Nr 1/2012
Pismo o tematyce przedszkolnej skierowane do nauczycieli przedszkolnych i rodziców
Zimowe figle w przedszkolu
HatHa Yoga w przedszkolu
Odporność
- jak ją wzmocnić?
Wie˛cej informacji znajdziesz na www.freblówka.pl
Oddajemy w Państwa ręce kolejny numer naszego magazynu. W piśmie znajdziecie Państwo m.in. zabawy na zimowe dni w przedszkolu, które z pewnością wywołają uśmiech na twarzach małych szkrabów. Zima to czas białego szaleństwa, ale również czas kiedy to spada odporność naszych dzieci, dlatego polecam Państwu materiał Pani Emilii Lorenc, która w swoim artykule przedstawia sposoby na jej wzmocnienie. W materiale znajdziecie Państwo informacje o ilości serwowanych posiłków, o znaczeniu ryb w posiłkach dzieci, a także o odpowiednim ubiorze i aktywności fizycznej naszych maluszków. Jeżeli już mówimy o aktywności fizycznej zachęcam również do zapoznania się z artykułem „Zabawa i zdrowie dzieci – hatha joga”, gdzie dowiecie się Państwo jakie znaczenie ma ruch dla dziecka, a także poznacie na czym polegają ćwiczenia hatha jogi. A po ćwiczeniach czas na pyszne ciasteczka, które poznacie Państwo z przepisów Pani Marty KierzkowskiejGrzybek. W magazynie także przedstawimy temat rysunków dzieci 5-letnich. Zachęcam do lektury Redaktor Naczelna Julianna Jachacy
2
przedszkolu Zimowe figle w
Szanowni Państwo
Gdy aura za oknem nie pozwala wyjść na plac zabaw warto wymyśleć dzieciom ciekawe zabawy. Poniżej przedstawiamy Państwu nasze propozycje zimowych zabaw w przedszkolu – zabawy nie są przeznaczone dla konkretnej grupy przedszkolaków, dlatego należy dostosować je do wieku i umiejętności dzieci.
Freblówka nr 1/2012 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
Śnieżna zawierucha Do wykonania tej zabawy będziemy potrzebować płytę z zimową piosenką np. „Pada śnieg” oraz chętne do zabawy dzieci. Przed wykonaniem zadania należy dzieciom wyjaśnić, co maja robić podczas danego momentu. Dzieci stają na środku sali i są płatkami śniegu – tańczą/poruszają się w rytm muzyki. Gdy nauczyciel wypowie słowa Wichura dzieci zaczynają się kręcić wokół siebie, bujać na nogach w prawą i lewą stronę. Kiedy muzyka ucichnie śnieżynki delikatnie opadają na ziemię. Podczas tej zabawy dzieci mogą wykonać wcześniej białe śnieżynki z papieru i ozdobić np. srebrnym brokatem, a następnie przyczepić taśmą samoprzylepną do bluzeczki. Rzucanie śnieżkami Do zabawy potrzebna będzie stara gazeta lub kartki papieru. Dzieci lepią z gazety/papieru śnieżkę i rzucają do wyznaczonego przez nauczyciela celu. Jest to ćwiczenie manualne, a także rzutu w dal. Z kopyta kulig rwie Do wykonania tej zabawy również będzie nam potrzebna płyta z piosenkami np. „Pada śnieg” oraz koc. Jedno dziecko siada na kocu, a drugie je ciągnie, następnie dokonujemy zmiany. Zaśnieżone przedszkole Do przedszkola przyszła zima i zostawiła po sobie różne ślady. Do wykonania tego zadania potrzebne będą kartki z bloku, kredki/farby, wata, biały sprej do szkła, brokat, bibuła, wycinanka itp. Zadanie to może być rozłożone w czasie. Najpierw każde dziecko wykonuje śnieżynkę według wcześniej wyciętego przez nauczyciela szablonu – śnieżynkę można ozdobić brokatem lub bibułą. Po wykonaniu śnieżynek można powiesić je na nitce w wyznaczonych
miejscach lub ozdobić nimi okno. Śnieżynki na okno można również wykonać za pomocą specjalnego spreju do malowania szyb. Następnie dzieci wykonują zimowego bałwanka – na kartce bardzo dużego formatu rysujemy bałwanka – jego wnętrze dzieci wypełniają kawałkami waty, malują kapelusz, przylepiają nosek (używamy czerwonej wycinanki) w kształcie marchewki. Wyciętego z kartki bałwanka możemy nakleić na ścianie lub drzwiach. Podczas „zaśnieżania” przedszkola dzieci mogą również wykonać zimowe sople – malujemy kartkę brokatem lub farbą i zwijamy w kształcie sopla. Następnie w szerszej części sopla wykonujemy dziurki i przeciągamy przez nie sznurek – może być on zaczepiony przez długość sali (z jednego krańca do drugiego) wówczas wszystkie sopelki dzieci będą zwisały, jak prawdziwe.
