Hollands glorie

044 TEKST

ROB STALLINGA

BEELD

VINCENT VAN GURP

045 HOLLANDS GLORIE

EDUARD KRAMER

groot in is STYLING

WAAR EEN KLEIN LAND

met dank aan Kramer antiek (www.antique-tileshop.nl)

NEDERLAND HEEFT MEER TE BIEDEN DAN BLOEMEN, KAAS EN FIETSEN. WAT HEET: ALS ANDERE LANDEN EVEN NIET OPLETTEN, VEROVEREN WE DE WERELD. EN ALS WIJ EVEN NIET OPLETTEN, STORTEN WE NET ZO MAKKELIJK TER AARDE.

046

047 HOLLANDS GLORIE

W

at is ons land klein! Scroll de wereldlandenlijst af van groot naar klein en je komt onze geliefde rivierendelta pas tegen op nummer 135, onder Bhutan en boven Guinee-Bissau.

Nederland past 462 keer in Rusland. Maar toch, op het economische wereldtoneel is het allesbehalve een figurant. Met een bnp – de totale waarde van alles wat we binnen de landgrenzen maken – van rond de € 600 miljard nemen we mondiaal de zeventiende positie in. En wat zijn we rijk! Deel het bnp door het aantal inwoners en Nederland staat wereldwijd op de zevende plaats. Met ruim 48.000 dollar per persoon per jaar (volgens de laatste cijfers van het IMF) laten we onze directe buren, maar ook Amerikanen, Japanners en Singaporezen ver achter ons.

Na Luxemburg heeft Nederland het hoogste gemiddelde inkomen van de EU. Iets doen we dus heel goed, wat ook mag blijken uit de grootschalige bedrijvigheid waarvan wij hier enkele staaltjes opvoeren. Maar er was ook groteske zelfoverschatting die aan al dat moois – in elk geval bij de banken – een einde maakte.

OVERMOEDIGE BANKJONGENS Is het de VOC-mentaliteit die ons rijkdom bracht? Uitgangspunt van de VOC was een slim nieuwigheidje waarbij de financiële risico’s en winsten van elke onderneming door participanten werden gedeeld. Dat maakte dapper. Geld nodig? Daar zorgen de Hollanders wel voor. Nou ja, tot de financiële crisis dan. Aan de vooravond van het failliet van Lehman Brothers waren de drie Nederlandse grootbanken nog druk bezig wereldspelers te worden.

Dankzij de succesvolle internetbank ING Direct was ING in 2007 de tweede spaarbank ter wereld. Rabobank voorzag agrariërs tot diep in Afrika van middelen en de coöperatie opende een groot kantoor

wereldmarktleider (1) Koninklijke Joh. Enschedé, Haarlem Wereldmarktleider in postzegels

Wij kennen Koninklijke Joh. Enschedé hier vooral van de kleurrijke, moeilijk te vervalsen bankbiljetten uit het guldentijdperk, maar in het buitenland is Joh. Enschedé Security Print vooral bekend van de postzegels. In 1814 begon Joh. Enschedé tegenover de Haarlemse Sint Bavo met de productie

van bankbiljetten; in 1866 drukte het bedrijf zijn eerste postzegels.

De zegels gaan nu naar meer dan 70 landen en daarmee is de drukker, die inmiddels is verhuisd naar een naburig industrieterrein, wereldmarktleider. Met de bankbiljettenbusiness gaat het minder goed.

Begin 2011 maakte De

Nederlandsche Bank bekend dat het Nederlandse europapiergeld voortaan gedrukt wordt door twee Duitse drukkers en een Britse met een Franse naam. Pijnlijk!

In 2014 balanceerde het bedrijf op het randje van faillissement toen de Deutsche Bundesbank een grote opdracht uitstelde. Medewerkers leverden hun vakantiegeld in om het ontslag van 200 collega’s te voorkomen.

in Londen. De strategie van ABN Amro was lastiger te volgen, maar buiten Nederland hadden Rijkman Groenink en de zijnen stevige bruggenhoofden gevormd in Brazilië en, of all places, Italië. De afloop kennen we. ING overleefde dankzij een omvangrijke kapitaalinjectie van de overheid en is niet langer de tweede schatbewaarder ter wereld, ABN Amro werd genationaliseerd als onderdeel van Fortis en de fatsoenlijke Rabobank (founded by farmers) werd recordhouder fraudeschandalen. De teloorgang van het vaderlandse bankwezen werd begin dit jaar bezegeld met de opheffing van de stichting Holland Financial Centre, die in 2007 was opgericht voor de ontwikkeling van een sterke financiële sector.

