Elisa van Ee

Hoe beïnvloeden sociale relaties en PTSS-klachten elkaar?

Elisa van Ee is eerste bijzonder hoogleraar Reinier van Arkel

Per 1 mei jl. is trauma-expert dr. mr. Elisa van Ee benoemd tot bijzonder hoogleraar ‘Psychotraumatologie in ontwikkelingsperspectief’ aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Radboud Universiteit. Deze leerstoel wordt mogelijk gemaakt door Reinier van Arkel, die hiermee haar eerste bijzonder hoogleraar in huis heeft.

Elisa’s gedrevenheid komt voort uit haar wil cliënten met een (complexe) posttraumatische stressstoornis en hun gezinnen te helpen door steeds nieuwe behandelingen te ontwikkelen, te evalueren en te implementeren. Via een Zoom-verbinding vertelt ze vanuit haar werkkamer blij te zijn met haar benoeming. “Het is een erkenning van mijn werk als trauma-expert en onderzoeker.” Elisa werkt sinds 2013 bij het Psychotraumacentrum Zuid Nederland (PTC ZN), onderdeel van Reinier van Arkel. Hier is ze zowel behandelaar - klinisch psycholoog/psychotherapeut - als wetenschappelijk hoofd van de onderzoekslijn Trauma en Herstel. “Door deze benoeming wordt wat ik doe meer zichtbaar en ik krijg de gelegenheid een belangrijk onderwerp met meer onderzoek te onderbouwen. Ik ga thema’s voor projecten bedenken, onderzoeksopzetten maken en onderzoekers, promovendi en stagiairs begeleiden; een combinatie dus van onderzoek en onderwijs.”

Invloed van sociale steun

De naam van haar bijzondere leerstoel luidt, zoals te doen gebruikelijk op universiteiten in het Engels: ‘developmental psychotraumatology’, oftewel ‘psychotraumatologie in ontwikkelingsperspectief’. Elisa legt uit waar de leerstoel zich op richt: “Ik ga onderzoeken hoe de steun uit je sociale omgeving het ontstaan en het beloop van een traumatische ervaring en posttraumatische klachten beïnvloedt. En andersom; hoe beïnvloeden PTSS-symptomen de ontwikkeling van een persoon en zijn naasten? Per leeftijdsfase kan er verschil zijn in wat belangrijk is, dat noemen we het ontwikkelingsperspectief.” In de praktijk ziet ze een grote groep mensen die niet genoeg heeft aan de bestaande, evidence based behandelingen. Mensen gaan van het ene zorgprogramma naar het andere of vallen terug in hun klachten. “De geestelijke gezondheidszorg heeft zich te veel gericht op symptomen en diagnoses, terwijl het belangrijk is te kijken naar de persoon als geheel. Psychisch functioneren vindt altijd plaats in context, dus die moet je meenemen in je behandeling. Zo lever je betere zorg en uiteindelijk mogelijk ook kortere zorg.” De leerstoel geeft Elisa meer stem om dit thema te verankeren bij zowel de geestelijke gezondheidszorg als de universitaire wereld.

Wens om te academiseren

Bijzonder hoogleraar word je niet van de ene op de andere dag. Hoe is bij Elisa deze ontwikkeling verlopen? “Nee, dit heb ik niet zo bedacht als student psychologie,” lacht ze. “Toen wilde ik enkel mensen behandelen. Tijdens mijn specialisatie tot klinisch psycholoog ontdekte ik dat ik onderzoek ontzettend interessant vind. Ik werd gegrepen door de mogelijkheid om door wetenschappelijk onderzoek de kwaliteit van de behandeling te vergroten. Zo ontstond mijn ambitie om te promoveren en daarna ben ik doorgegaan met de combinatie van behandeling, onderzoek en onderwijs.” Door de toekenning van het TopGGz-keurmerk groeide de afgelopen jaren de onderzoekstak van het Psychotraumacentrum, tegelijkertijd ontstond binnen Reinier van Arkel de wens om te academiseren. “Dat wil zeggen dat je door wetenschappelijk denken de zorg verbetert. Zo kwamen mijn ontwikkeling en de wens van de organisatie mooi bij elkaar.” Reinier van Arkel vroeg de bijzondere leerstoel aan en in een periode van anderhalf jaar – ‘nog relatief kort’, aldus Elisa – onderzocht het Radboud of deze aanvraag bij hun universiteit paste. Na beoordelingen door allerlei gremia en commissies volgde dit voorjaar Elisa’s benoeming. Later zal nog haar oratie volgen, de inaugurale rede waarmee ze het ambt officieel aanvaardt. Na drie jaar volgt een evaluatie en eventueel een verlenging van vijf jaar. Haar agenda wordt momenteel overspoeld. “Ik werk heel veel nu, dat hoort een beetje bij deze periode. Ik kan me goed opladen door tijd met mijn gezin door te brengen en lekker te sporten. Voor de zomer heb ik stiekem wel verlof gepland”, glimlacht ze, “om aan mijn fantasyroman te schrijven.” Op 17 en 18 juni jl. vond het Europese ESTSS-congres online plaats met een belangrijk thema voor de ggz: Trauma en mentale gezondheid tijdens de wereldwijde pandemie. Het Psychotraumacentrum Zuid Nederland (PTC ZN) leverde hieraan een belangrijke bijdrage. Elisa van Ee presenteerde de door het PTC ZN ontwikkelde module voor zorgprofessionals. En samen met Marloes Eidhof, begeleidde zij een 'group discussion on a framework of good clinical practice for care to health care workers during the COVID-19 pandemic'. Elisa van Ee: “Sommige zorgprofessionals hebben ondersteuning nodig, maar de drempel om ondersteuning te vragen of in therapie te gaan is erg hoog. Bij diegenen die de stap zetten en in therapie gaan, blijken de resultaten van de CoroNAzorgmodule veelbelovend.” Over het PTC ZN Op het Psychotraumacentrum Zuid Nederland (PTC ZN) worden mensen met een posttraumatische stressstoornis behandeld in de tweede en derde lijn van de specialistische geestelijke gezondheidszorg. De kwaliteit van de behandelingen is aangemerkt met het TopGGz-keurmerk. Om deze kwaliteit te behouden staan onderzoek, ontwikkeling en innovatie van zorg hoog in het vaandel. Dat Elisa nu de positie van bijzonder hoogleraar bekleedt, ziet zij als een erkenning voor de ontwikkeling die het gehele team van het PTC de afgelopen jaren heeft doorgemaakt. “We hebben samen echt een kwaliteitsslag gemaakt.” Zie reiniervanarkel.nl/ptczn