Łowienie ryb w przerębli Przed rozpoczęciem tego zadania można przeprowadzić z dziećmi pogadankę, jak bezpiecznie zachować się zimą na lodowisku, zjeżdżając na sankach itp. Do wykonania tego zadania potrzebna będzie nam wędka na magnes. Przed wyjściem na ryby (wszystko odbywa się w sali przedszkolnej – udajemy wyjście) dzieci wyobrażają sobie mróz – wszystkie razem mówią, jak należy ubierać się zimą i naśladują ruchy np. wkładania butów, rękawiczek, czapek. Następnie dzieci idą jedno za drugim śpiewając piosenkę „Hu hu ha nasza zima zła…”. Docierając nad jezioro stają w kole i każde z nich łowi rybki wędką z magnesem. Następnie wracają do przedszkola naśladują ruchy wycierania butów i zdejmowania ubranek.
Freblówka nr 1/2012 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
3
Autor przepisów i zdjęć: Marta Kierzkowska-Grzybek Materiał ukazał się na stronie www.zdrowyprzedszkolak.org
Przyjęcie dla przedszkolaka Przedstawiamy Państwu przepisy na pyszne ciasteczka dla przedszkolaków.
Chałwa z marchewki Składniki: -- 6-7 marchewek -- 4 łyżki miodu -- 2 szklanki mleka
(owsiane, ryżo-
we) -- 2 łyżki rodzynek -- 4 łyżki posiekanych orzechów
i migdałów -- 4 łyżki pasty sezamowej (tahiny) -- szczypta kardamonu i soli
Marchew zetrzeć na najdrobniejszych oczkach, przełożyć do garnka i zalać mlekiem. Dodać miód. Gotować, aż cały płyn wyparuje. Na patelni rozgrzać odrobinę oleju sezamowego (z tahiny) i wyłożyć marchewkę, dodać kardamon, sól, rodzynki, migdały i orzechy i dusić, aż masa stanie się sucha. Na koniec dodać pastę sezamową, wymieszać.
Ciasteczka sezamowe Składniki: -- 1 szklanka mąki orkiszowej -- 1 szklanka mąki kukurydzianej -- 3 łyżki płatków owsianych -- 12 dag masła -- 4 łyżki miodu -- 20 dag sezamu -- szczypta soli, zimna woda
Na stolnicy wymieszać obie mąki, miękkie masło, płatki, sezam i miód. Wlać tyle wody, aby uzyskać dosyć gęstą konsystencję, nie wyrabiać! Włożyć ciasto do lodówki na ok. 1-1,5 godziny. Po tym czasie wyjąc z lodówki, ugnieść i podzielić ciasto na pół. Z każdej połowy ulepić kule, którą następnie lekko spłaszczyć. Poprzecinać po przekątnych na kilka równych trójkątów. Piec ok. 20 min w 180 stopni. Po wyjęciu z piekarnika zanurzać ciastka (częściowo lub całe) w polewie czekoladowej (u mnie karob, miód i masło).
4
Freblówka nr 1/2012 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
Indyjskie landu Składniki : -- 350 g masła -- 400 g mąki z ciecierzycy -- 2 łyżki orzechów nerkowca -- 2 łyżki wiórków kokosowych -- 2 łyżki rodzynek -- 250 g cukru pudru brązowego -- po ½ łyżeczki kardamonu, cyna-
Rozpuścić w garnku masło, dodać mąkę i prażyć, aż zacznie wydzielać orzechowy zapach. Dodać wiórki, orzechy, rodzynki i przyprawy i smażyć jeszcze 2 min. Następnie zdjąć z ognia i dodać cukier, dokładnie wymieszać i formować kuleczki lub przełożyć na tacę, rozsmarować równo i pokroić na małe kawałki.
monu i anyżku
Batoniki amarantusowe Składniki: -- 100 g sezamu nieoczyszczonego -- 200 g poppingu z amarantusa -- 1/3 szklanki nasion słonecznika -- ok. 4 łyżek słodu lub miodu
Ciasto figowo-marchewkowe Składniki: -- 350 g marchewki -- 250 g suszonych fig -- 2-3 jajka -- 100 g masła -- 250 g maki pełnoziarnistej -- ½ łyżeczki proszku do pieczenia -- Po ½ łyżeczki imbiru, cynamonu,
Sezam i słonecznik prażymy na patelni, dodajemy amarantu. Do rozgrzanego słodu (miodu) wrzucamy wymieszane składniki. Masę wykładamy na papier do pieczenia i wałkujemy na grubość ok .1 cm. Gdy zastygnie pociąć na podłużne batoniki.
kardamonu Marchewkę obieramy i ścieramy na drobnej tarce. Figi siekamy i zalewamy gorącą wodą. Następnie odcedzamy i miksujemy. Jaja ubijamy, dodajemy masło, przyprawy. Powoli dosypujemy mąkę z proszkiem. Na koniec dodajemy marchewkę i figi i wszystko mieszamy. Przekładamy do niewielkiej brytfanny wysypanej otrębami i pieczemy ok. 60 min w temperaturze 180 stopni.
