Uit de bagger

080

081

Uit de bagger Sinds zeesleper Smit erbij kwam, bestuurt Boskalis-baas Peter Berdowski een maritieme grootmacht. Maar wel midden in een maalstroom van dalende markten. De grote roerganger lacht erom. ‘Onze basis is zo breed geworden, juist nú liggen er kansen.

In een crisis is meer mogelijk.’ Quote sprak met The Big Berdowski over de lol van het baggeren, zeerovers en eigen zeevaartscholen. tekst Rob Stallinga

082

083

B

aggeraar Boskalis kan in deze economisch wankele tijden een stootje velen. Het bedrijf nam in 2009 Smit Internationale over en dat bleek een gouden zet. Want waar de baggermarkt sinds het uitbreken van de eurocrisis wordt geteisterd door teruglopende projecten, valt er wereldwijd nog voldoende te slepen, hijsen en bergen. Het cruiseschip Costa Concordia lag nog niet op zijn kant, of de bergers van Smit waren al ter plekke.

Peter Berdowski (54) is sinds 2006 topman van Boskalis. Op de dag dat Lehman failliet ging, maakte hij het vijandige overnamebod op Smit wereldkundig. De timing bleek toevallig, maar het anticyclische karakter van de overname niet. Berdowski weet waar hij met zijn bedrijf naartoe wil. ‘Boskalis richt zich op havens en energie. Onderliggende drivers zijn de groei van de wereldbevolking, handel en energievraag.’ De huidige economische crisis houdt hem niet uit de slaap. ‘Die is voor Boskalis niet meer dan een hobbel – hoewel een flinke – op de verdere weg omhoog.’

Europa zit in de problemen; investeerders mijden risico’s. Hoe onzeker acht u de huidige economische situatie?

Peter Berdowski: ‘Ik denk dat we conjunctureel gezien in heel zwaar weer zitten. Begin

vorig jaar dacht ik nog dat de economie weer flink zou aantrekken. Nu moeten we wel aan een dubbeldip denken.’

Bezorgd?

‘Dat valt wel mee; in 1939 moest je bezorgd zijn. Laten we de zaak niet overdrijven. In de veertien jaar dat ik hier nu zit, heb ik de nodige ups en downs meegemaakt.’

Hoe zwaar wordt Boskalis nu geraakt?

‘Dat verschilt per regio. Over Brazilië, WestAfrika en Australië ben ik niet negatief. Maar hier in Europa zie je de boel rap verslechteren. Dat heeft zijn uitstraling op de groei van de wereldhandel en dus gevolgen voor onze havenactiviteiten. Over energie ben ik optimistisch. In de 2008-crisis ging de prijs van een vat ruwe olie naar veertig dollar, nu zit die nog steeds boven de honderd. Dat is een niveau waarop flink wordt geïnvesteerd.

Havenontwikkeling heeft daarentegen last van de afwachtende houding. Overheden zitten met budgettaire problemen en ook private bedrijven kunnen lastig financieren. Voor grote projecten is de markt de laatste zes maanden een stuk moeilijker geworden.’

De schepen die de havens binnenvaren, worden wel een stuk groter. Laatst deed

een schip van 375 meter Rotterdam aan.

Dat ziet een baggeraar toch graag?

‘Ja, dat was de Vale Rio de Janeiro. Die kwam binnen met vier zware sleepboten van ons.

Natuurlijk is dat voor Boskalis een positieve ontwikkeling. De toegangskanalen moeten dieper, de plekken om te draaien moeten ruimer, aanlegkades moeten worden aangepast en er zijn meer sleepboten nodig.’

Als de huidige wereldsituatie een mistbank is, hoe ver reikt het zicht dan?

‘Mist veronderstelt dat je niet weet waar je bent en waar je naartoe wilt. Dat is niet het geval: we hebben een duidelijke koers uitgezet. Dit soort omstandigheden biedt ook kansen. De vorige crisis hebben we gebruikt om Smit over te nemen, deze crisis om eindelijk een infrabouwbedrijf te kunnen overnemen dat ons goed past: MNO Vervat.’

Omdat overnames lekker goedkoop zijn in crisistijd?