‘Het bestuur van de stichting blijft aan totdat alle zaken volledig zijn afgewikkeld en besluit daarna over eventuele ontbinding van de stichting.’

(GEEN) BELASTINGPARADIJS Terwijl de banken hun wonden likken, floreert de Nederlandse trustsector als nooit tevoren. Ruim 2000 medewerkers dirigeerden in 2009 een geldstroom van € 5 biljoen door de polder. Het leverde de schatkist een belastingbate op van € 487 miljoen. Samen met een contingent notarissen, accountants, fiscalisten en bankiers helpt de Nederlandse trustsector circa 20.000 ‘entiteiten’ hun belastingaanslagen laag te houden. In 2010 stalden de 500 grootste Amerikaanse ondernemingen hier 127 miljard dollar, en daarmee is Nederland veruit de populairste bestemming van bedrijfswinst.

Maar om ons land een belastingparadijs te noemen? Nee, dat gaat onze volksvertegenwoordigers toch echt te ver. Op 14 januari nam een overgrote meerderheid van de Tweede Kamer de motie-Van Vliet aan. Op initiatief van toenmalig PVV’er Roland van Vliet werd de regering verzocht de term ‘belastingparadijs’ in relatie tot Nederland te verwerpen en krachtig te bestrijden.

HIGHTECH Behalve bankieren zijn er nog andere economische activiteiten waarbij Nederland de concurrentie moest laten lopen. Sinds het faillissement van Fokker op 15 maart 1996 bouwen we geen serieuze vliegtuigen meer.

OM NEDERLAND EEN BELASTINGPARADIJS TE NOEMEN, GAAT DE VOLKSVERTEGENWOORDIGERS ECHT TE VER Al veel eerder was de personenautodivisie van Daf opgehouden te bestaan. De laatste Daf 66 liep in 1975 van de band, waarna diezelfde auto Volvo 66 ging heten. Achteraf gezien kan het niet verbazen dat Daf en Fokker het niet hebben gered. De producten waren niet bijzonder genoeg om de wereldwijde concurrentie voor te blijven. Dat ligt anders met de waar van ASML. Deze spinoff van Philips en ASMI, die ooit begon in een houten noodgebouwtje op het Natlabterrein van Philips, is sinds 2002 wereldmarktleider in de productie van lithografiemachines voor de halfgeleiderindustrie. De enige concurrenten, Canon en Nikon, doen niet meer mee. Daarvoor is hun technologische achterstand op ASML te groot geworden. Hoe klein en krachtig een chip uiteindelijk kan worden, is afhankelijk van de techneuten van ASML. Het hightechbedrijf ontwikkelt nu machines die werken op basis van extreem ultraviolet licht (EUV). Daarmee moet de chipindustrie weer even vooruit kunnen. Prijs van een EUV-machine? Ruim € 100 miljoen per stuk. Om zijn marktpositie te behouden gaf ASML in 2013 € 775 miljoen uit aan R&D. Voor het eerst passeerde het daarmee voormalig moeder Philips als de Nederlandse nummer 1 in R&D-uitgaven. In beurswaarde was ASML (€ 33 miljard) Philips (€ 22 miljard) al eerder gepasseerd. En Philips? Daar gaat binnenkort het licht uit. Ceo Frans van Houten maakte onlangs bekend de multinational in tweeën te splitsen. Philips gaat straks verder met healthcare en consumer lifestyle. Daar waar het allemaal mee begon, de lichtdivisie, gaat zelfstandig

verder, uiteindelijk resulterend in een lucratieve beursgang. Na het afstoten van de televisies, radio’s en luidspeakers wordt Philips weer een slag kleiner, maar de overgebleven onderdelen zijn wel state of the art en winstgevend. Philips claimt wereldmarktleiderschap in onder meer reanimatie, echografie, diagnostische cardiologie, patiëntbewaking, röntgenapparatuur, nucleaire geneeskunde, MRI, CAT-scans, beheer van medische gegevens, elektrische scheerapparaten, haartrimmers en energiezuinige verlichting.

