonra ekonomik büyüme de fren yapmış oldu.

engellediği sonucuna varıyorlar. Bu anlamda da bakılırsa, Türkiye gerçekten gelir ve servet dağılımının en fazla bo-

Borçlanma Sistemin Sorunlarını Gizledi

zulduğu ülkelerden biri. Diğer ülkelerden de farklı olarak,

Bir örnek vereyim. İhtiyaç kredilerinin yüzde 65’i geliri 2

Türkiye’de genel olarak sosyal devlet gerilerken-toplum-

bin liranın altında olan yurttaşlar tarafından kullanılıyor.

daki kutuplaşmanın bir yansıması olarak- daha muhafa-

Bu da bir anlamda aslında ülkedeki yoksulluk hallerinin,

zakâr olan AKP’ye destek veren kesim sosyal olarak daha

işsizlik durumunun veya geçici parça başı kısmi zaman-

az etkileniyor. Çünkü hayır hasenat mekanizmalarıyla,

lı işlerde çalışanların, yeterince ihtiyaçlarını karşılayacak

kurslarla, öğrenci yurtlarıyla, yoksullara yönelik yardım-

bir gelire sahip olmaması durumunda bunu kapamak için

larla, tarikatlar ve cemâatler üzerinden dayanışma ağla-

kullanılıyor. Bir anlamda sistemin sorunlarını da halı altına

rıyla, yerel yönetim kuruluşlarıyla yüzde 30-50 arasındaki

süpürmüş oluyor. Belki izlemişsinizdir, geçtiğimiz yıl dün-

bu kesimin nispi olarak yoksulluk hallerinden daha az et-

yada en çok konuşulan, satılan kitap bir ekonomi kitabı

kilenmeye başladığı görüldü. Bu da toplumdaki kutuplaş-

oldu. Piketty’nin “21. Yüzyılda Sermaye” kitabı. Bu kitabın

mayı arttıran bir durumdur.

RAKAMLARLA SOSYAL YARDIM SARAYA LALE DEVRI YOKSULA TAŞ DEVRI ERGÜN DEMİRGÜRAY KILIÇ

Kaç-Ak Saray’a ve saltanat harcamalarına kaynak soramayanlar, sosyal yardıma kaynak sormaktadır. İktidar ve yandaşları, yoksulluk içinde temel gereksinmelerini karşılayamayan ve en düşük düzeyde yaşamlarını sürdürmekte güçlük çeken aile ve kişilere temel yaşam desteği için sosyal yardımları artırmayı ve bu yardımı nakdi olarak yapmayı seçim bildirgelerine alan siyasi partilere kaynak nerede diye sorabilmektedirler. Seçimlere gidilirken siyasi partiler seçim bildirgelerindeki dile getirdikleri sosyal yardım programlarına kaynak nerede sorulması, Hükümet’in sosyal yardımları aslında sosyal bir hak olarak değil lütuf gibi gördüğünü ve vatandaşın siyasal tercihini belirlemede bir tür ‘rüş-

vet’ olarak kullandığını göstermektedir. Aslında kaynak tartışmalar ile yoksulluğun nedenlerinin üzerini örtmeye

Halen Türkiye’de yapılmakta olan düzenli yardımların ge-

çalışmaktadır.

nel hedef kitlesini muhtaç durumda olan çocuklar, öğren-

Türkiye nüfusunun büyük bir bölümünü derinden etkiyen

ciler, özürlüler, yaşlılar ve eşi vefat etmiş kadınlar oluş-

yoksulluğun makro nedenleri şu şekilde sıralanabilir;

turmaktadır. Aslında yoksul durumda bulunan kişilerin önemli bir kısmı ise düzenli yardımlardan yararlanan bu

Gelir dağılımı eşitsizliği, işsizlik ve düşük ücret, enflas-

dezavantajlı grupların dışında yer almaktadır.

yon, yolsuzluk, temel ve mesleki eğitim yetersizliği, fırsat eşitsizliği, yetersiz beslenme ve açlık, yüksek doğurganlık

Sosyal yardım harcamalarına ayrılan kaynakta yıllar itiba-

oranları/ hızlı nüfus artışı, vergi toplamada adaletsizlik,

riyle önemli oranda artış gerçekleşmiş olsa da, diğer ülke-

ekonomik krizler, demokrasinin, hak ve özgürlüklerin kı-

lerle karşılaştırma yapıldığında bu oranın halen çok düşük

sıtlanması, göç, çarpık kentleşme, savaş, çatışma, terör ve

seviyelerde olduğu görülecektir.

doğal afetler sırasıyla yoksulluğun nedenleri olarak belirtilmektedir.

Sosyal yardım harcamalarının gayrı safi yurtiçi hâsılaya oranı OECD ve AB ülkelerinde ortalama %2,5 düzeyinde

Yoksulluk ile mücadele etmede temel öncelik yoksulluğun

iken, Türkiye’de %1,38 seviyesindedir.

nedenlerini iyi analiz etmektir. Sözü edilen nedenlerin iyi anlaşılması yoksulluk sorunu ile mücadelede başlangıç

Yukarıdaki tablo’ya göre, Türkiye’de sosyal yardım harca-

noktasıdır.

malarına aktarılan kaynağın diğer ülkelere kıyasla oldukça düşük seviyede olduğu görülmektedir.

Yoksulluğu ve yarattığı etkileri azaltmak İçin yapılan sosyal yardım harcamaları

Ayrıca, Türkiye’de yapılan ayni nitelikli yardımlar(gıda, kömür, giyim v.s) ile muhtaçlık durumuna bakılmaksızın tüm

Düzenli yayımlanan sosyal yardım istatistikleri bülteni

öğrencilere verilen ücretsiz kitap yardımı gibi uygulama-

2013 yılından itibaren yayımlanmayarak Sosyal yardım

lar ve sosyal yardımlarda mükerrerlik dikkate alındığında,

ve destek hizmetlerinden yararlanan hane ve kişi sayıları

gerçekleşen sosyal yardım harcamalarının GSYİH’ye ora-

ile bu kişilerin hangi sosyal yardım ve destek hizmetleri

nı, neredeyse tamamı nakdi nitelik taşıyan ve doğrudan

kategorisinden yararlandığının bilgisi gizlenmeye çalışıl-

yoksul hanelere ödeme yapılmasını esas alan AB ve diğer

maktadır.

OECD ülkelerine göre oldukça düşük düzeydedir.

tedir. Sosyal yardım harcamalarında kaynak nereden? Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü, taşradaki sosyal

Yoksullukla mücadelenin en insani ve en etkin yönte-

yardım faaliyetlerini her il ve ilçede Sosyal Yardımlaş-

mi, ihtiyaç sahibi kişilere bir vatandaşlık hakkı olarak

ma ve Dayanışma Vakıfları (SYDV) aracılığıyla gerçek-

sağlanacak, sınırlı ama düzenli bir nakit gelir desteği

leştirmektedir.

programının uygulanmasıdır.

Kamu idaresi tarafından yapılan sosyal yardım ve hiz-

Muktedirler, kaynak nerede (!) propagandası ile yok-

metler, merkezi yönetim, Sosyal Güvenlik Kurumu ve

sulluğun, gelir dağılımındaki eşitsizliğin ve işsizliğin

yerel yönetimlerin bütçelerinden karşılanmaktadır.

üzerini örtmeye çalışmaktadır. Ancak yoksulluk artık saklanamayacak kadar yaygın ve alenidir.

3294 sayılı Kanuna göre Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonunun gelirlerini bütçeye konulan

Açlık ve sefalet koşullarında yaşam mücadelesi veren

ödenekler, Kanun ve Kararnamelerle kurulu bulunan

“hayattaysa ocağında aş yerine yoksulluk kaynayan’’

veya kurulacak olan fonlardan Bakanlar Kurulu kararıy-

ve en asgari düzeyde yaşamaya çalışan muhtaç aile-

la %10’a kadar aktarılacak miktarlar, gelir ve kurumlar

lere yapılan sosyal yardımların artırılması ve yeniden

vergisi tahsilât toplamının %2,8’i, trafik para cezalarının

düzenlenmesine karşı çıkmak aslında sınıfsal/politik bir

%50’si, RTÜK reklam gelirlerinin %15’i, her nevi bağış ve

tercihtir.

yardımlar ile diğer kalemler oluşturmaktadır. Ekonomik yoksulluğu, gelir dağılımındaki eşitsizliği ve Sonuç Olarak:

işsizliği üreten sistemin bunlara çare bulması beklene-

Bütün sosyal yardım programlarının amacı, farklı etki-

mez. Yapılacak olan; yoksulluğa ve sefalete tevekkül

lerde de olsa ülkedeki yoksulluk oranını düşürmek ve

etmek değil, gerçeğin üzerine örttükleri yalan perde-

toplumsal refah düzeyini arttırmaktır.

sini yırtıp atmak, yoksulların, ezilenlerin kitlesel olarak sistemi sorgulamalarını sağlamak, eşitlik ve özgürlük

Türkiye’deki yoksulluk oranını asgari düzeye indirebil-

temelinde Türkiye’nin yeniden kurulma mücadelesini

mek amacıyla, yoksullukla mücadele için ayrılan kay-

birlikte yükseltmektir.

nak miktarının mutlak suretle arttırılmasının gerekmek-

KIMLIK SIYASETI BÖLER SINIF SIYASETI BIRLEŞTIRIR GAMZE YÜCESAN ÖZDEMİR

Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyesi ve Birleşik Haziran Hareketi Yürütme Kurulu’ndan Gamze Yücesan Özdemir, TÜYAP Kitap Fuarı için geldiği İzmir’de bir söyleşiye katıldı. Son kitabı İnatçı Köstebek’ten hareketle çağrı merkezi çalışanlarının durumuna ve sınıf siyasetine ilişkin konuşan Özdemir, sınıf mücadelesinin güncellenen öneminden söz etti. Özdemir, sınıf çalışması için neden çağrı merkezi çalışanlarına yöneldiğini, ‘Günümüzde metropollerden sonra taşra kentlerinde de çok miktarda çağrı merkezleri açıldı. Bu durum benim için çalışmaya başlarken önemliydi. İstihdamın çoğu ise gençlerden oluşuyordu. Gençlik ne ile karşılaştığını anlamak için de önemliydi çağrı merkezleri’ sözleriyle açıkladı. Araştırmasını Gezi Direnişi’nden 3 yıl önce yaptığını ifade eden Özdemir, Arap coğrafyası ve Avrupa’daki halk isyanlarında sokağa çıkan toplumsal muhalefette genç çağrı merkezi çalışanlarının ön saflarda olduğunun altını çizdi. ‘Prekarya Yanlış Bir Kavram’ Çalışmasının halihazırdaki sınıf ve kimlik yorumlarının aynı zamanda bir eleştirisi olduğunu kaydeden Özdemir, bunu şu sözlerle açıkladı: ‘Türkiye’deki yapıya bakmak için alana git-

meden önce iki farklı bakış açısına rastladım. Bir kesim

pozisyonunu da değerlendiren Ozdemir, kimlik ve kültür

yalnızca üretim noktasındaki tartışmalara bakıyor (Bir iş

gibi seslenmelerin toplumu farklılıkları üzerinden çağıran

günü nasıl geçiyor,alınan maaş ne kadar vs.), diğer kesim

seslenmeler olduğunu belirtti ve şöyle devam etti: ‘Fark-

ise çalışanların gündelik hayatta ne yaptıklarına bakıyor-

lılıklarımızla bir arada yaşayabilecek olmamız önemlidir.

du. Son dönemde kültürel çalışmalar adı altında bu du-

Farklılıklarla seslenme yerine sınıf siyasetiyle ortaklaşılmış

rum epey artmış durumda. Ben de duruma üretim nokta-

bir hayat üzerinden eşit ve özgür bir geleceğe yürümek-

sı ve gündelik hayatı birlikte değerlendiren bir noktadan

tir ve önemli olan nerede ortaklaştığımızdır. Dolayısıyla

baktım. Üretim aşamasında geçirilen zaman, sonrasındaki

sınıf siyaseti hayatları parçalandıkça kaderleri birleşenle-

gündelik hayatı belirliyor. Hayata nasıl asılacağımızı veya

rin mücadelesidir. Öte yandan kimlik siyaseti burjuvaziyi

neye itiraz edeceğimizi 8-9 saat sürekli komuta altında

fazla rahatsız etmeyecek düzeyde kolay yapılabilecek bir

olan bir insandan işten sonraki yaşamında sokaklara dö-

siyasettir. Sınıf siyaseti her zaman zor bir yoldur ve bu-

külmesini bekleyemiyorsunuz. Çünkü hayat zaten 12 saat-

nun dillendirilmesi gerekir. Son günlerde sınıf siyasetinin

te o insanın canını çıkarmış oluyor. Dolayısıyla üretim nok-

taleplerinin daha çok dillendirildiğini düşünüyorum. Sınıf

tası ve gündelik hayatı birlikte düşünmek gerekir, bunu

siyaseti ortak bir taleple kapitalizmi aşacak bir dinamiktir.

emek rejimi kavramıyla adlandırıyorum.’

Kapitalizmi aşmak için sınıftan başka tutunabileceğimiz bir şey yoktur. Tabii ki de bu durum kimlikleri reddetmek

Özdemir, çağrı merkezlerinin ise yıkıcı emek rejimine

değil, sınıf mücadelesi öncülüğünde diğer mücadeleleri

bir örnek olduğunu ifade ederken, bunun sınıfın neresi-

de içeren bir çizgi izlemekten geçer.’

ne düştüğünü de şu sözlerle açıkladı: ‘Prekarya diye bir kavram etrafında bir kafa bulanıklığı söz konusu. Bu bir

Çağrı Merkezi Çalışanlarının Profili ve Sorunları

tür proletarya ve işçi sınıfı söylemini kullanmama yöntemine dönüştü. Böyle düşünenlerin kafasında şablonik bir proletarya tanımı var. Buna göre proletaryanın mavi yakalı, erkek ve mümkünse bıyıklı, sanayi çalışanı olması gerekiyor. Oysa proletaryanın çok net bir tarifi var. Emek gücünü satarak hayatta kalmak anlamına geliyor. Önemi ise kapitalizmin yapısal işleyişini, değer üretme mekanizmasının açıklanmasını sağlamak. Bu tarifi reddettiğimiz zaman analiz gücümüz çok düşüyor. Neoliberal düşünceler ve onun sol liberal versiyonlarıyla birlikte insanları kapitalizmden başka bir şey düşünemez hale getirip hayallerinin örselediler, bu şartlarda yaşamak istemiyoruz diyen devrimci kalkışmayı zihinlerden sildiler. Devrimci düşüncede ve eylemde ısrar ediyorsak, proletarya tanımına sonuna kadar bağlı kalmalıyız.’ ‘Kimlik Siyaseti Bölüyor, Sınıf Siyaseti Birleştiriyor’ Kimlik

politikalarının

günümüzdeki

Çağrı merkezi çalışanlarının profillerinin de detaylı ana-

ve erkeklerin beraber sosyalleşebildiği, akrabalar dışında

lizini yapan Özdemir, şu noktaların altını çizdi: ‘Araştır-

ilişkiler oluşturulabildiği bir sosyalleşme mekanı olarak

ma yaptığımız metropol ve taşra kentlerinde hayat çağrı

görüyorlar.’

merkezlerinin etrafında şekilleniyor. Çağrı merkezlerindeki işçilerin çoğu aynı zamanda öğrenci. Öğrenciler daha

Çağrı merkezi çalışanlarının örgütlenmesine de değinen

önceleri üretim ilişkilerinin dışında kalan ve hayata biraz

Özdemir, psikolojik ve geleneksel faktörlerin örgütlenme

dışarıdan bakıp analiz eden politikleşebilen bir kesimdi.

