Fyrst íslenskra útgerðarfyrirtækja til að innleiða veiðar og varðveislu á lifandi fiski

 Tölvuteikning af Oddeyrinni EA sem er í lengingu hjá Karstensens Skibsverft AS í Danmörku.

Um þessar mundir standa yfir breytingar á uppsjávarskipi í eigu Samherja í Karstensens skipasmíðastöðinni í Skagen í Danmörku til að gera skipinu kleift að stunda veiðar og varðveislu á lifandi fiski. Breytingarnar felast í því að hægt verður að dæla lifandi fiski um borð og geyma lifandi í sérútbúnum tönkum. Verkefnastjórarnir Heiðdís Smáradóttir og Hjörvar Kristjánsson sjá um verkefnið fyrir hönd Samherja.

Þegar skipið verður tekið í notkun hér á landi verður Samherji fyrsta útgerðarfyrirtækið til að innleiða þessa tækni hér á landi . Þetta fyrirkomulag býður upp á meiri sveigjanleika í meðferð aflans og betri stýringu vinnuálags um borð . Þeir möguleikar sem eru í boði eru eftirfarandi:  Fiskur fer lifandi í sérútbúna tanka .

Þá er hægt að vinna hann síðar um borð eða koma með fiskinn lifandi að landi og geyma í kvíum fram að slátrun .  Fiskur er blóðgaður/slægður og settur í tanka með kældum sjó (RSW) til geymslu .  Fiskur er blóðgaður/slægður í hefðbundin kör sem geymd eru í kældri fiskilest .

Aðferðin hefur verið stunduð í Noregi til fjölda ára og þá aðallega með þorsk . Upphaflega hófu Norðmenn og Bretar að skila lifandi fiski að landi um árið 1880, þá í opnum brunnum í skipunum en þannig fengu þeir margfalt verð fyrir aflann .

 Höfundar eru Heiðdís Smáradóttir og Hjörvar Kristjánsson, verkefnastjórar Samherja.

Aðferðin hefur síðan þróast töluvert og er í dag mikið notuð í norska strandflotanum .

Skipið lengt til að koma fyrir fiskilest og vinnsludekki Samherji festi kaup á 45 metra uppsjávarveiðiskipi sem var byggt í Karstensens skipasmíðastöðinni í Skagen í Danmörku árið 2004 . Skipið er í góðu ástandi og lítið notað og hentar vel til þeirra breytinga sem þarf til varðveislu á lifandi fiski um borð .

Skipið verður lengt um tíu metra til að koma fyrir hefðbundinni fiskilest og vinnsludekki . Fyrir eru í skipinu sex fiskitankar með sjókælingu . Fjórum þeirra verður breytt þannig að þeir geti einnig nýst fyrir lifandi fisk . Nýtt dekkhús verður byggt á efra þilfari, þar sem aðstöðu til flokkunar á fiski verður komið fyrir og þaðan verður fiskur flokkaður til vinnslu, kælingar eða í tanka þar sem honum er haldið lifandi .

Hefðbundin fiskilest verður einnig í skipinu fyrir fiskikör þar sem frágangur á afla verður eins og við þekkjum í dag, slægt og ísað . Vinnslan verður starfrækt með sama hætti og gert er í ísfisktogurum í dag en minni þörf verður á afkastagetu vinnslu um borð þar sem mestur afli fer beint í tanka . Möguleiki er á áframhaldandi vinnslu um borð á fiski beint frá flokkun, frá sjókældum tönkum eða úr geymslutönkum fyrir lifandi fisk .

Skipið verður búið sogdælukerfi sem

 Þorskur í kvíum í Noregi.

bæði verður notað til að dæla afla um borð frá veiðarfæri að flokkun og frá tönkum upp í vinnslu . Sama kerfi er notað við löndun frá tönkum hvort sem landað er í kvíar eða beint til vinnslu . Aðrar fyrirhugaðar breytingar á skipinu felast meðal annars í stækkun íbúða, færslu á krana og fleiru . Uppfæra þarf regluverkið á Íslandi Norðmenn hafa byggt upp regluverk í kringum þessar veiðar . Þar er miðað við að sé fiski haldið lifandi skemur en 12 vikur þurfi ekki að meðhöndla hann sem eldisfisk, því ekki sé um eiginlegt fiskeldi að ræða heldur eingöngu geymsluform . Reglurnar snúast bæði um dýravelferð, þ .e . að fiskurinn verði ekki fyrir óþarfa hnjaski, og að aðstaða sé um borð til að flokka og vigta allan afla . Eftir fjórar vikur í kvíum þarf að bjóða fiskinum fóður, heilan fisk, t .d . loðnu, þannig að ekki sé verið að svelta hann .

Í Noregi hafa þessar veiðar fyrst og fremst snúist um að framlengja svokallaða „vertíð“ sem stendur yfir frá janúar til apríl, þar sem að bróðurpartur af þorskkvóta Norðmanna er veiddur og eru liður í að geta boðið ferskan þorsk árið um kring .

Fiskveiðistjórnunarkerfi Íslendinga er hins vegar það gott að veiðar dreifast nokkuð vel yfir árið og því teljum við að ekki sé þörf á að veiða villtan fisk eingöngu í þeim tilgangi að geyma hann til seinni tíma, líkt og Norðmenn gera . Íslenskar reglugerðir ná yfir áframeldi á villtum fiski og gert ráð fyrir að sækja þurfi um eldisleyfi í samræmi við lög um fiskeldi .