businessenergy 30 by Tasos Fragoulis

Φώτης Κουρμούσης: Άλλο αίτηση, άλλο ένταξη στον εξωδικαστικό ΒITCOIN vs ΧΡΥΣΟΣ: Ο κυρίαρχος του παιχνιδιού Υγεία: Η μαύρη τρύπα των νοσοκομείων ξεπερνάει τα 3,4 δισ. ευρώ ΙντRακάτ: Προς dilution χωρίς μέρισμα για 20 χρόνια και δάνεια • ΤΕΥΧΟΣ 30 • IOYNΙΟΣ 2021 • TIMH: 3 €

www.businessenergy.gr

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ

Καρότο και μαστίγιο για τους μισθούς και τα μπόνους των στελεχών από τον Γιώργο Στάσση Αποκαλύπτουμε τις αμοιβές των managers 2015 - 2019

index

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

ΘΕΜΑ «Γιατί ο εξωδικαστικός συμβιβασμός θα πετύχει» Σελ. 24

Big Business… υδρογόνου! Όλα τα σχέδια των μεγάλων της ενέργειας στην Ελλάδα Σελ. 26

EDITORIAL Τέλος η διαχείριση της κρίσης, ώρα για διακυβέρνηση

Μανταλένα Πίου Με ποιο κόστος θα γίνει η ενεργειακή μετάβαση;

Σελ. 4

Σελ. 15

ΔΙΕΘΝΗ Το συμβόλαιο του… αρχιμαφιόζου Πεκέρ στον Ερντογάν Σελ. 28

Γιάννησ Κανουπάκησ Όλα καλά κι όλα ωραία, μέχρι να κάνουμε, πάλι, «ταμείο»… Σελ. 6

eπιχειρησεισ Πώς προκύπτει η εξαφάνιση των μετόχων της Ιntrakat από τη συγχώνευση με τη Γαία Άνεμος Σελ. 8

ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ Στις 15 Ιουλίου οι δεσμευτικές προσφορές για τη ΔΕΠΑ Υποδομών Σελ. 10

ΘΕΜΑ Τaxonomy

ΕΝΕΡΓΕΙΑ To σχέδιο Βαρδινογιάννη για τη μετεξέλιξη της Motor Oil σε «πράσινο» όμιλο

ΘΕΜΑ Τα κρυπτονομίσματα ως μέσον απόκρυψης χρήματος Σελ. 32 Σελ. 16

ΥΓΕΙΑ Νοσοκομεία: Μαύρη τρύπα στη διάθεση των πόρων – Οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις Σελ. 18

Αντώνησ Κοντολέων Η χειραγώγηση των τιμών στην αγορά εξισορρόπησης, απειλή για την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας

Σελ. 12

Press Button Mικρές ειδήσεις και παρασκήνια από τον χώρο της ενέργειας και της οικονομίας: Σελ. 44-45

Δρ. Γεώργασ Αναστάσιοσ Ο Κόσμος αλλάζει. Μια Νέα Τάξη Πραγμάτων διαμορφώνεται Σελ. 33

ΔΕΗ Κόφτης δαπανών για μισθούς και μπόνους Σελ. 36

ΘΕΜΑ Χρυσός ή bitcoin; Μήπως και τα δύο;

Σελ. 22

Σελ. 39

business Μηνιαίο περιοδικό για την ενέργεια, την οικομομία, τις επιχειρήσεις. Κυκλοφορεί κάθε 1η του μήνα. Η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη στο site businessenergy.gr

Εκδότης:

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜOTORI ΕΠΕ Συντακτική ομάδα:

Γιάννης Κανουπάκης, Έλενα Κρίτσαλου, Αγγελική Μαρίνου, Μανταλένα Πίου, Γιάννης Σταυρόπουλος, Έφη Τσιβίκα, Χάρης Φλουδόπουλος, Τάσος Φραγκούλης, Σταύρος Χαρίτος

Σχεδίαση:

Χριστίνα Μυρίλλα Ιδιοκτήτης:

Εκδόσεις Μotori ΕΠΕ Δημ.Σούτσου 24Α, 11521 Αθήνα, Τηλ: 2106400281 info@businessenergy.gr ΕΚΤΥΠΩΣΗ:

ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΕ

editorial

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Τέλος η διαχείριση της κρίσης, ώρα για διακυβέρνηση

κυβέρνηση, έπειτα από το πικρό διάλειμμα του κορωνοϊού που στοίχισε πάνω από 10 χιλιάδες νεκρούς και περισσότερες από 450 χιλιάδες κρούσματα, καλείται να πιάσει το νήμα από την αρχή. Κοντολογίς, καλείται να κυβερνήσει. Το νομοσχέδιο για τα εργασιακά που περνάει από τη Βουλή τις επόμενες μέρες, ο δεύτερος πυλώνας ασφάλισης, η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, η ανοιχτή Βουλή μέχρι τις 5 Αυγούστου, η προσαρμογή των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων στις πραγματικές τιμές, είναι αυτά για τα οποία η εσωτερική κοινή γνώμη θα κρίνει και θα αξιολογήσει. Και, βεβαίως, η κάθε μεταρρύθμιση θα κριθεί στην πράξη. Η διαχείριση της πανδημίας, εκτός εξαιρετικής περίπτωσης, κάποια στιγμή θα τελειώσει. Ο εμβολιασμός τις μέρες που ακολουθούν θα έχει ξεπεράσει το 50% ακόμα και με τη μία δόση. Όλα κατατείνουν στο συμπέρασμα ότι τελειώνουν τα μέτρα κρατικής χορήγησης που στοίχισαν στις δαπάνες περισσότερα από 30 δισ. ευρώ, εκτροχιάζοντας τον προϋπολογισμό με τη δημιουργία ελλείμματος πάνω από 11%. Η επόμενη μέρα, είναι αλήθεια, βρίσκει την κυβέρνηση με τα μανίκια σηκωμένα. Τη στιγμή που διαβάζετε αυτές τις γραμμές θα φανεί η ανταπόκριση του κόσμου και των οφειλετών στον εξωδικαστικό μηχανισμό, που πλέον αφορά και στα φυσικά πρόσωπα. Θα φανεί αν οι δόσεις ρύθμισης των χρεών στην Εφορία συμφέρουν να μπει κανείς στο πρόγραμμα των 240 δόσεων για τα χρέη στην Εφορία και τα Ταμεία ή των 420 δόσεων για τα χρέη στις Τράπεζες και την προστασία της πρώτης κατοικίας. Ο κόσμος περιμένει να δει τι θα βγάλει η «σούμα» χρεών που θα κάνει ο αλγόριθμος του κ. Φώτη Κουρμούση, του ειδικού γραμματέα Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, που προέρχεται από τον ΣΥΡΙΖΑ και τον εμπιστεύτηκε η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Διότι φανταστείτε κάποιον που παίρνει μισθό 1.000 ευρώ να χρειαστεί να πληρώνει κάθε μήνα για τα χρέη του 700 ευρώ…

Και ο οφειλέτης αυτός να πρέπει να συντηρήσει την οικογένειά του με τα υπόλοιπα 300 ευρώ. Ο κ. Κουρμούσης μιλάει γι’ αυτά αναλυτικά στο τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας. Η κυβέρνηση δοκιμάζεται και για τις νέες εργασιακές σχέσεις. Αν κρίνω από τη συγκέντρωση και την πορεία στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας στις 10/6, μάλλον ήταν αναμενόμενη η συμμετοχή, αφού έσπευσαν να καπηλευτούν την κινητοποίηση τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Όμως, τόσο φασαρία για το τίποτα! Ήταν μία συνηθισμένη κινητοποίηση και όχι τέτοια που να έστελνε ηχηρό μήνυμα στο γκοβέρνο. Αυτό σημαίνει πολύ απλά, ξεκάθαρα, ότι η κοινωνία διψάει για μεταρρυθμίσεις. Θέλει να βρει την ησυχία της, κι αυτό θα έρθει από τη στιγμή που δημιουργούνται θέσεις εργασίας. Δημιουργούνται δουλειές. Οι υποχρεώσεις, τα έξοδα και το κόστος ζωής εξυπηρετούνται μήνα με τον μήνα. Τα νέα παιδιά βρίσκουν δουλειά και δεν φεύγουν από τον τόπο τους. Σπουδάζουν στον τόπο τους. Εργάζονται στον τόπο τους. Μεγαλουργούν στον τόπο τους. Η κυβέρνηση, λοιπόν, ήρθε η ώρα να σπάσει αυγά και δεν πρέπει να παρεκκλίνει από την πολιτική της.

άρθρο

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Όλα καλά κι όλα ωραία, μέχρι να κάνουμε, πάλι, «ταμείο»…

αλά τα νέα, λοιπόν! Πρόοδο στις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα υπογραμμίζοντας ότι θα πρέπει να συνεχιστούν τα μέτρα στήριξης το επόμενο διάστημα διαπιστώνει η 10η έκθεση των θεσμών στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας. Μάλιστα, περιλαμβάνεται στην έκθεση Του Γιάννη και η νέα έκθεση βιωσιμότητας του Κανουπάκη χρέους, σύμφωνα με την οποία ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ κινείται πτωτικά από το 2021 και μετά, υποχωρώντας κάτω από το 200% το 2023. Θετική ήταν η έκθεση, ανάβοντας, επί της ουσίας, το «πράσινο φως» στο Eurogroup του Ιουνίου για την απόφαση εκταμίευσης των κερδών από τη διακράτηση ελληνικών ομολόγων από τις ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες ύψους 748 εκατ. ευρώ. Μα, μόλις δυο μήνες πριν, προκαλούσε έντονη ανησυχία στις αγορές η διόγκωση του ελληνικού χρέους με την πανδημία και την αλλαγή κρίσιμων παραμέτρων για τη βιωσιμότητά του, την ώρα που η Κομισιόν επεξεργαζόταν αυτήν ακριβώς την ιδιαίτερα σημαντική για τα επόμενα βήματα της οικονομικής πολιτικής αναθεωρημένη ανάλυση βιωσιμότητας, η οποία περιελήφθη, τελικά, στη 10η μεταμνημονιακή έκθεση αξιολόγησης. Σε εκτίμησή της τότε για τη βιωσιμότητα του χρέους περιφερειακών οικονομιών, μεταξύ των οποίων και η ελληνική, η Barclay’s κατέτασσε την Ελλάδα μεταξύ των οικονομιών με «σαφώς μη βιώσιμο χρέος», μαζί με τη Νότια Αφρική, τη Βραζιλία, το Περού και την Κολομβία και σε χειρότερη θέση από χώρες όπως η Ρωσία, το Μεξικό και η Τουρκία, που, κατά τον βρετανικό τραπεζικό όμιλο, βρίσκονταν σε οριακή θέση, όσον αφορά τη βιωσιμότητα του χρέους τους. Αλήθεια, τι άλλαξε μέσα σε δύο μόλις μήνες; Μάλλον, τίποτε, απλώς, κρατήθηκαν ισορροπίες και η Κομισιόν «ανέσυρε» ορισμένα θετικά στοιχεία τα οποία εντάχθηκαν -όπως είχε προβλεφθεί, άλλωστε- στις παραμέτρους της έκθεσης, ώστε να μη βγει αρνητική έκθεση βιωσιμότητας, γεγονός που θα είχε πολλαπλές παρενέργειες… Με λίγα λόγια, όλα «τακτοποιούνται», ακόμη και οι αριθμοί, ενώ, μέσα από προσεκτικές διατυπώσεις στρογγυλεύουν τα πράγματα, κατά το δοκούν. Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα έχει λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να επιτύχει τις δέουσες δεσμεύσεις της, παρά τις δύ-

σκολες συνθήκες που προκαλούνται από την πανδημία. «Οι αρχές πραγματοποίησαν μια σειρά από θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένων των τομέων που θα είναι καθοριστικής σημασίας για τη διαχείριση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων από την τρέχουσα οικονομική κρίση και την ενίσχυση της ικανότητας της δημόσιας διοίκησης να εφαρμόσει επιτυχώς το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας»… Πρέπει, ασφαλώς, να δώσουμε βάση στην τελευταία έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ, σύμφωνα με την οποία, τον Μάιο ο δείκτης οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα, ενισχύθηκε πολύ ισχυρά. Η σημαντική άνοδος που εμφάνισε ο δείκτης είναι ενδεικτική της αισιοδοξίας με την οποία κινείται η ελληνική οικονομία στην «ανάρρωση» από το σοκ του κορωνοϊού. Αυτά έχουν τη σημασία τους. Ειδικότερα, ο δείκτης οικονομικού κλίματος διαμορφώθηκε ενισχύθηκε σημαντικά τον Μάιο στις 108,6 μονάδες, έναντι 97,9 μονάδων τον Απρίλιο. Πρόκειται για την υψηλότερη επίδοση των τελευταίων 14 μηνών, όπως τονίζει το ΙΟΒΕ, με το δείκτη να επανέρχεται σε επίπεδα στα οποία κυμαινόταν πριν την πανδημία. Όπως τονίσθηκε, η βελτίωση στις προσδοκίες αφορά σχεδόν σε όλους τους βασικούς τομείς. Αυτό οφείλεται στην προοπτική της «κανονικότητας» η οποία ενισχύθηκε περαιτέρω τον εν λόγω μήνα. Παράλληλα, βελτιώθηκε σημαντικά η καταναλωτική εμπιστοσύνη, φτάνοντας επίσης στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 14 μηνών. Παρά ταύτα, κάτι μας λείπει από το παζλ για να νιώσουμε πως όλα αυτά δεν είναι «toο good to be true», αλλά μια σαφής εικόνα. Θα πεισθούμε, ενδεχομένως, ότι η αισιοδοξία και οι θετικές προβλέψεις έχουν βάση, όταν δούμε κάποιες πραγματικά μεγάλες επενδύσεις να πιάνουν τόπο (όχι μόνον ιδιωτικοποιήσεις γενικώς και αορίστως…), και, να είναι αυτές που θα διαμορφώσουν, επιτέλους, το περίφημο «παραγωγικό πρότυπο» το οποίο επικαλούνται κυβερνώντες και μεγαλοπαράγοντες τις αγοράς. «Ταμείο», σε πρώτη φάση, θα κάνουμε το φθινόπωρο, εκτός απροόπτου, όταν πια θα είναι δυνατό να γίνει απολογισμός για την πρώτη μετά το πολύμηνο lock down περίοδο, στον τουρισμό, την εσωτερική αγορά, τις κατασκευές, τη βιομηχανία και, συναφώς, στο θέμα της απασχόλησης και της συγκράτησης των τιμών που σήμερα παραμένουν στα ύψη σε πολλούς τομείς. Αυτά μας ενδιαφέρουν ως πολίτες της χώρας. Τα άλλα αφορούν τους… «θεσμούς».

επιχειρήσεις

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Πώς προκύπτει η εξαφάνιση των μετόχων της Ιntrakat από τη συγχώνευση με τη Γαία Άνεμος ■ Πόσο αποτιμάται η νέα εταιρεία ■ Τι θα γίνει με το ποσοστό του Δημήτρη Κούτρα Τoυ Σταύρου K. Χαρίτου ο πρώτο συμπέρασμα από την είσοδο του Σωκράτη Κόκκαλη στην Ενέργεια είναι ότι «εξαφανίζει» τους μετόχους της Ιντρακόμ Κατασκευές, της Ιntrakat. Η συγχώνευση με τη Γαία Άνεμος, τα οικονομικά αποτελέσματα της οποίας δεν είναι εφικτό να ανιχνευθούν ακόμα και στους επίσημους φορείς ενημέρωσης, όπως το ΓΕΜΗ, προκαλεί έντονα ερωτηματικά και απορίες, κάτι που φάνηκε από τη συμπεριφορά της μετοχής στο χρηματιστηριακό ταμπλό, που μετά τα υψηλά της άρχισε να χάνει τις επόμενες μέρες από 2% κάθε μέρα. Από τη συγχώνευση dilution θα υποστεί ο Δημήτρης Κούτρας, πρόεδρος της εισηγμένης, ο οποίος δεν ήταν στην τηλεδιάσκεψη της διοίκησης προ ημερών. Σύμφωνα με το μετοχολόγιο της εταιρείας, η Intracom κατέχει το 54,14%, η Adamas Group του κ. Κούτρα το 18,18% και ο Πέτρος Σουρέτης το 8,28%. Η εταιρεία, λέγεται, δραστηριοποιείται στον κλάδο των ΑΠΕ και διαθέτει άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από αιολικά πάρκα και φωτοβολταϊκούς σταθμούς, συνολικής δυναμικότητας περίπου 1,1GW. Η συνολική δυνητική επένδυση της Ιντρακόμ Κατασκευές ανέρχεται στο επίπεδο του 1 δισ. ευρώ, σύμφωνα με όσα ειπώθηκαν στην τηλεδιάσκεψη της Δευτέρας 7 Ιουνίου από τη διοίκηση. Ωστόσο, δεν έχουν δοθεί λεπτομέρειες για την εταιρεία, παρά μόνο ότι θα δοθούν 14,5 εκατ. νέες μετοχές της Ιntrakat με σχέση ανταλλαγής 1 μετοχή της ΓΑΙΑ για 2,417 μετοχές της Ιntrakat!

ο Πέτρος Σουρέτης, διευθύνων σύμβουλος της Ιntrakat. Δηλαδή η Γαία Άνεμος αποτιμάται με την τιμή κλεισίματος των 2 ευρώ της Ιντρακόμ Κατασκευές στις 7/6, 29 εκατ. ευρώ! Καμία λεπτομέρεια για τους βασικούς μετόχους της συγκεκριμένης εταιρείας, για τη διοίκηση ή για τον τζίρο και τα κέρδη της. Σύμφωνα με το ΓΕΜΗ, φαίνεται να έχει συμμετοχές σε άλλες ενεργειακές εταιρείες με μηδενικό τζίρο και ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο. Πληροφορίες αναφέρουν πως η εταιρεία διοικείται από τον κ. Σουρέτη, ο οποίος είναι ο διευθύνων σύμβουλος της Ιntrakat, και πως εκτός από τον κ. Σουρέτη, τα άλλα ονόματα που εμφανίζονται στη διοίκηση είναι και οι βασικοί μέτοχοι, δηλαδή, ο κ. Δημήτρης Θεοδωρίδης, ο οποίος είναι αντιπρόεδρος της Ιntrakat, ο Λουκάς Λαζαράκης και ο Δημοσθένης Στασινόπουλος. Δεν θα έπρεπε στην ανακοίνωση της συγχώνευσης να υπάρξει ενημέρωση,

αφού η διοίκηση είναι κοινή; «Θα ανακοινωθούν όλα στο επόμενο χρονικό διάστημα» απαντά η εταιρεία. Η αγορά περιμένει την έκθεση αποτίμησης, καθώς, όπως φαίνεται, το τίμημα είναι υψηλό για μία εταιρεία με ελάχιστο τζίρο και περιουσιακά στοιχεία. Εντύπωση, βέβαια, έχει προκαλέσει και πώς μία εταιρεία με αποτίμηση 65 εκατ. ευρώ θα κάνει επενδύσεις (εξαγορές, συγχωνεύσεις, ανάπτυξη ενεργειακών πάρκων και επέκταση στον τουρισμό) 1 δισ. ευρώ στα επόμενα χρόνια! Στην παρουσίαση αναφέρθηκε πως η διοίκηση μελετάει όλους τους τρόπους για να υλοποιήσει το επενδυτικό της πλάνο. Δηλαδή, με δανεισμό από τις τράπεζες, με συγχωνεύσεις (μέσω έκδοσης μετοχών), αλλά και μέσω προσέλκυσης θεσμικών κεφαλαίων από το εξωτερικό. Ωστόσο, δεν διευκρινίστηκε αν το τελευταίο θα πρέπει να ερμηνευτεί

επιχειρήσεις

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

ως αύξηση κεφαλαίου ή έκδοση ομολογιακού δανείου.

Τεχνογνωσία

Σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν, σκοπός της συγχώνευσης είναι η εκμετάλλευση του χαρτοφυλακίου αδειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ της απορροφούμενης εταιρείας Γαία Άνεμος, συνολικής ισχύος 1,1GW, ώστε, σε συνδυασμό με την τεχνογνωσία, την κατασκευαστική εμπειρία και την οργανωτική δομή της Intrakat, να αναπτυχθεί ένα χαρτοφυλάκιο έργων ΑΠΕ, διευρύνοντας το πεδίο ανάπτυξης της εταιρείας και προσφέροντας στους μετόχους την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε μελλοντικές υπεραξίες που θα δημιουργηθούν. Επιπρόσθετα, μέσω της προτεινόμενης συγχώνευσης επιδιώκεται η μετάβαση της Ιntrakat σε ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο, το οποίο θα μεγιστοποιεί την αξία των μετόχων μέσα από την ενίσχυση των επαναλαμβανόμενων εσόδων και του EBITDA, τη δημιουργία σταθερών ταμειακών ροών, τη διαφοροποίηση της δραστηριότητας και την επίτευξη στρατηγικών συνεργειών. Η συγχώνευση θα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4601/2019, του Ν. 4548/2018 και του άρθρου 54 του Ν. 4172/2013, καθώς επίσης τις διατάξεις του Κανονισμού του Χρηματιστηρίου Αθηνών και τη νομοθεσία της Κεφαλαιαγοράς.

Ημερομηνία

Ως ημερομηνία σύνταξης λογιστικής κατάστασης μετασχηματισμού ορίσθηκε η 30.04.2021, βάσει της οποίας θα διενεργηθεί η αποτίμηση των μετασχηματιζόμενων εταιρειών από την ανεξάρτητη ελεγκτική εταιρεία «PFK Ευρωελεγκτική Α.Ε. Ορκωτοί Ελεγκτές Λογιστές». Ως σχέση ανταλλαγής των μετοχών (πριν τη συγχώνευση) της Απορροφώμενης Εταιρείας Α.Ε. και της Intrakat με τις νέες μετοχές (μετά τη

συγχώνευση), προτείνεται 2.417 νέες κοινές μετοχές της Intrakat για κάθε 1 κοινή μετοχή της Απορροφώμενης Εταιρείας, ενώ οι μέτοχοι της Ιntrakat θα διατηρήσουν τον αριθμό των κοινών μετοχών που κατέχουν.

Σχέση ανταλλαγής

Η προτεινόμενη σχέση ανταλλαγής μετοχών καταλήγει σε συμμετοχή σε ποσοστό 69,80%, ήτοι 33.524.871 μετοχές, από τους υφιστάμενους μετόχους της Ιntrakat και κατά 30,20%, ήτοι 14.502.000, από τους μετόχους της Απορροφώμενης Εταιρείας στο μετοχικό κεφάλαιο της Ιntrakat μετά τη συγχώνευση. Το σύνολο των μετοχών θα ανέρχεται σε 48.026.871.

Ορκωτοί

Η σχέση ανταλλαγής μετοχών τελεί υπό την αίρεση της επιβεβαίωσης του δίκαιου και ευλόγου της από τους ορκωτούς ελεγκτές που ορίζονται κατά τα ανωτέρω. Οι πράξεις που αφορούν στις συναλλαγές που πραγματοποιούνται από την 01.05.2021 έως την ημερομηνία ολοκλήρωσης της συγχώνευσης με απορρόφηση, γίνονται από λογιστική και φορολογική άποψη για λογαριασμό της απορροφώμενης εταιρείας Γαία Άνεμος Α.Ε. Οι δε πράξεις που αφορούν την απορροφώμενη εταιρεία θεωρούνται από λογιστική και φορολογική άποψη ότι έχουν διενεργηθεί για λογαριασμό της απορροφώσας εταιρείας Ιntrakat από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της συγχώνευσης, ήτοι από την έκδοση της εγκριτικής απόφασης του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, η οποία στη συνέχεια καταχωρείται στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ) που τηρείται στο Τμήμα Εταιρειών της Διεύθυνσης Εμπορίου της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου & Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 16, 17 και 18 του ν. 4601/2019, και του άρθρου 9 του ν. 4548/2018, όπως ισχύουν.

Ο ρόλος Λαζαράκη Ο Λουκάς Λαζαράκης, ο οποίος ενεργοποιείται «ζεστά», παραμένει ένα από τα πλέον δραστήρια στελέχη στην αγορά των αιολικών και πραγματοποιεί το επόμενο βήμα του σε συμμαχία με τον όμιλο Κόκκαλη. Αυτή η συμμαχία αποτυπώνεται στη νεοϊδρυθείσα εταιρεία Greekstream Energy, η οποία εξασφάλισε από τη ΡΑΕ βεβαιώσεις παραγωγού για 12 αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος 491 MW. Τα πάρκα αυτά προγραμματίζονται να απλωθούν σε διάφορες περιοχές της χώρας, από τα Τζουμέρκα της Ηπείρου, το Άργος Ορεστικό, το Βίτσι, τη Μελίτη Φλώρινας και την Καστοριά μέχρι τη Ναύπακτο, τη Βοιωτία, αλλά και το Μεσολόγγι για το οποίο προορίζεται και το μεγαλύτερο, ισχύος 82,5 MW. Η εταιρεία αυτή ιδρύθηκε μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο και στο Δ.Σ. συμμετέχουν ο Πέτρος Σουρέτης (της Intrakat) ως πρόεδρος, ο Λ. Λαζαράκης ως διευθύνων σύμβουλος, και ως μέλη ο Δημήτρης Θεοδωρίδης (Intradevelopment) και ο Δημοσθένης Στασινόπουλος. Την ίδρυση έκανε ο Λ. Λαζαράκης ως εκπρόσωπος της εταιρείας Γαία Άνεμος, στη διοίκηση της οποίας συμμετέχουν σήμερα τα ίδια πρόσωπα, με τους ίδιους ρόλους. Η Γαία Άνεμος, όμως, ιδρύθηκε το 2011 και στο πρώτο Δ.Σ. συμμετείχαν ο Δημ. Κλώνης (Intracom) ως πρόεδρος, ο Δημ. Αντωνάκος (διευθύνων σύμβουλος) και ο Παναγιώτης Ψυχάρης. Το νέο Δ.Σ., που σηματοδότησε την είσοδο του Π. Σουρέτη, του Λ. Λαζαράκη και των υπολοίπων, εκλέχθηκε το 2018, ενώ επανεξελέγη και μόλις πρόσφατα, στις 5 Μαΐου. Η Γαία Άνεμος, αν και όλα αυτά τα χρόνια έχει μηδενικό τζίρο, το τελευταίο διάστημα επιδεικνύει μια κινητικότητα είτε με εξαγορές μετοχών άλλων εταιρειών, όπως της Εναλλακτική Ενεργειακή Αλπενέρ, είτε και αδειών έργων, όπως έγινε με την εξαγορά άδειας αιολικού πάρκου ισχύος 11 MW στο Λιβαδάκι Δωρίδας από τη συνδεδεμένη εταιρεία CGW η οποία ελέγχεται κατά 100% από τον Λ. Λαζαράκη. Επίσης τον Φεβρουάριο υπογράφτηκε σύμβαση δανείου ύψους 2,8 εκατ. ευρώ με τη Nostira που ελέγχεται από τους Λ. Λαζαράκη και Δ. Στασινόπουλο.

ιδιωτικοποιήσεις

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

φειοκρατία, οι προσφυγές και οι σύνθετες διαδικασίες, τα projects του ΤΑΙΠΕΔ προχωρούν το δυναμικό τους Πρόγραμμα για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, ακόμη και χωρίς πρόεδρο και παρά τις δυσκολίες που δημιούργησε σε πολλά από αυτά η πανδημία. Το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥΣΟΙΠ) έδωσε το «πράσινο φως» (στις 13/5/2021) στο επικαιροποιημένο επιχειρησιακό πρόγραμμα αξιοποίησης του Ταμείου, στο οποίο περιλαμβάνονται οι εξελίξεις σε όλα τα περιουσιακά στοιχεία που έχει αναλάβει να ιδιωτικοποιήσει.

