"Rodzina Zdrowia" nr 1

Nr 1/KWIECIEŃ CZERWIEC 2015

zamiast kawy

PORANNA WODA Z CYTRYNĄ ZAMIAST KAWY – TEN NAPÓJ WZMOCNI METABOLIZM I POMOŻE USUNĄĆ Z ORGANIZMU TOKSYNY DZIĘKI ZAWARTOŚCI PRZECIWUTLENIACZY.

magazyn

. zycie cukrzyka

W POLSCE ŻYJE PONAD 2,6 MLN DIABETYKÓW, CHOĆ DUŻA CZĘŚĆ NIE WIE O CHOROBIE – CO 5 POLAK NIGDY NIE PRZEPROWADZIŁ BADANIA W TYM KIERUNKU.

choroba ukryta

WEDŁUG ŚWIATOWEJ ORGANIZACJI ZDROWIA, ALERGIE SĄ NA 3. MIEJSCU LISTY NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANYCH SCHORZEŃ PRZEWLEKŁYCH. REAKCJE ALERGICZNE SĄ JEDNYMI Z NAJPOWAŻNIEJSZYCH PROBLEMÓW ZDROWOTNYCH. SZACUJE SIĘ, ŻE DOTYKAJĄ ONE OK. 30% LUDZI NA ŚWIECIE.

temat numeru

WSZYSTKO O ALERGIACH

CO W

NUMERZE?

W

pierwszym wydaniu sporo miejsca poświęcamy alergii, której objawy szczególnie nasilają się wiosną. Pamiętajmy, że alergia to nie tylko pyłki, dlatego w „Temacie numeru” przeczytacie Państwo także o innych jej formach. Szacuje się, że cierpi na nie blisko 1/3 Polaków. Szczególnej uwadze polecam cykl „Zdrowie na talerzu”, z którego dowiemy się nie tylko co jeść, aby być w dobrej formie, ale także kiedy i jak – doradzają dietetycy i specjaliści ds. żywienia. W magazynie ważne informacje znajdą dla siebie także diabetycy, których w Polsce jest blisko 3 mln, a tylko 2 mln wie o chorobie. Dlatego stałym miejscem w Rodzinie Zdrowia będzie „Kącik diabetyka”. Cykl rozpoczniemy od wyjaśnienia skąd się bierze cukrzyca, jak z nią żyć oraz jak reagować w przypadku hipo- i hiperglikemii.

Dzięki prostemu testowi można sprawdzić, czy jesteśmy zagrożeni tą chorobą. Ponadto wywiad z neurologiem nt. przyczyn bólu głowy, z którego dowiemy się m.in. jak z nim walczyć bez użycia leków. Co jeszcze? Sporo ciekawostek: tajemnice ludzkiego ciała, fakty i mity o zdrowiu, a także przegląd atrakcyjnych miejsc na rodzinne wyjazdy.

SPIS

TREŚCI

Warto wiedzieć 4 Tajemnice ludzkiego ciała Temat numeru 6 Chudnij zdrowo!

10 Wszystko o alergiach Domowe S.O.S. 18 Jak wzmocnić odporność 20 Wytocz walkę cholesterolowi 22 Wiosenny zastrzyk słońca 24 Wiosenna apteczka Z wizytą u specjalisty 25 Tajemnice pięknej cery 28 Zadbajmy o głowę Uroda 31 Piękna mama 34 3 sposoby na walkę z cellulitem!

38 Męska cera pod kontrolą W dobrej formie 40 10 dobrych nawyków – na zdrowie!

42 Sportowy puls miasta

Zapraszam do lektury!

Redaktor Naczelny

Magazyn „Rodzina Zdrowia” redakcja@rodzinazdrowia.pl Wydawca: Farmateka Sp. z o.o. ul. Rzepakowa 2, 40-541 Katowice REDAKTOR NACZELNY: Przemysław Gogola REDAKTOR PROWADZĄCY: Paulina Lisiecka Biuro reklamy: reklama@rodzinazdrowia.pl Eliza Drozd, tel. 32 253 18 42 Paulina Dryjańska, tel. 660 479 064 Projekt graficzny & skład: Katarzyna Jurgielewicz, Marta Foremska Korekta: Barbara Kostrzewska Zdjęcia: shutterstock.com, Fotolia, materiały prasowe Realizacja: SKIVAK Custom Publishing ul. Wieniawskiego 5/9, 61-712 Poznań Rozpowszechnianie redakcyjnych materiałów bez zgody wydawcy jest zabronione.

Redakcja i wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za treść zamieszczonych w magazynie reklam, ogłoszeń i materiałów sponsorowanych. Reklamodawcy ponoszą odpowiedzialność za skutki prawne wynikające z opublikowania nadesłanych materiałów.

Magazyn „Rodzina Zdrowia” wydawany przez Farmateka Sp. z o.o. nie zastępuje porady lekarskiej, stanowi jedynie źródło informacji. W przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

Zdrowie na talerzu 46 Poranna dawka energii 48 Zdrowie w Twoich rękach 54 Dlaczego jestem zmęczona?

Komu w drogę…

56 Parki rozrywki kącik diabetyka 58 Ile cukru w cukrze?

Z pomysłem 62 Top gadżety Bliżej nas 64 Pokonaj stres!

66 Test na stres 67 Obalamy zdrowotne mity!

68 Slow life Kulturalnie 70 Film, muzyka, książki ROZRYWKA 72 Horoskop na wiosnę; Krzyżówka 74 Ręka rysuje, główka pracuje! | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

3

?

WARTO WIEDZIEĆ

WARTO WIEDZIEĆ

Tajemnice ludzkiego ciała

Włos na czworo dzielony

O tym, czy ludzkie włosy są proste jak drut, faliste, czy mocno skręcone, decyduje kształt mieszka włosowego. Na dnie mieszka znajduje się cebulka włosa. To jedyny żywy element włosa. Im bardziej okrągły mieszek, tym prostsze włosy. Im bliżej eliptycznego kształtu, w tym większe fale włosy będą się układać. Za mocny skręt włosów odpowiadają mieszki o kształcie zbliżonym do rogalika.

Odcisk języka człowieka jest tak samo unikatowy jak odciski palców

=

273

50

tys.

tyle różnych zapachów jest w stanie rozróżnić ludzki nos

Niebieskie oczy

Człowiek po urodzeniu, niemal zawsze ma niebieskie oczy.

Z czasem melatonina oraz światło ultrafioletowe, działające na tęczówkę, zmieniają je na właściwy kolor.

4

Co minutę ginie i powstaje ok.

150 mln czerwonych krwinek

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

mln

tyle bakterii żyje na 1 cm2 skóry człowieka

Źródła: www.theguardian.com, www.corsinet.com, www.bsnprogram.com

150 10 mln

9

Przepona cię dotleni!

Szybsze męczenie się, niepokój, rozdrażnienie – to tylko część symptomów niedotlenienia organizmu. W stresujących sytuacjach oddychamy szybko i płytko. Krótkie kilkuminutowe ćwiczenia w ciągu dnia pozwolą ci się dotlenić i zrelaksować.

Można je wykonać zarówno w domu, jak i w pracy. Usiądź prosto, koncentrując się na oddechu. Wdychaj powietrze nosem, powoli wydychaj ustami.

Odczekaj chwilę i powtórz ćwiczenie pięciokrotnie. Nie oddychaj klatką piersiową. Jeśli zaobserwujesz jej ruchy, możesz wypiąć nieco na wyrost brzuch, by nauczyć się oddychać tylko przeponą.

Wątroba – samoregenerujący się organ

z taką prędkością impulsy nerwowe są transferowane do i z mózgu

MÓZG DOBRZE NAKARMIONY Moda na tzw. brain food zawitała do Polski zza oceanu, ale nie jest kolejnym wymysłem amerykańskich dietetyków. Jakie produkty żywieniowe mogą zwiększać nasze właściwości poznawcze, wspierać koncentrację oraz osłabiać procesy starzenia? Podstawowym składnikiem diety dobroczynnej dla mózgu powinna być woda. Niewielkie jej braki dekoncentrują, opóźniają nasz refleks czy utrudniają zapamiętywanie. Dla doskonałej pracy mózgu ważne będą również produkty bogate w potas (np. fasolka szparagowa, sok pomidorowy, jogurt naturalny) oraz magnez (orzechy, pestki dyni, szpinak czy płatki owsiane). O odpowiednie dotlenienie naszego mózgu zadbają foliany zawarte w pełnoziarnistym pieczywie czy zarodkach pszennych/ /zbożowych, odpowiedzialne za optymalną liczbę krwinek czerwonych. Nie może zabraknąć również przyjemności – kilka kostek bogatej w antyoksydanty gorzkiej czekolady poprawi nam nie tylko humor, ale również koncentrację.

km/h

Wątroba jest największym gruczołem naszego organizmu i jako jedyna – na skutek nadmiaru czynników szkodliwych – potrafi się częściowo samoregenerować.

Najważniejszą jej funkcją jest wydzielanie żółci, niezbędnej w procesie trawienia i wchłaniania tłuszczów w jelicie.

Ponadto wątroba magazynuje potrzebne do życia substancje (witaminy, białka, żelazo).

Jest kluczowym gruczołem odpowiedzialnym za utrzymanie metabolicznej równowagi w organizmie. By wątroba miała szansę się zregenerować, warto zadbać o dietę i odpowiednią suplementację. Ograniczenie spożywania białego pieczywa pszennego oraz rezygnacja ze słodyczy i alkoholu przysłużą się naszemu zdrowiu.

Regularnie jedząc więcej ryb, włączając do diety nasiona ostropestu oraz pijąc świeże soki warzywne, wyraźną różnicę w samopoczuciu odczujemy już po 8 tygodniach!

metrów

na taką wysokość serce mogłoby wypompować krew.

To najsilniejszy organ ludzkiego ciała.

DRZEMKA DOBRA NA WSZYSTKO Krótki sen w ciągu dnia potrafi zdziałać cuda. Regeneracyjna drzemka nie powinna jednak być dłuższa niż 20–30 minut – w przeciwnym razie wybudzimy się rozdrażnieni i zmęczeni, bo organizm zdąży już przejść do fazy głębokiego snu. Pół godziny snu regeneruje system nerwowy, wspomaga koncentrację, wzmaga czujność i poprawia zdolność logicznego myślenia. Przygotowując się do krótkiego odpoczynku, zadbaj też o komfort otoczenia: przyciemnione oraz wywietrzone pomieszczenie, w którym panuje cisza lub słychać subtelną muzykę relaksacyjną, z pewnością będzie sprzyjać efektywnemu odpoczynkowi. | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

5

TEMAT NUMERU

TEMAT NUMERU

CHUDNIJ

Na rynku jest dostępnych ponad 4000 książek poświęconych dietetyce i zdrowym nawykom żywieniowym. Mimo to statystyki pokazują, że w Europie około miliona osób rocznie (a w Polsce ok. 5000) umiera z powodu otyłości. Powstają coraz to nowe diety – kapuściana, białkowa, rozłączna – a mimo to nadal nie potrafimy zahamować społecznego zjawiska otyłości. Jak to możliwe?

ZDROWO! ✎ Natalia Rybarczyk Natalia Rybarczyk – trener personalny, mistrzyni świata w teakwondo olimpijskim. Zawodowy żołnierz. Właścicielka healthysportlife.pl, strony internetowej o zdrowym i aktywnym trybie życia; autorka programu metamorfoz SELEKCJA_ jednostki specjalne.

DIETA OXY Na czym polega?

Nowoczesna dieta OXY to bezpieczna kuracja skupiająca się przede wszystkim na oczyszczaniu organizmu z toksyn.

Jest ona alternatywą dla standardowej diety proteinowej (inaczej diety Dukana), która co prawda gwarantuje szybkie efekty, ale niesie ryzyko skutków ubocznych, takich jak ogólny spadek energii, zaparcia czy bóle głowy. Dieta OXY rozwiązuje ten problem – w jej planie znajdujemy np. żurawinowy OXY Shake, który nie tylko wspomaga detoksykację, ale również eliminuje wspomniane niepożądane efekty. Ważna jest również obecność błonnika od samego początku jej stosowania; dieta wspomaga detoks, a więc poprawia wygląd skóry oraz samopoczucie.

Kuracja odchudzająca przebiega w 5 etapach: 1. DETOX – tydzień wprowadzający do diety; czas intensywnego oczyszczania organizmu z toksyn i jelit ze złogów.

2. FAT BURNING – bardzo szybki spadek masy ciała.

3. STEP – stopniowa utrata kilogramów; to początek utrwalania efektów odchudzania.

4. BALANCE – dalsza utrata kilogramów; to faza stabilizacji.

5. STABILIZACJA – wyprowadza organizm z diety. To w tym czasie przestawiamy się na „normalne” jedzenie, eliminując przy tym efekt jo-jo.

6

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

DIETA SOUTH BEACH DIETA 3D CHILI Na czym polega?

Ta dieta również zaliczana jest do nowości w dietetyce; jest jedyną, która wykorzystuje w tak dużym stopniu dobroczynne działanie przypraw. Dieta 3D Chili proponuje smaczne i zdrowe posiłki, zbilansowany jadłospis, a ponadto zakłada nie tylko odchudzanie, ale też modelowanie sylwetki i likwidację cellulitu. A to wszystko za sprawą chili – czarnego pieprzu, ostrej papryki, cynamonu, kardamonu i imbiru, które przyspieszają przemianę materii (a zatem samo odchudzanie) w naturalny sposób.

Do jadłospisu dołączany jest poradnik, który bardzo szczegółowo omawia walkę z cellulitem. Dieta 3D Chili to dieta na każdą kieszeń. Niezbędne produkty znajdziemy w każdym sklepie. Program żywieniowy rozpisany jest na 28 dni, posiłki są zróżnicowane, a ich porcje wystarczające, aby nie odczuwać głodu.

3 GRUPY PRZYPRAW CHILLI:

DIETA 36S Na czym polega?

Wyróżniający element diety 36S to rozdzielenie programu żywieniowego ze względu na pory roku (sezon jesienno-zimowy/sezon wiosenno-letni).

Dieta bazuje przede wszystkim na sezonowych produktach, które są aktualnie dostępne w sklepach, co sprawia, że jest niedroga. Dania są smaczne, a przepisy można wymieniać w dowolny sposób w ramach tego samego posiłku.

Dzięki temu zawsze można zjeść takie danie, na które mamy ochotę. Zalecany okres kuracji odchudzającej 36S to 21 dni.

Te 3 tygodnie to czas, kiedy możemy wyuczyć się zdrowych nawyków żywienio-

wych. Pozwala to uniknąć ponownego przyrostu masy ciała po zakończeniu kuracji (efektu jo-jo).

Dostarcza wszelkich niezbędnych składników odżywczych w odpowiednich ilościach, co daje możliwość powtarzania kuracji aż do momentu osiągnięcia zadowalającego efektu.

W DIECIE 3D

1. CZERWONE: pepperoni, chilli, papryka ostra i słodka, pieprz czarny Przyprawy z tej grupy zawierają kapsaicynę, która przyspiesza metabolizm i spalanie, a więc działa bezpośrednio na tkankę tłuszczową. Proces spalania kalorii rozpoczyna się już podczas spożywania posiłków.

2. ŻÓŁTE: imbir, cynamon, kardamon Przyprawy ułatwiają trawienie, stymulując wydzielanie soków żołądkowych. Ponadto hamują apetyt i poprawiają krążenie, dając uczucie przypływu energii.

3. ZIELONE: bazylia, oregano, tymianek, mięta, szałwia, czosnek Wspomagają pracę jelit i regulują pracę żołądka. Działają stabilizująco i łagodząco.

Na czym polega?

Jest uważana za jeden z najbardziej racjonalnych programów żywieniowych. Większość osób uważa ją za sposób odżywiania się, a nie restrykcyjną dietę. Głównym założeniem jest przekonanie, że wszystkie węglowodany i tłuszcze można podzielić na te „dobre” i „złe”. W diecie South Beach najważniejsze jest więc to, by spożywać przede wszystkim dobre węglowodany i nienasycone tłuszcze. Program odchudzania składa się z trzech faz, z czego pierwsza jest najbardziej restrykcyjna (największy spadek masy ciała), w drugiej fazie utrata wagi jest już znacznie mniejsza i na efekty trzeba długo czekać. Trzecia faza z kolei stanowi sposób racjonalnego odżywiania się, który wprowadzamy na całe życie. Jadłospis jest zróżnicowany w zależności od fazy, a posiłki są smaczne. Dieta South Beach nie jest jednak dla każdego, ponieważ jest jedną z najdroższych dostępnych na rynku. Niektóre składniki znajdziemy tylko w sklepach ze zdrową żywnością, a te ogólnodostępne (owoce morza, chude mięso, produkty beztłuszczowe) sporo kosztują.

Efekt JO-JO

Częste wahania masy ciała. Zazwyczaj spotykany jest w momencie, gdy po bardzo rygorystycznej diecie wracamy do starych nawyków żywieniowych. Zagrożenie tym efektem występuje w różnorakim stopniu u różnych osób i jest zjawiskiem indywidualnym.

DIETA DUKANA (białkowa) Na czym polega?

Bardzo popularna dieta, której twórcą jest Pierre Dukan. Pozwala schudnąć szybko, uzyskując wielokrotnie lepsze rezultaty niż dieta 1000 kcal. Dieta zakłada, że utracie wagi sprzyja spożywanie produktów białkowych, a nie – tak jak w większości kuracji odchudzających – liczenie kalorii. Teoria ta jest prawdziwa, ponieważ proteiny stanowią materiał budulcowy, a za dostarczanie energii odpowiadają tłuszcze i węglowodany. Kiedy wyeliminujemy je z jadłospisu, energia czerpana jest z naszych zapasów (czyli tłuszczu w organizmie), czego efektem jest utrata masy ciała. Jadłospis jest dość zróżnicowany. Dieta składa się z 4 faz, z których każda z nich jest oparta wyłącznie na białku i niektórych warzywach. Dozwolone produkty można jeść bez ograniczeń, nie odczuwamy zatem w ogóle głodu.

Niestety, dieta – choć skuteczna – niesie za sobą ryzyko wielu chorób, w tym zagrożenie chorobą nerek, wątroby, możliwość wystąpienia osteoporozy, uczucie osłabienia, bóle i zawroty głowy, nieprzyjemny zapach z ust. Alternatywą dla tej diety jest jej udoskonalona wersja, dieta OXY.

J

| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

7

TEMAT NUMERU

J NASZ EKSPERT Wyobraźmy sobie osobę, która do tej pory nigdy nie trenowała regularnie.

Od czego powinna rozpocząć wysiłek fizyczny, by wcielić go na stałe do swojego rytmu dnia, jednocześnie nie zniechęcając się do ćwiczeń?

OPRÓCZ DIETY - ĆWICZ! By osiągnąć naprawdę dobre efekty, prócz diety pamiętajmy o ćwiczeniach. Ważne są zmiany nawyków żywieniowych na zdrowsze – to zadanie długotrwałe, które dieta może pomóc wcielić w życie, nauczyć wybierać inny rodzaj jedzenia. Może, ale nie musi – pamiętajmy, że restrykcyjna dieta to pierwszy krok z walce z otyłością, jednak nie jedyne narzędzie, które powinniśmy zastosować. Po zakończeniu kuracji często wracamy do starych nawyków żywieniowych, co skutkuje efektem jo-jo – a przybranie na wadze często większej niż przed rozpoczęciem diety liczby kilogramów jest niezwykle demotywujące.

Nie jedz fast foodów Żywność tego rodzaju może uzależniać, co jest związane z dużą ilością soli, cukru i oleju używanych do jej produkcji.

Mariusz Mróz – trener personalny Ważne jest, by w ogóle zacząć uprawiać sport – i robić to minimum 3 razy w tygodniu.

To optymalna liczba treningów, jakie by one nie były, która da wymierny efekt i wdroży daną osobę w rytm ćwiczeń. Jeden trening to za mało, dwa to minimum, które pozwoli zmienić sylwetkę, a trzy treningi zapewnią nam najlepszą ilość ruchu. Drugą istotną kwestią jest dobór rodzaju ćwiczeń do własnych upodobań – to rzecz niezwykle indywidualna.

Jedną z najbardziej skutecznych kombinacji będą ćwiczenia na siłowni oraz trening aerobowy – ale nie każdy chce i może tak trenować. Na początku niezwykle istotna jest motywacja; warto spróbować różnych treningów – iść na siłownię (najlepsze będą zajęcia z trenerem, który pokaże technikę wykonywania ćwiczeń), zajęcia aerobiku, basen itp. Trening nie może być narzucony z góry – musimy lubić to, w jaki sposób się ruszamy, co i tak będzie sukcesem, bo to więcej niż robiliśmy dotychczas. Co ważne, zwłaszcza w przypadku mężczyzn – nie zaczynajmy trenować od razu na maksimum swoich możliwości. Dajmy sobie czas na rozgrzewkę – co najmniej przez pierwszy miesiąc. Jeśli rozpoczniemy zbyt intensywnie, po tygodniu zniechęcimy się – bolące mięśnie i zbyt duża zmiana w trybie życia sprawią, że będziemy odczuwać silną pokusę porzucenia treningów.

Wypijaj rano wodę z cytryną Rozpocznij dzień nie od kawy, a od wody z cytryną, może z dodatkiem listków świeżej mięty lub nawet pietruszki.

Taki napój wzmocni twój metabolizm i pomoże ci usunąć toksyny z organizmu dzięki zawartości przeciwutleniaczy.

Zainwestuj w bidon …i miej go zawsze przy sobie. Dzięki temu możesz popijać wodę przez cały dzień, zwłaszcza wtedy, gdy nie czujesz pragnienia.

Pragnienie oznacza zwykle, że organizm już jest odwodniony. Mając wodę pod ręką, unikniesz ciągłego podjadania – uczucie głodu mylone jest często z pragnieniem.

8

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

Jak więc uniknąć wahań masy ciała, zwłaszcza po zakończeniu diety? Odpowiedź to… niestosowanie diet odchudzających w klasycznym rozumieniu. Diety pokazują pewną drogę, zwracając uwagę na wartościowe składniki odżywcze w posiłkach, czas ich spożywania i wielkość dań, jednak najważniejsza nauka płynąca z ich stosowania to konieczność skupienia się na stopniowym wprowadzaniu zdrowych nawyków do naszego życia. Największe rewolucje na świecie zapoczątkowane były małymi czynami – tak samo jest w przypadku odchudzania.

Chcąc uzyskać największe efekty, skup się na pojedynczych zmianach w dotychczasowym postępowaniu.

Nie pij napojów gazowanych Napoje te często zawierają fosfor, który usuwa z organizmu wapń – niezbędny do prawidłowego rozwoju zębów i kości. Inne substancje w nich zawarte podwyższają „zły” cholesterol, ciśnienie oraz są jedną z przyczyn odkładania się tkanki tłuszczowej.

Zrób własny ziołowy ogródek Potrawy doprawione świeżymi ziołami smakują znacznie lepiej – a dodatkowo świadomość, że samodzielnie je wyhodowaliśmy, doda nam motywacji do przygotowywania zdrowych posiłków z ich dodatkiem. Sposobów jest wiele – można użyć nasion bądź sadzonek lub kupić wyrośnięte zioła w doniczkach.

REKLAMA

TEMAT NUMERU

Jedz regularnie Dzięki temu przyzwyczaisz organizm do stałej podaży jedzenia – nie będzie musiał zakładać, że w długim czasie nic nie otrzyma, a więc nie odłoży tłuszczu.

Regularne spożywanie posiłku przyspiesza metabolizm.

Staraj się jeść codziennie pięć zbilansowanych posiłków mniej więcej co 3 godziny.

Uprawiaj sport Aktywność fizyczna uelastycznia skórę i przyspiesza przemianę materii. Dzięki niej mamy jędrniejsze uda pozbawione cellulitu, jesteśmy odprężeni, a ryzyko zawału oddala się.

Wybierz taką aktywność fizyczną, która sprawia ci przyjemność – będziesz chętniej do niej wracał. 

Stosuj zasadę połowy talerza Przy każdym posiłku upewnij się, że połowę twojego talerza zajmują warzywa. Zawsze zjadaj je w pierwszej kolejności.

| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

9

TEMAT NUMERU

TEMAT NUMERU

30%

Gdy z nosa kapie, a w gardle drapie, czyli…

Wszystko o alergiach ✎ Magdalena Sprenger

Alergie to powszechny problem, dotykający zarówno dzieci, jak i dorosłych. Kiedy układ odpornościowy, którego zadaniem jest pokonywanie przeciwników, takich jak grzyby, wirusy czy bakterie, wypowiada walkę substancjom, które nie są dla organizmu szkodliwe, mówimy o alergii. Obecnie z ich powodu cierpi co trzecia osoba na świecie, a chorych stale przybywa. Co warto o nich wiedzieć? Jak z nimi żyć?

I czy da się je wyleczyć?

Skąd ta alergia?

U podłoża reakcji alergicznych leżą różne, nie do końca rozpoznane przyczyny. Za najistotniejsze z nich uważa się geny, zanieczyszczenie środowiska, a także postęp cywilizacyjny – z powodu wysokiego poziomu higieny oraz dostępu do zaawansowanych leków i szczepionek organizm ludzki ma coraz mniej naturalnych przeciwników.

Wykryć alergen Alergie mogą pojawić się w każdym wieku. Często występują gromadnie; rzadko zdarza się, by alergik był uczulony tylko na jedną substancję. Wizyta u lekarza jest początkiem drogi wiodącej do rozpoznania zagrożenia. Mimo wielu nowoczesnych leków, mających niwelować skutki alergii, nadal najważniejsze dla zdrowia osoby uczulonej jest ustalenie substancji szkodliwej i unikanie kontaktu z alergenem.

10

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

polskiego społeczeństwa stanowią alergicy

Alergia pokarmowa Dotyka szczególnie dzieci. Mogą ją wywoływać różne pokarmy, jednak najczęściej odpowiedzialne za dolegliwości są: białko krowiego mleka, białko jajek, kakao, truskawki, orzechy, miód, ryby, owoce cytrusowe, soja i gluten. Uczulające (a także szkodliwe z innych względów) są, stosowane powszechnie, dodatki do żywności – sztuczne barwniki, substancje konserwujące, spulchniacze pieczywa itp. Z tego względu warto wyrobić sobie nawyk czytania etykiet podczas zakupów.

Gdy swędzi skóra Rozmaite potrawy, substancje chemiczne i roślinne, a także metale mogą wywołać reakcję alergiczną skóry, objawiającą się bólem i świądem. Równocześnie występują niekiedy obrzęki błon śluzowych jamy ustnej i dróg oddechowych. Do najczęstszych reakcji skóry na alergen należą pokrzywka i kontaktowe oraz atopowe zapalenie skóry.

Pokrzywka O pokrzywce mówimy, gdy na skórze pojawia się charakterystyczny bąbel pokrzywkowy – bolesny obrzęk barwy białej lub różowej, wyraźnie odróżniający się od otoczenia, który utrzymuje się do 24 godzin, po czym znika bez śladu (wyjątkiem jest tzw. pokrzywka naczyniowa, w tym przypadku zmiany skórne utrzymują się do kilku dni).

AZS Atopowe zapalenie skóry (AZS) przejawia się zmianami skórnymi widocznymi na twarzy, a także na całym ciele, szczególnie w zgięciach łokci i kolan. Zmiany te pojawiają się zwykle już w pierwszym roku życia. U dzieci objawy AZS często wiążą się z występowaniem alergii pokarmowej. Z wiekiem dolegliwości zmniejszają się, mogą nawet zupełnie ustąpić, jednak zdarza się i tak, że przybierają inną formę, przeradzając się np. w astmę oskrzelową.

48h

Po tym czasie następuje pierwszy odczyt testów kontaktowych na alergeny pokarmowe Pielęgnacja skóry

Podstawą leczenia AZS jest eliminacja alergenu oraz dieta złożona z prostych produktów spożywczych, przetworzonych w jak najmniejszym stopniu. Unika się także podrażniania skóry (stosowania szorstkich ubrań i ręczników, perfumowanych kosmetyków i środków piorących). Lekarz z pewnością dobierze pacjentowi odpowiednie leki i maści do stosowania miejscowego.

Bardzo ważne jest codzienne nawilżanie i natłuszczenie chorej skóry.

Kontaktowe zapalenie skóry Kontaktowe zapalenie skóry może wystąpić w wyniku podrażnienia skóry lub z powodu reakcji alergicznej. Do najczęstszych przyczyn zalicza się kontakt z kobaltem, niklem i chromem, a także substancjami chemicznymi wchodzącymi w skład kosmetyków lub tworzyw sztucznych. Reakcja alergiczna występuje po kilku dniach od kontaktu z alergenem. Na skórze pojawia się swędząca wysypka, której często towarzyszą pęcherzyki. Chory może także cierpieć z powodu obrzęków i podwyższonej temperatury.

WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY Najcięższym rodzajem reakcji alergicznej jest wstrząs anafilaktyczny.

Zwykle wywołują go alergeny pokarmowe, użądlenia owadów, a także niektóre leki.

Anafilaksja może doprowadzić do spadku ciśnienia tętniczego krwi, zaburzeń oddychania, utraty przytomności i stanu zagrożenia życia.

J | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

11

TEMAT NUMERU

Wróg w domu Uczulenie na pyłki roślin stosunkowo łatwo rozpoznać. Objawy występują okresowo, w miesiącach pylenia, i nasilają się w suche, wietrzne dni. Trudniejsze do uniknięcia są alergeny, które są stale obecne w domach – dolegliwości mogą utrzymywać się przez cały rok. Powszechna jest alergia na roztocza kurzu, a ściślej na wydalane przez nich odchody, które są obecne na wszystkich powierzchniach i wraz z powietrzem dostają się do układu oddechowego człowieka.

Reakcje alergiczne może też wywoływać kontakt z sierścią zwierząt domowych bądź z ich naskórkiem. Częste jest też uczulenie na zarodniki pleśni, obecne przede wszystkim w łazienkach i kuchniach.

J Możliwe powikłania Kontaktowe zapalenie skóry ma tendencję do nawrotów i może przybrać postać przewlekłą. Z uwagi na to, że czas reakcji organizmu na kontakt z alergenem jest długi, niekiedy trudno ustalić, co wywołuje objawy.