‘Zou ik dat beamen, dan begeef ik me op glad ijs. In een crisis is meer mogelijk, maar je moet natuurlijk wel de middelen hebben om overnames te kunnen doen. Wij zijn midden jaren tachtig financieel door het oog van de naald gekropen en dat willen we niet nog een keer meemaken. Daarom zijn we ongelooflijk

solide in onze financiële huishouding. Er is voldoende financiële slagkracht om – ook in crisistijd – toe te slaan. Een crisis betekent oppassen, maar ook blijven kijken naar de kansen die er zijn. Zoals je door een groei­ periode heen moet kijken, moet je dat ook in een crisisperiode doen.’

lijntje naar de mensen ter plekke heel wat meer waard. Snel schakelen, snel communiceren. De werkelijkheid is niet in spreadsheets te vangen. Boskalis heeft de flexibiliteit om als groep te hergroeperen. Mijn ideaal is dat wij bewegen als trekvogels in de lucht of een school vissen in het water.’

Wees pessimistisch in goede tijden en optimistisch als het tegenzit.

Wat doet een chemicus als u eigenlijk aan het roer van een grote baggeraar?

‘Ja, dat eerste zeker. Niet overmoedig worden, niet geloven dat de bomen tot in de hemel groeien, want dat doen ze niet.’

‘Hier werken mooie mensen. Gedreven, zeggen waar het op staat. Dat past bij mij. Ook het complexe vooruitkijken vind ik leuk. Een grote hopper (zie kader rechts, red.) kost meer dan tweehonderd miljoen euro. Van het eerste concept tot de oplevering zit dertig maanden. Dan moet je weten waar het met de baggerwereld naartoe gaat. Anderzijds is Boskalis een projectenfabriek. Maar er is ook voortdurend de adrenaline van winnen of verliezen.

Met aanbestedingen heb je niets aan de tweede plaats. Die mix van hyperkorte en lange termijn vind ik uitdagend aan dit bedrijf.’

Is deze crisis anders dan de vele vorige?

‘Ja, de huidige crisis legt een aantal fundamentele tekortkomingen in Europa bloot en de druk neemt toe om daar snel iets aan te doen. Tegelijkertijd is de buitenwacht een stuk slagkrachtiger geworden; China is echt aan het opkomen, op heel agressieve wijze.

Maar deze crisis biedt in potentie de mogelijkheid dat er iets moois uit komt. Alles bij elkaar heeft Europa een geweldige basis met een geweldig potentieel. Een aantal zaken zit op slot, en dan is wat shocktherapie helemaal niet zo’n gek idee om de zaak weer op gang te helpen. Het einde van Europa? Wat een nonsens! Ik zie deze fase als een heel goede ontwikkeling voor ons continent.’

De winst van 2011 komt lager uit dan die van 2010. Is dat het begin van een neerwaartse spiraal?

‘In geen geval. Ik kan de conjunctuur niet maken of breken, maar ik kan wel proberen extra te profiteren in goede tijden en trachten de

‘Zoals je door een groeiperiode heen moet kijken, moet je dat ook in een crisisperiode doen’ Wat voor type bestuurder heeft deze economische tijd nodig?

Links Peter Berdowski, rechts backhoes ‘Wodan’

‘Eentje die weet waar hij naartoe gaat, maar erop voorbereid is dat het geen rechte weg wordt. Het pad wordt alleen maar grilliger.

Met die groeiende onzekerheid moeten we leren leven.’

Zelfbewuste en flexibele bestuurders?

‘Ja, je hebt flexibiliteit nodig om mee te bewegen, maar wel met de standvastigheid dat niet elke gebeurtenis je koers bepaalt.’

U spreekt over uzelf?

‘De verleiding is altijd groot.’

Welke bestuursstijl heeft uw voorkeur, de persoonlijke of de meer autoritaire?

‘De persoonlijke. Alles draait om mensen.

Bij Angelsaksische bedrijven kan ik onder de indruk raken van de intensieve rapportages, maar als er problemen opdoemen, is een kort

schade te beperken in slechte tijden. Het gaat mij om de langetermijnhorizon. Gelukkig hebben we een aantal grootaandeelhouders die er precies zo over denken. Mijn grootste aandeelhouder is HAL, dat geleid wordt door Martijn van der Vorm. Hij weet precies waar we naartoe willen.’