Freblówka nr 1/2012 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
5
Słodka pasta adzuki Składniki: -- 300 g fasoli adzuki -- 200 g cukry brązowego
Pasta ze słodkiej adzuki to nieodzowny składnik kuchni japońskiej. Stosowana jest najczęściej do deserów, lodów, muffinek, jako nadzienie do ciastek, naleśników. Przygotowanie: Namoczoną wcześniej fasolkę gotujemy do miękkości. Po ugotowaniu należy ją przecedzić. Włożyć ponownie do garnka, dolać odrobinę wody i wsypać cukier. Gotować, rozdrabniać i rozgniatać, aż powstanie zwarta masa. Masą smarować naleśniki.
Krążki daktylowo-orzechowe Składniki: -- 10 dag masła -- 50 dag suszonych daktyli -- 20 dag orzechów nerkowca -- 10 dag migdałów bez skórki -- szczypta kardamonu, gałki i cynamonu
Masło rozpuścić w garnku i dodać pokrojone daktyle. Dusić parę minut, a następnie dodać przyprawy, migdały i orzechy. Masę przełożyć na papier do pieczenia i uformować wałek o średnicy 4 cm. Włożyć do lodówki na kilka godzin. Po wyjęciu pociąć na krążki o średnicy 1 cm.
Ciasteczka maślane z morelowym nadzieniem Składniki: -- 100g masła -- 250 g miodu -- 50g maki migdałowej -- 150 g mąki pełnoziarnistej -- szczypta imbiru i soli -- domowa konfitura morelowa
Masło utrzeć z miodem, dodać imbir i sól, mąkę migdałową. Powoli dodawać mąkę pełną. Wyrobić ciasto i przełożyć na stolnicę. Uformować wałek i podzielić go na równe części ok. 2 cm. Z każdej części ulepić kuleczkę i zrobić w niej spore zagłębienie, które wypełniamy konfiturą. Piec w temp. 170 stopni ok. 30 min.
6
Freblówka nr 1/2012 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
Niestety nasze dzieci, zwłaszcza w wieku przedszkolno – szkolnym, większość czasu spędzają w pozycji siedzącej. Siedzą w ławkach, w drodze z i do szkoły jadąc samochodem, ale także w domu przed komputerem, czy ekranem telewizora. U młodego dynamicznie rozwijającego się organizmu brak ruchu szybko doprowadza do sztywności ciała, różnorodnych asymetrii i dysproporcji oraz wad postawy wynikających ze złych nawyków ukształtowanych często już we wczesnym dzieciństwie. Sposobem na zapobieganie wyżej wymienionym negatywnym czynnikom jest ćwiczenie hatha jogi.
W dzisiejszych czasach nasze pociechy podlegają stresowi i napięciom psychicznym, z którymi trudno jest im sobie poradzić. Kiedyś dzieci również doświadczały stresu, ale były w stanie go zredukować, głównie poprzez ruch. Ruch był również niezwykle istotny w utrzymaniu zdrowia całego organizmu, a zwłaszcza odpowiedniej siły i elastyczności kręgosłupa. VV praktyka ta jest bezpieczna i kształci
w dziecku zdrowe nawyki VV wzmacnia elastyczność i wytrzymałość mięśni, kształtuje prawidłową postawę (pomaga zwalczyć takie wady jak skrzywienie kręgosłupa, odstające łopatki itp.), zapobiega chorobom i dodaje witalności, VV dodatkowo korzystnie wpływa na psychikę – wzmaga koncentrację, świadomość własnych stanów psychicznych, wycisza i uspokaja. Regularne ćwiczenia rozwijają siłę woli, koordynację ruchową i giętkość, VV pomagają również usuwać produkty przemiany materii i zapewniają prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego, co chroni przed otyłością i chorobami stawów. VV dzieci ćwicząc wzmacniają wiarę w siebie i w swoje możliwości. Z odwagą pokonują trudności, jakie często sprawia im własne ciało, VV dla dzieci nadpobudliwych ćwiczenia jogi są sposobem na rozładowanie nadmiaru energii i przekształcenie jej w energię twórczą, kreatywną,
VV ale przede wszystkim praktyka jogi to
dla dziecka ogromna frajda. Nauka poprzez zabawę Zajęcia dla dzieci prowadzone są w zupełnie inny sposób niż dla dorosłych. Dzieci są z natury bardzo aktywne i łatwo się rozpraszają, dlatego zajęcia prowadzone są dynamicznie, w formie zabawy, a dopiero później stopniowo dzieci uczą się poprawności i dokładności wykonywanych ruchów oraz skupienia uwagi na oddechu. Nauczyciel wykonuje ćwiczenia wraz z dziećmi. Już od pierwszych zajęć wprowadzane są zasady prawidłowego stania, siedzenia i cho-
w specjalnie skomponowanych sekwencjach mają również pozytywny wpływ na umysł. Usuwają letarg, ospałość, a także pomagają zwalczać lęki. Większość dzieci uwielbia stać w pozycjach odwróconych: na głowie, na rękach. Pozycje te są pomocne szczególnie dla dzieci, które mają bardzo dużo nauki lub są przed trudnymi egzaminami, gdyż usuwają zmęczenie, odświeżają umysł i poprawiają koncentrację. Ważnym elementem jest również to, że dzieci przebywają w grupie rówieśników o podobnych zainteresowaniach. Na zajęciach często wprowadzane są ćwiczenia w parach, w trójkach, co pomaga dzie-