Wówczas, podobnie jak w przypadku AZS, w wyniku długotrwałych stanów zapalnych skóry mogą utworzyć się liszaje (skóra wygląda jak umieszczona pod szkłem powiększającym). Cierpiącym na to schorzenie ulgę przynosi przyjmowanie leków antyhistaminowych oraz stosowanie specjalnych kremów i maści.

Walka o oddech Szkodliwe dla organizmu mogą okazać się substancje dostające się doń wraz z wdychanym powietrzem. Głównymi czynnikami wywołującymi alergie oddechowe są pyłki traw i drzew, roztocza, pleśń oraz sierść zwierząt. Uczulenie na któryś z tych czynników objawia się nieżytem nosa, kaszlem, dusznościami bądź astmą oskrzelową. Alergicy cierpią też z powodu łzawienia i stanów zapalnych oczu, bólów głowy i stanów zapalnych zatok, zaburzeń snu i przewlekłego uczucia zmęczenia.

od 3 do 5 lat trwa zwykle kuracja odczulająca

12

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

GDZIE SZUKAĆ POMOCY? Osoba podejrzewająca u siebie lub u kogoś z domowników występowanie alergii powinna udać się do lekarza rodzinnego (lub dermatologa), by otrzymać skierowanie do alergologa. Poddanie się testom alergologicznym pozwoli sprawdzić, jakie substancje są szkodliwe dla organizmu.

Wytypowanie alergenu jest kluczowe dla kontrolowania objawów alergii. Stosownie do rodzaju dolegliwości lekarz dobierze odpowiednie leki doustne, wziewne bądź przeznaczone do stosowania miejscowego. Można się zdecydować na odczulanie, jednak jest to proces długotrwały, a jego rezultaty niepewne. Panuje przekonanie, że alergii nie da się wyleczyć. Nad reakcjami alergicznymi można w pewnym stopniu zapanować, jednak predyspozycje do uczuleń są u alergika stale obecne.

J

Wysypka po obiedzie

Gdy u dziecka pojawiają się objawy alergii pokarmowej (m.in. wysypka, świąd, biegunka), zaczyna się poszukiwanie winowajcy. Z diety wykluczamy poszczególne pokarmy, aż w końcu znajdujemy ten, który faktycznie mu szkodzi. Dieta eliminacyjna, niestety, niesie za sobą także ryzyko niedoboru składników niezbędnych do prawidłowego rozwoju. Dzieciom uczulonym na poszczególne produkty (np. mleko, jaja, zboża, ryby, orzechy) zwykle brakuje żelaza, wapnia, cynku, DHA (z grupy Omega-3) oraz witamin: D, B2 i B12 – wraz z wykluczeniem alergenów z jadłospisu pozbywamy się też składników odżywczych.

Nierzadko więc u takich maluchów już w pierwszym roku życia pojawiają się na przykład zaburzenia wzrastania..

Przy alergii pokarmowej dodatkowym czynnikiem utrudniającym przyswajalność cennych składników odżywczych są stany zapalne.

Niedobory mogą być bardzo niebezpieczne. Witamina D i wapń są niezbędne do rozwoju kości i mięśni. Organizm potrzebuje żelaza do transportu tlenu (jest ważnym składnikiem hemoglobiny) oraz prawidłowego rozwoju funkcji poznawczych. Witaminy B2 i B12 wspomagają układ nerwowy, podobnie jak DHA, które korzystnie wpływa zwłaszcza na mózg i wzrok oraz wzmacnia odporność. Cynk z kolei dba o zdrową skórę, wspiera funkcjonowanie wzroku, wzmacnia kości oraz wspomaga układ immunologiczny.

By żadnego z tych składników nie zabrakło w diecie małego alergika, warto zadbać o odpowiednią suplementację. Na rynku dostępne są już dobrze smakujące preparaty, które uzupełnią niedobory wymienionych elementów. Przykładem jest Omegamed Alergia, który łatwo rozpuszcza się w płynach, przez co zapewnia wysoką przyswajalność i tolerancję składników. Mając do czynienia z alergią pokarmową, nie zapominajmy także o regularnych kontrolach poziomu witamin, mikrooraz makro składników.

TEMAT NUMERU J

codzienność z

alergią

Katarzyna Jankowska – znana również jako MAG. Autorka bloga mamaalergikagotuje.pl i książki Mama Alergika Gotuje.

Tradycyjnie. Przez ostatnie 4 lata wyczarowała ponad 800 dań bez jajek, mleka, soi, selera, kakao, orzechów i miodu, w tym ponad 400 dodatkowo bez glutenu.

Z jej przepisów korzystają alergicy, weganie, wegetarianie, osoby na diecie bezglutenowej i biegacze.

Członkini Polskiego Towarzystwa Alergologicznego. Mama Natalii, studentki medcyny, i 11-letniego Konrada – alergika. Obecnie pracuje nad drugą książką Mama Alergika Gotuje. Na Wyjątkowe Okazje, która ukaże się na rynku w kwietniu 2015 r.

b Paulina Lisiecka Gotowanie dla małego alergika to tak naprawdę rewolucja kuchenna dla całej rodziny. Czy któryś z alergenów trudniej od innych wyeliminować i zamienić? O swoich doświadczeniach opowiada Katarzyna Jankowska, autorka bloga i książki "Mama alergika gotuje. Tradycyjnie."

KJ: Do wielkiej ósemki alergenów pokarmowych zalicza się białka mleka krowiego, jaja kurzego, soi, pszenicy/zbóż, orzeszków ziemnych, innych orzechów, ryb i mięczaków/skorupiaków. Małe dzieci reagują alergicznie najczęściej na białko mleka, jajka i soi. Dla początkującej mamy alergika trudność stanowi przede wszystkim rozeznanie się, gdzie ukryte są alergeny. Gotowanie dla alergika to proces, zmiany w diecie, które wiążą się nie tylko z eliminacją alergenów, ale także ze zdrowszym odżywianiem. Z diety alergika należy usunąć barwniki, konserwanty, polepszacze smaku. Większość posiłków musimy przygotować samodzielnie, bazując na sprawdzonych, a najlepiej ekologicznych produktach. Uważam, że znacznie trudniej jest gotować bez jajka niż bez mleka, zwłaszcza przygotowując wypieki czy desery. A jeszcze trudniej, kiedy lista alergenów poszerza się o gluten. Myślę jednak, że obecnie problem takiego gotowania jest o wiele mniejszy niż kilka lat temu. Kiedy ja zaczynałam walkę z alergią syna, nie było blogów, poradników ani książek, które ułatwiłyby życie. Między innymi z tego powodu zaczęła się moja przygoda z blogowaniem. Chciałam podzielić się wiedzą i doświadczeniem, bo wiedziałam, jak trudno jest gotować dla alergika – zwłaszcza na początku. Obecnie żaden posiłek nie stanowi dla mnie problemu i cieszę się, że dzięki moim przepisom tak wiele mam nie jest już przerażonych na myśl o diecie eliminacyjnej.

67% 14

|| RODZINA RODZINA ZDROWIA ZDROWIA || kwiecień kwiecień // czerwiec czerwiec 2015 2015 ||

Jak dzieci postrzegają alergie? Czy z powodu innej diety nie czują się inne, gorsze od swoich kolegów/koleżanek?

KJ: Moje doświadczenie pokazuje, że im dziecko młodsze, tym problem tej „inności” mniejszy. Małe dzieci nie znają jeszcze asortymentu sklepowego, jedzą to, co podadzą rodzice, nie mają porównania z posiłkami rówieśników.

Zawsze powtarzałam synowi, że nie jest inny, lecz wyjątkowy. Dzięki jego alergii wszyscy w rodzinie odżywiamy się zdrowiej. Mali alergicy szybciej dojrzewają emocjonalnie, muszą nauczyć się, które produkty im szkodzą, czego nie wolno im jeść.

Kiedy mój syn był w wieku przedszkolnym, potrafił wymienić wszystkie alergeny, które były niedozwolone w jego diecie. Zanim cokolwiek spróbował, pytał się, czy może to zjeść. Ponieważ dzieci cierpią po zjedzeniu niedozwolonych posiłków, bardzo często – mając w pamięci złe doświadczenia – same się pilnują i nie ulegają pokusom. Wiele razy słyszałam, jak syn odpowiadał: „nie mogę tego jeść, bo będzie mnie bardzo swędziało albo rozboli mnie brzuch”.

Kiedy dziecko wchodzi w wiek szkolny, nie mamy już takiej kontroli nad jego otoczeniem. Trzeba z nim dużo rozmawiać, wyjaśniać i uświadamiać. Nie unikniemy jednak konfrontacji ze środowiskiem rówieśników ani zwykłej ciekawości małego człowieka.

Zdaję sobie sprawę, że każda mama dziecka z ograniczeniami w diecie przeżywa wówczas trudny okres. Mamy alergików muszą udzielać się w życiu szkoły. Na szkolne imprezy przygotowuję domowe słodkości, na wycieczki wyposażam syna w różne pyszności, aby inne go nie kusiły. Paradoksalnie jest teraz łatwiej, ponieważ wiele dzieci jest alergikami, mój syn nie czuje się już tak osamotniony, widzi ograniczenia innych. Czasami pomagają spotkania z innymi rodzicami i wymiana doświadczeń lub po prostu wizyta z dzieckiem u psychologa.

Każdego dnia przemycam do świadomości mojego syna informacje o tym, że jego dieta jest zdrowa i wartościowa, mimo że pozbawiona jajek czy mleka. Uświadamiam go o szkodliwości wysoko przetworzonego jedzenia, pełnego sztuczności, cukru i soli. Cieszę się, gdy na określenie „jaki jesteś biedny, bo nie możesz jeść tylu rzeczy” odpowiada „nie jestem biedny, jem zdrowo, a biedni są ci, którzy całe życie jedzą niezdrowe jedzenie”.

Bywają okresy buntu i pytania „dlaczego ja”.

Odpowiadam wówczas „a dlaczego nie”?

Jest tak wiele różnych schorzeń i ograniczeń.

Cieszmy się, że to tylko alergia.

J

wszystkich alergików stanowią kobiety dane wg TNS OBOP (2010)

TEMAT NUMERU

TEMAT NUMERU J

Czy możemy zatem coś zrobić, by zredukować ryzyko zachorowania dziecka rodziców alergików?

CP: Oczywiście. Wieloczynnikowe i wielokierunkowe wpływy czynników środowiska na rozwój alergii i astmy u dzieci są niewątpliwe. Ekspozycja na alergen kota i roztoczy kurzu domowego ma duże znaczenie w rozwoju uczulenia, a być może także astmy u dzieci. Istnieje bardzo wiele dowodów, że wdychanie przez kobiety w ciąży, a potem małe dzieci dymu tytoniowego wpływa na rozwój astmy dziecięcej. Wiele substancji chemicznych będących zanieczyszczeniami powietrza może wpływać promująco na rozwój alergii i astmy – należą do nich np. cząsteczki stałe spalin z silników Diesla czy też formaldehyd obecny np. w dymie papierosowym.

Właściwa dieta w ciąży i ogólna znajomość zasad prewencji alergii pełnią tu bardzo dużą funkcję Istnieje bardzo wiele badań dotyczących wpływu diety kobiet w ciąży na zapadalność na choroby alergiczne i astmę u dzieci, a wyniki tych badań są niestety często niejednoznaczne, a nawet sprzeczne.

Należy zawsze zachować zdrowy rozsądek i na pewno nie przesadzać z restrykcyjną dietą czy nadmierną higieną i podobnie postępować po urodzeniu dziecka. Zrobić możemy całkiem sporo. Nie narażajmy dziecka na silne alergeny zwierzęce – kotów, szczurów, myszy, skoczków pustynnych, świnek morskich – oraz pleśnie. Niektóre grzyby pleśniowe nie tylko wykazują silne własności alergizujące i toksyczne, ale także mogą promować uczulenie na inne alergeny.

Chrońmy dzieci przed dymem tytoniowym, a także substancjami emitowanymi przez papierosy elektroniczne. Odpowiednio często używajmy odkurzaczy z wysoko sprawnymi filtrami.

PYTANIA DO

SPECJALISTY b Paulina Lisiecka prof. dr. hab. med.

Cezary Pałczyński – kierownik Kliniki Alergologii i Zdrowia Środowiskowego Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi, członek Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.

Wiosną wielu z nas ma katar sienny, który często mija sam, a przez to jest ignorowany i nieleczony. Czy takie postępowanie może czymś grozić?

CP: Brak odpowiedniej ingerencji terapeutycznej, równoważny z brakiem kontroli choroby, jest potencjalnie szkodliwy.

Ten tzw. alergiczny sezonowy nieżyt nosa ustępuje po pewnym czasie, tj. po zakończeniu sezonu pylenia określonego gatunku rośliny, której białka zawarte w pyłkach zalergizowały organizm chorego. Gdy alergen sezonowy jest obecny w powietrzu przez krótki czas lub w niewielkim stężeniu – wtedy istotnie niektórzy chorzy ignorują dolegliwości. Nieleczenie kataru siennego może przypuszczalnie prowadzić do postępu choroby w obrębie całego układu oddechowego, a na pewno do ujawnienia czy też zaostrzenia astmy oskrzelowej obecnej u pacjenta. Z drugiej strony chory z niekontrolowaną alergią nosa może stwarzać poważne niebezpieczeństwo dla innych osób – np. poprzez nagłe wystąpienie nasilonych objawów choroby w sytuacjach wymagających koncentracji. Wyobraźmy sobie gwałtowny napad kichania i łzawienia u kierowcy w trakcie przeprowadzania manewru wyprzedzania z dużą prędkością czy też u żołnierza na polu walki.

Czy rodzice mający alergię mogą przekazać ją dziecku?

CP: Atopia i astma są w dużej mierze uwarunkowane genetycznie. Więc odpowiadając na pytanie – tak, jest to możliwe.

Sprawa jest jednak dużo bardziej złożona, ponieważ dokładne określnie, które geny są odpowiedzialne za reakcje uczuleniowe, jest bardzo trudne. Wynika to z ogromnej liczby genów wpływających na rozwój astmy czy alergii.

16

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

15-25 Tyle alergenów zawiera podstawowy zestaw skórnych testów alergicznych

Alergie na świecie

Według Światowej Organizacji Zdrowia, alergie znalazły się na trzecim miejscu listy najczęściej spotykanych schorzeń przewlekłych. Reakcje alergiczne są jednymi z najpoważniejszych problemów zdrowotnych.

Szacuje się, że dotykają one około 30% ludzi na całym świecie.

A czy z alergii można wyrosnąć?

CP: Niestety nie. Choroba alergiczna czy astma jest chorobą całego życia. Czasami istnieje możliwość całkowitej eliminacji alergenu ze środowiska chorego i długotrwałej, a nawet całkowitej remisji schorzenia. Z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku rzadko spotykanych alergenów chemicznych czy biologicznych, np. rozwielitki będącej pokarmem dla rybek akwariowych. Wówczas wraz z pozbyciem się hobby zniknie również reakcja alergiczna.

Charakterystyczne dla alergii jest zjawisko tzw. marszu alergicznego – z wiekiem jej charakter ulega zmianie. Dzieci chorują na atopowe zapalenie skóry, potem dołącza się alergia dróg oddechowych – najpierw nosa, potem oskrzeli. Czasami obserwujemy remisję choroby alergicznej w okresie dojrzewania płciowego, ale alergia najczęściej powraca w tej samej lub innej formie klinicznej po 40. roku życia.

17

mln

Europejczyków cierpi na alergie pokarmowe

wg European Academy of Allergy and Clinical Immunology

BEZ GLUTENU

Dla cierpiących na alergie pokarmowe dostępna jest cała gama produktów bezglutenowych. Dobrym rozwiązaniem jest także stosowanie produktów zawierających mączkę z chleba świętojańskiego – nie zawiera glutenu, białka mleka ani soi.

Choć wiele osób twierdzi, że ma alergię pokarmową, w rzeczywistości może mieć nietolerancję. Czym różnią się te dwie dolegliwości?

CP: Termin „alergia pokarmowa” jest zarezerwowany dla chorobowej reakcji organizmu na spożyty posiłek; u jej podstaw leży mechanizm odpornościowy. Jeżeli dyskomfort trawienny spowodowany jest brakiem enzymów trawiących w przewodzie pokarmowym, mówimy o nietolerancji lub niealergicznej nadwrażliwości pokarmowej. Brak enzymów może być wrodzony lub nabyty – np. gdy w diecie długo nie ma określonych pokarmów – najczęściej dzieje się tak w przypadku nietolerancji laktozy. Innym powodem może być spożycie pokarmów o wysokiej zawartości tej samej substancji chemicznej – np. sushi z większą ilością wasabi (naturalnie zawierającego siarczyny) i wina z dodatkiem siarczynów.

Przekroczenie dawki maksymalnego dziennego spożycia jakiejś substancji zawartej w różnych pokarmach wbrew pozorom nie jest takie trudne. Wystarczy przytoczyć wyniki powszechnie znanego eksperymentu „Southhampton”, w którym grupie dzieci podano różne sztucznie barwione napoje.

Jakkolwiek skład wszystkich był bezpieczny, to jednak spożycie ich razem i to w większej ilości doprowadziło do zaburzeń, tj. silnego pobudzenia u pijących je dzieci. W dzisiejszym świecie obecność w diecie produktów wysoko przetworzonych, mających długie daty przydatności do spożycia, zmodyfikowanych genetycznie jest na tyle duże, że obawiam się, iż problem nietolerancji pokarmowej będzie się powiększał  | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

17

DOMOWE S.O.S.

DOMOWE S.O.S.

Jak

wzmocnić odporność?

produkty probiotyczne. – Probiotyki to nic innego jak mikroorganizmy, które korzystnie wpływają na naszą florę bakteryjną i wspomagają jej działanie, przywracając tym samym równowagę naszego organizmu. – tłumaczy dr Ewa Kniat-Mijal. – Produkty spożywcze nazywane probiotykami zawierają najczęściej bakterie mlekowe, czyli tak zwane pałeczki kwasu mlekowego. Możemy je znaleźć m.in. w jogurtach, kiszonych ogórkach, kapuście czy pomidorach, a także w coraz popularniejszym kwasie chlebowym. Układ pokarmowy odgrywa ogromną rolę w budowaniu odporności – ok. 70% układu odpornościowego znajduje się w jelicie, regularne spożywanie probiotyków ma więc duże znaczenie.

Warto zainwestować w bieliznę termiczną, która odda nadmiar ciepła, nie pozwalając jednak na tzw. przewianie; zwłaszcza w chłodne jeszcze poranki lub późnym wieczorem, czyli w czasie, gdy najwięcej osób decyduje się na uprawianie sportu, np. jogging.

Uśmiechaj się i odpoczywaj Nadmierny stres, negatywne uczucia i niewysypianie się nie są sprzymierzeńcami odporności. Niejednokrotnie w okresie wzmożonej pracy zdarza nam się zobaczyć rano w lustrze opryszczkę na ustach czy też zauważyć katar nawet w ciepłe, wiosenne dni. Jest to wynik zwiększonej produkcji adrenaliny, która mobilizuje co prawda organizm do działania, jednak w dłuższej perspektywie osłabia go i naraża na infekcje. Przeciwwagą niech będzie odpoczynek i czas na regenerację organizmu, niezbędną, by zwiększyć produkcję komórek odpornościowych i endorfin – tzw. hormonu szczęścia, naturalnej substancji przeciwzapalnej. Zachowajmy umiar – stres należy rozładowywać na bieżąco, nie pozwalając na jego kumulację. Ciepła kąpiel, rozluźniający masaż, dłuższy spacer z pupilem lub spotkanie z przyjaciółmi pozwala zachować zdrową równowagę emocjonalną, a pozytywne nastawienie do codziennych spraw w realny sposób podniesie naszą odporność. 

Ruch poprawia odporność

O odporność organizmu dbać należy cały rok. Okres przesilenia wiosennego, kiedy organizm wyczerpany jest po długim okresie zimowym, to czas gdy zadbać o nią powinniśmy ze zdwojoną siłą. Przyjrzyjmy się naszym przyzwyczajeniom – diecie, aktywności fizycznej, odpoczynkowi.

To one mają największy wpływ na wzmacnianie układu odpornościowego.

✎ Paulina Nowak Jedz i wzmacniaj organizm

Codzienne posiłki warto wzbogacić o: cynk i miedź Znajdziemy je w pestkach dyni, produktach z pełnego ziarna (pieczywo razowe, kasza gryczana, pełnoziarnisty makaron, płatki owsiane), rybach morskich, jajkach czy owocach morza.

Pierwiastki te zwiększają produkcję przeciwciał odpornościowych.

Choć komórki układu odpornościowego obecne są w całym organizmie, najwięcej z nich znajduje się w błonach śluzowych układu pokarmowego. Tędy dostają się drobnoustroje chorobotwórcze – zmiana jadłospisu pomoże w produkcji chroniących zdrowie przeciwciał. Zróżnicowana i bogata w składniki mineralne oraz witaminy dieta jest podstawą budowania odporności. Istotną rolę w codziennej diecie wzmacniającej odporność odgrywają

Weź dodatkową porcję surówki, obiad posyp dużą ilością natki pietruszki, a całość popij sokiem z pomarańczy lub czarnej porzeczki – dzięki zawartej w tych produktach witaminie C zwiększysz zdolność organizmu do przyswojenia żelaza.

18

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

żelazo Zawierają go chude mięso wołowe, tłuste ryby, jajka, drób. Żelazo potrzebne jest, by transportować tlen do komórek, także odpornościowych.

Regularna aktywność fizyczna pobudza układ odpornościowy i wspomaga proces termoregulacji, który jest podstawą tzw. hartowania, czyli zwiększania zdolności organizmu do odpierania infekcji. Wiosną warto wyjść na świeże powietrze – jazda na rowerze czy spacer, choćby pół godziny dziennie, zbawiennie wpłynie na zdrowie i ogólne samopoczucie, a w dłuższe perspektywie poprawi odporność, dotleni mózg i podniesie ciśnienie krwi.

Pamiętaj jednak o odpowiednim stroju – zarówno przegrzanie, jak i wyziębienie wywoła efekt odwrotny od zamierzonego.

NASZ EKSPERT dr n. med. Ewa Kniat-Mijal – specjalista chorób dzieci i chorób płuc z poznańskiego szpitala MedPolonii – Szpitala i Przychodni w jednym miejscu.

Woda z miodem i cytryną

selen Składnik ten znajdziemy w orzechach, rybach, owocach morza. Zwiększa liczbę przeciwciał i hamuje rozmnażanie się drobnoustrojów chorobotwórczych.

witamina C Bogate są w nią kiszone ogórki, kapusta, natka pietruszki, szpinak, czarna porzeczka, owoce cytrusowe, sok pomidorowy itp. Jej działanie jest wszechstronne – oczyszcza organizm z toksyn, wzmacnia błony śluzowej i naczynia krwionośne, co zabezpiecza organizm przed chorobotwórczymi drobnoustrojami.

witamina A i B Pierwsza obecna w marchwi, brokułach, kapuście, czerwonej papryce, morelach (także suszonych) czy sałacie, druga w fasoli, kiełkach, pestkach i orzechach.

Witaminy te wpływają na wzrost wytwarzania ciał odpornościowych we krwi.

Ten łatwy do przygotowania napój jest cennym narzędziem walki o odporność organizmu.

Cytryna to bogate źródło witaminy C, miód działa bakteriobójczo i antyseptycznie, a woda nawadnia organizm, rozpuszcza szkodliwe produkty przemiany materii i chroni go przez infekcjami.

Pamiętajmy, by pić zanim poczujemy pragnienie – uczucie to mówi nam, że organizm korzysta już z rezerw komórkowych.

Wskaźnikiem dość dobrze mówiącym nam o zapotrzebowaniu organizmu na wodę jest barwa moczu. Powinien być przeźroczysty, jasnosłomkowy, a nie żółty lub brunatny.

Czy szczepionki stymulujące układ odpornościowych są skuteczne?

Czy to prawda, że większa liczba przebytych chorób zwiększa odporność?

Szczepionki stymulujące układ odpornościowy nazywane są lekami immunostymulującymi. Ich zastosowanie proponuje się osobom często chorującym, a w szczególności dzieciom. Dzięki nim nasz organizm uczy się, jak wytwarzać odporność oraz w jaki sposób zwalczać chorobę.

Po wprowadzeniu leku do organizmu układ immunologiczny zaczyna walczyć z bakteriami produkując przeciwciała i komórki przeciwzapalne. Wówczas infekcje przechodzimy zdecydowanie łatwiej, a zdarza się też, że mija ona praktycznie bezobjawowo, czyli bez gorączki, bólu gardła czy kaszlu. Co więcej, po zastosowaniu takiego leku jesteśmy bezpieczniejsi w przypadku ponownego spotkania z konkretną bakterią. Organizm już wie, jak się bronić i jest duża szansa, że choroba nas ominie.

Grupą najbardziej narażoną na infekcje są dzieci uczęszczające do żłobka lub przedszkola, ponieważ w tym okresie układ odpornościowy dziecka dopiero poznaje patogeny i nie ma jeszcze w pełni wydolnych mechanizmów obronnych.

Dzieci te przechodzą infekcję górnych dróg oddechowych średnio 6–8 razy w roku.

Po tym okresie zapadalność na infekcję spada, co świadczy o większej dojrzałości układu odporności. Dzieci do 6. miesiąca życia chorują znacznie rzadziej, ponieważ dysponują przeciwciałami, które otrzymały od matki.

Gdy organizm dziecka zaczyna często walczyć z nowymi zarazkami np. w przedszkolu, jego układ immunologiczny zaczyna wytwarzać przeciwciała. Jest to naturalna szczepionka, która będzie chroniła dziecko w późniejszym czasie. Między innymi dzięki niej dzieci w wieku szkolnym chorują zdecydowanie rzadziej.

| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

19

DOMOWE S.O.S.

DOMOWE S.O.S.

wytocz walkę

Pokochaj produkty niskotłuszczowe W walce z nieprawidłowym poziomem cholesterolu stosować powinniśmy przede wszystkim dietę niskotłuszczową – zawierającą produkty ubogie w tłuszcz zwierzęcy. Dziennie ich spożycie nie powinno przekraczać 25–30% energii we wszystkich posiłkach. Jednocześnie ograniczeniu ulec powinny cukry proste. Niestety, to właśnie dania tłuste i słodkie są przez nas najchętniej spożywane – tłuste mięsa, produkty smażone, majonez, ciężkie sosy, tłuste żółte sery czy słodycze nie sprzyjają walce z cholesterolem. Usuńmy z diety topione sery, słoninę, boczek, z pieczonego udka kurczaka zdejmijmy skórę, która jest najtłustsza. Czerwone mięso lepiej zastąpić chudym drobiem, gotowe wędliny – mięsem pieczonym, a produkty pszenne – zbożowymi pełnoziarnistymi. Takie zmiany, pomagając w walce o obniżenie poziomu złego cholesterolu, jednocześnie pozwolą zdrowiej żyć i czuć się lepiej. Dania lepiej przygotowywać dusząc, piekąc w folii z minimalnym dodatkiem tłuszczu lub gotując, np. na parze.

cholesterolowi!

Niewłaściwego poziomu cholesterolu nie należy lekceważyć. Zbyt wysoki poziom to ryzyko miażdżycy i powstawania we krwi zakrzepów, które mogą prowadzić do zawału serca czy udaru. Nie wpadajmy jednak w panikę, gdy okaże się, że wyniki odbiegają od normy – należy je dobrze przeanalizować i skonsultować z lekarzem. Istnieją skuteczne sposoby, aby stężenie cholesterolu doprowadzić do bezpiecznego poziomu – zwróćmy szczególną uwagę na dietę oraz regularny wysiłek fizyczny.

✎ Paulina Nowak Prawidłowy poziom cholesterolu?

Cholesterol to związki białkowo-tłuszczowe (lipoproteiny) obecne w osoczu krwi, występujące w dwóch postaciach. Analiza poziomu cholesterolu dla danej osoby jest zawsze indywidualna, mimo istnienia przyjętych norm (co ciekawe – różnych w różnych krajach). Nie tylko za wysoki poziom cholesterolu jest dla organizmu groźny. Zbyt niskie jego stężenie we krwi osłabia czynność komórek i układu odpornościowego, destabilizuje gospodarkę białkową, elektrolitową, hormonalną i mineralną organizmu. Przy ustalaniu prawidłowego poziomu cholesterolu bierze się pod uwagę nie tylko jego całkowitą zawartość, ale także stosunek „dobrego” cholesterolu do „złego” Normy stężenia cholesterolu całkowitego w Polsce to dla osób zdrowych 190–200 mg/dl. Można mówić także o stężeniu frakcji cholesterolu (wspomniany LDL i HDL). Tzw. dobry cholesterol różni się w zależności od płci – dla kobiet normą jest 40 mg/dl, a dla mężczyzn max. 50 mg/dl. HDL natomiast dla osób zdrowych wynosić powinien 130 mg/dl; osoby po zawale, udarze czy chorujący na niedokrwienność serca powinny plasować się poniżej 100 mg/dl, natomiast diabetycy – max. 70 mg/dl.

„dobry" cholesterol

„zły" cholesterol

lipoproteina wysokiej gęstości, czyli HDL. Transportuje cholesterol do wątroby, gdzie jest on metabolizowany. Odpowiada za wytwarzanie hormonów, witaminy D, kwasu żółciowego i innych niezbędnych dla życia funkcji. Dzięki dobremu cholesterolow i (dzięki dużemu jego stężeniu) tętnice transportujące krew i tlen do mózgu i serca działają niezawodnie. Im go więcej, tym lepiej – dzięki niemu unieszkodliwiony zostaje „zły cholesterol”.

lipoproteina niskiej gęstości, czyli LDL. Transportuje cholesterol z wątroby do komórek (odwrotnie niż HDL). Kiedy jest go zbyt dużo, przykleja się do ścian tętnic, gdzie ulega utlenieniu, powodując zwężenie światła tętnic i z czasem może prowadzić do ich zatkania. To z tym cholesterolem należy walczyć, starając się obniżyć jego poziom. LDL podwyższa się, gdy mamy mało ruchu, palimy papierosy, nadużywamy alkoholu, niewłaściwie się odżywiamy czy też żyjemy w stanie podwyższonego stresu.

