VAN DE REDACTIE

It giet oan!

‘Wanneer de hele wereld uit haar voegen raakt, dan tracht ik vooral te begrijpen waarom dit gebeurd is, en dan word ik weer rustig en goed geluimd.’ Rosa Luxemburg.

Het is februari 1917. Vanuit een cel in Berlijn, waar ze een gevangenisstraf uitzat omdat ze protesteerde tegen de oorlog, schrijft de marxistische filosofe en activiste Rosa Luxemburg brieven aan haar vrienden. De brieven zijn opvallend hoopvol en monter van toon, en staan vol met verwijzingen naar literatuur, kunst, muziek en poëzie. Dat viel ook Joke Hermsen op, die het nawoord verzorgde van de Nederlandse vertaling van de Brieven uit de gevangenis:

‘In de zich steeds meer van hen vervreemdende wereld hadden haar vrienden, net als zijzelf, de muziek, filosofie en poëzie hard nodig, om zich in de wereld nog ‘thuis’ te kunnen voelen.’

Hebben we dat niet met z’n allen gemerkt tijdens de lockdown in maart en april? Wat mensen erdoor haalde, was cultuur. Stel je voor dat je die periode moest uitzitten zonder muziek, romans, podcasts of die briljante Netflixserie. Daarom is het wrang dat net de cultuursector ietwat stiefmoederlijk werd behandeld in de exitplannen. We kunnen niet zonder, al was het maar om ons beter in de wereld thuis te voelen.

We zijn dan ook erg blij dat we in deze suboptimale omstandigheden de Nacht van de Vrijdenker toch kunnen laten doorgaan. Want, zoals zo mooi uit het citaat van Rosa Luxemburg bovenaan dit artikel blijkt: als de wereld uit z’n voegen treedt, is het belangrijk om te kunnen nadenken, om te proberen te begrijpen wat er gebeurt, om alles in perspectief te zien, om na te denken hoe dit is kunnen gebeuren en welke veranderingen er nodig zijn om beter met dit soort crisissen om te gaan.

Katleen Gabriels schrijft in haar Plakkaat voor deze Geus: ‘De coronacrisis maakte het ‘nut’ van filosofie heel concreet. Van de corona-app tot triage op Intensive Care: praktische filosofie stond centraal in het publieke debat.’ Wie krijgt voorrang op intensive care als bedden, materieel en zorgpersoneel schaars worden, zoals in maart even dreigde te gebeuren? Hoe ver mag je persoonlijke vrijheden inperken voor het algemeen belang? Hoe zit het met tracking apps en onze privacy? Wat is het belangrijkste: individuele rechten zoals privacy of de volksgezondheid? Of is dit een vals dilemma?

Zo’n pauzeknop in de ratrace van het leven die de lockdown voor veel mensen was, dwingt ook om na te denken over keuzes en doelen in het leven. Katleen Gabriels schrijft in haar Plakkaat – waarin ze oproept om filosofie een onderdeel te maken van ieders basisvorming – dat filosofie je in staat stelt om de innerlijke dialoog die je met jezelf voert, béter te voeren. Redenen te over dus op 14 november naar Gent af te zakken, voor een heel speciale Nacht. Joke Hermsen en Katleen Gabriels staan prominent op de affiche. Benieuwd hoe de rest van het programma eruit ziet? Blader snel naar pp. 6 van deze Geus voor een volledig overzicht.

Zoals u van ons gewoond bent, staat ons najaarsnummer voor een groot deel in het teken van de sprekers op de Nacht van de Vrijdenker. U vindt dus veel filosofie in deze editie, maar er is ook plaats voor literatuur, met een bijlage over het Betere Boek (het literaire festival van het Willemsfonds) voor poëzie, muziek … kortom: voor alles wat het leven smaak en kleur geeft. Veel leesplezier!

De redactie