Frank Willems

"Praten over mijn angsten is de beste keuze ooit geweest"

Het werk van de Bossche kunstenaar Frank Willems is een combinatie van pop-art en urban-kunst. Frank is daarnaast bekend van zijn project ONE AND ONE MAKES TWO, voor en door dak- en thuislozen. Onlangs verscheen een interview met Frank in de Vizier* waarin hij openlijk sprak over zijn angsten en paniekaanvallen. Reinier vond het toen echt tijd om deze Bossche kunstenaar in de spotlights te zetten in de rubriek Kunst & Psychiatrie.

Frank Willems is 33 en geboren en getogen Bosschenaar. Zijn atelier is eind vorig jaar verhuisd naar de Willem Twee. In ‘Noorderkunstlicht’ op de Rompert heeft hij een ruimte waar de spullen staan voor zijn project ONE AND ONE MAKES TWO. Frank: “Op deze manier lopen mijn kunst en de andere projecten niet door elkaar. Het kan, zeker aan het eind van het jaar, een flinke rommel geven als we de kerstpakketten voor de dak- en thuislozen aan het maken zijn.

Mijn werk staat in het teken van leven, vrijheid en gelijkheid. Ik gebruik bij voorkeur voorwerpen en dieren omdat deze neutraler zijn met doorgehaalde tekst. Ik gebruik bijna nooit herkenbare mensen. Mijn werk moet luchtig en toegankelijk zijn waarbij humor een groot onderdeel is. Ik wil graag emoties losmaken bij mensen.”

En piemels, je schildert ook vaak piemels!

Frank: “Alle genitaliën schilder ik vaak. Het lokt altijd een reactie uit, soms wat ongemakkelijk, maar altijd met een glimlach. Een voorbeeld is mijn werk ‘YOU ONLY DRAW DICK – THAT IS NOT TRUE.’ Wanneer je dat in het blacklight houdt dan zie je een andere werkelijkheid.”

Als tiener wist Frank niet wat hij moest gaan doen. Hij dronk liever een biertje dan dat hij serieus met zijn studie bezig was. Uiteindelijk heeft hij de ondernemersacademie gedaan op het Koning Willem 1 college. “Ik was helemaal niet met kunst bezig en ging werken in een winkel en later op het kantoor van Shoeby. Toen ik als 21-jarige een mooie prijs won in de loterij, ben ik gaan reizen naar Australië en Azië. De planning was om een jaar te reizen maar na een half jaar was ik alweer terug in Den Bosch. Tijdens het reizen had ik mijn Zweedse vriendin leren kennen en heb daarna twee jaar met haar in Zweden samengewoond. In Zweden heb ik mijn dieptepunt gehad maar daar heb ik ook de kunst leren kennen.” >>

Dieptepunt?

Frank: “Als tiener kreeg ik steeds meer last van mijn angststoornis. Dat zat hem vooral in drukke plekken en ruimtes waar je niet weg kunt, zoals een bus of trein. Gaandeweg zat het mijn dagelijkse leven in de weg, omdat al een week voor een reis die angsten in mijn hoofd zaten. Dan duurde het lang voor er iets productiefs uit me kwam. ‘Als ik maar geen paniekaanval krijg’ was de gedachte die dan continu door mijn hoofd spookte. Dat waren lange en zware dagen. Mijn eerste paniekaanval was in een trein in Den Bosch. Reizen met de trein was tot dat moment normaal geweest voor mij. Voorafgaand had ik te maken met een verlate rouwverwerking op het overlijden van mijn opa. Ik heb toen drie maanden in een waas geleefd. Wilde mijn bed niet meer uit en niet naar school. Net toen het wat beter ging kreeg ik die eerste paniekaanval. In Zweden was ik erg op mezelf teruggeworpen en dat isolement versterkte de angstgedachten. Het dieptepunt kwam toen ik voor een verjaardag terug naar Nederland ging. Ik zou gaan vliegen, maar ’s nachts brak de paniek uit. Ik dacht dat het vliegtuig zou neerstorten. De volgende ochtend ben ik niet naar het vliegveld gegaan, maar heb ik uiteindelijk wel de trein gepakt. Uiteindelijk heeft mijn vader me halverwege in Duitsland opgehaald. Daarna ben ik niet meer teruggegaan naar Zweden.”