AUTOMOTIVE Hoe kleiner de niche, hoe sneller je jezelf wereldmarktleider mag noemen. Nederland telt tientallen bedrijven die kunnen bogen op deze toppositie. Volgens Steven Brakman, hoogleraar internationale economie aan de Rijksuniversiteit Groningen, profiteren we van de toenemende specialisatie. Waar een apparaat vroeger in één fabriek werd gemaakt, gebeurt dat nu in een groot aantal verschillende fabrieken. Voor Nederland met zijn hoogstaande kennis pakt deze trend goed uit. Opvallend is de magneetwerking die NoordBrabant uitoefent op industriële bedrijfjes. Het was ook een Brabander die de vaderlandse automobielindustrie nieuw leven inblies.

Eind 2012 nam Wim van der Leegte (Q500 nr.15) Nedcar over.

Dit jaar startte in Born de productie van de Mini. Al eerder opende Tesla een grote fabriek in Tilburg. Tuurlijk, in Flevoland zijn Victor Muller en Joop Donkervoort al langer met auto’s bezig. Hun sportbolides ogen spectaculair, maar de productie is beperkt. Ooit een Donkervoort D8 GTO op de snelweg tegengekomen? En bij die ene verdwaalde Spyker zit doorgaans Muller zelf achter het stuur.

FLITSPAAL Over snelwegen gesproken: grote kans dat u weleens te maken hebt gehad met een flitsend kastje van de firma Gatsometer uit Haarlem.

In zijn passie om het verkeer veiliger te maken, fabriceerde de Nederlandse rallyrijder Maus Gatsonides (1911-1998) in 1964 de eerste flitspaal. Later tekende Gatsometer ook voor andere verkeerssystemen die levens besparen en overheden verrijken, zoals apparatuur voor rekeningrijden, trajectcontrole en automatische kentekenplaatherkenning. Het bedrijf heeft al ruim 45.000 meetinstallaties aan meer dan 60 landen geleverd. ‘Gatsometer is marktleider in het meten van verkeerssnelheid in alle landen ter wereld waar snelheidshandhaving serieus wordt genomen’, zegt woordvoerder Edmar van der Weijden met satanisch genoegen. Volgens hem kennen de systemen van Gatso de laagste total cost of ownership in combinatie met de hoogst denkbare integriteit. In gewoon Nederlands: de flitspalen van Gatsometer zijn goedkoop en nauwkeurig. Vooral dat laatste is belangrijk. ‘Verkeersovertredingen dienen immers onomstotelijk bewezen te worden.’

TANKSTATION Gatso bestaat slechts een halve eeuw, maar ons land heeft ook bedrijven van de lange adem. Niet alleen met een VOC-mentaliteit, zelfs met een VOC-historie. Koninklijke Vopak uit Rotterdam viert in 2016 zijn 400ste verjaardag. Het begon als een Amsterdams clubje dragers dat ladingen van VOC-schepen naar de plaatselijke stadswaag ver-

voerde. Na tal van fusies en overnames is het nu ’s werelds grootste onafhankelijke dienstverlener in de opslag en overslag van vloeibare bulk chemicaliën, gassen en olieproducten. Het exploiteert 79 terminals in 29 landen met een totale opslagcapaciteit van 31 miljoen m3. Vopak is het tankstation van de wereld. De terminals liggen langs alle belangrijke vaarroutes.

MARITIEM DIENSTVERLENER

wereldmarktleider (2) Koninklijke Eijsbouts, Asten Wereldmarktleider in luidklokken

Voor zuiver klinkende luidklokken, beiaarden en carillons moet je in het Brabantse Asten zijn. In 1872 begonnen als horlogemaker is Koninklijke Eijsbouts nu ’s werelds meest toonaangevende klokkengieter. Toen de Parijse Notre Dame voor zijn 850ste verjaardag nieuwe klokken kreeg, werd de

grootste, van 6000 kilo, bij Eijsbouts besteld. Eerder goot men al klokken voor de kathedralen in de Spaanse steden Burgos en Santiago de Compostela. De grootste luidklok van Eijsbouts hangt echter in Gotenba, Japan. Deze weegt 36.250 kilo en heeft een diameter van 382 centimeter.