önündeki güncel engeller olduğundan söz etti: ‘Metro-

Öğrenci işçiler ise çok genç yaşta bu üretim ilişkilerinin

pollerdeki gençler üzerinde kariyerizme teşvik ve baskı

içine girip üretim ilişkilerinin vahşiliğiyle karşılaştılar. Saa-

bulunmakta. Kendilerini işçi olarak tariflemedikleri için

ti, yeri ve maaşı belirli olduğu için taşrada çağrı merkezle-

de örgütlenme düşüncesinden veya çalışmalarından uzak

ri çok rağbet görüyor.’ Bu noktada ‘duygulanımsal emek’

duruyorlar. Bu doğrultuda meslek ve kariyer rutinlerinin

kavramına dikkat çeken Özdemir, bunun çalışanların sü-

yıkılması gerekiyor. Ancak bir yandan bulundukları koşul-

rekli güler yüzlü ve her an yardıma hazır durumda bulun-

ları sorgulayan, birbirleriyle istişare yapan çalışanların ör-

ma hallerinde temsil edildiğini söyledi ve bu kadar baskı

gütlenme faaliyetlerine katıldıklarını görüyoruz. Taşrada

altında çalışan insanların gündelik hayatlarında insanlar-

ise sendika ‘anarşik’ bulunduğu için çalışanlar tarafından

dan uzaklaştığını, daha çabuk öfkelendiğini, hınçlarını

pek sevilmiyor. Bununla beraber Gezi Direnişi’nde, Tekel

çevrelerinden çıkarmaya çalıştıklarını vurguladı. Özdemir,

Direnişi’nde ve birçok yerde görüldüğü gibi taşrada da

maden işçiliğinden sonra en ağır koşulların duygusal, zi-

kadın örgütlenmeleri daha iyi durumda. Bireysel ve kolek-

hinsel ve fiziksel emeğin vasıfsızlaşması olduğunu belir-

tif olmak üzere iki tür direniş olduğunu ifade eden Özde-

tirken sözlerini şöyle sürdürdü: ‘Fiziksel sağlık açısından

mir, bunları şöyle özetledi: ‘Bireysel direnişlerde genelde

baktığımızda kulaklık kullanmaktan kulak iltihabı, mouse

içe dönük patlama, içine kapanma,iş yapıyormuş gibi gö-

kullanmaktan kas bozulması ve ekrana bakmaktan göz

rünme veya diş gösterme gibi durumlar gözlemlenirken

sulanması ele alınabilir. Fiziksel sağlık böyle iken duygusal

kolektif direnişlerde ise kazanımların elde edildiği eylem-

sağlık daha kötü durumdadır; Ağlamalar, kabuslar, sinir

lilikler gözlemledik. Büyük oranda sendikalaşma olmama-

bozuklukları ve uyku problemleri. Çağrı merkezi çalışan-

sına rağmen DİSK’le temas içindeki olan derneklerin üye

ları tamamen elektronik bir denetime tabi durumdalar.

sayısı da azımsanamaz.’

Metropoldeki insanlar çağrı merkezlerini geçici bir basamak olarak görürken taşradaki insanlar orayı kadınların

SEÇİMLER VE HAZİRAN’I ANLAMAK ADNAN ÇOBANOĞLU

Önümüzde bir seçim var. Bu seçim seçmen katılım yüzdesi olarak belki de (12 Eylül darbesinden sonra yapılan seçimlerdeki ) en fazla seçmen katılımının olduğu seçim olacak. AKP’nin devlet yapısını gerici, mezhepçi, dinci ve faşist bir devlet olarak yeniden şekillendirdiğini, cumhuriyeti yeniden kurduğunu hepimiz biliyoruz. Seçim sonuçları AKP politikalarına, şekillendirilmeye çalışılan yeni toplumsal düzene “Dur!” ihtarı çekilmesinin sadece bir parçası. Bu politikalara gerçek “DUR!” ihtarının ne olduğunu ise hepimizin yaşadığı ve yer aldığı Haziran Direnişi göstermiştir. Seçimlere giren partiler ise AKP’yi geriletmenin yolu olarak seçim sonuçlarına daha büyük anlamlar yüklemekte, AKP’yi geriletmenin tek yolunun kendilerine verilecek oylar olduğunu ifade etmekteler. Mecliste elbette çok seslilik önemlidir. Kürtlerin mecliste temsil edilmesi, barıştan, özgürlükten yana milletvekillerinin mecliste çok olması elbette önemlidir. Ama seçimler AKP’yi durdurmayı “neoliberal-piyasacılık karşısında halkçı/kamucu ekonomik politikaları, gericilik karşısında özgürlükçü ve laik yaşamı, otoriterlik ve faşizm karşısında demokrasi, açıklık ve halk iradesini, emperyalizme karşı bağımsızlığı, mezhepçilik ve milliyetçiliğe karşı Kürt ve Alevi yurttaşların eşitliğini savunan bir siyasal hattın kurulmasını” (*) tek başına sağlayamaz. Aksine “iktidarın işleyiş ve karar alma iradesinin parlamento dışında şekillendiği” ve her türlü hukuksuzluğu uygulamayı temel aldığı bir ortamda AKP politikalarını geriletmenin ve demokrasi mücadelesini yürütmenin temel taşı olarak seçim sonuçlarını görmek, içi boşaltılmış bir sandık demokrasisini emekçi halklara sunmak anlamı taşımaktadır. Birleşik Haziran Hareketi “Başta seçim barajı olmak üzere, seçim sandığı üzerine düşen gölgeler halk iradesinin sandıkta ifade bulmasını imkânsız hale getirmiştir. İktidarın işleyiş ve karar alma iradesinin parlamento dışında şekillendiği her geçen gün biraz daha açık hale gelmektedir. Bu nedenle seçime yönelik mücadelenin AKP

iktidarını durdurmanın tek yolu olmadığını bir kez daha vurgulama ihtiyacı duyuyoruz. Bununla birlikte, seçimle-

Birleşik Haziran Hareketi, seçim süreci ve sonrasında bu

rin AKP’ye karşı verilen mücadelenin bir parçası olduğunu

konumunu korumak konusunda kararlıdır. Ancak bu ba-

da görüyor, önemsiyoruz.” (*) tespitini yaparak seçimlere

ğımsız duruşun bir gereği olarak, altını çizdiğimiz toplum-

gereğinden fazla bir anlam yüklememiş, seçimleri solun

sal talepleri inandırıcı biçimde sahiplenen güçlerle seçim

ayrışmasına neden olacak bir ayıraç olarak görmemiştir.

sürecinde dayanışma içinde olacağımızı da kamuoyu ile paylaşıyoruz.”(*)

Haziran Hareketi bileşenlerinden seçimde kısmi farklı tutuma alışlar olmasına rağmen hareketin bir bütün olarak

Haziran Direnişi aynı zamanda yükselen şovenizmin pan-

hemfikir olduğu şey, Birleşik Haziran Hareketi’nin seçim

zehiri olmaya da aday olmuştur. Çok farklı siyasi düşün-

sandıklarıyla sınırlı bir birlikteliğinin olmadığı, 7 Haziran

ceye sahip insanlar farklılıklarıyla bir arada mücadele

sonrasına da taşacak bağımsız bir muhalefet hareketi

edebilmeyi başarmışlardır. Birleşik Haziran Hareketi katı-

yaratmak için birliktelik oluşturduklarıdır. “Çağrımız nihai

lımcıları seçimlerde nasıl bir tutum alırlarsa alsınlar, siyasi

olarak emekçi halkımızadır. Türkiye’yi yeniden inşa ede-

iktidar tarafından kışkırtılmaya çalışılan mezhep çatışma-

cek kurucu bir iradeye ihtiyaç vardır. Bu görev önümüz-

larını, halklar arası çatışmaları durdurabilme potansiyeline

deki seçimin ötesindedir. Seçim bu sürecin bir parçasıdır.

de sahiptir. Yıllardır siyasi iktidarların sürdürdüğü şoven

Bizler, Birleşik Haziran Hareketi olarak, bu görevi önümü-

terör politikalarına karşı çıkmayı ön koşul olarak görmek-

ze koyduk. Haziran Meclisleri bu mücadelelerin örgütle-

te ve ısrarla bağımsız siyasi bir hat tutturabilmek için uğ-

neceği ana odaklar olarak, sadece faşizm ve gericiliğin

raşmaktadırlar.

durdurulmasının değil, içi boşaltılmış temsili demokrasinin yerine gerçek halk egemenliğini kurmanın da ana

Birleşik Haziran Hareketi “Seçimlere yönelik, başta CHP ve

nüveleri olacaktır”(*) Bu sonuç ülkenin dört bir yanında

HDP olmak üzere, hiç bir kesimle parlamentoda temsiliyet

kurulan yerel meclislerde “seçim gündemli” forumlarda

kaygısı üzerinden bir müzakeresi söz konusu” etmemiştir.

tartışarak ortaya çıkmış ve ortaklaşmıştır.

Temsiliyet kaygısı üzerinden HDP listelerinden aday olan sol anlayışların, Birleşik Haziran Hareketi’nin bu durumu-

Toplum mühendisleri (!) toplumsal düzeni yeniden yapı-

nu anlayabilmeleri olanaklı değildir. Çünkü onlar Kürt ha-

landırırken, ”sandık demokrasisi” sınırları içinde kalma-

reketi ile girdikleri ilişkide temsiliyet kaygısını taşıyan bir

yan, farklılıklarıyla bir arada durmayı başarabilen, hare-

siyaset yapma tarzını önemsemektedirler. Bu nedenle de

ketli, kendi kolektif kararlarını kendisi alabilen, düzen dışı

Birleşik Haziran Hareketi’ni anlamamakta veya anlamak

ama kendi içinde düzenli bir muhalefet hareketiyle “Ha-

istememektedirler. Birleşik Haziran Hareketi’nden OY de-

ziran Direnişi” ile karşılaşmışlardır. Bu durum egemenleri

ğil, kendilerinin bu siyaset yapma tarzlarına politik destek

ürkütmüştür. Hazirancılar, kendiliğinden de olsa HES’lere,

vermelerini istemektedirler. Birleşik Haziran Hareketi ka-

RES’lere, termik santrallere, kentsel (rantsal) dönüşüm-

tılımcılarından politik desteği vermeyenleri ise ötekileş-

lere karşı ortaya çıkan direnişleri ortaklaştırma ve siyasi

tirmeye çalışmaktan imtina etmemektedirler. Kendilerin-

bir hedefe yöneltebilme potansiyeli taşımaktadır. Bu po-

den farklı bir bakışla dünyayı, ülkeyi ve günlük politikayı

tansiyeli gören egemenler ve yandaş medya tarafından

yorumladıklarından dolayı ayrı siyasi örgütlenme içinde

Birleşik Haziran Hareketi saldırının hedefi haline gelmiştir.

bulunanlardan böylesine bir politik desteği isteme hakla-

Bir çok insan ve politik anlayış eylemlerinde “Hırsız-Katil

rının olup olmadığını bile sorgulamamaktadırlar. Haziran

Erdoğan” sloganını atmış olmasına rağmen, ağırlıklı ola-

Direnişi bizlere herkesin farklılıklarıyla, farklı mücadele

rak Hazirancılar cumhurbaşkanına hakaret iddiasıyla tu-

yöntemi ve kararlılıklarıyla mücadeleyi sürdürme deneyi-

tuklanmıştır.

mini kazandırdı. Direniş, tekdüze ve aynılaştırılmış mücadelelerle başarı şansının zayıf olduğunu bu arkadaşlara

Egemenler muhalefeti düzen sınırları içine“sandık de-

da öğretmemiş demek ki...

mokrasisi” sınırları içine çekmek istemektedirler. Birleşik

Haziran Hareketi katılımcıları ise Haziran Direnişi’nden çı-

Birleşik Haziran Hareketi katılımcılarının seçimlerde kul-

karttıkları derslerle seçimlere dönük tavırlarını belirlemiş-

lanacakları oy konusunda farklı tutum alışlarına rağmen

ler, 7 Haziran sonrasına da taşacak olan bağımsız bir mu-

hepsinin kendini “Hazirancı” olarak görmesi Gezi’nin ya-

halefet hareketini yaratma istenci ile hareket etmişlerdir.

rattığı bir kültürdür. “Gezi Direnişi’ni anlayamayanların

“Birleşik Haziran Hareketi’nin kendi dışındaki sol kesim ve

onun yarattığı kültürü ve Birleşik Haziran Hareketi’ni an-

partilerle ilişkilerindeki temel duyarlılığı Gezi milyonları-

lama şansı yoktur.

nın sorun, talep ve beklentileridir.