De baggerbranche kampt onderwijl wel met overcapaciteit.

‘Dat zit hem in het werk voor de heel grote schepen. Die leven van grote projecten. Zodra het economisch minder gaat, gaat dit soort projecten als eerste in de ijskast. Daar hebben we drie jaar geleden al op geanticipeerd toen we besloten de vloot te rationaliseren.

Minder concurrerende schepen zijn uit de vaart genomen om zo de druk op de rest van de vloot te verminderen. Want voordat je het weet, neem je slecht werk aan om je schepen aan de praat te houden. Dat kan niet de bedoeling zijn.’

Varen, slepen, hijsen, bergen en baggeren

Een overzicht van het materieel van Boskalis.

Baggermaterieel Sleephopperzuigers

27+1*

Capaciteit > 6000 m3 Capaciteit ≤ 6000 m3

10 17 + 1*

Zelfvarende snijkopzuigers

30+ 2*

Capaciteit > 12.000 kW 4 Capaciteit ≤ 12.000 kW 26 + 2*

Backhoes

19

Lepelinhoud 1,4 tot 24 m3

Grijperkranen

17+ 3*

Grijperinhoud 1,2 tot 9,2 m3

Overig baggermaterieel

23+ 3*

Baggermolens, milieuschijfcutters, bakkenzuigers, bodemzuigers

Steenstorters Valpijpschepen

1+1*

Capaciteit 17.000 tot 18.500 ton

Steenplaatsers

2

Capaciteit 700 tot 1400 ton

drijvende bokken

5+ 6*

Capaciteit 400 tot 3200 ton

supportschepen

49+ 5*

* Via (minderheids)deelnemingen

084

085

wat verdient peter berdowski?

mondiale speler

Salaris, bonus en pensioen

Boskalis is actief in 65 landen.

De belangrijkste projecten waar het nu aan werkt:

€ 1.928.000

€ 1.529.000 € 1.314.000

€ 1.376.000 € 1.002.000

1 3

7 8 4

2006

2007

2008

2009

5

6

2010

hengstenbal

winstontwikkeling

Deze branche blijkt nog steeds een echte mannenwereld

2004 € 1,020 mld € 33,9 mln

91,4%

2

2006

1 Maasvlakte 2 Rotterdam 2 Gorgon LNG-project Barrow Island, West-Australië 3 LNG-importterminal Cuyutlán, Mexico 4 Noordelijke haven Rio de Janeiro, Brazilië 5 LNG-importhaven Swinousjscie, Polen 6 LNG-haven Soyo, Angola 7 Landaanwinning Punta Pacífica, Panama 8 Mijnbouwproject Lelydorp, Suriname

2008

€ 1,354 mld € 116,6 mln

hobbelend omhoog Periode 2000-2011 Koersrendement AEX sinds aantreden Berdowski:

-33,2%

Koersrendement Boskalis sinds aantreden Berdowski:

+39,62%

2010

€ 2,094 mld € 249,1 mln

€ 2,674 mld € 310,5 mln

8,6% 2005 € 1,156 mld € 62,7 mln

2007 € 1,869 mld € 204,4 mln

* Uitgesproken verwachting Boskalis

Zelfvarende zeegaande snijkopzuiger ‘Ursa’

dood bevochten, maar soms sluit je gelegenheidskongsi’s om sterkere posities te kunnen innemen en de risico’s te spreiden. De grote oliemaatschappijen opereren niet anders.’

Dat neigt naar handjeklap.

‘De klappen spelen zich meer in het gezicht af dan in de hand. Natuurlijk kan ik met de top van de concurrentie overweg, anders kun je niet samen in een joint venture opereren.

Maar er zijn soms situaties waarin gesprekken lastig zijn, als je elkaar net op leven en dood bevecht.’

Snijkopzuiger ‘Phoenix’

Wat gebeurt er met overtollige schepen?

‘Die worden gesloopt. Afgelopen jaar ging bij drie schepen de snijbrander erin. Verkoop van schepen is niet aan de orde, want ik ga niet een low end-concurrent in het zadel helpen.

Weg ermee!’