Ελληνικό

Στις 15 Ιουλίου οι δεσμευτικές προσφορές για τη ΔΕΠΑ Υποδομών ■ Οι δύο σημαντικές εκκρεμότητες για το Ελληνικό ■ Το Ελεγκτικό Συνέδριο αποφασίζει για το καζίνο της Mohegan ■ To 2022 o διαγωνισμός για την Αττική Οδό Του Τάσου Φραγκούλη ε το Ελληνικό, τη ΔΕΠΑ Υποδομών, το λιμάνι Αλεξανδρούπολης και ίσως την Εγνατία φιλοδοξεί το ΤΑΙΠΕΔ να πιάσει τον στόχο της κυβέρνησης για έσοδα 1,7 δισ. το 2021, από ιδιωτικοποιήσεις.

Ακίνητα, λιμάνια και μαρίνες επίσης προχωρούν φέτος, ενώ πολλές σημαντικές αποφάσεις για την πορεία μεγάλων assets, όπως τα ΕΛΠΕ, η ΔΕΗ, η Αττική Οδός, αναμένεται να ληφθούν μέχρι τα τέλη του χρόνου. Χωρίς να λείπουν οι εκκρεμότητες και οι αβεβαιότητες που δημιουργεί η γρα-

Δύο είναι οι σημαντικές εκκρεμότητες που πρέπει να επιλυθούν πριν υπογραφεί η συμφωνία μεταβίβασης των μετοχών της «Ελληνικό Α.Ε.» στη Lamda Development και ολοκληρωθεί η οικονομική συναλλαγή. Η πρώτη είναι η έγκριση από το Ελεγκτικό Συνέδριο της συμφωνίας παραχώρησης του καζίνο στην κοινοπραξία Mohegan – ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, η οποία ακολούθως θα πρέπει να κυρωθεί από τη Βουλή. Η δεύτερη εκκρεμότητα είναι η υπογραφή και Κύρωση Σύμβασης εισφοράς των εμπράγματων δικαιωμάτων από το ΤΑΙΠΕΔ στην ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε. από το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Αφού τα δύο αυτά βήματα ολοκληρωθούν, θα γίνει και το οικονομικό κλείσιμο της συναλλαγής. Υπάρχουν ως εκκρεμότητες ακόμη και οι δύο αποφάσεις του ΣτΕ που αναμένονται και η ολοκλήρωση μετεγκαταστάσεων δημοσίων χρηστών, η μεταβίβαση/εισφορά εμπράγματων δικαιωμάτων από το ΤΑΙΠΕΔ στην Ελληνικό Α.Ε. (ΤΑΙΠΕΔ/ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ Α.Ε.). Μέχρι σήμερα ολοκληρώθηκε η διαδικασία διαπραγμάτευσης μεταξύ ΥΠΟΙΚ, ΤΑΙΠΕΔ και LAMDA με την οποία οριστικοποιήθηκε η συμφωνία επί του δ ι αγρ ά μ μ α τ ο ς δ ι α ν ο μ ή ς . Σ τ ι ς 09/03/2021 υπογράφτηκε η Σύμβαση Διανομής και σύστασης δικαιώματος επιφανείας και επικυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο στις 26/03/2021 (ν.4787/2021).

ιδιωτικοποιήσεις

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Εγνατία Οδός

Για την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού απομένει το άνοιγμα των προσφορών. Ωστόσο, προηγείται η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας σε σχέση με την προσφυγή της ΑΚΤΩΡ. Αν δικαιωθεί το ΤΑΙΠΕΔ, θα προχωρήσει κανονικά στο άνοιγμα των προσφορών, και η ιδιωτικοποίηση θα ολοκληρωθεί μέσα στο 2021. Αν όμως δικαιωθεί η ΑΚΤΩΡ, θα υπάρξουν καθυστερήσεις. Ωστόσο, το ΤΑΙΠΕΔ προχωρά την αξιολόγηση των νομιμοποιητικών εγγράφων από συμβούλους ώστε, εφόσον υπάρξει το πράσινο φως, να υπάρξει σύγκληση του Διοικητικού Συμβουλίου, να ανοίξουν αποτιμήσεις και οι οικονομικές προσφορές και να αναδειχθεί ο ανάδοχος της μεγάλης ιδιωτικοποίησης. Η μονομαχία για την Εγνατία είναι μεταξύ δύο σχημάτων που συμμετέχουν κορυφαίοι ελληνικοί και ξένοι όμιλοι όπως η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, η Vinci, η ΑΒΑΞ, η Mytilineos και η Egis.

λέτες θα προστεθούν στο VDR τον Σεπτέμβριο. Γι’ αυτό και αναμένεται να καθυστερήσει η κατάθεση των δεσμευτικών προσφορών μέχρι τα τέλη του χρόνου.

Λιμάνι Αλεξανδρούπολης

Στις 30/03/2021 έγινε η επιλογή των υποψηφίων επενδυτών που θα προχωρήσουν στη Β’ Φάση του Διαγωνισμού για τα λιμάνια της Αλεξανδρούπολης και της Καβάλας. Οι διαδικασίες για την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης «τρέχουν» και ήδη έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον τέσσερα οικονομικά funds, ενώ αναμένεται μέχρι το τέλος του χρόνου η διαδικασία να έχει ολοκληρωθεί.

Μαρίνες

Στο ΤΑΙΠΕΔ έχει μεταβιβαστεί το δικαίωμα Παραχώρησης Χρήσης και Εκμετάλλευσης 17 μαρίνων ανά τη χώρα με σκοπό την αξιοποίησή τους. Σε φάση εκκίνησης είναι ο διαγωνισμός για τη μαρίνα Θεσσαλονίκης στην Αρετσού. Προετοιμάζεται νέο Master Plan για το σύνολο του Λιμανιού και της μαρίνας Τούρλου στη Μύκονο με παράλληλη αξιολόγηση του βέλτιστου τρόπου παραχώρησης. Μέσα στον Ιούνιο προετοιμάζεται η έναρξη του διαγωνισμού για τη μαρίνα Αργοστολίου και η Δημοσίευση Πρόσκλησης Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για τη μαρίνα Ζακύνθου και τη μαρίνα Μανδρακίου Ρόδου.

ΔΕΠΑ Υποδομών

Στην τελική ευθεία μπαίνει η αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ Υποδομών, καθώς οι δεσμευτικές προσφορές αναμένεται να υποβληθούν στις 15 Ιουλίου. Υπενθυμίζεται ότι μέσω του διαγωνισμού παραχωρείται το 100% της εταιρείας, καθώς μαζί με το ΤΑΙΠΕΔ (που εκχωρεί το 65%) πωλητής είναι και τα ΕΛΠΕ, τα οποία εκχωρούν το 35% που κατέχουν στην εταιρεία. Εκτιμάται ότι η ιδιωτικοποίηση θα προχωρήσει ανεμπόδιστα και μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα στο 2021.

Αφάντου

Η εκκρεμότητα με το Αφάντου φαίνεται πως έχει λυθεί, αφού ήδη το υπουργείο Άμυνας έχει δώσει την έγκρισή του στον νέο επενδυτή, - η οποία χρειαζόταν επειδή δεν είναι Έλληνας πολίτης.

Υπόγειες Αποθήκες Καβάλας

Μέχρι το τέλος Μαΐου αναμενόταν να ανοίξει το Virtual Data Room ώστε να έχουν πρόσβαση οι επενδυτές στα στοιχεία, ωστόσο σημαντικές τεχνικές με-

Από το 2022 νέα μεγάλα projects

ια την παραχώρηση της Αττικής Οδού οι βασικές κινήσεις αναμένονται στο πρώτο τρίμηνο του 2022. Κρίσιμο ρόλο θα παίξει η αξιολόγηση του Συμβούλου που είναι σε επαφές με το υπουργείο Μεταφορών, για το πότε λήγει η τρέχουσα σύμβαση παραχώρησης της Αττικής Οδού. Αν δηλαδή πληρούνται οι προϋποθέσεις για να μπορεί να λήξει το 2022 ή θα πρέπει να λήξει το 2024. Από την εκτίμησή του θα εξαρτηθεί ο χρόνος της εκκίνησης της νέας παραχώρησης. Το ΤΑΙΠΕΔ εξετάζει τα δεδομένα και τις συνθήκες, τη συγκυρία και τις εναλλακτικές επιλογές όσον αφορά το «δίδυμο»

ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ αλλά και τον μεγάλο διαγωνισμό για την πώληση του 30% του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών (Ελευθέριος Βενιζέλος), τη ΔΕΗ και τα ΕΛΠΕ. Ο μετασχηματισμός των ΕΛΠΕ και η προσδοκία για μια καλύτερη χρονιά το 2022 θα αλλάξουν τα σημερινά δεδομένα για τον όμιλο. Από την άλλη, η ΔΕΗ μετά τη φετινή χρονιά σταθεροποίησης, αναμένει μια χρονιά ανάπτυξης το 2022 αξιοποιώντας τα έσοδα από την πώληση του 49% του ΔΕΔΔΗΕ. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει αξιοποίηση λιμένων, μαρίνων, αλλά και μια σειρά από ακίνητα (Γούρνες Ηρακλείου, Αφάντου, Μαρκόπουλο κ.ά.).

θέμα

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

νομικές δραστηριότητες θα μπορούν να λάβουν κεφάλαια από το Just Transition Fund (Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης) και το Recovery and Resilience Fund (Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας). Τα κριτήρια που ορίζονται στο Taxonomy θα αποτελέσουν τη βάση για τη λήψη της απόφασης σχετικά με τις μεγάλες επενδύσεις στην Ε.Ε.

Περιβάλλον

Τaxonomy ■ Το νέο πλαίσιο της Ε.Ε. με την κατηγοριοποίηση των επιχειρήσεων σε βιώσιμες και μη Της Μανταλένας Πίου υστηροποιούνται σταδιακά οι χορηγήσεις δανείων στις επιχειρήσεις με τα νέα κριτήρια βιωσιμότητας της οικονομικής δραστηριότητας που εισάγει η Ε.Ε. και οι αρμόδιες ευρωπαϊκές τραπεζικές Αρχές, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών. Πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το πρώτο της σύνολο κανόνων για το νέο Taxonomy, δηλαδή την ταξινόμηση των οικονομικών δραστηριοτήτων με βάση το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Η μάχη που έδωσαν κυβερνήσεις και εταιρείες στις Βρυξέλλες για να μην υποβαθμιστεί το φυσικό αέριο στη νέα κατηγοριοποίηση, καθώς αποτελεί για πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, το καύσιμο μετάβασης στην κλιματικά ουδέτερη οικονομία ως το 2050, ως έναν βαθμό απέδωσαν. Σε διαφορετική περίπτωση τα νέα έργα φυσικού αερίου σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. κινδύνευαν να χαρακτηριστούν ως μη βιώσιμα, πράγμα που θα σήμαινε και το κλείσιμο της στρόφιγγας της χρηματοδότησης ή, στην καλύτερη περίπτωση, χρηματοδότηση με πολύ υψηλό κόστος. Είναι γνωστό, εξάλλου, ότι από το 2022 η

Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων παύει να χορηγεί δάνεια σε έργα ορυκτών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένου του φυσικού αερίου, καθώς κατά την καύση του εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα και άλλα αέρια του θερμοκηπίου, αν και σε λιγότερο βαθμό από τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα.

Οδηγός και θετικά κριτήρια

Ο νέος οδηγός της Ε.Ε. περιλαμβάνει μια λίστα θετικών κριτηρίων, που κατηγοριοποιούν ορισμένες επενδύσεις και οικονομικές δραστηριότητες ως «πράσινες». Πρόκειται για τις ίδιες δραστηριότητες που θα «περνούν» με άνεση τον πήχη των Κλιματικών Κριτηρίων, τα οποία εισάγει σταδιακά η ΕΚΤ στα στρες τεστ των τραπεζών. Πρόκειται για ένα πολύ ισχυρό εργαλείο, καθώς με το Taxonomy επιτυγχάνεται καταρχάς ένα ξεκαθάρισμα των επενδύσεων και σταματά κάθε απόπειρα για να βαφτιστούν πράσινες, επενδύσεις και τεχνολογίες που θα επιχειρούσαν να κρύψουν το ρυπογόνο τους αποτέλεσμα. Στο μέλλον, μόνο οι επενδύσεις που εμπίπτουν στην κατηγορία των βιώσιμων με βάση την ευρωπαϊκή Ταξινόμηση θα μπορούν να χαρακτηρίζονται επίσημα ως «βιώσιμες». Αυτές οι «πράσινες» τεχνολογίες και οικο-

Περιβαλλοντικές οργανώσεις ωστόσο κρούουν το καμπανάκι του κινδύνου για επιχειρηματικές προσπάθειες παράκαμψης των νέων κανονισμών ή εκμετάλλευσης των όποιων κενών αφήνει η νέα νομοθεσία. Μεγάλες εταιρείες, για να κάνουν χώρο στις νέες, φιλικές προς το κλίμα, επενδύσεις, ενδέχεται να επιστρέψουν στη χρήση φυσικών τοπίων, να μειώσουν τα δάση, να θυσιάσουν σημαντικούς οικοτόπους άγριας ζωής και να αυξήσουν δραστικά την κατανάλωση νερού. Γι’ αυτούς τους λόγους δεν λείπουν και οι αντιδράσεις στις νέες πράσινες επενδύσεις. Μια υπόθεση που έχει απασχολήσει τον διεθνή Τύπο είναι το διάσημο «GigaProject» του Βρανδεμβούργου: Ένας Αμερικανός επενδυτής κατασκευάζει ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια για ηλεκτρικά αυτοκίνητα και μπαταρίες κοντά σε ένα φυσικό καταφύγιο Natura 2000. Κάτοικοι και περιβαλλοντικές οργανώσεις προβαίνουν σε αναφορές και καταγγελίες, μιλώντας ακόμα και για λειψυδρία στην περιοχή, καθώς η επένδυση δεν είναι μόνο «γίγα» σε μέγεθος, αλλά και στην κατανάλωση νερού. Ανάλογα προβλήματα μπορεί να φέρουν στο μέλλον και οι εγκαταστάσεις παραγωγής υδρογόνου από ΑΠΕ, καθώς η διαδικασία προϋποθέτει τη χρήση υδάτων για την απόσπαση του υδρογόνου μέσω της ηλεκτρόλυσης. Το νέο κύμα επενδύσεων που μπορεί, εκ πρώτης όψεως, να είναι επωφελείς για την υπερθέρμανση του πλανήτη, είναι ενδεχόμενο έπειτα από μία πιο ενδελεχή εξέταση να βλάπτουν τους υδάτινους πόρους, τη βιοποικιλότητα και το περιβάλλον. Πρόκειται για ένα ζήτημα για το οποίο οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ζητούν επειγόντως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει μέτρα, καθώς η κλιματική κρίση δεν θα επιλυθεί, αν αγνοηθεί πλήρως η ευρύτερη περιβαλλοντική εικόνα.

θέμα

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Η στάση της Επιτροπής

Οι αναλυτές επισημαίνουν επίσης την αμφιθυμία της Επιτροπής σχετικά με το στάτους του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας. Έπειτα από μήνες πιέσεων από βιομηχανίες και κυβερνήσεις των χωρών-μελών, οι δύο πηγές ενέργειας εξετάζονται χωριστά και έχει ανακοινωθεί ότι θα αποτελέσουν μέρος μιας πρόσθετης κατ’ εξουσιοδότηση πράξης έως το τέλος του έτους, στην οποία το φυσικό αέριο θα θεωρείται μεταβατικό καύσιμο-γέφυρα στον δρόμο για τη μετάβαση στην πλήρη κλιματική ουδετερότητα. Η Κομισιόν διατηρεί χαμηλό προφίλ για την πυρηνική ενέργεια, για την οποία πάντως τα περιβαλλοντικά λόμπι, επικαλούμενα την επικινδυνότητά της και την έλλειψη οικολογικών λύσεων για τα πυρηνικά απόβλητα, τονίζουν ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί βιώσιμη τεχνολογία βάσει της Πράσινης Συμφωνίας. Ας σημειωθεί ότι η Ταξινόμηση της Ε.Ε. στηρίζεται και στην Αρχή της χρήσης τεχνολογιών που δεν επιφέρουν σημαντική βλάβη. Η Αρχή αυτή, όπως λέγεται, θα μπορούσε από μόνη της να αποκλείσει την πυρηνική ενέργεια από τις βιώσιμες δραστηριότητες. Ωστόσο στην Ε.Ε. οι προφανείς ερμηνείες δεν είναι πάντα οι μοναδικές.

Πράσινη κατηγοριοποίηση

Σε ό,τι αφορά στην πράσινη κατηγοριοποίηση οι τράπεζες βρίσκονται σήμερα σε διαφορετικό στάδιο προόδου για την αξιολόγηση του βαθμού βιωσιμότητας των ανοιγμάτων τους. Παρότι η άσκηση της ΕΒΑ έδινε στις τράπεζες τη δυνατότητα να επιλέξουν από δύο τεχνικές αξιολόγησης και τα αποτελέσματα μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την τεχνική που χρησιμοποιήθηκε, ένας πρώτος κοινής αποδοχής δείκτης για το πράσινο ενεργητικό έδειξε ότι ο σωρευτικός δείκτης πράσινου ενεργητικού στην Ε.Ε. διαμορφώνεται στο 7,9%, ποσοστό που θεωρείται αρκετά χαμηλό. Το σενάριο της ανάλυσης έδειξε επίσης ότι οι επιπτώσεις του κινδύνου που συνδέεται με το Κλίμα στις τράπεζες έχουν διαφορετικό μέγεθος και συγκεντρώνεται σε συγκεκριμένους τομείς. Σταδιακά τα ευρήματα της πιλοτικής άσκησης μαζί με άλλους δείκτες που συγκεντρώνονται θα χρησιμοποιηθούν

για τον σχηματισμό μεθόδων κατηγοριοποίησης του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών σε μεγάλες επιχειρήσεις όσον αφορά στη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και κατ’ επέκταση των δανείων που έχουν λάβει.

Κίνδυνος

Η αξιολόγηση του κλιματικού κινδύνου για τις τράπεζες αποτελεί ήδη την προτεραιότητα της ΕΒΑ για το εγγύς μέλλον. Σύντομα θα παρουσιαστούν τα κατάλληλα και συγκρίσιμα εργαλεία για την κλιματική αξιολόγηση του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών, τα οποία θα βοηθήσουν τα πιστωτικά ιδρύματα να ποσοτικοποιήσουν τα ανοίγματα που μπορεί να χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή από το μάνατζμεντ κατά την περίοδο της μετάβασης. Η άσκηση της ΕΒΑ στη φάση αυτή είχε ως επίκεντρο τον προσδιορισμό και την ποσοτικοποίηση της τραπεζικής έκθεσης, από τη σκοπιά του Κλιματικού Κινδύνου και ιδιαίτερα του κινδύνου κατά τη μετάβαση στην οικονομία της ανθρακικής ουδετερότητας. Ο λόγος που η έρευνα περιορίστηκε στα δάνεια σε μεγάλες επιχειρήσεις ήταν γιατί οι πληροφορίες σχετικά με τις κλιματικές επιδόσεις των μεγάλων εταιρειών εκτιμήθηκε ότι είναι πιο εύκολο να συγκεντρωθούν. Ένα χρηματοοικονομικό σύστημα που θα είναι ισχυρό και ανθεκτικό στους κινδύνους της Κλιματικής Αλλαγής θεωρείται το «κλειδί» που θα διευκολύνει την ομαλή μετάβαση στην οικονομία χαμηλού άνθρακα και στην άμβλυνση των δυνητικών διαταραχών που μπορεί να προκαλέσουν οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι. Παρότι αυτοί οι κίνδυνοι μπορεί να αντιπροσωπεύουν μία μακροπρόθεσμη απειλή για τη χρηματοοικονομική σταθερότητα, έχουν ήδη αρχίσει να αποκρυσταλλώνονται και μπορεί να αυξηθούν σημαντικά βραχυ-μεσοπρόθεσμα αν δεν ληφθεί από τώρα δράση.

Ετοιμότητα

Η ποσοτικοποίηση των κινδύνων που συνδέονται με το Κλίμα στον τραπεζικό τομέα και η δοκιμή της ετοιμότητας των τραπεζών να προσδιορίσουν, να κατηγοριοποιήσουν, να αξιολογήσουν και να διαχειριστούν τους κινδύνους αυτούς αποτελεί προτεραιότητα για τα όργανα που χαράσσουν πολιτική στην

Τράπεζες – Χρηματοδότηση

ι νέοι κανονισμοί για τις πράσινες-βιώσιμες δραστηριότητες και τα κριτήρια ΕSG (EnvironmentSociety-Governance/ Περιβάλλον-Κοινωνία-Διακυβέρνηση) περνούν σταδιακά στις τράπεζες. Η ΕΚΤ έχει ήδη ζητήσει από όλες τις τράπεζες της Ευρώπης στοιχεία για τις χρηματοδοτήσεις τους όσον αφορά στα Κλιματικά Κριτήρια που θα εισαχθούν στα στρες τεστ. Οι τέσσερις συστημικές ελληνικές τράπεζες απέστειλαν τα σχετικά στοιχεία στην ΕΚΤ στα μέσα Μαΐου. Ωστόσο, πιλοτική έρευνα της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΒΑ) έδειξε ότι τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών που αφορούν σε δάνεια προς μεγάλες επιχειρήσεις κάθε άλλο παρά πράσινα είναι. Στην έρευνα αυτή, που αφορούσε σε τραπεζικά δάνεια σε μη Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις, συμμετείχαν εθελοντικά 29 τράπεζες από 10 χώρες της Ε.Ε., εκ των οποίων καμία δεν ήταν ελληνική. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, το 58% των δανείων προς μεγάλες εγχώριες επιχειρήσεις (που δραστηριοποιούνται δηλαδή στη χώρα-έδρα των τραπεζών) αφορούσαν σε τομείς της Οικονομίας που μπορεί να είναι ευάλωτοι στον κλιματικό κίνδυνο. Μία παράλληλη ανάλυση που βασίζεται στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αποκάλυψε ότι το 35% του συνόλου της τραπεζικής έκθεσης στις μεγάλες επιχειρήσεις αφορά σε δάνεια προς εταιρείες με εκπομπές ρύπων άνω του μέσου όρου.

θέμα Ε.Ε. Η διαδικασία ενσωμάτωσης των κλιματικών κινδύνων στην τυποποιημένη παρακολούθηση και εποπτεία της οικονομικής σταθερότητας έχει ήδη ξεκινήσει, με βάση τις πρόσφατες πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για τη βιώσιμη χρηματοδότηση. Πέρα από το Taxonomy, οι νέοι ευρωπαϊκοί κανονισμοί υποχρεώνουν τις τρεις ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές (ECB, ΕΒΑ, ΕSMA) να αναπτύξουν κοινή μεθοδολογία και κοινό ορισμό των απαιτούμενων δεδομένων για την αξιολόγηση του κλιματικού κινδύνου. Το αναθεωρημένο πακέτο οδηγιών αναθέτει στην ΕΒΑ το έργο της ανάπτυξης των κατάλληλων ποσοτικών και ποιοτικών κριτηρίων, συμπεριλαμβανομένων των στρες τεστ και της ανάλυσης σεναρίων, τα οποία θα εφαρμόζονται στα πιστωτικά ιδρύματα, προκειμένου να αξιολογείται ο αντίκτυπος από τους κινδύνους ESG σε σενάρια διαφορετικού βαθμού επικινδυνότητας.

Ελλάδα

Οι ελληνικές τράπεζες οι οποίες, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, δεν συμμετείχαν στην πιλοτική άσκηση, θεωρείται ότι υστερούν όσον αφορά στα κριτήρια της πράσινης δανειοδότησης και στην εφαρμογή των κριτηρίων ESG. Οι περισσότερες διατηρούν στα χαρτοφυλάκιά τους δάνεια σε εταιρείες που εκ του αντικειμένου τους θεωρούνται ιδιαίτερα ρυπογόνες, με υψηλό ανθρακικό αποτύπωμα. Τα δάνεια αυτά στο μέλλον μπορεί να χαρακτηριστούν ως υψηλού κινδύνου, με ό,τι παρενέργειες αυτό θα επιφέρει στις προβλέψεις και στους ισολογισμούς των τραπεζών. Και τούτο γιατί ο τομέας δραστηριότητας της επιχείρησης που έλαβε το δάνειο υπό άλλες συνθήκες μπορεί πλέον να μη θεωρείται βιώσιμος. Κλασικό παράδειγμα είναι οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον άνθρακα/λιγνίτη, δύο ορυκτά καύσιμα που οδηγούνται σε εξάλειψη στην ΕΕ.

Αναμόρφωση των ETS

Το όλο ζήτημα γίνεται ακόμα πιο πολύπλοκο όσο η Ε.Ε. αυστηροποιεί τους στόχους για το Κλίμα, με την προοπτική να μειώσει κατά 55% τις εκπομπές CO2 ως το 2030. Δεν είναι τυχαίο ότι ο εκτελεστικός αντι-

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Δωρεάν δικαιώματα

ν όψει της αναθεώρησης του μηχανισμού των ETS o κ. Timmermans εμμέσως προανήγγειλε τη μείωση του αριθμού των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα που διανέμονται στις βιομηχανίες καθώς και την περαιτέρω επέκταση του συστήματος στην αεροπορία και τη ναυτιλία. Όλα αυτά οδηγούν σε έξτρα κόστος για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους κλάδους αυτούς, μέχρι τον μετασχηματισμό τους σε πράσινες-βιώσιμες εταιρείες. Δεν είναι τυχαίο που η μία μετά την άλλη μεγάλες παραδοσιακές ελληνικές εταιρείες, όπως η ΔΕΗ, τα ΕΛΠΕ, η Motor Oil και άλλες, ανακοινώνουν τα πλάνα μετασχηματισμού τους και τη μεταστροφή του core business τους σε πιο πράσινες δραστηριότητες, στους νέους τομείς που προωθούν η Ε.Ε. και η πολιτική για το Κλίμα. Στις επικείμενες αλλαγές είναι και ο νέος φόρος άνθρακα που πρόκειται να επιβληθεί στα σύνορα της Ε.Ε. στις συναλλαγές με τρίτες χώρες. Πρόκειται για ένα μέτρο που στόχο έχει να προστατεύσει την ευρωπαϊκή βιομηχαπρόεδρος της Κομισιόν και αρμόδιος για το Κλίμα κ. Frans Timmermans δήλωσε πρόσφατα ότι η Ε.Ε. πρόκειται να τροποποιήσει όλες τις κλιματικές της πολιτικές, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού Εμπορίας Ρύπων, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι.

Εργαλείο

Το σύστημα εμπορίας ρύπων (ΕTS) θα παραμείνει το βασικό εργαλείο για την επίτευξη της Πράσινης Συμφωνίας. Ήδη η μεγάλη άνοδος της τιμής των ρύπων, περίπου στα 50 ευρώ/τόνο CO2, σε σχέση με τα περίπου 25 ευρώ/τόνο που ήταν ο μέσος όρος τιμής για το 2020, δείχνει τον δρόμο. Και τούτο, γιατί η αύξηση της τιμής του CO2 επιβαρύνει την ηλεκτροπαραγωγή (και όχι μόνον) από ορυκτά καύσιμα και γίνονται πιο ανταγωνιστικές οι πράσινες τεχνολογίες που σταδιακά θα αντικαταστήσουν τα

νία από τον αθέμιτο ανταγωνισμό προϊόντων τρίτων χωρών, τα οποία κατά την παραγωγή τους δεν επιβαρύνονται από ETS και τα άλλα αυστηρά και κοστοβόρα περιβαλλοντικά μέτρα της Ε.Ε. Ήδη όμως η προοπτική του φόρου άνθρακα στα σύνορα έχει δημιουργήσει τριβές με τους μεγάλους εμπορικούς εταίρους της Ε.Ε., όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ινδία κ.λπ.