(*) Haziran

DEMOKRATIK HALK MECLİSLERİ VE HAZİRAN TARIK TAZEÇİÇEK

Ülkemizde var olan mücadele geleneği, yüzyıllarca verilen toplumsal kalkışmaların deneyimlerini biriktirerek bugüne geldi. Gezi Direnişi, bu zengin birikime yeni ve önemli bir dene. Neo Liberalizm’ e ve işbirlikçisi AKP İktidarı’ na karşı, birleşik mücadele ve toplumsal kurtuluşu hedefleyerek, Gezi Direnişi’ ni referans alarak yola çıktık. Bu yolda bizler açısından temel öneme sahip olan şey; Emperyalizme ve gerici-faşist AKP sultasına karşı verilen birleşik mücadelede, toplumun tüm hücrelerine kadar sürecin öznesi olabilmesi, ayrıca dağınık biçimde bir karakter gösteren direniş mücadelesinin içerisinde yer alan tüm dinamiklerin, ortak mücadele ve örgütlenmesinin geliştirilebilmesidir. Geziyle birlikte net biçimde açığa çıkan bu zorunluluk, neo liberalizmin politikalarına ve onun bölgemizdeki taşeronu AKP iktidarına karşı bu yönde, en geniş birlikteliği sağlama görevini önümüze koyuyor. Bugünün koşulları; her açıdan örgütlü ve her alternatife hazır olan iktidardaki gerici-faşist yapıya karşı; mücadeleye ve örgütlenmeye ivme kazandırabilmek, sıçrama yaptırabilmek gibi, bildik terimlerle tartışılan ve açıklama getirilmeye çalışılan ve bir çok kesimin, birlikte mücadeleyi önüne koyduğu bir karakter içeriyor. Peki, AKP faşizmine karşı birlikte mücadele etmenin gereğine vurgu yaptığımız bu sürecin örgütlenme ve mücadele biçimi ne olmalıdır. En geniş kesimi mücadelenin içerisine çekebilmemizi sağlayacak, zamanla, sokaktaki veya evindeki vatandaşı bu mücadelenin öznesi yapacak

biçim ve enstrümanlar neler olmalıdır?

burjuva yasalarını da çiğneyerek, mevcut politikasını uygulama pratikleri, bu soruna çözüm olarak dayatılıyor.

Halkı, Mücadelenin Öznesi Yapacak Temel Enstrüman; MECLİSLER

Yani günümüzde uluslararası kapitalizm, değer içeren her

Meclisler ve meclis tarzı örgütlenme, belli çevrelerde en

şeye el koyarak, yağmalayarak, gasp ederek ayakta dur-

az 35-40 yıldır tartışılıyor ve yer yer uygulanıyor olsa da,

maya, kendini düze çıkarmaya çalışıyor. Bu amaca koşut

meclis tarzı örgütlenme fikri, herkesin kafasında farklı

olarak, ekonomik paylaşım esaslarını yeniden belirlemek

şeyleri ifade ediyor. Birleşik Haziran Hareketi olarak mec-

için, gerekirse ülke sınırlarını bile yeniden çizerek, tüm

lis tarzı ve aşağıdan yukarı bir halk hareketi örgütlemeye

uluslararası kurumlar ve hukuku yeniden oluşturarak,

ve toplumu bu sürecin öznesi yapmaya çalışıyoruz. Bu-

dünyanın istediği tarzda yeniden dizaynını “küreselleşme”

gün sol sosyalist cenahta bu anlayışı tartışmaya açsak, bu

adıyla dünya toplumlarına dayatıyor. IMF ve Dünya Ban-

düşünceye evet diyecek pek çok kişi ve örgüt bulabiliriz.

kası eliyle yapmaya çalıştıkları ise; sürece ayak direyen

Ancak, ayrıntıları tartışmaya başladığımızda, farklı yo-

veya “uyum” sorunu olan ülkeleri, bu ekonomik, politik

rumlar kendisini göstermeye başlar, pratik adımların atıl-

ve sosyal yeni oluşum sürecine (küresel reorganizasyon),

ması sürecinde ise farklı reflekslerin varlığına şahit oluruz.

kısaca yeni dünyaya entegre edebilmek (Kuzey Afrika ve

Bu konuda referans aldığımız Gezi’nin bize gösterdiği fo-

Ortadoğu’daki “Arap Baharı” safsataları, vb.). Bunu da;

toğraf oldukça net. “Gezi”de öne çıkan 3 olgu var. Kendi

küresel uyum politikaları paketi olarak kabullenmemizi

gibi düşünmeyen insanlarla;

istiyorlar.

a) Mücadeleyi ve dayanışmayı birlikte örgütleyebilmek

Dayatılan bu adaletsiz dünyaya karşı; tüm dünya halkla-

b) Karar alma ve uygulama süreçlerinde, doğrudan de-

rının, yerelliklerinden yola çıkıp, kendi özellerinden başla-

mokrasiyi işletebilmek ve en geniş katılımcı kitlesini, karar

yarak evrensele dokunan, küresel mücadele ve dayanış-

alma sürecinin ve eylemin asli unsuru, yani öznesi yapa-

mayı hedefleyen perspektifi önemlidir. Bunun yerellerdeki

bilmek

ifadesi ve ayaklarını bastığı zemin, yerel ve demokratik

c) Mücadele ve dayanışmayı örgütlerken, aynı anda yeni

meclisler olmalıdır.

bir hayatın adımlarını atmak. Önümüzdeki fotoğraf budur, Gezi bunları başararak, bize

Ülkemizde de, mücadelenin bugünkü seyrinde gerekli

önemli bir ufuk açmıştır.

olan yerel meclisler, karakter itibariyle; tüm anti-demokratik uygulamalar, emek ve hak gasplarına karşı, tüm yaşam

Tüm Yerellerde Doğrudan Demokrasinin Önemi ve

alanlarımızı talan eden AKP faşizmine karşı, demokrasi ve

“Doğrudan Demokrasi Meclisleri”

özgürlük mücadelesinde buluşturduğu kitleler açısından,

Ülke önemli bir eşikte. AKP iktidarının fazla seçeneği yok.

bir yönüyle de doğrudan demokrasi okullarıdır. Yerel De-

Neo Liberalizm’in, yeni sermaye biriktirme sürecinin böl-

mokrasi Meclisleri’ nde, sistemden hoşnut olmayan tüm

ge taşeronu olarak, üstlendiği görevleri yerine getirmek

dinamiklerle birlikte, AKP ve Neo Liberalizmin, halka rağ-

zorunda. Bunu yaparken, mevcut süreçten nemalanacak

men oluşturmaya çalıştığı ve adına “Yeni Türkiye” dediği,

işbirlikçiler olarak kendi zenginlerini de yaratma çabasın-

baskıcı, çağ dışı koşullara karşı mücadele esastır.

da. Bu, onun açısından, sürecin diğer vazgeçilmezi. Uluslararası kapitalizm, geçmişten buyana gelen devinimleri

Halkın öznesini oluşturduğu bu meclislerde; haklarımızın

üzerinden, yeni sürecin zorluklarını aşması ve devranın

elimizden alındığı, doğanın ve yaşam alanlarımızın yok

sürdürülebilirliğini sağlaması mümkün görünmüyor.

edildiği, gerici-faşist rejim altındaki bir Türkiye’ye karşı çıkıp, Neo Liberalizmin yağma politikalarını reddeden,

Daimi krizlerden bir türlü kurtulamayan Emperyalizm, ar-

tüm etnik kökenden halklarla barış içerisinde birlikte bir

tık, emeğin sömürülmesinin de ötesinde yol ve yöntemler

yaşam kurmayı başaran, komşularıyla, karşılıklı saygı ve

bulmak zorunda. İşte neo liberalizmin tüm dünyada uy-

barış temelinde ilişkiler sürdüren, çağdaş, gelişmeye açık

guladığı, insan emeğinin hoyratça sömürülmesine devam

ve demokratik Türkiye’ yi, hep birlikte kurmanın mücade-

politikasının yanı sıra; doğanın emeğine, kent rantlarına,

lesini vermeliyiz.

doğal kaynaklara ve yaşam alanlarımıza, hatta mülklerimize el koyma, yağma-talan stratejisi ve kendi koyduğu

Hayata Birlikte Müdahalenin Somut İfadesi “Haziran

Halk Meclisleri” Üzerine

topyekün biçimde savunabilmek ve bu sürecin en geniş

Haziran Halk Meclisleri’ nin doğru kavranması, yapaca-

kesimleri kucaklamasını sağlarken, sosyalist ve devrimci-

ğımız çalışmalarda başarıyı ve halkla bütünleşebilme

ler olarak kendimizi dayatmadan bu sürecin içerisinde eri-

şansımızı da arttıracaktır. Bu nedenle ve bugünden, ça-

terek, doğru ve demokratik önderliği hayata geçirmemiz

lışmalarımızın var olduğu tüm yerellerde, bu ve benzeri

gereken alanlar olarak Haziran Halk Meclisleri

konularda donanımımızı artıracak çalışmalar ve tartışmalar örgütleyerek, birikim ve deneyimlerimizi paylaşmalı,

D) Kamplaştırılan bir toplumda, gerici-faşist devlet aygı-

ortaya çıkan bilinç ışığında çalışmalarımızı daha etkin ve

tına karşı verilen mücadelenin başarısını artıracak, dev-

verimli hale getirmeliyiz. “Neden Haziran Halk Meclisle-

rimci sosyalist örgütlenmelerle, halkın mücadelesinin

ri?” sorusunun yanıtını verirken, aşağıda belirtilen yönle-

koşutluğunu sağlayacak, iktidarın provokasyon ve mani-

ri üzerinden Meclislerimizi tartışmak, önümüzü daha da

pülasyonlarını boşa çıkaracak, öz savunma kültürünü bes-

açacak ve hareketimizin gelişimine önemli bir ivme ka-

leyecek oluşumlar olarak Haziran Halk Meclisleri

zandıracaktır. E) Yeni bir hayatın örgütlenmesinin zemini, hayal ettiğimiz A) Demokratik bir gelecek için, Doğrudan demokrasinin

ve uğrunda mücadele verdiğimiz yaşam tarzının filizlerini

ve halkı, mücadele sürecinin öznesi kılmaya çalışan anla-

verdiği, baskıcı devlet aygıtını, toplumun algısında soyut

yışın temel enstrümanı olarak Haziran Halk Meclisleri

bir düşünce olmaktan çıkarıp somut ve açık bir gerçeklik haline dönüştüren öğrenme süreci ve toplumun kendi

B) Halkı, karar alma ve uygulama süreçlerinin aktif unsuru

kendini yönetmesinin okulu olarak Haziran Halk Meclisleri

haline getirebilmenin yolu olarak meclisler ve demokratik-doğrudan temsil esasında, hayata ortak müdahalenin

F) Farklı bölgelerde özgün isimler alsa da, bölgeler arası

biçimi olarak Haziran Halk Meclisleri

koordinasyonlar yoluyla, ulusal ve uluslararası mücadelenin ortaklaştırılması konusunda, toplumun gerekli bilinci

C) Neo Liberalizmin, yaşam tarzımıza, doğal kaynaklara

içselleştirmesini ve gereğini yerine getirmesini sağlayan,

ve yaşam alanlarımıza yönelik saldırı, yağma ve el koyma

özyönetim ve yerel demokratik oluşumlar perspektifini

girişimlerine, iktidarın üzerimizde uyguladığı soylulaş-

toplumun gündemine taşıyıp, tartıştıracak yapılar olarak

tırma ve mülksüzleştirme politikalarına karşı, hayatımızı

Haziran Halk Meclisleri

nist partilerin iktidarında da burjuva parlamentarizminG) Dünyada var olan benzer oluşumlardan beslenerek,

den söz edilebilir. Burjuva parlamentarizminin karakterini

kendi özgüllüğünde oluşturduğu deneyimleriyle evrensel

belirleyen şey; dolaylı temsil sistemidir. Halkın kendini

mesaj ve katkıları, birikimleri üretecek toplumsal örgüt-

doğrudan temsil etmesinin kanalları tıkalıdır. Halk siyasi

lenme pratikleri olarak Haziran Halk Meclisleri

partiler üzerinden ancak, dolaylı temsil şansı elde edebilmekte bu da çoğunlukla, anti-demokratik uygulamalara takılıp kalmakta ve halk, bir türlü, yönetimin öz gücü ha-

A) DEMOKRATİK VE ÖZGÜR BİR GELECEK İÇİN HAZİ-

line gelememektedir.

RAN HALK MECLİSLERİ Gerçek anlamda Halk Demokrasisi, Sosyalist Demokra-

Burjuva devletin karakterindeki bu temsil sistemi tüm ör-

si’dir. Halkı; mücadelenin ve yeni bir hayatı inşa sürecinin

neklerinde de aynıdır. Sadece; burjuva demokrasilerinde

öznesi haline getirecek temel enstrüman ise; demokratik

toplumun görece daha geniş bir kesimi parlamentoda do-

doğrudan temsil sistemidir. Burada kastedilen; siyasi par-

laylı temsil şansı elde ederken, tekelci burjuvazinin en elit

tiler üzerinden seçim ve temsil değil, doğrudan demok-

kesiminin iktidarına denk gelen faşist diktatörlük koşulları

rasinin kuralları içerisinde, doğrudan temsil kanallarının

başta olmak üzere, tüm baskıcı burjuva diktatörlüklerin-

oluşturulması ve sürdürülmesidir. Dolayısıyla; halkın kendi

de, iktidarda temsil şansı bulan kesimler daralmaktadır.

doğrudan demokrasi meclislerini kurduğu, ve bu meclis-

Halk ise; bir türlü yönetimde temel unsur (özne) haline

ler kanalıyla, doğrudan temsil yoluyla ülkedeki sosyal, si-

gelemez.

yasi ve ekonomik hayatı, bilinen bir deyişle, kendi hayatını yönettiği sistemin adıdır Halk Demokrasisi.

Doğrudan demokrasi deneyimlerinde (Halk Demokrasisi veya Sosyalist Demokrasi olarak da tanımlanabilir) ise;

Bu sürecin önünü açacak olan yol; bugünden ve tüm ye-

siyasi partiler, temsil konusunda belirleyici bir işlev üst-

rellerde Haziran Halk Meclisleri (Doğrudan Demokrasi

lenmezler. Burada esas olan, doğrudan demokrasinin işle-

Meclisleri)’ nin yerel halk ve sosyalistler tarafından oluştu-

tilmesi yoluyla, halkın kendi bağımsız meclislerini kurması

rulmasıdır. Bağımsız yerel inisiyatifler olarak, kendi gele-

ve siyasi partiler üzerinden temsil yerine, doğrudan temsil

ceğini, kentin ve ülkenin geleceğini belirleme konusunda

kanallarını oluşturarak kendi kendini yönetmesidir.