Een dergelijk gevaarte gieten van klokkenbrons (80% koper, 20% tin) is lastig, het de juiste toon laten voortbrengen nog lastiger. ‘Een klok stemmen is niet alleen een kwestie van het meten van tonen en vervolgens wegslijpen van metaal aan de binnenzijde. Er wordt vooral geluisterd naar de klank, de grondtoon en de boventonen, en hoe deze samen klinken in harmonie.’

Vopak is voor 39,5% in handen van HAL. Dit beursgenoteerde investeringsfonds van de familie Van der Vorm (Familie 50 nr.2) is voor 34,3% ook eigenaar van een andere wereldspeler: Boskalis uit Papendrecht.

Beperkte het zich nog niet zo lang geleden tot de nobele nering van baggeraar – de grootste ter wereld –, onder topman Peter Berdowski is het ook gaan slepen, bergen, hijsen en transporteren. ‘Wij leveren nu wereldwijd innovatieve totaaloplossingen voor grote maritieme uitdagingen’, belooft de website van Boskalis. Berdowski greep de crisis aan om voor weinig geld partijen over te nemen ‘die iets toevoegen’. Na de overnames van Smit Internationale (2009), MNO Vervat (2011), Dockwise (2012) en Fairmount (2014) beschikt Boskalis nu over een vloot van meer dan 1000 schepen, die zich vrijelijk over de wereldzeeën beweegt.

Voor Berdowski gaat niets te ver: ‘Valt het stil in Europa, dan gaan we naar West-Afrika of naar Australië.’

Boskalis betrekt zijn cutters en hoppers bij Koninklijke IHC Merwede uit Sliedrecht, even verderop aan de rivier. De scheepsbouwer, sinds 20 juni met koninklijk predicaat, is wereldmarktleider in de bouw van gespecialiseerde baggerschepen. Vorig jaar boekte het bedrijf de grootste orderintake uit zijn geschiedenis. Het type-O-schip de Vanguard komt niet van de werf van IHC; daar is het net iets te groot voor. Dit grootste half-afzinkbare zwareladingschip ter wereld verwierf Boskalis met de overname van Dockwise. De Vanguard kan op het open dek ter grootte van 2,75 voetbalvelden complete boor- en productieplatforms van 110.000 ton vervoeren. Dat gaat een stuk sneller dan slepen. Bedoeling was dat de Vanguard ook de Costa Concordia naar de sloop zou brengen. De contracten waren

050 HOLLANDS GLORIE al getekend, maar uiteindelijk kozen de Italianen voor een eigen oplossing. Berdowski kon er niet echt mee zitten, want terwijl de schadeclaim werd geïnd, pakte het megaschip nieuwe klussen aan.

Boskalis boekte vorig jaar een nettowinst van € 365 miljoen op een omzet van € 3,6 miljard en zal dat dit jaar zeker overtreffen. Het is wel jammer dat de Nederlandse baggeraars, waaronder ook Boskalis’ kleinere concurrent Van Oord, dat eerder twee palmeilanden aanlegde voor de kust van Dubai, zijn uitgesloten van klussen in de VS en China. Hierdoor blijft 40% van de totale baggermarkt onbereikbaar. Maar als Singapore eindelijk besluit te gaan polderen, stromen de megaorders binnen.

HET IS WEL JAMMER DAT DE NEDERLANDSE BAGGERAARS ZIJN UITGESLOTEN VAN KLUSSEN IN DE VS EN CHINA

STORMVLOEDKERING Het is niet toevallig dat Nederland in de baggerbusiness een reputatie heeft hoog te houden. Zonder onze baggeraars slibben we dicht, loopt het land onder, zijn de havens onbereikbaar. Het water is onze vriend én vijand. We weten er alles van, en die kennis is geld waard. De Nederlandse waterbouwkundige is een gewild exportproduct. Problemen met echt ernstige wateroverlast? Bel 026.377.8911 of 088.348.2000. Nadat New Orleans op 29 augustus 2005 Katrina op bezoek kreeg, toog een delegatie naar de getroffen stad. Ambassadeur Boudewijn van Eenennaam nam het woord: ‘Na zeven eeuwen strijd tegen het water is Nederland – vergeef me mijn arrogantie – het beste in het omgaan met water.’ Met onze stormvloedkering als uithangbord hengelden de grote ingenieursbureaus Arcadis en Royal HaskoningDHV de opdracht binnen om New Orleans waterproof te maken. Twee jaar geleden deed superstorm Sandy New York en omgeving aan. Deze kostte 26 levens,

wereldmarktleider (3) TenCate, Almelo Wereldmarktleider in kunstgras en thermoplastische composieten

Het productenpalet van TenCate is breed.