Επί τάπητος

Όλα τα θέματα θα τεθούν επί τάπητος στην επικείμενη σύνοδο για το Κλίμα COP26 που πραγματοποιείται φέτος στη Γλασκόβη με στόχο τον συντονισμό της παγκόσμιας κοινότητας στα μέτρα που θα οδηγήσουν στην επίτευξη των στόχων του Παρισιού για το Κλίμα. Στη σύνοδο αυτή η Ε.Ε. επιδιώκει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο για την ανάληψη διεθνών πρωτοβουλιών, πείθοντας ότι με μέτρα για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος οι τρίτες χώρες θα μπορούν να αποφύγουν ή να μειώσουν το έξτρα κόστος από τον φόρο άνθρακα στα σύνορα. ορυκτά καύσιμα από το ενεργειακό μείγμα της Ε.Ε. Δεδομένου ότι στην αγορά δικαιωμάτων εκπομπής CO2 υποχρεώνονται και άλλες οικονομικές δραστηριότητες, όπως οι ρυπογόνες βιομηχανίες κ.λπ., και ότι σταδιακά τα ETS εισάγονται και σε άλλους τομείς, γίνεται προφανές ότι επιχειρείται ένας πλήρης μετασχηματισμός της ευρωπαϊκής οικονομίας, που αφορά σε πολλούς από τους παραδοσιακούς της κλάδους. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τελευταίες προτάσεις της Επιτροπής είναι η επέκταση των ETS στα κτίρια και στις οδικές μεταφορές, πράγμα που σημαίνει ότι το έξτρα κόστος μπορεί να φθάσει άμεσα στην τσέπη του καταναλωτή. Η ανησυχία για την αύξηση της ενεργειακής φτώχειας στα νοικοκυριά είναι αυτή που οδηγεί την Κομισιόν στην αναζήτηση λύσεων που δεν θα επιβαρύνουν ιδιαίτερα τον απλό καταναλωτή.

ρεπορτάζ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Με ποιο κόστος θα γίνει η ενεργειακή μετάβαση;

στόχος για μια οικονομία απαλλαγμένη από τα ορυκτά καύσιμα και τους ρύπους ηχεί σίγουρα ευχάριστα. Ποιος δεν θέλει Της Μανταλένας καθαρή ατμόσφαιρα, Πίου γαλάζιο ουρανό και καλύτερες συνθήκες υγιεινής… για να μη μιλήσουμε για την κλιματική αλλαγή! Το μεγάλο ερώτημα, όμως, είναι όχι μόνο κατά πόσον είναι εφικτό, αλλά και με τι κόστος, οικονομικό και περιβαλλοντικό, μπορούν να καταργηθούν ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ως το 2050, όπως επιδιώκει η Ε.Ε. - με ενδιάμεσο στόχο τη μείωση της εκπομπής CO2 κατά 55% ως το 2030. Τα μοντέλα που χρησιμοποιούνται σήμερα για την ενεργειακή μετάβαση μοιάζουν να αγνοούν ή, στην καλύτερη περίπτωση, να περιθωριοποιούν μια σειρά από κρίσιμες παραμέτρους, που σχετίζονται είτε με την αλυσίδα παραγωγής μέσω των ορυκτών καυσίμων, είτε με την αλυσίδα της πράσινης ενέργειας. Ελάχιστα, για παράδειγμα, διαβάζουμε για τις ποσότητες του νερού που θα χρει-

αστούν για την παραγωγή υδρογόνου μέσω ηλεκτρόλυσης από ΑΠΕ, για το μέγεθος των εκτάσεων που θα πρέπει να σκεπαστούν με φωτοβολταϊκά πάνελ και αιολικά για να επιτευχθούν οι στόχοι, για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τις εξορύξεις των απαραίτητων πρώτων υλών προκειμένου να κατασκευαστεί η νέα αυτή γιγάντια γενιά των ΑΠΕ, ή το μήκος των καλωδίων που θα απαιτηθούν για τις διασυνδέσεις απομακρυσμένων ανεμογεννητριών, χερσαίων ή θαλάσσιων, με τα δίκτυο, για να μην προσθέσουμε εδώ και τις επενδύσεις που χρειάζονται τα ήδη υφιστάμενα δίκτυα προκειμένου να «σηκώσουν» την τεράστια ισχύ των νέων ΑΠΕ. Όλα τα παραπάνω δεν είναι παρά κάποια από τα ερωτήματα που γεννά η σωρεία των προκλήσεων που φέρνει η ενεργειακή μετάβαση. Ποιο θα είναι άραγε το πραγματικό κόστος μίας κιλοβατώρας ηλεκτρισμού από μονάδα που καίει υδρογόνο, το οποίο για να παραχθεί χρησιμοποιεί ηλεκτρισμό που παράγεται από ΑΠΕ; Θα είναι αυτή η διαδικασία παραγωγής φθηνότερη από την παραδοσιακή με τα συμβατικά καύσιμα; Και για να διατηρείται το συγκριτικό πλεονέκτημα -αν υπάρχει-, θα πρέπει να

ακριβαίνει συνέχεια το κόστος του CO2; Πρόσφατα ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εξέδωσε έναν οδηγό, τον Οδικό Χάρτη για τη Μετάβαση στην Κλιματική Ουδετερότητα ως το 2050, στον οποίο υποστηρίζει ότι από το 2021 θα πρέπει να σταματήσουν οι έρευνες για υδρογονάνθρακες παγκοσμίως, καθώς δεν υπάρχει ανάγκη για επενδύσεις σε νέα ορυκτά καύσιμα. Επαρκούν τα υφιστάμενα κοιτάσματα πετρελαίου/αερίου για τις ανάγκες της παγκόσμιας κοινότητας μέχρι την ολοκλήρωση της ενεργειακής μετάβασης; Στο ερώτημα αυτό ο ΙΕΑ δεν δίνει απάντηση, ούτε προκύπτει από τη μελέτη αν έχουν ληφθεί υπόψη όλες οι χρήσεις των συμβατικών καυσίμων και των υποπροϊόντων τους. Για παράδειγμα, περίπου το 50% της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων στηρίζεται στα λιπάσματα με αμμωνία, η οποία παράγεται με τη χρήση φυσικού αερίου. Ακόμα και μία στενότητα στην προσφορά αμμωνίας μπορεί να προκαλέσει σπιράλ ανόδου στις τιμές των τροφίμων. Ένα φαινόμενο που ήδη παρατηρείται και εν μέρει σχετίζεται με τη μαζική στροφή στις ΑΠΕ είναι η μεγάλη αύξηση τιμών των πρώτων υλών. Οι πράσινες τεχνολογίες χρειάζονται τεράστιες ποσότητες χαλκού, κοβαλτίου και άλλων μετάλλων για την κατασκευή του εξοπλισμού και των διαφόρων εξαρτημάτων. Ο οδικός χάρτης της ΙΕΑ δεν περιλαμβάνει εκτίμηση για το συνολικό κόστος μετατροπής της παγκόσμιας οικονομίας προκειμένου να λειτουργεί μόνον με πράσινη ενέργεια, ούτε ένα συγκριτικό ισοζύγιο ανάμεσα στις δραστηριότητες και τις θέσεις εργασίας που θα χαθούν σε σχέση με τις νέες που θα δημιουργηθούν. Αναφορές υπάρχουν για το ύψος των επενδύσεων, περί τα 5 τρισ. δολάρια ετησίως ως το 2030. Ανάλογα είναι και τα κείμενα της Ε.Ε. που μιλούν για το ύψος των επενδύσεων που θα χρειαστούν ως το 2030, τα προγράμματα, τις επιδοτήσεις, τις ενισχύσεις, χωρίς όμως να αναφέρουν ποιος τελικά θα πληρώσει τι και ποιο θα είναι το τελικό κόστος του λογαριασμού.

ενέργεια

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

To σχέδιο για τη μετεξέλιξη της Motor Oil σε «πράσινο» όμιλο Του Τάσου Φραγκούλη ρόσω ολοταχώς στην ενίσχυση της παρουσίας της στον χώρο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας επιτυγχάνοντας τον στόχο για ισχύ που θα ξεπερνά το 1 GW κινείται η Motor Oil, που με την έγκριση από την Επιτροπή Ανταγωνισμού της εξαγοράς 11 αιολικών πάρκων επιταχύνει τον βηματισμό της. H στρατηγική του ομίλου σε πλήρη συνάρτηση με την ενεργειακή μετάβαση στοχεύει, εκτός από την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ πλέον του 1 GW, στην κατασκευή μονάδας επεξεργασίας και δημιουργία χώρου υγειονομικής ταφής επικίνδυνων αποβλήτων που προκύπτουν από τη δραστηριότητα των μονάδων διύλισης, στην κατασκευή πλωτής μονάδας αποθήκευσης και επαναεριοποίησης (FSRU), στην περι-

οχή του Διυλιστηρίου, ενώ εξετάζεται και η προοπτική μονάδας παραγωγής βιοκαυσίμων. Στα σχέδια του ομίλου είναι και δύο έργα για την αποθήκευση, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην παραγωγή υδρογόνου από νάφθα και από το 2025 και πράσινου υδρογόνου.

Συστηματική ανάπτυξη στις ΑΠΕ

Η πρώτη κίνηση της Motor Oil στον τομέα των ΑΠΕ έγινε τον Οκτώβριο του 2019 με την εξαγορά του 85% της ΣΤΕΦΑΝΕΡ EΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, που διαθέτει τρεις άδειες για αιολικά πάρκα ισχύος 9,4 MW. Τέσσερις μόλις μήνες αργότερα, η εταιρεία προσέθεσε στο χαρτοφυλάκιό της επιπλέον ισχύ 47 MW εξαγοράζοντας φωτοβολταϊκά πάρκα από εταιρείες συμμετοχών της

Το πλανο για το υδρογόνο

ια το 2021 ο όμιλος έχει προγραμματίσει αυξημένα κονδύλια για νέες επενδύσεις που θα φθάσουν από 175 εκατ. ευρώ το 2020 τα 240 εκατ. ευρώ και θα είναι προσανατολισμένες στην απανθρακοποίηση και την ενεργειακή μετάβαση. Το μεγαλύτερο μέρος του ποσού αυτού (110,4 εκατ. ευρώ) αφορά στη «ναυαρχίδα» του επενδυτικού προγράμματος, το συγκρότημα κατεργασίας νάφθας, συνολικού προϋπολογισμού 310 εκατ. ευρώ. Αυτή τη στιγμή το Διυλιστήριο διαθέτει μία μονάδα συνεχούς καταλυτικής αναμόρφωσης νάφθας (CCR) που παράγει υδρογόνο ως παραπροϊόν και μία εξολοκλήρου μονάδα παραγωγής υδρογόνου, βασι-

σμένη στην καταλυτική αναμόρφωση μεθανίου με ατμό, που χρησιμοποιεί φυσικό αέριο για την παροχή υδρογόνου στις μονάδες του Διυλιστηρίου. Τώρα κατασκευάζεται και μία ακόμη μονάδα καταλυτικής αναμόρφωσης νάφθας, που θα ολοκληρωθεί εντός του πρώτου τριμήνου του 2022 και θα παράγει καθαρό υδρογόνο ως παραπροϊόν. Παράλληλα, ο όμιλος σχεδιάζει να επεκταθεί και στην παραγωγή πράσινου υδρογόνου ως το 2025, με απώτερο στόχο να αναδειχθεί σε μεγάλο παραγωγό καθαρού υδρογόνου, διεκδικώντας έτσι σημαντικό ρόλο στην οικονομία του υδρογόνου που αναμένεται να κυριαρχήσει στο μέλλον.

θυγατρικής της Mytilineos, METKA ΕGN. Μέσα στο δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου του 2020, η Motor Oil προχώρησε σε δύο ακόμη εξαγορές, ενός αιολικού πάρκου αδειοδοτημένης δυναμικότητας 3 MW στην κεντρική ηπειρωτική Ελλάδα και ενός επίσης αιολικού πάρκου, συνολικής αδειοδοτημένης ισχύος 40 MW, στη βόρεια ηπειρωτική Ελλάδα. Η εταιρεία βρίσκεται επίσης σε συμφωνία με τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες (θυγατρική της ΔΕΗ στον τομέα των ΑΠΕ) για την ανάπτυξη φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 100 MW σε νησί του Αιγαίου. Στις 14 Μαΐου 2021 εγκρίθηκε από την Επιτροπή Ανταγωνισμού η απόκτηση από την TEFORTO HOLDINGS LIMITED του συνόλου του μετοχικού κεφαλαίου έξι εταιρειών οι οποίες διαθέτουν χαρτοφυλάκιο έντεκα εν λειτουργία αιολικών πάρκων συνολικής δυναμικότητας 220 MW και ενός επιπλέον υπό κατασκευή αιολικού πάρκου δυναμικότητας 20 MW. Οι παραπάνω έξι εταιρείες διαθέτουν, εκτός από τα δώδεκα αιολικά πάρκα, χαρτοφυλάκιο αδειών προς ανάπτυξη συνολικής ισχύος 650 MW. Η ολοκλήρωση της συναλλαγής ολοκληρώθηκε στις 17 Μαΐου 2021 με την καταβολή ποσού 117,1 εκατ. ευρώ.

Ανανεώσιμα και Εναλλακτικά καύσιμα

Ο όμιλος εξετάζει τον σχεδιασμό μιας μονάδας παραγωγής βιοκαυσίμων, ενώ παράλληλα μελετά δύο έργα για την αποθήκευση, μεταφορά και ανεφοδιασμό υδρογόνου. Στόχος είναι η συμμετοχή σε όλη την αλυσίδα αξίας πράσινης ενέργειας, αξιοποιώντας τις εμπορικές δυνατότητες μέσω των δραστηριοτήτων της NRG. Επίσης, ο όμιλος έχει σημαντική παρουσία στον τομέα της κυκλικής οικονομίας και αξιοποίησης αποβλήτων για παραγωγή ενέργειας, δεδομένου ότι μέσω της θυγατρικής LPC λειτουργεί ένα από τα μεγαλύτερα και πιο τεχνολογικά προηγμένα εργοστάσια επαναδιύλισης λιπαντικών στην Ευρώπη. Για τον όμιλο Motor Oil η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί προτεραιότητα, γι’ αυτό και έχει υιοθετήσει ολιστική προσέγγιση, προκειμένου να σχεδιάσει και να αναπτύξει υπεύθυνα στρατηγικό πλάνο με στόχο την ενεργειακή μετάβαση.

ΕΥΔΑΠ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Ταμιευτήρες Ασπροπύργου (Αρχείο ΕΥΔΑΠ).

Άποψη του Μόρνου (Αρχείο ΕΥΔΑΠ).

Πρόσβαση σε καθαρό νερό, Διασφάλιση Πόρων Παροχής & Κάλυψη Δικτύου Ύδρευσης

ΕΥΔΑΠ διαχειρίζεται όλο το πλέγμα των δραστηριοτήτων που συνθέτουν τον κύκλο του νερού. Το νερό αποτελεί έναν πολύτιμο φυσικό πόρο, αλλά και ένα πολύτιμο και ζωτικό αγαθό και έτσι ακριβώς το διαχειρίζεται. Η πρόσβαση σε ασφαλές και καθαρό πόσιμο νερό αναγνωρίστηκε από τη διεθνή κοινότητα ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και χαρακτηρίστηκε ως ένας από τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας. Η συνεχής διασφάλιση των απαραίτητων υδατικών πόρων, η εξασφάλιση της επαρκούς επεξεργασίας τους για πόσιμο νερό άριστης ποιότητας και η ικανότητα διανομής αυτού μέσω του δικτύου ύδρευσης στους πελάτες της, αποτελούν την κύρια δραστηριότητα της ΕΥΔΑΠ. Η ΕΥΔΑΠ προμηθεύεται ακατέργαστο νερό, μέσω υδραγωγείων και ενωτικών υδραγωγείων συνολικού μήκους 495 χλμ., από τις λεκάνες απορροής του Μαραθώνα, της Υλίκης, του Μόρνου και του Εύηνου που κατατάσσονται στην κατηγορία Α2, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 75/440/ΕΟΚ περί της ποιότητας που απαιτείται για το επιφανειακό νερό που προορίζεται για την παραγωγή πόσιμου νερού. Μετά την επεξεργασία του ακατέργαστου νερού στις Μονάδες Επεξεργασίας Νερού, γίνεται η διανομή του μέσω του δικτύου ύδρευσης το οποίο αποτελείται από περίπου 14.000 χλμ. τροφοδοτικών αγωγών. Η διασφάλιση, σε όλη την έκταση του υδροδοτικού συστήματος, επαρκούς ποσότητας πόσιμου νερού υψηλής ποιότητας, με παράλληλη προστασία του φυσικού πόρου, αποτελούν κύρια προτεραιότητα για την Εταιρεία.

Η Αττική χαρακτηρίζεται από έντονο εδαφικό ανάγλυφο. Η ΕΥΔΑΠ παρέχει νερό σε περιοχές με υψόμετρο εδάφους από 0 έως και 600 μέτρα από το επίπεδο της θάλασσας. Προκειμένου να ελέγχεται καλύτερα η πίεση των αγωγών δημιουργήθηκαν ζώνες πίεσης, δηλαδή εδαφικές περιοχές ανά 30 έως 40 μέτρα υψομετρικής διαφοράς, οι οποίες έχουν συγκεκριμένη πίεση. Για τη σωστότερη λειτουργία του, το δίκτυο ύδρευσης παρακολουθείται σε 24ωρη βάση από σύστημα τηλελέγχου – τηλεχειρισμού (SCADA). Η κάλυψη της ζήτησης γίνεται με νερό ασφαλούς ποιότητας χωρίς όμως να δημιουργούνται προβλήματα στο περιβάλλον (οικοσύστημα) λόγω υπέρμετρης αποστέρησης νερού προκειμένου αυτό να διατεθεί για υδρευτική χρήση. Στόχος της Εταιρείας, στον τομέα της ύδρευσης αποτελεί η σταθερή και στοχευμένη μετάβαση στις νέες τεχνολογίες με την παρακολούθηση και αξιοποίηση όλων των σύγχρονων τάσεων της προηγμένης τεχνολογικά διεθνούς αγοράς νερού. Η ΕΥΔΑΠ διαχειρίζεται τη ζήτηση του νερού αναπτύσσοντας προγράμματα μείωσης των διαρροών (διαχείριση πίεσης – υδροδοτικές ζώνες, άμεση αποκατάσταση βλαβών–θραύσεων αγωγών του δικτύου ύδρευσης, εξυγιάνσεις και αντικαταστάσεις των δικτύων ύδρευσης) με στόχο όχι μόνο την εξυπηρέτηση των πελατών, αλλά και την προστασία από σπατάλη του φυσικού πόρου.

Ταυτόχρονα, ο σχεδιασμός, η κατασκευή, η λειτουργία, η συντήρηση καθώς και η συνεχής ανάπτυξη του δικτύου ύδρευσης είναι μια πολύπλοκη πολυπαραγοντική διαδικασία, που απαιτεί υψηλή τεχνογνωσία. Η υπεύθυνη διαχείριση του δικτύου ύδρευσης και η διασφάλιση της υδατικής απόδοσης συντελεί στην ανταπόκριση στις ανάγκες και τις προσδοκίες των ενδιαφερομένων μας μερών και στην αύξηση της εμπιστοσύνης τους προς την Εταιρεία. Με τον τρόπο αυτό η ΕΥΔΑΠ συμβάλλει θετικά στη Βιώσιμη Ανάπτυξη και συγκεκριμένα στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξη, όπως αυτοί έχουν οριστεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, που συντελούν στη σταδιακή βελτίωση της παγκόσμιας αποδοτικότητας των πόρων τόσο στην κατανάλωση όσο και στην παραγωγή και στην προσπάθεια διαχωρισμού της οικονομικής ανάπτυξης από την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Σήμερα η ΕΥΔΑΠ παρέχει άριστης ποιότητας πόσιμο νερό, στην απαραίτητη ποσότητα και πίεση, ανεξάρτητα αν έχει σε όλες τις περιοχές την αρμοδιότητα διαχείρισης του δικτύου ύδρευσης πρωτογενώς, ή αν σε ορισμένες από αυτές η διαχείριση του τοπικού δικτύου γίνεται από τους οικείους ΟΤΑ. Ως ο μεγαλύτερος πάροχος υπηρεσιών ύδρευσης, με συναίσθηση της ευθύνης της απέναντι σε εκατομμύρια καταναλωτές, μεριμνά για την άριστη ποιότητα του πόσιμου νερού. Μέσα από συνεχείς επενδύσεις σε έργα υποδομής, σε τεχνολογία και σε εκπαίδευση του ανθρώπινου κεφαλαίου της, η Εταιρεία διασφαλίζει ποιότητα πόσιμου νερού, από τις υψηλότερες της Ευρώπης, πάντα σε αρμονία με τις κείμενες διατάξεις.

υγεία

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Νοσοκομεία

Μαύρη τρύπα στη διάθεση των πόρων Οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις

ημαντικές απώλειες τόσο στα δημόσια ταμεία όσο και στο πορτοφόλι των πολιτών συνεπάγεται η διάθεση των πόρων για τα νοσοκομεία της χώρας, σύμφωνα με μελέτη που διεξήγαγε το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), τη δεκαετία 2009-2019. Όπως καταδεικνύει, η αποδοτικότητα των δημόσιων νοσοκομείων είναι ιδιαίτερα χαμηλή, ενώ παράλληλα εντοπίζεται μεγάλη διαφοροποίηση ως προς τη διάθεση των πόρων ανάλογα και με το μέγεθός τους. Στη χώρα υπάρχουν συνολικά 277 νοσοκομεία, εκ των οποίων τα 147 είναι ιδιωτικές κλινικές, 5 είναι νοσοκομεία που έχουν τη μορφή ΝΠΙΔ και 125 είναι τα ΝΠΔΔ, που ανήκουν στο ΕΣΥ. Ακόμα, 201 Κέντρα Υγείας και περίπου 200 πρώην πολυϊατρεία του ΙΚΑ συγκροτούν μαζί το Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας (ΠΕΔΥ). Επιπλέον, υπάρχουν 1.487 περιφερειακά ιατ ρ ε ί α σ τ ι ς αγρ ο τ ι κ έ ς π ε ρ ι ο χ έ ς

και 127 Τοπικές Μονάδες Υγείας (ΤοΜΥ) σε αστικές περιοχές, που ιδρύθηκαν πρόσφατα. Όλες αυτές οι μονάδες υπάγονται σε 7 Υγειονομικές Περιφέρειες, οι οποίες ασκούν κυρίως εποπτικό και συντονιστικό ρόλο. Τη διοίκηση την ασκεί κυρίως κεντρικά το υπουργείο Υγείας και ο εκάστοτε υπουργός, που διορίζει και τους διευθυντές και τα Δ.Σ. των νοσοκομείων, ενώ οι Υγειονομικές Περιφέρειες διορίζουν τους διευθυντές των Κέντρων Υγείας.

Τι δείχνει η μελέτη

Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, τα μικρά νοσοκομεία, έως 100 κλίνες, έχουν κάλυψη έως 50%, τα μεσαία 8090% και τα μεγάλα νοσοκομεία έως 130%. «Υπάρχει ένας παραλογισμός όσον αφορά την αποδοτικότητα και τη λειτουργία των νοσοκομείων, καθώς στα μικρά παρατηρείται πολύ μικρή κάλυψη, στα μεσαία καλή κάλυψη και στα μεγάλα

υπερκάλυψη» δήλωσε ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας, Κοινωνικής Πολιτικής και Διοίκησης του ΕΚΠΑ, Γιάννης Υφαντόπουλος σχολιάζοντας τα ευρήματα, στο πλαίσιο του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. Η μελέτη του ΕΚΠΑ κατέδειξε πως η αποδοτικότητα των νοσοκομείων ανήλθε συνολικά στο 67% το 2012, στο 70% το 2016, ενώ το 2019 μειώθηκε στο 51%. Όπως εξήγησε ο καθηγητής, αυτό σημαίνει ότι για κάθε 100 ευρώ που ξοδεύει ο Έλληνας πολίτης και το Δημόσιο, τα 49 πηγαίνουν «έξω από το παράθυρο», σε αναποτελεσματικές δράσεις. Ειδική αναφορά έκανε στην πρόσφατη δήλωση του υπουργού Υγείας της Ολλανδίας, ότι τα νοσοκομεία τα οποία έχουν κάλυψη μικρότερη από 75% θα πρέπει να κλείσουν. «Όταν ζητάμε clawback (σ.σ. αυτόματες επιστροφές) από τη βιομηχανία και χρηματοδότηση από το κράτος και τους δημόσιους φορείς, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη την αξιοποίηση των χρημάτων του Έλληνα πολίτη. Δεν είναι δυνατόν να επιτρέπουμε επιπλέον επιβάρυνση στη βιομηχανία και στους καταναλωτές, τη στιγμή που το ίδιο το Δημόσιο αδυνατεί να αξιοποιήσει τους δημόσιους πόρους, και ένα 40-50% να πηγαίνει έξω από το παράθυρο» δήλωσε χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με τον κ. Υφαντόπουλο, η αναποτελεσματικότητα των νοσοκομείων οφείλεται στην έντονη πολιτικοποίηση στις διοικήσεις, στα διαφορετικά στρατόπεδα μεταξύ διοίκησης - εργαζομένων, στην έλλειψη κινήτρων για παραγωγικότητα, στα πολύ χαμηλά δίκτυα επικοινωνίας ανάμεσα στο ιατρικό, νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό, καθώς επίσης και στην απουσία μιας επιχειρηματικής λειτουργίας. Για την άμεση βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας των νοσοκομείων, πρότεινε μείωση των λειτουργικών δαπανών, ανάπτυξη των νοσοκομειακών δομών, ανάπτυξη Συνεργασιών Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) τόσο στη διοίκηση όσο και στην τεχνολογία, καθώς και εισαγωγή της επιχειρησιακής ευφυΐας και καινοτομίας.