örgütlü halk iradesini yansıtacak olan bu meclisler, gerçek anlamda yerinden yönetim, özyönetim süreçlerini oluştu-

Bu nedenle; doğrudan demokrasiyi temel alan ve tüm

racak organları, kendi içerisinden çıkaracaktır.

yerellerde oluşturulması gereken bu meclisler, bugünün önemli adımıdır. Haziran Halk Meclisleri ile başlayan ve

Örgütlü yapıların veya mevcut siyasi partilerin bu mec-

giderek, gerçek anlamda “Demokratik Halk Meclisleri” ni

lislere katılımı, blok halde buralarda yer alarak, kendi

yaratacak bu süreç, halkın, yeni ve demokratik bir hayatı

doğrularını dayatma mantığına indirgenmemelidir. Doğru

inşa etme mücadelesinde özne olabilmesinin olmazsa ol-

olan; örgütlü veya örgütsüz tüm devrimci, demokrat ve

mazı olarak görülmelidir.

sosyalist bireylerin, yaşadıkları yerellerdeki bu meclislere aktif olarak katılmalarıdır. Ancak; buralarda, doğru

Haziran Hareketi bir halk hareketidir. Siyaset yapış tarzı ve

önermeleriyle yer alıp kendilerini veya siyasetlerini da-

yeni bir hayatı inşa ediş sürecinde, doğrudan demokrasiyi

yatmadan, meclislerin, mücadele ve yeni bir hayatı inşa

temel aldığından aynı zamanda bir doğrudan demokrasi

etme süreçlerinde doğru ve tutarlı bir duruş sergileyerek,

hareketidir. Hedefinde; burjuva diktatörlüğünün yerine,

kendileriyle birlikte halkın, bu meclislerin gerçek öznesi

halk demokrasisini inşa etmek vardır. Bu süreç aynı za-

olmasını sağlamaları esastır. Devrimci ve sosyalistler, bu

manda, siyasi partiler üzerinden temsili reddeden, halkın,

meclislerde yer alan tüm katılımcılar arasında, yoldaşça

kendi doğrudan temsil kanallarını yaratarak, ülke geneli

ilişkilerin hakim hale gelmesinde ve “Haziran Yoldaşlığı”

ve geleceği açısından, örgütlü toplumsal iradenin, hayata

nın oluşmasında önemli bir işlev üstlenmelidirler.

müdahale ettiği bir süreç olacaktır. Yani toplumun, siyasi partiler üzerinden temsil edilmesinin yerini, doğrudan

Burjuva Parlamentarizmi’ nden Kopuş

temsil kanallarını (yerel meclisler, halkın doğrudan seçtiği

“Burjuva Parlamentarizmi” nde, yönetimde mutlaka bur-

ve gerektiğinde geri çağırabileceği kendi yerel temsilcile-

juva partilerinin bulunması gerekmez. Sosyalist ve komü-

ri) işleterek kendi kendini yönetebildiği, aynı zamanda ye-

rellerde belirlediği temsilcileri kanalıyla, ülke yönetiminde

bir önermedir.

söz ve yetki sahibi olduğu bir yaşam biçimi öne çıkacaktır. Demokratik Halk Meclislerinin Nüveleri Bu süreç aynı zamanda toplumun, yeni tarzda ve yeni bir

Yukarıda da belirtildiği gibi, Haziran Halk Meclisleri; öz-

yaşamı inşa ettiği sosyo-ekonomik ve kültürel dönüşümü

nesi halk olan, doğrudan demokrasinin temel alındığı ve

de içermelidir.

demokratik muhtevası tartışılmaz biçimde gerekli olan toplumsal bir hareketin, kolektif anlamda yeni bir haya-

Demokratik doğrudan temsil ve Haziran’ın seçim tavrı

tı temsil eden “Demokratik Halk Meclisleri” nin nüveleri-

Sosyal medyada yapılan paylaşımlar gösteriyor ki, bazı

dir. Bugün, yerellerin tüm mahalle ve sokaklarına kadar,

arkadaşlar, Birleşik Haziran Hareketi’nin seçim politika-

kendi geleceğine sahip çıkma bilincini taşımak, mahalle

sını anlamakta güçlük çekiyor. Burjuva parlamentarizmi-

meclislerini oluşturmak, sokak temsilcileri üzerinden, tüm

nin alternatifi olarak önerdiğimiz, halkın doğrudan temsil

mahallenin iradesini bu meclislere yansıtabilmenin zemi-

kanallarını işlettiği kendi yerel meclislerinin önemini kav-

nini var etmeye çalışmak, geleceği bugünden örgütleme

ramak, Haziran Hareketi’nin seçim politikasını anlamanın

kültürümüzün önemli adımlarıdır.

ön koşuludur. Bize, burjuva parlamentarizmin önümüze koyduğu seçeneklerden biri üzerinde karar kılmamızı

Mahalle meclislerinin ne şekilde oluşturulacağı, burada ne

öğütleyen bu arkadaşlara, yukarıdaki açıklamalarımız ışı-

tarz ilişkilerin temel alınacağı, toplumun her kesiminden

ğında ne demek istediğimizi daha açık anlatabildiğimiz

insanların buraya katılıp katılamayacağı yönündeki soru-

kanısındayız.

lara en doğru yanıt; söz konusu mahallede yaşayan ve bu meclislerde yer almak isteyen herkesin, meclislerin doğal

Birleşik Haziran Hareketi’nin, burjuva parlamentarizmi

üyesi olması gerektiği şeklindedir.

dışında farklı bir seçeneği toplumun gündemine getirmiş olması, tam da; siyasi anlamda yönetenlerin yönetemez

İktidarın ve her geçen gün daha bir yaygınlaşan gerici mi-

olduğu ve yönetilenlerin de eskisi gibi yönetilmek isteme-

lis güçlerinin, topluma yönelik giderek artan eşgüdümlü

diği bir siyasi konjonktürde oldukça anlamlıdır.

saldırıları, toplumda derin bir hoşnutsuzluk ve savunma ihtiyacını öne çıkarıyor. Eğer devrimci- sosyalistler, bu

Siyasi partiler üzerinden temsil sistemi tamamen tıkanmış

yoğun baskı ve saldırılara karşı duruşu örgütleme adına,

ve Parlamento’nun işlev dışı bırakılmış olduğu bu dönem-

fiili bir toplumsal direniş zemini oluşturup, bu direnişi ülke

de, halkın vekilleri de, bu vekaletin gereğini yerine geti-

sathına yayamazsa, toplumun bu dağınık karakterdeki

remez durumdalar. İşlerliğini büyük oranda yitirmiş bu

tepkisinin, uzun süreli olamayacağı açıktır.

vekalet sisteminde siyasi partiler, vekiller, dolayısıyla by pas edilmiş ve hiç bir hükmü kalmamış olan Parlamen-

Sonuç olarak; toplumun yaşam tarzına, kentine, mülkü-

to, AKP eliyle oluşturulan parti diktatörlüğüne meşruiyet

ne, suyuna, ağacına, kısaca; tüm yaşam alanlarına yönelik

kazandırmaktan başka bir işe yaramaz hale gelmiştir. Bu

bu organize saldırı ve talan politikalarına karşı yapılması

durumdan rahatsızlık duyan milyonlar, vermiş oldukları

gereken; bu toplumsal karşı duruşun, daha örgütlü ve ko-

vekaleti geri aldıklarını, son yıllardaki seçimlerde sandık

ordineli bir sürece evirilmesini sağlamak, dayanışma iliş-

başına gitmeyerek gösteriyorlar. Bugün oy kullanmayan

kileriyle de güçlendirip geleceğe taşımaktır.

seçmen sayısı 12 milyonun üzerinde olup bu durumu doğru okumak gerekir.

Bunun için; mahalle mahalle, semt semt, birleşik direnişi örgütlemek, hangi eğilimden yana olursa olsun, bu yağ-

Devrimciler, bu siyasi konjonktüre denk düşen bir öner-

ma ve saldırı politikalarına karşı olan, birlikte bir şeyler

me ile, var olan toplumsal ve siyasi tıkanıklığın alternatifi

yapmaktan yana olan herkesi mahalle meclislerinde bu-

olabilecek sürecin koşullarını oluşturmalı, AKP faşizminin

luşturmak, mücadele ve örgütlenmeyi daha ileri boyutlara

dinci-gerici faşizm cenderesinden ülkeyi kurtarmak adına,

taşıyacak somut bir görev olarak önümüzde durmaktadır.

toplumun moral değerlerinde yeni bir umut ve yenilenme yaratarak, yüzü demokratik-laik bir yaşama dönük, topyekün bir hamlenin yolunu açmalıdır. İşte, Haziran Meclisleri tam da bu işlevi yerine getirecek, doğru ve yerinde

SEÇİM TARTIŞMALARI YA DA İDEOLOJİLERİN SONU MU? ALİ ÖZTÜRK

Haziran ayında yapılacak seçimler konusunda dağınık ve büyük oranda düzeysiz bir şekilde süren tartışmaları(!) verimli olarak değerlendirmek somut koşullardan dolayı mümkün görünmüyor. Bunun nedenlerinden birtanesi siyaseti algı yönetimi olarak algılayan bir anlayışın artık sadece AKP içinde ve çevresinde değil kendisini muhalif olarak konumlandıranlar arasında da karşılık bulmuş olması. Algı yönetimini siyasal bir araç olarak beceri ile kullanmak AKP’nin geliştirdiği ’kötülüklerden’ birtanesi. Somut durum ve olayları tartışmak yerine bunlardan kaçabilmek için, bir algı /yalan yaratarak toplumu saflaştıran taktikleri kullanmak konusunda Hitler’in Gobel’sini aratmayacak hatta onu kıskandıracak derecede uzmanlaşmış ekipler var artık karşımızda. AKP’nin ’ülke çağ atladı, sağlıkta yapılan reformlar herkesi büyülüyor, ekonomi büyüyor, milli gelir 10.000 doları geçti, bütün avrupa bizi kıskanıyor, İslam dünyasının lideriyiz vb. propagandaya yönelik açıklamalar ülkede yaşanan kölelik düzenini, işsizliği, yoksulluğu

ve talanı gizlemenin bir aracı olarak kullanılıyor. Yine ’biz

lacak, Erdoğanı durdurmanın yolu HDP’nin barajı aşma-

gidersek, gelen hükümet maaşları bile ödeyemez. Bun-

sıdır gibi abartalı yaklaşımlara soğuk kanlı yaklaşmakta

lar bol keseden atıyor, hesap bilmiyor. Sadece ekonomi

yarar var (HDP nin barajı aşması kendi siyasal projeleri

değil bütün kazanımlar elimizden gider, türban yasakla-

açısında elbette önemlidir. Ancak bizim tartışmaya ça-

nır, imam hatipler kapatılır. Mütedeyin işadamları bütün

lıştığımız konu bu değildir) AKP’nin rejim kurucu rolü

desteklerini kaybederler’ söylemi ile korku yaygınlaştı-

ve üzerine inşaa edildiği 35 yıllık süreç AKP iktidarı kay-

rılmakta ve pekiştirilmektedir. Yalan, korku ve düşman

bettikten sonra bile uzunca bir süre devam edecek bir

yaratmak üzerine kurulu bu yöntem şimdiye kadar işe

mücadelenin gerekli olacağını işaret ediyor. Altı çizilmesi

yaramış ve AKP bütün iktidarı süresince bu yöntemim

gereken nokta budur!

meyvalarını toplamayı başarmıştır. Dün haziran direnişi döneminde(1) ‘Bu aşamada her iki Buna benzer bir yaklaşım, 7 Haziran seçimlerinin başka

taraf açısında doğru olan şey müzakere masasında otu-

seçimlere benzemediği (sanki ülke açık bir cezaevi bi-

ran muhataplarını güçsüz kılmak değildir. Taraflardan

çiminde faşist yasalarla yönetilmiyormuş gibi), çok özel

birinin iç problem yaşaması masayı devirmeye kadar

bir süreçten geçtiğimiz, oyunu bozmak için mutlaka bir

gidebilir. Bu nedenle Türk devleti adına PKK ile masaya

partiye ‘oy atmamız (sanki şu ana kadar mecliste tem-

oturan AKP hükümetinin istifasını istemek akıl karı de-

siliyetleri yokmuş ve girince herşey tuzla buz olacakmış

ğil. Kıran kırana bir müzakere ve adil, kalıcı bir çözüm

gibi) yoksa aforoz edileceğimiz propagandası olarak

için her iki tarafında yer aldığı masa şartta ondan. (2)

karşımıza çıkıyor. Unutulmamalıdır ki; ne faşist Evren’in

diyenlerin, ‘Bütün Ortadoğu’daki demokratik bir siyaset

göstermelik yargılanması 12 Eylül ile hesaplaşma idi ne

ve barış için birlikte çalışabiliriz, Muhterem Fethullah Gü-

de Tayyip’in başkanlığının engellenmesi demokratik bir

len’e selamlarımı söyleyin. Onu en iyi anlayan benim’ (3)

kazanımdır. Demokrasi bu ülkeye hiç bir zaman uğrama-

dediklerini ya da ‘Eski yaşam alışkanlıklarını top yekun

dı. Parlamenter sistem ya da başkanlık tartışması kırk

bırakmak gerekir. Neden, çünkü bu bir rejim değişikli-

katır mı kırk satır mı ikileminden başka birşey değildir.

ği olacak. Tanzimat, Meşrutiyet, Cumhuriyet, 1950 çok

Hedef eskisi ve yenisi ile bu rejimin kökten degiştirilme-

partili hayata geçişten çok daha önemli, bu hepsinden

sidir ve bunun da halen tek bir yolu vardır..!

daha derinlikli olacak. Başarılı olursak, yepyeni bir Cumhuriyete... Radikal demokrasi, tam demokrasi, Anadolu

Yine ülkenin durumuna ilişkin bir yandan; ‘AKP islamcı

ve Mezopotamya’nın tam demokratikleşmesi, hazırlı-

değil sıradan bir sağ partidir’ derken öbür taraftan ‘fe-

ğım bu yönde.(4) Sonra ‘AKP’yi 10 yıldır ayakta tutan

laket geliyor, tek seçenek biziz’ denilmesi ve ardından

benim. Biz AKP’yi çıkartan gücüz.(5) demesi ya da ’Bir

da koalisyon konusunda ‘“HDP BARAJI GEÇEMEZSE

darbe var, fakat derinliğini tam fark edemiyorum. MİT’i

AK PARTİ İLE KOALİSYON YAPAR MI? sorusuna; Bu da

düşürseydiler. Türkiye’de tüm kaleler düşmüş olacaktı.

7 Haziran’dan sonra konuşulacak bir şey doğrusu. Biz

Hakan Fidan tutuklansa, sonra sıra Başbakan’a gelecek-

Türkiye’yi kaosa, istikrarsızlığa sürüklemek için seçime

ti. Benim bu süreci canlandırmam, darbeyi engelleme

girmiyoruz. HDP’in amacı Türkiye’de kaotik bir durum

sorumluluğu... Darbeyi önleyebileceğimi fark ettim ve

yaratmak değil. “ denilmesi sapla samanın ne kadar bir-

süreci başlattım.’(6) ’Başkanlık sistemi düşünülebilir. Biz

birine karıştığnı göstermektedir.