En nu gaat het goed?

“Ik heb dertien jaar met die angsten in mijn hoofd rondgelopen en het voor me gehouden. Op het laatst kreeg ik er ook dwanggedachten bij. Ik was bang mezelf of iemand anders iets aan te doen. Ik ben in 2019 hulp gaan zoeken bij mijn nieuwe huisarts en een psycholoog. Ik heb cognitieve gedragstherapie gehad en ben gestart met medicatie. Sindsdien gaat het goed met me. Ik was wel bang dat de medicatie invloed zou hebben op mijn creativiteit. Maar uiteindelijk ben ik gestart met citalopram, omdat ik echt van die angst af wilde. De eerste twee weken waren heftig. Ik had last van bijwerkingen en slapeloze nachten. Daar moest ik echt even doorheen, maar het was het waard. Ik heb een goede balans gevonden met een lichte dosis. Mijn hoofd is weer echt vrij. Ik heb rust zodat ik goed kan focussen op mijn werk.

Tegelijkertijd ben ik er open over gaan praten met mijn familie en vrienden. Dat werkte echt bevrijdend. Sommige vriendschappen werden er echt intenser door en je komt erachter dat je niet de enige bent met psychische problemen.

Mijn laatste aanval heb ik hier op het ‘Noorderkunstlicht’ gehad. Ik zag ertegenop om hier weer terug te komen. Met een bakkie koffie is de lucht geklaard en met mijn collega’s in het atelier kan ik er goed over praten. Daarnaast ontmoette ik regelmatig lotgenoten in de lotgenotengroep van de stichting ADF*. Praten over mijn angsten is de beste keuze ooit geweest.”

En je hebt de kunst leren kennen!

“In mijn tijd in Zweden is die interesse voor kunst ontstaan. Ik had grote waardering gekregen voor kunstenaars als JeanMichel Basquiat, Banksy, Keith Haring en Matisse. Ik bestudeerde hen en hun leven en leerde veel over kleurgebruik. Geld had ik niet, dus ik gebruikte spullen die anderen als afval zagen, om op te schilderen. Van dozen tot houten deuren. Ik ben dat blijven doen. Ik ben me langzaam de technieken eigen gaan maken. Ik werd echt enthousiast over alle kleurmogelijkheden toen ik mijn eerste posca-stiften* kon kopen. Ik ben felle kleuren gaan gebruiken in mijn werk.”

De combinatie (afval)hout, felle kleuren, (doorgestreepte) teksten en rauwe ondergrond kenmerken je werk.

“Ik hoop me altijd te blijven ontwikkelen en nieuwe dingen uit te proberen. Ik wil niet stil blijven staan en het zelfde kunstje blijven doen. Er is ook een verschil met mijn werk in de eerste periode. Dat is donkerder. Tegenwoordig werk ik meer met teksten en is de humor terug in mijn werk evenals de actualiteit waar ik graag op inspeel.

Ik ben met mijn atelier verhuisd naar de Willem Twee en door de ontmoetingen daar leer ik weer nieuwe technieken. Het niveau is hoog en ik ben de enige die geen kunstacademie gedaan heeft. Ik heb de ondernemersacademie gedaan en dat heeft weer andere voordelen. Ik weet hoe ik dingen aan moet pakken en organiseren. Juist daarin kunnen we elkaar versterken.

Ik wil kunst toegankelijk maken voor mensen. Kunst is emotie en ik ben een groot voorstander van kunst in de openbare ruimte voor iedereen toegankelijk en te begrijpen. Dat maakte dat ik direct enthousiast reageerde op de oproep van Pompen & Verlouw op instagram om de ramen van ondernemers te bedekken met kunst. De Bossche binnenstad zag er de dag na de avondklokrellen niet uit en iedereen was aangeslagen. Die emotie ombuigen naar iets positiefs dat is waar ik energie van krijg. Het balletje ging snel rollen en samen met Kings of Colors* zijn we aan de slag gegaan. Al snel meldden zich meer Bossche kunstenaars om de stad te verfraaien. Mijn ondernemingszin en kunstenaarschap vinden elkaar dan. Al was het wel ontzettend koud om buiten te schilderen.