υγεία

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

η πρόταση για το «Νέο ΕΣΥ»

χαμηλή αποδοτικότητα των νοσοκομείων φαίνεται ότι αποτελεί μέρος της γενικότερης μη αποδοτικής αξιοποίησης των πόρων στο σύστημα Υγείας. Λίγους μήνες πριν από την έναρξη της πανδημίας, ο Οργανισμός Έρευνας και Ανάλυσης «διαΝΕΟσις» δημοσίευσε μια ολοκληρωμένη πρόταση για το «Νέο ΕΣΥ», την οποία συνέγραψαν επτά καθηγητές πανεπιστημίου* από πέντε διαφορετικά ΑΕΙ, υπό τον συντονισμό του καθηγητή του ΕΚΠΑ, Γιάννη Τούντα. Η «Έκθεση για την Ανασυγκρότηση του Συστήματος Υγείας» εστιάζει μεταξύ άλλων στο θέμα της χρηματοδότησης και της χαμηλής αποδοτικότητας του συστήματος Υγείας:

■ Χρηματοδότηση

Τα μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας που έχουν ληφθεί τα τελευταία χρόνια στον υγειονομικό τομέα έχουν προκαλέσει δραματική μείωση της δημόσιας δαπάνης υγείας που αποτελεί πλέον το 5% του ΑΕΠ από περίπου 7% που ήταν προ δεκαετίας, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται σε 7% (Eurostat, 2018). Λόγω της μείωσης της δημόσιας δαπάνης υγείας, η υγεία απορροφά μόλις το 8,9% του συνόλου των κρατικών δαπανών, την ίδια στιγμή που το αντίστοιχο ποσοστό στον ΟΟΣΑ ανέρχεται σε 15,3%. Η δε κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας στη χώρα είναι 2.223, ενώ η αντίστοιχη μέση δαπάνη στις χώρες του ΟΟΣΑ, 4.003. Κατά συνέπεια, παρά τη μείωση των ατομικών και οικογενειακών εισοδημάτων, εξακολουθεί να καλύπτεται από ιδιωτικές πληρωμές και παραπληρωμές ένα μεγάλο μέρος της δαπάνης υγείας. «Με βάση αυτά τα δεδομένα, είναι προφανές ότι το σύστημα υγείας υποχρηματοδοτείται» υπογραμμίζει η Έκθεση. Ειδική αναφορά γίνεται στον ρόλο του ΕΟΠΥΥ, επισημαίνοντας ότι από «μοναδικός ενιαίος πληρωτής» κατέληξε σε ένα υβρίδιο «ταμειακού κόφτη», χωρίς καθολική κάλυψη και με μεγάλες ανισότητες μεταξύ των διάφορων ομάδων του πληθυσμού. Όπως επισημαίνουν οι συντάκτες, οι τιμές που επιχειρήθηκαν μέσω των Κλειστών Ενοποιημένων Νοσηλίων (ΚΕΝ) στα νοσοκομεία, τα οποία προϋπολογίζουν μια συγκεκριμένη τιμή για κάθε νοσολογική κατηγορία σύμφωνα με τα διεθνή Diagnostic Related Groups (DRGs), είναι χωρίς επαρκή τεκμηρίωση και ανάλυση επειδή περιλαμβάνουν μόνο το κόστος των λειτουργικών εξόδων και των αναλωσίμων της υπηρεσίας που λαμβάνει ο ασθενής και όχι το σύνολο του κόστους και του

επιχειρηματικού κέρδους, συμπεριλαμβανομένων δε και των αμοιβών του ιατρικού και του νοσηλευτικού προσωπικού, που είναι και στο μεγαλύτερο μέρος δαπάνη που καλύπτεται απευθείας από τον κρατικό προϋπολογισμό. Οι ονομαστικές τιμές συνήθως υπολείπονται των τιμών της αγοράς αλλά και των «σκιωδών κοινωνικών τιμών», αυτών που μπορεί να θεωρηθούν ως τιμές της αγοράς με κάποια προσέγγιση, κατά 50% έως 80%, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις είναι πολλαπλάσιες των τιμών αγοράς. «Αυτή η κατάσταση ακυρώνει τις ανταλλαγές και ανοίγει τον δρόμο σε ιδιωτικές πληρωμές και παραπληρωμές» υπογραμμίζουν οι συντάκτες.

■ Αποδοτικότητα

Η χαμηλή αποδοτικότητα αλλά και ποιότητα του συστήματος υγείας στην Ελλάδα έχει αποτελέσει αντικείμενο πλήθους μελετών. Όπως αναφέρει η Έκθεση, σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στις αλληλεπικαλύψεις μεταξύ δομών και υπηρεσιών, στην απουσία συστήματος παραπομπών και κίνησης του πολίτη εντός του συστήματος, αλλά και στην ελλειμματική σχέση μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, όσον αφορά στη ροή των πόρων αλλά και των προϊόντων και υπηρεσιών, που δεν επιτρέπει την ανάπτυξη ενός υγιούς ανταγωνισμού. «Ειδικά ως προς το τελευταίο, φαίνεται ότι η κεντρική διοίκηση αγνοεί τις σχετικές προτιμήσεις των πολιτών, επιλέγει σε διάφορες περιοχές του συστήματος υγείας την επένδυση πρόσθετων πόρων, αντί της αξιοποίησης όλων των ήδη διαθέσιμων. Με αφετηρία πρωτίστως τις οργανωτικές αδυναμίες, τα ελλείμματα στην αποδοτικότητα του συστήματος αντανακλώνται μεταξύ άλλων και στην ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας» σημειώνουν οι συντάκτες.

υγεία

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Η ευρωπαϊκή κατάταξη Σε πρόσφατη έρευνα (Future Proofing Healthcare, 2018), η χώρα μας κατατάσσεται στη 19η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση (28) όσον αφορά στην ποιότητα των υπηρεσιών υγείας, ενώ στον δείκτη που αποτυπώνει τις προοπτικές βιωσιμότητας και τις αντοχές του συστήματος σε σχέση με τις ανάγκες υγείας του πληθυσμού, στην 24η. Αξιοσημείωτη, επίσης, είναι και η χαμηλή θέση της χώρας όσον αφορά τις επενδύσεις σε καινοτόμες θεραπευτικές και διαγνωστικές μεθόδους (22η θέση), με τον σχετικό δείκτη να προκύπτει στη βάση αξιολόγησης της δράσης της κεντρικής διοίκησης, αλλά και του ιδιωτικού τομέα. Η προβληματική και μη αποδοτική χρήση των πόρων του συστήματος υγείας οδήγησε κατά την προ κρίσης περίοδο σε σπατάλη πόρων, ενώ μετά τη λήψη των μέτρων δημοσιονομικής πειθαρχίας, στη διαμόρφωση ενός οριακού τρόπου λειτουργίας του και σε μια αντίστοιχα οριακή κάλυψη των αναγκών υγείας των πολιτών. Έτσι, παρά τον δομικό εξορθολογισμό της πλευράς της ζήτησης με την ενοποίηση των φορέων ασφάλισης υγείας και τη δημιουργία και μερική λειτουργία του ΕΟΠΥΥ, η αδυναμία υιοθέτησης ενός πλουραλιστικού υποδείγματος συνεργασιών του με την πλευρά της προσφοράς περιόρισε τα οφέλη στα αμιγώς διαχειριστικά (όπως για παράδειγμα η προσπάθεια τήρησης του εγκεκριμένου προϋπολογισμού). Σήμερα διαπιστώνεται «βουβή ζήτηση» ή και εμφανής για άλλες υπηρεσίες που δεν παράγονται επαρκώς, όπως για ογκολογικές θεραπείες, ενώ παρατηρείται υπερπαραγωγή άλλων που δεν συνιστούν προτεραιότητα, όπως για μαγνητικές και αξονικές τομογραφίες. Το μείζον πρόβλημα και οι προτάσεις Το πολιτικό σύστημα δεν αποτόλμησε την εισαγωγή ανταγωνιστικών στοιχείων στην πλευρά της προσφοράς που επικυριαρχεί στο σύνολο των υγειονομικών αγορών και σε αυτήν εδράζεται το μείζον πρόβλημα της μη αποδοτικότητας των υγειονομικών πόρων. Υπό το πρίσμα αυτό, αντί της επιλογής ενός μεταρρυθμι-

στικού «Big Bang» αποφασίσθηκε η προτίμηση μιας ευχερούς προσέγγισης του τύπου «βλέποντας και κάνοντας». Η προσέγγιση αυτή όμως δεν μπόρεσε να ανατρέψει: ‣ το πολύ χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης των πολιτών/χρηστών, ‣ το χαμηλό επίπεδο αποδοτικότητας πόρων, ιδιαίτερα στα νοσοκομεία, ‣ τις πολύ υψηλές ιδιωτικές δαπάνες. Κατά συνέπεια, υπό το βάρος μιας πενιχρής θεσμικότητας και των διαδρομών εξάρτησης, οι διαρθρωτικές αλλαγές στην υγεία παραμένουν ως μείζον πολιτικό και κοινωνικό μεταρρυθμιστικό αίτημα, ώστε το δίλημμα «κοινωνική μεταρρύθμιση versus κομματικός πραγματισμός» να αιωρείται πάνω από τη χώρα. Επιπροσθέτως, το ζήτημα της «δημοκρατίας στην υγεία υπήρξε το μείζον πρόβλημα στην πρόσφατη περίοδο, δεδομένου ότι στη διαμόρφωση αυτών των πολιτικών απουσιάζουν παντελώς οι χρήστες και οι οργανώσεις των ασθενών» αναφέρουν συμπεραίνοντας οι επιστήμονες. Ειδικά για την αποτελεσματικότητα των υγειονομικών μονάδων προτείνουν συγχωνεύσεις και αλλαγές χρήσης νοσοκομείων -ιδιαίτερα μικρών, πρώην νομαρχιακών μονάδων-, ανακατανομή των κλινικών και των εργαστηρίων με συγχωνεύσεις ή καταργήσεις και με ίδρυση νέων, με αλλαγή των υφιστάμενων οργανισμών και κανονισμών λειτουργίας. Επίσης, πιο ευέλικτες μορφές συνεργασίας των ιατρών με τα νοσοκομεία καθώς και δυνατότητα ιδιωτών γιατρών να συμ-

βάλλονται με συμβάσεις μερικής ή πλήρους απασχόλησης με νοσοκομεία του ΕΣΥ για έκτακτες ή εποχιακές ανάγκες.

Οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στη μετά Covid-19 εποχή

Η πανδημία ανέδειξε τις προκλήσεις απέναντι στις οποίες βρίσκεται το ελληνικό σύστημα υγείας στη νέα πραγματικότητα, αλλά και λειτούργησε ως καταλύτης για την υλοποίηση ορισμένων μεταρρυθμίσεων που μπορούν να αποτελέσουν σημείο εκκίνησης για τη διαμόρφωση του νέου ΕΣΥ. Στις προτεραιότητες που θα καθορίσουν μία βιώσιμη μεταρρύθμιση στο ΕΣΥ μετά την Covid-19 εποχή αναφέρθηκαν οι ομιλητές σε συζήτηση που διεξήχθη σε πάνελ του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται η ανάγκη ενίσχυσης του συστήματος δημόσιας υγείας, η ψηφιακή αναμόρφωση των υπηρεσιών υγείας, οι στρατηγικές μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς και η βελτίωση της αποδοτικότητας από τη χρήση των δημόσιων πόρων. Ο επαναπροσδιορισμός των προτεραιοτήτων της πολιτικής δημόσιας υγείας, η ανάπτυξη του εθνικού συστήματος υπηρεσιών δημόσιας υγείας -ανεξάρτητα αλλά και σε θεσμική διασύνδεση με το σύστημα υπηρεσιών υγείας- και η ανάπτυξη του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού αποτελούν θεμέλιους λίθους για τη δημιουργία ενός ισχυρού συστήματος δημόσιας υγείας.

υγεία

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Ψηφιακός μετασχηματισμός

Η πανδημία Covid-19 λειτούργησε καταλυτικά για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του συστήματος υγείας. Η εισαγωγή της άυλης συνταγογράφησης και η ψηφιακή καταγραφή διεξαγωγής των self-tests αποκαλύπτει την ανταποκρισιμότητα της κοινωνίας στα μέτρα ψηφιακής πολιτικής. Θετικά βήματα έχουν ήδη γίνει από το 2011 με την εισαγωγή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Όμως η έλλειψη διασύνδεσης και διαλειτουργικότητας των συστημάτων έχει οδηγήσει σε έναν ανεκμετάλλευτο πλούτο των RWE στην Ελλάδα δημιουργώντας σημαντικές ευκαιρίες αξιοποίησής τους. Η στιγμή πλέον είναι κατάλληλη για να συνδεθεί η υλοποίηση των πολιτικών με την παραγωγή και χρήση δεδομένων για τον σχεδιασμό της φαρμακευτικής πολιτικής και στοχευμένων παρεμβάσεων για την ορθότερη κατανομή και διαχείριση των πόρων. Οι πολιτικές δεν μπορούν να υλοποιηθούν χωρίς δεδομένα. Αυτά είναι το «νέο πετρέλαιο», δήλωσε χαρακτηριστικά ο αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικής Αξιολόγησης Συστημάτων Τεχνολογίας, Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας στο ΕΜΠ, Άγγελος Τσακανίκας.

Ποιότητα και αποδοτικότητα

Η αποτελεσματική διαχείριση των δημόσιων πόρων αποτελεί σημαντικό ερώτημα για την επόμενη μέρα, ειδικά όταν ακόμα κυριαρχούν πολιτικές περιορισμού του κόστους. H ανάπτυξη συνεργασίας μεταξύ δημόσιου-ιδιωτικού τομέα μπορεί να αποτελέσει ένα μέτρο, που θα οδηγήσει στην εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας των μέτρων και της αξιοποίησης των πόρων, σύμφωνα με τον καθηγητή Γιάννη Υφαντόπουλο. Πέρα από την οικονομική διαχείριση των πόρων, ο γενικός γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας του υπουργείου Υγείας, Ιωάννης Κωτσιόπουλος, επεσήμανε την ανάγκη διασφάλισης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, τονίζοντας ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας έλαβε χώρα σημαντική αναβάθμιση των νοσοκομειακών υπηρεσιών. Η σημαντική αύξηση των κλινών ΜΕΘ στη χώρα σε επίπεδα που προσεγγίζουν τον μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε. αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη μαζί με τη σημαντική αύξηση του ανθρώπινου δυναμικού του συστήματος υγείας, που είναι σε εξέλιξη.

Αξιοποίηση ευρωπαϊκών πόρων

ε αυτές τις προσπάθειες σημαντική ενίσχυση δίνουν οι πρωτοβουλίες που περιλαμβάνονται στις δράσεις που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ανάκαμψης. Ήδη δρομολογούνται δράσεις προϋπολογισμού 1,5 δισ. ευρώ που εστιάζουν στην ανάπτυξη και στον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών υγείας, την ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό του συστήματος υγείας, αλλά και τη βελτίωση της ποιότητας και αποδοτικότητας των υπηρεσιών υγείας. Σύμφωνα με τον κ. Κωτσιόπουλο, ο Οργανισμός Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ) θα αποτελέσει τον φορέα που θα θέσει τους δείκτες και τα πρότυπα ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, σε συνεργασία με το αρμόδιο τμήμα του ΠΟΥ στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση θα συνεχίσει να ενισχύει το ΕΣΥ με πιο εξειδικευμένες παρεμβάσεις και θα επενδύσει στον ψηφιακό μετασχηματισμό, με τη δημιουργία ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς, την αναβάθμιση των ηλεκτρονικών συστημάτων των νοσοκομείων, την ψηφιοποίηση των διαδικασιών για τους ογκολογικούς ασθενείς και την προώθηση της τηλεϊατρικής σε άγονες/δυσπρόσιτες περιοχές. Το ευρωπαϊκό κονδύλι που αναμένεται να αξιοποιηθεί προς αυτήν την κατεύθυνση ανέρχεται συνολικά σε 278 εκατ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι τον Ιούλιο

τ ο υ 2 0 2 0 ι δ ρ ύ θ η κ ε ( ν. 4715/2020) ο ΟΔΙΠΥ, με αρμοδιότητα να ελέγχει τις υπηρεσίες υγείας που παρέχονται τόσο στα δημόσια νοσοκομεία όσο και στις ιδιωτικές κλινικές. Η λειτουργία των δομών υγείας θα διαπιστώνεται με προγραμματισμένους αλλά και αιφνιδιαστικούς ελέγχους, στους οποίους θα συμμετάσχουν εξωτερικοί εμπειρογνώμονες. Για τους συνεπείς που θα διατηρούν την ποιότητα στις παρεχόμενες υπηρεσίες προβλέπονται μπόνους, αλλά και κυρώσεις για τους ασυνεπείς. Οι κλινικές και τα νοσοκομεία που θα αποδίδουν άριστα θα απολαμβάνουν της δυνατότητας πρόσληψης προσθετού ερευνητικού προσωπικού, ενώ «δύναται να τους παρέχονται προσθετά ωφελήματα για τη λήψη καινοτόμου εξοπλισμού για την εφαρμογή νέων ερευνητικών μεθόδων». Για όσους δεν τηρούν την ποιότητα στις υπηρεσίες, προβλέπονται σοβαρές κυρώσεις. Οι κυρώσεις αφορούν τόσο τα δημόσια νοσοκομεία όσο και τις ιδιωτικές κλινικές, για τις οποίες προβλέπονται πρόστιμα αλλά και απώλεια της σύμβασής τους με τον ΕΟΠΥΥ. * Γιάννης Τούντας, Γιάννης Κυριόπουλος, Χρήστος Λιονής, Μιλτιάδης Νεκτάριος, Κυριάκος Σουλιώτης, Γιάννης Υφαντόπουλος, Τάσος Φιλαλήθης Πηγές: Έκθεση για την Ανασυγκρότηση του Συστήματος Υγείας, διαΝΕΟσις 2020 Οικονομικό Φόρουμ Δελφών 2021

άρθρο

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Η χειραγώγηση των τιμών απειλή για την ανταγωνιστικότητα

ίναι προφανές ότι οι συνθήκες που διαμορφώνονται την επόμενη ημέρα της πανδημίας για την Οικονομία της χώρας δεν είναι οι καλύτερες, εάν λάβουμε υπόψη μας επίσης τα χρόνια προβλήματα της Οικονομίας, όπως το δημόσιο χρέος, οι υψηλοί στόχοι ανάπτυξης που πρέπει επιτευχθούν, το ανύπαρκτο τραπεζικό σύστημα και η εν γένει παραγωγική δομή της. Ο τουρισμός, Του Αντώνη που πλήττεται περισσότερο από όλους τους Κοντολέοντος, κλάδους από την πανδημία, αντιπροσωπεύει Προέδρου του Δ.Σ. της ΕΒΙΚΕΝ (Ένωση το 20,6% του ΑΕΠ στην Ελλάδα, έναντι μέσου όρου 9,4% στην Ευρώπη. Αντιθέτως, στη Βιομηχανικών χώρα μας η μεταποίηση αντιπροσωπεύει μόΚαταναλωτών Ενέργειας) νο το 8% του ΑΕΠ, όταν στο σύνολο της Ε.Ε. το αντίστοιχο μέγεθος είναι 14,3%. Η διόρθωση της ανισορροπίας στην παραγωγική δομή μπορεί να βελτιώσει την πλουτοπαραγωγική δυνατότητα της Οικονομίας. Άρα να βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε και τα άλλα μεγάλα προαναφερθέντα ζητήματα. Είναι αυτονόητο ότι ο τρόπος της διόρθωσης δεν πρέπει να είναι η συρρίκνωση του τουριστικού προϊόντος. Αντιθέτως, η τουριστική βιομηχανία πρέπει να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλμού.

Eμπόδια

Ο τρόπος για την εξισορρόπηση είναι να αρθούν τα εμπόδια που δυσχεραίνουν την ανάπτυξη της μεταποίησης. Η βιομηχανία μας άντεξε στην οικονομική κρίση του 2011. Στράφηκε 100% σε εξαγωγές και σήμερα το 87% των ελληνικών εξαγωγών προκύπτει από βιομηχανικά προϊόντα. Απέδειξε ότι με ουσιαστική στήριξη από την πολιτεία θα μπορούσε να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης της Οικονομίας. Θα πρέπει παράλληλα να ληφθεί υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έπειτα από μια μακρά περίοδο μονόπλευρης στήριξης του τομέα των υπηρεσιών, έχει αναγάγει τα τελευταία χρόνια σε μείζονα πολιτική προτεραιότητα την επαναφορά στο προσκήνιο της βιομηχανίας, αναγνωρίζοντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο της στην ανταγωνιστικότητα της Οικονομίας, τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. Όμως ο δρόμος που θα πρέπει να διανύσουμε προκειμένου να καλυφθεί το χαμένο έδαφος είναι μακρύς. Ειδικότερα, αναφερόμενοι στις βιομηχανίες έντασης ενέργειας, πρέπει επιτέλους η κυβέρνηση να αντιμετωπίσει το δομικό πρόβλημα του σημαντικά υψηλότερου κόστους ηλεκτρικής ενέργειας ως προς τους ανταγωνιστές της στην Ευρώπη, γιατί, πολύ απλά, χωρίς ανταγωνιστική τιμή ενέργειας δεν μπορεί να υπάρξει βιομηχανία. Το επιχείρημα ότι η λειτουργία της νέας αγοράς με την ταυτόχρονη σύζευξή της με εκείνες της Βουλγαρίας και της Ιταλίας, η αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ και η αλλαγή στο μείγμα με την απόσυρση του λιγνίτη, θα διαμορφώσουν από μόνες τους συνθήκες

ανταγωνισμού, οι οποίες θα ρίξουν τις τιμές της αγοράς στα ευρωπαϊκά επίπεδα, δεν ευσταθεί. Η πραγματικότητα που διαμορφώνεται σήμερα, έξι μήνες μετά την έναρξη λειτουργίας της νέας αγοράς, είναι απογοητευτική, καθώς, αντί για μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας, καταγράφεται σημαντική αύξηση, η οποία οφείλεται στη μεθοδευμένη εκτόξευση του κόστους της αγοράς εξισορρόπησης. Η συγκεκριμένη αύξηση οφείλεται σε συγκεκριμένες πρακτικές των παραγωγών, που εκμεταλλεύονται τις σχεδιαστικές παραλείψεις και τα λάθη στον σχεδιασμό της αγοράς, μιας αγοράς με χαρακτηριστικά που δεν υφίστανται σε καμία σύγχρονη ευρωπαϊκή αγορά, μιας αγοράς η οποία έχει αποκτήσει πλέον χαρακτηριστικά εδραιωμένου ολιγοπωλίου. Για να μην ξεχάσουμε συμπεριφορές που καταγράφηκαν τους δύο πρώτους μήνες λειτουργίας της αγοράς, οι οποίες οδήγησαν σε «αδόκητα κέρδη», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στη σχετική απόφαση της ΡΑΕ. Τα προσωρινά ρυθμιστικά μέτρα που αναγκάστηκε να λάβει η ΡΑΕ, μέχρις ότου να αποφασιστούν και να σχεδιαστούν οι αναγκαίες τροποποιήσεις στον σχεδιασμό, είχαν ως αποτέλεσμα απλώς να συγκρατηθεί προσώρας το τελικό κόστος.

Πισωγύρισμα

Οι διαμορφούμενες συνθήκες θα οδηγήσουν για μία ακόμη φορά σε σημαντικό πισωγύρισμα του ανοίγματος της αγοράς, με ευθύνη όχι της ΔΕΗ, αλλά των ιδιωτών παραγωγών. Και τούτο, διότι οι νέοι παίκτες αρκούνται στη μεγιστοποίηση των κερδών τους στη νέα αγορά εξισορρόπησης χωρίς να θέτουν ως προτεραιότητα να αποσπάσουν από τη ΔΕΗ μερίδιο στην προμήθεια. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι δεν προσφέρονται ανταγωνιστικές τιμές, ούτε καν στους μεγάλους καταναλωτές με σταθερό προφίλ λειτουργίας. Με αφορμή, μάλιστα, τη συνεχιζόμενη αύξηση των τιμών στα δικαιώματα εκπομπών CO2, όλοι οι προμηθευτές, ακόμη και αυτοί οι οποίοι είναι και παραγωγοί, προσφέρουν πλέον τιμές προμήθειας που αντιστοιχούν στο μεσοσταθμικό κόστος της αγοράς, το οποίο όμως συνδιαμορφώνουν οι ίδιοι, ως παραγωγοί, μαζί με τη ΔΕΗ. Μήπως υπάρχει εναρμονισμένη πρακτική; Σίγουρα μιλάμε για μια ανύπαρκτη αγορά προμήθειας, όπου πλέον τα προσφερόμενα τιμολόγια στην ουσία είναι η μεσοσταθμική τιμή της αγοράς, καμία διαφοροποίηση! Σε αυτό το κλίμα δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για ανάπτυξη της μεταποίησης στη χώρα μας. Εκτός εάν υπάρξει ουσιαστικός και αποτελεσματικός έλεγχος της λειτουργίας της αγοράς από τον Ρυθμιστή. Η απόφαση για την πρόωρη απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων σε συνδυασμό με την αύξηση της τιμής των δικαιωμάτων CO2 στο επίπεδο άνω των 50 ευρώ/τόνο CO2 καθιστά επείγουσα την εξεύρεση άμεσης λύσης στο ζήτημα επάρκειας ισχύος που δημιουργείται για το σύστημα. Με τα δεδομένα αυτά, κρίνεται επιβεβλημένη η εφαρμογή ενός μηχανισμού στρατηγικής εφεδρείας, στον οποίο θα ενταχθούν οι υπό απόσυρση μονάδες. Δεδομένου ότι η διαδικασία έγκρισης ενός τέτοιου μηχανισμού από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι χρονοβόρα και απαιτητική, είναι απαραίτητο ο σχεδιαζόμενος

θέμα

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

μηχανισμός στρατηγικής εφεδρείας να τεθεί ως εθνική προτεραιότητα, καθώς, εκτός των άλλων, ο μηχανισμός αναμένεται να λειτουργήσει θετικά προς την κατεύθυνση του εξορθολογισμού των τιμών της ελληνικής αγοράς σε σχέση με τις ευρωπαϊκές αγορές. Όμως παρατηρούμε ότι πληθαίνουν οι διαρροές κύκλων, ότι είναι αναγκαία και η προώθηση προς έγκριση ενός μόνιμου μηχανισμού επάρκειας ισχύος. Δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τη σκοπιμότητα μιας τέτοιας πρότασης, η οποία στις σημερινές συνθήκες της αγοράς οδηγεί σε μια ακόμη σκανδαλώδη επιδότηση των παραγωγών, πέραν των υπερβολικών εσόδων τους, που συνεχίζουν να αποκομίζουν εκμεταλλευόμενοι τις αδυναμίες στον σχεδιασμό της αγοράς εξισορρόπησης. Τέλος, το επόμενο διάστημα αναμένεται ένα μεγάλο ποσοστό από τις νέες ΑΠΕ να επιλέξει αντί τη συμμετοχή στους διαγωνισμούς για σταθερή τιμή, να αναζητήσει τη συμμετοχή του στην αγορά μέσω της σύναψης διμερών συμβολαίων με προμηθευτές ή μεγάλους κατανα-

λωτές. Όλα αυτά θα τα δούμε να συμβαίνουν μετά το 2023. Βεβαίως, για να προχωρήσουν αυτές οι διμερείς συμβάσεις, κρίσιμη παράμετρος είναι εάν οι τιμές των PPAs θα αντανακλούν το κόστος της επένδυσης ή το κόστος της αγοράς. Επίσης, θα πρέπει να δούμε εάν η ενέργεια από τις ΑΠΕ θα κατευθυνθεί απευθείας στις βιομηχανίες ή εάν θα φτάσει πρώτα στους προμηθευτές και από εκεί στη λιανική. Αυτές είναι και οι πιο κρίσιμες παράμετροι του εγχειρήματος για τα PPAs της βιομηχανίας με τις ΑΠΕ. Εκ των ανωτέρω συνάγεται η ανάγκη η κυβέρνηση να πάρει άμεσα μέτρα, τα οποία αφενός να άρουν τις στρεβλώσεις στην αγορά εξισορρόπησης, αφετέρου να άρουν την αβεβαιότητα αναφορικά με τα τιμολόγια των μεγάλων βιομηχανιών Μέσης και Υψηλής Τάσης. Σε κάθε περίπτωση είναι σαφές ότι η βιομηχανία μπορεί και πρέπει να είναι ο πρωταγωνιστής της ελληνικής ανάκαμψης μετά την πανδημία, αρκεί να της εξασφαλιστεί το αναγκαίο καύσιμο: το ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας.

