Extra: 12 pagina’s Voedingsspecial

SPECIAL: Alles over voeding

Slechte plantvoedingen bestaan niet…

SMAKEN VERSCHILLEN

Gelukkig staat de moderne hobbykweker tegenwoordig een overweldigend aanbod plantvoedingen en supplementen ter beschikking. De vraag welk merk het beste is, valt moeilijk te beantwoorden. Het lijkt in ieder geval duidelijk dat slechte plantvoedingen niet bestaan. Tenslotte zijn de behoeften van een éénjarig gewas als de cannabisplant redelijk simpel; zo gek veel variaties op dat thema zijn er dan ook niet te bedenken. Toch bestaan er beduidend meer merken plantvoeding voor cannabis dan bijvoorbeeld voor kamerplanten. Hoe kan dat?

Je hoort wel eens van een kweker die is omgeschakeld van merk X op merk Y, en zomaar 30% meer opbrengst haalde. Je kunt je vraagtekens zetten bij dergelijke observaties, want wie beschikt elke ronde weer over exact dezelfde genetica, exact hetzelfde medium, en heeft seizoen na seizoen met exact dezelfde kweekomstandigheden te maken? De meeste van ons maken ergens in het proces wel eens een foutje, en dat foutje wordt bij de tweede succesvollere kweek natuurlijk niet herhaald. Om plantvoedingen te vergelijken op een manier die ook wetenschappelijk steek houdt, zul je op z’n minst twee exact identieke kweekopstellingen met exact dezelfde genetica moeten neerzetten. En zelfs onder zulke laboratoriumomstandigheden kan de bekendheid met merk X en de onbekendheid met merk Y nog steeds een oneerlijke vergelijking opleveren.

Laten we het er maar op houden dat het kiezen van een merk plantvoeding net zoiets is als het kiezen van een biermerk. En net als bij onze bierkeuze speelt marketing ook bij plantvoeding een grotere rol dan we denken. Marketing betekent het creëren van een imago en een bijbehorend gevoel. Zelfs iets wat vaak stinkt en in onooglijke plastic acons zit, kan dus emoties opwekken.

Imago

Dat weet de fabrikant natuurlijk ook. Je kunt een imago sturen door reclamecampagnes, je aanwezigheid op beurzen, of door regelmatig je huisstijl om te gooien. Je kunt je pro leren als milieuvriendelijk en je specialiseren in biologische en/of organische producten, al hebben de meeste gebruikers geen auw idee van het verschil tussen die twee, en of het überhaupt wel mogelijk is alle bestanddelen voor een plantvoeding uit biologische/organische bron in één esje te krijgen. Sommigen snuiven wellustig de puur natuurlijke rottingslucht uit het 100% biologische product X op, maar halen hun neus op voor de kleurloze en reukloze vloeistof van merk Y.

Net zoals het alcoholpercentage van bier tot bier verschilt, zo verschilt ook de concentratie van een voeding. Het zou zo maar de reden kunnen zijn om voor een bepaald merk te kiezen, want hoe meer concentratie, hoe minder vaak je naar de speciaalzaak hoeft. Sommige merken bestaan amper een jaar, andere al sinds kwekersheugenis; een bedrijf dat lang meedraait, móet dus wel een goed product leveren. Anderzijds heeft de nieuwkomer vast een frisse nieuwe kijk op de zaken, terwijl de traditiemerken wellicht zijn blijven hangen in het verleden. De traditionele Hollandse deugd zuinigheid bepaalt ook vaak of de knip open gaat, net als het spreekwoord ‘goedkoop is duurkoop’.

Reclame

En onderschat ook de invloed van de mondop-mond reclame niet – al kan die zowel positief als negatief uitvallen. Als je na het roken van een bijzonder lekker jointje hoort dat die wiet op merk X is gekweekt, kan dat blijven hangen. Omgekeerd natuurlijk ook. Wie weet keek je wel enorm op tegen iemand die jou ooit aanraadde met merk X te gaan werken. Mij is het in ieder geval overkomen, waarna ik jarenlang geen ander merk aanraakte. En waarom zou je ook? Never change a winning team, zoals het spreekwoord luidt.

Kortom, smaken verschillen. En dat is maar goed ook: lang leve de keuzevrijheid!

Piet Groen

INHOUDSOPGAVE

INHOUDSOPGAVE 27

INTRO 27

PRODUCT FLASH 28

VAN BABYVOEDING TOT SPOELWATER 29 BOOSTERS, THE STUFF THAT DREAMS ARE MADE OFF 33 BODEMVERBETERAARS IN EN OM HET HUIS 35

FOUTE DIAGNOSE? NIEUWE PROBLEMEN… 37

BIOLOGISCH BINNENKWEKEN BESTAAT NIET 38

REGULATOR & STARTBOOSTER: DE PERFECTE START

BIO CROP

Testen wereldwijd wijzen uit dat de voorgroei signi cant wordt verkort. Het wortelstelsel is vitaler en beter ontwikkeld. Regulator maakt de plant compacter. De stengels zijn duidelijk dikker, de internode afstanden zijn gelijkmatig wat wijst op gecontroleerde groei en ontwikkeling. De combinatie Regulator Startbooster bevat alles wat de plant in de natuur ook ter beschikking heeft. Dit betekent dat voldoende koolstof in de vorm van humuszuren, eiwitten in de vorm van aminozuren, bodemleven en biologisch opneembare micro-elementen zoals Silicium, Boor, Molybdeen e.a. aanwezig zijn.

Speciaal bodemleven wordt ingebracht en gestimuleerd. Door de aminozuren wordt het bodemleven in het wortelgebied sterk gestimuleerd. Dit zorgt voor een verbeterde voedingsopname, pH regulatie in de bodem en bescherming tegen pathogenen. De plant krijgt een boost wat te zien is aan de versnelde ontwikkeling van wortels, stengels en scheuten. Regulator zorgt voor optimale voedingsverdeling en opname en versterkt het gewas.