Wg polskich norm prawidłowe stężenie cholesterolu całkowitego we krwi to 190–200 mg/dl

20

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

Zniweluj LDL Zdrowa dieta, która pozwoli zniwelować poziom LDL:

Chude produkty mleczne lub te o obniżonej zawartości tłuszczu – maślanki, chude sery twarogowe czy mleko o zawartości tłuszczu 0,5–1,5%.

Przynajmniej 2 razy w tygodniu tłuste ryby morskie.

Do sałatek oraz do duszenia potraw – oleje roślinne i oliwy z oliwek.

Pamiętaj o nawodnieniu organizmu – pij dużo wody, ale także zielonej herbaty i świeżych soków owocowych i warzywnych.

Zdrowymi produktami, które możemy włączyć do diety, są ryby, orzechy, migdały oraz olej lniany, rzepakowy czy sojowy – zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe, które obniżają poziom złego cholesterolu, a ponadto pozytywnie wpływają na układ nerwowy, mogą zapobiegać obniżeniu nastroju oraz wspomagać pracę mózgu.

Zmień dietę, nawadniaj organizm i uprawiaj sport.

Z

Z Z

TWÓJ Przyjaciel błonnik Produkty bogate w błonnik zaspokajają głód, nie tucząc. To na przykład pełnoziarniste produkty zbożowe (pieczywo, kasze, makarony), owoce i warzywa, a także czosnek. Dieta wzbogacona o rośliny strączkowe, szparagi, a także z dodatkiem cebuli czy zielonej babki obniża cholesterol, wiążąc tłuszcze w przewodzie pokarmowym. Zaleca się spożycie ok. 25–30 g błonnika dziennie. Dla porównania – łyżka płatków owsianych waży 10 g i zawiera 0,7 g błonnika; 100 g tych płatków będzie więc miało ok. 7 g błonnika.

Postaw na białko roślinne Mięso dostarcza nam nasyconych kwasów tłuszczowych podwyższających poziom cholesterolu – wystarczy choć w części zastąpić je soją, bogatą w witaminy i błonnik.

Soja obniża poziom LDL.

Skonsultuj z lekarzem Ocenę wyników badań zawsze należy pozostawić lekarzowi.

Biorąc pod uwagę stan zdrowia pacjenta, przebyte choroby, styl życia i masę ciała stwierdzi, czy wyniki (wartości cholesterolu całkowitego i jego frakcji) są dla niego bezpieczne, czy też należy rozpocząć leczenie.

Ruch jest ważny W walce z cholesterolem równie ważne jak dieta są regularne ćwiczenia; efekty w postaci poprawy wyników powinny być widoczne już po kilku miesiącach. Regularny ruch, zwłaszcza na świeżym powietrzu (dotlenienie organizmu) jest bardzo ważnym elementem poprawy gospodarki tłuszczowej. Specjaliści zalecają, by ćwiczyć przynajmniej 3–4 razy w tygodniu po 30 minut. Zacznijmy od treningów poprawiających wytrzymałość: pływania, spacerów w szybkim tempie, jazdy na rowerze czy biegania. Jeżeli zależy nam również na pozbyciu się tkanki tłuszczowej, powinniśmy wydłużyć czas uprawiania sportu – organizm zaczyna spalać tłuszcz dopiero po upływie 30 minut. Pamiętajmy jednak, że nawet najmniejsza ilość ruchu jest lepsza niż żadna aktywność – wykorzystujmy więc każdą, wiosenną okazję, by dotlenić organizm i ruszać się!  | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

21

DOMOWE S.O.S.

Wiosenny Opalanie nieodmiennie kojarzy się z latem i plażą, więc wystawiając twarz do nieznacznych promieni słońca zimą czy wiosną, nie myślimy o stosownym zabezpieczeniu skóry. Jednak mimo że o każdej porze roku inne jest natężenie promieniowania ultrafioletowego i doświetlenia, nie powinniśmy zapominać o ochronie przeciwsłonecznej przez cały rok. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określiła skalę oddziaływania promieni UV na skórę człowieka. Indeks ten ma 10 stopni, gdzie 1–3 to słabe promieniowanie, które nie wymaga intensywnych zabezpieczeń, natomiast już od 4 wskazane jest zabezpieczenie oczu, głowy i skóry stosownie do karnacji. Latem indeks promieniowania słonecznego sięga 7–8 punktów, jest więc wysoki, natomiast wiosenne słońce raczy nas dawką na poziomie 3–4 punktów nawet w samo południe, co nie powoduje uszkodzeń i poparzeń skóry. Opalanie nie przebiega być może tak spektakularnie jak w lipcu czy sierpniu, ale za to wolno, trwale i dużo bezpieczniej brązowi naszą skórę.

ZASTRZYK SŁOŃCA

STOSUJ KOSMETYKI OCHRONNE Zacznij od pomadki ochronnej i kremu do twarzy z niskim filtrem. To ona w pierwszej kolejności odczuje skutki wiosennego słońca.

1 22

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

nie poprawia nastrój. Dzieje się tak ze względu na zwiększoną produkcję serotoniny w mózgu. Od razu czujemy się szczęśliwsi i spokojniejsi. Słońce pozwala też uwalniać większe ilości melatoniny, który to hormon odpowiada za wyregulowanie rytmu dobowego i spokojny, efektywny sen. Nie bez znaczenia jest też tak przyjemne po zimie uczucie ciepła. Płynące do nas z nieba naturalne ciepło powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry, co polepsza ich ukrwienie i dotlenienie. Helioterapia stymuluje wytwarzanie erytrocytów i hemoglobiny oraz z powodzeniem leczy bóle reumatyczne.

Wyglądajmy więc promieni słonecznych jak zbawiennego eliksiru i śmiało, uzbrojeni w stosowne filtry i beta-karoten, opalajmy się wiosennie, by z radością pokazać latem zdrową i lekko zaróżowioną skórę. 

Cenna witamina D

Kremy z filtrem?

Tak, kremy z filtrem są absolutnie konieczne o każdej porze roku. Zimą filtr może być niższy, ale jego wartość powinna rosnąć wraz z coraz wyższą temperaturą. Korzystanie ze słońca bez ochrony jest błędem niezależnie od pory roku. Nawet jeśli myślisz, że nie grożą ci zaczerwienienie i poparzenia, z pewnością promieniowanie UVA zdąży nadszarpnąć jakość włókien kolagenowych i elastyny, a więc dużo szybciej zobaczysz na swojej skórze pierwsze zmarszczki.

✎ Monika Simińska

Wiosenna terapia słońcem Latem słońce jest dla nas oczywiste, wręcz unikamy z nim kontaktu. To bardzo rozsądne. Dlaczego więc wczesną wiosną łapiemy najmniejszy nawet jego promyk i tak chętnie wystawiamy twarz do jego ciepła? Ponieważ nasze ciała są mądre i po długiej zimie instynktownie dążą tam, gdzie znajdą siły witalne. A słońce przede wszystkim powoduje naturalne wytwarzanie witaminy D w organizmie. Przebywanie na słońcu zdecydowa-

CHROŃ OCZY I GŁOWĘ Chroń oczy okularami z filtrem UV i skórę głowy nakryciem.

2

• Jest niezbędnym budulcem kośćca, powoduje prawidłowe formowanie układu szkieletowego • Korzystnie wpływa na system nerwowy • Reguluje skurcze mięśni, w tym również serca • Zwiększa przyswajanie wapnia i fosforu • Zwiększa odporność organizmu na infekcje • Wspomaga leczenie stanów zapalnych skóry

PIJ DUŻO WODY Minimum 1,5 l na dobę. Pij powoli i małymi łykami, lepiej mniej, a często.

3

DOMOWE S.O.S.

Z WIZYTĄ U SPECJALISTY

wiosenna

apteczka

Porządki w domu, gdy za oknem słońce wesoło przygrzewa, niech obejmą także domową apteczkę. Warto zaopatrzyć się w kilka niezbędnych środków, które w razie potrzeby będą pod ręką.

Na otarcie... ran

Niezbędne plastry

Uniwersalny plaster opatrunkowy Water resistant w cielistym kolorze, wykonany z wodoodpornej folii z mikroperforacją, chroniący ranę przed zabrudzeniem.

Oddychający, posiadający doskonałe właściwości wchłaniające. Idealnie nadaje się do szybkiego i higienicznego zaopatrywania niewielkich ran i skaleczeń.

Curiosin® to przezroczysty, bezzapachowy żel, zawierający unikalną formułę hialuronianu cynku. To maść o wszechstronnym zastosowaniu. Leczy podrażnioną, suchą lub złuszczająca się skórę. Może być stosowany na skaleczenia i otarcia, oparzenia I i II stopnia, a także w kuracji trądziku pospolitego o łagodnym lub umiarkowanym przebiegu.

Podmiot odpowiedzialny: Gedeon Richter Polska Sp. z o.o.

WIOSNA BEZ KASZLU

Syrop Fenspogal (2 mg/ml; 150 ml) stosowany jest w leczeniu objawowym chorób zapalnych oskrzeli i płuc u dorosłych i dzieci powyżej 2 roku życia (uwaga: leczenie to nie może opóźniać rozpoczęcia leczenia antybiotykami, jeżeli zachodzi taka potrzeba). Syrop należy dozować za pomocą miarki dołączonej do opakowania i stosować doustnie.

Podmiot odpowiedzialny: FSP GALENA

Temperatura pod kontrolą Wielofunkcyjny termometr elektroniczny NC100 zapewnia zawsze precyzyjny i niezależny od zewnętrznych źródeł ciepła odczyt temperatury.

Innowacyjna technologia przy użyciu promieni IR pozwala na niezwykle szybkie i łatwe pomiary bez dotyku, co gwarantuje bezpieczeństwo i higienę dla użytkownika. Termometr nadaje się do pomiaru temperatury ludzkiego ciała na skroni, a także np. mleka w butelce, wody do kąpieli dziecka czy temperatury otoczenia.

Podmiot odpowiedzialny: CHDE Polska Sp. z o.o. sp. k.

Pomoc w alergii Nawilżający żel intymny FEMINUM® eliminuje suchość miejsc intymnych. Ułatwia stosunki płciowe, regeneruje, przywraca fizjologiczne pH. Może być stosowany wiele razy dziennie, bez ograniczeń wieku, regularnie i odpowiednio do potrzeb. Preparaty z serii FEMINUM® zostały przebadane klinicznie, skutecznie chronią przed otarciami prowadzącymi często do infekcji pochwy i zewnętrznych narządów płciowych.

Omegamed ® alergia to preparat przeznaczony dla niemowląt i dzieci z alergią na pokarmy. Można go stosować codziennie. Dzięki opatentowanej kompozycji składników odżywczych organizm otrzymuje porcję składników odżywczych, których brakuje w diecie alergika – np. DHA, witaminę D, żelazo, cynk, wapń, witaminy B2 i B12. Preparat jest wysoce przyswajalny, zapewniając doskonałą tolerancję składników aktywnych.

Podmiot odpowiedzialny: Miralex Sp. z o.o.

Podmiot odpowiedzialny: Sequoia Sp. z o.o..

24

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

– kosmetolog, wizażysta. Absolwentka Wyższej Szkoły Zdrowia, Urody i Edukacji w Poznaniu oraz Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu; ukończyła również Szkołę Wizażu & Stylizacji Anity Folaron, gdzie zdobyła szeroką wiedzę na temat makijażu. Prowadzi własne Studio Urody Vanilla w Poznaniu (www.vanillastudiourody.com).

TAJEMNICE

b Paulina Lisiecka

PIĘKNEJ CERY

Podmiot odpowiedzialny: PAUL HARTMANN Polska Sp. z o.o

Wiosenna intymność

Magdalena Dudek

Wiosna to idealny czas na intensywną pielęgnację cery.

Po długich miesiącach niskich temperatur, które nadwyrężyły jej stan, warto zmienić sposób dbania o skórę. Zamiast tłustych kremów – lekkie, nawilżające kosmetyki z substancjami wiążącymi wodę w naskórku.

Pierwsze ciepłe promienie słońca skłaniają również do stosowania filtrów UV. Jakie zabiegi przyniosą cerze poprawę jej stanu? Jakich kosmetyków używać, by osiągnąć jak najlepsze efekty? Na te pytania odpowiada Magdalena Dudek, kosmetolog i wizażysta, właścicielka Studia Urody Vanilla w Poznaniu.

Sucha, zmęczona, szara – w wiosennym słońcu nie ukryją się ślady, jakie minione miesiące pozostawiły na skórze.

Jak pielęgnować cerę, żeby odzyskała zdrowy koloryt?

MD: Ogrzewanie, niskie temperatury i zimny wiatr nie sprzyjają dobrej kondycji skóry, dlatego też cera po zimie staje się sucha i zmęczona. Dodatkowo brak słońca oraz niewłaściwa pielęgnacja przyczyniają się do tego, że skóra pozbawiona jest brzoskwiniowego odcienia. Aby przywrócić jej zdrowy wygląd, należy o nią odpowiednio zadbać. Na początek proponuję wizytę w gabinecie kosmetycznym, gdzie kosmetolog lub kosmetyczka bliżej przyjrzy się kondycji naszej skóry, aby dobrać odpowiednie zabiegi dostosowane do jej potrzeb, oraz zaproponuje dalszą pielęgnację.

Specjalista doradzi także, jakich kosmetyków należy używać w domu, aby podtrzymać efekty zabiegu. Natomiast paniom, które wolą samodzielnie zadbać o cerę, proponuję pielęgnację w trzech krokach – oczyszczenie, złuszczenie i nawilżenie.

Istnieje wiele rodzajów cery – jak rozpoznać swój typ, by zastosować odpowiednią pielęgnację?

MD: Analizę skóry można przeprowadzić samodzielnie, obserwując ją przy jasnym świetle po wcześniej wykonanym demakijażu. Cera normalna to rodzaj skóry występujący przeważnie u dzieci do okresu dojrzewania. Jest ona gładka, elastyczna, miękka i bez przebarwień. Cera sucha jest zazwyczaj cienka, matowa, szorstka, o słabo widocznych porach. Wymaga dodatkowej ochrony, ponieważ przez zmniejszoną pracę gruczołów łojowych ma ubogą warstwę tłuszczową, czego skutkiem jest szybka utrata wody z naskórka. Ten typ cery najszybciej się starzeje, a na jej powierzchni zauważyć można drobne zmarszczki oraz łuszczący się naskórek. Cera tłusta zazwyczaj pojawia się w okresie dojrzewania. Na jej powierzchni zaobserwować można rozszerzone ujścia gruczołów łojowych (tzw. pory). Z powodu wzmożonej pracy gruczołów łojowych wytwarza nadmiar sebum, przez co ma tendencję do błyszczenia się.

Posiada szaro-żółty odcień i jest grubsza od pozostałych rodzajów cer. Przy niewłaściwej pielęgnacji mogą pojawiać się wykwity skórne. Cera mieszana to natomiast przeważnie połączenie skóry suchej z tłustą.

Przy tym rodzaju zaobserwować można zatkane pory, przetłuszczanie i błyszczenie się

w tzw. strefie T (broda, nos, czoło), podczas gdy policzki oraz okolice skroniowe są matowe i suche. Oprócz tych czterech podstawowych rodzajów cer wyróżniamy również typy z określonymi problemami, np. cerę naczyniową, trądzikową, starzejącą się czy bardzo wrażliwą.

Czy skóra trądzikowa wymaga wiosną innej pielęgnacji? Jakie problemy mogą mieć panie z tym typem cery?

MD: Wyższa temperatura w okresie wiosenno-letnim sprzyja poceniu się, które jest jednym z wielu czynników przyczyniających się do nasilania zmian trądzikowych, dlatego podstawą w pielęgnacji tego typu cery jest dbanie o higienę, by nie dopuszczać do rozwoju bakterii, oraz codzienne dokładne oczyszczanie skóry z makijażu, najlepiej delikatnymi dedykowanymi kosmetykami. Pomocne w radzeniu sobie ze skórą problematyczną jest stosowanie kosmetyków lekkich i unikanie komedogennych, czyli takich, które zatykają ujścia gruczołów łojowych (do takich zaliczamy np. niektóre oleje roślinne i parafinę oraz jej pochodne). Kolejną kwestią jest świecenie/błyszczenie się skóry – to z powodu nadmiaru sebum. Niestety, | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

25

J

Z WIZYTĄ U SPECJALISTY

Z WIZYTĄ U SPECJALISTY

J

3 KROKI

DO PIELĘGNACJI CERY

1 / Oczyszczenie

antyoksydacyjny uwalnia wolne rodniki przyczyniające się do przyspieszonego starzenia się skóry. Warto zainwestować w produkty zawierające liposomy, czyli nośniki substancji czynnych, dzięki którym składniki odżywcze (takie jak kolagen) mają możliwość przeniknąć głębiej w skórę niż ta sama substancja, która nie została zamknięta w owej strukturze. Poza tym na wiosnę polecam wszystkim kobietom, nie tylko dojrzałym, zaopatrzenie się w dobry krem ochronny z filtrem UV – skóra nie jest obojętna na działanie słońca. Promienie UV mają istotny wpływ na jej szybsze starzenie się.

MD: Jestem zdania, że o skórę warto dbać przez cały rok, nie tylko na wiosnę. Jeśli jednak w okresie zimowym nie odwiedzałyśmy gabinetu kosmetycznego, to na pewno warto jak najszybciej o tym pomyśleć, aby zregenerować skórę po zimie i przygotować ją do lata. W zależności od kondycji naszej skóry możemy wykonać jeden zabieg odżywczy lub całą ich serię. Warto zwrócić uwagę na wszelkie zabiegi oczyszczające i regenerująco-nawilżające, takie jak peeling z użyciem kwasu migdałowego lub – dla osób z cerą wrażliwą – zabieg peelingujący na bazie kwasu laktobionowego i glukonolaktonu, czyli inaczej kwasów

do przesuszenia naskórka, dlatego tak istotne jest, aby codziennie dostarczać skórze dodatkową warstwę ochronną. Natłuszczając skórę, dostarczamy jej więcej lipidów, które tworzą barierę ochronną.

Krem nawilżający posiada ich mniej niż ten natłuszczający, dlatego szczególnie w okresie zimowym polecane są kremy półtłuste lub tłuste.

W kremie nawilżającym olej zanurzony jest w wodzie, natomiast gdy woda rozproszona jest w oleju, mamy do czynienia z kremem tłustym, który pozostawia na skórze warstwę ochronną w postaci cienkiego filmu tłuszczowego.

Pielęgnację skóry, niezależnie od jej rodzaju, należy zacząć od oczyszczenia jej z makijażu i wszystkich zanieczyszczeń. Dzięki dobremu demakijażowi usuniemy nie tylko kosmetyki, ale również pot, drobnoustroje i kurz, które zatykają pory, utrudniając skórze oddychanie.

2 / Złuszczenie

Ważnym elementem pielęgnacji jest usunięcie zrogowaciałego naskórka.

W tym celu wykonuje się peeling, który należy dobrać do rodzaju cery.

W aptekach i drogeriach mamy duży ich wybór – od enzymatycznych przez ziarniste do tych, które zawierają kwasy AHA. Peeling ma złuszczyć martwy naskórek, dzięki czemu lepiej wchłoną się składniki aktywne zawarte w maseczce lub kremie. Tym sposobem pobudzamy krążenie krwi, a więc dotleniamy skórę, dzięki czemu odzyskuje ona promienny wygląd i staje się jędrniejsza.

3 / Nawilżenie

to problem nawracający. Pomocne mogą okazać się bibułki matujące (istnieją także takie z pudrem) – wchłaniają część tłuszczu, pozostawiając skórę bardziej matową.

A co ze skórą dojrzałą? Czy jej regeneracja po zimie powinna przebiegać w specjalny sposób?

MD: Wraz z upływem czasu skóra traci swoją jędrność i elastyczność na skutek zanikania włókien elastylowych i kolagenowych. Zmniejsza się również ilość kwa-

26

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

su hialuronowego, który ma zdolność wiązania wody w skórze, dlatego też o cerę dojrzałą należy dbać regularnie już od 40. roku życia, nie tylko na wiosnę. Systematyczne stosowanie kosmetyków zawierających wyciągi z roślin bogatych między innymi w witaminy A, E, C (np. masło Shea, olej z awokado) skutkuje poprawą kondycji skóry dojrzałej. Dodatkowo dobrym sprzymierzeńcem w walce z czasem może okazać się kuracja z zastosowaniem bogatych w koenzym Q10. Ten popularny związek

Nadmierna utrata wody z naskórka, spowodowana niedostatecznym zabezpieczeniem przed niskimi temperaturami, powoduje, że skóra robi się szorstka, często napięta, a nawet swędzi – co w przyszłości może doprowadzić do utraty elastyczności. Nawilżenie to podstawa pielęgnacji. Wybierając krem, upewnijmy się, że jego skład przystosowany jest do potrzeb naszej cery. Dla osób z szarą, zmęczoną skórą dobrym rozwiązaniem będzie na przykład krem zawierający witaminę C – działa rozjaśniająco na przebarwienia, dodatkowo ujędrniając i uelastyczniając skórę.

ŚWIATŁO SŁONECZNE Oprócz wpływu na zdrowy odcień naszej skóry, słońce przyczynia się również do produkcji endorfin, czyli tzw. hormonów szczęścia.

Warto skorzystać z ciepłych, słonecznych, wiosennych dni, aby zyskać dobry humor, siły witalne i zdrowy wygląd.

Czy istnieją jeszcze jakieś kosmetyki, które wiosną każda kobieta powinna mieć obowiązkowo w swojej kosmetyczce? Czy różnią się one od kosmetyków stosowanych zimą?

MD: Podstawową różnicą między kosmetykami stosowanymi zimą a wiosną czy latem jest ich formuła. W okresie zimowym skórę zabezpiecza się tłustymi kremami ochronnymi, natomiast rezygnujemy z nich w okresie wiosenno-letnim na rzecz kremów lekkich. Polecam każdej kobiecie, by wiosną zaopatrzyła się w dobry peeling, rozjaśniające serum z witaminą C oraz lekki krem nawilżający, koniecznie z filtrem UV. Jesienią i zimą mamy tendencję do nakładania dużej ilości makijażu, dlatego na wiosnę zamieńmy również ciężkie kryjące podkłady na rzecz tzw. kremów koloryzujących BB. Nadają one skórze zdrowy kolor, jednocześnie jej nie obciążając.

A kiedy warto pomyśleć o wizycie w salonie kosmetycznym i na jakie zabiegi zdecydować się wiosną?

ODPOWIEDNIA DIETA Wraz z pokarmem dostarczamy organizmowi między innymi mikro- i makroelementy oraz szeroką gamę witamin – część z nich, na przykład witaminy A, E, C, D, witaminy z grupy B, żelazo, cynk oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe, mają wpływ między innymi na strukturę naskórka.

Dzięki nim jest on odpowiednio napięty, jędrny, wolniej się starzeje.

PHA. Jako zabieg oczyszczająco-odżywczy idealny będzie również peeling kawitacyjny z sonoforezą w połączeniu z masażem twarzy szyi i dekoltu. Dzięki ultradźwiękom oczyścimy skórę i dostarczymy w głąb naskórka składniki odżywcze, natomiast masaż nie tylko zrelaksuje, ale również pobudzi krążenie, dzięki czemu skóra odzyska promienny blask.

Mówi się, że z naszą cerą jest wszystko w porządku dopiero wtedy, gdy stosowana ochrona jest dwuelementowa i sprawnie działa „płaszcz” wodno-lipidowy. Czym w tym kontekście różnią się nawilżenie i natłuszczenie cery?

MD: To prawda. Aby utrzymać dobrą kondycję skóry, musimy odpowiednio zadbać o warstwę wodno-tłuszczową, która pokrywa nasze ciało. Jej zadaniem jest ochrona przed czynnikami zewnętrznymi, takimi jak wahania temperatury, zanieczyszczenia w powietrzu czy nadmierna ucieczka wody z naskórka. Jeśli zachwiana jest jej równowaga, dochodzi

NOCNA REGENERACJA Nasza skóra najszybciej regeneruje się w nocy.

Zachodzą wówczas procesy mające na celu przywrócenie skórze dobrej kondycji, a więc istotnym elementem gwarantującym dobry wygląd jest odpowiednia dawka snu.

• • • • •

KWASY PHA mają silne właściwości nawilżające są dobry antyutleniaczami mają właściwości przeciwzmarszczkowe łagodzą podrażnienia polecane są dla cery naczynkowej – zmniejszają widoczność naczynek i skłonność do czerwienienia

Czy ma Pani jakąś złotą poradę dla kobiet chcących mieć promienną cerę wiosną?

MD: Oczyszczenie, złuszczenie, nawilżenie – stosujmy się do 3 kroków w pielęgnacji cery – pozwolą skórze odżyć i być przygotowaną na wiosenne zmagania ze słońcem. Proszę pamiętać, że tylko regularne dbanie o skórę przynosi dobre efekty. Jeśli zatem do tej pory nie miałyśmy nawyku systematycznej pielęgnacji skóry (jak choćby nałożenie dwa razy dziennie kremu), to może właśnie nadchodząca wiosna będzie dobrą motywacją do poczynienia zmian?

Dziękuję za rozmowę.  | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

27

Z WIZYTĄ U SPECJALISTY

Marianna Mościcka – specjalista neurolog z ponad 30-letnim doświadczeniem w pracy zawodowej.

Pracuje w poradni Neurologicznej Gut-Med w Poznaniu. Prowadzi także prywatną praktykę

b Paulina Lisiecka

Zadbajmy

o głowę

Czas przesilenia wiosennego to dla wielu osób okres stresu i wzmożonego wysiłku – podejmujemy nowe aktywności, zapisujemy się na dodatkowe zajęcia, więcej czasu spędzamy na świeżym powietrzu. Większe tempo życia to jednak także częstsze bóle głowy. By z nimi skutecznie walczyć, należy na problem spojrzeć z szerszej perspektywy – dolegliwości bólowe mogą mieć formę np. tzw. bóli weekendowych lub polekowych. O tym, jak zadbać o swój nastrój na wiosnę, jak prawidłowo podejść do bólu głowy, a także czy niefarmakologiczne metody leczenia są skuteczne, rozmawiamy z lek. med. Marianną Mościcką, neurologiem.

Wiele osób bagatelizuje problem, przy każdej sytuacji bólu głowy po prostu sięgając po tabletkę. Czy to dobry sposób na pozbycie się problemu?

MM: Trudno w definitywny sposób wypowiadać się na ten temat. Jeżeli ból głowy jest sporadyczny, a dana osoba wie, że głowa boli ją rzadko, od czasu do czasu, to jedna tabletka nie zaszkodzi. Jeżeli jednak ból głowy się powtarza, należy bezwzględnie skorzystać z porady lekarza.

Trzeba bowiem sprawdzić, czy ta osoba nie ma wady wzroku, czy ma zdrowe zęby, czy słuch jest dobry, czy kręgosłup nie boli i głowa nie drętwieje, nie cierpnie – ponieważ bóle głowy są najczęściej objawem czegoś, a nie samodzielną jednostką chorobową. Możemy natomiast powiedzieć, że jednostką bólu głowy jest migrena – jeśli ma uwarunkowanie dziedziczne, rodzinne, jeśli się powtarza, jest połączone z błyskami w oczach, zasłabnięciami i trwa kilka

28

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

godzin lub nawet dni, co pewien okres. Tabletka może być dobrym rozwiązaniem, jeśli jest zażywana celowo, ze świadomością jej działania i jako element leczenia. Pamiętajmy jednak, że nawet leki bez recepty należy przyjmować z umiarem.

W jakiś sposób ból jest więc czynnikiem pozytywnym?

MM: Tak, zdecydowanie – gdyby nie było bólu, nie rozpoznalibyśmy choroby.

Ból głowy powinien zwrócić naszą uwagę na stan zdrowotny całego organizmu?

MM: Jeżeli jesteśmy przemęczeni, mamy skoki ciśnienia – ból głowy może występować i się powtarzać. W przypadku względnie zdrowego człowieka jest on jednak niepokojący – zwróćmy uwagę, jak często się powtarza, czy tylko w okresie przesilenia wiosennego, przy wzmożonym wysiłku, czy może częściej? To może być objaw innej, bardziej złożonej choroby.

Jakie są główne przyczyny bólu głowy wiosną, zwłaszcza na jej początku? Czy da się to zgeneralizować?

MM: Czas między porami roku, na przykład czas przesilenia wiosennego, nie jest łatwy dla organizmu, który musi się przyzwyczaić do nowego trybu. Zmiana nie może być gwałtowna – jeśli zimą często spędza-

liśmy czas w domu, przed telewizorem, na kanapie, dajmy sobie czas na przestawienie.

Zacznijmy od jednego długiego spaceru w tygodniu, z czasem zwiększając jego intensywność i częstotliwość. Świeże powietrze, spacery, jazda na rowerze lub w ogóle aktywność na świeżym powietrzu sprawią, że odzyskamy siły witalne. Mimo wszystko możemy czuć się lekko oszołomieni tą zmianą pogodową, zwłaszcza gdy zimą dużo czasu spędzaliśmy w zamkniętych pomieszczeniach, z niewielkim dostępem światła dziennego. To zmiana na lepsze.

W okresie wiosennym warto pamiętać także, żeby uzupełniać niedobory witaminy D – w tym wypadku tabletka będzie dobrym pomysłem. Suplementacja niech będzie oczywiście połączona z większą niż dotychczas ilością czasu spędzaną na świeżym powietrzu oraz prawidłowo

J

Z WIZYTĄ U SPECJALISTY

URODA

J zbilansowaną dietą. Witaminę D uzupełnimy chociażby, pijąc mleko (co najmniej 1,5-procentowe) czy spożywając produkty mleczne, tłuste ryby morskie i jaja. Ponure, zimowe dni sprzyjają depresji, wiosną natomiast więcej słońca działa na organizm pobudzająco.

A w drugą stronę – czy leki mogą powodować ból głowy? Wiele mówi się o tzw. polekowych bólach głowy – czym one są?