Ακολουθούν και νέες συμμαχίες μετά το deal Motor Oil - ΤΕΡΝΑ; Της Μανταλένας Πίου Mεγάλοι παίκτες στην αγορά ηλεκτρισμού συνασπίζονται στην παραγωγή από φυσικό αέριο, καθώς σιγά-σιγά κλείνει o ορίζοντας στην εν λόγω αγορά, τουλάχιστον με βάση τους στόχους του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), το οποίο προβλέπει την προσθήκη επιπλέον ισχύος από φυσικό αέριο της τάξης του 1,7 GW. Πρόσφατα η Mότορ Όιλ και η ΤΕΡΝΑ ανακοίνωσαν τη συνεργασία τους για την από κοινού κατασκευή μονάδας συνδυασμένου κύκλου εγκατεστημένης ισχύος 877 MW στην Κομοτηνή. Ας σημειωθεί ότι και οι δύο εταιρείες είχαν λάβει άδεια και προσφορά σύνδεσης, ξεχωριστά η κάθε μία, η Μότορ Όιλ για μονάδα 457 MW στο Σουσάκι (Άγιοι Θεόδωροι, Κορινθίας) και η ΤΕΡΝΑ για 665 MW στη ΒΙΠΕ Κομοτηνής. Τον Μάιο του 2022 προγραμματίζεται να τεθεί σε εμπορική λειτουργία η μονάδα ισχύος 826 MW που κατασκευάζει η Μυτιληναίος στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας. Η ΔΕΗ έχει ανακοινώσει ότι από το 2025 η υπό κατασκευή λιγνιτική μονάδα Πτολεμαΐδα 5, ισχύος 660 MW, θα μετατραπεί σε μονάδα καύσης φυσικού αερίου και μάλιστα με μεγαλύτερη ισχύ, της τάξης των 1.000 MW. Πρόσφατα, η Damco Energy, του ομίλου Κοπελούζου, ανακοίνωσε συμφωνία συνεργασίας με την AD ESM, την εταιρεία ηλεκτρισμού της Βόρειας Μακεδονίας για την κατασκευή μονάδας συνδυασμένου κύκλου στην Αλεξανδρούπολη, ισχύος 662 MW (για την οποία είχε ήδη αδειοδοτηθεί). Η AD ESM θα συμμε-

τάσχει με 25% στo πρότζεκτ και μία ποσότητα της ετήσιας παραγωγής, πιθανότατα το 25%, θα συμβασιοποιηθεί με μακροχρόνιο συμβόλαιο για εξαγωγή στη γειτονική χώρα. Εξάλλου άδεια και προσφορά σύνδεσης έχουν λάβει η ΔΕΗ για μονάδα 665 MW στην Κομοτηνή και ο όμιλος Καράτζη για μονάδα 660 MW, στη θέση Χάλκη του Κιλελέρ Λάρισας, ενώ ανάλογη επένδυση για μονάδα 826 MW στη Θεσσαλονίκη προετοιμάζει η Elpedison και σχετικό σχέδιο για μονάδα 651 MW έχει ανακοινώσει η ΕΛΒΑΛ ΧΑΛΚΟΡ. Είναι προφανές ότι οι σχεδιασμοί ξεπερνούν κατά πολύ τον στόχο του ΕΣΕΚ για 1,7 GW φυσικού αερίου ως το 2030 και ίσως η κίνηση Μότορ Όιλ - Τέρνα να αποτελεί προπομπό για άλλες συνεργασίες μεταξύ των παικτών. Ο στόχος της Ε.Ε. για κλιματική ουδετερότητα ως το 2050, που σημαίνει ότι ως τότε θα πρέπει να έχει καταργηθεί και το φυσικό αέριο από την ηλεκτροπαραγωγή, σε συνδυασμό με τη συνεχή αυστηροποίηση του νομοθετικού πλαισίου για το Κλίμα και τη ραγδαίως αυξανόμενη διείσδυση των ΑΠΕ και των νέων πράσινων τεχνολογιών, δημιουργούν μεσο-μακροπρόθεσμα ένα δύσκολο περιβάλλον για τις νέες μονάδες αερίου. Από την άλλη πλευρά, η ταχεία απολιγνιτοποίηση και οι διασυνδέσεις των νησιών και κυρίως της Κρήτης δημιουργούν σχεδόν αυτόματα τα αμέσως επόμενα χρόνια μία πρόσθετη καταναλωτική αγορά για τις παραγωγικές μονάδες του διασυνδεδεμένου συστήματος. Με βάση τον σχεδιασμό της ΔΕΗ εγκατεστημένη λιγντιτική ισχύς 4.337 MW θα έχει βγει εκτός συστήματος το 2023 (ήδη ένα μέρος

«έφυγε» με το σβήσιμο μονάδων του Αμυνταίου και της Καρδιάς), ενώ το 2022 θα τεθεί σε λειτουργία η Πτολεμαΐδα 5 με 660 MW. Eπίσης, η λειτουργία του καλωδίου Κρήτης - Αττικής από το 2023 -σύμφωνα με τον προγραμματισμό του ΑΔΜΗΕ- μαζί με τη μικρή διαδύνδεση Κρήτης - Πελοποννήσου, η οποία αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία φέτος το καλοκαίρι, θέτουν εκτός συστήματος περίπου άλλα 700 MW από τις πετρελαϊκές μονάδες του νησιού. Είναι φανερό ότι σε πρώτη φάση οι νέες μονάδες φυσικού αερίου -όσες τελικώς υλοποιηθούν από αυτές- επιδιώκουν ως ένα βαθμό να υποκαταστήσουν τη λιγντική ισχύ που θα εκλείψει, τις εξαγωγικές δυνατότητες προς τις γειτονικές χώρες, τις ανάγκες των νησιών, που διασυνδέονται στο σύστημα, Κρήτη, Κυκλάδες κ.λπ. και σταδιακά να αντικαταστήσουν παλαιότερες μονάδες αερίου, των οποίων οι εκπομπές ρύπων δεν θα πληρούν τους όλο και πιο περιοριστικούς κανονισμούς της Ε.Ε. Στην ίδια αγορά όμως διεισδύουν οι νέες ΑΠΕ, με ρυθμό εγκατάστασης της τάξης περίπου του 1 GW τον χρόνο, με βάση τα στοιχεία του 2020 για την επικράτεια (διασυνδεδεμένο και μη σύστημα). Η στοχαστικότητα των ΑΠΕ, δηλαδή η ασταθής και διακοπτόμενη παραγωγή τους, και η πολύ πρώιμη κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα συστήματα αποθήκευσης, μαζί με τη σταδιακή διεύρυνση της αγοράς ηλεκτρισμού όσο εισέρχονται νέες εφαρμογές όπως π.χ. ηλεκτροκίνηση, δίνουν το περιθώριο για νέες μονάδες φυσικού αερίου. Το ερώτημα είναι πόσες θα υλοποιηθούν από αυτές που σχεδιάζονται.

θέμα

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

«Γιατί ο εξωδικαστικός συμβιβασμός θα πετύχει» ■ Ο ειδικός γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Φώτης Κουρμούσης, μιλάει στο «Β.Ε.» ■ Τα μυστικά και τα SOS της νέας ρύθμισης Τoυ Σταύρου K. Χαρίτου

ρση των κατασχέσεων από τους τραπεζικούς λογαριασμούς, αλλά μόνο με άρση του τραπεζικού απορρήτου. Αυτό είναι το… καρότο και μαστίγιο της νέας ρύθμισης-μαμούθ για τα χρέη προς το Δημόσιο και τις τράπεζες, η πλατφόρμα της οποίας άνοιξε από την 1η Ιουνίου και ήδη συμπληρώνει 15 μέρες ζωής. Αυτό είναι και το κρίσιμο διάστημα. Μετά το 15θήμερο από την υποβολή της αίτησης, γραπτό ηλεκτρονικό μήνυμα θα αποσταλεί από την Ειδική

Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους στο οποίο θα περιγράφεται αναλυτικά το βάρος χρεών του οφειλέτη. Από κάθε πλευρά. Από τράπεζες, αν έχει δάνεια, ή εφορία και ασφαλιστικά ταμεία, αν έχει οφειλές. Μιλώντας στο «Β.Ε.», ο επικεφαλής της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους κ. Φώτης Κουρμούσης τόνισε ότι «χρειάστηκε 1,5 χρόνος διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς για να δώσουν το πράσινο φως σε μία τόσο γενναία ρύθμιση οφειλών, καθώς κάθε φορά έπρεπε να τους παρουσιάζω το αναλυτικό excel με τις προβολές στο

μέλλον για τη μείωση των βαρών των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών». Όπως εξηγεί ο κ. Κουρμούσης «δημιουργήσαμε ένα ηλεκτρονικό εργαλείο που στηρίζει, βήμα-βήμα, τους οφειλέτες, έτσι ώστε να τακτοποιήσουν τα χρέη τους προς το Δημόσιο, τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα του νέου εξωδικαστικού μηχανισμού παράγει μια αυτόματη ρύθμιση οφειλών, βάσει της αξίας της περιουσίας και του διαθέσιμου εισοδήματος, μετά την κάλυψη των εύλογων και ανελαστικών δαπανών, του οφειλέτη, των συνοφειλετών και εγγυητών του. Καλούμε όλους τους οφειλέτες-μισθωτούς, ελεύθερους επαγγελματίες, επιχειρηματίες, συνταξιούχους κ.ά., ανεξαρτήτως είδους οφειλής (π.χ. ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο, δάνεια με εγγύηση Ελληνικού Δημοσίου κ.λπ.) και ανεξαρτήτως παλαιότητας οφειλής, είτε πρόκειται για χρέη που δημιουργήθηκαν την περίοδο της υγειονομικής κρίσης είτε για χρέη που προϋπήρχαν, να υποβάλουν αίτηση ρύθμισης οφειλών και έτσι να λύσουν το πρόβλημα των υποχρεώσεων αυτών και να αποφύγουν τη λήψη μέτρων σε βάρος τους από τους πιστωτές». Τα καλά νέα είναι ότι με τη νέα ρύθμιση αίρονται τα κατασχετήρια και πλέον τα χρήματα που θα μπαίνουν στον τραπεζικό λογαριασμό του οφειλέτη δεν θα κατάσχονται για λογαριασμό της εφορίας ή για λογαριασμό του ασφαλιστικού ταμείου. Η ρύθμιση ή οι ρυθμίσεις αυτές πλέον θα είναι ισόβιες. Αυτό σημαίνει ότι οι ρυθμίσεις αυτές ήρθαν για να μείνουν για πάντα. Και θα τρέχουν παράλληλα με τη 12άρα ή 24άρα ρύθμιση της εφορίας. Πλην, όμως, θα πρέπει να έχουν υπόψη τους οι οφειλέτες ότι για να ενταχθούν στη ρύθμιση θα πρέπει να συναινέσουν στην άρση του τραπεζικού τους απορρήτου. Από τη στιγμή που θα κάνουν οι οφειλέτες αίτηση υπαγωγής στη ρύθμιση θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι θα χρειαστούν 15 εργάσιμες μέρες μέχρις

θέμα

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

ότου γίνει ο υπολογισμός των χρεών τους σε Δημόσιο και τράπεζες. Λογιστές αναφέρουν ότι αυτό μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη στη νέα ρύθμιση που φέρνει το υπουργείο Οικονομικών, διότι η ένταξη στις 12, στις 24, ή ακόμα και στις 48 δόσεις γίνεται πλέον αυτόματα μέσω του TAXIS. To TAXIS βλέπει τα χρέη και ο οφειλέτης (ή ο λογιστής του) πατά το enter στον υπολογιστή του και η ρύθμιση γίνεται αυτόματα και ακαριαία. Ο υπολογισμός των χρεών και η άρση του απορρήτου δεν αποκλείεται να αποτελέσουν εμπόδιο μέχρις ότου πειστεί ο οφειλέτης να δώσει το ok, κυρίως για λόγους προστασίας των προσωπικών του δεδομένων. Αναλυτικότερα, τα βασικά σημεία της νέας ρύθμισης οφειλών: Από 1ης Ιουνίου είναι ανοιχτή η πλατφόρμα που ρυθμίζει ο οφειλέτης με μία αίτηση όλα τα χρέη προς τράπεζες, funds, ΑΑΔΕ, ΕΦΚΑ και ΟΤΑ. – Προς το Δημόσιο η ρύθμιση γίνεται σε έως 240 δόσεις. – Προς τις τράπεζες η ρύθμιση αφορά σε έως 420 δόσεις. – Ελάχιστη δόση ορίζονται τα 50 ευρώ μηνιαίως. – Πρέπει να έχει κανείς συνολικά χρέη προς όλους άνω των 10.000 ευρώ. – Δεν πρέπει να χρωστάει κανείς μόνο σε μία τράπεζα. Χρειάζεται τουλάχιστον δύο τράπεζες, και δεν μπορεί η μία να έχει πάνω από 90% του συνολικού χρέους. – Γίνεται να χρωστάει μόνο στο Δημόσιο και να ρυθμίσει π.χ. μόνο ΑΑΔΕ ή ΕΦΚΑ. – Ο αριθμός δόσεων και το κούρεμα χρέους υπολογίζεται βάσει αξίας περιουσίας (δηλ. ακινήτων) και εισοδημάτων (λαμβάνοντας υπόψη τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης). – Για χρέη επιχειρήσεων πάνω από 1 εκατ. απαιτείται business plan. – Οι δόσεις επιβαρύνονται με επιτόκιο (Δημόσιο 5% και τράπεζες 3,75% ετησίως). – Μπορεί να επιλέξει κανείς να πληρώσει και σε λιγότερες δόσεις για να

Τα SOS

Οι ενδιαφερόμενοι θα υποβάλουν αίτηση ενδιαφέροντος, παρέχοντας εξουσιοδότηση για την άρση τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου. Το σύστημα θα αντλεί όλα τα στοιχεία που αφορούν σε οφειλές, εισοδήματα και περιουσιακά στοιχεία. Έπειτα αυτοματοποιημένα η πλατφόρμα θα ορίζει τη ρύθμιση για εφορία και ασφαλιστικά ταμεία. Πιστωτικά ιδρύματα και funds θα υποβάλουν πρόταση ρύθμισης. Αν η πρόταση εξασφαλίσει τη συναίνεση οφειλέτη και πλειοψηφίας πιστωτών θα αποστέλλεται σε εφορία

2. 3. 4. 5.

γλιτώσει τόκους. Το κούρεμα προς το Δημόσιο δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από 95% για τα πρόστιμα, 85% για προσαυξήσεις και τόκους εκπρόθεσμης καταβολής, και 75% για το κεφάλαιο. Δεν γίνεται καθόλου κούρεμα κεφαλαίου σε παρακρατούμενους φόρους όπως ΦΠΑ, ΦΜΥ. Το κούρεμα προς τράπεζες δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο του 80% του κεφαλαίου. Δεν υπάρχει όριο μέγιστου κουρέματος για τόκους. – Το ποσό μηνιαίας δόσης αυξάνεται σταδιακά μετά από 1 και 4 έτη. Η λογική είναι ότι σε πιέζει να βγάζεις και να δηλώνεις μεγαλύτερα εισοδήματα στο μέλλον (πρόγραμμα step up). Μετά την αίτηση, παράγεται αυτομάτως η ρύθμιση (δηλ. με αλγόριθμο). Οι πιστωτές ψηφίζουν αν συμφωνούν. Το Δημόσιο ψηφίζει πάντα θετικά. Αν η πλειοψηφία 60% των πιστωτών ψηφίσει θετικά τότε η ρύθμιση επιβάλλεται και σε αυτούς που ψήφισαν αρνητικά.

Κούρεμα οφειλής

– Στο Δημόσιο έως 95% των τόκων από πρόστιμα. – Έως 85% των τόκων και προσαυξήσεων από απαιτήσεις σε Δημόσιο και ταμεία λόγω εκπρόθεσμης καταβολής. – Η ρύθμιση οφειλών με το Δημόσιο και τους φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης

και ταμεία για έγκριση. Αν τηρούνται οι προϋποθέσεις θα παρέχεται η έγκριση. Στοιχεία εξωδικαστικής ρύθμισης: – Ο οφειλέτης θα αποπληρώνει συνολικά ποσό ίσο με την αξία της περιουσίας του. – Ως αξία νοείται η μεγαλύτερη μεταξύ αντικειμενικής και εμπορικής πλην 3%. – Πέραν αυτού, καταβολή ποσού ανάλογα με εύλογες δαπάνες διαβίωσης, αν είναι φυσικό πρόσωπο. – Καταβολή ποσού ανάλογα με αναγκαίο κεφάλαιο κίνησης. αν είναι νομικό πρόσωπο.

επιβαρύνεται με επιτόκιο ίσο με το euribor τριμήνου, προσαυξημένο κατά 5%. – Η ρύθμιση οφειλών με τους χρηματοδοτικούς φορείς επιβαρύνεται με επιτόκιο ίσο με το euribor/libor τριμήνου/ μηνός, προσαυξημένο κατά 3,25% για εξασφαλισμένες οφειλές και 4,5% για μη εξασφαλισμένες οφειλές. – Το ποσό μηνιαίας δόσης αυξάνεται σταδιακά μετά από 1 και 4 έτη. Ελάχιστη μηνιαία δόση – Στα ταμεία 50 ευρώ. – Σε τράπεζες και funds 50 ανά δάνειο με εξασφάλιση. – Και 50 ευρώ ανά πιστωτή για δάνεια χωρίς εξασφάλιση. Μέγιστος αριθμός δόσεων – Μέγιστος αριθμός δόσεων ρύθμισης αποπληρωμής οφειλής προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης είναι 240. – Μέγιστος αριθμός δόσεων ρύθμισης αποπληρωμής οφειλής προς εξασφαλισμένες τράπεζες και funds είναι 420 δόσεις. – 240 δόσεις για μη εξασφαλισμένα δάνεια φυσικών προσώπων και 180 δόσεις για νομικά πρόσωπα. Μέγιστο όριο ηλικίας αποπληρωμής των δανείων για φυσικά πρόσωπα τα 85 έτη.

ενέργεια

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Big Business… υδρογόνου!

Όλα τα σχέδια των μεγάλων της ενέργειας στην Ελλάδα ■ Η χρήση του υδρογόνου, ως ενεργειακό καύσιμο, θα δημιουργήσει νέα δεδομένα και αποτελεί μεγάλη ευκαιρία για τους ομίλους που θα δραστηριοποιηθούν με επιτυχία στη νέα αυτή αγορά ■ Τι είναι το White Dragon στο οποίο συμμετέχουν μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις, όπως οι ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ, ΕΛΠΕ, Motor Oil, Μytilineos, Cenergy, ΤΕΡΝΑ, Solaris (Πολωνία) Τoυ K.A. φραγκουλη

ι μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι της χώρας, ΔΕΗ, ΕΛΠΕ, Μotor Oil, Energean, Mytilineos και Copelouzos, ετοιμάζονται να αδράξουν την ευκαιρία για τη χρήση του υδρογόνου ως καυσίμου και σχεδιάζουν τις επόμενες επενδυτικές τους κινήσεις για να επικρατήσουν στη νέα αγορά που δημιουργείται. ΔΕΗ: Η εταιρεία έχει δύο προτάσεις, μία για την κατασκευή μονάδας υδρογόνου ισχύος 100 MW στη Μεγαλόπολη και μία αντίστοιχης ισχύος στη Δυτική Μακεδονία. Επίσης εξετάζει να μετατρέψει τη μονάδα παραγωγής ενέργειας στην Πτολεμαΐδα 5 σε μονάδα καύσης φυσικού αερίου και υδρογόνου μετά το πέρας της περιόδου καύσης λιγνίτη. Mytilineos: Την είσοδό της στη δυναμική αγορά του υδρογόνου πραγματοποίησε η Mytilineos με τη συμφωνία με την ιταλική NextChem, με στόχο την κατασκευή μονάδας «πράσινου» υδρογόνου, μέσω ηλεκτρόλυσης, στην Ιταλία. Βάσει της συμφωνίας, ο Τομέας RSD της MYTILINEOS θα αξιοποιήσει την εξειδίκευση της NextChem και του Ομίλου Maire Tecnimont στις τεχνολογίες υδρογόνου, για να αναπτυχθεί στον εν λόγω τομέα. Ο όμιλος είναι έτοιμος να εφαρμόσει διεθνώς όπου έχει ΑΠΕ το νέο επιχειρηματικό μοντέλο, που δημιουργεί σε συνεργασία με τη NextChem. Σημειώνεται ότι η NextChem διαθέτει τέσσερις τεχνολογικές λύσεις για την παραγωγή υδρογόνου, με διαφορετικά επίπεδα έντασης άνθρακα και στοχεύει στη δημιουργία ολοκληρωμένων πλατφορμών με μονάδες παραγωγής ενέργειας, με σκοπό την ενεργειακή μετάβαση. Αυτή η συνεργασία για την ελληνική εταιρεία αποτελεί μόνο την αρχή, καθώς σύντομα σκοπεύει να επεκτείνει την πρακτική αυτή και σε άλλες φωτοβολταϊκές μονάδες. Energean: Σχέδιο για την κατασκευή μικρής κλίμακας μονάδας μπλε υδρογόνου στις εγκαταστάσεις της εταιρείας στην Καβάλα, κοντά στο κοίτασμα του Πρίνου, έχει η Energean. Ειδικότερα, η πρότασή της αφορά την κατασκευή εγκαταστάσεων αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα και εργοστασίου υδρογόνου στη Βόρεια. Ελλάδα, κοντά στον Πρίνο. Tο ύψος του project πλησιάζει τα 500 εκατ. δολάρια και, εάν εγκριθεί, θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο

Ανάκαμψης της Ε.Ε. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα παράγει περίπου 60 εκατ. μετρικούς τόνους διοξειδίου του άνθρακα τον χρόνο, επομένως το project της Energean υπολογίζεται ότι θα βοηθούσε τη χώρα να μειώσει τις εκπομπές της περίπου κατά 2,5 εκατ. τόνους ή κατά 4%, με περαιτέρω μειώσεις να είναι δυνατές στο μέλλον. ΕΛΠΕ: Σχέδια για τη μετεξέλιξη του διυλιστηρίου της Ελευσίνας σε πρότυπο διυλιστήριο ενεργειακής μετάβασης έχει η εταιρεία που στοχεύει στο «πρασίνισμα» του διυλιστηρίου της Θεσσαλονίκης. Στο διυλιστήριο της Ελευσίνας προωθείται η υλοποίηση έργου «μπλε» υδρογόνου με μονάδα δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα, αλλά και ένα πιλοτικό έργο παραγωγής «πράσινου» υδρογόνου με ηλεκτρόλυση από ενέργεια που θα παράγεται από φωτοβολταϊκό πάρκο το οποίο θα αναπτυχθεί εντός των εγκαταστάσεων του διυλιστηρίου. Motor Oil: Σχεδιάζει μονάδα παραγωγής υδρογόνου σε συνεργασία με το Ίδρυμα Έρευνας και Τεχνολογίας, το Εργαστήριο Θαλασσίων Μεταφορών και τη Σχολή Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων. Η εταιρεία έχει εκπονήσει ήδη μελέτη για τη χρήση του υδρογόνου ως ναυτιλιακού καυσίμου διεθνούς αγοράς, ενώ η πρόταση περιλαμβάνει και σύνδεση της μονάδας που θα κατασκευαστεί με το δίκτυο του ΔΕΣΦΑ. Enel Green Power: Σχεδιάζει το έργο Green Hydrogen-NEMO project, που αφορά την παραγωγή πράσινου υδρογόνου. Θα παράγεται από έργα που θα αναπτύξει η εταιρεία, αιολικά ή φωτοβολταϊκά, και η χρήση του θα είναι για βιομηχανική χρήση σε εργοστάσια της βιομηχανικής ζώνης του Βόλου. Ο ηλεκτρολύτης έχει υπολογιστεί στο μέγεθος των 100 MW σε 6 συστοιχίες και το έργο αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2025 και να έχει διάρκεια ζωής 15 έτη. ΔΕΠΑ Εμπορίας - Σωληνουργεία Κορίνθου: Η ΔΕΠΑ Εμπορίας, η ΔΕΠΑ Διεθνών Έργων και η Σωληνουργεία Κορίνθου (CPW) προχώρησαν πρόσφατα στην υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας (MoU), το οποίο στοχεύει στην υλοποίηση κοινών δράσεων για την προώθηση και την επέκταση της χρήσης του υδρογόνου στο ενεργειακό σύστημα της Ελλάδας. Η Σωληνουργεία Κορίνθου έχει εκφράσει το ενδιαφέρον της για να αναπτύξει και να επενδύσει στην τεχνολογία μεταφοράς υδρογόνου.

διεθνή

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Το συμβόλαιο του… αρχιμαφιόζου Πεκέρ στον Ερντογάν ■ Ο σουλτάνος στριμώχνεται και βγάζει πάλι το Γιαβούζ για έρευνες στη Ν.Α. Μεσόγειο Τoυ Σταύρου K. Χαρίτου

ν είχαν και… υπότιτλους στα ελληνικά οι εκρηκτικοί μονόλογοι του Τούρκου αρχιμαφιόζου Σεντάτ Πεκέρ, τότε θα μιλούσαμε για ένα πολύ απολαυστικό θέαμα! Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ασθένεια από το «κυρίαρχο θέμα», όπως αποκαλεί ο Σαίξπηρ την εξουσία. Κανένα ναρκωτικό δεν μεθάει τόσο το άτομο, μεγαλώνοντας απεριόριστα κι ασυγκράτητα την οίηση και την αυθάδεια, όσο η εξουσία. Κι όπως φαίνεται, αυτό αγγίζει τον βαθύ μουσουλμανικό κόσμο στον οποίο κατατάσσει τη χώρα του με τις άφρονες επιλογές του ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η γύμνια του βασιλιά, όμως, έρχεται από τον γελωτοποιό, όπως κάλλιστα μας δίδασκε το γνωστό παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Έτσι, λοιπόν, ο άνθρωπος-κλειδί σε ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά σκάνδαλα της Τουρκίας εδώ και πολλά χρόνια δεν είναι κανένας άλλος από έναν παράταιρο επώνυμο στο Youtube. Μασάει τα λόγια του, πιθανώς ως αποτέλεσμα των πάρα πολλών ενέσεων botox, φοράει ένα ξεκούμπωτο πουκάμισο και κάθεται πίσω από ένα γραφείο στολισμένο με χάντρες προσευχής, σελίδες σημειώσεων και ένα άδειο φανάρι. Τον περασμένο μήνα, ωστόσο, ο Πεκέρ, ένας καταδικασμένος αρχιμαφιόζος, έκανε εκατομμύρια Τούρκους να κολλήσουν στις οθόνες τους καθώς έπαιρνε την εκδίκησή του από την κυβέρνηση του προέδρου Ερντογάν. Ο οποίος, προφανώς πανικόβλητος, ετοιμάζει ένα ακόμα θερμό καλοκαίρι, με την

οικονομία του να βρίσκεται στα βράχια, αφού 1 δολάριο έφτασε να στοιχίζει 8,5 λίρες… Οι ισχυρισμοί του είναι αναπόδεικτοι μεν, αλλά εκρηκτικοί. Σε μια σειρά από βίντεο ο Πεκέρ κατηγόρησε τον γιο του πρώην πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ για διακίνηση ναρκωτικών και έναν βουλευτή του κυβερνώντος κόμματος για συμμετοχή στον θάνατο μιας νεαρής γυναίκας. Ισχυρίζεται ότι έβαλε να ξυλοκοπήσουν έναν άλλο πολιτικό επειδή είχε προσβάλει τον πρόεδρο και πιστώνεται την επίθεση στα γραφεία μιας από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της χώρας. Ισχυρίζεται επίσης ότι ο Σουλεϊμάν Σοϊλού, ο υπουργός Εσωτερικών της χώρας, του προσέφερε αστυνομική προστασία.