Tayyip Bey’in başkanlığını destekleriz. Biz AKP ile bu temelde bir başkanlık ittifakına girebiliriz. Yalnız Başkanlık

Bu çevrelerin anlamadığı şey ülkenin islamileştirilmesi-

ABD’deki gibi olmalı, devlet meclisi gibi bir senato. İkin-

nin ve faşist baskı yasalarının çıkartılmasının bir gecede

cisi, bir de halklar meclisi.’ Önerileri ya da ’Muhafazakâr

olmadığı tam tersine bunun bir süreç olduğu ve gelinen

demokratlığa destek verdim. Ama hegemonik bir yapı

aşamada AKP eli ile devam ettirildiğidir. Bu ülkenin bu

kurmalarına da karşıyım. Türkiye’de liberal demokratlar

hale gelmesi için bir faşist darbe ve 35 yıl gerektiğini ha-

da var, tarihin her döneminde olmuşlar. Bir de radikal

tırlatmak artık kaçınılmaz bir gereklilik haline gelmiştir.

demokratlar var. Asıl değişimi, dönüşümü gerçekleştire-

Bu anlamda; 7 Haziran akşamında yeni bir rejim kuru-

bilecek güç radikal demokratlardır. Radikal demokratlar

bu gücünü iyi kavramalıdır. Demokratikleşmeye öncülük

tışmayı basitleştirerek, olağanlaştırarak ya da görmez-

yapmalıdır. Bu üç grup demokrasi prensipleri çerçeve-

den gelerek davranmak yapılabilecek olan en büyük

sinde bir araya gelebilirler.

yanlıştır!

…Türkiye’de İslâmî demokratlar var, liberal demokratlar

Öcalan kendisine biçilen/verilen misyon ile(8) hem kürt

var, ancak gerçekten çözüm için mücadele edip sonuç

sorununun çözümü hem de sadece Türkiye ve Orta-

alacak olan radikal demokratlardır. Onların bu iradeyi ve

doğu değil dünya halkarını kurtaracak yeni bir model

örgütlülüğü açığa çıkarması gerekiyor. Onlara “Demok-

önermektedir. Bunu demokratik konfederalizm isimli

ratik Anayasa Bloğu”, “Demokratik Anayasa Kurucular

broşüründe açıklıyor ve modeli ’ dünya halklarını hediye

Bloğu” diyorum (7) demeleri arasındakı diyalektik ilişki,

ediyor’. Bu nedenle sadece seçimler değil aynı zamanda

siyaset anlayışı ve çözümlerini tartışmanın dışında tu-

önerilen çözüm modellerinin de tartışmanın merkezine

tarak ’seçimleri tartıştırmaya çalışmak’ bir algı yönetim

çekilmesi kaçınılmazdır.

denemesi olarak görülüp reddedilmeli, meselenin özü-

önderliğinin ideolojik birlikteliği konusunda söylenen-

nün tartışmanın dışına itilmesine izin verilmemelidir.

ler ortaya konulmadan yapılacak tartışmalar gerçekçi

HDP/HDK projesi ve Öcalan

olmayacaktır. Bu nedenle Öcalan ve HDP hangi ideoPolitikanın dönüştürücü özelliğini reddeden anlayışlar

lojik seçenekler üzerinde yükseliyor, ne istiyor, nasıl bir

sığ bir popülizme sığınarak ve herkese mavi boncuk

model öneriyor tartışması yapılmadan söylenecek sözler

dağıtarak siyaset yaparlar. İnsanları/toplumsal grupları

anlamsız olmaya mahkumdur.

oldukları gibi güzellerler ve onların en geri yanları siyasetin merkezine taşınarak söylemlerin ana belirleyeni olur. AKP bunu milliyetçilik ve din ekseninde kurgulayarak sürekli birilerinin insanları küçümsediğini (chp/sol/ aydınlar/sanatçılar) kendisinin ise onların bütün yanlarına sahip çıktığı söylemini kullanıyor. HDP ise bir yandan Said-i Nursi anması yaparken öte yandan Avrupa Alevi Birlikleri Federasyonun Başkanını milletvekili adayı olarak gösteriyor. Bir yandan adayları arasına devrimci süreçlerde yer almış kişilere yer verirken öte yandan AKP kurucusu Dengir Mehmet Mir Fırat’ı aday gösteriyor. Bir yandan Öcalan modelde anlaşılırsa Tayyib beyin başkanlığını kabul ederiz derken öte yandan Demirtaş ’seni başkan yaptırmayacağız’ diyor. Etnik ve ulusal kimlikleri güzelleyen, dindarlığı ve dini içselleştiren demokrasiyi sınıfsal bağlamdan koparan postmodern, liberal özgürlükçü ve anarşizan bir model ve projeyi yeni sol bir porje olarak toplumun karşısına çıkartıyorlar. İşte bu nedenle seçimler tartışması artık sadece politik bir olgu olmaktan çıkmış ve ideolojik bir tartışmanın temel belirleyenlerinden birisi haline gelmiştir. Bu nedenle seçimlerde ne yaparsak yapalım sonra yine beraber yürümeye devam ederiz türü yaklaşımlar gerçekçi degildir. 90’lı yılların başından beri iç içe geçmiş farklı ideolojik referanslı (sol-liberal-post marksist) düşünceler kendilerinin ait olduğu yerlere akmaktadır. Yaşanan süreç devrimciler açısında da bir çok risk barındırmaktadır. Ancak bu ideolojik tar-

Dipnotlar 1-Selahattin Demirtaş http://www.radikal.com.tr/politika/selahattin_demirtas_canli_yayinda_sorulari_yanitliyor-1341946 2-Geçmişin tozlu sayfalarını gidip PKK hareketinin Öcalan’ın değişime uğramadan önceki yazdıklarına referens göstermek de mümkündür. Ancak PKK kendisini yeni ideolojik paradigma çerçevesinde tanımladığı için buna gerek yoktur. 3-Cahit Mervan, Meşru direnişin üzerinde ırkçı gölge var. ( http://www.tuzlucakoyu.org.tr/hukumet-istifa-kurtlerin-slogani-olamaz/ ) 4-Öcala Gülen’e selam söyledi. ( http://www.hurriyet.com. tr/gundem/22879093.asp ) 5-İmralı tutanakları (http://t24.com.tr/haber/iste-imralidaki-gorusmenin-tutanaklari,224711 ) 6-İmralı tutanakları (http://t24.com.tr/haber/iste-imralidaki-gorusmenin-tutanaklari,224711 ) 7-İmralı tutanakları (http://t24.com.tr/haber/iste-imralidaki-gorusmenin-tutanaklari,224711 ) 8-İmralı tutanakları (http://t24.com.tr/haber/iste-imralidaki-gorusmenin-tutanaklari,224711 ) 19 Haziran 2009 Görüşme Tutanağı

DENİZ DEMİRDÖĞEN Bugün itibariyle bir seçim atmosferi söz konusu ama toplumun kendi söz ve eylemini ortaya koyabildiği bir siyaset tablosu yok. Daha ziyade oy temelli bir yapı var. Haziran Meclisleri’nin ise toplumu doğrudan siyasete çağıran, toplumun siyaseti kendilerinin üretmesi için onları siyasete davet eden, kendi söz, karar ve eylemlerini gerçekleştirmesini sağlayan bir yapısı var. HAZİRAN’ın en geniş manada toplumu Haziran Meclisleri’nde örgütlenme ve siyaseti buradan doğru gerçekleştirme çağrısı var. O açıdan bugün topluma farklı düzlemlerden yapılan çağrılar itibariyle farklılık arz ediyor. Yöntem olarak siyaseti gerçekleştirmek açısından farklı bir noktada duruyor. O manasıyla Haziran Meclisleri’ne çağrı, HAZİRAN’ın ortaya koyduğu bu siyaset dolayısıyla anlam ifade ediyor. Toplumun tamamına dair, haklarını almaya, yaşamlarını gerçekleştirmelerine dair bir çağrıyı barındırıyor. O manasıyla diğer oy temeliyle yapılan çağrıların üstünde bir çağrı. İstanbul’da 1 Mayıs seçim atmosferiyle de ilgili biraz gerilimli sürüyor. Saldırılar çok farklı zeminde. Provokasyon iddiaları vs. nedeniyle gerilimli bir 1 Mayıs atmosferi olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca “İç Güvenlik Paketi” çıktıktan sonra en geniş zeminde 1 Mayıs’ta Taksim’e -aslında Taksim 1 Mayıs kutlanması gereken bir alan. Bu, mahkeme kararıyla da tescil edilmiş bir karar. Taksim’i valilik dün yaptığı bir açıklamayla tekrar yasaklı olduğunu ilan etti.- gelmek isteyen insanlarda yeni çıkan “İç Güvenlik Paketi”yle de ilgili bir korku ya da çekinme hali var. Biz İstanbul’un birçok noktasında 1 Mayıs bildirileri dağıtıyoruz. İnşaları Taksim’e çağırıyoruz. Çünkü Taksim emekçiler açısından mücadele ile kazanılmış bir yer. Aynı zamanda Taksim’e çıkılmaması ya da Taksim’in izin verilmemesi aslında işçi sınıfının söz ve eyleminin gerçekleştirmemesine yönelik bir yaptırım. O anlamıyla da toplumun en geniş kesimlerini, bütün Haziran Direnişi’ne katılmış insanları, 1 Mayıs’ı kutlama iradesi gösteren insanları Taksim alanına davet ediyoruz. Eğer polis ve devlet buna izin vermezse, hukuka aykırı, meşru olmayan ve baskı politikası olduğu için de insanların en temel hakkı olan direnme hakkını da gerçekleştirmesine çağrı yapıyoruz. O açıdan geçen günkü Kadıköy’de yapılan gözaltılar da bunun bir yansıması. Arkadaşlara yapmış oldukları şey; 1 Mayıs çağrısı ve Erdoğan’a yönelik söylenen “Hırsız ve Katil” söylemleri noktasında yapılan bir baskı. Bu nedenle İstanbul’un birçok noktasından insanların 1 Mayıs’a gelmesi ve beraberce kutlama noktasında geniş bir çağrımız var. Tabii ki yaptığımız çalışmalara yönelik çeşitli polis yaptırımları da uygulanıyor ama gereken önlem ve kararlılığı gösteriyoruz. 1 Mayıs çalışması İstanbul’da devam ediyor. 29

EYLEM TUNALI Haziran Meclisleri; bir arada olma, örgütlenme ve beraber mücadele edebilmeye bir çağrı. Yani farklı görüşlerden, yapılardan, sektörlerden insanlar bir araya gelerek mücadele ediyorlar. O açıdan çok olumlu bir oluşum. Mücadele odaklı. Özellikle forumlarda sürekli beraber etkinlikler ve çalışmalar yapıyoruz. HAZİRAN özellikle siyasi boyutuyla bizi katladı. Geziden sonra devam eden forumlara siyasi bir boyut getirdi. Farklı görüşlerdeki ve kıyafetlerdeki insanları da içine alabildi. O açıdan daha ortaklaştırıcı, daha somutlayıcı bir hal aldı. Örneğin; eğitim boykotuyla özellikle çok fazla birliktelik sağladı. İlk çıkış gereği oldukça olumluydu eğitim adımı. Çünkü biz eğitimle ilgili etkinlik yapıyorduk. Velilerle bir araya geliyorduk. HAZİRAN’ın ilk eyleminin eğitim olması bizim daha da örgütlenmemizi sağladı. İnsanların kendilerini ifade etme açısından meclislerimiz çok daha sahici oluyor. Meclise gelen insanlar orada kendilerini rahatlıkla ifade edebiliyorlar. Yaklaşık beş tane meclis buluşması gerçekleştirdik. Oraya katılan meclis üyelerinin her seferinde farklı insanların da katılımını sağladık. Birbirinin tekrarı olmadı ve kendini ifade etme açısından da çok olumlu görüyorum meclis toplantılarını. 1 Mayıs’la ilgili geçtiğimiz günlerde bir forum yaptık. Orada önümüzdeki sürecin özellikle seçimlere kadar ya da seçimlerden sonra neler yapabileceğimizi konuştuk. Kendi bölgemizde de çalışmalar yürütüyoruz. Esnaflarla, çalışanlarla bir arada oluyoruz. 1 Mayıs öncesinde de müzik dinletisi, söyleşi tarzında şenlik yapmayı planlıyoruz. Daha sonra da kendi meclisimizin olduğu yerde birlikte bir çağrı yapmayı düşünüyoruz. Oradan genel alana yürüyüşler gerçekleştirilecek. Ortada bir yerde buluşulduktan sonra oradan da 1 Mayıs alanına yürüyüş gerçekleştirilecek. HAZİRAN olarak insanların emeklerine sahip çıkmaları noktasında çağrımızı büyütüyoruz. Daha yaşanılabilir bir dünya için bir arada olabilmeyi istiyoruz.

