1. DE BROUWER, Bloemlezing van gerechtelijke uitspraken, in Het Land van Aalst XXIV (1972), p. 1 -21.

de Brabantse Omwenteling of beter de Belgische Revolutie 1789-1790 genoemd. De gewezen kolonel J.A. Vander Mersch uit Ardooie voerde het patriottenleger aan dat op 24 oktober te Turnhout een eerste overwinning behaalde op de Oostenrijkse troepen35. Regionale politiebrigades konden het banditisme van gedemilitariseerde soldaten, ronddolende werklozen en vagebonden niet de baas36. En de revolutionaire ideeën wakkerden het onveiligheidsgevoel nog aan. Geen wonder dat vele burgers voorzorgen namen tegen mogelijke onlusten, inbraken of overvallen en een geladen vuurwapen aan de zolderbalk hingen.

Tielt-Binnen

De volledige bevolking van Tielt telde inmiddels bij de 9 000 inwoners, een aangroei van 62 % sedert 1765. Tielt-Binnen herbergde ruim 3 000 inwoners, hetzij minstens 600 gezin-nen37 38. De zaterdagse markt van Tielt trok wellicht ook kopers van wapens en schietvoorraad aan, naast de traditionele goederen, zoals textiel, graangewassen, groenten en vee. Op de markt woonde koopman Jacobus Van Wambeke (overleden op 31 oktober 1794). Hij beschikte over 16 nieuwe fusiquen en 12 coppelen sakpistolen, ook nog 150 pond buspoeder en 300 pond schiedlood .

Op 22 oktober 1789 vaardigde de regering een ordonnantie uit waarbij aan de kasselrijbesturen opdracht werd gegeven

35 Zie voetnoten 32, 37 en 38. 3<’ Onder meer politiebrigades. uitgerust met geweer, bajonet en sabel, vanuit Anzegem en Huyse-Lozer. Zie M. DECRITS, De politie in de kasselrij Oudenaarde 1773-1793, in Vlaamse Stam XXVII (1991), p. 229-232. 37 T. LAMBRECHT, Herstel, groei en transitie (18tu' eeuw), in De geschiedenis van Tielt, p. 149: In 1765 en 1785 telde Tielt-Binnen resp. 2 142 en 2 960 inwoners en Tielt-Buiten resp. 3 420 en 5 335. 38 R.A.G. Raad van Vlaanderen, bundel 32 207, telling Tielt-stad dd. 31.10.1789.

onmiddellijk een inventaris te laten opmaken van schiet-wapens en munitie in het bezit van de burgers .

Op 31 oktober was de telling te Tielt-binnen al gebeurd. De lijst met alle wapenbezitters van Tielt-binnen werd opgesteld door griffier Joannes Carolus De Roo. In 1781 was hij reeds twee jaar in functie met een jaarwedde van 18 ponden Vlaams39 40 41.

De aangevers werden met hun aantal geweren (fusicken) en pistolen (.sackpistolen) en eventule munitie (gewicht buskruit en lood), lijn per lijn gerangschikt, op drie bladzijden.

De volledige lijst werd op 11 november 1789 verstuurd naar mijnheer de Haveskercke, raedt ende advocaet fiscael van sijne Majesteyts mede Tot ghencf11.

Uit het volgende overzicht blijkt dat het aantal gewapende gezinnen in Tielt-Binnen zich beperkte tot 54 op een totaal van minstens 600 gezinnen42. In 30 huishoudens was er één geweer of pistool voorhanden, bij 13 waren er twee wapens, bij 7 zelfs drie wapens en 2 met vier wapens. Koopman Jacobus Van Wambeke had er 40 te koop en koopman Maxiliaan Rappareliere had alleen munitie. Het gering aantal wapenbezitters te Tielt laat vermoeden er geen gevoel van onveiligheid heerste in de stad, allicht te wijten aan de officieren, Joannes Verhellen en Jacobus Verstraete, die hun taak van ordehandhaving nog goed vervulden.