Τα βίντεο

Τα επτά βίντεο έχουν τουλάχιστον 55 εκατομμύρια προβολές. Οι περισσότερες από αυτές φαίνεται να γίνονται καθ’ οδόν. Οι πολιτικοί της αντιπολίτευσης και ακόμη και ορισμένα μέλη του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚ) ζήτησαν έρευνα. Αυτό που δείχνουν οι ισχυρισμοί, δήλωσε ο Κεμάλ Κιλιντσάρογλου, αρχηγός του κόμματος της αντιπολίτευσης, είναι ότι η μαφία έχει γίνει εταίρος του κυβερνητικού συνασπισμού. «Ακόμη και το ένα χιλιοστό αυτών των ισχυρισμών να είναι αληθές, είναι καταστροφικό» δήλωσε ο Κεμίλ Τσιτσέκ, υψηλόβαθμο στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος. Εν τω μεταξύ, ο Σουλεϊμάν Σοϊλού αρνείται τις κατηγορίες. Απέρριψε τις εκκλήσεις για παραίτησή του, ζήτησε ο

Πεκέρ να κατηγορηθεί για συκοφαντική δυσφήμιση και να τον προκάλεσε να επιστρέψει στην Τουρκία. Ο ίδιος χαρακτήρισε τις κατηγορίες ως μέρος μιας «διεθνούς προσπάθειας» και κατηγόρησε την Αμερική και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (UΑE) ότι προσπαθούν να ανατρέψουν την κυβέρνηση της Τουρκίας. Ο Πεκέρ, ο οποίος εγκατέλειψε την Τουρκία πριν από δύο χρόνια, πιστεύεται ότι ζει στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ο Σοϊλού δεν βοηθά τον εαυτό του. Αργά στις 24 Μαΐου πλήθος υποστηρικτών συγκεντρώθηκαν γύρω από τον υπουργό έξω από έναν τηλεοπτικό σταθμό, παραβιάζοντας τους κανόνες απαγόρευσης της κυκλοφορίας που ο ίδιος είχε θεσπίσει. Τους ευχαρίστησε θερμά. Το σκάνδαλο έφερε στο προσκήνιο μνήμες από τη δεκαετία του 1990, όταν το κράτος συνεργαζόταν τακτικά με εγκληματικές ομάδες για να κυνηγήσει τους αντιπάλους του, από δημοσιογράφους έως Κούρδους ηγέτες. Εκατοντάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν. Ορισμένοι από τους αποκρουστικούς χαρακτήρες εκείνης της εποχής έκαναν ξανά την εμφάνισή τους, εν μέρει χάρη στην αμνηστία που δόθηκε πέρσι.

Who is who

Μέχρι σήμερα έχουν προβληθεί επτά επεισόδια (έως τις 7/6 που γράφονται αυτές οι γραμμές) του «σίριαλ Πεκέρ», ενώ ο ίδιος έχει δεσμευθεί ότι θα φτάσουν τα δώδεκα. Παρά το γεγονός ότι τα επίμαχα βίντεο έχουν μπλοκαριστεί, ώστε να μην μπορούν να τα δουν στην Τουρκία, διάφορες παράνομες διαδικτυακές πλατφόρμες τα προβάλλουν, με αποτέλεσμα οι προβολές να ξεπερνούν τα 30 εκατομμύρια. Ο 49χρονος άνδρας, μονάχα άγιος δεν είναι, ούτε άλλωστε παριστάνει πως είναι. Δεν αρνείται το βεβαρημένο παρελθόν του. Γεννήθηκε το 1971 στο Ανταπαζαρί, στην τουρκική επαρχία Σακαρία. Πέρασε πολύ χρόνο στη Γερμανία. Στη δεκαετία του 1990 ανέβηκε στην κλίμακα του οργανωμένου εγκλήματος. Η δράση του περιλάμβανε δολοφονίες, διακίνηση ναρκωτικών και πολλές επιθέσεις. Είχε δικαστεί για τη δολοφονία

διεθνή

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

του λαθρεμπόρου ναρκωτικών Αμπντουλά Τοπτσού, αλλά αθωώθηκε. Οι δύο άλλοι συγκατηγορούμενοί του στην ίδια υπόθεση, που θεωρούνται υπάλληλοι του Πεκέρ, καταδικάστηκαν σε ισόβια. Μετά από αυτό, κατέφυγε στη Ρουμανία και καταζητούνταν, μεταξύ άλλων, για εκβιασμό, «προστασία», εξαναγκασμό και υποκίνηση σε δολοφονία.

Το Κόμμα

Εκείνη την περίοδο, ο Πεκέρ είχε συμφωνήσει με έναν υπουργό και έναν βουλευτή από το Κόμμα της Μητέρας Πατρίδας (Γιλμάζ) να φυλακιστεί μονάχα έναν χρόνο, με αντάλλαγμα κάποια άγνωστη χάρη. Πράγματι, επέστρεψε το 1998 στην Τουρκία και παραδόθηκε στις αρχές. Ομολόγησε την ενοχή του για τα εγκλήματα που κατηγορείτο και κρίθηκε ένοχος. Οι εισαγγελείς ζήτησαν φυλάκιση τουλάχι στον 7,5 ετών, αλλά ο Πεκέρ καταδικάστηκε σε οκτώ μήνες και 29 ημέρες! Απελευθερώθηκε στις 24 Μαΐου 1999. Οι περιπέτειές του με τη Δικαιοσύνη δεν σταμάτησαν εκεί. Το 2005 συνελήφθη κατά την «Επιχείρηση Πεταλούδα». Δύο χρόνια αργότερα κρίθηκε ένοχος ως αρχηγός εγκληματικής οργάνωσης για ληστεία, πλαστογραφία και ψευδορκία. Καταδικάστηκε σε 14 χρόνια και πέντε μήνες. Στις 30 Μαΐου 2008, όντας φυλακισμένος, παντρεύτηκε τη δικηγόρο του Οζγκέ Γιλμάζ. Το όνομα του Πεκέρ ενεπλάκη στην υπόθεση της απόπειρας δολοφονίας Κούρδων πολιτικών και του βραβευμένου με Νόμπελ Τούρκου συγγραφέα Ορχάν Παμούκ. Παρόλα αυτά αποποιείται τον χαρακτηρισμό «αφεντικό του οργανωμένου εγκλήματος». Εξάλλου, μόλις λίγα χρόνια νωρίτερα έλαβε το κορυφαίο φιλανθρωπικό βραβείο της Τουρκίας από μία από τις κορυφαίες εφημερίδες της χώρας!

Ελίτ

Συναναστρεφόταν με την πολιτική και οικονομική ελίτ, ενώ εμφανιζόταν συχνά δημοσίως με καλλιτέχνες και κορυφαίους δημοσιογράφους. Στο παρελθόν ήταν τακτικός προσκεκλημένος στις επίσημες εκδηλώσεις του Τούρκου προέδρου. Οι φωτογραφίες του με τον Ερντογάν

Προσευχές

έχρι πρόσφατα, ο Πεκέρ αποτελούσε μέρος των προσευχών της κυβέρνησης. Ο αρχινονός, ο οποίος εξέτισε ποινή φυλάκισης για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης, εκβιασμό και απαγωγή, συναντήθηκε με τον Ερντογάν τουλάχιστον μία φορά, οργάνωνε συγκεντρώσεις υπέρ του, και κέρδισε το βραβείο του «καλύτερου επιχειρηματία» της Τουρκίας. Όταν μια ομάδα ακαδημαϊκών έγραψε μια επιστολή στην οποία επέκρινε μια κυβερνητική επίθεση εναντίον Κούρδων ανταρτών, ο Πεκέρ ορκίστηκε να «του πιει το αίμα». Ισχυρίζεται ότι έπεσε σε δυσμένεια όταν ο γαμπρός του Ερντογάν στράφηκε εναντίον του. Παράλληλα, τα βίντεο δημιουργούν αμηχανία στα μέσα ενημέρωσης και τη δικαιοσύνη της Τουρκίας, που δεν τολμούν πλέον να εξετάσουν τη διαφθορά των ανώτερων κλιμακίων ή να ερευνήσουν ανώτερους αξιωματούχους, πόσω μάλλον μέλη της οικογένειας του Ερντογάν. Ένας δημοσιογράφος του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων της Τουρκίας που έθεσε σε υπουργό ένα ερώτημα σχετικά με τους ισχυρισμούς του είχαν από την εποχή εκείνη προκαλέσει αντιδράσεις εξαιτίας της φήμης του Πεκέρ ως αρχιμαφιόζου. Συχνά υπερασπιζόταν δημοσίως τον Ερντογάν, έχοντας, μάλιστα, βιντεοσκοπημένες ομιλίες στις οποίες απειλούσε οπαδούς του κινήματος Γκιουλέν.

Εκδίκηση

Όπως λέει, τα βίντεο που δεν αφήνουν τον Ερντογάν να κοιμηθεί αποτελούν εκδίκηση για την κακομεταχείριση των παιδιών του από την τουρκική αστυνομία, κατά τη διάρκεια επιδρομής στο σπίτι του. Ο Πεκέρ ισχυρίζεται ότι μέχρι να συμβεί αυτό απολάμβανε απόλυτη ασυλία από τον ίδιο τον υπουργό Εσωτερικών Σοϊλού. Όταν, μάλιστα, ο αρχιμαφιόζος βρέθηκε σε πόλεμο με ένα αντίπαλο συνδικάτο

Πεκέρ έχασε τη δουλειά του την επόμενη μέρα. Το μεγαλύτερο προηγούμενο σκάνδαλο διαφθοράς επί εποχής Ερντογάν ήταν σε μεγάλο βαθμό έργο γραφειοκρατών πιστών μιας θρησκευτικής αίρεσης, οι οποίοι έφεραν στο φως αποδεικτικά στοιχεία για δωροδοκία και ξέπλυμα χρήματος από υπουργούς της κυβέρνησης. Σήμερα, το βάρος της λογοδοσίας των κρατούντων φαίνεται να πέφτει στους ώμους ενός μαφιόζου. Ο Τούρκος πρόεδρος εμφανίζεται εξοργισμένος, καθώς οι κατηγορίες του Πεκέρ είναι συγκεκριμένες, με ονόματα και ημερομηνίες. Εξού και έχουν προκαλέσει θύελλα στην πολιτική σκηνή στην Τουρκία. Θύελλα η οποία ροκανίζει πολιτικά και εκλογικά τον Ερντογάν και το κόμμα του. Γι’ αυτό και αντί να απαντήσει στις συγκεκριμένες κατηγορίες, περιορίστηκε στη δήλωση ότι στόχος των βίντεο είναι να βλάψουν την Τουρκία, προσθέτοντας ότι θα κυνηγήσει τους εγκληματίες. Όπως ήταν αναμενόμενο, αμέσως μετά, η Εισαγγελία της Άγκυρας εξέδωσε ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Πεκέρ. εγκλήματος, ο Σοϊλού του προσέφερε μέχρι και ισχυρή αστυνομική προστασία. Η ρήξη προκλήθηκε όταν ήρθε σε σύγκρουση με τον γαμπρό του Ερντογάν, τον Αλμπαϊράκ. Η σύγκρουσή τους πήρε διαστάσεις σε τέτοιο βαθμό που ο Πεκέρ τον κατηγόρησε δημοσίως ότι ήθελε τον αφανισμό του.

Αστυνομία

Πηγές του στην αστυνομία τον ειδοποίησαν ότι επίκειται επιδρομή στην οικεία του και έτσι κατάφερε να διαφύγει εγκαίρως. Αρχικά βρήκε καταφύγιο στα Βαλκάνια. Απελάθηκε τον περασμένο Ιανουάριο από τη Βόρεια Μακεδονία στο Κοσσυφοπέδιο, όταν εντοπίστηκε στα Σκόπια. Ο Πεκέρ διέμεινε εκεί με πλαστό διαβατήριο στο όνομα Ξαντίν Αντεμόφσκι. Οι Αρχές των Σκοπίων δεν εξηγήσαν

διεθνή γιατί ένας Τούρκος πολίτης απελάθηκε στο Κοσσυφοπέδιο, όπως ο ίδιος ζήτησε, κι όχι στην Τουρκία. Στη συνέχεια πέρασε ένα διάστημα στο Μαρόκο και κατέληξε στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, από όπου και άρχισε να αναρτά στο Youtube τα βίντεό του. Παρά την προσπάθεια αξιωματούχων στην Άγκυρα να τον καταστήσουν γραφικό, ο Πεκέρ αποδεικνύεται δεινός πολιτικός σκακιστής. Ξεδιπλώνει με μαεστρία υποθέσεις που όχι μόνο φέρνουν σε δύσκολη θέση τους αντιπάλους του, αλλά και την τουρκική Εισαγγελία, η στάση της οποίας είναι τουλάχιστον σκανδαλώδης και την εκθέτει στην κοινή γνώμη.

Εισιτήριο

Ο Πεκέρ, μάλιστα, είπε για άλλη μια φορά ότι ο Σοϊλού ήταν «το εισιτήριο επιστροφής μου». Το πρώτο του βίντεο καταπιάστηκε με την ομάδα «Pelikan», μια παρακρατική οργάνωση που δημιουργήθηκε από τον Αλμπαϊράκ, τον γαμπρό του Ερντογάν και πρώην υπουργό Οικονομικών. Σε άλλο βίντεο, κατηγόρησε τον γιο του πρώην πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ ότι βρίσκεται στην κορυφή ενός δικτύου διακίνησης κοκαΐνης από τη Βενεζουέλα στην Τουρκία. Αποκάλυψε ότι ο Ερκάν Γιλντιρίμ, που είναι κι αυτός στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος, επισκέφθηκε τη Βενεζουέλα για να δημιουργήσει τη νέα διαδρομή τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο 2021. Σε μία άλλη εμφάνισή του, ο Πεκέρ κατονόμασε τον πρώην υπουργό Εσωτερικών Μεχμέτ Αγκάρ ως εγκέφαλο πίσω από τη δολοφονία του δημοσιογράφου Ουγούρ Μουμτζού το 1993. Ο Ουγούρ Μουμτζού, που εργαζόταν για την εφημερίδα «Cumhuriyet», σκοτώθηκε στην Άγκυρα σε επίθεση με εκρηκτικά την ώρα που ξεκινούσε το αυτοκίνητό του. Οι υπεύθυνοι της δολοφονίας του δεν βρέθηκαν ποτέ. Αποκαλύπτει πως μια γυναίκα που κατήγγειλε για βιασμό τον γιο του Αγκάρ, βρέθηκε νεκρή λίγο καιρό αργότερα. Η Εισαγγελία σταμάτησε γρήγορα όλες τις έρευνες. Τον έχει κατηγορήσει για κατάσχεση μιας μαρίνας πολυτελών γιοτ από τον Μουμπαρίζ Μανσίμοφ, ο οποίος καταδικάστηκε σε φυλά-

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Στόχοι

πιπλέον, πλήττει προσεκτικά τους στόχους του, φέρνοντας, μάλιστα, τον έναν αντιμέτωπο με τον άλλον. Μοιάζει, όμως, να γνωρίζει και τους βασικούς κανόνες του πόκερ, μιας και δεν έχει ανοίξει τα χαρτιά του ως προς την ασυλία ή, σωστότερα, την προστασία που απολαμβάνει από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ο Πεκέρ εξομολογείται στα βίντεό του και δικά του εγκλήματα, περιγράφοντας πώς οι άντρες του επιτέθηκαν στα γραφεία μιας εφημερίδας το 2015. Διηγείται την επιχείρηση εκφοβισμού ακαδημαϊκών και διανοουμένων που στήριζαν το νόμιμο κουρδικό κόμμα HDP κατόπιν εντολής αξιωματούχων του κυβερνώντος κόμματος. Εξομολογήθηκε ότι συνέβαλε στην κατάσχεση περιουσιακών τους στοιχείων, αλλά και στη λεηλασία πολιτικών αντιπάλων του Ερντογάν. Αγαπημένος στόχος του είναι ο άλλοτε «κολλητός» του υπουργός Εσωτερικών Σοϊλού, τον οποίο αποκαλεί ειρωνικά «γόη». Ο Πεκέρ ισχυρίκιση πέντε ετών επειδή ήταν γκιουλενιστής.

Αντισυνταγματάρχης

Ο Πεκέρ κατηγόρησε επίσης έναν πρώην αντισυνταγματάρχη, υψηλόβαθμο στέλεχος της τουρκικής μυστικής υπηρεσίας, τον Κορκούτ Εκέν, ότι διέταξε τη δολοφονία του Τουρκοκύπριου δημοσιογράφου Κουτλού Ανταλί, ο οποίος πυροβολήθηκε έξω από το σπίτι του το 1996. Ούτε κι εδώ βρέθηκαν οι υπεύθυνοι. Ο Πεκέρ κατηγόρησε επίσης τον υπουργό Περιβάλλοντος Μουράτ Κουρούμ και άλλους αξιωματούχους ότι είναι κρυπτο-γκιουλενιστές. Ο Κούρδος δικηγόρος Ερέν Κεσκίν, συμπρόεδρος της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δήλωσε ότι ο Πεκέρ «έχει αρχίσει να αποκαλύπτει αλήθειες, για τις οποίες μιλάμε εδώ και χρόνια, αλλά δεν μπορούσαμε να κάνουμε κανέναν εισαγγελέα να αναλάβει δράση». Όλοι οι εμπλεκόμενοι, βέβαια, έχουν αρνηθεί κατηγορηματικά

στηκε στα βίντεο ότι οι σχέσεις με την οικογένειά του βοήθησαν τον Σοϊλού να ανέλθει στην ιεραρχία του άλλοτε κυβερνώντος Κόμματος Ορθού Δρόμου πριν ενταχθεί στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης το 2012, όταν πια το κόμμα του Ερντογάν είχε κυριαρχήσει στην πολιτική σκηνή. Ισχυρίστηκε επίσης ότι ο Σοϊλού τον βοήθησε να αποφύγει τη σύλληψη και να φύγει από την Τουρκία στις αρχές 2020, ειδοποιώντας τον εγκαίρως. Περιγράφει ότι ένας σύμβουλος του Σοϊλού είχε ένα αυτοκίνητο αξίας 191.000 δολαρίων και ένα σπίτι αξίας 600.000 δολαρίων και αναρωτιέται πώς απολαμβάνει τέτοιες πολυτέλειες κάποιος με μισθό 1.195 δολάρια. Ισχυρίστηκε, επίσης, ότι ένας συγγενής του υπουργού, ο Σαντίκ Σοϊλού, «βρίσκεται στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Αστικοποίησης όλη την ώρα» και έχει λόγο για τα σχέδια ανάπτυξης ζωνών, παρά το γεγονός ότι δεν κατέχει επίσημη θέση. τους ισχυρισμούς του. Ο Σοϊλού έφτασε στο σημείο να παραχωρήσει μία τρίωρη συνέντευξη, σε μία προσπάθεια να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να αποκρούσει τις «συκοφαντίες», όπως χαρακτηριστικά είπε. Παρ’ ότι ο Πεκέρ δεν έχει ακόμα αγγίξει τον «αδελφό Ταγίπ», όπως αποκαλεί τον Ερντογάν, η αποδόμηση των συνεργατών του εκθέτει ανεπανόρθωτα τον Τούρκο πρόεδρο. Εκτός από το να βγάζει στη φόρα τα άπλυτα δύο δεκαετιών του καθεστώτος Ερντογάν, ο Πεκέρ καλεί τον κόσμο σε εξέγερση. Απευθύνεται ειδικά στους νέους της χώρας, ζητώντας τους να αμφισβητήσουν το πολιτικό καθεστώς: «Αγαπημένα αδέλφια μου, αδέλφια μου κάτω των 40 ετών… Πρέπει να φτιάξετε έναν νέο κόσμο, μια νέα χώρα… Έρχονται δύσκολες ημέρες. Θα πρέπει να ενωθούμε και να αγωνιστούμε…». Τέλος, κάθε βίντεό του κλείνει με τη φράση «δεν τελείωσε, θα τα ξαναπούμε».

θέμα

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Πώς εντοπίζονται οι μυστικοί λογαριασμοί

Οι ειδικοί μπορούν να αναζητήσουν ηλεκτρονικά αποθηκευμένες πληροφορίες για σύμβολα ψηφιακών νομισμάτων ή να εντοπίσουν τους κωδικούς σύνδεσης. Μπορούν επίσης να ελέγξουν αν τυχόν υπάρχουν emails επιβεβαίωσης συναλλαγών ή μεταφοράς χρημάτων σε τραπεζικούς λογαριασμούς. Μπορεί ακόμη να υπάρχουν εγγραφές εσόδων από κρυπτονομίσματα σε προηγούμενες φορολογικές δηλώσεις. Υπάρχουν δε και περιπτώσεις ανθρώπων που δηλώνουν τα κρυπτονομίσματα που έχουν στην κατοχή τους όταν κάνουν κάποια αίτηση για δάνειο, ώστε να αυξήσουν τις πιθανότητες να εγκριθεί.

Δυσκολίες και κόστος

Τα κρυπτονομίσματα ως μέσον απόκρυψης χρήματος ■ Ποια crypto εντοπίζονται δυσκολότερα

πορεί τα κρυπτονομίσματα να αποτελούν μία επένδυση υψηλού ρίσκου, κάποιοι όμως θεωρούν ότι αποτελούν τον καλύτερο τρόπο για να προστατεύσουν την περιουσία τους από ένα δύσκολο και ακριβό… διαζύγιο! Περισσότεροι από 20 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν στην κατοχή τους ψηφιακά νομίσματα, ενώ η αξία των crypto έφτασε τον Απρίλιο στο επίπεδο ρεκόρ των 2 τρισ. δολαρίων. Σύμφωνα δε με ειδικούς, η άνοδος της συγκεκριμένης αγοράς προσελκύει όλο και περισσότερους… συζύγους που βρίσκονται σε διαδικασία διαζυγίου και θέλουν να κρύψουν χρήματα, αναφέρει άρθρο του CNBC. H Sandra Radna, δικηγόρος Νέας Υόρκης, υπο-

στηρίζει ότι αυτός ο νέος τρόπος απόκρυψης χρημάτων αποτελεί πρόβλημα. «Το δυσκολότερο για έναν δικηγόρο είναι, σε πρώτη φάση, να διακρίνει αν υφίσταται μία τέτοια επένδυση και, στη συνέχεια, να την ανακαλύψει» αναφέρει. Ενώ ορισμένες σύζυγοι γνωρίζουν για την ύπαρξη κρυπτονομισμάτων από συζητήσεις που είχαν με τον σύντροφό τους στο παρελθόν, άλλες ενδέχεται να υποψιάζονται ότι υπάρχει κρυμμένο χρήμα από αλλαγές στο… lifestyle του πρώην συζύγου τους, όπως η αγορά ενός ακριβού αυτοκινήτου. Αν υπάρχει υποψία, ο δικηγόρος μπορεί να ζητήσει να αποκτήσει πρόσβαση στον υπολογιστή ή στις ηλεκτρονικές συσκευές του συζύγου.

Τα παλαιότερα κρυπτονομίσματα, όπως το bitcoin ή το ethereum, εντοπίζονται ευκολότερα σε σχέση με άλλα που είναι δυσκολότερο να βρεθούν. Για παράδειγμα, τα monero, dash, zcash, PIVX, verge, horizen και grin είναι από τα πλέον «ανώνυμα» κρυπτονομίσματα. Δυσκολίες μπορεί να προκύψουν και όταν οι συναλλαγές έχουν γίνει μέσα από πλατφόρμες crypto του εξωτερικού, καθώς είναι δύσκολο για τους δικηγόρους να έχουν πρόσβαση σε αρχεία από ξένες εταιρείες. Παράλληλα, πριν μία σύζυγος ξεκινήσει το κυνήγι των κρυπτονομισμάτων, καλό θα ήταν να υπολογίσει το ύψος των κεφαλαίων που είναι πιθανό να βρει, και να αποφασίσει αν τελικά αξίζει το κόστος που θα επωμιστεί. Οι ειδικοί χρεώνουν συνήθως με την ώρα και μπορεί να κοστίσουν ακριβά, επισημαίνει η δικηγόρος. Επιπλέον, ο δικηγόρος θα πρέπει να αφιερώσει περισσότερο χρόνο προκειμένου να εξετάσει τα ευρήματα των ειδικών και να χαράξει την υπερασπιστική γραμμή που θα ακολουθήσει στο δικαστήριο. «Αν πρόκειται για crypto αξίας 5.000 δολαρίων, τότε δεν αξίζει τον κόπο» σημειώνει εμφατικά η δικηγόρος Sandra Radna.

διεθνή

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Ο Κόσμος αλλάζει. Μια Νέα

Τάξη Πραγμάτων διαμορφώνεται

«Τ

α πάντα ρει» έλεγε ο Ηράκλειτος. Οι Διεθνείς Σχέσεις είναι όπως οι ανθρώπινες σχέσεις. Συνέχεια εξελίσσονται και αναδιαμορφώνονται, με σκοπό να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες που προκύπτουν. Σε μια χρονικά ιστορική στιγμή στην οποία η λέξη ΑναΤου Δρ. Γεώργα θεωρητισμός κυριαρχεί στους στρατηγιΑναστάσιου κούς σχεδιασμούς των περισσοτέρων κρατών στην υφήλιο, οι εξελίξεις και τα γεγονότα προσλαμβάνουν μορφή χιονοστιβάδας. Η ελληνική Εξωτερική Πολιτική προσπαθεί να διαμορφώσει ένα πλάνο δράσης και τοποθέτησης της χώρας μας στη νέα παγκόσμια πραγματικότητα που τώρα διαμορφώνεται. Κυριότερος ανταγωνιστής, η Τουρκία του κυρίου Ταγίπ Ερντογάν. Οι ισχυροί παίκτες οι οποίοι διαμορφώνουν και το Μεγάλο Παίγνιο, οι τρεις πόλοι, είναι η Αμερική με τους συμμάχους της, η Ρωσία και η Κίνα, και σε μικρότερο βαθμό η Ε.Ε., όπως και χώρες σαν τη Βραζιλία, την Ινδία, το Ιράν κ.ά.Γεωπολιτικά έχουμε τρεις περιοχές στον κόσμο όπου έχει επικεντρωθεί ο ανταγωνισμός των δυνάμεων αυτών. Ανατολική Μεσόγειος - Μέση Ανατολή, Ανατολική Ασία - Ανατολική Ευρώπη και Καύκασος - Κεντρική Ασία. Η Αμερική έχει κατονομάσει τους ανταγωνιστές της για την παγκόσμια κυριαρχία. Είναι η Ρωσία, η Κίνα και το Ιράν. Η Ρωσία θεωρεί ως μεγαλύτερο ανταγωνιστή της την Αμερι-

κή, κάτι που την ωθεί στη συνεργασία με την Κίνα, δημιουργώντας την Ευρασιατική Ένωση, με μέλη την Αρμενία, το Καζακστάν κ.ά. Η Κίνα επίσης θεωρεί την Αμερική ως τον μεγαλύτερό της ανταγωνιστή, ενώ με το μεγαλόπνοο σχέδιο του Δρόμου του Μεταξιού και δαπανώντας δυσθεώρητα ποσά προωθεί έργα υποδομής και ενίσχυσης του εμπορίου, προσδοκώντας συμμάχους, επιρροή, αλλά και οικονομική διείσδυση και ανάπτυξη. Αποτέλεσμα, στρατηγικές σύγκρουσης, «proxy war», τοπικές διαμάχες, αλλά και διαμάχες για πλουτοπαραγωγικές πήγες, έλεγχο της παραγωγής και μεταφοράς της ενέργει-

Οι χώρες που περιβάλλουν τη «ρωσική αρκούδα», στο στόχαστρο της Ουάσιγκτον

ε μια προσπάθεια να αλλάξουν τη ρωσική Εξωτερική Πολιτική, οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει κυρώσεις στη ρωσική οικονομία, εν μέσω απειλών για επιβολή επιπλέον κυρώσεων το επόμενο έτος. Και τώρα που οι ΗΠΑ έχουν ανακοινώσει τις προθέσεις τους να αποσυρθούν από τη συνθήκη INF για τα πυρηνικά μεσαίου βεληνεκούς, είναι αναπόφευκτο πως θα υπάρξει νέα στρατιωτική συγκέντρωση και από τις δύο πλευρές. Ένα άλλο βασικό στοιχείο της αμερικανικής πίεσης προς τη Μόσχα επικεντρώνεται στους δεσμούς της Ουάσιγκτον με τις πρώην Σοβιετικές χώρες στην περιφέρεια της Ρωσίας, από την Ανατολική Ευρώπη μέχρι τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Λόγω έλλειψης γεωγραφικών εμποδίων στη Ρωσία, τα εδάφη αυτά σχηματίζουν κράτη-ανα-

χώματα που προστατεύουν τον πυρήνα της χώρας από τις ξένες δυνάμεις, ενώ παράλληλα παρέχουν και έναν «αγωγό» για την προβολή της επιρροής του Κρεμλίνου προς τα έξω. Πράγματι, η άνοδος και πτώση της Ρωσίας ως περιφερειακής και παγκόσμιας δύναμης ιστορικά εξαρτιόταν από την ικανότητά της να ελέγχει αυτά τα εδάφη. Ως αποτέλεσμα, τα κράτη αυτά έχουν παίξει κρίσιμο ρόλο στη στρατηγική περιορισμού που ακολουθούν οι ΗΠΑ για τη Ρωσία στη μετασοβιετική περίοδο. Και καθώς κλιμακώνονται οι εντάσεις μεταξύ της Μόσχας και της Ουάσιγκτον, αυτά τα κράτη στα σύνορα θα γίνονται όλο και περισσότερο κεντρικά «θέατρα» στον ανταγωνισμό μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας.