De textielfirma uit Twente weeft legeruniformen en andere beschermende kleding, tentdoek, thermocomposieten voor de lucht- en ruimtevaart, kogelvrije vesten en bepantsering en geotextiel voor wegen en dijken. Maar TenCate is vooral bekend van zijn kunst-

gras. Thuisclub Heracles speelde er als eerste op en inmiddels zijn er nog vijf andere eredivisieclubs actief op kunstgras. De aanleg kost wat, maar daarna ben je van een hoop sores af. Het schijnt dat Ajax na grasmat nummer 56 er ook aan wil. Meer dan op kunstgras zet ceo Loek de Vries in op thermoplastische

composieten voor de automobielindustrie.

Dat materiaal is minstens zo sterk als blik, maar veel lichter en dus energiezuiniger.

Als dat gaat lopen, boort TenCate een miljardenmarkt aan.

Hopelijk voor de aandeelhouders leidt dat ook tot meer winst. In 2013 boekte het bedrijf een schamele plus van € 19 miljoen op een omzet van meer dan € 1 miljard.

In alles wereldmarktleider zijn is leuk, maar het moet wel wat opleveren.

8 miljoen mensen zaten zonder elektriciteit en de campagne voor de presidentsverkiezingen werd stilgelegd. Opnieuw kozen de Amerikaanse autoriteiten voor de oplossing van Arcadis en Royal HaskoningDHV.

LUXUEUS MAATWERK Minder noodzakelijk zijn de plezierboten die bij een van de kleine, gespecialiseerde Nederlandse jachtwerven zijn op te halen.

Italië bouwt de meeste, Duitsland de langste en Nederland verreweg de chicste jachten ter wereld. ‘Nergens kunnen ze tippen aan het Nederlandse vakmanschap, vooral als het gaat om de bouw van luxe jachten op maat’, jubelde André Vink, directeur van Hiswa, de Nederlandse branchevereniging voor ondernemers in de watersport, eind vorig jaar in Management Team. Het is de reden waarom succesvolle acteurs, zakentycoons, oligarchen en oliesjeiks hun plezierjacht hier laten bouwen. Gemiddelde lengte: 55 meter, gemiddelde prijs: € 46,8 miljoen. De gehele branche – vijftig werven en toeleveranciers verenigd in de Holland Yachting Group – is goed voor een jaarlijkse omzet van € 1,5 miljard.

De crisis was hier niet voelbaar. Integendeel: onze jachtwerven kregen het de laatste jaren alleen maar drukker. Het Nederlandse marktaandeel verdubbelde van 12,3% in 2008 naar 26,8% vorig jaar. Met meer dan 1000 werknemers, twee werven en een architectenbureau is Feadship een van de belangrijkste Nederlandse spelers.

Het bedrijf bouwde in samenwerking met ontwerper Philippe Starck de Venus, het 78,25 meter lange jacht van wijlen Apple-

053 HOLLANDS GLORIE oprichter Steve Jobs, met een geschatte waarde van 140 miljoen dollar. De buitenkant is van aluminium, het zonneterras heeft een jacuzzi en de Venus wordt bestuurd door zeven iMacs in de stuurhut.

Nee, niet door de opdrachtgever. Die heeft er niet van kunnen genieten, want Jobs stierf in oktober 2011, precies een jaar voor de tewaterlating. Andere bekende afnemers van Nederlandse jachten: Oracle-baas Larry Ellison, Telmex-baas Carlos Slim en Chelsea-baas Roman Abramovitsj.

LANDBOUWFABELTJE Over de vooraanstaande positie van de Nederlandse jachtwerven bestaat geen twijfel. Anders ligt dat met onze landbouw.

Er wordt weleens geroepen dat Nederland de grootste exporteur van agrarische producten ter wereld is. Dat is niet zo. Staatssecretaris Sharon Dijksma corrigeert: ‘Nederland is een wereldspeler op landbouwgebied en ná de VS de grootste exporteur van agrarische producten in de wereld.