Vele Tieltse gezagdragers die tot de hoogste sociale laag van de bevolking behoorden, waren goed bewapend. Stadsbaljuw Petrus Dierckens en griffier Joannes De Roo waren elk met twee geweren en twee pistolen het sterkst bewapend. Ook enkele

39 R.A.G., Raad van Vlaanderen, bundel 32.207, o.c. De telling van Tielt- Buiten werd niet teruggevonden. 40 F. HOLLEVOET, Stadsrekeningen Tielt: 1610-1794, Tielt, 2004, p. 495- 531. 41 RAG, Raad van Vlaanderen, nr. 32 207 (Tielt-Binnen e.a.). 42 Het aantal gezinnen berekenden we à rato van 5 personen per gezin. In vele West-Vlaamse dorpen werden scores van 20 tot 30 % behaald.

kapitaalkrachtige handelaars, ambachtslui en land-bouwers voelden zich met wapens meer op hun gemak. Tot het kransje van notabelen op en rond de Markt behoorden nog enkele personen waarvan hun aanzien valt af te leiden aan de begrafenisplechtigheid met een hoge kerkdienst (6 of 9 lessen).

Wie is wie ?

De wapenbezitters werden door ons alfabetisch gerangschikt. Bijkomende gegevens over deze personen ter identificatie zochten wij in diverse bronnen43 .

ARICX JACOBUS - 2 fusiquen

Afkomstig van Wingene. In 1710 te Tielt gehuwd met Anna Christina VANLERBERGHE uit Beemem; Verkocht in 1786 een erf in het straetien komende in d ’Iperstraete aan Antoon Verhelle. Zijn echtgenote overleed te Tielt op 25 januari 1793 en werd met een dienst van zes lessen begraven. Jacobus overleed te Tielt op 22 september 1794 in de leeftijd van 78 jaar.

BALLAERT JOSEPH FRANS - 1 fusique

Niet geïdentificeerd.

BENOIT FRANS - 1 fusique

Kapitaalkrachtige landbouwer. Geboren te Tielt op 19 september 1752 als zoon van Joannes Baptiste en Vercoutere Josepha. In 1786 te Tielt gehuwd met Isabella SCHUERMAN uit Tielt. Was in 1796-1797 en 1799-1800 lid van de Tieltse municipale raad. Behoorde in 1812 tot de 100 hoogst belasten van Tielt. Frans overleed in de Bruggestraat te Tielt op 14 januari 1821.

BRACKEVELT FRANS - 1 fusique

43 R. TANGHE, Gezinsfiches Tielt in Documentatiecentrtum VVF-Tielt; J. BUYCK, Biografisch repertorium van de Tieltse municipale officieren o.er, en F. ttOLLEVOET, Stadsrekeningen Tielt: 1610-1794 o.c.

Geboren te Tielt op 25 september 1731. Achtereenvolgens gehuwd met Maria Theresia VANDE KERCKHOVE, Isabella HOSTE en Maria Catharina DE COCK. Frans overleed te Tielt op 5 februari 1792 en werd begraven met een dienst van zes lessen.

BRUYNEEL IGNAES44 - 1 fusique

Metser afkomstig van Ardooie (ook genoemd Bruneel Ignatius Josephus fs. Pieter) en poorter van Tielt aanvaard op 23.11.1776. In huwelijk met Regina BENOOT, later met Françoise WALLYN uit Tielt. Woonde in 1815 in de St.- Janstraat 45 te Tielt.

DE BAKKER JACQUES - 1 fusique

Vermoedelijk te Tielt geboren op 14 december 1726 als zoon van Joannes. In huwelijk met Maria Anna DE CLERCQ uit Aarsele.

(DE) CONINCK JOANNES - 1 pistole

Handelaar afkomstig van Lichtervelde (ook genoemd Deceuninck Jean). In 1779 te Tielt gehuwd met Coleta VERHEYE uit Tielt. Woonde in 1815 in de Hoogstraat te Tielt.

DE FUSTER ALBERT - 2 fusiquen

Kapitaalkrachtige landbouwer op 11 oktober 1734 te Tielt geboren. In 1758 te Tielt gehuwd met Maria Theresia DE VOLDER uit Pittem. Hij was in 1796 gemeenteraadslid te Tielt en behoorde in 1812 tot de 100 hoogst belasten van Tielt.

DE GROOTE JOANNES45 - 1 pistol

Vermoedelijk “Petrus Joannes” te Tielt geboren op 27 oktober 1753 (fs. Alexander). Hij huwde in 1779 Agatha VANNESTE uit Ingelmunster en overleed te Tielt op 18 november 1814.

44 Een andere Ignatius Bruneel (fs. Jacob) was gehuwd met Theresia Braet fa. Cornelis en hij overleed te Tielt op 24 juni 1794 in de leeftijd van 62 jaar. 45 Een zekere Jan Baptiste De Groote uit Zingem volgde in de jaren 1781- 1785 de Latijnse school te Tielt.