διεθνή ας, αλλά και των σπάνιων γαιών.

Ανατολική Ευρώπη, το πεδίο μάχης της Ουκρανίας

Στην «καρδιά» της αντιπαλότητας των δύο δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη βρίσκεται η Ουκρανία, που βιώνει τον πέμπτο χρόνο συγκρούσεων. Η Ουάσιγκτον έχει παίξει σημαντικό ρόλο στη στήριξη του Κιέβου από πολιτική, οικονομική άποψη και από άποψη ασφάλειας στον πόλεμό της κατά των αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία που στηρίζονται από τη Ρωσία. Οι ΗΠΑ ήδη παρέχουν στήριξη στον τομέα της ασφάλειας στην Ουκρανία με τη διενέργεια κοινών στρατιωτικών αυξήσεων και την παράδοση περιορισμένων ποσοτήτων όπλων. Η Ρωσία απάντησε με δική της στρατιωτική ανάπτυξη στο Καλίνινγκραντ και την Κριμαία, ενώ παράλληλα θα επιδιώξει δικές της διαπραγματεύσεις για τη δημιουργία αεροπορικής βάσης στη Λευκορωσία. Καύκασος: Στον Καύκασο, η Αμερική έχει επικεντρώσει την προσοχή της στην ενίσχυση των δεσμών με την κυβέρνηση της Αρμενίας. Η Αρμενία παραδοσιακά υπήρξε ένας από τους στενότερους και πιο πιστούς συμμάχους της Ρωσίας -η χώρα είναι μέλος της Ευρασιατικής Ένωσης, της οποίας ηγείται η Μόσχα, και του στρατιωτικού μπλοκ Οργανισμός Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας-, όμως υπήρξαν πολιτικές εντάσεις μεταξύ της Αρμενίας και της Ρωσίας, μετά την άνοδο στην εξουσία του ηγέτη της αντιπολίτευσης Νικόλ Πασινιάν ύστερα από τη Βελούδινη Επανάσταση. Οι ΗΠΑ ελπίζουν να εκμεταλλευτούν αυτές τις εντάσεις μπαίνοντας «σφήνα» μεταξύ της Αρμενίας και της Ρωσίας - κάτι που έχουν ήδη προσπαθήσει να κάνουν, όπως φάνηκε από την επίσκεψη του Αμερικανού πρώην συμβούλου εθνικής ασφάλειας Τζον Μπόλτον στην Αρμενία, όταν εξέφρασε το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για πώληση όπλων στη χώρα. Ο κύριος αντίπαλος της Αρμενίας, το Αζερμπαϊτζάν, επίσης θα προσελκύσει την προσοχή των ΗΠΑ, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την άσκηση πίεσης προς το Ιράν. Οι σχέσεις του Αζερμπαϊτζάν με τον νότιο γείτονά του θα πιεστούν, καθώς η κυβέρνηση προσπαθεί να διατηρήσει την ισορροπία στην εξωτερική πολιτική της συμμετέχοντας στη στρατηγική των ΗΠΑ για περιορισμό της Τεχεράνης. Πράγματι, το Αζερμπαϊτζάν είχε ήδη σταματήσει να αγοράζει φυσικό αέριο από το Ιράν πριν τεθούν σε ισχύ οι αμερι-

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

κανικές κυρώσεις κατά του Ιράν και είναι πιθανό να μειώσει τους οικονομικούς δεσμούς μαζί του ακόμα περισσότερο. Αποτέλεσμα, η σύρραξη ανάμεσα σε Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, η οποία και έληξε με χάσιμο εδαφών από την Αρμενία στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Κατά δήλωση του προέδρου της Ρωσικής Δημοκρατίας Βλαντιμίρ Πούτιν, για τη διένεξη μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν και ιδιαίτερα για τον πρόεδρο της Αρμένιας κ. Πασινιάν, μέσω της συνομιλίας τους προσφέρθηκαν στον κ. Πασινιάν πολλές προτάσεις για εκεχειρία, με πολύ συμφέροντες όρους για την Αρμενία. Ο πρωθυπουργός όμως αρνήθηκε, αφού συνεννοείτο με την αμερικανική ηγεσία. Η Μόσχα δίνει επίσης ένα «μάθημα» στην Αρμενία που είχε τάσεις απομάκρυνσης από τη ρωσική επιρροή επί πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν, τον οποίο αποδυναμώνει, παίρνει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ υπό ρωσικό έλεγχο και αφήνει το Ερεβάν ακόμα πιο εξαρτώμενο από τη Ρωσία. Η συμφωνία υπογράφηκε μεταξύ του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, του Αρμένιου πρωθυπουργού Πανοσιάν και του Αζέρου προέδρου Ιλχάμ Αλίγιεφ, επισφραγίζοντας τον ρόλο της Μόσχας ως υπέρτατου διαιτητή της περιοχής. Δεν κάνει καμία αναφορά στην Ομάδα του Μινσκ (ΗΠΑ, Γαλλία και Ρωσία), υπό την αιγίδα της οποίας πραγματοποιούνταν οι συνομιλίες για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ από το 1992. Ιστορικά μόνο να αναφέρουμε πως και οι δύο χώρες αποτελούσαν μέλη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ο δε κύριος Αλίγιεφ, πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, ήταν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της χώρας του, έμπιστος της Μόσχας με πολλούς δεσμούς. Εν αντιθέσει με τον κύριο Πασινιάν, ο οποίος αναρριχήθηκε στην εξουσία ύστερα από τη Βελούδινη Επανάσταση το 2018, ενώ εκλέχτηκε βουλευτής το 2012. Μία από τις επαναστάσεις που εμμέσως ενθάρρυνε η Αμερική, με απώτερο σκοπό να μπορέσει να αυξήσει την επιρροή της στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας. Την ίδια ώρα, οι ΗΠΑ θα αυξήσουν επίσης τη στήριξη στον τομέα της ασφάλειας και θα πραγματοποιήσουν περισσότερες στρατιωτικές ασκήσεις με τη Γεωργία, τη μόνη χώρα της περιοχής που επιδιώκει ενεργά ενσωμάτωση στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ. Κεντρική Ασία: Το Αφγανιστάν για άλλη μία φορά εγκαταλείπεται, τώρα από την Αμερική. Όμως η Ρωσία και η Κίνα είναι διατεθειμένες να αναλάβουν αυτές τον έλεγχο πάλι. Θα διενεργήσουν

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

δικές τους αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις, δημιουργώντας προοπτική για κλιμάκωση των εντάσεων στον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων μεταξύ της Μόσχας και του Πεκίνου από τη μια πλευρά και της Αμερικής από την άλλη. Στο οικονομικό μέτωπο, η Αμερική θα προσπαθήσει επίσης να καλλιεργήσει καλύτερους οικονομικούς δεσμούς στην Κεντρική Ασία σε χώρες όπως το Καζακστάν και ιδιαίτερα το Ουζμπεκιστάν. Οι προσπάθειες των ΗΠΑ να κινηθούν στα σύνορα της Ρωσίας, με τη σειρά τους, θα διαμορφώσουν τις ενέργειες της Μόσχας έναντι της Δύσης. Έχοντας πρόθεση να εκμεταλλευτεί τους διχασμούς στην Ευρώπη και να υπονομεύσει την ενότητα της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, η Ρωσία θα φανεί δραστήρια στην εκστρατεία υβριδικού πολέμου της κατά της Δύσης, εμπλεκόμενη στα πολιτικά άλλων χωρών, διαδίδοντας προπαγάνδα, εξαπολύοντας κυβερνοεπιθέσεις και στήνοντας μυστικές επιχειρήσεις κατά της Δύσης και των χωρών που τείνουν προς τη Δύση, όπως η Ουκρανία και οι χώρες της Βαλτικής. Στο πλαίσιο μάλιστα της Ευρασιατικής Ένωσης, στην οποία κατέχει ηγετικό ρόλο, αποκτά επιρροή σε όλη την Ασία. Στη δε Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή, οι εντάσεις συνεχίζονται. Οι S-400, η προσβλητική συμπεριφορά έναντι της Αμερικής την οποία υπέδειξε και ως εμπνευστή του στρατιωτικού πραξικοπήματος το 2016, οι παρεμβάσεις στη σύρραξη Αρμενίας - Αζερμπαϊτζάν, η στρατιωτική και πολιτική ενίσχυση στην κυβέρνηση Σάρατζ, κυρίως όμως η απαράδεκτη παρέμβασή της σε ένα ανεξάρτητο κράτος όπως είναι η Λιβύη, η αλαζονεία της κατοχής εδαφών της Συρίας, ο ανηλεής πόλεμος και η εξόντωση των Κούρδων όχι μόνο της Συρίας, η προσπάθεια ανακήρυξης της Τουρκίας σε παγκόσμιο χαλιφάτο, η αποδεδειγμένη συνεργασία

διεθνή της με το ISIS, αλλά κυρίως η παρεμβατική συμπεριφορά της απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο στην περιοχή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου όσο και η συνεχόμενη πρόσδεσή της στη ρωσική σφαίρα επιρροής, το δόγμα του Νεοθωμανισμού και της Γαλάζιας Πατρίδας, είναι μερικά στοιχεία που δικαιολογημένα ανησυχούν και προβληματίζουν σε μεγάλο βαθμό το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και συνηγορούν στην αρνητική εξέλιξη των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Ύστερα από ένα 2020 κατά το οποίο η Τουρκία πραγματικά αποθρασύνθηκε, προκαλώντας με την επίδειξη δύναμης και υιοθετώντας την «πολιτική των κανονιοφόρων», όπως με τη συνεχή παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και της Κύπρου, με τις πλεύσεις του «Oruc Reis», με τις παράνομες έρευνες και γεωτρήσεις τόσο στην ελληνική ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα στην περιοχή του Καστελόριζου, όσο και στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, με την αναζήτηση ενός θερμού επεισοδίου ή ατυχήματος το οποίο θεωρούσε ότι θα της έδινε κυρίαρχη θέση σε μια μελλοντική διαπραγμάτευση με την Ελλάδα και την Κύπρο, με τη βάναυση κατοχική συμπεριφορά της στην Κύπρο και την κατάλυση του διεθνούς status της Αμμοχώστου, με την προσβλητική και εκβιαστική της συμπεριφορά απέναντι στην Ευρώπη και με τον εν γένει Αναθεωρητισμό της, οδήγησε σταθερά στην αντισυσπείρωση των ευρωπαϊκών δυνάμεων, της Αμερικής, όπως και του Αραβικού κόσμου. Όλη αυτή η στρατηγική έχει οδηγήσει την Τουρκία μακριά από τη Δύση και ολοένα πιο κοντά στη Ρωσία και την Κίνα. Συμπερασματικά, όλα αλλάζουν σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι νέες ζώνες επιρροής και ένας νέος ψυχρός πόλεμος έχει ξεκινήσει. Συνήθως ένα ρητό στη διπλωματία λέει πως ο πόλεμος είναι η συνέχεια της διπλωματίας με άλλα μέσα, για να φτάσουμε στο τέλος του πολέμου σε μία νέα συμφωνία. Η πολιτική είναι αναίμακτος πόλεμος, ο πόλεμος είναι αιματηρή πολιτική.

επιχειρήσεις

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

ΔΕΗ

Κόφτης δαπανών για μισθούς και μπόνους ■ Αποκαλυπτικά στοιχεία για το τι συνέβαινε την τετραετία 2015-2019 σε ΔΕΗ, ΔΕΔΔΗΕ, ΑΔΜΗΕ ■ Η νέα ΣΣΕ που έχει το πράσινο φως της ΓΕΝΟΠ (ακόμα και του Φωτόπουλου, που έκανε πίσω) Του Στ. Κ. Χαρίτου έλος στις αμοιβές που παραπέμπουν σε εποχές που η ΔΕΗ λειτουργούσε ως παράκεντρο πολιτικών και κυρίως κομματικών σκοπιμοτήτων βάζει ο πρόεδρός της, Γιώργος Στάσσης. Όπως αποκαλύπτει το «B.E.», μέχρι πριν από δύο χρόνια, όταν η ΔΕΗ λύγιζε από τις ζημιές του σχεδόν 1 δισ. ευρώ, τα ανώτερα στελέχη της Επιχείρησης, αλλά και των θυγατρικών της, ελάμβαναν αποδοχές σε σημείο που να θυμίζουν την ορχήστρα λίγο πριν από τη βύθιση του… Τιτανικού.

Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, υπάρχουν στοιχεία σύμφωνα με τα οποία ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ έπαιρνε στην τραγική χρήση του 2018 με τις κάθετες ζημιές αμοιβή 145.000 ευρώ, εκτός των συμμετοχών στα διοικητικά συμβούλια και τις άλλες παροχές, όπως προσωπικό Ι.Χ. Επίσης, ο πρώην διευθύνων σύμβουλος του ΔΕΔΔΗΕ ελάμβανε ποσό της τάξης των 150.000 ευρώ συν τα έξτρα (Δ.Σ., υπερωρίες, έξοδα παράστασης, μετακίνησης, αυτοκίνητα). Στον ΑΔΜΗΕ, η αντίστοιχη θέση πλη-

ρωνόταν με 153.000 ευρώ, που αν συνυπολογίζονταν τα μπόνους μπορούσε να φτάσει τις 300.000 ευρώ και τούτο, όπως αναφέρουν οι ίδιες πληροφορίες, αφορούσε ολόκληρο το διάστημα 2015-2019! Είναι προφανές ότι τη ΔΕΗ των 300 εκατ. ευρώ κεφαλαιοποίησης στο Χρηματιστήριο δεν μπορούσε να συντηρήσει τέτοιου είδους αμοιβές για τους μάνατζερ που την οδήγησαν στο σχεδόν 1 δισ. ευρώ ζημιά το 2018. Αλλά ακόμα και τώρα, που η κεφαλαιοποίηση της μεγαλύτερης βιομηχανίας της χώρας έχει ξεπεράσει τα 2 δισ. ευρώ, αποτελεί επιτακτική ανάγκη ο εκσυγχρονισμός των αποδοχών, ακόμα κι αν πρόκειται να μιλάμε για όρους αγοράς, αλλά και για όρους συγκυρίας. Δηλαδή, ενώ η ανεργία κάλπαζε στην Ελλάδα την προηγούμενη 10ετία, κάποιοι εργαζόμενοι αλλά και κάποιοι «managers» που περί άλλα τύρβαζαν ελάμβαναν κατ’ ελάχιστο 47.000 ευρώ ετησίως! Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της απελθούσας χρήσης, η δαπάνη μισθοδοσίας, συμπεριλαμβανομένης της μισθοδοσίας που κεφαλαιοποιείται, μειώθηκε κατά 82,2 εκατ. ευρώ, σε 734,8 εκατ. ευρώ το 2020 από 817 εκατ.

επιχειρήσεις

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

ευρώ το 2019. Η μείωση αυτή, όπως εξηγείται στην ανάλυση των οικονομικών αποτελεσμάτων, οφείλεται κυρίως σε αποχωρήσεις τακτικού προσωπικού λόγω συνταξιοδότησης (μείωση προσωπικού σε 1.277 εργαζόμενους, από 15.109 εργαζόμενους στο τέλος του 2019 σε 13.832 εργαζομένους στο τέλος του 2020). Κι ενώ το πρώτο βήμα φαίνεται ότι έγινε για τη μείωση του μισθολογικού κόστους, το Δ.Σ. της Επιχείρησης εισηγήθηκε στη Γενική Συνέλευση και πέρασε στις 4/6 νέα πολιτική για τα μπόνους και τις αποδοχές των μελών του Δ.Σ. Έτσι, λοιπόν, στα μέλη του Δ.Σ. προβλέπεται η καταβολή μεικτού ποσού 600 ευρώ ανά συνεδρίαση. Επίσης, στα μέλη των επιτροπών του Δ.Σ. καταβάλλεται μεικτό ποσό 13.000 ευρώ για τον πρόεδρο και 11.000 ευρώ για τα μέλη ετησίως και μεικτό ποσό ανά συνεδρίαση ύψους 400 ευρώ. Το συνολικό ποσό των καταβολών δεν μπορεί να υπερβαίνει το μεικτό ποσό των 23.000 ευρώ ετησίως. Στα εκτελεστικά μέλη του Δ.Σ. οι μεικτές αποδοχές οριοθετούνται από την πολιτική αποδοχών και προσδιορίζονται επακριβώς από το Δ.Σ. Στον διευθύνοντα σύμβολο και τους

αναπληρωτές διευθύνοντες συμβούλους καταβάλλονται μεικτές αποδοχές 200.000 ευρώ και 120.000 ευρώ ετησίως, αντιστοίχως, και παρέχεται η χρήση εταιρικού αυτοκινήτου. Στους γενικούς διευθυντές και τους διευθυντές της εταιρείας καταβάλλονται ετήσιες μεικτές αποδοχές 100.000 ευρώ και 70.000 ευρώ, αντιστοίχως, και τους παρέχεται η δυνατότητα χρήσης εταιρικού αυτοκινήτου. Στους διευθυντές/διευθυντές κλάδων ΒΟΚ καταβάλλονται συνολικές μεικτές ετήσιες αποδοχές 55.572 ευρώ. Παρέχεται πρόσθετο κίνητρο με τη μορφή μεταβλητών μεικτών αποδοχών συναρτώμενων από βραχυπρόθεσμη στοχοθεσία (bonus) που δύνανται να ανέρχονται κατ᾽ ανώτατο με την επίτευξη του 100% των στόχων που έχουν τεθεί και στο 50% των τακτικών αποδοχών για τον διευθύνοντα σύμβουλο, τους αναπληρωτές διευθύνοντες συμβούλους και για τους γενικούς διευθυντές και στο 30% των τακτικών αποδοχών για τους διευθυντές ΒΟΚ. Σε περίπτωση υπερεπίτευξης των στόχων οι παραπάνω μεικτές αποδοχές μπορούν να προσαυξάνονται επιπλέον κατά 50%. Τέλος, για την περίοδο 2020-2025 παρέχεται επιπλέον κίνητρο επιβράβευ-

σης των στελεχών της ΔΕΗ και της ΔΕΗΑΝ για τη συμβολή τους στην επίτευξη των μεσοπρόθεσμων στόχων του ομίλου με τη μορφή 4 κυλιόμενων κύκλων προγράμματος δωρεάν διάθεσης μετοχών (stock awards). Κόστος μισθοδοσίας Καθώς το κόστος μισθοδοσίας στη ΔΕΗ παραμένει υψηλό, ακόμη και μετά τη μεγάλη εθελουσία έξοδο που ολοκληρώθηκε το 2020, η διοίκηση Στάσση επέμεινε στη διαπραγμάτευση με τους συνδικαλιστές να επαναληφθεί μια διαδικασία που είχε ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων επί ημερών Τάκη Αθανασόπουλου στη διοίκηση, στα τέλη της δεκαετίας του 2000. Η νέα σύμβαση μπορεί να μην αυξάνει τους μισθούς, όμως είναι ιδιαίτερα γενναιόδωρη στα επιδόματα: αύξηση του τροφείου από 4 σε 6 ευρώ καθημερινά για όλους τους εργαζόμενους του ομίλου, ημερήσιο επίδομα οδήγησης 5 ευρώ, επαναφορά του 33% των Ειδικών Επιδομάτων από την 1η Ιουνίου του 2020 στους δικαιούχους μισθωτούς - πρόκειται για επιδόματα που είχαν περικοπεί την εποχή των μνημονίων και τώρα επανέρχονται. Επιπλέον, με την ΕΣΣΕ ρυθμίζεται και η αναδρομική επιστροφή επιδομάτων της περιόδου 1.1.2019 έως 31.5.2020.

Το «μαύρο» 2018

πως προκύπτει από τις ετήσιες λογιστικές καταστάσεις για το 2018, η ΔΕΗ, αν και απασχολούσε κατά 13% λιγότερους εργαζόμενους σε σχέση με τον ΟΤΕ (απασχολούσε 16.747 εργαζόμενους έναντι 19.343 ατόμων που εργάζονταν στον ΟΤΕ), ωστόσο επιβαρυνόταν με κατά 40% υψηλότερο μισθολογικό κόστος: συνολικά η ΔΕΗ για μισθούς το 2018 κατέβαλε 790,5 εκατ. ευρώ έναντι 563,7 εκατ. ευρώ που ήταν η αντίστοιχη δαπάνη του ΟΤΕ. Έτσι το μέσο μισθολογικό κόστος για τη ΔΕΗ διαμορφωνόταν σε 47.000 ευρώ ανά εργαζόμενο έναντι 29.000 ευρώ για τον μέσο εργαζόμενο του ΟΤΕ, δηλαδή κατά 62% υψηλότερα! Η μεγάλη αυτή απόκλιση οφείλεται στο γεγονός ότι ο ΟΤΕ, όντας μια εταιρεία που πέρασε στον ιδιωτικό τομέα, μπόρεσε να προχωρήσει σε κινήσεις εξυγίανσης της λειτουργίας του και αναδιάρθρωσης προσωπικού, και μέσω προγραμμάτων εθελουσίας αποχώρησης μείωσε εργαζόμενους μεγαλύ-

τερης ηλικίας και προχώρησε σε προσλήψεις νέων εργαζομένων με χαμηλότερο επίπεδο αμοιβών, σε σχέση με τις αμοιβές που προσφέρονταν όταν ήταν ένα κρατικό μονοπώλιο. Το υψηλό μισθολογικό κόστος ασφαλώς είναι μία από τις αιτίες για την κακή πορεία της ΔΕΗ στο παρελθόν, ωστόσο δεν είναι ούτε η μόνη ούτε η μεγαλύτερη. Οι ευθύνες των κυβερνήσεων διαχρονικά, των συνδικαλιστικών ηγεσιών που αντιμετώπιζαν την εταιρεία ως «το μαγαζί μας», του πολιτικού προσωπικού που αξιοποίησε τη ΔΕΗ ως μέσο τακτοποίησης κομματικής πελατείας και ως μέσο άσκησης μιας δήθεν κοινωνικής πολιτικής, αλλά και ιδιωτικά επιχειρηματικά συμφέροντα που επωφελούνταν από την κατάσταση της ΔΕΗ, είναι οι βασικοί και κύριοι παράγοντες για το τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει σήμερα η εταιρεία και τη μεγάλη αβεβαιότητα για την επόμενη ημέρα.

επιχειρήσεις

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Η προειδοποίηση της Ε.Υ.

Σύμφωνα με την Ε.Υ., η οποία υπέγραφε τις λογιστικές καταστάσεις της ΔΕΗ τότε: «Εφιστούμε την προσοχή σας στη σημείωση 3.1 των οικονομικών καταστάσεων, στην οποία επισημαίνεται ότι η Εταιρεία και ο Όμιλος στην κλειόμενη χρήση παρουσιάζουν μειωμένα έσοδα και υψηλές ζημίες προ φόρων, ενώ κατά την 31 Δεκεμβρίου 2018 οι βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις της Εταιρείας και του Ομίλου υπολείπονταν κατά 949 εκατ. ευρώ και 708 εκατ. ευρώ των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεών τους, αντίστοιχα. Με βάση τις εκτιμήσεις της διοίκησης οι ανωτέρω συνθήκες, οι οποίες αναμένεται να συνεχιστούν κατά τη διάρκεια των επόμενων δώδεκα μηνών, μεμονωμένα αλλά και στο σύνολό τους μαζί με άλλα θέματα όπως αυτά περιγράφονται στη σημείωση 3.1, υποδηλώνουν την ύπαρξη ουσιώδους αβεβαιότητας η οποία ενδεχομένως θα εγείρει σημαντική αμφιβολία σχετικά με τη δυνατότητα της Εταιρείας και του Ομίλου να συνεχίσουν τη δραστηριότητα. Η γνώμη μας δεν τροποποιείται σε σχέση με το θέμα αυτό».