MM: Polekowe bóle głowy, zwane bólami z odbicia, mogą mieć wymiar uzależnienia – występują wtedy, gdy sama myśl o niezażytym leku może powodować złe samopoczucie. Pacjent wpada wtedy w błędne koło przyjmowania leków. Żeby uświadomić sobie skalę problemu, należy zauważyć, że ból ten stał się ostatnio trzecim, po napięciowym bólu głowy i migrenie, najczęstszym typem bólu głowy – to około 30% chorych. Zagrożeni są głównie ci, którzy regularnie zażywają „zwykłe” leki przeciwbólowe (przez więcej niż 15 dni/miesiąc) lub przeciwmigrenowe (przez więcej niż 10 dni/ /miesiąc) przez ponad 3 miesiące. Liczba połkniętych tabletek waha się jednak w tych przypadkach od kilku do nawet kilkunastu sztuk na dobę. Proste odstawienie leków u prawie połowy chorych przynosi efekt (choć dopiero po pewnym czasie), ale spora część osób potrzebuje bardziej skomplikowanego postępowania.

Czym jest tzw. weekendowy ból głowy?

MM: Ten rodzaj bólu nazywany jest także migreną sobotnio-niedzielną i występuje wtedy, gdy podczas wolnych dni radykalnie zmieniamy tryb życia – w ciągu tygodnia wstajemy o 6, a w sobotę śpimy do 11. Szczególnie osoby narażone na naczyniowe i migrenowe bóle głowy mogą dotkliwie odczuwać skutki takiego postępowania. Wiele osób mylnie interpretuje ten ból jako migrenę, która jest znacznie bardziej złożonym schorzeniem.

Obok weekendowych bóli głowy można wyróżnić wiele innych, podobnych przyczyn: bóle głowy związane ze zmianami pogodowymi, bóle nastrojowe, czasem depresyjne, związane z dużą wrażliwością danej osoby.

30

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

Czy są sposoby na to, by przy bólach głowy ratować się metodami niefarmakologicznymi?

MM: Nie jestem zwolenniczką przepisywania leków w każdej możliwej sytuacji bólowej – istnieje wiele sposobów leczenia niefarmakologicznego, które warto najpierw wypróbować. Zwróćmy uwagę na naszą dietę i styl życia – czy istnieje w nich zdrowy bilans? Być może więcej ruchu, aktywności (lub odwrotnie – odpoczynku), pozwoli unormować samopoczucie.

Istnieje bardzo duży dział medycyny zajmujący się leczeniem niekonwencjonalnym, który notabene pacjenci bardzo lubią. Chociażby muzykoterapia – koniecznie dostosowana do indywidualnego przypadku. Jak się mówi, muzyka łagodzi obyczaje – łagodzi także nerwy i koi, regulując hormonalno-nerwowe czynności organizmu. Stan psychiczny człowieka ma ogromne znaczenie w sukcesie leczenia – razem z leczeniem neurologicznym często zalecam swoim pacjentom psychoterapię.

ale przekonanie o jego skuteczności osoby, która go zażywa, jest tak duże, że ból znika lub jest odczuwany jako mniejszy. Dużą rolę może tu także odegrać osoba, która lek podaje – autorytet, np. lekarz, albo nawet ktoś bliski, komu ufamy.

Być może uczucie – miłość, zaangażowanie, przyjaźń – może pomóc w walce z bólem?

MM: Czynniki emocjonalne, uczuciowe mają ogromną rolę w samym odczuwaniu bólu. Widać to choćby na przykładzie dzieci – wystarczy, że rodzic pogłaszcze, przytuli, pocałuje bolące miejsce, a ból jakby szybciej ustępuje i dziecko się uspokaja. Masaże, dotyk, obecność bliskiej osoby – wpływają na mniejsze odczuwanie bólu. Na tej zasadzie działają leki placebo. Sam lek jest obojętny,

Dziękuję za rozmowę. 

Często mówi się, że dzieciom podaje się witaminę C mówiąc, że to tabletka na ból głowy – i działa!

MM: Naturalnie! Z własnego doświadczenia wiem, że taki fenomen to wcale nie tak odległa kwestia. Bliska mi starsza osoba narzekała na problemy ze snem. Któregoś wieczoru poprosiła mnie o tabletkę – w domu niestety nie miałam nic, co mogłabym jej dać, więc pomyślałam że podam jej… wapno. Zaniosłam, mówiąc, że to mocny lek, po którym szybko zaśnie, a który pozwoli jej spokojnie przespać noc. Na drugi dzień usłyszałam: „Dziękuję – w końcu dobrze spałam! Ale dziś daj mi proszę pół tej tabletki, bo rano nie mogłam się obudzić”.

Sposoby na przesilenie wiosenne

• nie przepracowuj się – wypoczęty organizm jest bardziej wydajny, • śpij nie mniej niż 8 godzin, koniecznie od godz. ok. 22 – dzięki temu łatwiej będzie ci się skoncentrować w ciągu dnia, • odżywiaj się lekkostrawnie – taka dieta doda ci sił w okresie wzmożonego wysiłku, • pij dużo świeżo wyciskanych soków owocowych – dzięki nim naturalnie uzupełnisz niedobory witamin w organizmie, • uzupełnij dietę preparatami wielowitaminowymi – wzmocnisz organizm w walce z infekcjami, • uprawiaj sport – poprawisz swoją kondycję, odczuwając przyjemność związaną z ruchem.

PIęKNA

MA MA Ciąża wywiera ogromny wpływ zarówno na psychikę, jak i na ciało kobiety. Kondycja skóry, włosów i paznokci zależna jest od zmian w gospodarce hormonalnej organizmu. To właśnie hormony sprawiają, że skóra przyszłych mam jest promienna, ale także bardziej wysuszona i narażona na działanie czynników z zewnątrz.

✎ Hanna Napierała Przyszłe mamy mają wątpliwości co do tego, co im wolno, a co nie jest wskazane ani dla ich zdrowia, ani dla bezpieczeństwa malucha. A zatem jaki kosmetyk wybrać, od kiedy zacząć go stosować i na co zwrócić uwagę przy jego wyborze to najczęściej pojawiające się pytania. Podstawowymi kosmetykami, po które sięga każda kobieta, są specyfiki do makijażu, kremy na dzień i na noc oraz żele i balsamy myjące skórę.

Przyszłe mamy powinny stosować swoje ulubione kosmetyki przez cały okres ciąży, gdyż zmiana kosmetyków może wywołać reakcje alergiczne. Niewykluczone jednak, że skóra kobiety w ciąży zareaguje alergicznie czy to na nowe, czy na dotąd często używane kosmetyki. Ciąża jest rewolucją dla organizmu kobiety, dlatego stosując balsamy, żele pod prysznic, kremy, a szczególnie środki do makijażu i demakijażu zwróćmy szczególną uwagę na zachowanie skóry. W ciąży może ona reagować inaczej na kosmetyki. Jeśli zauważymy zaczerwienienie, poczujemy swędzenie, pieczenie, spierzchnięcie czy nadmierne przesuszenie skóry, zmieńmy kosmetyk na inny.

Kobieta w ciąży wyczekuje powiększającego się brzucha i piersi.

Nie jest jednak zadowolona, gdy wraz z nimi pojawiają się rozstępy. Są one zmorą kobiet, ale można z nimi walczyć.

W regularnej sprzedaży dostępnych jest wiele różnych kosmetyków do walki z rozstępami, zaczynając od kremów, poprzez balsamy, na żelach i olejkach kończąc. Nie dajmy się zwariować. Nie kupujmy całej serii kosmetyków – zdecydujmy się na jeden, dwa produkty, najlepiej jednej marki.

Sprawi to, że skład stosowanych kosmetyków nie będzie się powtarzał, ale uzupełniał. Ponadto, jeśli znajdziemy kosmetyk odpowiednio dobrany do naszej skóry, nie warto ryzykować uczulenia, sięgając po inny. O nawilżenie i uelastycznienie skóry warto dbać regularnie, najlepiej rano i wieczorem każdego dnia.

Pomocą w walce z rozstępami będzie też codzienny masaż. Nakładając krem czy balsam na skórę, wykonaj przy okazji krótki masaż miejsca, w którym mogłyby pojawić się rozstępy. Jest on najlepszym sposobem na problemy krążeniowe i obrzęki, a dodatkowo poprawia unaczynienie skóry.

ła. Kosmetyki dla skóry należy stosować z odpowiednim odstępem czasowym, tak by ich składniki zdążyły się wchłonąć. Przerwa powinna wynosić około pół godziny. Rozstępy i cellulit to nie jedyne dolegliwości towarzyszące przyszłym mamom. Często skarżą się one na obrzęk nóg i stóp. Wynika to z problemów z krążeniem krwi, a także gwałtownym wzrostem masy ciała.

J

Kosmetyki dla twoich piersi Biust, zaraz po brzuchu, jest drugim najbardziej zmieniającym się obszarem ciała w trakcie ciąży. Gruczoły mleczne szykują się do karmienia, w związku z czym piersi zwiększają swoją objętość i ciężar. By zapobiec rozstępom, należy nawilżać skórę rano i wieczorem. Dodatkowo w ostatnim trymestrze ciąży zaleca się sięganie po kosmetyki łagodzące i uśmierzające ból oraz obrzęk.

Cellulit w ciąży?

Niestety, nawet w trakcie ciąży u kobiet pojawiać się może tzw. skórka pomarańczowa. Podobnie jak w przypadku rozstępów, także tutaj winowajcą są hormony. Skuteczne w walce z cellulitem będą kosmetyki zapobiegające jego powstawaniu, które można stosować przez całą ciążę. Czym kierować się, szukając odpowiedniego kremu czy balsamu? Pamiętajmy o tym, że skóra w ciąży jest bardziej wrażliwa, dlatego sięgnijmy po specyfik hipoalergiczny.

Przyszłe mamy muszą pamiętać o tym, by nie przesadzić z pielęgnacją swojego cia| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

31

URODA J Na obrzęki i opuchliznę najlepsze będą kosmetyki z substancjami chłodzącymi, np. miętą lub aloesem.

Na wszystkie opisane dolegliwości stosować można dobrane do nich kosmetyki, ale one same nie wystarczą. Dla zwiększenia efektywności ich stosowania zaleca się zbilansowanie diety i ćwiczenia fizyczne. Odpowiedni dobór produktów żywieniowych oraz trochę ruchu pomoże przyszłej mamie utrzymać swoje ciało w dobrej kondycji.

Włosy przyszłej mamy Czy w ciąży można farbować włosy? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Wiadomo jednak, że – by farbowanie było bezpieczne dla przyszłej mamy i dziecka – należy korzystać z naturalnych preparatów. Podczas wykonywania zabiegu na włosach trzeba zadbać o odpowiednią wentylację pomieszczenia, bo to właśnie w zapachu farby jest najwięcej trujących substancji. Po farbę do włosów powinny sięgać dopiero kobiety będące w II i III trymestrze ciąży.

a także unikanie dużego stężenia innych substancji we wdychanym powietrzu. Jak zatem bezpiecznie pomalować paznokcie? Wystarczy wietrzyć pomieszczenie, w którym przeprowadza się zabieg, a unikać używania zmywacza w małych wnętrzach. Paznokcie przyszłej mamy mogą być osłabione – ale bez obaw, i na to jest rada, dedykowane kobietom w ciąży odżywki do pielęgnacji paznokci.

Warto czytać etykiety!

Wszystkie kosmetyki opatrzone są etykietami, w których znajdziemy informacje o ich składzie. Czytajmy je, gdyż zawierają ważne wiadomości.

Sięgajmy po kosmetyki mające w swojej recepturze jak najwięcej naturalnych składników.

Bezpieczne dla przyszłych mam są: gliceryna, kwas hialuronowy, olej z awokado, olejek jojoba, mocznik, wyciągi z ogórka, aloesu, rumianku i drzew herbacianych.

O jakich kosmetykach lepiej zapomnieć w czasie ciąży?

1

Kobietom w ciąży nie zaleca się stosowania kremów działających przeciw pojawiającym się zmarszczkom – kosmetyki te mają w swoim składzie wiele witamin, które mogą powodować przebarwienia skóry,

3 ZASADY

w walce z rozstępami:

1 / Dobieraj

kosmetyki dedykowane kobietom w ciąży, gdyż mają one skład dostsowany specjalnie dla ciebie.

2 / Zadbaj

o regenerację naskórka, nawilżaj miejsca narażone na powstanie rozstępów.

3 / STOSUJ

regularnie kremy i inne kosmetyki – to zwiększa prawdopodobieństwo ich działania.

32

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

Termometr elektroniczny NC 100 jest produktem wysokiej jakości, wytworzonym według najnowszej technologii i sprawdzonym zgodnie z międzynarodowymi standardami. Wyjątkowa technologia termometru zapewnia zawsze precyzyjny i niezależny od zewnętrznych źródeł ciepła odczyt temperatury. Urządzenie przeprowadza samosprawdzenie po każdym uruchomieniu, aby zapewnić precyzyjny pomiar. Termometr NC 100 przeznaczony jest do regularnych pomiarów temperatury ludzkiego ciała.

Może być używany przez osoby w każdym wieku.

Innowacyjna technologia pomiarów przy użyciu promieni IR pozwala na pomiary bez dotykania mierzonego obiektu. To gwarantuje bezpieczny i higieniczny pomiar w kilka sekund.

2

Kosmetyki wyszczuplające, ponieważ ciąża to nieodpowiedni czas na przeprowadzanie kuracji odchudzających – ciało kobiety zmienia się i raczej przybiera ona na wadze,

Zadbane paznokcie Nie ma badań, które udowodniłyby bezpośredni związek kosmetyków do pielęgnacji płytki paznokcia z ich negatywnymi skutkami dla zdrowia przyszłej mamy. Mówi się, że zarówno lakiery, jak i zmywacze do paznokci zawierają trujące substancje, np. aceton, których nie powinno się wdychać.

Zaleca się zatem wybieranie kosmetyków niezawierających acetonu w składzie,

Termometr bezkontaktowy NC 100

• Bezdotykowy pomiar temperatury ciała otoczenia lub przedmiotu (np. mleko w butelce, woda w wanience) • Technologia „Silent Glow” – kolor wyświetlacza zmienia się na czerwony przy temperaturze powyżej 37,5 oC • Testowany klinicznie

3

W ciąży nie poleca się zmieniać dotychczasowych kosmetyków, szczególnie perfum. Kobiece hormony mogą sprawić, że będzie ona szczególnie wrażliwa na nowe zapachy, nawet do tego stopnia, że wywołają one reakcje alergiczne,

Specyfikacja techniczna: Pomiar temperatury ciała: 34,0 – 42,2 ˚C (93,2-108,0 ˚F) Pomiar temperatury obiektu: 0-100,0 ˚C (32-212,0 ˚F) – Rozdzielczość: 0,1 ˚C / ˚F – Dokładność pomiaru: ±0,2˚C, 36,0 - 39,0˚C (±0,4˚F, 96,8 – 102,2˚F)

4

Niebezpieczny dla przyszłych mam może być peeling – nie należy robić go w okolicach brzucha. Nie zaleca się także peelingów mechanicznych i zabiegów oczyszczania twarzy w gabinetach kosmetycznych. Naskórek przyszłej mamy jest bardzo delikatny, dlatego złuszczanie go peelingiem może podrażnić, a nawet uszkodzić skórę. Przy zabiegach oczyszczania twarzy stosuje się kosmetyki, które mogą źle wpływać na kondycję skóry kobiet w ciąży. Ponadto powinna ona unikać nienaturalnych ingerencji w ciało, takich jak użycie prądu przy peelingu mechanicznym.

Organizm przyszłej mamy diametralnie się zmienia i jest dużo bardziej wrażliwy na wszelkie substancje, dlatego najbezpieczniej sięgać po kosmetyki dedykowane kobietom w ciąży. Pamiętajmy jednak, że mimo zapewnień producentów, każdy organizm reaguje inaczej. Podstawą pełnego zdrowia, jest więc stała kontrola swojego ciała! 

Wyświetlacz: Liquid Crystal Display (ciekłokrystaliczny), 4 cyfry plus ikony specjalne Pamięć: – Automatyczna prezentacja ostatniego pomiaru – 30 pomiarów wraz z datą i godzina Podświetlenie wyświetlacza: – zielone (temp. w normie) – czerwone (gorączka)

Waga: 81 g (z bateriami), 56 g (bez baterii) Wymiary: 150 x 40 x 39 mm Szeroki zakres pomiarowy oznacza, że można używać go do pomiaru temperatury ludzkiego ciała na skroni a także do sprawdzania temperatury powierzchni następujących substancji: • mleka w butelce • temperatury wody do kąpieli dla dziecka • temperatury otoczenia

Gwarancja: 5 lat

URODA

3

sposoby

NA WALKĘ

Z CELLULITEM!

Z cellulitem można skutecznie walczyć. Odpowiednia dieta, właściwe kosmetyki i aktywność fizyczna pomagają pozbyć się tej przypadłości i przywrócić skórze gładkość i jędrność.

ODŻYWIANIE Dieta antycellulitowa powinna być bogata w witaminy i składniki, które ułatwiają oczyszczanie organizmu z toksyn. Detoks znacznie przyspieszy metabolizm i ułatwi walkę z pomarańczową skórką.

Organizm oczyszczony z toksyn zaczyna lepiej i szybciej funkcjonować, poprawia się wygląd skóry i zwiększa się jego wydajność. Układając menu, uwzględnij w nim zdrowe produkty i wyeliminuj te, które nie sprzyjają walce.

Włącz do diety: • Cytrynę – cztery szklanki wody z cytryną w ciągu dnia – jedna przed śniadaniem i trzy kolejne przed następnymi posiłkami, pomogą oczyścić organizm i zminimalizują obrzęki. Warto także wykorzystać cytrynę jako przyprawę – sok doskonale sprawdzi się jako dodatek do ryby, a odrobina startej skórki cytrynowej nada aromatu sałatkom i daniom mięsnym.

• Błonnik – bogatym źródłem błonnika są m.in. płatki owsiane, jęczmienne, żytnie oraz otręby. Znajdziesz go również w surowych warzywach i owocach, a także w wieloziarnistym pieczywie.

Błonnik działa jak miotełka, która wymiata z jelit wszelkie nagromadzone niestrawione resztki jedzenia, dzięki czemu doskonale oczyszcza organizm z toksyn. Toksyny magazynowane są głównie w tkance tłuszczowej – jeśli jest ich za dużo, skóra staje się wiotka, miękka, traci swoją sprężystość.

• Zieloną herbatę – spożywana regularnie, przyspiesza metabolizm i jest doskonałym antyoksydantem. Warto włączyć ją do diety i wypijać 3 filiżanki tego napoju w ciągu dnia.

34

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

Cellulit Cellulit to widoczne w tkance podskórnej charakterystyczne zgrubienia, wyglądem przypominające fakturę pomarańczowej skórki. Występuje on najczęściej w biodrach, na pośladkach i udach, choć zdarza się również w innych partiach ciała. Cellulit powstaje w wyniku niewłaściwego rozmieszczenia tkanki tłuszczowej. Przerośnięte komórki tłuszczowe układają się w tkance nieregularnie, powodując widoczne na skórze zmiany.

•

•

1 Dieta

Soki owocowe i warzywne – to kolejny sposób na to, by dostarczyć organizmowi błonnika oraz witamin. Najlepsze są te przygotowane w domu, prosto z sokowirówki, bez dodatku soli i cukru.

Kwasy tłuszczowe omega-3 – mają zbawienny wpływ na układ krwionośny, działają przeciwzapalnie, chronią serce i pomagają w utrzymaniu prawidłowej wagi ciała.

Znajdziesz je w rybach, a także w oleju lnianym, który możesz stosować do sałatek.

✎ Beata Grudziecka

Wyeliminuj z diety: • Sól – jej nadmiar w diecie może prowadzić do zatrzymania zwiększonej ilości wody w organizmie, co z kolei objawia się obrzękami i uczuciem „napompowania” organizmu, a to uwidacznia cellulit. Pamiętaj, że sól znajduje się w niemal całym przetworzonym jedzeniu: mieszankach przypraw, serach, wędlinach, pieczywie i gotowych sosach. Jeśli spożywasz ją w takiej postaci, staraj się nie dodawać jej już więcej do potraw, które przygotowujesz od podstaw.

• Słodycze – bogactwo węglowodanów i tłuszczów, których twój organizm zupełnie nie potrzebuje. Choć może być trudno zrezygnować z tej przyjemności – na czas diety należy odstawić je całkowicie. Zastąp je owocami – surowymi lub suszonymi. ∞ Jedzenie typu fast food – wszelkie potrawy gotowe z pewnością nie ułatwią ci walki z cellulitem. Tłuszcze, węglowodany, sól nie są twoimi sprzymierzeńcami. Jeśli musisz zjeść coś poza domem, czego nie przygotowujesz samodzielnie, wybierz sałatkę i szklankę wody z cytryną.

PARTIE CIAŁA Cellulit występuje najczęściej w biodrach, na pośladkach i udach, choć zdarza się również w innych miejscach.

URODA

Wyeliminuj z diety potrawy tłuste i ostro przyprawione – mogą powodować dyskomfort trawienny i sprzyjają gromadzeniu się wody w organizmie. .

Wzbogać jadłospis o produkty bogate w witaminy z grupy B, np. kiełki zbóż, jajka, drożdże.

Jedz NIEWIELKIE PORCJE, ale często, najlepiej 4-5 razy dziennie.

Wyznacz sobie stałe godziny, o których będziesz jadać posiłki.

Włącz do menu seler, pietruszkę oraz sezonowe owoce, np. arbuz.

Ich dobroczynne moczopędne działanie sprzyja usuwaniu toksyn.

Ogranicz kawę i używki Używki zostawiają w organizmie szkodliwe substancje, które trafiają m.in. do komórek tłuszczowych.

Ponadto palenie papierosów osłabia naczynia krwionośne, więc może spowodować zastoje i obrzęk.

Usuń solniczkę ze stołu Sól może powodować obrzęki.

Doprawiaj dania ziołami, np. bazylią, kolendrą, natką pietruszki.

Pij dużo zielonej herbaty, która przyspiesza przemianę materii.

Wybieraj produkty lekkostrawne, np. ryby, białe mięso, chude sery, ryż. To produkty przyspieszające tempo przemiany materii.

Codziennie wypijaj co najmniej 1,5 litra wody. Sięgaj po nią zamiast słodkich, gazowanych napojów. Pomoże ci wypłukać z organizmu toksyny.

Wzbogać dietę o owoce i warzywa Są źródłem łatwo przyswajalnych witamin i mikroelementów.

WYBIERAJ potrawy bogate w kwasy tłuszczowe omega-3, omega-6 i omega-9.

Substancje te poprawiają metabolizm tkanek zaatakowanych przez cellulit, przyspieszają spalanie tkanki tłuszczowej i zapobiegają odkładaniu się tłuszczu. Jadaj zatem często ryby, orzechy, oleje roślinne, oliwę i tzw. miękkie margaryny.

Wybieraj produkty będące żródłem potasu (ziemniaki, sałatę, pomidory), który działa przeciwobrzękowo.

Ogranicz słodycze i fast foody. Są kopalnią szkodliwych substancji, które odkładają się w komórkach tłuszczowych.

J | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

35

3

URODA

2

CWICZENIA

Ruch jest podstawą. W walce z cellulitem skup się na brzuchu, udach i pośladkach, pamiętaj, że efekt zależy przede wszystkim od systematyczności. Ćwicząc regularnie stymulujesz poszczególne partie ciała do szybszego spalania nagromadzonej w nich tkanki tłuszczowej. Dzięki aktywności fizycznej tkanka podskórna wygładza się i cellulit znika szybciej. Nie szukaj więc wymówek i zadbaj o to, by w ciągu dnia znaleźć choć pół godziny na ćwiczenia. Doskonałym rekwizytem do domowej gimnastyki jest piłka.

KKOSMETYKI OSMETYKI

5 MINUT PRACY

J Twoim sprzymierzeńcem w walce z cellulitem będą kremy, balsamy i peelingi. Pomogą też domowe zabiegi, które przygotujesz z ich wykorzystaniem.

• Peelingi – zanim zaczniesz stosować preparaty antycellulitowe, twoja skóra będzie potrzebowała peelingu.

Nie dość, że stosując go, złuszczysz martwy naskórek i przygotujesz skórę na lepsze wchłanianie pomocnych kosmetyków, to dodatkowo poprawisz krążenie, dzięki czemu kosmetyki wchłoną się i zaczną działać szybciej.

Możesz kupić gotowy peeling lub przygotować go samodzielnie, używając ulubionego żelu pod prysznic.

Dodaj do niego garść kawowych fusów i garść zmielonych płatków owsianych.

Wymieszaj, odczekaj chwilę i tak przygotowaną gęstą papkę wetrzyj mocno w skórę. Masuj kilka minut, po czym spłucz.

• Balsamy i kremy – te przygotowane specjalnie z myślą o walce z cellulitem zazwyczaj działają wieloetapowo. Wygładzają skórę, redukują podskórną tkankę tłuszczową, po-

36

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

Mariusz Mróz, – trener personalny (www.mariuszmroz.pl)

20

minut pracy

POZIOM 1 Ćwiczenie powtórz kolejno 10, 15 i 20 razy. Wykonaj 3 serie.

prawiają krążenie i ujędrniają. Efekty są widoczne po kilku tygodniach, ale musisz pamiętać, że sam kosmetyk nie wystarczy. By kuracja była skuteczna, trzeba jednocześnie pamiętać o diecie i aktywności fizycznej.

• Serum modelujące – to rodzaj kosmetyku, który pozwala przywrócić idealny kształt ciału po redukcji cellulitu. Zazwyczaj jest to mocno skoncentrowana mieszanka składników, które pomagają skórze zachować prawidłowe napięcie i jędrność.

Nie bez znaczenia jest skład kosmetyków.

Przy wyborze peelingu, balsamu czy kremu warto sprawdzić, czy posiada on w składzie przynajmniej jeden z poniższych składników: • Kofeina – poprawia krążenie w skórze i tkance podskórnej, powodując lepsze krążenie, a co za tym idzie szybsze spalanie tkanki tłuszczowej.

• Guarana – podobnie jak kofeina przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej i zapobiega odkładaniu się nowej.

• L-karnityna – przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej, wygładza powierzchnię skóry, usprawnia przepływ limfy, dzięki czemu zapobiega tworzeniu się obrzęków.

• Algi morskie – mają działanie oczyszczające, przyspieszają metabolizm tkanki tłuszczowej, energetyzują skórę.

URODA

POZIOM 2 Ćwiczenie powtórz kolejno 10, 15 i 20 razy. Wykonaj 3 serie.

10 MINUT PRACY

POZIOM 3 Zimne kąpiele i masaże

Chcąc pozbyć się cellulitu, zrezygnuj z gorących kąpieli – zamiast tego weź zimny prysznic i masuj skórę w miejscach, gdzie jest cellulit, szczotką (ze sztywnego włosia) lub masażerem. W ten sposób rozbijasz komórki tłuszczowe, pobudzasz krążenie, ujędrniasz skórę i przygotowujesz ją na nałożenie balsamu. Masaż to twój sprzymierzeniec.

Ćwiczenie powtórz kolejno 10, 15 i 20 razy. Wykonaj 3 serie.

Dla początkujących Usiądź na piłce, wyprostuj plecy. Ręce wyciągnij prosto przed siebie i na przemian unoś ciężarki nad głowę – raz lewą, raz prawą rękę.

Dla średnio zaawansowanycH Połóż się na plecach z rękoma wzdłuż tułowia. Piłkę chwyć między łydki. Unieś ją zgiętymi nogami w kolanach, najpierw na wysokość kolan, a potem spróbuj je wyprostować. Trzymaj piłkę uniesioną w taki sposób przez 10 sekund, następnie opuść nogi na podłogę.

Podstawą walki z cellulitem jest dieta, trening oraz odpowiednie kosmetyki, które warto połączyć z masażami poszczególnych partii ciała. Najlepiej wybrać ćwiczenia na nogi, a w szczególności uda oraz pośladki, np. bieganie, przysiady, ćwiczenia z piłką, a także zrezygnować z obcisłych ubrań, przez które skóra jest niedotleniona. Jeśli nie odpowiadają ci ćwiczenia z piłką, zastąp je inną aktywnością – wyjdź na godzinny spacer lub potańcz do ulubionej muzyki. Nawet jeśli podczas pracy twoje ciało jest w nieustannym ruchu, gimnastyka lub inna forma aktywności fizycznej powinny stać się rytuałem, na który za jakiś czas twój organizm będzie codziennie czekał.

Dla zaawansowanych Podeprzyj się na wyprostowanych dłoniach, nogi opierając na piłce; pamiętaj o prostych plecach. Następnie uginaj i prostuj ręce, starając się zatrzymać piłkę w tym samym miejscu. 

5 MINUT PRACY

Wykonując regularnie podane serie ćwiczeń, zredukujesz tkankę tłuszczową i dotlenisz skórę, zmniejszając widoczność cellulitu. | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

37

URODA

abc

Męska pielęgnacja skóry twarzy przestała być tematem tabu – panowie coraz częściej i chętniej sięgają po kosmetyki, które pozwalają ich cerze lepiej wyglądać. Smutna męska półka w łazience z pianką, maszynką do golenia i szczoteczką do zębów powoli odchodzi w niepamięć – mężczyźni chcą dbać o siebie, chcą wiedzieć więcej i być świadomymi konsumentami. Śmielej pytają w drogeriach o kremy, żele, pianki.

To zmiana w świadomości, którą należy wspierać.

SIĘGNIJ PO krem Twoja skóra potrzebuje nawilżenia, choć raz dziennie. Wieczorem dobrym wyborem będzie lekka emulsja lub preparat żelowy.

Szybko się wchłonie, nie pozostawiając tłustej warstwy, której wielu mężczyzn nie lubi. Rano nałóż krem z filtrem UV.

Ulepsz golenie Codzienne golenie twarzy wysusza skórę i podrażnia ją – naskórek należy zregenerować, najlepiej stosując żele i pianki zawierające aloes, masło kakaowe, panthenol. Nawilżą skórę i ukoją ją – warto jednak odczekać chwilę po ich zaaplikowaniu, by skutecznie zmiękczyć zarost.

Po goleniu koniecznie nałóż mleczko lub balsam – łagodzące i nawilżające.

Wiele kosmetyków ma także działanie dezynfekujące. Jeśli stosujesz wodę po goleniu, zamień ją na tę bez alkoholu, dzięki temu nie wysuszysz cery.

Katarzyna Schwermer – kosmetyczka z 12-letnim doświadczeniem.

Prowadzi salon kosmetyczny Madam w Luboniu. Prywatnie żona i mama trojga dzieci.