De plant ontwikkelt zich veel beter door de verhoogde resistentie in het wortelgebied en een evenwichtige voeding in combinatie met de juiste bio-stimulatie.

Hoe minder remming door stress, verkeerde voeding etc. des te beter de plant de verschillende stadia doorkomt. Probeer het zelf, je zult versteld staan van het resultaat!

www.aptus-holland.com

Bio Crop is een plantversterker van Ferro met unieke eigenschappen. Bio Crop zorgt voor een verbetering van de opname van de voedingselementen Magnesium (Mg), Calcium (Ca), Fosfaten (P), Natrium, IJzer (Fe) en Silicium (Si). Door een verbeterde opname van Magnesium en IJzer (Fe) kan er in het blad meer chlorofyl ontwikkeld worden.

Doordat het chlorofyl gehalte met 40% toeneemt zal er ook meer fotosynthese plaatsvinden, met als gevolg dat er meer suikers aangemaakt worden, die de plant gebruikt voor het (onder andere) groter maken van de bloem, het verstevigen van de celstructuur, etc. Een sterkere celwand zorgt ervoor dat de plant grote klimaatschommelingen op kan vangen. telmilieu worden de planten op een natuurlijke manier versterkt, waardoor ze hun eigen weerstand verhogen tegen ziektes. Een gezond gewas wordt minder aangetast door insecten en schimmels. Hierdoor kan men op een professionele manier gewassen produceren op een natuurlijke manier. Op deze manier worden kwekers minder afhankelijk van chemische middelen. Dit is heden ten dage van belang, omdat er steeds meer chemische middelen verboden worden, en er relatief weinig nieuwe middelen bijkomen omdat het te duur wordt om nieuwe middelen toegelaten te krijgen.

Bio Crop is een goed natuurlijk alternatief om op een natuurlijke manier de productie te verhogen en de kwaliteit van de producten te verbeteren.

VAN BABYVOEDING TOT SPOELWATER

Net zoals je een pasgeboren baby niet gelijk een bord biefstuk moet voorzetten, zo vraagt ook een jonge zaailing of vers stekje om een heel andere catering dan een straf geparfumeerde drie maanden oude damesplant. Binnen enkele weken is de plant al van een baby in een snel opschietende puber veranderd, om vervolgens tot bloei te komen. De voeding van de plant weerspiegelt de processen die aan de buitenkant zijn te zien. Goed leren kijken naar de manier waarop de plant zijn voeding verwerkt is belangrijker dan slaafs de gebruiksaanwijzing op de es opvolgen.

Zaden hebben geen extra hormonen of voeding nodig om te ontkiemen. Het gemiddelde kraanwater bevat voldoende op-

geloste zouten om ze tijdens hun eerste weken groei te voeden. Voor de ontkieming en groei van de zaailing is in verhouding veel fosfor nodig. Aanvullende voedingsstoffen zullen in dit stadium de interne chemie verstoren. Sommige kwekers gebruiken voor het ontkiemen van zaden liever gedestilleerd water, hoewel dat vrijwel geen opgeloste vaste stoffen bevat. Zolang ze niet in de volle grond staan, kunnen de jonge zaailingen/klonen na twee tot drie weken een verdunde voedingsoplossing van een kwart

van de standaardconcentratie wel gebruiken. Op voorbemeste potgrond is dat in de regel de eerste vijf weken niet nodig. Sommige kwekers wachten met voeding geven tot de blaadjes vergelen. Als de vergeling doorzet, geef de zaailingen dan iets meer meststof. Volgens anderen beginnen omgevingsfactoren de sekse te beïnvloeden op het moment dat de zaailing drie paar echte blaadjes heeft (de kiemblaadjes niet meegerekend). Zo zou een hoger stikstofgehalte en een lager kaligehalte voor meer vrouwelijke planten zorgen.

Zaden hebben geen extra hormonen of voeding nodig om te ontkiemen.

Groei

Na een week of drie loopt het zaailingenstadium ten einde en begint wat of cieel de vegetatieve fase heet, de tijd die de plant besteedt aan het uitgroeien tot een volwaardige plant. Dit stadium vereist voor de aanmaak van bladeren grotere hoeveelheden stikstof, en ook fosfor en kali zijn in substantiële hoeveelheden nodig. In week vier of vijf komt vaak een magnesiumtekort voor, vooral in zure (pH lager dan 7) grond. Als de chlorofylproductie op volle snelheid ligt, zal een vegetatieve plant net zoveel groen blad produceren als zijn genen mogelijk maken, zolang licht, CO2, voedingsstoffen en water niet de beperkende factoren zijn. Bij een goede verzorging kan de plant één tot vier centimeter per dag groeien. Als een plant in dit stadium achterblijft, kan het weken kosten voordat de normale groei weer begint. Een sterk wortelstelsel is essentieel om in de grote behoefte aan water en voedingsstoffen te voorzien, en daarom de sleutel tot een gezonde oogst. De opname van water en voedingsstoffen verandert naarmate de groei vordert. Naarmate de plant groeit wordt er meer vocht getranspireerd, waardoor de waterbehoefte toeneemt. Er zijn hoge con-

centraties stikstof nodig; ook potassium, fosfor, calcium, magnesium, zwavel en sporenelementen worden in veel grotere hoeveelheden gebruikt.