Zabawa i zdrowie dzieci – hatha joga dzenia. Nauczyciel obserwuje podstawowe wady w postawie dzieci i koryguje je odpowiednimi ćwiczeniami. Wiele pozycji jogi, tzw. asan ma swoje źródło inspiracji w naturze. Przedstawiają zwierzęta, rośliny bądź figury (np.: lew – Simhasana, pies z głową w dół — Adho Mukha Śvanasana, wielbłąd – Usztrasana, orzeł — Garudasana, czapla – Kraunćasana, drzewo – Vrikszasana, góra — Tadasana, trójkąt — Trikonasana), dzięki tak lekkiej formie dziecko z przyjemnością naśladuje różne elementy przyrody oraz wzmacnia zainteresowanie otaczającym światem i rozwija spostrzegawczość. W ten sposób dzieci nie tylko rozwijają się fizycznie, ale również pobudzają swoją wyobraźnię. Zestaw ćwiczeń dla dzieci jest bardzo urozmaicony. W jodze bardzo ważny jest symetryczny rozwój mięśni zarówno lewej jak i prawej strony ciała, co wobec niedojrzałości układu szkieletowego u dzieci ma istotne znaczenie. Dynamiczne asany aktywizują rzadko używane mięśnie i stawy, przynosząc giętkość i systematycznie podnosząc ogólną sprawność. Szybkie ruchy wykonywane
ciom nabyć umiejętności łatwiejszego nawiązywania kontaktów z innymi dziećmi oraz uczy pracy w grupie. W zajęciach jogi mogą uczestniczyć dzieci w wieku 6 – 13 lat. Zajęcia rozpoczynają się krótką rozgrzewką, a kolejnym etapem jest rozciągnięcie i wzmocnienie mięśni całego ciała w różnych sekwencjach. Dzieci na zajęciach są bardzo kreatywne, chętnie same wymyślają nowe asany, nadają im swoje nazwy, czy odnajdują zupełnie inne wykorzystanie pomocy do ćwiczeń, takich jak wałki, paski, kostki, drabinki. Chętnie udają w pozycjach groźnego lwa, naśladują (również dźwiękowo) np. węża, to naprawdę świetna zabawa. Po ćwiczeniach przychodzi pora na relaksację, kiedy to udają się w podróż po wnętrzu własnego ciała lub przenoszą się oczami wyobraźni do miejsc, w których czują się dobrze i bezpiecznie. Autor: Agnieszka Grin-Walaszek, dyplomowany nauczyciel hatha jogi, www.jogacentrum.pl Artykuł ukazał się na portalu www. zdrowyprzedszkolak.org
Freblówka nr 1/2012 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
7
W Miejskim Przedszkolu Nr 4 w Chodzieży, w grupie Krasnoludków prowadzonych przez p. Izabelę Pietraszak realizowany był projekt „Kolorowe czwartki”. Przez pięć kolejnych czwartków dzieci, panie i sala wystrojone były kolejno w kolory: czerwony, zielony, niebieski, żółty i biały. W tych dniach dzieci uczyły się i bawiły z kolorami. Maluszki miały niepowtarzalną okazję, aby poprzez zabawę doskonalić znajomość podstawowych kolorów. Krasnoludki bardzo aktywnie uczestniczyły w tych jakże „kolorowych” zajęciach, chętnie dotykały i smakowały kolory, a nawet same próbowały stworzyć różne odcienie barw. Podsumowaniem tych kolorowych dni była galeria wystawiona w holu przedszkola. Warto w tym miejscu wyróżnić rodziców, którzy starali się aby ich maleństwo przyszło do przedszkola wystrojone w odpowiedni kolor bluzki. To na tyle z kolorowych dni, będziemy je bardzo miło wspominać.
Lucyna Różewicz
b
ia
ły
Dyrektor Miejskiego Przedszkola nr 4 w Chocieży
8
Freblówka nr 1/2012 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
Scenariusz zajęcia z zakresu edukacji poznawczej dla dzieci 3-letnich scenariusz zabaw z barwą białą
Temat dnia: Zabawy z kolorem białym Data: 20.10.2011r. Grupa: 3–latki Prowadząca: Izabela Pietraszak z Miejskiego Przedszkola nr 4 w Chodzieży Treści programowe: • dziecko szybko reaguje na sygnał słuchowy w czasie zabaw ruchowych, • dziecko w czasie zabaw i ćwiczeń ruchowych doskonali współpracę w grupie, • dziecko rozwija wszechstronną aktywność twórczą poprzez połączenie wrażeń ruchowych, słuchowych, wzrokowych i dotykowych. Cele ogólne: • wzmacnianie więzi emocjonalnej między dziećmi, • pokonywanie własnych oporów w kontaktach z innymi, • podnoszenie sprawności manualnej i koordynacji wzrokowo- ruchowej, • doskonalenie umiejętności rozróżniania koloru białego spośród pozostałych. Cele operacyjne: Dziecko: • integruje się z grupą, • potrafi wskazać kolor biały, • rozwija swoją sprawność manualną, • rozładowuje napięcie, • czerpie radość ze wspólnej zabawy. Metody: - Czynna • zadań stawianych do wykonania, • zabawowa. - Słowna • objaśnienia, instrukcje, • podające, • eksponujące, • praktycznego działania. Formy pracy: • działalność grupowa, zbiorowa i indywidualna.