Het aantal grote baggeraars is op één hand te tellen: twee Nederlanders en twee Belgen. De concurrentie valt reuze mee.

Lachend: ‘Voor mij zijn dat er nog altijd drie te veel. In het ene deel van de wereld lig je met elkaar in bed, ergens anders slaan we elkaar op het gezicht. Projecten worden op leven en

Hoe zit het met de Chinezen? Gaan die straks het Nederlands-Belgische onderonsje versjteren?

‘De Chinezen zijn er al tien jaar. Het Chinese CHEC is vooral – agressief – actief in gebieden waar geopolitieke belangen van China spelen.

Vaak zijn dat ook gebieden waar westerse bedrijven niet graag investeren. Iran is een goed voorbeeld. Terwijl de Europeanen het land uit trekken, gaan de Chinezen er even hard in. In Soedan speelde dat ook.’

Dat zijn niet echt de gebieden waar je graag zou willen zitten.

‘Wij zijn niet kieskeurig. We werken overal waar water is. Ik heb mensen in dienst die al vijf burgeroorlogen hebben meegemaakt.

Niet dat wij onze mensen willens en wetens het gevaar in sturen, hoor. Op gevaar zijn we voorbereid; de evacuatieplannen liggen klaar.’

2009

2011

€ 2,200 mld € 227,9 mln

nog niet bekend € 240-260 mln*

legenda

Omzet

Winst

Hebben jullie last van zeerovers?

‘Ja, al heel lang en op heel veel plekken. Bij West-Afrika, uiteraard in de Rode Zee en de Straat van Malakka. In de meeste gevallen zijn het kleine boefjes die aan boord stappen en wat geld willen hebben. Lokale sjacheraars.

De Somaliërs werken anders, die hebben een echte kidnapindustrie ontwikkeld. Daarom mijden we de Rode Zee. Dat is een terreur­ zone; daar varen we enkel in konvooi.’

Wat zijn de instructies bij een overval op zee?

‘Wees niet heldhaftig, laat het over je heen komen. Er zijn bepaalde alarmsystemen waarover ik verder niets kan vertellen. We zijn in elk geval voorbereid.’

Boskalis beschikt over een vloot van elfhonderd schepen. Hebt u een beetje zicht op wat die allemaal aan het doen zijn?

‘Niet alles wordt centraal aangestuurd, maar de veertig grote jongens, de cashgeneratoren, vallen onder de directe verantwoordelijkheid van de directie. Je kunt me ’s nachts wakker maken en ik vertel je waar deze schepen zich ophouden, wat ze daar doen en wat hun volgende bestemming zal zijn.’

De telefoonnummers van de kapiteins hebt u bij de hand?

‘Ik draag altijd een boekje bij me met de nummers van alle projecten en alle mensen. Dat

moet ook. Boskalis is actief in twintig tijd­ zones, alle dagen van het jaar. Er kunnen altijd noodsituaties ontstaan.’

Eind 2009 was er dan de overname van Smit. Een langgekoesterde wens kwam eindelijk uit. Waarom was het zo belangrijk Smit erbij te hebben?

‘Voor mij was de keuze simpel: óf je blijft een monobaggeraar met weinig groei die zijn dividend uitkeert, uiteindelijk wordt overgenomen en eindigt als een divisie van een groot bedrijf, óf je keert het om. Ik was ervan overtuigd dat we aandeelhouders meer groei konden bieden door er iets bij te gaan doen. We wilden een grote slag maken als maritiem serviceprovider. Maar je moet eerlijk zijn naar je eigen achtergrond en cultuur; we zijn een

Baltische staten eigen scholen opgezet. Eerst waren er protesten van de Nederlandse werknemers, maar nu zien zij ook in dat het niet anders kan en dat deze Balten hardwerkende jongens zijn met een prima mentaliteit. Ze lijken op ons Hollanders. Ik had het ook met Chinezen kunnen doen, maar dat werkt niet.

Het verschil tussen winst of verlies wordt gemaakt op de brug. Als je daar een team van mensen hebt dat samenwerkt en goed nadenkt, komt het wel goed. Mensen die bij ons aarden, willen niet meer weg. Die blijven hier.’