Magiczne PLUS 30�

Zestaw obowiązkowy

Po przekroczeniu 30. roku życia także męska skóra potrzebuje większej ilości preparatów odżywczych, z witaminami i mikroelementami. Kosmetyki z wyciągiem z miłorzębu japońskiego i żeń-szenia zapewnią jej dodatkowe odżywienie i natlenienie.

Czy istnieje „żelazny” zestaw kosmetyków, które każdy mężczyzna powinien mieć? – Wymieniłabym tu 3 obowiązkowe specyfiki. Pierwszy z nich to mydło lub płyn, wzbogacone o substancje o działaniu antybakteryjnym i przeciwzapalnym, używane podczas wieczornej pielęgnacji skóry. Składnikami aktywnymi w tych kosmetykach mogą być kwas salicylowy, sok z brzozy, gliceryna lub ekstrakt z zielonej herbaty. Drugim punktem obowiązkowym

MĘSKA CERA

– pod kontrolą!

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

CERY

Lub żel do mycia twarzy – doskonale oczyszczą skórę, nie naruszając jednocześnie warstwy ochronnej. Mydło, przez swój zasadowy odczyn, powoduje ucieczkę wody ze skóry, przez co czujesz, jakby skóra była ściągnięta czy piekła.

Nie unika wątpliwości, że męska cera wymaga innej pielęgnacji od kobiecej. – Potrzeby skóry są różne, zależnie od płci – cera mężczyzn wymaga najczęściej kremów lekkich, nawilżających, łatwo wchłaniających się i niepozostawiających uczucia lepkości. Mężczyźni wybierają kremy po goleniu, które zawierają składniki łagodzące i przeciwzapalne, a także specyfiki działające antybakteryjnie – mówi Katarzyna Schwermer, kosmetyczka.

38

MĘSKIEJ PIELĘGNACJI

Zamień mydło na piankę

✎ Adam Górny

będzie krem lub balsam łagodzące zaczerwienienia i podrażnienia po goleniu. Zapobiegają one także wrastaniu włosków i nawilżają skórę. W ich składzie znajdziemy np. d-panthenol, allatoin oraz witaminę E. Ostatnim kosmetykiem będzie krem przeciwzmarszczkowy z filtrem UV. Zwróćmy uwagę, czy krem taki zawiera kwas hialuronowy, olejek arganowy lub retinol. Wio-

URODA

sną filtr w nich zawarty nie musi być duży – wystarczy między 6 a 15. Te trzy pozycje są absolutnym minimum męskiej kosmetyczki. Warto wybrać specyfiki z jednej linii – ich działanie będzie się wzajemnie wspierać, a nie wykluczać. Ułatwi też na pewno decyzję zakupową panów, którzy nie lubią spędzać dużo czasu w drogerii – doradza Katarzyna Schwermer.

Męska skóra…

• …za sprawą testosteronu starzeje się wolniej niż kobieca.

• …jest o ok. 20% grubsza od kobiecej – a więc bardziej odporna na wpływ czynników zewnętrznych, np. słońca.

• …ma więcej gruczołów łojowych – u mężczyzn łatwiej o zaskórniki i krosty.

Zróbcie wspólne domowe SPA

1

JAK ZACHĘCIĆ

MĘŻCZYZNĘ DO WIĘKSZEJ TROSKI O CERĘ?

Kobiety urządzają domowe wieczory SPA – nakładają maseczki, pielęgnują dłonie, robią peelingi; pomijają jednak panów. A to idealny sposób, by zachęcić go do wypróbowania zabiegów i kosmetyków, o których wcześniej nie miał pojęcia. W domowym zaciszu może bezpiecznie nałożyć nawilżającą maskę lub serum pod oczy, przekonując się o ich właściwościach kosmetycznych i pielęgnacyjnych. Zapalcie świece, ubierzcie białe, niemal jak z hotelu szlafroki, włączcie nastrojową muzykę i delektujcie się chwilami tylko dla siebie.

A to wszystko w połączeniu z troską o męską cerę.

2

Zachęcaj krok po krokU Męskiej kosmetyczki nie warto rewolucjonizować jednego dnia – pokazuj nowe kosmetyki raczej stopniowo, pozwalając mu oswoić się z kolejnymi nabytkami. 

| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

39

10 dobrych nawyków

–na zdrowie!

✎ Agnieszka Wajnor

1

5

Postaw na ludzi

Ćwicz mózg!

Otaczaj się przyjaciółmi. Obecność pogodnych, entuzjastycznie nastawionych do życia ludzi w naszym otoczeniu sprawia, że łatwiej stawić czoła codzienności, a uśmiech jest naszym codziennym towarzyszem. Towarzystwo osób nam przychylnych wyzwala kreatywność i dobrą energię, pobudzając do działania. Przyjaźń to empatia, wdzięczność, zrozumienie i akceptacja – to prosta droga do zdrowia psychicznego i lepszej wędrówki do wnętrza samego siebie.

Z wiekiem nasza pamięć i zdolność koncentracji ulegają osłabieniu.

Można jednak pracować nad ich kondycją. Łamigłówki, sudoku, krzyżówki, układanie puzzli (wraz z przyjaciółmi), proste rachunki matematyczne bez użycia kalkulatora czy strategiczne gry planszowe nie tylko wypełnią nam czas radością i zabawą, ale i zmobilizują umysł do wysiłku. Nie bez wpływu na aktywność mózgu pozostaje czytanie – książki, to nie tylko sposób na dobry relaks, to także prosty i skuteczny przepis na rozruszanie szarych komórek.

2

Pa, pa, papierosku!

Nie trzeba być palaczem, by wiedzieć, że palenie to szybsze starzenie się komórek, trzykrotnie wyższe ryzyko udaru mózgu oraz zawału lub choroby wieńcowej. Nie istnieje bezpieczna liczba papierosów, które wypalone nie wpływają na stan zdrowia. Każdy z nich to także nieświeży oddech, zapach tytoniu na ubraniach oraz żółty osad na skórze.

Na pożegnaniu papierosów skorzystają też nasze kubki smakowe – bez papierosowego posmaku wszystkie posiłki zasmakują lepiej.

3 Uprawiaj seks

Lśniące włosy, jędrniejsze ciało, lepszy nastrój to tylko niektóre z korzystnych oddziaływań seksu na fizyczność człowieka. Seks ma ogromny wpływ na psychikę i nasz stan emocjonalny.

Wytwarzana podczas współżycia serotonina dotlenia mózg, dzięki czemu szybciej zapamiętujemy, zwiększa się nasze tempo uczenia oraz szybkość reakcji na bodźce zewnętrzne. Po udanym stosunku bliskość i więź między partnerami zacieśniają się.

40

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

4

Woda – żywioł zdrowia Już 10-procentowy ubytek wody w organizmie sprawia, że jesteśmy niemal całkowicie niezdolni do wykonywania jakichkolwiek czynności fizycznych. Należy więc pić ją często i małymi łyczkami.

Regularne picie wody (od 1,5 do nawet 3,5 l dziennie) poprawia metabolizm, zmniejszając apetyt i wspomagając trawienie, redukuje cholesterol, wspiera pracę wątroby, nawilża skórę – przez co wzrasta jej elastyczność i znika cellulit, dodaje energii, zwalcza zmęczenie oraz dotlenia cały nasz organizm.

Zdrowie ma, jak widać, swoje źródło w wodzie!

6

Dobra–zła kawa

Czasem nie wyobrażamy sobie dnia bez filiżanki porannej kawy. W tej małej dawce kofeiny nie ma nic złego – podwyższony poziom hormonów szczęścia, zastrzyk energii czy szybsze tętno zmotywują nas do działania.

Zbyt duża ilość kawy w ciągu dnia nie przestaje jednak wpływać na nasz organizm stymulująco. Jej nadmiar sprawia, że stajemy się zbyt pobudzeni, rozdrażnieni, a nasze serce jest nadmiernie obciążone.

Kawa podrażnia żołądek, obciąża wątrobę i woreczek żółciowy, może również rozregulować nasz cykl snu. Pijmy ją więc z przyjemnością, ale i z umiarem.

Jesteś tym, co jesz Regularne spożywanie posiłków bogatych w warzywa, produkty z zawartością błonnika, nasiona i orzechy, ograniczenie soli oraz produktów przetworzonych szybko zaowocują bardzo dobrym samopoczuciem. Czekolada raz na jakiś czas także zadziała na nas korzystnie. Warto zadbać, by posiłki były ładnie podane oraz odpowiednio przyprawione, np. świeżymi ziołami. Przyjemność dla oczu to również przyjemność dla podniebienia.

7

89

10

Zbawienna dawka snu

Wbrew pozorom to jakość snu, a nie jego długość jest najważniejszym czynnikiem pozwalającym na regenerację organizmu i podtrzymanie naszych sił witalnych. Sen składa się z trzech stadiów snu NREM (N1, N2, N3) i ze snu REM (marzenia senne). W trakcie dwóch pierwszych sen jest płytki, a dopiero podczas stadium N3 śpimy głęboko i regenerujemy organizm. Także wypracowanie stałych godzin snu wpływa na człowieka dobroczynnie – organizm przyzwyczaja się do rytmu aktywności i wypoczynku. Jeśli zarwana noc jest nieunikniona (prawidłowa długość snu to ok. 8 godzin) – z pomocą przyjdzie nam krótka drzemka, najlepiej nie dłuższa niż 30 min i przed godziną 16. Nasz sen zakłócić może także zbyt obfity posiłek. W ten sposób zaburzamy pracę przewodu pokarmowego, ponieważ nasz organizm, zamiast odpoczywać, skupia się na trawieniu. Warto tuż przed spaniem zrezygnować z telewizji oraz zostawić na półce smartfon czy tablet. Światło emitowane przez ekrany sugeruje naszemu umysłowi, że powinien być aktywny. 

Relax, take it easy!

Nie samą pracą żyje człowiek. Nawet mała chwila dla siebie po dniu pracy zapewni nam zdrowie, spokój wewnętrzny oraz radość. Spacer z pupilem, domowe SPA, interesująca lektura, spotkanie z przyjaciółmi, muzyka, gotowanie czy rozwój naszej pasji, np. szydełkowania lub majsterkowania, zapewnią równowagę między życiem zawodowym a osobistym.

Rusz się!

Aktywność fizyczna to najskuteczniejszy wróg siedzącego trybu pracy.

Jazda na rowerze, jogging czy fitness obniżą ciśnienie oraz poziom cholesterolu, zwalczą tkankę tłuszczową, a także zredukują napięcia wywołane stresem obecnym w codziennym życiu. Metoda 3 × 3, czyli 3 razy w tygodniu po minimum 30 minut aktywności ruchowej, ochroni nas przed osteoporozą, wpłynie korzystnie na przemianę materii, poprawi kondycję, zredukuje objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) oraz dostarczy dawkę endorfin – hormonów szczęścia!

REKLAMA

W DOBREJ FORMIE

NIE CHRAP!!!

WYRÓB MEDYCZNY Spray do gardła NIE CHRAP!!! zawiera składniki pochodzenia naturalnego o doskonałych właściwościach wzmacniających tkanki miękkie gardła. Istotą działania preparatu jest napięcie podniebienia miękkiego oraz tkanek miękkich gardła zapewniające rozszerzenie dróg oddechowych, co przyczynia się do zmniejszenia drgań tworzących uporczywe dźwięki chrapania. NIECHRAP!!! w swoim składzie zawiera unikalną kompozycję olejków eterycznych oraz wyciągu z korzenia prawoślazu. Korzystamy z naturalnych składników w naszym produkcie, dlatego preparat jest bezpieczny w użyciu i może być stosowany codziennie. Dzięki wyjątkowemu składowi, działa wzmacniająco i nawilżająco na tkanki miękkie gardła ułatwiając przepływ powietrza przez drogi oddechowe skutecznie redukując odgłosy chrapania. Ściany gardła są strukturą miękką zbudowaną głównie z mięśni, tkanki tłuszczowej i łącznej, w związku z tym w czasie snu w następstwie relaksacji mięśni dochodzi do ich zapadania się do środka i zawężania średnicy dróg oddechowych. Dodatkowo przepływające powietrze zasysa ku środkowi wiotkie elementy ściany gardła.

Spray do gardła NIECHRAP!!! nawilża oraz wzmacnia tkanki miękkie gardła ułatwiając przepływ powietrza przez drogi oddechowe.

Usztywnienie górnych dróg oddechowych zapobiega drganiom wiotkiej części podniebienia i języczka co w znacznej mierze redukuje zjawisko akustyczne jakim jest chrapanie.

Producent: P.F.”PROLAB” sp. j. ul. Przemysłowa 3, Paterek, 89-100 Nakło n/Notecią

W DOBREJ FORMIE

W DOBREJ FORMIE Czy żeby uprawiać sport, trzeba koniecznie wyjechać za miasto?

Coraz więcej miast stawia na rozwój w dziedzinie rekreacji, udostępniając obiekty sportowe i gospodarując przestrzenią sprzyjającą aktywności fizycznej, zaspokajając potrzebę ruchu zarówno młodych dorosłych, jak i aktywnych seniorów. Czy jednak zdajemy sobie sprawę z możliwości, jakie oferuje nam, aktywnym ruchowo dorosłym ludziom, coraz bardziej przyjazna przestrzeń miejska?

✎ Aleksandra Kaczmarek

Wiele dyscyplin sportu z powodzeniem uprawiać możemy w parkach, alejkach i na torach przeszkód zbudowanych specjalnie w tym celu. Od popularnego nordic walkingu przez miejską jogę i siłownie „pod chmurką” aż do placu zabaw dla dorosłych – wystarczy wybrać coś odpowiedniego dla siebie.

ty kontaktowe. Znaczne zaangażowanie wielu grup mięśniowych (zwłaszcza kończyn dolnych i tułowia), a do tego długotrwały trening zdecydowanie poprawią naszą wydolność i wytrzymałość oraz mogą przyczynić się do zrzucenia zbędnych kilogramów. Aby uniknąć przeciążeń i kontuzji, warto zaopatrzyć się w dobre buty, dostosowane do powierzchni, po której się poruszamy.

NORDYCKI SPACER, CZYLI BIERZ KIJE I W DROGĘ!

Z Poziom trudności: Z Zaopatrz się w: kijki nordic walking oraz sportowe buty ze ścię-

tą podeszwą w tylnej części (pod piętą) i elastycznym śródstopiem, wygodny strój

ODPOWIEDNI DLA SENIORÓW

Z

Na czym polega?

Nordic walking to skandynawska forma rekreacji, która – stworzona prawie 100 lat temu – na podbój świata wyruszyła pod koniec XX w.

Od razu – dzięki swej prostocie – trafiła w gust wielu ludzi. Nordic walking to chód ze specjalnymi kijami, które podczas treningu angażują niemal 90% mięśni ciała, jednocześnie odciążając stawy. Bez problemu można go uprawiać samodzielnie czy z grupą w parku, jednak miasto nie stanowi ograniczeń. Nie ma znaczenia, po jakim podłożu będziemy się poruszać (chodniki czy piaszczyste ścieżki) – ważniejsze jest, aby ruch wykonywać według założeń techniki. To zapewni najlepsze efekty treningowe.

Aleksandra Kaczmarek – fizjoterapeutka, absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Ukończyła liczne kursy z zakresu diagnozowania i terapii dolegliwości w obrębie narządu ruchu. Jest certyfikowanym terapeutą metody Kinesiologytaping oraz instruktorem Rekreacji Ruchowej o specjalności Fitness.

Jej codzienna praktyka opiera się na pracy z ciałem osób w każdym wieku, cierpiących na schorzenia narządu ruchu. Liczną grupę jej pacjentów tworzą sportowcy i tancerze, gdyż jako osoba aktywna fizycznie i wieloletnia tancerka potrafi doskonale zrozumieć zagrożenia i potrzeby związane z tymi formami ruchu.

Z

Dla kogo?

Tak naprawdę dla każdego, jednak szczególnie poleca się go seniorom, dla których niewskazane są większe obciążenia czy spor-

J REKLAMA

SPORTOWY

REKLAMA 1/2

PULS

MIASTA 42

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

43

W DOBREJ FORMIE

W DOBREJ FORMIE J STREET WORKOUT – PLAC ZABAW DLA DOROSŁYCH

Z Poziom trudności: STREET WORKOUT (ang. street – ulica, workout – trening) to rodzaj ćwiczeń na świeżym powietrzu, wykonywanych z użyciem elementów tzw. małej architektury: trzepaków, murków, latarni, bramek piłkarskich itp.

Z Na czym polega?

JOGA NA TRAWIE, CZYLI NOWA FORMA PIKNIKU

Z Poziom trudności: Z Zaopatrz się w: wygodny strój, matę do ćwiczeń Z Na czym polega?

Joga – dla niektórych po prostu system ćwiczeń, dla innych filozofia i sposób na życie. Wywodzi się z Indii i występuje pod wieloma odmianami. Jej podstawą są asany, czyli pozycje gimnastyczne o działaniu rozciągającym, wzmacniającym i oczyszczającym ciało na poziomie fizjologicznym. Uprawiana początkowo w małych, odizolowanych salkach, szturmem wdarła się na sale w klubach fitness czy na teren zielony w parku. Dziś widok gimnastykujących się na trawie joginów-amatorów już nikogo nie dziwi.

Z

Dla kogo?

Dla wszystkich tych, którzy cenią sobie pracę w zgodzie ze swoim ciałem i którzy pragną oderwać się na chwilę od otaczającego, pędzącego świata. Nie ma ograniczeń wiekowych do uprawiania jogi, gdyż działa ona wielokierunkowo nie tylko na układ ruchu, ale też na system krążenia, układ nerwowy i oddechowy, wspomaga pracę narządów wewnętrznych oraz pozytywnie wpływa na naszą psychikę. Świetnie łączy w sobie takie cele jak wzmocnienie ciała, rozciągnięcie mięśni przykurczonych, a także jako składowa rehabilitacji. Czasem zawiera w sobie elementy medytacji, co dodatkowo wpływa kojąco i wyciszająco.

Jedynym obciążeniem, jakie się stosuje w tej dyscyplinie, jest ciężar swojego ciała (lub ciała partnera). Obecnie w Polsce powstaje coraz więcej specjalnie do tego celu przystosowanych parków (place zabaw dla dorosłych), wyposażonych w drążki rozmieszczone na różnych wysokościach, poręcze lub drabinki. Jest to świetny sposób na wzmocnienie kondycji i poprawę sylwetki, gdyż pracując z obciążeniem, zdecydowanie zwiększa się zaangażowanie układu nerwowo-mięśniowego, co pozytywnie wpływa na nasz rozwój fizyczny.

Mięśnie stają się silniejsze, bardziej wytrzymałe, a sylwetka smuklejsza i zgrabniejsza.

Z

Dla kogo?

Niby dla wszystkich, jednak warto zastanowić się, czy ta forma ruchu na pewno będzie dla nas odpowiednia. Zdecydowanie nada się dla młodych ludzi, których kondycja fizyczna pozwala na pokonanie ciężaru własnego ciała i będzie punktem wyjścia do dalszego rozwoju.

SIŁOWNIE ZEWNĘTRZNE – TRENING POD CHMURKĄ

Z Poziom trudności: Z Na czym polega?

Coraz częściej w parku czy na osiedlu możemy natrafić na urządzenia do ćwiczeń dla osób dorosłych i starszych – to siłownie na świeżym powietrzu. Urządzenia cieszą się szczególną popularnością wśród seniorów, którzy całymi grupami zbierają się, aby poćwiczyć w plenerze. Na przyrządach można ćwiczyć praktycznie każdą partię mięśniową – i to w dodatku bezpłatnie.

Z

Dla kogo?

Idea siłowni zewnętrznych skierowana jest głównie dla seniorów, dla których intensywne zajęcia fitness lub sesja w zamkniętej siłowni w klubie nie są odpowiednim rozwiązaniem. Po kilku sesjach treningowych, kiedy nabierzemy już wprawy i ustalimy indywidualny program ćwiczeń, pozostanie tylko czekać na efekty pracy. 

WYMAGANIA KONDYCYJNE Nie zaleca się uprawiania street workoutu osobom rozpoczynającym przygodę z aktywnością ruchową, zwłaszcza powyżej 50. roku życia, ze znacznymi ograniczeniami ruchowymi, stwierdzoną osteoporozą lub zaburzeniami neurologicznymi, gdyż w tym sporcie wymagana jest dobra koordynacja i siła mięśniowa.

REKLAMA

REKLAMA 1/2

JOGA nie dla wszystkich W jodze przeciwskazania mogą stanowić choroby bezpośrednio uniemożliwiające wykonanie asanów, np. choroby kręgosłupa lub związane z układem krążenia, dlatego uczestnictwo w zajęciach warto skonsultować z lekarzem lub trenerem.

44

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

45

ZDROWIE NA TALERZU

ZDROWIE NA TALERZU

Mówi się, że śniadanie to najważniejszy posiłek dnia. Popularne jest także stwierdzenie, że powinno ono być „królewskie”, a w odróżnieniu od pozostałych posiłków w ciągu dnia – które mają być zdecydowanie skromniejsze. Czy jest w tym ziarno prawdy? Jakimi zasadami kierować się, komponując ten posiłek? Zależnie od wieku, możliwości metabolicznych, przebytych chorób czy stylu życia śniadanie będzie wyglądało inaczej.

Poranek to czas dużej aktywności organizmu (i fizycznej, i psychicznej) – po nocnej przer wie należy dostarczyć organizmowi energii do funkcjonowania. Śniadanie odgrywa więc dużą rolę w całodziennym żywieniu. – Posiłek ten powinien stanowić ok. 25–30% naszego dziennego zapotrzebowania na energię.

Nie należy jednak przesadzać – nie zjadajmy na śniadanie połowy tego, co mamy spożyć w ciągu całego dnia – mówi Aneta Bednarek, dietetyczka z wieloletnim doświadczeniem.

– Każde śniadanie powinno zawierać węglowodany – najlepiej te złożone, w postaci pieczywa pełnoziarnistego, płatków owsianych, kasz czy produktów z mąki pełnoziarnistej (np. naleśników), oraz produkt białkowy – jajko, ser, mleko, jogurt, wędlina, ryba, a także warzywa lub owoce – jako mały deser. Należy też zadbać, aby śniadania były różnorodne. Nawet najsmaczniejsza owsianka znudzi się, jeśli będziemy ją jeść przez kilka tygodni codziennie.

Amarantus Rodzaj zboża, który charakteryzuje się wysokimi wartościami odżywczymi i zdrowotnymi. Zawiera 5-krotnie więcej żelaza od szpinaku lub pszenicy, jest cennym źródłem bezglutenowego białka. Wpływa korzystnie na pracę jelit ze względu na dużą zawartość białka. Ziarna amarantusa polecane są osobom chorującym na cukrzycę.

46

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

Poranna

dawka energii ✎ Marta Ferenc

Poranny pośpiech – zły doradca Rano wielu z nas spieszy się, nie ma czasu na spokojne śniadanie. Pijemy kawę i biegniemy do pracy. Czy takie postępowanie może mieć dla organizmu zgubne skutki? Dietetyczka potwierdza: – Takie działanie zazwyczaj kończy się zgagą, refluksem i dodatkowymi kilogramami.

Organizm po nocnej przerwie potrzebuje składników energetycznych na czynności życiowe, a zimą także na ogrzanie organizmu. Jeśli mu ich nie dostarczymy, z następnego posiłku „odłoży” sobie zapas. W ten sposób łatwo przybrać na wadze. Co ciekawe, większość osób z nadwagą czy otyłych nie ma nawyku jedzenia śniadań i zmiana tego często jest najtrudniejszym krokiem we wprowadzeniu diety. Istnieją badania świadczące o tym, że osoby, które regularnie jedzą śniadania, mają niższy poziom stężenia cholesterolu LDL i triglicerydów we krwi oraz niższe stężenie glukozy, co zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy i chorób sercowo-naczyniowych.

CHOLESTEROL LDL tzw. zły cholesterol. Jego nadmiar prowadzi do niewydolności żylnej.

Konsultacja merytoryczna: Aneta Bednarek – dietetyk, instruktorka nordic walking.

Absolwentka Uniwersytetu Adama Mickiewicza i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Chce zmieniać nawyki żywieniowe, udzielając porad indywidualnych.

Wyznaje zasadę, że dieta to nie wyrzeczenie, a zmiana stylu życia, która po latach procentować będzie dobrym zdrowiem.

Swoją wiedzą dzieli się, edukując słuchaczy policealnych studiów zawodowych oraz biorąc udział w projektach dotyczących zdrowego stylu życia dla dzieci i seniorów.

Niejedzenie śniadań więc, oprócz nieprzyjemnych dolegliwości i nadwagi, mieć zgubne skutki dla zdrowia w dalszej przyszłości.

Zjedz śniadanie i skoncentruj się Problem niejedzenia śniadań dotyczy w dużej mierze najmłodszych – wiele dzieci wychodzi do szkoły bez śniadania lub zjada rano drożdżówkę czy batonik, co trudno jednak nazwać wartościowym posiłkiem. Tymczasem po solidnym posiłku łatwiej się skupić i uczyć. Co powinni jeść na śniadanie najmłodsi, by być kreatywnymi i pełnymi energii w szkole?

Poranny posiłek warto celebrować i wcielić go do rytuałów rodzinnych na stałe – choć wymagać to będzie wstania kilkanaście minut wcześniej, zaprocentuje na resztę dnia. Nawyk jedzenia śniadania ma również niebagatelny wpływ na dorosłe życie dzisiejszych dzieci.

TRIGLICERYDY podstawowy składnik tkanki tłuszczowej. Zwiększone stężenie triglicerydów jest czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

WARTOŚCIOWE ŚNIADANIE DLA… DZIECKA

Owsianka na mleku z owocami

– Dzieci często przychodzą do szkoły na czczo, szybko zaczynają lekcje, na pierwszej przerwie czas zajmują koledzy i wiele ważnych rzeczy do omówienia i zrobienia, a o tym, że trzeba coś zjeść, przypominają sobie w południe. Pojawiają się więc problemy z koncentracją, ospałość i podatność na różnego rodzaju infekcje – mówi Aneta Bednarek.

DIABETYKA

Pieczywo pełnoziarniste z twarożkiem i pomidorem + herbata bez cukru

Zachęcający posiłek Śniadanie najmłodszych powinno zawierać przede wszystkim produkt mleczny – może to być kubek kakao, mleko lub jogurt czy kefir. Należy unikać produktów zawierających duże ilości cukrów prostych, a zwłaszcza syropu glukozowo-fruktozowego, np. w postaci gotowego mleka czekoladowego.

– Dzieci rano często jedzą płatki z mlekiem – to dobry pomysł, jednak unikajmy słodkich kulek i gwiazdeczek. Podajmy dzieciom owsiankę z owocami czy orzechami, naturalne muesli bez cukru, amarantus, płatki kukurydziane, ale takie bez dodatkowego cukru. Słodki smak możemy nadać, dodając suszone owoce czy miód – pamiętając, że traci on swoje wartości w wysokiej temperaturze. Pozytywny wpływ na koncentrację mają orzechy – można je dodać do płatków lub dać dziecku jako przekąskę na śniadanie do szkoły.

Jeśli kanapki, to z pieczywa ciemnego, razowego, z masłem lub olejem roślinnym, chudą wędliną lub serkiem i warzywami (ogórki, rzodkiewki, pomidory, papryka – wybór jest ogromny). Do tego kubek mleka lub kakao – tak zapewnimy najmłodszym dobry, poranny start. 

OSOBY STARSZEJ

Dieta osób chorych na cukrzycę powinna się opierać na mniejszych posiłkach w regularnych odstępach czasu. Śniadanie powinno pomóc utrzymać glikemię na prawidłowym poziomie, dlatego musi opierać się na produktach pełnoziarnistych. Należy tu unikać białego pieczywa, rogalików francuskich, wafli ryżowych i płatków śniadaniowych czy płatków i muesli zawierających cukier. Śniadanie takiej osoby warto skomponować z kanapki z pieczywa pełnoziarnistego lub specjalnego pieczywa o obniżonym indeksie glikemicznym, jajka, chudej wędliny lub serka i oczywiście porcji warzyw. Warzywa dostarczają wielu antyoksydantów, sprzyjają zachowaniu równowagi kwasowo-zasadowej oraz sprawiają, że śniadanie jest kolorowe i pobudza nasze trawienie.

Chleb graham z masłem,

| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

47

ZDROWIE NA TALERZU

Zdrowie w twoich rękach

nr

Dorota Traczyk

Choć masz mnóstwo obowiązków, ważnych spotkań, telefonów do wykonania, spraw do załatwienia – pomyśl o tym, co jesz. Nie masz czasu, by wymyślać nowe dania? Zrobiłam to za ciebie – na kolejnych stronach znajdziesz 7 pysznych, zdrowych posiłków dla całej rodziny. Zadbałam o to, by ich wartości odżywcze były odpowiednio zbilansowane, a poszczególne dania, choć sycące, nie zawierały pustych kalorii. Skorzystaj z jadłospisu, zrób listę zakupów i gotuj – a twoja rodzina doceni smakowite, pięknie podane posiłki.

1

✎ Dorota Traczyk

nr

SUSZONE POMIDORY Suszone pomidory to bogactwo likopenu – jednego z najsilniejszych antyoksydantów.

Są bardzo aromatyczne.

Uwaga: producenci używają często przy ich produkcji duże ilości soli – zwróć więc uwagę na to, by nie przesolić dania!

BRĄZOWY RYŻ Opcjonalnie możesz użyć go jako składnika w tym daniu.

48

– dietetyczka, pasjonatka zdrowego odżywiania. Zajmuje się komponowaniem profesjonalnych, zindywidualizowanych planów żywieniowych dla osób aktywnych, ale także pragnących wrócić do zdrowia fizycznego i psychicznego.

Współpracuje z amatorami i sportowcami.

Autorka strony dieta-sportowca.com.pl, na której otwarcie porusza temat zdrowia aktywnych i obala powszechne teorie żywieniowe.