YOLUNDA A.Ş. Söyleşi: SERPİL ŞAHBAZ

İnternet dizisi olarak başlayan “Yolunda A. Ş.”, 1Mayıs’ta çıkacak olan sinema filmi “Yolunda A. Ş. Çinçin Bağları”yla yoluna devam ediyor. Yolunda A. Ş.’nin Fehmi Kır’ı Erdağ Yenel’le film sürecini, Çinçin’i ve ekibin sanat atölyesi Ve Sanat'ın gelecekteki projeleri üzerine konuştuk. Yolunda A.Ş. projesi nasıl ortaya çıktı? Ekibimizde Çinçinli arkadaşlarımız vardı. Arkadaşlarımız Çinçin üzerine çocukluklarından kalan ya da şuan yaşadıkları sorunları daha çok öykülerle ifade etmeye başladılar ve yavaş yavaş öyküler oluşmaya başladı Çinçin üzerine. Daha sonra şu an filmin yönetmeni olan

Emre Budak(Ramo) ve senaristi Hasan Göktaş (Tek Kat Mehmet) arkadaşımız konusu Çinçin Bağları olan bir sine-

Çinçin halkını bir film projesine ikna etmek zor oldu mu,

ma filminin hazırlıklarına başladılar.

halk projeyi nasıl karşıladı? Bize mahallenin kapılarını açan İbo’ydu ( İbrahim Ay-

Film ekibi nasıl bir araya geldi?

mergen). Çinçin’de yaşadığı için ister istemez bir refe-

Ekibimiz 2008 yılından beri “Ve Sanat” adlı sanat atölye-

rans oldu. Çinçin dışarıdan çok zarar gören bir mahalle

sinin bünyesinde bir arada çalışıyor. Tiyatro, resim, kısa

ve insanlar yaşamları boyunca o kadar çok tepkiyle kar-

film son olarak da bir sinema filmi projesi ile kendi çalış-

şılaşmışlar ki, sadece kimliklerinde Çinçin yazması bile

malarımızı sürdürüyoruz. Ekipte öğrenciler, işçiler, işsizler,

yetmiş bu tepkiyi görmelerine. Önceleri, iki yıl boyunca

oyuncular, ressamlar var. Bütün bu bileşen genellikle ça-

mahalleye sohbete gidip geliyorduk. Daha sonra altı ay

lışmalarını ortak bir şekilde yürütüyor. Disiplinlerarası ko-

kadar film, dizi ve proje üzerine bahsedilmeye başlandı.

lektif bir süreç örmeye çalışıyoruz kendi içimizde. Yolunda

Biz daha mahalleye girmeden önce bir operasyon dü-

A.Ş. de temelinde “Ve Sanat”ın olduğu bir projedir.

zenlenmişti mahalleye ve TRT’ye belgesel çekme bahanesiyle girip aylarca onların görüntülerini alıp daha sonra

Çinçin Mahallesi’ni tercih etmenizin nedeni nedir?

büyük bir operasyon yapıldı mahalleye. Biz de kamerayla

Çinçin, Türkiye’deki en eski gecekondu mahallerinden biri.

girdiğimiz vakit doğrudan doğruya insanlar bize de bir

Her gecekondu mahallesinde olduğu gibi Çinçin’in de te-

önyargıyla yaklaştılar. Sonuçta somut bir şey görülmediği

mel sorunu yoksulluk. Dolayısyla o yaşantı ister istemez

noktada insanlar ikna olmuyorlar.

insanların sert tepkiler vermelerine neden olmuş ve bu da dışarıda daha başka bir algı yaratılmasına neden olmuş

Duvar yazıları çok ilgi çekici. “Yolunda A. Ş. 1 Mayıs’ta

olabilir. Ama özü itibariyle daha çok yoksullukla harman-

Sinemalarda” herhangi bir mahallede karşımıza çıkıyor.

lanmış bir mahalle. Bugün gelinen noktada da yakıcı bir

Özellikle film sektörünün baş tacı olan reklamlar çok

şekilde bu mahallenin kentsel dönüşüm projeleriyle yavaş

yüksek maliyetler içeriyor. Siz çok farklı bir yol izliyorsu-

yavaş ortadan kalkmaya başladığını görmekteyiz. . An-

nuz. Neden duvar yazıları?

kara’nın bu kadar merkezinde olup birçok anlamada yok

Aslında daha öncesinde başlamıştı duvar yazıları. Bizim

sayılmış, karşılaşılmak istenmemiş bir mahalle bileşenle-

seyircilerimizden gelen bir şeydi bu. İnsanlar dizi döne-

ri itibariyle Biz, hem Ankara’da olup, hem Çinçin’i bilip

minde dizide geçen belli kalıpları, jargon cümleleri du-

hem de Çinçin’in bu kötü algısının farkındayken ilk önce

varlara yazdılar. Askerde mermilerden, hastanede penisi-

Çinçin’den başlamak istedik. Hem de dediğim gibi, ekibi-

lin’lerden “Yolunda A. Ş.” yazıldı. Kara yazıldı, lahmacunun

mizin içinde de Çinçinli dostlar vardı. Dolayısıyla oranın

üzerine yazıldı. Belçika’dan, Fransa’dan, Almanya’dan da

yaşadığı süreci, mahallenin dönüşüm sürecini, mahalle-

katılanlar oldu. İnsanlar kendilerinden bir şey görüp sa-

de yaşananları daha iyi aktarabileceğimizi düşündük. Bu

hiplendikleri an tanıtıma destek vermeye başladılar.

yüzden Çinçin’den başlamış olduk. Çinçin halkının Kentsel Dönüşüm’e bakışı nasıl?

Filminizin adı neden “Yolunda A.Ş.”?

Zaten on yıl kadar önce başlayan ilk dönem projesi ta-

“Yoluna çıkmak” Çinçin’de kullanılan bir kalıp. Belirli bir

mamlanmış durumda. Projenin ilk başlarında tabii bir

gelirden yoksun mahallelerde insanlar daha çok günlük

tepki olmuş ama bu süreçte bir örgütlenme olmadığı için

ihtiyaçlarını karşılama, gününü kurtarma üzerine küçük

başarıya ulaşamamış görünüyor. Çünkü mahallenin yarı-

yolundalıklar yapıyorlar. Yılmaz Güney, Ulucanlarda yat-

sı dönüşmüş durumda. Gecekonduda yaşayan insanların

tığı dönemlerde yanında yatan Çinçinliler üzerine yazmış

kendilerine göre bir yaşam biçimleri oturmuş durumda.

olduğu romanında da “yoluna çıkmak”ı çok kullanmıştır.

Neredeyse üç kuşaktır burada biriken bir kültür var. Şeh-

Yani gününü bir şekilde kurtarmak demektir. Bunun şekli

rin o noktasında yaşıyor olmanızdan kaynaklı, işinizi ak-

biçimi yöntemi değişebilir. Ama biz bunda bir Çinçin ola-

rabalarınız ya da genel anlamıyla şehirle olan bağlantınız

rak değil de ülke geneline ve daha üst sınıfa ait bir kavram

tam da oradan kurmanız söz konusu. Bir kısmı mahallede-

olan “yolunu bulmak” olarak değişebildiğini görüyoruz.

ki konutlara borçlanarak ve daha küçük bir eve taşınıyor.

Yolundalık kavramını o nedenle bir kod olarak kurduk.

Dolayısıyla gecekondu yaşantısından apartman yaşantı-

“A.Ş.” de bunun bir yapılaşmış hâlidir ve en masum şekli

sına geçiş, onun getirdiği sorunlar, giderler. İster istemez

mahallelerdedir.

yaşam biçimi ve çevre değişiyor. Daha yoksul durumda

olanlar ise Çinçin’e benzer diğer gecekondu mahallelerine

de bir dönüşüm var. Yani insanların yaşadığı sıkıntılar ev-

taşınıyorlar.

rensel biz de bu evrenselliği işledik.

Yolunda A.Ş. projesini ilk önce internet dizisi olarak sun-

Bağımsız bir film çekmek zordur. Film çekerken yaşanan

dunuz, neden böyle bir yol izlediniz?

sıkıntılar nelerdir?

Film hazırlıkları uzun süre devam etti fakat bunu haya-

İlk başta senaryonun filme uyarlanamaması ve internet

ta geçirecek herhangi bir maddi olanaktan yoksunduk.

dizisi çekmek durumunda kalmamız bizim için ilk sıkıntı

Dolayısıyla ertelemek zorunda olduğumuz bir proje oldu.

oldu. Şunun farkındaydık zaten, maddi olanakların el ver-

Birçok yere başvurduk ama geri dönüş alamadık. Daha

diği oranda bir şeyler yapılacaktı. Ama bizim için şöyle bir

sonra ülkenin de gündemine giren “internet dizisi” kav-

güzelliği var bu tarz projelerin, kolektif bir ekibiz. Tiyatro

ramı karşımıza çıktı. İnternet dizisinin ortaya çıkmasıyla

yaparken de ortada para yoktu. İnsanlar kendi evlerinden,

hem kendimizi deneyebileceğimizi hem de bu anlamda

ellerinde olanı getiriyorlardı. Çektiğimiz zorluk dediğim

sinema filmi için tanınmışlık sağlayacağımızı düşünerek

gibi sadece işin sinema filminin teknik ekipmanlarının

bu sürece girdik.

sağlanması. Tiyatroda bir bedeniniz var; bir tane kostüm ve kiralanan sahne sizin gününüzü kurtarabiliyor. Ama si-

Yerel konulu bir projeyi Türkiye geneline yaymak riskli

nema filmi çekmek için öyle ya da böyle bir kameraya, ses

değil mi? Siz nasıl görüyorsunuz bunu?

ve ışık sistemine ihtiyacınız oluyor.

Ankara diğer illere göre dışarıya daha kapalı bir şehir. Ancak bahsedilen sorunlar; dizide de filmde de daha çok

Gelecekteki projeleriniz nelerdir?

toplumsal sorunlar olduğu için yereli aşan bir özelliğe sa-

“Ve Sanat” ekibi olarak yıllardır üretim süreci içerisinde-

hip. Örneğin; dizide dördüncü bölümde bir kaçak elektrik

yiz ve özellikle sinema üzerinden devam etmek istiyoruz.

konusu vardı. Kaçak elektrik ülkenin birçok yerinde kar-

Başlangıç noktası Ankara olan ama yerel olmayacak bir

şılık bulacak bir şey. Çünkü yaşamda direkt karşılığı olan

sinema filmi çekmeyi düşünüyoruz. Tiyatro oyunlarımız

bir şey. Filme gelirsek, şu an Portekiz’de bir gecekondu

da devam edecek.

mahallesinde de dönüşüm var, Ankara’nın mahallelerinde

PODEMOS ÜZERINE NOTLAR EMRE EREN KORKMAZ İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi, Uluslararası ilişkiler Bölümü

Yunanistan’da Syriza’nın zaferinin ardından gözler İspanya’da sonbaharda yapılacak seçimlerden birinci çıkması beklenen Podemos hareketine çevrildi. Her iki ülkede de toplumsal mücadele üzerinden kurulu sisteme olan tepkiyi örgütlü bir güce hızlı şekilde çeviren ve genç ekiplerce yönetilen partilerin başarısı dikkatleri üzerlerine çekiyor. Bu yazıda Podemos’un temel belgeleri üzerinden yaptığım incelemeden çıkardığım sonuçları notlar halinde paylaşmayı ve Podemos’un toplumsal muhalefetin birleştiği bir siyasal hareket olarak ülkede yönetime ortak olmasını sağlayan dijital stratejisi ve örgütlenme modeline dair bir özet sunmayı amaçlıyorum. Podemos da Syriza gibi sol-sosyalist harekete dahil farklı ideolojik kökenlerden parti ve örgütlerin bir araya geldiği bir hareket. Bu anlamda İspanya sol geleneğinde kökleri olan bir yapı. Farklılığı ise siyasi ve ekonomik bir kriz yaşayan İspanya’da sisteme karşı gençlerin başını çektiği toplumsal hareketin (Öfkeliler Hareketi) siyasal desteğini ve güvenini kazanabilmesidir. Ülkemizdeki Haziran isyanına benzer sayılabilecek bir öfke patlaması 4 yıl önce İspanya’da sistemin meşruiyetini sarsmıştı ve görülen o ki, bu öfke alternatif bir siyasal harekete dönüşmeyi başarmış durumda. Podemos’un uluslararası sosyalist hareketin tarihsel deneyimine yeni, özgün bir katkı sunduğu iddia edilemez. Podemos’un örgütsel yapısı, ilkeleri, politik çizgisi dünya genelindeki birçok sosyalist ve sosyal demokrat partiyle benzerlikler göstermektedir. Politikaları formü-

le edişi ve aktarışının klasik Marksist tanımlardan söylem-

İnternetin Yeri

sel düzeyde farklı olduğu belirtilebilir. Podemos, sistemin

Kendisini ülkenin egemenliğini yeniden restore edecek

krizine değinmekte ve kısa ve net cümlelerle umut ve gü-

ve rejimi değiştirecek bir yurttaş hareketi olarak tanım-

ven veren bir dil kullanmaktadır. Toplumsal dönüşümden

layan Podemos açısından üzerinde sıkça durulan iki kav-

ve yeni bir demokratik sistemden bahsin dışında talepler

ram yurttaş katılımı ve şeffaflıktır. Bu ikisinin eksikliğinin

somut reformlar şeklinde ifade edilmektedir. Üretimin ve

tüm yolsuzluğun, yoksulluğun, çürümenin sebebi olduğu

istihdamın geliştirilmesi için stratejik sektörlerde kamu

savunulmaktadır. İspanya’daki demokrasinin niteliğini

mülkiyetini savunması, işsizliğe çözüm için KOBİ’lere ve

sorgulayan Podemos gerçek demokrasi ve katılımcı de-

kooperatiflere destek vereceğini söylemesi, NATO’dan

mokrasi için teknolojik imkanlardan etkin şekilde yararla-

çıkış ve özelleştirmelerin durdurulması/geri alınması için

nılmasını savunmaktadır.

referandum önermesi, laikliği savunması, çalışma saatlerini düşürme, asgari ücreti yükseltirken azami ücret

Podemos elbette mücadelesini yalnızca online yürütmeyi

sınırlaması getirme, emeklilerin haklarını geliştirme ve

savunmamaktadır. Birazdan değineceğim üzere yerel bi-

göçmenlere daha iyi koşullar sunma, yurttaş olmasa dahi

rimlerden (Çevrelerden) merkeze doğru bir örgütlenme

oy hakkı tanıma gibi vaatleri İspanya’da ilk kez duyulan

modeli vardır. Ancak herkesin mücadeleye aynı düzeyde

görüşler değil. Zaten hareketin lideri Iglesias da 70’li yıl-

katılması ve aynı derecede kendisini vakfetmesi beklene-

larda sosyal demokrat partilerin önerdiği bu politikaları

meyeceği için bir toplumsal hareket olarak en geniş katı-

bugün devrimcilerin savunduğunu belirtmektedir. Yine

lımı ve onayı elde etmeyi hedeflemektedir. Partinin dijital

ulusal sorun meselesinde ayrılıkçılık-birlikçilik ekseninde-

stratejisi katılımcılığı geliştirmek ve aşağıdan yukarı poli-

ki kutuplaşmaya karşı İspanya’nın farklı ülkelerden oluşan

tika üretimini teşvik etmektir. Online oylamalar ve forum-

bir devlet olduğunu, her ülkenin ayrılma hakkı olduğunu,

lar yaygın şekilde değerlendirilmektedir.

amaçlarının ise mevcut birliği pekiştirmek ve ortak yaşam için sistemi birlikte değiştirerek daha iyi bir düzen kurmak

Podemos’a online üyelik mümkündür. (https://participa.

olduğunu savunması da pek yeni bir fikir sayılmaz.

podemos.info/es/users/sign_up) İnsanlar yasal parti üyeliği için gerekli bilgileri doldurmakta ve onay süreci başla-