Wat is er zo leuk aan baggeren?

‘Het is heel avontuurlijk. Multicultureel. Je draagt al op relatief jonge leeftijd een grote eindverantwoordelijkheid. Iemand van 28 jaar

Bakken Beunschepen

95+ 45*

Capaciteit 50 tot 3800 m3

Zeegaande laadpontons

3

Capaciteit 24.000 ton

Zeegaande laadpontons

24 + 22*

Capaciteit 1000 tot 14.000 ton

Laadpontons binnen

25 + 41*

Capaciteit 100 tot 2000 ton

‘Op dit moment ga ik niet investeren in de baggervloot, dat is schieten in je eigen voet’ oer-Hollands bedrijf. Dus hoewel ook buitenlandse partijen de revue passeerden, kwam elke keer Smit op de radar. Nu kan ik zeggen dat ik heel blij ben dat we het gedaan hebben. Op dit moment ga ik niet investeren in uitbreiding van de baggervloot, dat is schieten in je eigen voet. Dan barst er een prijzenoorlog uit waarmee ik weinig win. Maar met Smit erbij kan ik de cash die het bedrijf genereert, prima aanwenden voor nieuwe vensters op groei. Bovendien is met Smit de stabiliteit toegenomen. De wereld is voor ons veel groter geworden. De baggermarkt is wereldwijd goed voor vier miljard per jaar, de offshore­ wereld is tientallen miljarden groot.’

Hoe blij was u toen de overname van Smit eindelijk was gelukt?

‘Ik was er niet emotioneel over. Ik ben meteen begonnen met het schrijven van een nieuw businessplan.’

En zijn ze bij Smit een beetje blij met Boskalis?

‘In het begin vonden ze het eng, nu zien ze de kansen.’

Het probleem met de grote vaart is tegenwoordig: waar haal je mensen vandaan die nog lange tijd van huis en haard willen verblijven?

‘Het is bij ons zes weken op, zes weken af.

Om de opdrogende uitstroom van de zeevaartscholen op te vangen, hebben we in de

kan verantwoordelijk zijn voor een productieunit van honderd miljoen.’

Waar moet Boskalis in 2020 staan?

‘Dichter bij het punt aan de horizon waar we naartoe willen. Of de groei even hard zal gaan als in de afgelopen tien jaar, kan ik niet zeggen. We gaan zeker niet stuk groeien. Het makkelijkste is om werk aan te nemen.’

Waar staat u zelf in 2020?

‘Daar ben ik niet mee bezig. Mensen die weten wat ze over een kleine tien jaar doen, moet je wantrouwen. Dat is toch wel een beetje ver weg. Zodra duidelijk is dat er iemand rondloopt die het beter kan dan ik, moet ik opzouten.’

Hebt u behoefte aan een plekje in de Quote 500?

‘In geen geval. Het zou niet goed zijn als iemand die hier toevallig aan het roer staat, zich zo zou kunnen verrijken. Ik kom uit een immigratiefamilie, ik heb de onderkant meegemaakt. Mijn vader kwam in de Tweede Wereldoorlog naar Nederland, als Pools soldaat. Hij werkte in een staalfabriek. Wat ik nu verdien, is in vergelijking achterlijk veel. Ik krijg het ook niet op, dus ik kan niet verzinnen wat ik met meer geld zou moeten doen. Ik denk wel dat het goed is dat een bestuur marktconform wordt betaald. Voor dat geld moet ik het bedrijf verder helpen, meer is het niet. Ik ben maar een passant.’

Sleepboten Zeesleepboten

3+ 2*

Capaciteit 6000 tot 26.000 pk

Ankerbehandelingssleepboten

22 + 30*

Capaciteit 3000 tot 15.000 pk

Kust/havensleepboten

166+109*

Capaciteit 480 tot 7000 pk

Haven/rivierduwsleepboten

43+ 58*

Capaciteit 100 tot 2800 pk

Vletten, werk- en bevoorradingsschepen

54 + 69*

Diverse andere vaartuigen

116 +17*

Hiernaast beschikt het concern nog over een groot scala aan hulpmaterieel, zoals drijvende leidingen, lieren, pompen, draglines, et cetera. * Via (minderheids)deelnemingen