Bloei

Tijdens de bloei verandert het groeipatroon en de plantchemie: de stengels verlengen zich, de bladeren krijgen steeds minder ‘vingers’, de cannabinoïde-productie vertraagt eerst en versnelt vervolgens, hetzelfde gebeurt met de bloemvorming. De planten concentreren zich op de bloemproductie in plaats van op de vegetatieve groei. De productie van het groene chlorofyl, waarvoor veel stikstof nodig is, vertraagt. In het bloeistadium speelt stikstof een minder belangrijke rol dan kali, fosfor en calcium. Het gebruik van een bloeivoeding met minder stikstof en meer kali, fosfor en calcium bevordert vette, zware en compacte toppen. Cannabis heeft maar heel weinig stikstof nodig tijdens de bloei – maar zonder stikstof zullen de toppen zich niet tot hun volle potentieel ontwikkelen.

Na zich maandenlang te hebben volgegeten is de plant de laatste week (of 2) van zijn leven het beste af met een dieet van alleen water (met enzymen). Opgehoopte zouten kunnen zo de plant verlaten, waarna niets het grote genieten meer in de weg staat.

NPK: DE GROTE DRIE

Voedingsstoffen zijn elementen die de plant nodig heeft om te leven. Sommige daarvan, zoals koolstof (CO2), waterstof en zuurstof haalt de plant uit water en lucht. Verreweg de meeste voedingsstoffen, ook wel nutriënten genoemd, worden echter door de wortels uit het kweekmedium en de voedingsoplossing opgenomen. Er bestaan drie soorten voedingsstoffen: macronutriënten, micronutriënten en sporenelementen. Alle drie deze groepen kunnen verder worden onderverdeeld in mobiele of immobiele nutriënten.

Als de plant daar behoefte aan heeft kunnen mobiele voedingsstoffen – stikstof (N), fosfor (P), kalium (K), magnesium (Mg) en zink (Zn) – van het ene deel van de plant naar het andere deel worden getransporteerd. De in oudere bladeren opgeslagen stikstof kan zich bijvoorbeeld naar jongere bladeren verplaatsen om daar een tekort aan te vullen. Om die reden verschijnen de tekort-symptomen van mobiele voedingsstoffen het eerst in de oudere bladeren, onderin de plant.

Stikstof of N (Nitrogenium) – mobiel

Cannabis is dol op stikstof en lust er in de groeifase wel pap van. Na de eerste helft van zijn leven daalt die behoefte. Stikstof is essentieel voor de productie van aminozuren, enzymen, nucleïnezuren, chlorofyl en alkaloïden. Deze belangrijke voedingsstof is grotendeels verantwoordelijk voor de groei van bladeren en stengels, en de omvang en vitaliteit van de plant. Stikstof is het actiefst in jonge scheuten, uitlopers en bladeren. Ammonium (NH4+) is de makkelijkst beschikbare vorm van stikstof. Pas op voor overmaat daar de planten erdoor kunnen verbranden. Stikstofnitraat (NO3) is veel minder snel te assimileren dan ammonium.

Tekort: Trage groei, lagere bladeren worden geel tussen de nerven, die groen blijven. De vergeling gaat verder door het gehele blad, dat uiteindelijk afsterft en loslaat. Stengels en de onderkant van bladeren kunnen roodachtig paars verkleuren, maar dit kan ook een teken van fosfortekort zijn.

Teveel: Overdreven weelderige bladgroei, die slap is en stressgevoelig. Stengels worden slap en buigen makkelijk.

Fosfor of P (Phosphor) mobiel

Cannabis gebruikt de grootste hoeveelheden fosfor tijdens de ontkieming van zaad, als zaailing en als kloon, en tijdens de bloei. Bloeivoeding bevat dan ook hoge concentraties fosfor. Fosfor is noodzakelijk voor de fotosynthese en verzorgt een mechanisme dat de energie in de plant verplaatst. Fosfor – één van de componenten van DNA – wordt in verband gebracht met algehele vitaliteit en de hars- en zaadproductie. De hoogste concentraties fosfor zitten in de wortelgroeipunten, groeischeuten en vaatweefsel. Tekort: Gestoorde groei en kleinere bladeren, die blauwachtig groen verkleuren, vaak met vlekken. Stengels, bladstengels en hoofdnerven verkleuren (soms) roodachtig paars.

Teveel: Vaak veroorzaakt door hoge pH en natte grond. Kan pas na weken zichtbaar worden, zeker als de overmaat werd gebufferd door een stabiele pH. Een overmaat aan fosfor verstoort de opname van ijzer, magnesium, calcium en koper, maar meestal zink.

Kalium of K – mobiel

Kalium wordt in alle stadia van de groei gebruikt. Groeimediums met een hoog kalium-gehalte versterken de weerstand van de plant tegen bacteriën en schimmels. Kalium helpt suikers, zetmeel en koolhydraten te combineren, wat essentieel is voor de productie en het transport daarvan. Ook is Kalium essentieel voor de groei door celdeling. Het zorgt voor meer chlorofyl in het blad en helpt de huidmondjes te reguleren, zodat planten licht en lucht optimaal kunnen gebruiken. Kalium is essentieel voor het opslaan en verplaatsen van koolhydraten en noodzakelijk voor de aanmaak van de proteïnes die het oliegehalte en de smaak van cannabis verbeteren. Het bevordert ook een sterke wortelgroei en wordt in verband gebracht met ziekteresistentie en wateropname.

Tekort: Vaak geblokkeerd door teveel zout in medium. Vlekken op oudere bladeren, die donkergeel worden en afsterven. Stengels vaak slap broos.

Teveel: Teveel kalium stopt/vertraagt de absorptie van magnesium, mangaan en soms zink en ijzer. Let bij mogelijke kaliumovermaat op symptomen van magnesium-, zink- of ijzertekort.

BIOWULF SOLUTION 1

BioWulf Solution 1 bestaat uit Energize, Extreme en Detonate; een verzameling producten die perfect zijn afgestemd om uw gewassen te voorzien van alle voedingstoffen en mineralen die uw plant nodig heeft tijdens zijn levensduur. Van zaadling tot volgroeid gewas, BioWulf solution 1 optimaliseert uw resultaten.