Bu konularda Podemos’un pozitif bir dille ve basit söy-

maktadır. Bu ülkemizde de uygulanan bir yöntemdir. CHP

lemlerle politikalarını savunmasının etkisi göz ardı edil-

de online üyelik almaktadır. İki ülkedeki seçim kanunları

memelidir. Örneğin Podemos ulusal egemenlik ve vatan

çerçevesinde kimlik numarasını ve diğer belgelerini ve-

kavramlarını öne çıkarmaktadır ve bu yaklaşımları saye-

rerek ve aidatı ödeyerek üyelik mümkün. Podemos’a üye

sinde sağ seçmenden destek gördüklerini belirtmektedir.

olanlar oylamalara katılmak için bir kod almakta ve şa-

Vatanı satanın, hırsızlık yapanın, egemenliği tırpanlayanın

yet toplantılara katılmadıysa cep telefonu veya bilgisayar

sağ iktidarlar olduğunu belirten Podemos vatan kavra-

üzerinden oyunu kullanmaktadır.

mını tanımlarken içine toprak sevgisini, ekolojik tarımı, hayvan haklarını, suya erişim hakkını da katarak klasik

Bir diğer önemli platform ise PlazaPodemos (Podemos

tanımın dışına çıkmaktadır. NATO ve özelleştirmeler ko-

Meydanı) (http://www.reddit.com/r/podemos/) adı veri-

nusunu da bu yaklaşımla ele almaktadır.

len forum sayfasıdır. Bir sosyal haber sitesi olan Reddit uygulamasından yararlanılan forumun merkezi olduğu

Lakin Podemos’un önemli bir farkı ve öncülük yaptığı olgu

gibi bölgesel düzeyde yerel forumları da var. Burada ül-

interneti ve teknolojiyi mümkün olduğunca etkin kulla-

kemizde de benzeri örnekleri olan bir tartışma ve haber-

narak doğrudan-katılımcı demokrasiyi hayata geçirme

leşme platformu işlevi görmektedir. Forum konusunun

iddiasına sahip olması, bu yönde kurduğu örgütsel me-

içeriği gördüğü ilgiye dayanarak oylanmakta ve en çok

kanizma ile daha katılımcı, daha yatay bir örgütsel model

oyu alanlar anasayfada görülmektedir.

oluşturmasıdır. Örgütsel modele dair Podemos’un kurduğu yapıdaki birimlerin işleyişi hiyerarşik parti mekanizma-

Yetenek Bankası olarak çevrilebilecek Banco de Talentos

sı ile bir kitle örgütünün klasik modellerinin daha farklı bir

adlı bir başka sitede ise (https://podemos.info/participa/

bileşimini oluşturmasıdır. Bu farklılığa hayat vermede ise

banco-de-talentos/) Podemos’a katkı sunmak isteyen

sosyal medyanın ve internetin özel bir rolü vardır.

yetenekleri toplayan bir havuz oluşuyor. Bu siteye email adresini girerek dahil olanlar yeteneklerini, konu hakkın-

da teknik ve analitik kapasitelerini, neler önerdiklerini ya

Podemos’un her üyesinin söz ve oy hakkı var. Bunun ger-

şıkları işaretleyerek ya da doğrudan yazarak belirterek

çek yaşamda gerçekleştiği temel birim ve Podemos hare-

merkeze iletmektedir.

ketinin omurgası yerellerde kurulan Çevrelerdir (Circulos). Çevreler bizim ülkemizdeki yerel meclislere benzer yapı-

Örgütün belirlediği konularda yapılacak online oylamalar

lar. En küçük çevre mahalle düzeyinde kurulmakta ve aynı

https://agoravoting.com sitesi üzerinden gerçekleşiyor,

alanda birden fazla Çevrenin kurulmasına izin verilme-

oy verenler telefonlarına gelen SMS’yi onayladıklarında

mektedir. Çevrelerde en az 5 kişinin olması gerekmekte-

oy geçerli sayılıyor. Örneğin Avrupa Parlamentosu seçim-

dir. 100’den fazla üyesi olan Çevreler kendi sekreterini ve

leri için aday belirleme sürecine 33 bin kişi oy kullanarak

diğer örgütsel yapıların seçimini yapıyor. Çevreler partinin

katılmıştır.

genel politikalarını belirlemede söz hakkına sahiptir, genel politika ve ilkeleri sorumlu olduğu alana uygulamakla

Podemos’un akıllı telefonlara yüklenebilecek Appgree

yükümlüdür ve yerel sorunları genel içinde gündemleş-

uygulaması ile cep telefonu üzerinden de oylamalara ve

tirebilmektedir. Partinin merkezi politikalarına dair teklif

tartışmalara katılmak mümkün olabiliyor.

ve öneriler belirli oranda Çevre veya üyenin imzasıyla beraber sunulduğu zaman merkezin gündemine girmekte-

Youtube üzerinden kısa videolar ile gündeme dair yorum-

dir. Yine politika önerileri hazırlanırken alanına göre konu

ların düzenli şekilde yapılması da toplumun partinin gö-

hakkında uzman 2 veya 3 kişinin onayı da istenmektedir.

rüşlerini net şekilde anlamasına ve takip etmesine katkı

Bu sayede yerel önerilerin politik ve teknik altyapısının

sunuyor.

daha sağlam şekilde hazırlanması beklenmektedir.

Podemos’un bu yazı hazırlandığında (04.03.2015) twit-

Esas Çevreler yerellikler özgülünde kurulsa da ayrıca Sek-

terda 1.350 bin takipçisi vardı. Twitterda #PreguntaA-

törel Çevreler de uzmanlık ve iş alanı ekseninde bir araya

Podemos (Podemos’a Sor) gibi hashtagler üzerinden

gelebilmektedir. Sektörel Çevrelerin temel görevi yerel ve

Podemos ile iletişime geçilebilmektedir. Podemos’un fa-

merkezi gündemlerde danışmanlık yapmaktır.

cebook’ta da 950 bin beğenisi var. Podemos’un en büyük karar organı Yurttaş Meclisi’dir. İnsanların online şekilde ortak bir belgeyi hazırlamaya

Meclise Podemos üyesi olan herkes katılabilir ve herkesin

katkı sunabildikleri Titanpad’den de Podemos üyeleri

söz ve oy hakkı vardır. Meclis genel sekteri, demokratik

yaygın şekilde yararlanmaktadır. Yine açık ve işbirliğine

güvence komitesini ve yurttaş danışma komitesini seçer

dayalı bir karar-alma platformu olan Loomio sitesinde de

ve genel politik çizgiyi belirler. Meclis 3 yıl içinde toplan-

Podemos üyeleri önerilerde bulunabiliyor ve tartışmalara

malıdır.

dahil olabiliyor. Yurttaş Danışma Komitesi Podemos’un yürütme organıPodemos dijital açıdan mevcut sosyal medya sitelerinden

dır. Sekretarya ile beraber kararların uygulanmasını sağlar.

etkin şekilde yararlanırken kendi oluşturduğu LaboDemo

Üyeleri Genel Sekreter, 17 özerk yönetiminin sekreterleri,

(Demokratik Laboratuvar) projesiyle tekno-politik danış-

yurtdışındaki üyeleri temsilen 1 üye ve cinsiyet dağılımına

ma sürecini geliştirme konusunda araştırmalar yapmayı

dikkat ederek Yurttaş Meclisinin seçtiği 62 üyeden olu-

da ihmal etmiyor.

şur. Yurttaş Danışması meclisin kararları doğrultusunda analizler yapar, strateji ve kampanyaları belirler, Çevreler-

Örgütlenme Modeli

le sıkı bir ilişki içine girer. Basın, kültür, eğitim, gençlik,

Podemos’un dijital stratejisi ve karar alma sürecinde tek-

kadın ve eşitlik, uluslararası ilişkiler, ekonomi, ekoloji gibi

nolojiyi kullanması dikkatleri çekse de Podemos sanal bir

sorumlu olduğu alanlar vardır.

hareket değil. Yazının başında da belirttiğim üzere farklı ideolojik kökenlerden gelen kişilerin ve örgütlerin bir

Genel Sekreterin çalışmalarına yardımcı olmak için 10-15

bileşimi olarak hem klasik parti mekanizmalarının hem

kişilik bir koordinasyon konseyi Genel Sekreterinin önerisi

de kitle örgütlenmelerinin belirli özelliklerini bünyesinde

ile Danışma Komitesi tarafından seçilmektedir.

toplamaktadır. Demokratik Güvence Komitesi, üyelerin haklarını ve par-

tinin ilkelerini, değerlerini korumakla yükümlüdür. Yurttaş

hızlı şekilde gelirken geçmeleri gereken bu sınav da ol-

Meclisinin seçtiği 5 asil 5 yedek üyeden oluşur.

dukça zorludur. Bu süreç içinde kitle katılımının ve denetiminin sürmesi ve iç mücadelelerin sonucunda partilerin

Şeffaflık Podemos’un temel sloganları arasındadır. Örgüt

devrimci bir yönelimde ilerlemeleri ve kendilerine daha

içi şeffaflık ve demokrasi konusunda da yalnızca politik

fazla güvenen bir duruşa sahip olmaları da mümkündür

karar alma süreçlerine yerelden merkeze doğru tekno-

ama tersi bir yönelim de somut şartlar, güç dengesi gibi

lojik imkanlardan yararlanarak etkin katılım beklenmek-

söylemler üzerinden yeni bir umutsuzluğu ve rejime tesli-

le yetinilmemektedir. Aynı zamanda finansal şeffaflık da

miyeti de getirebilir.

savunulmaktadır. Buna göre partinin yerelden merkeze tüm banka hesapları denetime açıktır. Yerelden merkeze

Ülkemizde Haziran İsyanının ardından gelişen süreç ken-

para aktarım kuralları bellidir. Ayrıca bankalardan kredi

dine özgü bir hatta ilerleyecektir, birebir bu iki ülkedeki

çekmek veya yüklü miktarda bağış kabul edilmemektedir.

deneyimin kopyası olmayacaktır. Ülkemizde rejimin yapı-

Podemos’un hiçbir organında cinsiyet oranı 40-60 ora-

sı, baskıcı yönün ağırlıklı olması, ayrıca sol-devrimci ha-

nının üstünde olamaz. Her organ yıllık plan hazırlayıp

reketin tarihsel birikimi bu özgünlüğü şekillendirmektedir

sunmakla görevlidir ve yıllık plan hazırlanırken organ

ve Yunanistan ve İspanya örneklerinden farklı niteliklere

üyelerinin aile yaşamı ve çocuk bakım hakları göz önüne

sahiptir. Dahası ülkemizde toplumu isyan etmeye yönel-

alınmalıdır.

ten ve günümüzde de yeni kalkışların birikimini sağlayan koşullar ve talepler de farklıdır ve Haziran Hareketinin de

Sonuç

belirttiği üzere laiklik, anti-emperyalizm, kamuculuk ve

Podemos’un geniş bir kitle hareketinin sonucunda, eko-

demokrasi talepleri yoksulluğa karşı mücadele ile iç içedir.

nomik krizin etkisiyle derin bir meşruiyet krizi içine dü-

Ancak Haziran İsyanında milyonların ortaya koyduğu ta-

şen rejimin karşısında geniş bir toplumsal destek almayı

leplerin siyasetteki karşılığının henüz doldurulamadığı,

başardığı ortadadır. Yalnızca Öfkeliler Hareketine katılan-

AKP’ye olan öfkenin herhangi bir partinin etrafında top-

larla çeşitli sol örgütlerin birlikteliğini sağlamakla kalma-

lanamadığı, toplumsal arayışın sürdüğü ve mücadele az-

yan Podemos’un toplumun geniş kesimlerinden, bilhassa

minin çeşitli olaylar vesilesiyle oldukça kitlesel düzeyde

daha önce oy kullanmayanlardan ve sağ partilere oy ve-

açığa çıktığı ülkemizdeki durumla Podemos’un yükseldiği

renlerden destek aldığı da bilinmektedir. Bu açıdan ben-

zemin arasında benzerlik vardır. Podemos ve Syriza ör-

zeri iddialarla yola çıkan İspanya’daki birçok örgütlenme-

neklerinde de gençliğin ve kadınların öncülüğünde geniş

ye nazaran bir başarı örneği olduğu açıktır. Bu özellikleri

toplumsal kesimlerin öfkesi, çığlığı ve isyanı, militan ve di-

Syriza ile de benzerlik taşımaktadır.

renişçi karakteri Haziran’la benzerlik göstermektedir. Her

Her iki örnekte de partilerin politikaları ve ideolojik du-

üç örnekte de yerel forumların-meclislerin-çevrelerin-da-

ruşları tartışılabilir. Syriza’nın iktidar deneyiminin yanı sıra

yanışma ağlarının oluşumu ve sosyal medyanın-dijital im-

Podemos’un ilkbaharda özerk yönetimlerdeki seçimlerde

kanların etkisi benzerdir. Farklı boyutlarda da olsa kapita-

ve sonbaharda genel seçimlerdeki olası başarısı ile Avru-

lizmin ekonomik ve siyasi krizinin sonuçları ve meşruiyet

pa genelinde Almanya hegemonyasında izlenen neo-libe-

krizinin yarattığı devrimci olanaklar açısından politik ana-

ral politikalara karşı güçlü bir muhalefet oluşabilir.

lizlerde ortaklık kurulabilmektedir.