Środki dydaktyczne: - białe chmurki z papieru, masa solna, jogurt naturalny, mleko, sól, mąka, białe cukierki, cukier, biała folia malarska, biała farba, szary papier, chmura z papieru. Przebieg zajęcia: Dzieci w ten dzień przychodzą ubrane na biało. Sala również jest udekorowana białymi motywami. Każde dziecko po przyjściu do sali moczy palec w białej farbie i stawia pieczątkę na chmurze wyciętej z szarego papieru (lista obecności). 1. Powitanie Przywitanie dzieci: Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niech powróci do mych rąk. Nauczycielka podaje rękę najbliżej siedzącemu dziecku, a ten kolejnemu itd. 2. Wstęp Rozmowa – nauczyciel z czym dzieciom kojarzy się kolor biały? 3. „Małe, białe chmurki” Nauczyciel patrzy z dziećmi na niebo i wspólnie zauważają, że na niebie jest zdecydowanie za mało chmur. Przy użyciu waty każde dziecko próbuje zrobić własną chmurkę. Ćwiczenia oddechowe: dmuchanie chmurek, zdmuchiwanie chmurek z nosa, próba podrzucania (umieszczenie chmurek na niebie). Jeśli chmurki nie chcą wskoczyć na niebo nauczyciel prosi, aby dzieci przykleiły chmurki na wyciętą z szarego papieru chmurę, na której rano stawiały pieczątki palcem. Duża, wspólna chmura zostanie powieszona w sali.
jechał zobaczyć jak bawią się i uczą dzieci z naszego przedszkola. Miś rozgląda się po sali i zauważa, że brakuje tu koloru białego. Miś prosi aby każde dziecko przyniosło jeden biały przedmiot. Następnie ustalają wspólna cechę tych przedmiotów i określają przeznaczenie. 5. Zabawa muzyczno ruchowa „Mgła”. Miś Krzyś zaprasza dzieci do wspólnej zabawy - dzieci tańczą w rytm muzyki klasycznej, gdy muzyka ucichnie nauczyciel mówi hasło: mgła! Dzieci wyciągają przed siebie obie ręce i poruszają się po sali, bardzo ostrożnie z zamkniętymi oczami. Czynność jest powtarzana kilka razy. 6. Zabawy badawcze malucha Nauczyciel na przygotowanych wcześniej talerzykach lub miseczkach ma białe produkty spożywcze. Dzieci kolejno pochodzą , oglądają, dotykają i smakują tych substancji. Próbują odgadnąć do czego służą. 7. Dziecięca pantomima. Zabawa ruchowa „Lustro” Nauczyciel prosi aby dzieci dobrały się parami. Następnie przedziela salę na pół przezroczysta folią malarską, która jest rozwieszona. Prosi aby każde dziecko z pary stanęło po jednej stronie folii. Dzieci naśladują lustro robiąc to samo, co kolega stojący po drugiej stronie. Następuje zmiana ról. 8. Praca plastyczna- wykonanie chmurek z masy solnej. 9. Podziękowanie za zajęcia i podsumowanie.
4. W poszukiwaniu białej krainy. Nauczyciel przedstawia dzieciom białego pluszowego misia Krzysia. Miś wita się z dziećmi i opowiada o białej krainie w której się urodził i w której wszystko jest białe. Domy, ulice, samochody, a on sam chodzi nawet do białego przedszkola. Dzisiaj przy-
Freblówka nr 1/2012 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
9
Rysunek dziecka
5 letniego
Biorąc pod uwagę podział rozwoju twórczości rysunkowej na okresy i fazy według Szumana to twórczość plastyczna dzieci w wieku 5 lat znajduje się w okresie schematycznym (ideoplastyka) i zalicza się do: VV fazy
głowotułowie, gdzie pojawia się uprzedmiotowienie wypowiedzi plastycznych, czyli postać ludzka, zwierzęta, środki lokomocji, VV schematy uproszczone, gdzie cechą charakterystyczną jest brak proporcji. Nawiązując do podziału na okresy i fazy rysunku dziecięcego według C. Burta rysunki dziecka 5 letnie znajdują się w jakby 3 stadiach: VV stadium
bazgroty - faza bazgrota zlokalizowana, gdzie przedstawia się ogólne części przedmiotu, VV stadium linii - faza głowonogi – dziecko wówczas przedstawia postaci ludzkie za pomocą koła i linii, kropek i kresek, VV stadium symbolizmu opisowego - faza schemat symboliczny, gdzie następuje próba uchwycenia cech twarzy, tułowia, kończyn, następuje dopracowanie schematu postaci ludzi i zwierząt. Zgodnie z podziałem rozwoju twórczości plastycz-
10
Rysunek jest obok mowy jedną z pierwszych form ekspresji dziecka. Nie znając zasad kompozycji ani reguł sztuki dziecko rysuje pochłonięte własną czynnością zafascynowane grą barw, zestawem form. Najczęściej też działa pod wpływem własnych impulsów i bodźców wewnętrznych.