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

 średnio trudne Liczba porcji: 4 Kcal na porcję: 356 kcal Składniki odżywcze: Białko: 27 g, Tłuszcz: 24 g, Węglowodany: 12,5 g, Magnez: 90 mg Żelazo: 4,2 mg, Potas: 1334 mg składniki:

4 dzwonki łososia (po ok. 120 g) I 8 pomidorów suszonych I 150 ml mleczka kokosowego I 250 g szpinaku baby (liście) I pieprz I sól himalajska różowa I sok z cytryny

KURCZAK STIR-FRY Z CHRUPIĄCYMI WARZYWAMI I ORZECHAMI WŁOSKIMI

c ok. 30–40 min  średnio trudne Liczba porcji: 4 Kcal na porcję: 307 kcal Składniki odżywcze: Białko: 33 g, Tłuszcz: 15 g, Węglowodany: 17 g, Magnez: 80 mg, Żelazo: 2,4 mg, Potas: 1101 mg składniki:

500 g piersi z kurczaka I cebula I por – biała część I papryka: czerwona, żółta, zielona I połowa papryczki chilli (posiekana) I łyżka oleju kokosowego I 3 łyżki jasnego sosu sojowego I 2 garści orzechów włoskich I pieprz cytrynowy PRZYGOTOWANIE: 1. Kurczaka dokładnie umyj

i osusz, pokrój w podłużne kawałki i oprósz przyprawami. 2. Warzywa umyj i pokrój – z papryk wykrój gniazda nasienne i posiekaj w paski, cebulę w pióra, pora potnij na krążki. 3. W woku rozgrzej olej kokosowy, wrzuć kurczaka z chilli i smaż ok. 2 minuty. 4. Dorzuć warzywa i energicznie mieszając, chwilę podsmażaj.

5. Dodaj orzechy, całość podlej 1/3 szklanki wody z sosem sojowym, oprósz pieprzem i gotuj do odparowania. 6. Podawaj na gorąco prosto z woka!

Węglowodanowym dodatkiem może być dziki lub brązowy ryż.

AROMATYCZNY ZAPIEKANY ŁOSOŚ Z POMIDORAMI W MLECZKU KOKOSOWYM

c ok. 1 h

2

ZDROWIE NA TALERZU

PRZYGOTOWANIE: 1. Umyj i dokładnie osusz

łososia, skrop sokiem z cytryny, oprósz solą i odstaw na 10 minut. 2. Rybę wymieszaj z mleczkiem kokosowym oraz pokrojonymi pomidorami suszonymi.

3. Przykryj i odstaw do lodówki na ok. 2 h. 4. Umieść łososia z marynatą w naczyniu żaroodpornym, posyp pieprzem ziołowym i włóż danie do piekarnika rozgrzanego do 220°C. 5. Odczekaj do zarumienienia się ryby z wierzchu. 6. Danie serwuj na liściach świeżego szpinaku.

Danie posiada korzystny stosunek kwasów omega-3 do omega-6, dzięki czemu wykazuje działanie przeciwzapalne.

ORZECHY Codzienna porcja orzechów zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób serca, pomaga kontrolować masę ciała i dba o prawidłowy profil lipidowy we krwi. Jest to szczególnie istotne w przypadku osób z cukrzycą typu 2, u których wzrasta ryzyko chorób krążeniowych.

J | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

49

ZDROWIE NA TALERZU

ZDROWIE NA TALERZU J KREM DYNIOWY O KOKOSOWO-IMBIROWYM AROMACIE, PRZYBRANY KREWETKAMI

c ok. 50 min  łatwe Liczba porcji: 4 Kcal na porcję: 275 kcal

3

nr

5

nr

Składniki odżywcze: Białko: 25 g, Tłuszcz: 14 g Węglowodany: 18 g, Magnez: 66 mg Żelazo: 2,2 mg, Potas: 1020 mg składniki:

ok. 800 g dyni (kawałek lub mała dynia w całości) I 1 litr wody I 200 ml mleczka kokosowego I 1 łyżka oleju kokosowego 3 ząbki czosnku I 1 cebulka dymka I kawałek świeżego imbiru (2–3 cm) I ½ łyżeczki cynamonu I 2 łyżeczki gałki muszkatołowej I sól himalajska I pieprz I łuskane pestki dyni – łyżka na porcję I krewetki – 100 g na porcję I natka pietruszki do przybrania PRZYGOTOWANIE: 1. Dynię obierz ze skóry, wydrąż

środek i pokrój w kostkę.

GULASZ Z WARZYW I MIĘSA PODAWANY Z KISZONĄ KAPUSTĄ

c ok. 2 h  średnio trudne Liczba porcji: 4 Kcal na porcję: 259 kcal Składniki odżywcze: Białko: 26 g, Tłuszcze: 13 g Węglowodany: 16 g, Magnez: 59 mg Żelazo: 4 mg, Potas: 1075 mg

składniki:

400 g szynki z mięsa wieprzowego I cebula biała I 3 marchewki I pietruszka I 70 g selera I 2 ząbki czosnku I 2 małe ogórki kiszone I 4 łyżki koncentratu pomidorowego I liść laurowy I 4 kuleczki ziela angielskiego I 2 szklanki bulionu warzywno-grzybowego I sól i pieprz I 2 łyżki smalcu I kapusta kiszona z kminkiem PRZYGOTOWANIE: 1. Mięso opłucz, osusz i pokrój w kostkę. 2. Cebulę,

marchew i pietruszkę pokrój w kostkę, czosnek rozgnieć w prasce. 3. Na rozgrzanej patelni rozpuść smalec, wrzuć mięso i podsmażaj, mieszając przez 3 minuty. 4. Dodaj warzywa, wymieszaj i duś przez chwilę. 5. Na patelnię wlej bulion, dodaj liść laurowy, ziele angielskie i poszatkowane ogórki. 6. Całość duś pod przykryciem przez ok. 1–1,5 godziny, co jakiś czas mieszając.

7. Danie jest gotowe, kiedy wszystkie składniki są miękkie.

2. Czosnek i dymkę drobno posiekaj.

3. W garnku rozpuść olej kokosowy, wrzuć

posiekaną cebulę, imbir oraz czosnek i podsmażaj chwilę, ciągle mieszając.

4. Dodaj dynię, zalej wodą i gotuj pod

J

przykryciem przez ok. 20–25 minut.

5. Całość przypraw cynamonem, gałką muszkatołową, solą i pieprzem. 6. Zblenduj zupę na gładki krem. 7. Dodaj mleczko kokosowe, wymieszaj i zagotuj.

REKLAMA

KREWETKI Koniecznie posól je przed gotowaniem. Gotuj krótko, w małej ilości wody, na dużym ogniu, z dodatkiem papryczki chilli. Dzięki temu będą jędrne i smaczne. Na końcu posyp dużą ilością natki.

nr

4

ZAPIEKANY BAKŁAŻAN Z MIĘSEM WOŁOWYM I PIETRUSZKĄ

c

ok. 1 h

 średnio trudne Liczba porcji: 4 Kcal na porcję: 255 kcal

50

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

PRZYGOTOWANIE: 1. Bakłażany umyj, przekrój na

Składniki odżywcze: Białko: 28 g, Tłuszcze: 12 g, Węglowodany: 12,5 g składniki:

2 bakłażany I 500 g wołowego mięsa mielonego z łopatki I cebula biała I 4 ząbki czosnku I 3 pomidory I pęczek natki pietruszki I sól himalajska I pieprz I zioła prowansalskie I 3 łyżki oliwy z oliwek

pół wzdłuż i wydrąż środkową część miąższu. Całość delikatnie posól.

2. Rozgrzej niewielką ilość oliwy, cebulkę zeszklij. 3. Dodaj przyprawione sporą ilością ziół, pieprzem i solą mięso, wymieszaj i smaż przez chwilę. 4. Pomidory i miąższ z bakłażanów pokrój, następnie wrzuć na patelnię, całość duś przez chwilę do odparowania nadmiaru wody. 5. Farsz dokładnie wymieszaj, dodając wyciśnięty czosnek oraz posiekaną natkę pietruszki.

6. Piekarnik rozgrzej do 180°C. 7. Całość farszu przełóż do połówek bakłażana i zapiekaj przez ok. 30 minut.

Opcjonalnie: przed zapiekaniem posyp całość tartą mozzarellą.

RESWERATROL w czerwonej odmianie winorośli (Vitis Vinifea) wytwarzany jest jako ochrona przed infekcjami grzybiczymi oraz promieniowaniem ultrafioletowym. Posiada bardzo silną aktywność antyoksydacyjną. Wielu badaczy uważa, że związek ten jest odpowiedzialny za tzw. francuski paradoks tzn. wyjątkową w Europie Zachodniej średnią długość życia Francuzów, mimo ich teoretycznie niezbyt zdrowej, tłustej diety i picia dużej ilości alkoholu. Alkohol ten jest jednak spożywany głównie w formie czerwonego wina, w którym występuje wysokie stężenie RESWERATROLU. Odwrotną zależność pomiędzy śmiertelnością w wyniku chorób układu krążenia, a spożyciem wina wśród Francuzów potwierdziło wiele badań epidemiologicznych.

Wypróbuj wyjątkowe produkty zawierające wysoką dawkę resweratrolu!

www.bioton.pl

| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

51

6

ZDROWIE NA TALERZU

ZDROWIE NA TALERZU

J

nr

SZASZŁYKI Z KURCZAKA Z CHRUPIĄCYMI WARZYWAMI I DIPEM Z AWOKADO

c ok. 1,5 h  średnio trudne Liczba porcji: 4

z cytryny, czosnek oraz olej lniany lub oliwę. 5. Całość blenduj przez ok. 3–4 minuty do uzyskania kremowej, delikatnej pasty. Podczas miksowania dolewaj niewielkie porcje zimnej wody, aż do otrzymania właściwej śmietanowej konsystencji. 6. Hummus dopraw w razie potrzeby świeżo mielonym pieprzem.

Na wierzch posyp natką pietruszki. Danie podawaj z warzywami pokrojonymi w słupki. 

składniki:

400 g piersi z kurczaka I 2 czerwone papryki I 2 czerwone cebule I cukinia I 2 łyżki oliwy z oliwek I rozmaryn I sól i pieprz I pół szklanki jogurtu naturalnego I 2 ząbki czosnku I 0,5 łyżeczki ostrej papryki I awokado I łyżka soku z cytryny lub limonki

Kcal na porcję: 269 kcal Składniki odżywcze: Białko: 26 g, Tłuszcze: 13 g Węglowodany: 16 g, Magnez: 87 mg Żelazo: 2 mg, Potas: 1195 mg

PRZYGOTOWANIE: 1. Mięso umyj i delikatnie osusz.

2. Pokrój w kostkę, a następnie

CIECIERZYCA Inaczej groch włoski – nadal jest rzadko spotykanym składnikiem diety. Jako roślina strączkowa należy do roślinnych źródeł wysokiej jakości białka i węglowodanów złożonych. Jest bogatym źródłem magnezu, jednak zawiera kwas fitynowy, który może utrudniać wchłanianie niektórych składników mineralnych – aby go zredukować, pamiętaj o długotrwałym moczeniu i gotowaniu.

wrzuć do marynaty zrobionej z wyciśniętego czosnku, łyżki oliwy i jogurtu naturalnego. 3. Wymieszaj, przykryj i odstaw do lodówki na 1–2 h. 4. W tym czasie umyj i pokrój: paprykę w kostkę, cukinie w półtalarki, a cebulę w ćwiartki lub duże pióra. 5. Na patyczki do szaszłyków nadziewaj kolejno: kawałek mięsa, cebulę, paprykę, cukinię. 6. Całość skrop oliwą z oliwek i ułóż na tackach do grilla.

Piecz na grillu tradycyjnym lub w piekarniku ok. 20 minut, co jakiś czas odwracając na drugą stronę.

DIP Z AWOKADO:

Owoc rozgnieć widelcem, dodaj ostrą papryczkę, sok z cytryny i mały wyciśnięty ząbek czosnku oraz szczyptę soli.

AWOKADO Owoc zaliczany do superfoods – naturalnych produktów o wyjątkowo wysokich walorach odżywczych.

Jest źródłem dużej ilości potasu obniżającego ciśnienie krwi, witamin z grupy B, a także antyoksydacyjnych – A, C, E. Zawieta luteinę i zeaksantynę oraz kwas oleinowy, które pozytywnie wpływają na profil lipidowy, przeciwdziałając procesom miażdżycowym.

52

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

nr

7

HUMMUS Z WARZYWAMI W SŁUPKACH

c ok. 40 min  łatwe Liczba porcji: 4 Kcal na porcję: 364 kcal Składniki odżywcze: Białko: 18 g, Tłuszcze: 19 g Węglowodany: 43 g, Magnez: 149 mg Żelazo: 5 mg, Potas: 980 mg

składniki:

200 g ciecierzycy I 7 łyżek sezamu I 3 łyżki oleju lnianego lub oliwy z oliwek I 3 ząbki czosnku I 2 łyżeczki sody oczyszczonej I sok z połówki cytryny I sól himalajska I pieprz I 200 ml zimnej wody I warzywa pokrojone w słupki: marchew, papryka czerwona, burak, seler naciowy

HUMMUS Hummus wytwarza się z nasion ciecierzycy pospolitej. Cieciorka to bogate źródło białka (ma go aż 25%) o korzystnym składzie aminokwasowym – może więc zastępować w diecie mięso. Hummus popularny jest jako element przekąsek, najczęściej komponowany z chlebem pita, ale także macą, bagietką lub krakersami.

Przyrządza się go zwykle z czosnkiem, oliwą, sokiem z cytryny, przyprawami i kminkiem, czasami dodając pietruszkę – całość powinna być gęsta i gładka. To częsty element kuchni wegańskiej i wegetariańskiej, a także świetny pomysł na dip – i do obiadu, i na spotkanie z przyjaciółmi.

PRZYGOTOWANIE: 1. Dzień wcześniej namocz

ciecierzycę, zalewając ją dwukrotną ilością wody z dodatkiem łyżeczki sody (dzięki temu zmięknie).

2. Następnego dnia ciecierzycę odcedź i opłucz, po czym zalej dużą ilością świeżej wody. Dodaj łyżeczkę sody i gotuj przez ok. 30 minut, do momentu, kiedy będzie miękka. 3. Ugotowaną ciecierzycę odcedź i opłucz. 4. Do naczynia dodaj podprażony na patelni sezam, sól, sok | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

53

ZDROWIE NA TALERZU

ZDROWIE NA TALERZU

koić chwilowy spadek energii? Sięgnij po produkty pełnoziarniste (ciastka, muesli, pieczywo). Energia w nich zawarta uwalnia się wolniej, ale równomiernie, przez co zostaje w organizmie na dłużej.

Dlaczego jestem zmęczona?

Od rana jesteś bardzo aktywna. Praca lub szkoła, dom, hobby i tysiące niezałatwionych spraw. Mimo iż starasz się wysypiać, wciąż jesteś zmęczona. Czy wiesz, że brak energii może być oznaką nie tylko przemęczenia, ale też niewłaściwej diety?

✎ Karolina Wilk

Zmęczenie jest naturalną reakcją organizmu na stres, emocje, nadmiar pracy, niewyspanie. Po kilkudniowym odpoczynku regenerujemy się i wracamy do normalnego trybu funkcjonowania. Kiedy jednak organizm jest słaby długotrwale, a zmęczenie staje się częścią codziennego życia, trzeba działać.

Walkę ze zmęczeniem najlepiej zacząć od przeanalizowania swojej diety. Jesz nie tylko po to, żeby zaspokoić głód. Poszczególne składniki odżywcze to źródła cennych witamin, które wpływają bezpośrednio na twoje samopoczucie. Jedząc je, dbasz o ładną skórę, mocne paznokcie czy lśniące włosy, unikasz przeziębień. A przede wszystkim dostarczasz organizmowi energii na cały aktywny dzień.

Regularne jedzenie W natłoku zajęć często brakuje czasu na regularne posiłki. Herbatę pijesz w drodze do pracy, w przerwie na lunch przegryzasz kanapkę, a dopiero wieczorem jesz coś ciepłego. Jeśli się odchudzasz – posiłków jest jeszcze mniej. Koniecznie to zmień, gdyż jedząc byle jak, byle gdzie i byle co, nigdy nie pozbędziesz się ciągłego uczucia zmęczenia i ospałości. Regularna dieta to pierwszy krok do walki z przemęczeniem.

Jedz 5–6 posiłków dziennie, w tym trzy główne: śniadanie, obiad i kolację oraz przynajmniej dwa dodatkowe: drugie śniadanie i podwieczorek. Pamiętaj o zasadzie: jedz częściej, ale mniejsze porcje. Zwróć uwagę na śniadania – to ważna część dnia.

Zjedz coś pożywnego, co doda ci energii i pozwoli dobrze rozpocząć dzień. Popularnym śniadaniem są płatki z mlekiem czy jogurtem, jednak sięgając po nie, zwróć uwagę na skład. Większość z dostępnych na sklepowych półkach zawiera bardzo dużo cukru i innych niezdrowych składników. Wybieraj świadomie jak najmniej prze-

54

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

tworzone płatki lub skomponuj samodzielnie zestaw śniadaniowy. Wystarczą płatki owsiane, otręby, siemię lniane, bakalie, by przygotować smaczną mieszankę.

Unikaj wychodzenia z domu bez posiłku.

Jeśli bardzo się spieszysz, wypij chociaż gorącą herbatę. Od razu przygotuj sobie także drugie śniadanie do pracy czy szkoły.

Dzięki temu unikniesz sięgania po słodkie przekąski. Pomiędzy posiłkami wybieraj na przykład orzechy, suszone morele czy owoce, które dodadzą ci sił na dłużej. Postaraj się zrezygnować z ciężkich kolacji – objadanie się przed snem będzie skutkowało porannym zmęczeniem.

Pij dużo wody

ZACZYNAJ DZIEN OD SNIADANIA bach. Ich niedobór sprawia, że bezustannie czujesz się zmęczona i senna.

Robiąc zakupy, zwracaj uwagę na etykiety.

Zostaw na sklepowej półce wszelkie dania gotowe, zapiekanki, mrożone pizze czy inne włoskie „przysmaki”. Im szybciej zdasz sobie sprawę, że to, co jesz, wpływa na to, jak się czujesz, tym lepiej dla ciebie. Pszenną mąkę zamieniaj na pełnoziarnistą, biały ryż na brązowy, olej na oliwę, batoniki zbożowe na garść orzechów.

Nawet jeśli nie odczuwasz pragnienia – pij. Pilnuj tego, ponieważ odwodnienie może wpływać na kiepskie samopoczucie i powodować bóle głowy. Już najmniejszy niedobór płynów da ci się we znaki. W ciągu doby człowiek powinien wypijać ok. 1,5 litra wody, a podczas upałów nieco więcej (w zależności od masy ciała). Zastępowanie wody gazowanymi czy energetycznymi napojami to kiepski pomysł. Twój organizm potrzebuje wody. Jej regularne picie zaprocentuje i przekonasz się, że jest skuteczniejsze od napojów z dodatkiem kofeiny.

Zrób badania Jeśli zmęczenie towarzyszy ci od dłuższego czasu, nie pomaga odpoczynek ani zrównoważona dieta – to znak, że powinnaś zrobić badania. Przyczyną może być anemia. Najłatwiej udać się na podstawowe badania krwi. Możesz je zrobić prywatnie lub poprosić lekarza rodzinnego o skierowanie na bezpłatne badanie.

PIJ WODE

ODSTAW SLODYCZE I FAST FOODY

Zmniejszenie liczby krwinek czerwonych powoduje niedotlenienie narządów wewnętrznych, przez co te gorzej funkcjonują. Czujesz się osłabiona, brakuje ci sił, z czasem pojawiają się zawroty głowy?

Przyczyną może być brak odpowiedniej ilości żelaza w codziennej diecie. Przyjrzyj się temu, co jesz – czy regularnie spożywasz czerwone mięso, zielone warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe? Być może potrzebujesz wsparcia specjalisty.

To, co jesz, zdecydowanie wpływa na to, jak się czujesz. Nie trzeba wiele. Wystarczy konsekwencja i świadome komponowanie posiłków. Spróbuj. Kiedy rozpoczniesz kolejny dzień pełna energii, bez wspomagania się kofeiną, będziesz wiedziała, że było warto. Bo jemy nie tylko po to, żeby zabić głód. Jemy, żeby dobrze się czuć. 

Regularne jedzenie jest szczególnie ważne dla osób chorujących na cukrzycę, ponieważ pomaga utrzymać stały poziom glukozy we krwi.

Gwałtowne wahania poziomu cukru są dla nich bardzo niebezpieczne (niosą ryzyko hipolub hiperglikemii*).

Dlatego pilnowanie czasu poszczególnych posiłków i niedopuszczanie do pojawienia się uczucia głodu powinno stać się normą.

* Hiperglikemia – podwyższony poziom cukru we krwi (powyżej 150 mg/dl) Hipoglikemia – obniżony poziom cukru we krwi (poniżej 50 mg/dl) Norma: 70–100 mg/dl – na czczo, do 140 mg/dl – po posiłku

REKLAMA

Pokochaj slow food Zwracaj uwagę na to, co jesz. Jedzenie typu fast food jest bardzo kaloryczne, zawiera mnóstwo cukrów i nasyconych kwasów tłuszczowych. Po zjedzeniu takiego posiłku

Uważaj na nadmiar kawy

W rozsądnych ilościach działa pobudzająco, dodaje energii oraz poprawia pamięć i koncentrację.

Jednak pamiętaj, że zbyt duża jej dawka da efekt odwrotny do zamierzonego. Jeśli sięgasz po kolejną filiżankę w ciągu dnia, zastanów się. Zbyt duża ilość kofeiny skutkuje uczuciem niepokoju, wzrostem ciśnienia, bezsennością, zmęczeniem.

poczujesz się zmęczona i przejedzona, a to będzie miało skutek w stanie twojego zdrowia i samopoczuciu.

Naucz się celebrować jedzenie. Nie traktuj go jak przykrego obowiązku, ale jak przyjemność. Kupuj świeże produkty, dbaj o to, by w diecie znalazło się dużo warzyw i owoców, ryb, jaj i chudego mięsa. Regularnie dostarczaj organizmowi także witaminy z grupy B (szczególnie B12), magnez, kwas foliowy, cynk i żelazo. Znajdziesz je m.in. w produktach pełnoziarnistych, czerwonym mięsie, zielonych warzywach, bakaliach, ry-

Odstaw słodycze Kiedy odczuwasz spadek energii, często sięgasz po coś słodkiego. Po zjedzeniu ciastka, batonika czy cukierków masz wrażenie, że siły wróciły, jednak to uczucie krótkotrwałe. Dlaczego? Cukier szybko się wchłania, po czym jego poziom we krwi gwałtownie spada. Właśnie wtedy zmęczenie wraca. Nagłe wzrosty i spadki poziomu glukozy procentują uciążliwymi wahaniami nastroju w ciągu dnia. Czym więc zaspo| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

55

KOMU W DROGĘ...

KOMU W DROGĘ...

Kraina Westernu

Adam Bała

JuraPark Krasiejów 250 dinozaurów zgromadzonych na powierzchni 40 hektarów – to liczby, które naprawdę robią wrażenie. Mimo iż JuraPark nastawiony jest bardziej na edukację niż rozrywkę podobną do tej z Energylandu, podróż tunelem czasu, wizyta w kinie 5D bądź skorzystanie z wodnych atrakcji przyniesie dzieciakom wiele radości. Przed premierą filmu "Jurassic World" Stevena Spielberga warto poczuć ten klimat na własnej skórze!

Park Nauki i Rozrywki Krasiejów ul. 1 Maja 10 46-040 Krasiejów k. Opola, woj. opolskie  www.juraparkkrasiejow.pl

Fot. Mega Park Grudziądz

Śląskie Wesołe Miasteczko Plac Atrakcji 1, 41-500 Chorzów, woj. śląskie  www.wesole-miasteczko.pl

Mega Park ul. Południowa, 86-300 Grudziądz, woj. kujawsko-pomorskie  www.mega-park.pl

56

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

Fot. Nowa Holandia Elblg

Ocean Park ul. Żwirowa, 84-120 Władysławowo, woj. pomorskie  www.oceanpark.pl

Fot. Ocean Park Wadysawowo

Ocean Park Władysławowo Podczas spaceru po dnie oceanu spotkasz żyjącą tam faunę, natkniesz się na płetwala błękitnego, największego ssaka na świecie, odwzorowanego tutaj w skali 1:1 (34 metry!), a także zobaczysz replikę rafy koralowej. Dzieci ucieszy interaktywna zabawa z gadającym wielorybkiem, podczas której animowany zwierzak odpowie na ich pytania.

Kraina Westernu Sarnowa Góra Sarnowa Góra 11, 06-430 Sońsk, woj. mazowieckie  www.kraina-westernu.com

Miasteczko Twinpigs Żory Któż ze starszych dorosłych nie marzył, by choć na moment stać się Johnem Waynem bądź Garym Cooperem z legendarnego westernu „W samo południe”? Miasteczko Twinpigs może być spełnieniem tych dziecięcych snów pod pretekstem… rodzinnej wycieczki! Napady na bank, pojedynki rewolwerowców, Kula Parowa i Karuzela Trapera to tylko kilka z licznych atrakcji, jakie czekają dzielnych gości miasteczka. Poza tym można tam dobrze zjeść. Kuchnia oczywiście w stylu Dzikiego Zachodu! Na terenie Parku znajduje się również Hotel***, który oferuje gościom noclegi w atmosferze XIX- wiecznej Ameryki.

Miasteczko Westernowe Twinpigs ul. Katowicka 24, 44-240 Żory, woj. śląskie  www.twinpigs.zory.pl

Nowa Holandia Elbląg Fot. shutterstock.com

Fot. Energylandia Zator

ENERGYLANDIA al. 3 Maja 2 32-640 Zator, woj. małopolskie  www.energylandia.pl

Śląskie Wesołe Miasteczko to najstarszy (powstał w 1959 r.) park rozrywki w naszym kraju. Warto wsiąść na Dużą, czyli 40-metrowy diabelski młyn, z którego podziwiać można panoramę Śląska (wcale nie takiego szarego i burego!).

Na odważnych czeka jedyny w Polsce rollercoaster z podwójną pętlą, który rozpędza się do prędkości przekraczającej 60 km/h!

Fot. JuraPark Krasiejów

Najmłodszy, a zarazem największy tego typu park w Polsce.

Energylandia to 40 hektarów przygody i emocji. Park podzielono na 3 strefy tematyczne: dziecięcą, familijną i ekstremalną, co zwiastuje świetną zabawę dla przedstawicieli różnych grup wiekowych.

Energylandia położona jest na terenie miasteczka Zator, między Katowicami a Krakowem.

Śląskie Wesołe Miasteczko Chorzów

Fot. shutterstock.com

Mega Park to właściwie kilka parków w jednym. Znajdują się tutaj zarówno miasteczko westernowe, jak i kraina gigantycznych owadów i ruchomych dinozaurów, ponadto Kraina Stworzeń Morskich, safari, Kraina Bajek, Baśni i Legend, Magiczna Kraina Asterixa i Obelixa oraz wioska Flintstonów. Gdyby komuś było jeszcze mało, może odwiedzić minizoo albo wybrać się na przejażdżkę quadem bądź jeepem. Spokojnie można zarezerwować sobie dwa dni, gdyż obiekt dysponuje miejscami noclegowymi.

Wiosna za oknami, a wraz z nią coraz cieplejsze weekendy, które warto będzie spędzić aktywnie z całą rodziną.

Jedną z prostszych recept na udaną sobotę bądź niedzielę jest zarezerwowanie sobie czasu na wizytę w parku rozrywki. Mówi się, że polskie parki tematyczne coraz bardziej dościgają te zachodnie. W wielu przypadkach naprawdę nie mamy czego się wstydzić, zapraszamy zatem na krótką wycieczkę po ośmiu, naszym zdaniem, najciekawszych obiektach.

Energylandia Zator

Miasteczko westernowe to miejsce, gdzie przeżyjemy chwile rodem z Dzikiego Zachodu. Przejażdżki konne, barwne postaci kowboi i Indian przechadzających się po parku, konkurencje inspirowane westernem, saloon bar, minizoo i place zabaw dla dzieci – w Krainie Westernu nie będziemy się nudzić. Jeśli dołożyć do tego walory przyrodniczo-krajobrazowe okolicy Sarnowej Góry, okaże się, że weekend w tym parku to wiosenny punkt obowiązkowy.

Mega Park Grudziądz

Fot. Miasteczko Twinpigs Żory

Szczęśliwa ósemka parków rozrywki w Polsce ✎

Nazwa parku nawiązuje do sieci sztucznych kanałów, wokół których został zbudowany.

Umożliwiły one stworzenie kilku wysp, na których znajdują się atrakcje. Można przybić do Wyspy Potworów i spotkać się tam z Yeti, zacumować u brzegów Wyspy MOAI, gdzie postawiono repliki posągów z Wyspy Wielkanocnej, można też zatrzymać się na Wyspie Stonehenge. Miłośnicy zwierząt spędzą czas na Wyspie Nielotów pełnej egzotycznego ptactwa i w minizoo z kangurami i lamami. Wisienką na torcie będzie mierząca 28 m zjeżdżalnia Lew Gigant.

Rodzinny Park Rozrywki Nowa Holandia Nowe Pole 1B, 82-310 Elbląg, woj. warmińsko-mazurskie  www.rpr.nowaholandia.pl

| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

57

KĄCIK DIABETYKA

KĄCIK DIABETYKA

NASZ EKSPERT

ILE CUKRU W CUKRZE? Często słyszy się: „cukrzyca to podstępna choroba” albo „świat ogarnięty jest chorobą cukrzycy”. I chyba nad tymi stwierdzeniami przechodzimy już do porządku dziennego, bo póki sami bezpośrednio nie zetkniemy się z chorobą, a nierzadko nawet wówczas, bagatelizujemy ją i nie staramy się zrozumieć. Ile więc powinniśmy wiedzieć, aby czuć się bezpiecznie?

✎ Monika Simińska Dr Tomasz Lemańczyk – specjalista diabetolog, posiada 10-letni staż pracy w diabetologii. Obecnie pracuje w Dziennym Oddziale Diabetologicznym – w tzw. Kompleksowej Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej nad Pacjentem z Cukrzycą oraz w Poradni Diabetologicznej w Szpitalu Specjalistycznym w Chojnicach.

Cukrzycy obraz społeczny W Polsce żyje ponad 2,6 miliona diabetyków, choć szacuje się, że może być ich nawet milion więcej. Dlaczego aż tak wiele osób nie zdaje sobie sprawy ze swojej choroby?