BioWulf Solution 1 producten bestaan voor 100% uit biologische componenten, zoals oliën en mineralen. Wij proberen altijd een natuurlijke oplossing te zoeken voor gebruikte niet-biologische producten en chemicaliën.

BioWulf Solution 1 is speciaal ontwikkeld voor onder anderen groensoort-planten, grassen, kruiden, bloemen als rozen, cannabis, orchidee en vruchthouders als paprika.

De planten en bloemen die behandeld zijn met BioWulf worden groter, bloeien sneller, smaken beter, produceren grotere vruchten en zijn algemeen gezonder.

www.bio-wulf.nl

HUMAC/PRODUCTS: EEN COMPLETE VOEDINGSLIJN

Humac/Products biedt een compleet voedingspakket voor een complete teelt. Dit nieuwe teeltsysteem zorgt voor een hoge opbrengst en grote en sterke planten. De producten op een rijtje: HumacTwo - Een speciaal samengestelde voeding voor de tweede fase van de groei.

HumacCalcin - Een volledig oplosbare gel die 22,5% Calcium bevat en een gebalanceerd aantal micro-elementen.

HumacBac - Een bacterie-huminezuur combinatie. Vooral in de startfase is het toedienen hiervan van groot belang.

HumacCyl - Een bloei-stimulator met een gunstig effect op de energieproductie.

HumacZym - Een katalysator van plantafvalstoffen.

HumacBloom - Een speciale meststof voor de laatste weken van de bloei. Zorgt voor een explosieve eindgroei. In de vorm van een unieke bruistablet. Uitgebreide informatie over deze producten vindt U op de website.

www.humac-products.com www.agrined.nl

The stuff that dreams are made of BOOSTERS

Er zijn de laatste tien jaar talloze voedingssupplementen en boosters op de markt verschenen. Soms gaat het om geïsoleerde stoffen, maar ook bestaan supplementen uit een cocktail van verschillende elementen. Het mysterieuze mirakel-ingrediënt X bestaat niet, dus alle producenten putten voor hun boosters uit dezelfde bouwstenen, al zijn er natuurlijk variaties in oorsprong en zuiverheid. Het volgende beknopte overzicht geeft je een handvat om van de productlabels te lezen wat je kunt verwachten. Hormonen

Abscisidezuur (ABA)

Abscisidezuur is een natuurlijk hormoon dat de plant helpt zich aan te passen aan omgevingsstress zoals droogte of kou. In de winter beschermt ABA bladeren tegen koudeschade en uitdroging. In een vroeg voorjaar zal ABA ook de sluimertoestand verlengen en voorkomen dat te vroege uitlopers kunnen worden beschadigd door vorst.

Auxines

Auxines zijn planthormonen die de groei reguleren en er voor zorgen dat planten zich naar het licht richten. Het toppen van takken verlaagt de auxine-concentratie en bevordert een bossige breedte-groei en de vorming van nieuwe wortels.

Indol-3-boterzuur (IBA)

Indol-3-boterzuur is een groeihormoon dat meestal wordt gebruikt als wortelhormoon. IBA helpt bij de vorming van wortels en om de groei en opbrengst van planten te vergroten. Vaak bevat stekpoeder of -gel IBA.

Cytokinines

Cytokinines zijn planthormonen die meestal worden gewonnen uit zeewier en de vorming van bladgroenkorrels en de bladontwikkeling reguleren. In kweekaarde of op planten gesproeid helpen ze de plant ook onder droge omstandigheden ef ciënter gebruik te maken van aanwezige voedingsstoffen en water. Het resultaat is een gezondere plant en een grotere opbrengst.

Enzymen

Enzymen zijn biologische stoffen die reacties versnellen, maar daar zelf niet door veranderen. Enzymen worden toegevoegd om de biologische activiteit op te voeren en de voedingsopname via de wortels te versnellen.

Cellulase

Cellulase is een enzym dat in de wortelzone helpt organisch materiaal af te breken dat anders niet verrot en ziektes kan veroorzaken. Dode materie wordt in glucose omgezet en teruggegeven aan het substraat om door de planten te worden geabsorbeerd. Het wordt in hydrosystemen gebruikt om organische smurrie op te ruimen.

Schimmels

Mycorrhizae-schimmel

Mycorrhizae-schimmels penetreren het wortelweefsel en groeien vervolgens het substraat in op zoek naar meer water dan de plant alleen kan vinden. In ruil daarvoor krijgt de mycorrhizae een beschermde omgeving en de suikers die het nodig heeft. Het gebruik van mycorrhizae verbetert de worteldiepte, versnelt de rijping en helpt weerstand opbouwen tegen droogte en ziektes.

Trichoderma

Trichoderma zijn schimmels die de wortelzone koloniseren en daar schadelijke schimmels en micro-organismes verdringen. Tegelijk stimuleren ze de wortelvorming en vergroten ze de resistentie tegen omgevingsstress, met als resultaat een sterkere plant.

Bacteriën

Bacteriën zoals rhizobacteriën zijn bijzonder nuttig bij organisch tuinieren. Deze organismes zorgen voor sterkere, gezondere planten die minder chemische ingrepen nodig hebben. Toegevoegd aan aarde groeit de bacterie rond het wortelstelsel en beschermt dat tegen schadelijke ziekteverwekkers en schimmels. Nitri cerende bacteriën spelen een hoofdrol bij het omzetten van organisch afval in voor planten opneembare voedingsstoffen.

Zuren

Fulvozuur

Fulvozuur is een organische stof die het resultaat is van de werking van microben op ontbindende planten. Als een plant het absorbeert blijft fulvozuur in het weefsel aanwezig en fungeert het als een krachtige antioxidant, biostimulator en leverancier van voedingsstoffen.