nej dzieci i młodzieży na okresy według J.F. Boutonier rysunki dzieci 5 letnich zalicza się do okresu swobodnej wypowiedzi, gdzie wyrażane są uczucia, pragnienia, zainteresowania, wiedza o świecie, tematyka obrazków związana jest głównie z postacią ludzką (matka) i zwierzęcą. M. Debess klasyfikuje twórczość plastyczną dzieci w wieku 5 lat w okresie zwanym sztuka przemijająca (drugi okres dzieciństwa). W okresie tym występuje uproszczenie formalne, operowanie symbolami typowymi dla dzieci, wyrażanie przeżyć, wiedzy i stosunku do świata. Podział na fazy rozwojowe twórczości plastycznej według V. Lowenfelda i W. Lamberta Brittaina zalicza twórczość dziecka w fazie przedschematycznej (ekspresja swobodna), gdzie widoczne jest odkrycie zależności między przedmiotem a rysunkiem, zmiana znaczeń form symbolicznych, zarysowanie płaszczyzny w sposób nie uporządkowany, zjawienie się postaci ludzkiej oraz rysunki konturowe i płaszczyznowe pozbawione proporcji, złożone z kół i linii oraz plam. W rysunkach dzieci formowanie się schematu rysunkowego postaci i przedmioty są przez dziecko umieszczane na kartce papieru zazwyczaj w centralnym miejscu, pozostałe elementy zaś porozrzucane są wokół centralnego miejsca. Dziecko w wieku 5 lat z upływem czasu, zdobywając nowe doświadczenia zdolne jest do już do prymitywnego planowania przestrzeni na płaszczyźnie kartki papieru. „Dziecko w tym wieku nie postrzega trójwymiarowości i przestrzeni, więc przedstawia ją płasko. Jest nią albo biała kartka, albo zamalowana kredkami bądź flamastrami płaszczyzna”1. Przedmioty i postaci rozmieszczone są 1 Kalbarczyk A. Najważniejsze lata, czyli jak rozumieć rysunki małych dzieci. Rozwój osobowości dziecka w wieku od 2 do 6 lat na podstawie jego rysunków, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2007, s. 64.
Freblówka nr 1/2012 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
najczęściej na dolnej krawędzi kartki, jakby na linii stanowiącej podstawę i jak twierdzi Pani J. Cybulska – Piskorek w książce „Twórczość plastyczna dziecka w wieku przedszkolnym” wszystkie postaci i przedmioty, ustawione na linii podstawy niezależnie od jej kierunku, są zawsze usytuowane prostopadle do niej. Zdaniem Szumana dziecko rysuje w tym okresie wyłącznie z pamięci, z wyobraźni, natomiast nie rysuje ono przedmiotów według wyobrażeń bardzo żywych, ale według wyobrażeń schematycznych i mało wyrazistych. Rysuje ono to, co wie o przedmiocie, i tyle, ile wie o przedmiocie w chwili rysowania. Im więcej szczegółów należących do przedmiotu dziecko pamięta, tym więcej ich umieszcza na rysunku i tym bardziej szczegółowy jest ten rysunek. Dziecko składa pierwotny przedmiot z pewnej ilości właściwych mu części, które sobie uświadamia w chwili rysowania, łączy je i dokonuje pierwotnej syntezy. Dokonuje również błędy, które dotyczą położenia rysunku, proporcji części w stosunku do całości np. w rysunku postaci ludzkiej pomija szyję,
Autorzy książki „Rysunek dziecka” Philippe Wallon, Anne Cambier, Dominique Engelhart twierdzą, że zdolności percepcyjno-ruchowe pozwalają w tym okresie na wykonanie formy prostokątnych, świadcząc o możliwości łączenia ze sobą kresek pod kątem prostym. Przestrzegana jest zasada poziomu i pionu, występuje uporządkowanie przestrzeni góra-dół na kartce oraz kodowanie niektórych elementów – kreski poziome dla ramion postaci ludzkiej, kreski pionowe dla nóg. Rysunek składa się ze schematów umieszczonych jedne obok drugiego zorganizowanej w perspektywie egocentrycznej, a mianowicie na obrazku znajdują się jedna lub dwie postaci, na górnej części kartki słońce, niebieska bazgranina przedstawiająca niebo, jeden lub więcej domów z kilkoma szczegółami, drzewa, kwiaty, trawa oraz inne przedmioty zależnie od tematyki rysunku.