Dat moeten we koesteren.’ De export van landbouwproducten kwam in 2013 uit op € 79 miljard. Dat is een kleine 20% van onze totale export. Niet alles komt trouwens direct uit Nederland; een belangrijk deel wordt geïmporteerd, verwerkt en doorgevoerd. Met onze echt eigen waar staan we wereldwijd op de 22ste plaats.

lijks 100 miljoen dollar aan te verdienen. Wat zou legalisering voor Nederland betekenen? Voorstanders gaan uit van een winst van € 0,75 miljard. Voor Afghanistan maakt het niet uit hoe het debat afloopt. Dat land verbouwt met afstand de meeste cannabis ter wereld. Onlangs zijn ook de opiumboeren overgestapt op cannabis, waardoor de productie alleen maar groter is geworden. In de productie van een andere geestverruimer, partydrug xtc, was Nederland wel lange tijd wereldmarktleider. Die positie zou Canada intussen hebben veroverd.

TULPENMANIE Hoe stereotiep ook, we zijn nog altijd de grootste in bloembollen.

Is de tulpenbolgekte van 1635 tot 1637 toch nog ergens goed voor geweest. Een tulpenbol benadert lang niet meer de waarde van een Amsterdams grachtenpand, maar als je alle door Nederland geëxporteerde bollen bij elkaar optelt, kun je toch een boel pandjes kopen. Volgens de laatste cijfers bedroeg de export € 300 miljoen, 10 cent per bol. Ruim 80% van alle verhandelde bollen komt uit de Bollenstreek en de meeste gaan naar de VS. En ja, meer dan de helft groeit uit tot tulp. Nu we het toch over bloemen hebben: FloraHolland, een verzameling veilingen van bloemen en planten, verhandelde in 2013 voor € 4,5 miljard aan sierteelt en is daarmee de grootste van de wereld. Het verlies van € 15 miljoen voor deze monopolist laat zich lastig verklaren. Ook triest: 40 jaar lang was Nederland ’s werelds grootste exporteur van aardappelproducten.

Tot 2011, want toen zijn we voorbijgestreefd door onze zuiderburen. Hun belangrijkste product: voorgebakken frieten.

SLACHTHUIS Nederlandse tomaten, komkommers en paprika’s vinden hun weg over de grens. Vooral de Duitse supermarkten liggen er vol mee.

STONED Over eigen waar gesproken: van oudsher zitten we in de wiet. In de Gouden Eeuw werd de teelt van cannabis bevorderd door – u raadt het al – de VOC. Na hout was hennep het belangrijkste materiaal voor de scheepsbouw. De hennepvezel bleek ideaal om touw van te maken, waar een VOCschip 21 kilometer van nodig had, maar ook voor zeildoek en om de romp waterdicht te krijgen. Tussen Amsterdam, Utrecht en Gorinchem kleurde het landschap groen van de wietplanten. Tegenwoordig springt de hennepteelt veel minder in het oog en dient zij een ander doel. Over onze productie lopen de schattingen wild uiteen, van 250 tot 750 ton. De verkoop van softdrugs is niet verboden, de teelt wel, vandaar. De Amerikaanse staat Colorado heeft cannabis op 1 januari gelegaliseerd en denkt er jaar-

wereldmarktleider (4) Mammoet, Schiedam Wereldmarktleider in zwaar hijswerk

De bedrijfsnaam is goed gekozen. Mammoet is de wereldwijde specialist in het transporteren, verschepen, horizontaal en verticaal plaatsen en verwijderen van grote en zware objecten van en naar elke locatie, te land en te water. Beroemd werd

het in 2001, toen het de Russische kernonderzeeër Koersk boven water kreeg.

Mammoet veroverde een plekje in het Guinness Book of Records met het opkrikken van het dek van een olieplatform met een gewicht van maar liefst 23.129 ton.

Dat komt overeen met pakweg 23.000 auto’s.

Het hijsbedrijf kwam in 2011 in handen van SHV toen de familie Van Seumeren haar 25%-belang verkocht.

Frans van Seumeren (Q500 nr.141) was in 2005 al gestopt met de bedrijfsvoering.

Hij maakte daarna een voettocht door Zuid-Europa en werd in 2008 bovendien eigenaar van de noodlijdende voetbalclub FC Utrecht.