Humuszuur

Humuszuren ontstaan bij het ontbinden van organische, vooral plantaardige substanties. In het kweeksubstraat bevorderen ze een sterke weefselgroei en helpen ze bij het transport van voedingsstoffen. Planten krijgen een dikker bladerdek en zijn meer resistent tegen droogte en ziektes.

Elementen

Silicium

Silicium, of kiezelzuur, zorgt voor een verharding van de celwand waardoor de plant meer weerstand opbouwt tegen ziekten en andere plagen. Omdat er meer cellen worden aangemaakt bevat de plant ook meer droge stof. Ook verbetert silicium de opname van fosfor.

BOOSTERS EN BODEMVERBETERAARS IN EN OM HET HUIS

Alledaagse producten uit het medicijnenkastje, de keuken of zelfs de afvalbak kunnen van groot nut zijn voor de kweker. Een kleine en lang niet volledige inventarisatie.

Niet alleen mensen hebben Vitamine C nodig om gezond te blijven. Planten gebruiken het om compactere, zwaardere toppen te vormen. Ook werkt het als anti-oxidant, met name bij de bestrijding van de vrije radicalen die worden gevormd bij de fotosynthese. Aan de andere kant zijn er plantkundigen die geloven dat planten hun eigen vitamine C aanmaken en dat toevoegen aan de voedingsmix dus weinig zin heeft. Van Vitamine B1 en B2 staat wel onomstreden vast dat ze voor planten van grote waarde zijn. Uit onderzoek met o.a. rijstplanten is gebleken dat de weerstand van planten tegen schimmelaantasting sterk toeneemt bij het toedienen van deze vitamines. Vitamine B9 foliumzuur zou eveneens een positief effect op planten hebben. Het schijnt de energieoverdracht in planten te helpen en neutraliseert het enzym dat gibberilinezuur maakt, waardoor zonder snoeien een bossiger dwergtype plant ontstaat.

Wilgenwater

In menig medicijnkastje vinden we salicylzuur, beter bekend als Aspirine. Salicylzuur is een planthormoon dat afkomstig is uit de wilgenboom. ‘Wilgenwater’, water waarin een nacht lang wilgentakjes of -bast is geweekt, wordt sinds mensenheugenis als

een probaat natuurlijk stekmiddel gebruikt. Het versterkt het natuurlijke afweermechanisme van planten tegen ziekteverwekkers. Aspirine kan worden toegevoegd aan compost of in een 1:10.000 oplossing als spray om de afweer te stimuleren.

Niet alleen mensen hebben Vitamine C nodig om gezond te blijven.

Waterstofperoxide

In de badkamer van niet natuurlijk blonde dames staat nog wel eens een esje Waterstofperoxide. In de tuinbouw wordt waterstofperoxide gebruikt om water te zuiveren van schimmelsporen, dood organisch materiaal en ziekteverwekkende organismes. Ook verwijdert het chloor uit leidingwater. Waterstofperoxide is nuttig bij hydrosystemen, waarbij overbewateren een probleem kan zijn. Het voorkomt uitputting van zuurstof in het water rond de wortels, wat leidt tot betere wortelgroei. Met een beetje geluk vinden we in de badkamer ook (nietgeblondeerd!) Haar, een rijke bron van geleidelijk vrijkomende stikstof (15%) en calcium (minder dan 1%), ijzer en fosfor. Het kan worden gebruikt voor composthopen of door teeltaarde worden gemengd.

Koffiedik

Suiker ontbreekt in geen enkel keuken. Molasse, honing en andere suikers zouden het microleven in de grond verbeteren, en een effectiever gebruik van stikstof stimuleren. Molasse verhoogt het energieniveau van de plant en werkt als een mild natuurlijk fungicide. Molasse is het ‘geheime ingrediënt’ in vele organische meststoffen. Nu we toch in de keuken zijn: niet weggooien dat Kof edik! Kof edik is zuur en bevordert zuurminnende bacteriën in de bodem. Kof edik van lterkof e is het rijkst, en bevat zo´n

2% stikstof en sporen van andere elementen. Gooi op de composthoop of gebruik als bodemverbeteraar, vooral op te kalkrijke grond. Ook in de vuilnisbak kunnen we Houtas aantreffen. As van hardhout bevat tot 10% kalium, as van zachthout rond de 5%. Verzamel de as kort na het verbranden en bewaar het op een droge plek. Voeg toe aan een mix in een verhouding van 25 cl per 11 liter. Kalium spoelt snel uit de houtas en kan zorgen voor opeengepakte grond. Vermijd het gebruik van alkalische houtas met een pH hoger dan 6,5. Als je kippen houdt hoef je niet meer naar de speciaalzaak voor je kalk: de Gemalen Oesterschelpen die als kalkbron voor kippen dienen bevatten tot 55 procent calcium en sporen van vele andere langzaam vrijkomende voedingsstoffen.

Wondermiddel

Natuurlijk mag je als kweker ook wel eens pro teren van je planten. Siliciumdruppels zijn de laatste tijd erg populair als breed werkzaam voedingssupplement. Helaas is het spul nogal kostbaar: voor 25 ml tel je bij de drogist 15 euro neer. Gelukkig is het wondermiddel voor harde volle toppen ook bij de speciaalzaken in de groene branche te krijgen, maar dan voor zo’n 50 euro per 250 ml. Ik zweer erbij, en ook mijn planten willen niet meer zonder!

FOUTE DIAGNOSE? NIEUWE PROBLEMEN!

Vaak wordt de oorzaak voor problemen in kweekruimtes te snel gezocht bij een tekort of overmaat van de een of andere meststof. Door in zulke situaties overhaast extra voeding te geven of te gaan spoelen, kan het probleem worden verergerd, en kunnen er zelfs nieuwe problemen ontstaan.