W ciągu kilku miesięcy dziecko może zacząć ozdabiać swoje rysunki, wzbogaca np. schemat domu zmieniając liczbę i miejsce rysowania okien, a wzór czerpie z książeczek lub obserwacji własnego domku. Już od 5 roku życia daje się również zauważyć zróżnicowanie tematyczne uwarunkowane płcią autora – chłopcy rysują pojazdy, dziewczynki lalki, zwierzęta, kwiaty. Każde dziecko ma swoją technikę malowania, ale może być ona podobna do techniki rówieśników. „Jest to wiek przezroczystości, przekształceń, dysproporcji i innych szczególnych charakterystycznych graficznych, często opisywanych jako niedoskonałości i błędy, mających jednak wspólny mianownik bogatego tworzenia, świadectwa twórczości dziecięcej”2. Julianna Jachacy nogi lub zmienia liczbę palców u rąk. Formy rysunkowe postaci ludzkiej najczęściej składają się z kółek i kresek, a poszczególne elementy takie, jak nos, usta, oczy dziecko początkowo rozmieszcza na głowie dowolnie nie zwracając uwagi na to, czy ich układ jest właściwy, stopniowo poszerza swoje zainteresowanie postacią ludzką i przedstawia ją przeważnie frontalnie. Jeżeli chodzi o kolory to są one pstrokate, nieregularne, tęczowe, dzięki obserwacjom natury dziecko potrafi bez trudu dobierać kolory, nawet jeżeli jeszcze nie umie ich nazwać, dziecko bawi się barwą. Rysunki dzieci 5 letnich mogą zawierać szczegóły np. kolczyki, buty, kwiaty na ubraniach itp.
Bibliogfrafia: Chermet-Carroy S., Zrozum rysunki dziecka, czyli jak interpretować rysunki małych dzieci, Wydawnictwo Ravi, Łódź 2008 • Kalbarczyk A., Najważniejsze lata, czyli jak rozumieć rysunki małych dzieci. Rozwój osobowości dziecka w wieku od 2 do 6 lat na podstawie jego rysunków, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2007 • Lowenfeld V., Brittain W.L., Twórczość a rozwój umysłowy dziecka, PWN, Warszawa 1977 • Wallon P, Cambier A., Engelhart D., Rysunek dziecka, WSiP, Warszawa 1993. 2 Wallon P., Cambier A., Engelhart D., Rysunek dziecka, WSiP, Warszawa 1993, s. 46-47.
Freblówka nr 1/2012 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
11
Odporność
– jak ją wzmocnić?
Jesień i zima to pory roku, gdy nasz organizm jest bardziej niż zwykle podatny na spadek odporności, brak witalności i słabe samopoczucie. Zimno i duża wilgoć powietrza wychładza nasz organizm, potrzebujemy więcej energii, żeby go ogrzać.
12
Freblówka nr 1/2012 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
To, czy zdołamy obronić się przed infekcją, zależy w dużym stopniu od odpowiedniej diety. Ważne jest zwiększenie ilości gotowanych posiłków w ciągu dnia, co pomoże zachować energię i ciepło w organizmie. Najlepiej zjadać 4-5 posiłków dziennie – co 3-4 godziny. W tym czasie zdecydowanie warto postawić na ciepłe śniadanie, które zapewni nam ciepło na pierwszą część dnia. Może to być na przykład gotowana owsianka z bakaliami czy kasza jaglana z jabłkiem i cynamonem. Tradycyjne kanapki z wędliną lub serem nie tylko nie rozgrzeją organizmu, ale dodatkowo powodują zwiększenie wydzielania śluzu, np. w postaci kataru. Do silnie śluzotwórczych produktów zalicza się nabiał w dużej ilości, produkty z białej mąki i produkty z białym cukrem. Cukier jest największym “zjadaczem” witamin i mikroelementów w naszym organizmie, które są niezbędne do aktywności układu immunologicznego. Nie tylko śniadanie powinno być ciepłe: warto zdecydowaną większość posiłków przygotować przez dłuższe gotowanie, pieczenie, duszenie. Zupy gotujemy ze świeżych warzyw sezonowych, unikając mrożonek, wzbogacając je kaszami. Potrawy doprawiamy ziołami i przyprawami, np. tymiankiem, oregano, kminkiem, kozieradką, kurkumą, imbirem, cynamonem. Stosowanie przypraw poprawia strawność pokarmu i wzmacnia odporność. Jeżeli chodzi o zboża bogate m.in. w minerały regulujące odporność cynk, żelazo, magnez, najbardziej odpowiedni na jesień jest jęczmień: w postaci płatków, pęczaku czy drobnej kaszy. Dla osób z wzmożonym wydzielaniem śluzu (np. zmagających się z katarem), polecana jest szczególnie kasza jaglana, która osusza i rozgrzewa, jak i ryż brązowy, ale z dodatkiem cynamonu lub kurkumy. Silnie rozgrzewające właściwości