054 HOLLANDS GLORIE Net als met voorverpakte varkenslappen, karbonades en worsten, gemaakt van vlees ‘aus Holland’. Vorig jaar werd er voor € 8,3 miljard aan Nederlands vlees geëxporteerd. Dat zijn een heleboel dieren. Volgens het CBS slachtte de Nederlandse vleessector vorig jaar 1,9 miljoen runderen, 1,5 miljoen kalveren, 14,3 miljoen varkens en 500 miljoen kippen. Op de industrialisatie van het Nederlandse boerenbedrijf staat geen maat. Torenhoge varkensflats op industrieterreinen zijn dus een logische stap. Voor het vleesvarken zal het niet al te veel uitmaken. Het lachende varkentje op het slagerszakje ten spijt is het nu ook niet al te blij met de Nederlandse gastvrijheid. De marges op vlees zijn laag. Dat verklaart waarom er losjes met de voorschriften wordt omgesprongen en zelfs keihard wordt gefraudeerd. Het is ook de reden waarom het productieproces steeds efficiënter wordt. Neem de firma Meyn uit Oostzaan, die de helft van de wereldmarkt voor kippenslachtsystemen in handen heeft. Die apparaten kunnen al 36.000 kippen per uur slachten en verwerken. Elke seconde gaan er tien kippen in, om er even later als filets aan de andere kant uit te komen. Het bedrijf claimt de diervriendelijkste en duurzaamste machines te leveren. De kippen nemen eerst een CO2-bad dat hen voldoende bedwelmt, zodat ze onwetend zijn van hun executie. De claim van diervriendelijkheid treffen we ook aan op de corporate site van de VanDrie Group uit Mijdrecht. Dit grootste agrarische familiebedrijf van Nederland, dat wordt geleid door Jan van Drie senior en junior, René van Drie en Herman van Drie (Familie 50 nr.15), is wereldmarktleider in kalfsvlees en kalvermelkpoeder. Van de 1,5 miljoen geslachte kalveren is 95% bestemd voor het buitenland. Bijna drie op de tien malse kalfslapjes op de Europese borden komt van VanDrie.

wereldmarktleider (5) Vanderlande, Veghel Wereldmarktleider in bagageafhandeling en pakketsortering

Vanderlande, voorheen Vanderlande Industries, ontwikkelt, produceert en implementeert geautomatiseerde transportsystemen. Lopende banden, zeg maar. ‘Onze kracht zit in de integratie van hoogwaardige, geavanceerde technologie’, vertelt ceo Govert Hamers. De bagagesystemen draaien op meer dan

600 vliegvelden hun rondjes en verwerken 3,2 miljard koffers per jaar, 55% van alle koffers ter wereld. Ook bouwt Vanderlande slimme sorteersystemen voor de distributiecentra van grote e-commercepartijen en post- en pakketbedrijven. En het Veghelse bedrijf timmert flink aan de weg in de magazijnautomatise-

ring. Hamers: ‘Met een omzet van ruim € 790 miljoen en een orderboek van € 1 miljard zijn wij wereldwijd een van de vijf grootste bedrijven in de branche. Op het gebied van bagageafhandeling en posten pakketsortering van boven de 5 millimeter zelfs de nummer 1. Onze postpakketsystemen verwerken 300 pakketten per seconde.’

Nu weet u dus waar u moet zijn als uw koffer of pakket de verkeerde kant op is gegaan.

TUSSEN AMSTERDAM, UTRECHT EN GORINCHEM KLEURDE HET LANDSCHAP GROEN VAN DE WIETPLANTEN ENTERTAINMENT Tijd voor iets vrolijks. Tijd voor spanning en sensatie, liefde en bedrog, geluk en pijn.

Laten we het hebben over de Nederlandse tv-formats die de wereld hebben veroverd.