DE MEYERE IGNAES - 1 fusique

Landbouwer afkomstig van Meulebeke. In 1780 te Tielt gehuwd met Maria Victoria ROTTY. Hij was in 1784 en 1785 pachter van de stedelijke rude beesten en in 1787 en 1788 pachter van de accysen ‘morierschap’ (= vd Neermarkt tot de dweersche greppe met de Nieustraete Hooghstraete en St.Janstraete). Hij overleed te Tielt op 31 augustus 1803 in de leeftijd van 59 jaar.

DE RAET FRANS (dheer) - 1 fusique

Afkomstig van Vinkt. In 1743 te Kanegem gehuwd met Petronella HEYTENS. In 1759 kocht hij een huis in de Krommewal en in 1773 één in de Hoogstraat. In 1785 werd hij tot schepen van de stad verkozen en als “heer” betiteld. Hij overleed te Tielt op 9 december 1790 in de leeftijd van 72 jaar en werd met een dienst van drie lessen begraven.

DE ROO JOANNES (dheer, greffier der Stede van thielt) - 2 fusiquen 2 pistolen

Te Ruiselede geboren op 21 december 1747 als zoon van griffier Joannes De Roo en Anne Maria De Beis. Hij huwde in 1783 met Catharina GILLIODTS uit Brugge en verwekte 9 kinderen (1784-1800). In 1804 behoorde hij tot de 60 hoogst belasten van het Leiedepartement46. Hij was ook “koninklijke notaris” en overleed in de Ieperstraat te Tielt op 17 maart 183 447.

DE VLAMINCK BERNAERD (dheer) - 1 fusique en 1 sakpistol

Geboren te Tielt op 24 januari 1723 als zoon van burgemeester Jan Baptiste en Marie de Croock. Volgde de Latijnse school te

46 J. BUYCK, Biografisch repertorium van de Tieltse municipale officieren en gemeenteraadsleden tijdens de Franse Periode (1795-1814), Tielt, 1998, p. 46-47. 47 M. BRAET, Griffier Hugo De Roo-Winnebroot en zijn nakomelingen te Ruiselede, Tielt en Brugge (1700-1900), in Oud Ruysselede jg. 2005, nr. 3, p. 95-101.

Tielt in de periode 1734-1740. Huwde met Maria Catharina PARET uit Wervik. Bekleedde de functie van stadsontvanger van 1756 tot 1761. Hij overleed te Tielt op 4 mei 1795, vermoedelijk in de Ieperstraat.

DE WIN CAREL - 1 fusicq

Vermoedelijk deze afkomstig van Zingem die in de periode 1783-1785 de Latijnse school volgde te Tielt.

DIERCKENS FREDERICQ (sieur) - 1 fusique

Distilleerder, geboren te Tielt op 15 november 1751. Zijn jeugdjaren bracht hij door in de Latijnse school te Tielt van 1762 tot 1768, in de voetsporen van zijn oudere broer Petrus Dierckens (zie verder). In 1793 gehuwd met Constantia Juliana LARMUSEAU uit Oudenaarde. Hij behoorde in 1812 tot de 100 hoogst belasten van Tielt. Woonde in 1815 in de Nieuwstraat en bij zijn overlijden op 10 juli 1831 in de Ieperstraat.

DIERCKENS JAN PHLIPS (sieur) - 1 fusique

Vermoedelijk “Philippus” (fs. Joseph) geboren te Kanegem op 26 mei 1726. In de periode 1756-1761 ontvanger van de bier- en wijnaccysen (stedelijke belasting). Huwde eerst met Maria Anna NEMEGEER en in 1789 met Barbara Theresia BRAEKEVELT uit Tielt. Hij overleed te Tielt op 4 september 1794.

DIERCKENS PETRUS (dheer bailliu der stede van thielt) - 2 fusiquen 2 sakpistolen

Geboren te Tielt op 14 januari 1747 als zoon van Constantinus en Rosa Catharina Roelandts. Zijn jeugdjaren bracht hij door in de Latijnse school te Tielt van 1755 tot 1763. Hij huwde te Zwevezele op 30 juni 1775 met Theresia Ludovica PAUL uit Wingene48. Van 1778 tot en met 1791 aangesteld als baljuw van

48 J. BUYCK, Biografisch repertorium van de Tieltse municipale officieren..., o.c., p. 55.