İki partinin de toplumsal değişimden bahsetmesine karşın sistemi devrimci yönde dönüştürme ve üretim ilişki-

Bu açıdan Haziran Hareketi açısından da yerelden mer-

lerini değiştirme konularında cesaretli adımları atıp at-

keze mücadele hattında ve geniş kitlesel katılımın sürek-

mayacakları net değildir. Somut, gündelik politikalara ve

liliğini farklı araçlarla destekleyerek sağlamada Podemos

reformlara odaklı söylemlerin zaman içinde teslimiyete mi

örneğinin incelenmesinde yarar olduğu kanısındayım.

yol açacağı yoksa kısmi reformlarla tazelenen güvenin ve kendilerine verilen hızlı desteğin sağlam bir temele dö-

İncelenen Belgeler:

nüşmesiyle radikal ve devrimci bir yönelime mi gireceği

PODEMOS, Documento Final del Programa Colaborativo

de henüz belli değildir. Dahası canlı ve dinamik yapılar olan, çeşitli örgütlerin ittifakıyla yerel örgütlenmelerin yön verdiği bu örgütlerin iç bütünlüklerini korumaları da kolay değildir ve iktidara

PODEMOS, Principios Políticos PODEMOS, Principios Organizativos PODEMOS, Código Ético PODEMOS web siteleri (yazıda belirtilen)

YENI TOPLUMSAL CINSIYET REJIMINDE KADIN EMEĞI Redaksiyon Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Atölyesi 38

24 Nisan’da Rana Plaza Katliamının 2. yılı dolayısıyla birçok yerde kadınlar eylem yaptı. Rana Plaza’da ölen 1138 işçinin eylemin dikkat çeken sloganı şuydu: Rana Plaza Her Yerde! 24 Nisan’ın 1 hafta sonrasında 1 Mayıs’a giderken dünya üzerinde kadın emeğini anlatan kavramlar: eğretileşme, güvencesizlik ve esnek çalışma… Rana Plaza’da yaşananlar ise

bunun somutlaşmış hali… “Rana Plaza Her Yerde!” diye-

kıdem ilerlemesi dışında bir güvence sunmamaktadır.

rek bu katliamı yıl dönümünde kötü çalışma koşullarını protesto eden kadınlar bir yandan da dünyanın çeşitli

2. Doğuma bağlı yarı zamanlı çalışma

yerlerinde yaşanan emek sömürüsüne dikkat çekiyorlar-

Analık izni bitiminden sonra ilk çocuk için 2 ay, ikinci ço-

dı.

cuk için 4 ay, üç ve üzeri çocuklar için 6 ay olmak üzere yarı zamanlı çalışma imkanı tanınması ve yarı zamanlı

Peki Türkiye’de Kadın Emeği Dediğimizde?

çalışılan süre için mevcut süt izninin uygulanmaması, bu

Çok dallı budaklı bir konuya giriş yaptığımın farkında-

iznin yarı zamanlı çalışma süresinden sonra kullanılması,

yım. O yüzden genele ve güncele kısa bir bakışla bu tar-

yarı zamanlı çalışılan süre içerisinde ücretin tam olarak

tışmaya girebiliriz. Ki bu tartışma aslında bugün kadın

ödenmesi

mücadelesinin önündeki durakları tartışmamızı da sağlayabilir.

Özel sektördeki kadın işçinin ücretinin yarısının ve sigorta priminin İşsizlik fonundan karşılanması

“Yeni Türkiye”nin yeni toplumsal cinsiyet rejiminde ka-

Yarı-zamanlı çalışmanın kadınlardan başlayarak yaygın

dın emeği dersek belki çerçeveyi biraz daraltmış oluruz.

ve yerleşik bir uygulama haline getirilmesi amaçlanı-

Öncelikle yeni toplumsal cinsiyet rejiminden başlayalım.

yor. Tam istihdam biçimleri yerini yarı zamanlı çalışma-

AKP, Türkiye’de kadınlarla ilgili kimlik, beden, emek gibi

ya bırakacaktır. Yarı zamanlı çalışma eksik sigorta primi

alanlarda uyguladığı polikalar ile yeni bir toplumsal cin-

ve düşük ücret anlamına gelmektedir. AKP bu sorunu

siyet rejimi ortaya çıkartıyor. Bu noktada referansları ise

şimdilik ücretin kalan yarısı ve sigorta pirimi için işsiz-

Siyasal İslam ve neoliberalizm. Elbette bu politikalarla

lik fonunu garanti göstererek çözmektedir. Sermayenin

-tersinden baktığımızda da- toplum şekillendirilirken ze-

karından taviz vermemenin temel ilke kabul edildiği uy-

min de kadın oluyor…

gulamada, kadın işçilere yine kendi ücretlerinden kesilerek elde edilen bu fonu bir lütuf / garanti olarak sunmak

Bu noktada sıkça ve çokça tartışılmışken “Ailenin ve Di-

ikiyüzlülüktür. Üstelik yarı zamanlı çalışma yerleşik hale

namik Nüfus Yapısının Korunması Programı”nı konuş-

getirildikten sonra prim tamamlama uygulamasından

makla başlayabiliriz ki bu paket aslında yeni toplumsal

vazgeçip geçmeyeceklerinin bir garantisi de yok.

cinsiyet rejimi dediğimiz uygulamaların ziplenmiş hali. Paketin birkaç maddesini Kadın Emeği Platformu’nun

Kadınlar bu 2-6 aylık sürede yarı zamanlı çalışırken ücret

“Aileye Kul Sermayeye Köle Olmayacağız” açıklamasın-

ve prim açısından tam zamanlı çalışmaya oranla kısa va-

dan alarak sıralayacak olursak:

dede bir hak kaybı yaşamayacak gibi gösteriliyor. Fakat uzun vadede görevde ilerleme, kıdem alma ve nitelikli iş-

1. Doğum nedeniyle ücretsiz izinde geçen sürenin ka-

lere getirilerek yükselme imkanını kaybedeceklerdir. Zira

deme ilerlemesinde değerlendirilmesi

özel vasıf ve nitelik gerektiren işlerde çalışan kadınların,

Kadınların ücretsiz doğum izninde geçen sürelerinin

iş yerinde yönetici pozisyonundaki kadınlar başta olmak

borçlanma yapmaksızın derece ve kademe ilerlemesin-

üzere işin denetim ve yürütülmesinden sorumlu kadın-

de sayılmasının sağlanması.

ların, yarı zamanlı çalışması söz konusu dahi değildir. Bu uygulama ile kadınlar hem yarı zamanlı çalışma baha-

Söz konusu öneri kamu çalışanlarının çalışma süresine

nesiyle yoğunlaştırılmış bir çalışma programı ile karşıya

bağlı kademe ilerlemesinde ve SGK primlerinin ödenme-

kalacaklar hem de niteliksiz işlerde ve yükselme imkanı

sinde kadınlara bir avantaj sağlamakla beraber çalışma

tanınmadan çalıştırılacaktır.

hayatı ve kariyer planı açısından işlevsiz kalmaktadır. Çalışma hayatında mevcut durumda başta vasıflı işgücü

3. Çocuk Okul Çağına Gelinceye Kadar Ebeveynlere

içerisinde yer alanlar olmak üzere kadın işçiler doğum,

Kısmi Süreli Çalışma Hakkının Tanınması

evlilik gerekçesi ile terfi ettirilmiyor. Bu nedenle yasa

Okul çağına kadar memur ve işçi ebeveynlere günlük

kadın kamu çalışanlarına cüzi ücret farkı sağlayan yasal

çalışma sürelerini yarı sürelere kadar azaltma imkanının

sağlanması.

sadece değinip geçebildiğimiz bu uygulamaların referansı ise siyasal islam. Bu noktada laik ve bilimsel eği-

Yasadaki bu tanım uygulamada doğrudan kadını hedef

tim mücadelesinin kadın mücadelesi ile yaşamsal bağlar

alacaktır. Çocuklara bakma ve onların eğitimi ile ilgilen-

kurduğunu söylemek yanlış olmayacaktır sanırım.

me görevi toplumsal cinsiyet rollerinin bir gereği olarak kadına biçilmiş bir görev olarak görülüyor. Bu nedenle

Tüm bunların emek alanı ile doğrudan ve dolaylı ilişkileri

uygulamanın doğumdan sonraki 5-6 yıl boyunca kadına

bulunuyor elbette. Dolaylı olarak kız çocuklarının eği-

kısmi süreli çalışma önerdiği anlaşılmaktadır.

timlerinin yarıda kesilmesinden söz edebiliriz -ki Türkiye’de %40 gibi bir oran telaffuz ediliyor kız çocuklarının

Kadınların çocuk bakım görevi devredilemez görülmüş

eğitimleri yarıda bırakması için- ve bu kız çocuklarının

ve asıl iş olarak tanımlanmıştır. Ücret karşılığı çalışma

çocuk yaşta evlendirilmelerine yahut vasıfsız işçi olarak

seçeneği ise tali ve asıl iş olan “çocuk bakımı” görevi

çalışmalarına zemin hazırlıyor. Doğrudan tartışmala-

aksatılmaksızın sunulmaktadır. Kısaca kadınlara aslola-

rı direk paketin somutluluğunda konuşabiliriz: Paketin

rak annelik kariyeri önerilmekte, annelikten arta kalan

adı “aileyi koruma” dolayısıyla mesele kadın istihdamını

zamanlarında ise düşük ücretlerle, eksik primlerle, yarı

arttrımak değil kadının temel görevinin annelik olduğu-

zamanlı olduğu için vasıfsız olarak tanımlanan işlerde

nu belirtmek. Bu paketin yapmaya çalıştığı şeyin AKP’ye

çalışma seçeneği sunulmaktadır.

özgü olmadığını, neoliberalizmin kadına dünya genelinde istihdamda biçtiği kayıt dışı, esnek, güvencesiz çalış-

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın bu öneriyi özel

manın Türkiye uygulaması olduğunu söyleyebiliriz. Fakat

istihdam bürolarının yasalaşması koşuluyla kabul ediyor

burada AKP’nin toplumu dini referanslarla yeniden yapı-

olması da kutsal annelik görevlerini aksatmama bahane-

landırmasının bir parçasını, paketin içerisindeki “kutsal

siyle esnek ve güvencesiz çalışmanın en vahşi biçiminin

yeşil rengi” de görmezden gelmemek gerekiyor.

yasalaştırılmak istendiğini göstermektedir.” Burada bir parantez açarsak sembolik alanda ise “kaBu noktada kadınlara önceliğiniz annelik ve eviniz den-

dının adı yok”tan “aileyi korumaya” ciddi bir politik

dikten sonra çalışabilirsiniz tabii ki ama vasıfsız ve gü-

müdahale söz konusu. Dinsel referanslarla kurulan bu

vencesiz olarak diye de ekleme yapılıyor. Şimdi bu cüm-

düzenleyici söylem sembolik ve ideolojik alanda müca-

lenin ardındakileri, uygulamaları ve mücadele başlıklarını

delenin önemine dikkat çekiyor. Kadının kamusal alanda

kısaca tartışabiliriz diye umuyorum.

görünmez kılınması öncelikle karşı sembolik ve ideolojik mücadele ile mümkün kılındı.

Kadın kimliği kamusal alandan siliniyor, sıkça söylene-

geldi belki bunun ilk adımı bakanlığın adından silinen

Bu kadar keskin sınırlarla ayırmak doğru olmasa da

kadın oldu. Bakanlığın adı Aile ve Sosyal Politikalar Ba-

bedene dair politikalar diye ayırabileceğimiz kısıma da

kanlığı oldu. “Sosyal politikalar” kısmına tekrar dönmek

değinelim. Kadın bedeni ve cinselliği üzerine sıklıkla tek-

üzere aile kısmı sembolik ve ideolojik bir anlam taşıyor.

rarlanan söylemler, kadınlar üzerinde erkek egemenliğini

Önce kadının “adı yok” oldu, sonra fiili olarak kendisi de

derinleştiriyor. Kadının özne olmaktan çıkartan, erkek ta-

silinmeye başladı. Kamusal alanın yeniden düzenlenişi-

hakkümü altında varlık izni tanıyan, kürtaj meselesindeki

ne baktığımızda “fıtrat” gibi bir kavram ortaya atılarak

gibi kadının bedenine dair konularda kadınların kendi

kadın-erkek eşitsizliği bir norm haline getirilmeye, kadın

bedenleri üzerindeki özerkliğini ve tasarrufunu yok eden

ve erkeğin yanyana geldiği mekanlar ise yeniden düzen-

bunları birtakım kutsallarla meşrulaştıran söylemler top-

lenmeye başladı. İdeolojinin yeniden üretiminin temeli

lumdaki cinsiyetçiliği de körüklerken kendisine adeta bir

olan eğitim alanında yapılan karma eğitimin kaldırılması

sokak gücü yaratıyor: Kadına yönelik şiddetin gitgide

tartışmalarından anaokulunda türbana ve ders kitapla-

artması. Kadına yönelik şiddet bu yazıya sığdırılama-

rından toplumsal cinsiyet eşitliğine dair ifadelerin çıkar-

yacak bir konu olduğundan aslında kutsallarla meşru-

tılmasına birçok uygulamadan bahsedebiliriz. Bu yazıda

laştırılanlara dair konuşabiliriz. Biyopolitika dediğimiz,

aslında beden, yaşam, ölüm, nüfus ve istatistiki veriler

rının da temeli burada. Kamusallığın piyasaya doğru çö-

üzerinden bedeni kolektif nüfusun bir parçası olarak

zülmesi sağlık-bakım gibi alanlarda ailenin ve tabii aile

gören ve denetleyen politikalar bütünün parçası olarak

içerisinde kadının yaşlı, hasta, engelli, çocuk bakımı gibi

bugün disiplinini, simgesel iktidarı -“kutsal annelik” ve

işleri üstlenmesi ve bununla birlikte çalışma hayatından

“”kutsal aile” - üzerinden kurarak sermayenin ihtiyaçla-

ve kamusal alandan geri çekilmesi ile sonuçlanıyor. Bu

rı doğrultusunda nüfus düzenlemelerini yapıyor. Nüfus

noktada yeni bir kamusallığın yaratılması mücadelesi

düzenlemeleri ise doğrudan kadının bedeni ve üremesi

ve kadın dayanışmasının yükseltilmesi yine kadınlar için

üzerinde denetim kurmakla ilintili ve yine doğrudan ve

önemli bir mücadele noktası gibi gözüküyor.

dolaylı olarak kadın emeği üzerine etkileri var. Bu sadece nüfus denetimi değil gündelik hayatın denetimi ile de

Tüm bunların karşısında durumlar her zaman kötü de-

doğrudan alakalı. Zira toplumsal dönüşümün ve deneti-

ğil… Kadınlar örgütlenebildikleri ve birlikte ses çıkarta-

min bir aracı olan bu politikalar, toplumu şekillendiriyor,

bildikleri her alanda etkili oluyor. Bu, kürtaj yasağının

yine bunu kadın üzerinden yaparken tüm kutsallarını

yasallaşamamasından Doğadan firmasının cinsiyetçi

kendi meşruluk kaynağı olarak kullanıyor.

reklamının ortadan kalkmasına, örgütlenmeleri hayli zor olan ev işçilerinin mücadeleleri sayesinde sendika kurma

Öte taraftan şimdi bakanlığın adındaki “sosyal politika”

hakkı kazanmasına kadar çok çeşitli alanlarda görülüyor.

kısmına gelecek olursak, yine sembolik alanda bir adım

Kadınlar için mücadele edecek çok cephe var, saldırılar

söz konusu ama ötesinde aileyi sosyal politikanın bir

karşısında mevziler oluşturmak, yeni bir dili ve yaşamı

aracı haline getirme, aileyi buna ikame etme politikala-

kurmak için dayanışmayı büyütmek üzere…