W 2010 r. Koalicja na Rzecz Walki z Cukrzycą przeprowadziła największe jak do tej pory badanie na temat cukrzycy w Polsce*.

Wynika z niego, że 36% badanych o swojej chorobie dowiedziało się przypadkiem, np. podczas badań okresowych, a kolejne 21% podczas pobytu w szpitalu związanym z inną dolegliwością. Co więcej, co piąty Polak nigdy w życiu nie przeprowadził badania w kierunku cukrzycy. Tymczasem podstępność tej choroby polega na tym, że jej pierwsze objawy łatwo przypisać zwykłym codziennym trudnościom, np. jestem senny, bo za dużo pracuję, jestem nieustannie spragniony, bo w pracy mam klimatyzację, suche powietrze itd.

Niewielka jest też wiedza na temat tej choroby – i to zarówno u zdrowych, jak i u samych diabetyków. Połowa badanych uważa, że nie ma wpływu na to, czy zachoruje na cukrzycę, a 20% nie potrafi wymienić żadnych jej powikłań. Wśród samych chorych poziom wiedzy jest znacznie wyższy, ale nie zadowalający. Z trudem przyjmują wiedzę o zmianie diety i starają się leczyć powikłania cukrzycowe, nie zaczynając od podstaw, czyli od zmiany trybu życia. Bardzo często ograniczają się do badania poziomu cukru i stosowania wyznaczonych dawek insuliny, ale nie starają się zgłębić istoty choroby, co paradoksalnie nie utrudniłoby, ale poprawiło ich jakość życia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wskazała cukrzycę jako najgroźniejszą

58

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

Czy możemy zapobiec cukrzycy?

Mity o cukrzycy: • • • • chorobę cywilizacyjną i ogłosiła stan epidemii światowej ze względu na jej postępujący charakter. Jest to bowiem schorzenie nieuleczalne, które dotyczy osób w coraz młodszym wieku. Na cukrzycę typu 2 coraz częściej zapadają już trzydziestolatkowie, podczas gdy jeszcze dekadę temu dotyczyła ona głównie osób w podeszłym wieku. Rośnie również liczba chorych na cukrzycę typu 1 wśród dzieci.

W początkowym stadium choroba ta przebiega bezobjawowo, a potocznie mówi się – cukrzyca nie boli. Jest to przyczyną późnej wykrywalności i wyniszczających powikłań u chorych, którzy w momencie podjęcia

21329 osób

– tyle rocznie umiera w Polsce z powodu cukrzycy i jej powikłań

• •

• •

Cukrzycą można się zarazić Chorzy nie mogą jeść niczego słodkiego Jedzenie słodyczy powoduje cukrzycę Diabetycy częściej chorują na grypę Insulina powoduje tycie Chorzy mogą jeść tylko specjalne produkty dla diabetyków Cukrzycy nie mogą uprawiać sportu Kobiety chore na cukrzycę nie mogą mieć dzieci

leczenia mają już zaawansowaną postać cukrzycy. Jej następstwa to uszkodzenia naczyń krwionośnych, zawał, uszkodzenia dna oka, upośledzenie pracy nerek oraz tzw. stopa cukrzycowa.

Leczenie polega na próbie obniżenia masy ciała poprzez stosowanie specjalnie opracowanej diety, zwiększeniu aktywności fizycznej i przyjmowaniu doustnych leków.

Niezależnie od poziomu zaangażowania chorego z czasem i tak dochodzi do konieczności stosowania insuliny w zastrzykach. Diabetycy muszą codziennie i regularnie badać poziom cukru, kontrolować poziom cholesterolu i ciśnienie krwi.

Odpowiedź na to pytanie jest złożona i zależy od tego, o którym typie cukrzycy mówimy.

Najczęściej występujące to typ 1 i typ 2. Typ 1 występuje wtedy, gdy mamy do czynienia z całkowitym uszkodzeniem trzustki (nie wydziela insuliny) – nie istnieje profilaktyka tego rodzaju cukrzycy. Do niedawna uważano, że witamina D3 miała chronić pacjentów, którzy byli podatni na ryzyko zachorowania – jednak badania te nie potwierdziły się. W przypadku typu 2 cukrzycy jak najbardziej możemy zapobiegać zachorowaniom; dotyczy ona zwykle ludzi otyłych, którzy prowadzą siedzący tryb życia, niezwykle mało się ruszają, a ich dieta jest niezdrowa. Profilaktyka więc zakłada połączenie zdrowej diety oraz wprowadzenie do trybu życia regularnego wysiłku fizycznego.

Bardzo ważna jest liczba posiłków.

Największym błędem, jaki możemy popełnić, jest spożywanie jednego, dwóch posiłków w ciągu dnia, najczęściej późnym popołudniem lub wieczorem. To obciąża wątrobę i trzustkę, a bardzo trudno jest nam strawić danie. Należy jeść często, a mało – 4–5 posiłków dziennie, pamiętając o zasadzie, że jemy tak, by wstając od stołu, nie czuć się najedzonym. Dzięki temu trzustka wydziela wystarczająco insuliny.

Posiłki powinny być także urozmaicone – o zbilansowanej ilości węglowodanów, białek i tłuszczy. Unikajmy posiłków, w których jest tylko jeden składnik odżywczy (pamiętajmy dla przykładu, że chleb to węglowodany). Jedzmy dużo warzyw – przynajmniej 4 porcje dziennie, gdyż zawierają błonnik, wpływający na prawidłowe trawienie i wydzielanie hormonów.

Najlepiej przyjąć propagowaną przez Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie tzw. zasadę połowy talerza, tzn. połowę posiłku powinny stanowić warzywa. Zwróćmy także uwagę na produkty jak najmniej przetworzone – proste, surowe, np. warzywa gotujmy al dente, a nie rozgotowujmy ich. Niech nasz organizm popracuje nad ich przetrawieniem.

W profilaktyce cukrzycy Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca 150 minut wysiłku fizycznego na tydzień. Oczywiście im więcej ćwiczeń, treningów, tym lepiej. Wysiłek powinien być umiarkowany i regularny, najlepiej co drugi dzień, dostosowany do trybu życia pacjenta.

Cukrzyca a…

Z Prowadzenie samochodu

Nie ma przepisów zabraniających diabetykowi uzyskania prawa jazdy kategorii B. Diabetycy nie mogą jednak pracować jako zawodowi kierowcy przewożący towary lub ludzi. Istnieje również szereg badań na temat wpływu choroby na prowadzenie auta; jasno z nich wynika, że cukrzycy nie są gorszymi czy zagrażającymi innym uczestnikom ruchu kierowcami, pod warunkiem jednak że zachowają niezbędną ostrożność. Oznacza to badanie poziomu cukru przed dłuższą trasą, zabieranie ze sobą przekąski szybko podnoszącej poziom cukru lub rozsądnej dawki leków (tyle, ile dokładnie potrzeba podczas danej trasy, uwzględniając spożywane posiłki, oraz dodając do tego zapas mogący się przydać podczas nieprzewidywanych sytuacji). Ważna jest też świadomość reakcji własnego ciała, pierwszych objawów hipo- lub hiperglikemii, aby natychmiast zjechać z drogi i wrócić na nią dopiero po uregulowaniu poziomu cukru we krwi.

382 mln

osób z cukrzycą żyło na świecie w 2013 roku

Czym jest cukrzyca?

Zgodnie z definicją WHO, cukrzyca to „grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się podwyższonym poziomem cukru we krwi (hiperglikemią), wynikającym z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez trzustkę.

Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.

Cukrzyca typu 1 – pojawia się najczęściej u dzieci i szczupłych osób dorosłych, ale może się rozpocząć w każdym wieku, nawet po 80. roku życia.

Bezpośrednią przyczyną tej choroby jest zniszczenie komórek produkujących insulinę w trzustce (tzw. komórek beta) przez własny układ odpornościowy chorego.

Cukrzyca typu 2 – to najczęstsza (występuje u 85–90% chorych) postać cukrzycy, występuje najczęściej u osób starszych, jest ściśle związana z nadwagą i otyłością. Mechanizm powstawania tej choroby jest odmienny od cukrzycy typu 1.

U osób z nadwagą lub otyłością działanie insuliny (jedynego hormonu powodującego, że organizm człowieka może czerpać energię z glukozy i jedynego, który powoduje obniżenie stężenia glukozy we krwi) jest znacznie osłabione. Zjawisko to określane jest mianem insulinooporności”**.

J

| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

59

KĄCIK DIABETYKA

KĄCIK DIABETYKA J Bezwzględne przeciwwskazanie stanowią zaawansowane powikłania choroby – silne nadciśnienie tętnicze czy częściowa utrata wzroku.

Z Praca zawodowa

Oczywiście diabetycy mogą, a nawet powinni kontynuować swoją pracę zawodową. Wielu cukrzyków ukrywa swoją chorobę przed współpracownikami, bojąc się wykluczenia bądź zahamowania drogi kariery, jednak ważne jest, żeby choć najbliżsi współpracownicy zostali o niej poinformowani i umieli zareagować – wiedzieli, gdzie chory ma leki lub przekąski, tak aby szybko pomogli mu np. przy utracie przytomności. Chorzy powinni też wystrzegać się pracy w samotności lub zawodów, które mogłyby bezpośrednio zagrozić życiu innych (np. w przypadku strażaka). Oczywiście jak w każdym elemencie życia cukrzyka – niezbędna jest samokontrola i dyscyplina.

Z Wakacje i podróże

Dalekie podróże czy wymagające szczególnego wysiłku wyprawy należy najpierw skonsultować z lekarzem. Chory powinien wziąć większy zapas leków, zapoznać się z zasadami wykonywania iniekcji z insuliny np. w samolocie, gdzie inne jest ciśnienie atmosferyczne, rozplanować przyjmowanie leków, jeśli zmieni strefę czasową itp.

Musi też uwzględnić, że wzmożony wysiłek fizyczny, który oczywiście jest wskazany, spowoduje zmiany w poziomie cukru.

Należy to uwzględnić w diecie, a także zasięgnąć informacji o wartości węglowodanowej potraw z krajów, do których się wybiera.

Stan przedcukrzycowy Czym jest stan przedcukrzycowy? Czy pacjent może samodzielnie go rozpoznać?

Diabetolog wyjaśnia: – Stan przedcukrzycowy to poważna jednostka chorobowa, jednak pacjent nie może go samodzielnie rozpoznać. Pojęcie to zostało wprowadzone niedawno – udowodniono, że pacjent ją mający powinien być pod opieką lekarza, a czasami nawet zażywać leki przeciwcukrzycowe. Stan przedcukrzycowy związany jest z dwiema kwestiami: nieprawidłową glikemią na czczo i nieprawidłową tolerancją glukozy. Rozpoznajemy go wtedy, gdy jedna z wartości jest nieprawidłowa.

Niedawno przeprowadzone w USA badania udowodniły, że podanie leków cukrzycowych w stanie przedcukrzycowym zmniejsza ryzyko pojawienia się pełnoobjawowej

cukrzycy o ponad 30%. Te leki są w Polsce refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. A co ciekawe, w badaniu pokazano także, że bardziej nawet od leku pomoże wysiłek fizyczny!

Pierwsza pomoc Biorąc pod uwagę liczbę chorych, tak jak pomagać rannym, tak samo powinniśmy umieć rozpoznać i zareagować na hipoczy hiperglikemię chorego. Tymczasem bardzo często diabetyków, którzy stracili przytomność na ulicy, omija się szerokim łukiem jak osoby pod wpływem alkoholu.

Bywa też, że chory zaczyna dziwnie się zachowywać (np. agresywnie) – jeśli wiemy, że choruje, możemy zapobiec utracie przytomności lub pomóc bezpośrednio, udzielając pomocy.

 cukrzyca test indywidualny

CZY MASZ TE OBJAWY?

• Częste oddawanie moczu • Ataki trudnego do ugaszenia pragnienia • Ataki „wilczego” głodu, np. przy zdenerwowaniu • Nagłe utraty lub przybory wagi (np. 5 kg w miesiącu) • Napady obezwładniającego zmęczenia • Przypływy nagłej irytacji, zwłaszcza na głodno • Częste infekcje • Nawracające grzybice paznokci stóp lub dróg rodnych • Okresowe zaburzenia widzenia • Zaburzenia hormonalne lub kłopoty z potencją • Trudno gojące się ranki na nogach, swędzenie łydek • Kłopoty z dziąsłami, np. krwawienie przy myciu zębów • Drętwiejące lub swędzące stopy albo dłonie • Nawracające infekcje pęcherza lub dróg moczowych • Wzdęcia po każdym jedzeniu

Jeśli zaznaczyłeś więcej niż 5 punktów, rozpocznij zapobieganie cukrzycy. Jeśli masz więcej niż 10 punktów, zgłoś się do przychodni.

HIPOGLIKEMIA OBJAWY • podobne do upojenia alkoholowego: bełkotliwa mowa, utrata równowagi, zataczanie się • pocenie się • drżenie rąk • mrowienie wokół ust • kołatanie serca • uczucie wilczego głodu • zaburzenia koncentracji • osłabienie • niewyraźne widzenie • zaburzenia zachowania, takie jak agresja albo wesołkowatość

JAK UDZIELIĆ POMOCY? • jak najszybciej – nim dojdzie do utraty przytomności • przytomnemu pacjentowi podać cukry proste – cukier lub sok owocowy • nieprzytomnemu nie wlewać, nie podawać nic do ust na siłę, ułożyć w bezpiecznej pozycji i wezwać pogotowie • można skorzystać ze sprzętu, który chory ma przy sobie – zbadać poziom cukru, zastosować zastrzyk z glukagonem w ramię lub udo

Test został opracowany przez Polskie Stowarzyszenie Diabetyków. Sprawdź na dolcevita.edu.pl

Cukrzyca nie jest chorobą niemożliwą do ujarzmienia – najtrudniejszy jednak wydaje się brak choćby chęci jej zrozumienia. Wynika to niewątpliwie ze strachu przed nieznanym i niewiedzy. Jest to o tyle zaskakujące, że bardzo intensywnie działa szereg organizacji pozarządowych, portali dla diabetyków i ich rodzin oraz fakt, że bez wątpienia każdy z nas zna choćby jedną chorą osobę. Wszak na cukrzycę choruje już prawie 3 miliony Polaków. Należy sobie zdać sprawę, że wiedza na temat tej choroby przynieść może wyłącznie korzyści. Możemy sami ustrzec się przed ryzykiem zachorowania, bezpieczniej poczuć się w przestrzeni publicznej, nie stwarzać zagrożenia dla innych lub udzielić komuś pierwszej pomocy. Ta wiedza jest po prostu niezbędna. 

* Raport Społeczny obraz cukrzycy, Koalicja na Rzecz Walki z Cukrzycą (online): http://koalicjacukrzyca.pl/docs/koalicja_na_rzecz_walki_z_cukrzyca_raport_spoleczny_obraz_cukrzycy_14.11. pdf, dostęp: 24.02.2015. ** Informacje o cukrzycy, Koalicja na Rzecz Walki z Cukrzycą (online): http://koalicja-cukrzyca.pl/ pl/65/0/3/Informacje-o-cukrzycy, dostęp 24.02.2015.

REKLAMA

HIPERGLIKEMIA OBJAWY

2,,6

mln DIABETYKÓW żyje w Polsce

• • • • • •

silne pragnienie mdłości wymioty senność przyspieszone bicie serca zapach acetonu z ust

JAK UDZIELIĆ POMOCY? • nie podawać nic do jedzenia • podać wodę z solą do wypicia • jeśli chory jest nieprzytomny, ułożyć w bezpiecznej pozycji i wezwać pogotowie • można użyć sprzętu chorego i zbadać mu poziom cukru glukometrem oraz zrobić zastrzyk z insuliny

Przeznaczony jest do pielęgnacji suchej skóry stóp, skłonnej do rogowacenia i pękania. Jego nawilżająco-ochronne działanie wynika z unikalnego połączenia mocznika, ruszczyka, oraz witaminy E. mocznik 10% – nawilża, działa przeciwbakteryjnie ruszczyk

– pobudza mikrokrążenia, działa przeciwzapalnie

mikrosrebro – posiada silne właściwości bakteriobójcze, grzybobójcze i wirusobójcze witamina E

– zapobiega wysuszeniu skóry i powstawaniu stanów zapalnych, poprawia elastyczność skóry Posiada potwierdzone badaniami właściwości hypoalergiczne.

60

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

BIO.04.05.13

www.bioton.pl

Z POMYSŁEM

Z POMYSŁEM

TOP Gadżety Delikatna pobudka Pobudka, szczególnie ta, gdy na zewnątrz jest jeszcze ciemno, niekoniecznie musi być nieprzyjemna. Zwłaszcza gdy zamiast głośnego budzika zastosujemy światło Philips Wake Up Light – to innowacyjny gadżet, który rewolucjonizuje poranne wstawanie. Wake Up Light to świetlny budzik, znacząco poprawiający komfort wstawania.

Siedź wygodnie i zdrowo Dla osób, które większość czasu spędzają za biurkiem, doskonałym pomysłem będzie zastosowanie innowacyjnego taboretu Sitness Half Ball – to połączenie fotela i piłki do ćwiczeń. Wypukła struktura siedziska i jej kształt półpiłki wymuszają siedzenie z wyprostowanymi plecami, jednocześnie sprawiając, że jesteśmy w ciągłym ruchu. Dodatkowym atutem jest możliwość wyjęcia półpiłki i używania jej jako urządzenia treningowego – do ćwiczeń mięśni brzucha, nóg i pośladków. Źródło: www.tchibo.pl

Źródło: www.philips.com

Wózek do celów specjalnych Praktyczny, lekki, dobrze zaprojektowany i nowoczesny – taki jest wózek inwalidzki Carbon Black. Jego projektant, Andrew Slorance, uległ wypadkowi, więc gdy został zmuszony do używania wózka, postanowił przedefiniować wyobrażenie na jego temat. Carbon Black jest stylowy, minimalistyczny, elegancki i zbudowany z ultralekkiego włókna węglowego, co pozwala użytkownikowi z łatwością się na nim poruszać, nawet w niesprzyjającej przestrzeni miejskiej. Źródło: www.carbonblacksystem.com

Przytul się

Kontroluj postępy w odchudzaniu Aplikacja Waga ciała (Weight Meter) umożliwia kontrolowanie efektów odchudzania – wskazuje BMI (wskaźnik masy ciała) oraz poziom tkanki tłuszczowej z podziałem na moment startu (rozpoczęcie kuracji odchudzającej), stan obecny oraz cel, do jakiego dążymy.

Aplikacja umożliwia pokazanie danych w wielu wymiarach i statystykach, dzięki czemu stanowi element motywacji w utrzymaniu diety i/lub planu treningowego, wspomagających zrzucenie zbędnych kilogramów.

Platformy: Windows Phone, Google Play, iOS, Android Źródło: www.bustan.net/monitoryourweight

62

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

Czytaj etykiety Tajemnicze cyfry i litery na etykietach żywnościowych właśnie przestają zastanawiać zwykłych konsumentów – dzięki aplikacji Chemia w żywności w łatwy sposób sprawdzimy skład chemiczny produktu. Aplikacja zawiera obszerną bazę, z której skorzystamy w sklepie podczas zakupów. Każdy z ponad 370 dodatków posiada numer, nazwę i opis; projektanci podzielili je także na bezpieczne, zabronione i niezbadane, używając prostej nawigacji kolorystycznej (odpowiednio zielony, czerwony i szary).

Wszyscy potrzebujemy czasem czułości, tego, by ktoś nas przytulił, był z nami – jednak nie zawsze jest to możliwe. Mia Cinelli, projektantka The Weight, wyszła naprzeciw tym potrzebom, tworząc „koc” w kształcie rąk, który przytuli w niekomfortowej sytuacji. Podobne koce lecznice wykorzystywane są w leczeniu stresu, lęków, trudności w koncentracji (często związane z ADD i ADHD) oraz w terapii autyzmu. Projektantka stworzyła The Weight, chcąc pomóc osobom przeżywającym stratę, będącym w żałobie. Koc imituje gest przytulenia, który pozwala się zrelaksować.

Zdjęcia: M. Nyquist Źródło: www.miacinelli.com

Twórca: G. Jamiołkowski Platformy: Windows Phone, Google Play, iOS, Android

| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

63

BLIŻEJ NAS

BLIŻEJ NAS

Pokonaj stres Małgorzata Floraszek – psycholog, absolwentka Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ukończyła podyplomowe studium Kompetencji Wychowawczych oraz podyplomowe studia Profesjonalizacji Kompetencji Nauczyciela, a także podstawowy kurs Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniu BSFT. Obecnie kontynuuje kształcenie w zaawansowanym cyklu szkoleń w tym kierunku. Ambasadorka metody „kids skills” w Polsce. Uczestniczyła w ponad 800h szkoleń z zakresu pomocy psychologicznej i psychoterapii. Autorka publikacji Sztuka negocjacji w rodzinie.

Napięty harmonogram dnia, raport na wczoraj, korki w drodze do pracy, kolejki przy sklepowych kasach oraz poczucie, że jest się godzinę spóźnionym. Brzmi znajomo?

Niestety dla większości z nas to stałe punkty towarzyszące nam każdego dnia. Żyjemy więc szybciej, intensywniej i bez chwili dla siebie. Tak rodzi się uczucie złości, wrogości, smutku oraz strachu, które trudno nam zdefiniować.

Tak rodzi się stres. Jak z nim żyć?

Stresu nie sposób pomylić z żadnym innym stanem. Zwykle mówimy, że jesteśmy zdenerwowani, a więc czujemy wewnętrzny niepokój i spada nasza aktywność – jakbyśmy tracili siły, ale jednocześnie łatwo dajemy wyprowadzić się z równowagi – wybuchamy, pocą nam się dłonie, odczuwamy napięcia mięśniowe, bywa też, że zaczynamy się jąkać lub miewamy tiki. Długotrwale przeżywany stres może doprowadzić do przewlekłego bólu, skoków ciśnienia, łysienia czy depresji. Mówimy wówczas o niszczącej sile stresu.

Jak pokonać stres?

Już na samą myśl o stresie przechodzą nas ciarki. Słusznie! Nie jest on bowiem integralną częścią nas samych. Jest raczej gościem naszego umysłu, emocji oraz

64

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

✎ Małgorzata Floraszek

1

Zadecyduj, ile stresu może być w twoim życiu Zastanów się, ile miejsca zajmuje w twoim życiu stres. Swoje odczucia umieść na skali od 1 do 10, gdzie 1 oznacza: w moim życiu nie ma stresu, a 10 – moje życie to wyłącznie stres i nie ma w nim już miejsca na żadne inne emocje. Następnie zastanów się, o ile punktów na skali chciłabyś zmniejszyć swoje napięcie. Spróbuj pomyśleć o takim redukowaniu odczuć, aby można było normalnie funkcjonować: spać, śmiać się czy zastanawiać się nad wyborem filmu w kinie.

W ten sposób podejmiesz decyzję, ile miejsca pozwalasz w swoim życiu zająć stresowi. Pamiętaj, że tylko ty masz pełną kontrolę nad swoimi myślami. Ty decydujesz.

2

Oddychaj

ciała. W większości sytuacji – gościem nieproszonym. Co zatem zrobić, aby ów gość nie stał się naszym współlokatorem? Jakie działania podjąć, aby ograniczyć, a nawet całkowicie wyeliminować negatywne skutki stresu?

Każdy człowiek może poradzić sobie ze stresem. Praca, jaką należy wykonać, to jedynie działania poszukiwawcze oraz eksperymentowanie. Chodzi bowiem o to, aby znaleźć skuteczny, specyficzny dla danej osoby sposób. Strategię, dzięki której poczujemy się lepiej. Pamiętajmy jednak: niekoniecznie działanie, które pomogło znajomej nam osobie, także dla nas będzie użyteczne, choć nie zaszkodzi spróbować. Eksperymentujmy! Tą drogą mamy bowiem szansę odnaleźć najbardziej efektywny dla siebie sposób.

Koncentrowanie się na tej prostej czynności pozwoli ustalić jej odpowiednie tempo i rytm. Dzięki świadomemu oddychaniu ciało dotlenia się i odpręża. Gromadzi siły potrzebne do podjęcia wyzwania pozbycia się „nieproszonego gościa”. Spokojny oddech to również fizyczny sygnał dla organizmu, że nie dzieje się nic, z czym nie mógłby sobie poradzić.

3

Zastosuj techniki relaksacyjne Techniki relaksacyjne to swoista woda gasząca spalający nas ogień stresu. Mało kto zdaje sobie jednak sprawę, że działają one zgodnie z naszymi oczekiwaniami tylko wtedy, gdy nasz organizm wyuczył się ich w sytuacji odprężenia. To ważna zmienna wyboru, ponieważ nasze ciało i umysł sko-

jarzył je sobie z wewnętrznym spokojem, który uruchomi się niejako automatycznie, kiedy zaczniemy to robić. Obojętnie, jaką technikę chcielibyśmy zastosować: medytację, aromaterapię, hipnozę (wzmacniający siły witalne stan koncentracji na sobie), ćwiczenia fizyczne, muzykoterapię czy inne, jak oglądanie ulubionego serialu lub jogging, pamiętajmy, aby zastosować jedynie taką technikę, którą nasz organizm poznał wcześniej w sytuacji odprężenia.

4

Zrób sobie masaż Negatywnym skutkiem stresu są często napięcia mięśniowe. Każdy człowiek odczuwa je nieco inaczej i w innych miejscach.

Charakterystyczną reakcją osoby będącej w stresie są lekko uniesione ramiona. Czasami zmiana położenia ramion jest ledwie widoczna; samo zaś obniżenie napięcia w obręczy barkowej poprzez świadome opuszczenie ramion powoduje, że czujemy się wyraźnie lepiej, a stres przestaje nad nami panować. Masaż całego ciała daje natomiast poczucie odprężenia oraz napływu sił potrzebnych dla odnalezienia sposobu uporania się z przyczyną nerwowego stanu.

5

budzi twój lęk czy niepokój. Opowiadanie o swoich problemach innemu człowiekowi powoduje, że nie czujemy się samotni i zyskujemy poczucie wsparcia. Nie jest to jedyna korzyść, bowiem podczas opisywania innym istoty naszych problemów wyjaśniamy je także sobie samemu. Zwykle staje się to pierwszym krokiem w realnym poszukiwaniu konstruktywnych rozwiązań problemu.

7

Uwierz w siebie Nabierz dystansu i pomyśl, co doradziłbyś osobie, którą spotkałoby twoje nieszczęście.

Jaka mądrość życiowa przyszłaby ci do głowy, gdyby poproszono cię o radę w trudnej sytuacji? Przemyśl to, co przychodzi ci do głowy, ponieważ to z pewnością coś wielce użytecznego w twoim własnym życiu – i zastosuj względem siebie tę radę.

Stres to niełatwa sprawa. Jeśli podejmujesz działania zmierzające do wyeliminowania go ze swojego życia, nagradzaj się za każdy podjęty wysiłek. Przyznawaj sobie medale za każdy poczyniony krok, realizując drobne przyjemności, jak spacer z psem, lampka wina wieczorem, zakupy z przyjaciółką czy choćby całus od ukochanej osoby. Należą ci się! 

Uśmiechaj się i rób rzeczy, które kochasz Nie pozwól, aby sytuacje stresowe zdominowały twoje życie. Pamiętaj, że składa się ono także ze spraw, które cię uszczęśliwiają i czynności, które wywołują uśmiech na twojej twarzy. Rozpieszczaj się drobnymi przyjemnościami. Zacznij od rzeczy sprawdzonych w przeszłości – jeśli lubisz spacerować, koniecznie znajdź na to czas, jeśli lubisz czytać – wypożycz dobrą książkę, wyłącz telefon i zanurz się w lekturze.

6

Rozmawiaj Spotkaj się z osobą, której ufasz. Porozmawiaj z nią w sposób, który przyniesie ci ulgę. Wyżal się i wyjaśnij całą sytuację, która | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

65

BLIŻEJ NAS

Test na stres

obalamy

NIE

zdrowotne mity!

RACZEJ NIE TRUDNO POWIEDZIEĆ RACZEJ TAK TAK

BLIŻEJ NAS

Alkohol wspomaga trawienie Powszechne przekonanie, że kieliszek wina, likieru lub innego, mocniejszego trunku do posiłku pomaga trawić, okazuje się błędne. Alkohol drażni śluzówkę, zaburza pracę jelit i utrudnia wchłanianie składników pokarmowych – osoby pijące go przy jedzeniu lub bezpośrednio po obfitym posiłku trawią więc wolniej, dodatkowo przyswajając mniej witamin, minerałów i cennego białka. Jak wynika z badań naukowców ze Szpitala Uniwersyteckiego w Zurychu, alkohol wypijany podczas obfitego posiłku spowalnia trawienie, jednak nie wywołuje niestrawności (nie zwiększa się częstość objawów takich jak wzdęcia czy zgaga). Źródło: „British Medical Journal”

Stres to odpowiedź twojego organizmu na wszystko dobre i złe, co się wokół dzieje. Każdy radzi sobie z nim inaczej. Sprawdź, czy jesteś na niego podatny(-a). W razie potrzeby skorzystaj z naszych 7 porad na to, jak pozbyć się stresu ze swojego życia!

1. Po całym dniu, nawet będąc w domu, nie potrafię przestać myśleć o pracy.

6. Często odczuwam presję czasu, która demotywuje mnie do działania.

2. Znajduję wystarczająco dużo czasu na swoje zainteresowania i realizację pasji, które pozwalają mi się odprężyć i zrelaksować.

7. Mogę liczyć na wsparcie bliskich mi osób, które pomagają mi przezwyciężać problemy i z którymi mogę dzielić się swoimi kłopotami.

3. Zwracam baczną uwagę na stan swojego zdrowia i kondycję fizyczną, starając się często zmotywować się do ruchu.

8. Gdy napotykam na poważne trudności, ustalam plan działania i mobilizuję wszystkie siły, aby poradzić sobie z problemem.