Een spontane actie zoals deze levert zoveel meer op. Ik stel mij altijd de vraag wat kunst doet met mensen. En met deze actie was het beeld helder. Na een verschrikkelijke week kwamen mensen weer naar buiten en terwijl wij bezig waren, kwam er een lach op hun gezicht, kregen wij uit alle hoeken te horen hoe tof ze dit vonden en kregen we worstenbroodjes en koffie. Dat is toch geweldig die saamhorigheid en waardering.”

Een paar weken later breng ik, samen met Eveline, de fotograaf, nog een bezoek aan het atelier van Frank Willems in de Willem Twee. De hoge ruimte staat en hangt vol met zijn kunstwerken.De grote ramen bieden uitzicht op de Verkadefabriek en, iets verder weg, de Tramkade. Als Frank aan het werk is, omringt hij zich met verschillende werken waar hij mee bezig is en werkt aan verschillende stukken tegelijk. Een stellage met een fietsframe trekt onze aandacht. Frank vertelt dat dit een bakfiets is die hij beschildert. Na de fotoshoot neemt hij ons ook nog even mee naar de Tramkade waar op een van de gebouwen verschillende muurschilderingen van hem staan. Frank is een veelzijdig kunstenaar en ondernemer met een warm hart. Ik kan hier alleen maar bewondering voor hebben en hoop dat Den Bosch niet te klein wordt voor hem.

Meer informatie over Frank Willems vind je op https://www.frank-willems.com/

* Vizier is het magazine van de stichting ADF

* Stichting ADF is een patiënten- en familieorganisatie voor iedereen die te maken heeft met angst- en dwangklachten.

* Posca-verfstiften zijn paintmarkers op waterbasis die geschikt zijn voor alle ondergronden.

* Kings of Colors is een Bossche stichting die als doelstelling heeft lokale, nationale en internationale kunstenaars een platform te bieden zodat ze hun kunsten op het gebied van straatkunst en straatcultuur kunnen tonen aan een groter publiek. De nadruk ligt op het actief verbinding maken met kunst, erfgoed en educatie.

ONE AND ONE MAKES TWO is een project dat gestart is in november 2019 door kunstenaar Frank Willems. De kloof tussen mensen die weinig te besteden hebben en mensen die veel te besteden hebben, wordt alsmaar groter. En dan zijn er nog mensen die alles kwijt zijn. ONE AND ONE MAKES TWO hoopt een brug te bouwen die de kloven verbindt. Door een kledingstuk voor jezelf te kopen, doneer je hetzelfde kledingstuk aan iemand die dat goed kan gebruiken.

Hoe ben je daar mee begonnen?

Frank: “Vanuit het Noorderkunstlicht organiseerden we een kerstveiling. En de opbrengst was voor het Inloopschip. Ik was daar nog nooit geweest en kon langskomen en een rondleiding krijgen. Ik trof daar een oude voetbalvriend en je hoort dan zijn verhaal en dat van anderen. Dat raakte me en ik realiseerde me dat als het kwartje de andere kant op was gevallen, ik daar ook had kunnen zitten. Na Zweden had ik geen werk, geen geld en ik was in de war. Ik besef hoeveel geluk ik toen heb gehad. Ik ben daarna regelmatig langs gegaan en merkte dat de mensen het daar tof vonden als ik langskwam. Het doel is om met ONE AND ONE MAKES TWO een door en voor-project te maken. In Eindhoven is nu Ron Vogels als ontwerper gestart. Hij is kunstenaar en ex-dakloos. Ook Tim Haars is als ontwerper bezig. Hij is al lange tijd actief als vrijwilliger voor dak- en thuislozen en ambassadeur van Streetsmart in Amsterdam. We willen het liefst verder groeien zodat het de dak- en thuislozen zelf zijn die ontwerpen en de producten maken en verkopen. Ik ben ervan overtuigd dat ieder mens kan groeien en door eigen producten te maken het zelfvertrouwen kan groeien. Je moet mensen de gelegenheid geven trots te kunnen zijn op zichzelf.

Meer informatie vind je op www.oneonetwo.nl