Op organische kweekmediums is een onjuiste pH vaak de oorzaak van serieuze problemen met voedingsstoffen. In dergelijke mediums vinden bij de opname van voedingsstoffen vele complexe biologische processen plaats tussen organische meststoffen en de aarde. De pH speelt bij die processen een kritieke rol. In aarde zijn voedingsstoffen opneembaar bij pH-waardes tussen 5.8 en 6.5; boven of onder dit bereik zijn verschillende voedingsstoffen minder beschikbaar. Een volle pH-punt ver-

schil staat voor een tien keer zo hoge alkaliciteit of aciditeit. Een pH van 5.5 is dus tien keer zuurder dan een pH van 6.5. In aarde kan een pH lager dan 6.5 zorgen voor een kalktekort, waardoor wortelpunten verbranden, bladeren schimmelinfecties krijgen en dode plekken op het blad ontstaan. Een pH hoger dan 7.0 kan de ijzeropname van de plant vertragen en zorgen voor chlorotische bladeren en vergeelde nerven.

Voedingstekorten

Voedingstekorten komen minder voor als verse, met micronutriënten verrijkte kweekaarde wordt gebruikt. Als de grond of het water zuur is, voeg dan kalk of maerl toe om de pH van de aarde te bufferen. Voorkom voedingsproblemen door een verse plantmix te gebruiken, schoon water en een complete voedingslijn. Handhaaf de EC en pH op de juiste niveaus en spoel het systeem elke vier weken door met enzymen of een milde voedingsoplossing.

In hydrosystemen zorgen pH-waardes tussen 6.5 en 7 ervoor dat voedingsstoffen opneembaar zijn. Als de pH in een hydrosysteem schommelt, zijn de voedingsstoffen in de oplossing nog steeds beschikbaar voor opname, en is de pH niet zo kritiek. Bij hydrosystemen is de Elektrische Conductiviteit (EC), die de concentratie voedingszouten in een oplossing aangeeft, de meest kritieke indicator van de gezondheid van de plant en de opname van voedingsstoffen.

Stress

Als een plant eenmaal symptomen vertoont, heeft hij al ernstige voedingsstress geleden. De plant heeft tijd nodig om te herstellen en weer krachtig te gaan groeien. Om je planten te helpen hun vitaliteit te hervinden is het daarom essentieel om bij ieder symptoom de juiste diagnose te stellen zodra zich dat voordoet. Vooral bij de binnenteelt verloopt de levenscyclus van een plant zo snel, dat die geen tijd heeft om te herstellen van een verstoring in de voedingsbalans. Een kleine verstoring van die balans kan zomaar een week groei kosten. Dat lijkt misschien weinig, maar zo’n korte periode kan meer dan 10 procent van het leven van een plant vertegenwoordigen!

Overbewateren

Ook overbewateren zorgt vaak voor problemen, vooral bij kleine planten. Teveel water verdrinkt de wortels door de zuurstoftoevoer af te snijden. Tekenen van overbewatering zijn: naar beneden gekrulde en vergeelde bladeren, een drassige bodem, schimmel en trage groei. Symptomen van overbewateren zijn vaak subtiel, zodat onervaren kwekers de symptomen lang over het hoofd kunnen zien. Soms zijn delen van de grond overbewaterd maar blijven andere stukken gortdroog. Het aanharken van het grondoppervlak en het gebruik van een vochtmeter kan dit probleem verhelpen. Eén van de belangrijkste oorzaken van overbewateren is slechte luchtventilatie. Als de planten hun transpiratievocht nergens kwijt kunnen omdat de omgeving te vochtig is, raken tientallen liters water opgesloten in de kweekruimte. Goed geventileerde lucht voert dit vocht af en vervangt het door frisse droge lucht.

Goede meetapparatuur

Om problemen te voorkomen moeten de omgevingsfactoren regelmatig worden gecontroleerd zodat die kunnen worden gecorrigeerd om binnen bepaalde waardes blijven. Zorg voor goede meetapparatuur en stel de vitale omgevingsfactoren – lucht, licht, bodem, water, temperatuur, luchtvochtigheid etc. – bij, in het bijzonder de ventilatie, voordat je concludeert dat de planten een voedingstekort hebben!

BIOLOGISCH BINNENKWEKEN BESTAAT NIET

Hoewel bepaalde organische kweektechnieken met succes binnenshuis zijn toegepast, is 100% biologisch kweken in huis niet praktisch uitvoerbaar. En als we de of ciële criteria hanteren, zal het dat nooit worden ook. Biologische binnenteelt is net zoiets als Nederlandse wildernis: je zou willen dat het er was, maar je kunt er ook prima zonder...

Binnenshuis biologisch tuinieren is niet een kwestie van wat spullen met het juiste keurmerk in huis halen en knallen maar. Biologisch tuinieren vereist tuinbouwkundige know-how. Als je biologisch wilt kweken moet je de beschikking hebben over grond en werkruimte, en schoon kunnen werken. Organische voedingsstoffen, mest, wormenmest, bloed- en beendermeel etc. zijn stuk voor stuk geschikt om de voedingswaarde van grond te verbeteren, maar de voedingsstoffen die erin

zitten komen niet allemaal tegelijk beschikbaar. De beschikbaarheid van voedingsstoffen kan lastig te berekenen zijn. Aan de andere kant is het vrij moeilijk om teveel organische voedingsstoffen te geven. Organische voedingsstoffen lijken consistenter beschikbaar als ze in combinatie met andere worden gebruikt.

Meuren!