4. Często nie mogę się wyspać, rano czując się zmęczonym(-ą), gdyż przejmuję się problemami minionego dnia.

9. Kiedy jestem zdenerwowany(-a), wyładowuję się na osobach z mojego otoczenia.

10. Gdy sprawy nie idą po mojej myśli, staram się spojrzeć na dobre strony sytuacji, by znaleźć siłę do działania.

5. Często odczuwam napięcie i zdenerwowanie, zwłaszcza w okolicy karku lub na plecach.

Odpowiedź

A B C D E

66

Numer pytania 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

4

0

0

4

4

4

0

0

4

0

3

1

1

3

3

3

1

1

3

1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

0

4

4

0

0

0

4

4

0

4

0

4

4

0

0

0

4

4

0

4

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

31 i więcej punktów Pozazdrościć! Jesteś osobą odporną na stres – twój organizm i psychika są silne. Żyjesz w zgodzie ze światem i ludźmi. Prawdopodobnie wiesz, jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami lub twoje życie jest spokojne i poukładane, dzięki czemu nie ma powodów do napięcia. Pamiętaj, by nie przepracowywać się. Staraj się zawsze znaleźć czas na regenerację, odpoczynek i małe przyjemności.

16–30 punktów Należysz do osób przeciętnie radzących sobie ze stresem – miewasz wzloty i upadki. Znasz kilka metod radzenia sobie ze stresem, jednak prawdopodobnie nie korzystasz z nich regularnie lub tylko w sytuacji nadmiernego zmęczenia. Przeczytaj swoje odpowiedzi ponownie i zastanów się, co zmienić w swoim życiu.

Pamiętaj, że każdy z nas inaczej reaguje na trudne sytuacje, dlatego potrzebujemy różnych sposobów radzenia sobie ze stresem.

0–15 punktów Jesteś nadmiernie zestresowany(-a), byle co potrafi wyprowadzić cię z równowagi. Nie najlepiej znosisz codzienne naciski spowodowane zwiększonymi wymaganiami czy napięciami zawodowymi. Pamiętaj, że stres w fizyczny sposób objawia się w organizmie człowieka i wpływa na funkcjonowanie psychiczne.

Prawdopodobnie potrzebujesz zwiększonej dawki relaksu, rozmowy z kimś bliskim, a jeśli to nie może – być może warto poszukać pomocy u psychologa lub w grupie wsparcia.

Przebywanie w saunie odchudza

Mimo niezaprzeczalnych zalet, jakie dla naszego zdrowia ma przebywanie w saunie lub łaźni parowej, pogląd, że pomaga ono zgubić zbędne kilogramy, jest mitem. W wysokiej temperaturze pozbywamy się wody, nie tłuszczu. Po sesji w saunie czujemy się wypoczęci i, być może, szczuplejsi, jednak waga szybko wróci do stanu sprzed wizyty, gdy tylko zaspokoimy niedobory wody wynikające z wypocenia się. Warto jednak wiedzieć, że przebywanie w saunie wpływa korzystnie na układ sercowo-naczyniowy, a wysoka temperatura prowadzi do wzmożonego ukrwienia mięśni szkieletowych. Niemniej jednak sauna pośrednio wpływa na sylwetkę dzięki usuwaniu toksyn z organizmu przy przyspieszeniu przemiany materii. Źródło: fitnessblender.com

Prezerwatywa chroni mi y n z c y er en w i m a b o r ho c i m przed wszystki Choć prezerwatywa zabezpieczy przed infekcjami typu chlamydia, rzeżączka czy HIV, nie uchroni przed brodawczakiem ludzkim (HPV) czy opryszczką narządów płciowych, które przenoszone są drogą płciową nawet jeśli używamy prezerwatywy. Środek ten może zmniejszyć ryzyko zainfekowania tylko wtedy, gdy zakażone miejsce lub okolica narażona na zakażenie są osłonięte. Prezerwatywa może nie pokryć wszystkich zainfekowanych miejsc. Należy także pamiętać, że kontakt seksualny w chwili, gdy wirus jest w stanie uśpienia i nie ma widocznych objawów, także może spowodować zarażenie chorobą. Źródło: „Practical Gynaecology”; www.health.usnews.com

Napoje light są zdrowsze Wiele osób będących na diecie i próbujących zgubić zbędne kilogramy zamienia zwykłe napoje na „light” – reklamowane jako niezawierające cukru, przez co zdrowsze i niezagrażające naszej sylwetce. Choć jednak pijąc je przyswajamy mniej kalorii, tyjemy – zwiększa się także prawdopodobieństwo chorób układu krążenia i cukrzycy. Badania naukowców z Uniwersytetu w Texasie wykazały, że osoby, które piły średnio dwa napoje „light” dziennie przybrały w tym okresie na wadze aż o 70% bardziej niż ci, którzy nie pili ich w ogóle. Winny temu jest zawarty w napojach „light” aspartam, podwyższający poziom glukozy we krwi. Analizy wykazały równie, że u osób je pijących zwiększa się ryzyko problemów naczyniowych (aż o 61%), a także odsetek zawałów serca i zatorów krążenia. Lepiej więc niezdrowe napoje zastąpić sokami owocowymi, zawierającymi naturalne cukruy, lub po prostu wodą, która naturalnie gasi pragnienie i korzystanie wpływa na stan naszego zdrowia.

Można osiwieć ze stresu w ciągu jednej nocy

Choć stres jest sprawcą wielu problemów zdrowotnych, nie udowodniono jego związku ze zmianą koloru włosów.

XVI-wieczni uczeni utrzymywali, że Tomasz Morus osiwiał w noc przed egzekucją. Stąd prawdopodobnie wzięło się przekonanie, że trauma może pozbawić włosy ich barwy. Mit obalił ostatecznie prof. J.F. Romaro z Cornell Medical Centre, udowadniając, że komórki włosów produkujące pigment są genetyczne, a więc tracą kolor jedynie w miarę starzenia się, choć nie istnieje próg wiekowy, po którym człowiek zaczyna siwieć. Jest to kwestia indywidualna – niektórzy z nas mogą mieć pierwsze siwe włosy już w wieku 30 lat.

Stres może jedynie pośrednio wpływać na proces siwienia, zależny przede wszystkim od czynników genetycznych i diety, gdyż sprzyja „wypłukiwaniu” antyoksydantów, związanych z procesem starzenia. Źródło: „International Journal of Trichology”

Źródło: Health Med News

| kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

67

BLIŻEJ NAS

BLIŻEJ NAS

Slow Life

2

Zwolnij, by poczuć się wolnym Ziemia. Początek XXI w. Żyjemy coraz szybciej.

Gonimy za karierą, która wydaje się coraz odleglejsza, pieniędzmi, których wciąż za mało, ścigamy zbyt szybko pojawiające się i znikające szanse, a w końcu staramy się złapać wciąż uciekający czas. Czujemy nieodpartą potrzebę, a nawet coś w rodzaju społecznego nacisku, by przegonić teraźniejszość i doścignąć przyszłość. Idei fast life nie wybieramy, a włączamy się w nią niemal nieświadomie, chcąc być częścią nowoczesnego społeczeństwa sukcesu bądź po prostu zapewnić sobie choć minimum dobrobytu.

✎ Adam Bała

JEDz ZDROWO Stawiamy na maksymalną produktywność.

Nauczyliśmy się jednocześnie jeść, odbierać i wysyłać SMS-y, sprawdzać e-maile, czytać najnowsze newsy ze świata. Ten pośpiech i poczucie konieczności kontrolowania wielu spraw niemal jednocześnie, wystawiają nam jednak dość wysoki rachunek. Wraz z coraz większym stresem pojawiają się stany depresyjne, zmęczenie, uczucie wypalenia życiowego i zawodowego. Życie fast powinniśmy zamienić na slow.

A zaczęło Się w kuchni…

Idea slow life nie pojawiła się w XXI w., a zatem nie jest dzieckiem doby Internetu i błyskawicznego przepływu informacji.

Jej narodziny miały miejsce… przy stole. Tak jest, w 1986 r. włoski restaurator Carlo Petrini powiedział stanowcze „nie” zyskującym coraz większą popularność sieciom fast foodów i założył organizację non-profit Slow Food, która promować miała kuchnie regionalne. Chodziło o to,

68

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

1

by gwałtowna ekspansja sieciówek z szybkim jedzeniem nie wyparła całkowicie zdrowego, tradycyjnego przyrządzania potraw. W imię tej idei ruch zainicjowany przez Carlo Petriniego promować zaczął regionalnych producentów żywności.

Kolejną niezwykle istotną datą dla idei slow life jest rok 1999, kiedy to Norweg Geir Berthelsen otworzył Światowy Instytut Powolności (The World Institute of Slowness), w ramach którego zajęto się również spowalnianiem innych dziedzin życia. W ten sposób w życie wszedł termin Slow Planet, a wraz z nim takie nurty jak: • slow wear (noszenie dobrych jakościowo ubrań wykonanych przez drobnych, lokalnych producentów), • slow parenting (wychowywanie dzieci poza gonitwą za zbytkami),

4

DZIEĆMI Z S A Z C SPĘDZAJ

•

slow money (spokojne zarabianie pieniędzy w ramach swoich pasji i możliwości).

Zatrzymaj się, usiądź na ławce, rozejrzyj się wokół siebie, zwróć uwagę na to, co pozytywne, odłącz się na moment od dołujących aspektów życia – to stara się nam przekazać ruch Slow Planet.

No dobrze, ale jak zwolnić?

Przepisów na podpięcie się pod Slow Life jest wiele, jednak wszystkie sprowadzają się do jednej, przepięknej idei: żyj dla siebie, nie zapominając o tym, co wokół ciebie.

Ważne, by stopniowo leczyć się ze złych nawyków (używki, wylegiwanie się na ka-

3

ODPOCZYW

AJ

5 napie przed telewizorem, fast foody), a zastępować je takimi, które będą miały pozytywny wpływ na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne (spacery, sport, wizyta w muzeum, lektura dobrej książki).

Doskonałym pomysłem są wieczory bądź nawet całe dnie bez telefonu komórkowego i komputera. Chwilowe odłączenie się od Facebooka i skrzynki e-mailowej potrafi przynieść prawdziwe ukojenie.

Przede wszystkim jednak należy ustanowić swoje priorytety, skupić się na tym, co dla nas najważniejsze, zrezygnować

IDEA SLOW

• • •

slow sex (sex jako zaspokajanie nie tylko czysto fizycznych popędów), slow travel (wybieranie się na wycieczki poza uczęszczane trasy), slow art (promowanie regionalnej twórczości artystycznej), slow city (małe miasteczka w opozycji do pośpiechu i hałasu dużych miast),

6

ŚMIEJ SIĘ

PODRÓŻUJ i KOLEKCJONUJ CHWILE

PLANET

Z zastanów się,

co jest dla ciebie ważne

Z ustal priorytety Z odpowiednio się odżywiaj (zwróć uwagę na właściwy dobór produktów)

Z zadbaj o relacje z otoczeniem

•

UPIECZ CHLEB

Z podróżuj Z rozwijaj się Z kontempluj kulturę i sztukę

Z zrezygnuj z samochodu – przesiądź się na rower

z czynności nieważnych, które jedynie zapełniają nasz rozkład dnia, niczego konkretnego doń nie wnosząc. Idea slow life chce nam powiedzieć, że jeśli zwolnimy nieco tę pędzącą lokomotywę naszego życia i wybierzemy dla niej właściwy kierunek, nie lawirując wciąż między rozwidleniami i ślepymi torami, być może wtedy naprawdę nauczymy się cieszyć życiem.  | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

69

KULTURALNIE

KULTURALNIE

FILM

gdy po jednej z nich (Tilda Swinton), zamordowanej w niewiadomych okolicznościach, dziedziczy cenny obraz Chłopca z jabłkiem.

Powoduje to lawinę niewiarygodnych, zabawnych, a momentami wzruszających zdarzeń.

✎ Paulina Wichrowska

„Whiplash” reż. Damien Chazelle, 2014

Film w reżyserii D. Chazelle’a z niezwykłą, nagrodzoną Oscarem ścieżką dźwiękową autorstwa Justina Hurwitza. Opowieść o muzyce jazzowej, o dążeniu do perfekcji i spełnianiu marzeń.

Głównym bohaterem jest młody adept gry na perkusji, Andrew (Milles Teller), który pod czujnym i surowym okiem wykładowcy, Terence’a Fletchera (granego przez zdobywcę Oscara za najlepszą rolę drugoplanową, J.K. Simmonsa) szlifuje talent w najlepszej szkole muzycznej w Nowym Jorku.

Metody stosowane przez Fletchera są jednak okrutne i czasami dyskusyjne. Zajęcia muzyczne w niczym nie przypominają wyobrażeń na temat spokojnego szlifowania talentu – są raczej formą zajęć żołnierskich, wymagających, trudnych, o wymiarze czysto fizycznym. Andrew nie ominą rany na dłoniach od złamanych pałeczek czy wysiłek jak po biegu maratońskim. Jego miłość do muzyki i ambicja stania się najlepszym muzykiem jazzowym zostają wystawione na próbę. Młody chłopak nie zdaje sobie sprawy, że także sprawy uczuciowe nie pójdą po jego myśli, a on sam zmuszony będzie wybierać między dwiema miłościami.

Muzyka w filmie gra rolę osobną i uwodzi na każdym kroku.

Jest wątkiem osobnym, a jednocześnie pięknym tłem. Whiplash uwodzi i zachwyca, jednocześnie zostawiając ochotę na więcej.

Film opowiada o trudnej przemianie osobowościowej, o walce z talentem, nad którym praca okazuje się wysiłkiem niemal ponad miarę; o drodze, jaką przebył Andrew – od osoby bojaźliwej, unikającej towarzystwa, do pewnego siebie muzyka. I o kosztach, jakie się z tym wiążą.

„THE GRAND Budapest Hotel” reż. Wes Anderson, 2014

Film jawi się widzowi jako wielowarstwowa kompozycja.

Z jednej strony intryguje i bawi, a z drugiej smuci, pokazuje tragedię i bezsilność, a wszystko to z dużą dozą ironii i fenomenalnego czarnego humoru. Bohaterem jest konsjerż hotelu, Gustaw H. (Ralph Fiennes). To postać wielobarwna, o nietypowych gustach (m.in. lubuje się w dużo starszych od siebie kobietach). Problem pojawia się,

70

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

„Carte Blanche” reż. Jacek Lusiński, 2015

Film inspirowanymi prawdziwymi wydarzeniami z życia Macieja Białka, nauczyciela historii z Lublina, który przez kilkanaście lat ukrywał fakt utraty wzroku, wciąż ucząc w szkole. W rolę Macieja (w filmie Kacpra) wciela się Andrzej Chyra. Obserwacja zmagań głównego bohatera, jego walka z bezsilnością, a także przemiana wewnętrzna człowieka, którego hierarchia wartości zostaje zrewolucjonizowana, budzi wzruszenie.

MUZYKA

✎ Paulina Nowak

Artur Rojek, „Składam się z ciągłych powtórzeń” AGORA SA, 2014

Dawid Podsiadło, „Comfort and Hapiness” Sony Music Entertainment, 2013

Nominowany do Paszportów Polityki Dawid Podsiadło, laureat X-Factora, wydaje płytę, która zdobywa potrójną platynę. Podsiadło jest na niej jednocześnie melancholijny i energiczny, refleksyjny i zdecydowany.

Artysta pokazuje, jak bardzo elastyczny wokal posiada i jak wiele twarzy może mieć jeden album – piosenki różnią się znacznie: tempem, klimatem, aranżacjami. Podsiadło nie zawodzi pokładanych w nim nadziei – tworzy dzieło godne uwagi, wysmakowane, którego posłuchać można zarówno podczas długiej jazdy samochodem, jak i w sobotni, leniwy poranek.

Solowy utwór wokalisty Myslovitz to ciekawe, nowe doświadczenie muzyczne.

Rojek jest szczery, inny, nowy – album trudno zakwalifikować jako rockowy, alternatywny czy popowy. Jest jedyny w swoim rodzaju. Utwór Beksa podbił serca słuchaczy Trójki, choć wzbudził też skrajne uczucia fanów. To manifest Artura Rojka, który pokazał, że potrafi tworzyć inaczej, odcinając się od przeszłości; potrafi prowokować i zachwycać jednocześnie. Album Składam się z ciągłych powtórzeń to niezwykle osobista składanka. Artysta tworzył

KSIĄŻKI ✎ Paulina Nowak

Jamie Oliver, „Gotuj sprytnie jak Jamie” Wydawnictwo Insignis, 2014

Sia, „1000 Forms of Fear” Monkey Puzzle, RCA, Sony Music Entertainment, 2014

To szósty album studyjny australijskiej piosenkarki, autorki wielu tekstów dla takich artystów jak Rihanna, Katy Perry, Britney Spears czy Ne-Yo. Płytę zapowiedział singiel Chandelier z kontrowersyjnym teledyskiem z udziałem młodej tancerki Maddie Ziegler, który szybko zdobył pierwsze miejsca list przebojów. Album zawiera również znany z filmu Igrzyska śmierci – W pierścieniu ognia utwór Elastic Heart, napisany wspólnie z Diplo i The Weekend.

1000 Forms of Fear to niezwykle osobisty album – zapis wielu bolesnych doświadczeń piosenkarki i autorki tekstów. Teksty opowiadają o doświadczeniach, których w muzyce pop próżno szukać u innych artystów. Depresja, cierpienie, doświadczenie utraty bliskich osób, próby powrotu do rzeczywistości – to tematy przewodnie większości utworów na albumie. Piosenki są mocne, autentyczne, nasycone, a mimo to łatwo wpadają w ucho, są rozpoznawalne. Większość napisana i nagrana z epickim rozmachem. Sii chce się słuchać wciąż na nowo.

teksty i muzykę wspólnie z Bartoszem Dziedzicem; wiele z nich odnosi się do dzieciństwa Artura, jego doświadczenia ojcostwa, doświadczenia lęków, przemijania, cierpienia. To nowy album – jednak od początku słychać, że to Rojek – wrażliwy i refleksyjny.

Znany brytyjski kucharz i miłośnik dobrej kuchni wydaje nowe dzieło – kolejną książkę, w której znajdziemy dobre i proste przepisy na pyszne dania.

Jamie pokazuje, że kuchnia to nie sfera zarezerwowana dla wybranych, ekskluzywna czy tajemnicza, a przestrzeń, w której możemy wspaniale się bawić, gotując dla siebie i swojej rodziny dobrze, niedrogo i ze smakiem. Tak jak w innych swoich publikacjach, tak i tu wiele miejsca poświęcił na uwagi dotyczące gospodarowania jedzeniem, robienia zakupów oraz pracy w kuchni. Jamie podpowiada, jak robić zapasy, jak wykorzystywać resztki jedzenia, jak przetwarzać produkty, które wydają nam się niezdatne do użycia. Jego porady są proste i szczere – Jamie jest zwolennikiem kuchni nieskomplikowanej, jaką znaleźć można w przeciętnym (brytyjskim, ale nie tylko) domu. Produkty, których używa, są powszechnie dostępne, dlatego niemal każdy przepis bez trudu możemy powtórzyć samodzielnie. Dania zaopatrzono w przydatne informacje: czas gotowania, kaloryczność, składniki odżywcze, czas przygotowania, listę zakupów. Całość wydana została ze smakiem i przyjemnie dla oka.

Zygmunt Miłoszewski, „Ziarno prawdy” Wydawnictwo W.A.B., 2014

Druga część trylogii o prokuratorze Teodorze Szackim, ekranizowana i zdobywająca coraz większą rzeszę fanów. Szacki opuszcza Warszawę i przenosi się do Sandomierza, gdzie zmierzy się z trudnym śledztwem ws. zabójstwa pewnej działaczki społecznej. Morderstwo nie jest jedynie podszyte seksualną perwersją zabójcy, jak się wydaje na pierwszy rzut oka. Szacki próbuje rozwikłać sprawę, jednocześnie odnajdując się w sandomierskim środowisku, gdzie niemal nikt nie jest mu przychylny. Jak się okazuje, sprawa ma swoje źródło niemal 60 lat wcześniej. Historyczno-społeczne tło historii z Szackim nie jest na szczęście potraktowane naiwnie i w duchu dydaktycznym. Ziarno prawdy to doskonały thriller trzymający w napięciu do ostatniej strony.

Joanna Bator, „Wyspa Łza” Znak, 2015

Samotność wśród ludzi. Poszukiwanie, refleksje, melancholia i cierpienie – tak w skrócie można opisać nową książkę autorki Ciemno, prawie noc. Tak samo ostra, jak wcześniej, jednak w innym otoczeniu – tym razem centrum wydarzeń jest Sri Lanka, choć Wałbrzych, rodzinne miasto Bator, bezustannie przewija się w opowieści. Także niektóre motywy z wcześniejszych powieści są tu obecne. Wyspa Łza opowiada o zniknięciu Sandry Valentine, tajemniczej bliźniaczki. To staje się pretekstem podróży, poszukiwania, obecności na wyspie. Od początku jednak wiadomo, że nie zakończy się ono szczęśliwie; w tej opowieści nie ma miejsca na happy end. | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

71

ROZRYWKA

ROZRYWKA

Horoskop NA wiosnĘ Skorpion

Wodnik

(20.01–18.02)

Jesteś osobą niezależną, aktywną, otwartą na nowe doświadczenia. Raczej unikasz ludzi; dobrze czujesz się w samotności. Możesz wtedy medytować i daje ci to największy spokój. Masz silny charakter i wytrwale dążysz do celu. Dużo czasu spędzasz na świeżym powietrzu. Dbaj o to, by odpowiednio się ubierać. W pracy pozostań dokładny i systematyczny, ale pamiętaj, że stres nie oddziałuje dobrze na twoje zdrowie. Zwróć uwagę na skórę, szczególnie jeśli chodzi o uczulenia czy alergie.

Byk

(20.04–22.05)

Jesteś osobą zdeterminowaną w dążeniu do celu, upartą, posiadasz silną wolę.

Powierzone zadania wykonujesz w sposób rzetelny i dokładny. Cechuje cię zamiłowanie do jedzenia, stąd twoje problemy z układem trawiennym. Zwróć uwagę na swoją dietę, postaraj się dodać do niej nieco owoców i warzyw. Zrezygnuj z nadmiaru słodyczy. Bądź bardziej aktywny. Nie przepracowuj się, ale też nie oddawaj się wyłącznie hedonistycznym zajęciom.

Lew

(23.07–23.08)

Jesteś osobą energiczną i niezwykle towarzyską. Dużą wagę przywiązujesz do uczuć. Lubisz być liderem w grupie i jesteś do tego stworzony, jednak tak bardzo, jak stawiasz w swoim życiu na emocje, tak bardzo odbija się to również na twoim zdrowiu. Postaraj się zmniejszyć ilość stresu i zwróć szczególną uwagę na swoje serce i poziom cholesterolu oraz ciśnienie. Badaj się regularnie i prowadź zrównoważony tryb życia. Będziesz mile zaskoczony efektem.

72

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

Ryby

(19.02–20.03)

Jesteś osobą pozytywną, otwartą na ludzi, przyjazną i empatyczną. Starasz się unikać konfliktów. W pracy postaraj się być bardziej punktualny i systematyczny. We wszystkim da się odnaleźć pierwiastek optymizmu.

W życiu bardzo skupiasz się na myśleniu o innych, zaniedbując przez to swoje potrzeby. Postaraj się zrównoważyć czas, jaki poświęcasz swoim bliskim, z czasem, który jest tylko dla ciebie. Zadbaj o dietę i uważaj na nałogi (szczególnie kawę, ale również skłonności do jedzenia).

Bliźnięta

(23.05–21.06)

Jesteś osobą wszechstronną, otwartą na nowe doświadczenia, szybko się uczysz i dążysz do osiągnięcia sukcesu. Lubisz się ruszać, jesteś osobą aktywną i kiedy tylko możesz, spędzasz czas na świeżym powietrzu. Spróbuj zwolnić i wziąć parę głębokich wdechów. Ciągłe życie w biegu może być niekorzystne dla twojego zdrowia, tak samo jak narażanie się na napięcie i stres. Skup się na jednej bądź dwóch rzeczach i skrupulatnie dąż do ich wykonania. Stopniowo zmierzaj do celu.

Panna

(24.08–22.09)

Jesteś osobą stale dążącą do perfekcji, świat dzielisz na kategorie i każde wydarzenie, każda myśl ma u ciebie swoje miejsce. Lubisz skupiać się na szczegółach i czasami przesadnie nimi przejmować, co odbija się na twoim zdrowiu. Postaraj się dawać sobie nieco więcej chwil wytchnienia i czasu na „doładowanie baterii”. Minimalizuj stres. Zwróć uwagę szczególnie na to, jak się odżywiasz.

Postaraj się, aby w twojej diecie znalazło się więcej błonnika.

Baran

(21.03–19.04)

Jesteś osobą ambitną, impulsywną, a jednocześnie pełną energii. Cechuje cię determinacja w dążeniu do założonego celu.

Jesteś raczej odporny na stres i cechuje cię dobre zdrowie. Taka ambicja może czasami prowadzić do nieuwagi i drobnych wypadków; staraj się zapanować nad swoim nadmiarem energii i bądź ostrożny. Dbaj o swoją głowę, gdyż w twoim przypadku jest ona bardzo ważna. Należysz do intelektualistów, zadbaj więc o swój system nerwowy, na przykład poprzez różnego rodzaju suplementy diety.

Rak

(23.10–21.11)

Strzelec

Jesteś osobą energiczną, jednak w codziennym życiu prezentujesz spokojną postawę. Lubisz przebywać w towarzystwie i jesteś otwarty na nowe doświadczenia.

Prowadzisz raczej nieregularny tryb życia, w związku z tym zwróć uwagę na dietę, a szczególnie unikaj ostrych potraw.

Zastanów się również nad zmianą swoich przyzwyczajeń i w miarę regularne wizyty kontrolne u ginekologa i urologa.

Zalecana dyscyplina sportu: sporty związane z aktywnością i wodą.

(22.11–21.12)

Jesteś osobą otwartą na nowe doświadczenia, aktywną, lubiącą ruch i podróże, co oznacza, że częściej jesteś narażony na różnego rodzaju kontuzje.

Przed podjęciem jakichkolwiek aktywności odpowiednio się zabezpiecz, szczególnie kończyny i stawy. Zastosuj także lekkostrawną dietę (na przykład potrawy gotowane na parze), a przede wszystkim jedz regularnie. Dzięki temu poczujesz się lżej i nabierzesz energii do realizacji nowych wyzwań.

POZIOMO 1) nauka o budowie ludzkiego ciała.

7) złuszczanie naskórka.

8) płaz ogoniasty, traszka.

9) służył do narkozy.

10) długość lub szerokość.

11) porcja leku, dawka.

13) droga prowadząca na posesję.

15) ...uciskowa.

18) stała postać leku.

20) zdrowa sałatka z buraczków i chrzanu.

23) wstrząs psychiczny.

26) model Renault.

27) zdarza się przy bólu gardła.

28) najwyższe góry Europy.

29) tworzy krę.

30) niejedna na pięciolinii.

31) zrzut komandosów na tyły wroga.

32) choroba zakaźna lub rzeka graniczna.

(22.06–22.07)

Waga

(22.12–19.01)

KRZYŻÓWKA

Jesteś osobą przywiązaną do tradycji i wartości rodzinnych. Lubisz przebywać w domu, odczuwasz wtedy największy spokój. Jesteś osobą wrażliwą i emocjonalną, co często prowadzić może do zdenerwowania, a to odbija się mocno na twoim zdrowiu. Zwróć uwagę na swoją dietę, postaraj się jeść zdrowiej, a do wszelkich stresów związanych z zaangażowaniem emocjonalnym postaraj się zdystansować. Nie masz wpływu na wszystko, co się dzieje wokół ciebie.

(23.09–22.10)

Jesteś osobą o dużej wrażliwości, empatyczną i doceniającą piękno otaczającego świata.

Nie należysz jednak do osób aktywnych; bardziej cenisz sobie wygodne zacisze własnego mieszkania, co jednak nie oznacza, że jesteś osobą nietowarzyską.

Wręcz odwrotnie. Postaraj się poświęcić więcej czasu na dodatkową aktywność, uprawiaj sport, który sprawi ci przyjemność, a jednocześnie będzie korzystny dla twojego zdrowia. Dodatkowo staraj się pić mniej kawy i napoi alkoholowych.

Koziorożec

Jesteś osobą pewną siebie, posiadasz silną wolę i ogromny spokój wewnętrzny.

Należysz do ludzi pracowitych i można na tobie polegać. Starasz się podejmować racjonalne decyzje.

Cechuje cię raczej odporność na choroby. Pamiętaj jednak, żeby szczególnie dbać o swoje stawy i ciepło się ubieraj, gdyż twój organizm bardzo szybko reaguje na zmieniające się temperatury. Zadbaj, żeby twoja dieta była bogata w wapno.

Llitery z pól ponumerowanych od 1 do 23 utworzą rozwiązanie

1

14

2

3

4

5

6

15 16 17 18 19

7

8

9

10 11 12 13

20 21 22 23

PIONOWO 1) ...fizyczna, pomaga zapobiegać nadwadze.

2) niemiarowość serca.

3) rzymska bogini sztuki i rzemiosła.

4) miejsce realizacji recept.

5) kosmetyk, puder w kremie.

6) jednomyślność, porozumienie.

12) wodny na banknocie.

14) kieł lub siekacz.

16) wyciskany z owoców.

17) nauka obejmująca całość wiedzy o zdrowiu i chorobach człowieka.

19) egzotyczna gruszka.

21) jeden ze zmysłów.

22) nawierzchnia szosy.

24) specjalny system odżywiania.

25) naczynie krwionośne.

27) zjawisko nadprzyrodzone. | kwiecień / czerwiec 2015 | RODZINA ZDROWIA |

73

ROZRYWKA

74

| RODZINA ZDROWIA | kwiecień / czerwiec 2015 |

W nastepnym numerze Temat numeru: Rodzina na wakacjach:

1 2

Bezpieczne opalanie

Jak prawidłowo zabezpieczyć skórę przed negatywnymi skutkami ekspozycji na słońce?

O nie, kleszcz!

4

Podróże małe i duże

Propozycje interesujących miejsc na rodzinne wakacje

15

3

Szukaj od czerwca w Twojej Aptece

W ciąży latem

Jak przetrwać upały w ciąży?

Czy nadmiar słońca dla kobiet spodziewających się dziecka może być niekorzystny?

Co jeszcze?

WAKACYJNA DIETA DIABETYKA Gluten przyjaciel czy wróg?

Nadmiar wody w organizmie a otyłosc