ma kasza gryczana. W porze jesienno zimowej zalecana jest też większa ilość kwasów tłuszczowych omega 3; zawiera je np. oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia czy nieoczyszczony olej lniany, nasiona (pestki dyni, słonecznik, sezam) orzechy i migdały, które dodatkowo są bogatym źródłem mikro- i makroelementów. Chroniąc swój organizm przed zmarznięciem, należy w potrawach uwzględniać takie warzywa jak dynia, rzepa, kalarepka, seler, cebula, por, czosnek, warzywa strączkowe. W okresie jesienno-zimowym ograniczamy spożycie surowych owoców i warzyw! Szczególnie należy unikać cytrusów – mimo, że zawierają witaminę C, nie są korzystne w naszej sferze klimatycznej ze względu na silne działanie wychładzające. Cytrusy warto zamienić na sezonowe owoce (lub ich przetwory) z naszej strefy klimatycznej, takie jak: żurawina, owoc z dzikiej róży, jabłka, gruszki oraz nasiona i orzechy suszone. Podczas zimnych dni wskazane jest dostarczanie energii z ryb, mięsa pieczonego lub duszonego w ziołach. Jednak należy pamiętać, że niekorzystnie wpływają na nasz
organizm wędliny, ze względu na dużą zawartość soli i substancji chemicznych. Oprócz diety trzeba pamiętać o odpowiednim ubiorze – takim, który nie dopuści ani do wychłodzenia, ani do przegrzania organizmu. Ważne jest również, by pomieszczenia, w których pracujemy i odpoczywamy, miały odpowiednią temperaturę (ok. 20°C) i wilgotność powietrza. Przy ogrzewaniu centralnym trudno utrzymać odpowiednią wilgotność – pomaga położenie na grzejniki wilgotnych ręczników, zamoczonych w czystej wodzie. Pomieszczenia, w których przebywamy, należy także kilka razy dziennie wietrzyć. Układ immunologiczny, nerwowy i hormonalny tworzą integralną całość, przekazywane bodźce neuronalno-hormonalne kształtują naszą odporność. Wszystkie te trzy układy harmonijnie współgrają w trakcie snu. Dochodzi wtedy do ich regeneracji, a tym samym – do wzmocnienia odporności. Sen musi trwać co najmniej osiem godzin, bez względu na porę roku. Powinno się spać w wywietrzonym pokoju lub, o ile nie jest zbyt zimno, przy otwartym lub lekko uchylonym oknie. Nie sposób pominąć także codziennej aktywności fizycznej! Z medycznego punktu widzenia ćwiczenia fizyczne powodują zwiększenie aktywności limfocytów, które są nazywane Natural Killers. Stanowią one podstawę naszej odporności. Zalecane są codzienne spacery na świeżym powietrzu, mimo tego, że aura nie jest tak zachęcająca jak w okresie wiosenno-letnim. Zadbajmy o to, by spędzać choć część czasu wolnego na dworze. Wspólne spacery można urozmaicać innymi formami aktywności, takimi jak zabawy i gry plenerowe. Przy deszczowej i bardzo zimnej pogodzie należy regularnie ćwiczyć w wywietrzonym pomieszczeniu. Po ćwiczeniach w zamkniętym, przegrzanym pomieszczeniu dodatkowo narażamy się na nagłe zmiany temperatury, co negatywnie wpływa na układ immunologiczny. Pamiętajmy, że jesteśmy integralną częścią przyrody – dlatego powinniśmy współgrać z porami roku poprzez odpowiednie odżywianie, zachowanie rytmów biologicznych oraz aktywność fizyczną na łonie natury. Autor: Emilia Lorenc, diagnosta laboratoryjny, biolog molekularny, dietetyk, źródło: www.zdrowyprzedszkolak.org
Freblówka nr 1/2012 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
13
Autor rysunków: Jakub Kuźma
Tylko do użytku dzieci kolorowanka 24 stronna.indd 8
:-). Wszelkie prawa do ilustracji i znaku zastrzeżone przez
G.W. GABI, właściciela portalu: www.freblówka.pl
2011-06-14 10:01:45
Autor rysunków: Jakub Kuźma
Tylko do użytku dzieci kolorowanka 24 stronna.indd 6
:-). Wszelkie prawa do ilustracji i znaku zastrzeżone przez
G.W. GABI, właściciela portalu: www.freblówka.pl
2011-06-14 10:01:44
Autor rysunków: Jakub Kuźma
Tylko do użytku dzieci kolorowanka 24 stronna.indd 10
:-). Wszelkie prawa do ilustracji i znaku zastrzeżone przez
G.W. GABI, właściciela portalu: www.freblówka.pl
2011-06-14 10:01:47
Autor rysunków: Jakub Kuźma
Tylko do użytku dzieci kolorowanka 24 stronna.indd 21
:-). Wszelkie prawa do ilustracji i znaku zastrzeżone przez
G.W. GABI, właściciela portalu: www.freblówka.pl
2011-06-14 10:01:56