Buiten ligt biologisch kweken voor de hand, omdat alle krachten van de natuur daar aanwezig zijn om je te assisteren. Binnenshuis zijn echter maar weinig na-

tuurverschijnselen gratis en zeker niet eenvoudig te realiseren. Binnen ben jij Moeder Natuur en de Zonnegod tegelijk; je moet alles zelf creëren. Biologisch kweken betekent dat je afstand doet van alle potentieel schadelijke chemicaliën, conserveringsmiddelen en kleurstoffen. Dat is nog wel met een zuiver geweten te doen, al heb je natuurlijk geen enkele controle over productieprocessen – en zijn echt vette plagen vaak nauwelijks te bestrijden met natuurmiddeltjes. Als wannabe-biologisch boer loop je al snel tegen je grenzen aan; een vlucht regenwormen loslaten in je zorgvuldig gecultiveerde grondje is de meesten toch een brug te ver. Meurende dierenmest schep je zonder problemen door je moestuin, maar binnen zal je het niet snel in een pot gooien. Over potten gesproken, alsof het al niet lastig genoeg is om een gezond bodemleven te laten ontstaan, hoe moeilijk is het dan wel niet om er in elk potje een te creëren?

Binnen ben jij Moeder Natuur en de Zonnegod tegelijk; je moet alles zelf creëren.

Mest

Dierlijke mest als stalmest is geweldig voor buitentuinen, maar bevat vaak giftige zoutgehaltes, onkruidzaad en schimmelsporen die een binnentuin ontregelen. Als je mest gebruikt, koop het dan in zakken die de samenstelling van de inhoud garanderen. Bij niet-verpakte mest varieert de voedingswaarde afhankelijk van het soort dier, het dieet daarvan en de composteringsfactoren. Binnen is er meestal te weinig ruimte om zelf een kweekmix te brouwen uit mooie compost en organische voedingsstoffen. Zelfs al was het mogelijk zo’n grond in een pot samen te stellen en te laten rijpen, dan nog zou het maanden kostbare kweektijd kosten, en daarbij kan het een broedplaats van insecten en schimmels vormen.

Fuck de regeltjes!

De binnenteelt van nederwiet zal van een biologische tuinbouworganisatie nooit een stempel van goedkeuring krijgen, al was het maar vanwege al die energieverslindende groeilampen. Maar dat is nog geen reden om bij de pakken neer te zitten – fuck de stempeltjes en de regeltjes!

We beginnen op mooie verse organische aarde die van de juiste certi caten is voorzien. Afhankelijk van de rijkheid van die aarde kun je eventueel voor een krachtige, direct opneembare stikstofbasis nog eens 20 procent wormenmest bijmengen, en voor de bloei gebruik maken van batguano, de organische superbloeivoeding. Water uit de regenton, een paar theelepels schimmelcultures en bacteriën bij het opstarten, en je moet dat grondje eens horen spinnen. Niet biologisch? Só what, een zoetere wietje ga jij niet vinden, man!

COMPOSTTHEE, HÈT ELIXER VAN MOEDER NATUUR

Compostthee moet de moeder van de vloeibare plantvoedingen zijn. Al in de oudheid was de gefermenteerde compostthee bekend. Zo schreef de Romeinse wijnboer en consul Cato de Oude er al in 160 v. Chr. over in zijn De Agri Cultura, hèt standaardwerk voor de toenmalige hereboer. Compostthee wordt net als gewone thee in vele smaken geserveerd. Eén ding hebben al die smaken gemeen: het zijn ware elixers voor je planten.

Compostthee maken is even simpel als het zetten van een kopje thee: vervang het theezakje door compost en het kokende water door zuurstofrijk water op kamertemperatuur. Om speci eke bestanddelen in de thee te krijgen voegen ervaren theemeesters bepaalde gewassen aan de composthoop toe; vaak wordt smeerwortel speciaal gekweekt om z’n hoge stikstofgehalte. De beste thee wordt gemaakt van goed doorgerotte compost, omdat die een complexe verzameling micro-organismes bevat. Een theelepel goed gemaakte compost bevat meer dan een miljard bacteriën en minstens vijf meter schimmeldraden! Daarnaast huisvest een goede compost-

thee ook duizenden verschillende soorten protozoën, nematodes en mycorrhizaschimmels. Verhit zelfgemaakte compost minstens drie dagen tot 55° C, zodat de meeste ziektekiemen dood zijn. Je kunt ook bij een tuincentrum kwaliteitscompost kopen. Als het in de eerste plaats gaat om de preventieve en bodemverbeterende werking, dan moet je GFT-compost vermijden, maar uitsluitend compost gebruiken op basis van groenafval, zoals maaisel, snoeihout, stoppels, stro en dergelijke.

De vader van de compostthee: Marcus Porcius Cato de Oude.

Wedloop

Met name in de biologisch-dynamische wijnbouw staat de compostthee nog steeds hoog aangeschreven. Het wordt aan druivenplanten vooral preventief gegeven om meeldauw te voorkomen. Puur als bestrijdingsmiddel wordt het als slechts licht werkzaam beschouwd. Compostthee stimuleert de kwaliteit, kwantiteit en diversiteit van het microleven in de bodem, maar ook binnen en op de bladeren, waardoor het natuurlijke afweersysteem van de plant optimaal presteert. Bladeren krijgen een hogere pH-waarde, zweten niet en blijven droger. Daardoor hebben schimmels meer tijd nodig om binnen te dringen, terwijl de plant sneller en effectiever op de indringer kan reageren en de wedloop wint. Tegelijk vergroot het de opneembaarheid van mineralen en voedingsstoffen door een sterkere groei van wortels en mycorrhizae. Een ander groot voordeel is dat het middel mee-evolueert met andere micro-organismes (waaronder schadelijke schimmels), en dus nooit met de mond vol tanden komt te staan tegenover nieuwe indringers. Wat de Romeinen al 2000 jaar geleden wisten, begint pas de laatste jaren ook tot de moderne tuinbouw door te dringen: een gezond bodemleven is de basis van een gezonde plant. En zo wordt old skool vanzelf weer new skool...