Big Brother, Wipeout, Extreme makeover, Fear factor, Deal or no deal, Adam zkt. Eva, Utopia, Dating in the dark, Taxi, Lingo en The Voice, om maar een paar internationale kaskrakers te noemen uit de rijk gevulde kokers van televisieproducenten Endemol, Talpa, IDTV en Eyeworks. Nederland is de koning van de formats. Wij danken dit succes aan de vrij snelle opkomst van commerciële omroepen, die voor een grote vraag naar programma’s zorgde. John de Mol (Q500 nr.3), Joop van den Ende (Q500 nr.6), Harry de Winter en later Reinout Oerlemans (Buitenland 100 nr.61) doken in het gat. Met hun creativiteit, onafhankelijkheid en gevoel voor commercie bedachten zij het amusement waar de wereld op zat te wachten. Het Nederlandse televisiepubliek diende als testpanel. ‘Wat hier een succes wordt, wordt het ergens anders ook’, aldus mediahistoricus Huub Wijfjes in een kranteninterview. ‘Nederlanders kijken veel tv en stellen hoge eisen aan vernieuwing. Het mag geen standaardproduct zijn, zoals Amerikanen dat graag zien.’ Intussen hebben de godfathers van het televisieamusement hun succes te gelde gemaakt. IDTV is voor veel geld verkocht aan de Britse productiemaatschappij All3media en Eyeworks kwam onlangs in handen van Warner Bros Television Group. Alleen de grootste producent van allemaal, John de Mol, is nog

zelfstandig, al zijn potentiële kopers welkom. Van harte welkom zelfs. Ze moeten dan wel een slordige miljard euro meebrengen. Het zou De Mols tweede miljardendeal zijn. In 2000 ging Endemol naar Telefónica voor € 5,5 miljard, iets waar natuurlijk ook Joop van den Ende van meeprofiteerde.

Zeven jaar later deed het Spaanse telecombedrijf het productiehuis voor € 2,6 miljard van de hand aan een consortium waarvan ook de gewiekste De Mol deel uitmaakte.

DANCE

wereldmarktleider (6) Bugaboo Groot in kinderwagens

Hij vond kinderwagens maar grijzemuizig, onhandig en uitgerust met slecht functionerende tuttendingen.

Vaders zagen er zielig uit als ze achter een kinderwagen liepen.

Dat kan beter, dacht Max Barenbrug (Q500

nr.353), toen student aan de Eindhovense Design Academy. In 1994 bouwde hij voor zijn afstudeerproject het prototype van wat na het nodige gesleutel Bugaboo zou gaan heten. De grote doorbraak kwam in 2001,

toen de Bugaboo eventjes te zien was in Sex and the city.

Ondanks zijn hoge prijs is het nu een van de bestverkochte kinderwagens ter wereld. Het hippe, veelzijdige en lichte wagentje is in 50 landen te koop. En zolang celebrity’s ermee over straat gaan, is reclame nergens voor nodig.

De stap van beeldbuisvermaak naar dansvloervertier is niet groot. De internationale dancescene is sinds 2000 grotendeels een Nederlandse aangelegenheid. Zo kozen de lezers van het vooraanstaande Britse DJ Magazine in 2013 de Nederlander Hardwell tot beste dj ter wereld en gaven zij Tiësto (Q500 nr.309) de Legend Award. Volgens Celebrity Net Worth was Tiësto vorig jaar ’s werelds bestbetaalde dj met een jaarinkomen van 75 miljoen dollar, circa € 58 miljoen. In 2012 voerde hij de geldranglijst ook al aan. De Bredanaar toucheert volgens deze site 250.000 dollar per avond. Ook Armin van Buuren, Afrojack, Hardwell, Dash Berlin, Nicky Romero en al die andere populaire polder-dj’s danken hun succes aan het kritische thuispubliek.

DJ Mitchell Niemeyer tegen Nu.nl: ‘Het Nederlandse publiek is vrij lastig. In Nederland zijn we superveel gewend.’ En de concurrentie is moordend, ‘dus je moet scherp blijven’. Nieuwe dj’s profiteren van het succes van de oudere garde. Kom je uit Nederland, dan zal het wel goed wezen.

Niemeyer: ‘Je krijgt sneller de kans om te laten zien waar je voor staat. Dat maakt het een stuk makkelijker.’

KANSEN GRIJPEN Enfin, Nederland brengt genoeg voort om trots op te zijn. De VOC-mentaliteit waar een zekere gereformeerde ex-premier zo naar terugverlangde, is nooit weggeweest.

Hele sectoren borduren voort op wat in de Gouden Eeuw begon en ook onze financiële handigheid, internationale blik, eigenzinnigheid, commercieel inzicht, opportunisme en slagvaardigheid hebben we eraan te danken.