Basisrecept voor compostthee

Benodigdheden:

een 20 liter emmer 3,8 liter doorgerotte compost of mest, liefst van gegarandeerd biologische kwaliteit 15 liter water een luchtpompje met een bruissteentje, slaolie, nylonkous

Werkwijze

De ideale temperatuur ligt tussen de 20 en 23 C. Doe de gezeefde compost in de nylonkous en gooi die in de emmer met water. Een dopje slaolie erbij voorkomt overmatige schuimvorming. Hang het bruissteentje in de emmer en zet het pompje aan om zuurstof in de thee te krijgen en de microbes uit de compost te verwijderen. Voldoende zuurstof houdt het brouwsel vers. Als het gaat stinken zijn er anaërobe bacteriën aanwezig. Voeg vers water toe en roer wat vaker. De goede aërobe bacteriën herstellen zich snel zodra er voldoende zuurstof wordt aangevoerd. Verdun de thee met water in een verhouding van 1 op 5. Voeg meer water toe aan dezelfde emmer en ga door met brouwen tot je drie of vier porties uit dezelfde basisoplossing hebt gemaakt. Maak superthee door de soep van zuurstof te blijven voorzien. Hierdoor zal de thee een boost krijgen en tien- tot honderdmaal maal zoveel microbes krijgen als gewone compostthee. Compostthee kan koel (beneden 10 C) en in het donker uiterlijk drie dagen worden bewaard in een niet afgesloten container.

MEST UIT EIGEN TOILET?

Uitdrukkingen als ‘over de zeik zijn’ en ‘ergens schijt aan hebben’ geven het al aan. De afvalproducten van ons lichaam staan niet in hoog aanzien. Toch zijn dezelfde NPK’s waar we grif voor betalen bij de growshop in royale hoeveelheden aanwezig in onze ontlasting. Elke Nederlander spoelt per dag, afhankelijk van zijn stoelgang en de oliekoers, 1,5 euro tot 7 euro aan bodemverbeteraars door het toilet, oftewel 600 tot 2400 euro per jaar. Daar kan je een aardige plantage mee laten bloeien.

Als de olieprijzen stijgen, betekent dat ook een stijging van de kunstmestprijs. Met enige vertraging gevolgd door oplopende voedselprijzen en duurdere plantvoeding. Ook de nu nog zo betaalbare acon NPK zou

in de toekomst wel eens meer kunnen gaan kosten dan een goeie es cognac. Maar niet getreurd, het zou zo maar kunnen dat onze bolus straks geld waard is; en zelfs een trots exportproduct wordt. Dat zou niet de eerste keer in de geschiedenis zijn.

Elke Nederlander spoelt per dag, afhankelijk van zijn stoelgang en de oliekoers, 1,5 tot 7 euro aan bodemverbeteraars door het toilet.

Gewilde koopwaar

In China waren de grote en kleine boodschap millennialang gewilde koopwaar, die het land in staat stelde een gestaag groeiende bevolking van voedsel te voorzien. De Amerikaanse landbouwkundige Franklin Hiram King (1848–1911) maakte in 1908 een omvangrijke studiereis door Japan, China en Korea. In het kort voor zijn dood verschenen boek ‘Farmers of Forty Centuries’ beschrijft hij het Chinese landbouwsysteem dat tijdens zijn bezoek al 4000 jaar onveranderlijk functioneerde. De basis voor de Chinese landbouw bestond al die tijd uit menselijke

ontlasting. Er was een imposante infrastructuur aangelegd om de geel-bruine stroom in goede banen te leiden. In Sjanghai bestond bijvoorbeeld een uitgebreid netwerk van kanalen dat samen met honderden strontschuiten zorgde voor de afvoer en distributie van de ontlasting die de inwoners van de stad naar buiten persten.

Geen windhandel

Dat was bepaald geen windhandel; zo betaalde een zakenman voor het recht om zo’n 80.000 ton mensenontlasting te mogen afvoeren maar liefst 30.000 dollar per jaar. Na inzameling werd de ontlasting samen met ander organisch afval gecomposteerd en vervolgens als mest over de akkers verspreid. Volgens King werd in heel China in die tijd meer dan 182 miljoen ton mensenpoep ingezameld, waarvan 1,1 miljoen ton bestond uit stikstof (N), 376.00 ton uit kalium (K) en 150.000 ton uit fosfaat (P). Begin twintigste eeuw was het drinken van rivierwater op veel plaatsen in Europa of Noord-Amerika levensgevaarlijk omdat uitwerpselen, kadavers en slachtafval ongezuiverd in het binnenwater terechtkwamen. Uit de grote Chinese rivieren kon je rond dezelfde tijd echter zonder gevaar voor cholera of andere ziektes drinken. Een vergelijkbaar systeem was in Japan en Singapore in gebruik.

Kunstmest

Ironisch genoeg werd het procédé om kunstmatig stikstof te produceren in hetzelfde jaar uitgevonden dat Kings boek verscheen. De uitvinding van de kunstmest betekende de nekslag voor de techniek en de belangstelling voor Kings studie zakte snel in. En daarmee deed een heel nieuwe categorie problemen z’n intrede.

King schatte dat een miljoen Europeanen en Amerikanen aan het begin van de 19e eeuw jaarlijks 5.000 ton stikstof, 2.000 ton kalium en 1.500 ton fosfaat in het oppervlaktewater wegspoelden. Dat die cijfers hoger uitvielen dan in China is te verklaren door het rijkere dieet waar de westerling zich toen al aan tegoed deed. Gezien de obesitas die het rijke westen nu teistert is onze nationale NPK-productie tegenwoordig ongetwijfeld nog verder gestegen. Uitgaande van de verouderde cijfers van King en de olieprijzen van 2007 zouden we echter met het huidige bevolkingsaantal uitkomen op ruim 40 miljoen euro aan basismeststoffen die we zonder nadenken door de wc spoelen. Dat is toch stof die tot nadenken stemt, bijvoorbeeld als je je in alle rust terugtrekt in het kleine kamertje om je van je NPK’s te ontdoen.