Τι συνέβαινε πριν από 9 χρόνια Το 2012 ο τότε πρόεδρος της Επιχείρησης κ. Αρθούρος Ζερβός είχε στείλει έγγραφο στη Βουλή με την αναλυτική μισθοδοσία των εργαζόμενων. Για τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο, τους αναπληρωτές διευθύνοντες συμβούλους, τους γενικούς διευθυντές, τους διευθυντές Βασικών Οργανικών Κλιμακίων και τους διευθυντές Κλάδου, το ανώτατο όριο αποδοχών ανερχόταν σε 5.000 ευρώ, ποσό που αντιστοιχούσε σε 2.6002.800 ευρώ καθαρές μηνιαίες αποδοχές και που αποτελεί και τον ανώτατο μισθό σε όλη την Επιχείρηση και τις θυγατρικές της (ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ, ΔΕΗ Ανανεώσιμες). Για τους διπλωματούχους μηχανικούς, το σύνολο των τακτικών αποδοχών, ανάλογα με τα χρόνια υπηρεσίας, ανερχόταν από 1.192 ευρώ (για

Τι ισχύει με τη νέα Συλλογική Σύμβαση Εργασίας

ύμφωνα με τη ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ, στη νέα ΕΣΣΕ: ■ Καθιερώνεται, πέραν των ισχυόντων, και η χορήγηση 4 ημερών ασθένειας ετησίως από ιδιώτη γιατρό χωρίς να απαιτείται η πιστοποίησή της από τα αρμόδια όργανα του Ασφαλιστικού Φορέα. ■ Συνομολογείται ο θεσμός της τηλεργασίας με τη διασφάλιση του συνόλου των εργασιακών δικαιωμάτων που προκύπτουν από τον ΚΚΠ/ΔΕΗ και τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας. ■ Μετά την επαναφορά του 33% των Ειδικών Επιδομάτων από την 1η Ιουνίου του 2020 στους δικαιούχους μισθωτούς με την ΕΣΣΕ, ρυθμίζονται και τα αναδρομικά της περιόδου 1.1.2019 έως 31.5.2020 και θα καταβληθούν σε τρεις ισόποσες δόσεις. Όσοι εργαζόμενοι αποχωρήσουν πριν την 30.6.2022 θα λαμβάνουν το δικαιούμενο ποσό κατά την αποχώρησή τους. ■ Αναπροσαρμόζεται το Ημερήσιο Επίδομα Οδήγησης στο ποσό των 5 ευρώ ημερησίως. ■ Αναπροσαρμόζεται ο υπολογισμός του Επιδόματος Ανθυγιεινής Εργασίας από το 4 Μ.Κ. στο 2 Μ.Κ. ■ Επεκτείνεται το Επίδομα Παραμεθόριων Περιοχών στους εργαζόμενους των Υπηρεσιακών Μονάδων στον Νομό Φλώρινας. ■ Θεσμοθετείται για πρώτη φορά

νεοπροσλαμβανόμενο) έως 3.737 ευρώ (κατά το τέλος του εργασιακού βίου) και καθαρές αποδοχές από 800 έως 2.400 ευρώ, αντίστοιχα. Για τους πτυχιούχους πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και τις αντίστοιχες περιπτώσεις, ανάλογα με τα χρόνια υπηρεσίας, το σύνολο των τακτικών αποδοχών κυμαινόταν από 987 έως 3.636 ευρώ, που αντιστοιχούσε σε καθαρές αποδοχές από 600 έως 2.300

Ειδικό Επίδομα Εξομάλυνσης από 1η Απριλίου 2021 σε ποσοστό 12% επί του 8 Μ.Κ. σε όσους εργαζόμενους δεν λαμβάνουν επιδόματα. ■ Από την υπογραφή της ΕΣΣΕ και εντεύθεν με αναδρομική ισχύ από 1.1.2021 η παροχή του ημερήσιου τροφείου 6 ευρώ θα χορηγείται στο προσωπικό του Ομίλου ΔΕΗ. ■ Επιπλέον η Εταιρεία θα συνεχίσει να ασφαλίζει το σύνολο των εργαζόμενων σε Ομαδικό Πρόγραμμα Ασφάλισης Υγείας και Ζωής. ■ Μέχρι την 31.12.2021 συμφωνείται να εκπονηθεί συγκριτική μελέτη με ομοειδείς Επιχειρήσεις για νέο Μισθολόγιο με στόχο να ενταχθούν σε αυτό οι νέοι εργαζόμενοι που θα προσληφθούν στον Όμιλο ΔΕΗ Α.Ε. Σε περίπτωση όμως που η συγκριτική μελέτη εμφανίσει αρνητικές οικονομικές μεταβολές, αυτές δεν θα ισχύουν για το προσωπικό που υπηρετεί σήμερα στις Εταιρείες του Ομίλου. ■ Επιπρόσθετα και για τους εργαζόμενους της κατηγορίας Τ4/Α Εναερίτες του ΔΕΔΔΗΕ καθιερώνεται Επίδομα 5% επί του Βασικού Μισθού, δίνοντας οριστική λύση στο πρόβλημα που υφίσταται από το 1995 έως σήμερα. ■ Αναπροσαρμόζονται μισθολογικά κλιμάκια για διάφορες κατηγορίες εργαζομένων. ■ Ρυθμίζεται η αντιμετώπιση περιπτώσεων μακροχρόνιας ασθένειας.

ευρώ, αντίστοιχα. Για τους πτυχιούχους μηχανικούς τεχνολογικής εκπαίδευσης, το σύνολο των αποδοχών κυμαινόταν από 960 έως 3.263 ευρώ, που αντιστοιχούσαν σε 600 έως 2.100 ευρώ καθαρά. Για τους μισθωτούς δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το σύνολο των τακτικών μηνιαίων αποδοχών κυμαινόταν από 689 έως 2.754 ευρώ, που αντιστοιχεί σε 450 έως 1.700 ευρώ καθαρά.

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

θέμα

Gayeski, συνδιευθύνων σύμβουλος και επικεφαλής διαχείρισης του χαρτοφυλακίου του προαναφερόμενου hedge fund, της SkyBridge Capital. «Θα εμμείνουμε στο bitcoin και στα crypto επειδή πιστεύουμε ότι έχουν κι άλλα περιθώρια ανόδου» υποστήριξε ο Gayeski σε δηλώσεις του στο Bloomberg, διακρίνοντας μάλιστα στη συγκεκριμένη αγορά μια κάπως ισχυρότερη δυναμική σε σχέση με το παραδοσιακό επενδυτικό καταφύγιο του χρυσού. Αν και στη συγκεκριμένη αγορά υπάρχει μεγαλύτερη μεταβλητότητα, «θα πάρετε λίγο περισσότερα κέρδη από ό,τι με τον χρυσό», υποστηρίζει ο ίδιος. Σημειωτέον ότι το bitcoin fund της SkyBridge Capital σημείωσε άνοδο 51,2% από τότε που δημιουργήθηκε, στα τέλη του περασμένου Δεκεμβρίου, μέχρι και την 1η Ιουνίου 2021.

Ανησυχεί ο πληθωρισμός

Χρυσός ή bitcoin; Μήπως και τα δύο; Της Έλενας Κρίτσαλου

αράλληλο ράλι σε χρυσό και bitcoin «βλέπουν» για το ερχόμενο έτος παράγοντες της αγοράς, σενάριο που είναι πολύ πιθανό να επαληθευθεί ακόμη κι αν οι κεντρικές τράπεζες προχωρήσουν σε δραστική αποκλιμάκωση των μέτρων στήριξης της οικονομίας. Όπως υποστηρίζει ειδικότερα hedge fund με υπό διαχείριση κεφάλαια ύψους 7,5 δισ. δολαρίων, ο χρυσός θα σκαρφαλώσει σε νέα υψηλά το επόμενο έτος, αλλά αυτό δεν αποκλείει ένα ράλι του bitcoin. Το εν λόγω fund συστήνει μάλιστα σε όσους αναζητούν υψηλές αποδόσεις στην αγορά των crypto ακριβώς αυτό: να επικεντρωθούν στο μεγαλύτερο κρυπτονόμισμα του πλανήτη και σημαντικότερο εκπρόσωπο της αγοράς – το bitcoin. Αυτό τουλάχιστον σκοπεύει να κάνει ο Troy

Οι επενδυτές παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή τις ενημερώσεις της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας, της Federal Reserve, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις αυξάνονται, φέρνοντας πιο κοντά μια πιθανή αντιστροφή της υπερχαλαρής πολιτικής που έσωσε την οικονομία από την αναταραχή που προκάλεσε η πανδημία της Covid-19. Η υποστηρικτική νομισματική πολιτική οδήγησε τον ισολογισμό της Fed σε ρεκόρ, ενώ οι μεγάλες δημοσιονομικές δαπάνες αύξησαν το δημόσιο χρέος. Και οι δύο αυτές εξελίξεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο για την αξία του δολαρίου, αυξάνοντας ενδεχομένως ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον για εναλλακτικού τύπου επενδύσεις. «Όλες οι εναλλακτικές επιλογές έναντι των επίσημων νομισμάτων (οι οποίες, λίαν προσφάτως, είδαμε να διορθώνουν σημαντικά σε επίπεδο τιμής), βρίσκονται τώρα σε πολύ καλύτερη θέση για να αντιμετωπίσουν μια πιθανή αποκλιμάκωση των προγραμμάτων αγοράς ομολόγων και μια σταδιακή επιβράδυνση της προσφοράς χρήματος, σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα που σημείωναν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο» υποστηρίζει ο Gayeski. Τόσο το bitcoin όσο και ο χρυσός παρουσίασαν αξιοσημείωτες μεταβολές φέτος. Το ψηφιακό νόμισμα έφτασε μέχρι τα 65.000 δολάρια τον Απρίλιο, πριν βουτήξει στη συνέχεια κάτω από τα 40.000 δολάρια. Ο χρυσός, στο μεταξύ, βρέθηκε τον Μάρτιο πολύ κοντά σε «bear market», αλλά κατάφερε εν συνεχεία να καλύψει το έδαφος που είχε χάσει από τις αρχές του έτους. Οι απόψεις των κορυφαίων τραπεζών της Wall Street διίστανται, με τη Citigroup να δηλώνει ότι τα κρυπτονομίσματα έχουν αρχίσει να επισκιάζουν τη λάμψη του χρυσού και την Goldman Sachs να υποστηρίζει ότι οι δυο τους μπορούν να συνυπάρξουν. Σύμφωνα, πάντως, με τον Gayeski, ο χρυσός που πέρυσι έκανε ρεκόρ στα 2.075 δολάρια ανά ουγγιά, έχει πλέον δημιουργήσει ένα νέο σημείο στήριξης. Όπερ σημαίνει πως δεν αποκλείεται καθόλου να τον δούμε να πατά σε νέα υψηλά το ερχόμενο έτος.

auto

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Το ηλεκτρικό ΙD.3 φορτίζει στην Αστυπάλαια.

Event

VW Group Project Αστυπάλαια ■ Το πανέμορφο νησί των Δωδεκανήσων αλλάζει, περνάει στην ηλεκτροκίνηση χάρη στην πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης και του Volkswagen Group. Επιμέλεια: Γιάννης Σταυρόπουλος

υτό σημαίνει ότι σιγά-σιγά δεν θα υπάρχει αυτοκίνητο ή μεταφορικό μέσο με τους παραδοσιακούς θερμικούς κινητήρες. Και αυτό, διότι όλα τα οχήματα της Αστυπάλαιας (αυτοκίνητα Ι.Χ., περιπολικά, ασθενοφόρα, ταξί, ποδήλατα, σκούτερ) θα αντικατασταθούν και θα είναι πλέον ηλεκτρικά. Τι κίνητρα όμως θα δοθούν για να αντικατασταθούν τα αυτοκίνητα με θερμικούς κινητήρες ή τα σκούτερ για τους κατοίκους του νησιού, που αποτελεί πόλο έλξης Γερμανών τουριστών αλλά και παραθεριστών γενικά;

Προσωπικότητες

Την εκδήλωση που έγινε στην Αστυπάλαια, τίμησαν, μεταξύ

άλλων, με την παρουσία τους ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο πρόεδρος του Volkswagen Group Herbert Diess, o υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης, ο υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος Κώστας Σκρέκας, ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών Στέλιος Πέτσας, ο υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών Γιάννης Κεφαλογιάννης, ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργό Άκης Σκέρτσος, η γενική γραμματέας υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος Αλεξάνδρα Σδούκου, ο γενικός γραμματέας υπουργείου Εξωτερικών Γιάννης Σμυρλής, βουλευτές Δωδεκανήσου, ο δήμαρχος Αστυπάλαιας Νικόλαος Κομηνέας, ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος, καθώς και ο Γερμανός πρέσβης στην Ελλάδα Dr. Ernst Reichel.

motori.gr όλος ο κόσμος του

auto

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Τα αμιγώς ηλεκτρικά ΙD4. της ΕΛ.ΑΣ. και του Λιμενικού Σώματος.

Οχήματα

Τα πρώτα ηλεκτρικά οχήματα θα χρησιμοποιηθούν από την Αστυνομία, το Λιμενικό Σώμα, τη Δημοτική Αρχή, και στο αεροδρόμιο του νησιού. Η πώληση ηλεκτρικών οχημάτων σε ιδιώτες θα ξεκινήσει στα τέλη Ιουνίου. Οι αγοραστές θα μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα στα Volkswagen e-up!, ID.3 και ID.4, ενώ διαθέσιμο θα είναι και το Seat MÓ eScooter 125. Η μετάβαση στην ηλεκτροκινητικότητα θα υποστηριχθεί επιπρόσθετα από την ελληνική κυβέρνηση με ελκυστικές επιδοτήσεις, ενώ σε ένα επόμενο βήμα θα παρουσιαστούν νέες, σύγχρονες υπηρεσίες μετακίνησης.

Αλλαγές

Παράλληλα, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε λεπτομέρειες για τη μετάβαση της Αστυπάλαιας στην πράσινη ενέργεια. Το ενεργειακό σύστημα του νησιού θα μετασχηματιστεί με βάση τις ανανεώσιμες πηγές, σε δύο φάσεις. Μέχρι το 2023, ένα νέο ηλιακό πάρκο θα παρέχει 3 MW πράσινης ενέργειας, καλύπτοντας το 100% της απαιτούμενης ενέργειας για τη φόρτιση των ηλεκτρικών οχημάτων και περισσότερο από 50% της απαιτούμενης συνολικά ενέργειας του νησιού. Μέχρι το 2026, το νέο ενεργειακό σύστημα θα επεκταθεί περαιτέρω, στην κάλυψη άνω του 80% της συνολικής απαιτούμενης ενέργειας. Επιπλέον, ένα σύστημα αποθήκευσης με μπαταρίες θα βοηθή-

Το e-scooter Seat Mo χαζεύουν οι Κυριάκος Μητσοτάκης και Herbert Diess. σει στην εξισορρόπηση του δικτύου και θα κάνει πλήρη χρήση του ηλιακού πάρκου. Σήμερα το νησί τροφοδοτείται με ενέργεια που παράγουν πετρελαιογεννήτριες. Στο δια ταύτα, λοιπόν, ποιο το γενικότερο όφελος για τους Έλληνες πολίτες πέραν των κατοίκων του νησιού, αν τελικά υπάρχει και αυτό!

αυτοκινήτου στην οθόνη σας

σελίδες ιστορίας

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021 2021

Αθηνα 1896

Οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες Τoυ K.A. φραγκουλη

ο 1894 σε συνέδριο που οργάνωσε ο βαρόνος Πιερ ντε Κουμπερτέν στο Παρίσι ιδρύθηκε η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή και αποφασίστηκε η αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων. Έπειτα από πρόταση του Έλληνα εκπροσώπου Δημητρίου Βικέλα ως τόπος διεξαγωγής των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων ορίστηκε η Αθήνα. Στη μικρή και φτωχή τότε Ελλάδα ο ενθουσιασμός για την ανάληψη των Αγώνων έφτασε στα

όρια του εθνικού παραληρήματος. Όλοι εργάζονταν για την επιτυχία της διοργάνωσης που τη θεωρούσαν εθνική υπόθεση. Με χρήματα που διατέθηκαν από την κληρονομιά του εθνικού ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ, ξαναχτίστηκε από την αρχή και όλο με μάρμαρο το αρχαίο στάδιο που βρισκόταν στους πρόποδες του Λόφου Αρδηττού, δηλαδή το Παναθηναϊκό Στάδιο! Το 1896 στο Παναθηναϊκό Στάδιο έγιναν τα αγωνίσματα του στί-

βου, η γυμναστική, η άρση βαρών και η πάλη, η τελετή έναρξης και λήξης των Αγώνων, καθώς και ο τερματισμός του Μαραθωνίου. Οι αγώνες που κράτησαν δέκα μέρες, αποφασίστηκε να αρχίσουν στις 25 Μαρτίου, ημερομηνία που συνέπιπτε με την εθνική μας επέτειο, ώστε να γιορταστεί μαζί και η επέτειος από τα 75 χρόνια αφότου άρχισε η ελληνική επανάσταση. Η ημερομηνία εκείνη με το καινούριο ημερολόγιο είναι σήμερα η 6η Απριλίου, είναι δηλαδή η ημερομηνία που κάθε χρόνο γιορτάζεται η «Ολυμπιακή ημέρα».

Εκκίνηση αγώνα δρόμου

Συγκρίνοντας εκείνη την πρώτη Ολυμπιάδα της Αθήνας του 1896 με τις πιο τελευταίες διοργανώσεις των Ολυμπιακών Αγώνων, δε θα μπορούσε κανένας να πει πως πραγματικά ήταν ένα μεγάλο παγκόσμιο αθλητικό γε-

σελίδες ιστορίας

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

γονός. Βέβαια, υπήρχαν οι ανταποκριτές από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της Ευρώπης και της Αμερικής, υπήρχε το «παρών» από 12 εκτός της Ελλάδας χώρες (Βρετανία, Αυστραλία, Αυστρία, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελβετία, ΗΠΑ, Ουγγαρία, Σουηδία και Χιλή). Ήταν, όμως, και ο ενθουσιασμός του κόσμου που κάθε μέρα γέμιζε το στάδιο και τους άλλους αγωνιστικούς χώρους. Ήταν το αυθόρμητο χειροκρότημα σε νικητές και ηττημένους, αυτή η βαθιά πράξη ενστίκτου να αναγνωρίζει και να επιβραβεύει την τίμια αθλητική προσπάθεια και την άμιλλα, οι αρχαίες καταβολές του για την άθληση και την ιδέα του αθλητισμού, που κυριολεκτικά έσωσαν το θεσμό και τον έκαναν να καρπίσει.

Η πρόταση για μονιμότητα

Ήταν, μάλιστα, τόσο μεγάλη η επιτυχία από αυτήν την πλευρά -το τόνισαν και όλες οι ξένες ανταποκρίσεις άλλωστε- ώστε ο διάδοχος Κωνσταντίνος, πρόεδρος της διοργανωτικής επιτροπής των Αγώνων, στην ομιλία του κατά την τελετή λήξης να ζητήσει επίσημα να γίνονται μόνιμα στην Ελλάδα οι Ολυμπιακοί. Το δικαιούταν ο λαός της όχι μόνο γιατί αυτός πέτυχε τη μεγάλη νίκη του πραγματικού φιλάθλου, αλλά και γιατί η Ελλάδα ήταν η κοιτίδα τους και θα μπορούσε περισσότερο από κάθε άλλη χώρα να διαφυλάξει το κύρος τους. Αυτό όμως ήταν αντίθετο με την ιδρυτική διακήρυξη των Ολυμπιακών Αγώνων που όριζε πως κάθε φορά οι Αγώνες θα διοργανώνονται και από

διαφορετική χώρα. Απέσπασε, ωστόσο, την υπόσχεση του Κουμπερτέν πως η Ελλάδα θα διοργάνωνε στο μεσοδιάστημα των Αγώνων τη μεσολυμπιάδα, πράγμα που έμεινε απλά σαν υπόσχεση και έγινε μια και μόνο φορά, αλλά για άλλους λόγους.

Ο πρώτος Ολυμπιονίκης

Στις 6 Απριλίου 1896 στέφεται ο πρώτος Ολυμπιονίκης των σύγχρονων Ολυμπιάδων. Ήταν ο 27χρονος τότε Αμερικανός Τζέιμς Μπρένταν Κόννολλυ, που είχε νικήσει στο τριπλούν με 13,71 μ. Για να αναδειχθεί νικητής στην Ελληνορωμαϊκή στην Ολυμπιάδα της Αθήνας το 1896 ο Καρλ Σούμαν και ο Γιώργος Τσίτας χρειάστηκε να παλεύουν... δύο μέρες! Ο λόγος ήταν ότι ο αγώνας διακόπηκε λόγω σκότους και επαναλήφθηκε την άλλη μέρα.

Συμμετοχή αθλητών

Στην πρώτη αυτή Ολυμπιάδα δε συμμετείχαν οι χώρες με επίσημες ομάδες. Η συμμετοχή ήταν ελεύθερη και πήραν μέρος αθλητικοί σύλλογοι και άτομα που είχαν φτάσει στην Αθήνα με δικά τους έξοδα. Μάλιστα, πολλοί από αυτούς δεν ήταν ούτε επίσημοι αθλητές, αλλά τους είχε συγκινήσει η ιδέα των Ολυμπιακών Αγώνων. Έγιναν μόνον 43 αγωνίσματα και αυτά μόνον αντρικά. Οι Αμερικανοί κέρδισαν 11 χρυσά μετάλλια τα περισσότερα στο στίβο- αλλά η Ελλάδα πήρε τα περισσότερα σε σύνολο (50), από τα οποία τα 10 ήταν χρυσά.

Ο Σπύρος Λούης

ρωας της πρώτης Ολυμπιάδας, που αποθεώθηκε από τους θεατές, ήταν ο Σπύρος Λούης, του οποίου η νίκη στον Μαραθώνιο έμεινε στην ιστορία. Ο νερουλάς από το Μαρούσι Σπύρος Λούης δεν συμπεριλαμβάνονταν ανάμεσα στους γνωστούς αθλητές της εποχής. Για την ακρίβεια δεν υπήρξε ποτέ αθλητής. Κι όμως ο 24χρονος τότε Mαρoυσιώτης έγινε σύμβολο του Mαραθωνίου και ο πιο γνωστός στα πέρατα του κόσμου Ολυμπιονίκης της πρώτης Ολυμπιάδας επειδή πρώτος αυτός νίκησε στην απόστασn που έτρεξε ο αρχαίος μαραθωνοδρόμος Φειδιππίδης μεταφέροντας το μήνυμα της νίκης των Αθηναίων στον Μαραθώνα. Ο Σπύρος Λούης, που είχε γεννηθεί το 1872 και πέθανε το 1940, δεν ξαναπήρε ποτέ μέρος σε άλλο Μαραθώνιο και ίσως ήταν αυτό που συντήρησε τον θρύλο του.

press button

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021 2021

Τσαμάζ: Δώρα στους μετόχους

θόρυβα αλλά σταθερά η μετοχή του ΟΤΕ έχει φτάσει σε υψηλά, τα οποία έχει να δει η αγορά, και τέλος πάντων όποιος ασχολείται με το χρηματιστηριακό σπορ, από τον Ιούλιο του 2008. Έχουν περάσει 13 χρόνια… Η διοίκηση του ΟΤΕ αναμένει για το 2021 ελεύθερες ταμειακές ροές περίπου 480 εκατ. ευρώ, οι οποίες και θα αποτελέσουν το συνολικό ποσό που θα λάβουν οι μέτοχοι, αυξημένο κατά 20% σε σύγκριση με πέρσι. Στο ποσό αυτό δεν περιλαμβάνεται το έσοδο από την πώληση της Telekom Romania (άλλα 268 εκατ.), που επίσης θα πάει στην τσέπη τους.

Λάτσης: Πρώτα οι υπογραφές στο Ελληνικό, μετά το καζίνο

Είναι θέμα χρόνου να πέσουν οι υπογραφές και να επισπευστεί η διαδικασία. Ο λόγος για τη Lamda και το Ελληνικό. Τόσο η εταιρεία όσο και το Δημόσιο δεν αποκλείεται να επισπεύσουν τη μεταβίβαση των μετοχών της Ελληνικό Α.Ε. πριν από την ολοκλήρωση της υπόθεσης του καζίνο, η οποία θα χρειαστεί, όπως λέγεται, ένα ακόμα τρίμηνο.

Είναι ώρα για πανηγύρια στην Πειραιώς;

Μα είναι δυνατόν να πανηγυρίζουμε που μία εταιρεία, εν προκειμένω μία τράπεζα, δανείζεται από τις αγορές με ομόλογο (έστω μειωμένης εξασφάλισης) και επιτόκιο πάνω από 8,5%; Κι όμως, πανηγυρίζουμε, όπως πριν λίγο καιρό που μια άλλη τράπεζα δανείστηκε με 10%. Τι σημαίνει αυτό; Ότι οι τράπεζες νοσούν ακόμα. Μπορεί να μπαίνουν στον ίσιο δρόμο, αλλά θα πάρει χρόνο. Και μέχρι το τέλος του 2022 δεν είναι τόσο σύντομα. Είναι σχεδόν δύο χρόνια! Συν το γεγονός ότι η χώρα ακόμα δεν έχει επενδυτική βαθμίδα. H Πειραιώς Financial Holdings A.E., λοιπόν, μας ενημέρωσε ότι ολοκλήρωσε με επιτυχία (!) (λες κι έχουμε ακόμα μνημόνια…) την έκδοση ομολόγων κατηγορίας Additional Tier 1 ύψους 600 εκατ. ευρώ («τίτλοι AT1»). H έκδοση συνιστά την πρώτη έκδοση

τίτλων ΑΤ1 της Τράπεζας Πειραιώς στις διεθνείς αγορές μετά την κρίση, σε συνέχεια των εκδόσεων τίτλων Tier 2 της Πειραιώς τον Ιούνιο 2019 και τον Φεβρουάριο 2020. Η συναλλαγή αποτελεί την πρώτη συναλλαγή έκδοσης τίτλων ΑΤ1 στην Ελλάδα από το 2009. Η έκδοση προσέλκυσε το ενδιαφέρον περίπου 200 θεσμικών επενδυτών από περισσότερες των 20 χωρών, οι οποίοι συμμετείχαν στη διαδικασία βιβλίου προσφορών, με τη συνολική ζήτηση να διαμορφώνεται σε 2,2 δισ. ευρώ μέσα σε λίγες ώρες από το άνοιγμα του βιβλίου. Η συναλλαγή πραγματοποιήθηκε σε συνέχεια επαφών που είχε η διοίκηση της Τράπεζας με περισσότερους από 60 διεθνείς επενδυτές και επιβεβαιώνει την εμπιστοσύνη της επενδυτικής κοινότητας προς την Πειραιώς και την επιτυχημένη υλοποίηση του στρατηγικού της σχεδίου Sunrise, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη.

press button

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

■ Είπαν «Δεν επιδιώκουμε πόλεμο με τη Ρωσία. Οι ΗΠΑ επέστρεψαν» Τζο Μπάιντεν, πρόεδρος των ΗΠΑ

Γενική Συνέλευση

Την 1η Ιουλίου θα πραγματοποιηθεί η τακτική Γενική Συνέλευση των μετόχων της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, οι οποίοι θα κληθούν, μεταξύ άλλων, να εκλέξουν το νέο Δ.Σ. της εταιρείας.

Τέρνα Ενεργειακή και Περιστέρης

Εμείς το γράψαμε, εμείς το αναδείξαμε το θέμα. Η Τέρνα Ενεργειακή, στην οποία πλέον έχει συμμετοχή και ο εφοπλιστής κ. Ευ. Μαρινάκης, «καθάρισε» με τα αιολικά στο Τέξας και με τον πιο ανώδυνο -όσο το δυνατόν- τρόπο. Όπως προκύπτει από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του α’ 3μήνου, σχετικά με τις πρωτοφανείς ακραίες καιρικές συνθήκες του Φεβρουαρίου 2021 στην Πολιτεία του Τέξας των ΗΠΑ και τις επιπτώσεις αυτών στις δραστηριότητες του Ομίλου, η Διοίκηση του Ομίλου κινήθηκε ταχύτατα από τις πρώτες στιγμές εμφάνισης του φυσικού φαινομένου, ενημερώνοντας διαρκώς και διεξοδικά το επενδυτικό κοινό για τις επιπτώσεις και το εκτιμώμενο ύψος της επιβάρυνσης στα οικονομικά αποτελέσματα. Στο πλαίσιο αυτό, η Διοίκηση προχώρησε σε πρόβλεψη για την αναγνώριση λογιστικής ζημιάς σε επιβάρυνση των ενοποιημένων οικονομικών αποτελεσμάτων ύψους 98,5 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο αποτέλεσμα της αποεπένδυσης από τα τρία αιολικά πάρκα στο Τέξας των ΗΠΑ. όπως αυτή έχει εκτιμηθεί και γνωστοποιηθεί και σε προηγούμενες ανακοινώσεις. Υπενθυμίζεται ότι η λύση αυτή επελέγη αφού

πρώτα εξετάστηκαν διεξοδικά τρεις πιθανές δράσεις: (α) Διατήρηση των αιολικών πάρκων και προσφυγή στα αρμόδια δικαστήρια για την έναρξη δικαστικής διαμάχης με τους Hedge Providers, σχετικά με τις τιμολογήσεις για μη παρασχεθείσα ενέργεια («Liquidated Damages invoices»), που καλύπτουν την περίοδο από 13 έως 19 Φεβρουαρίου 2021, το συνολικό ποσό των οποίων ανήλθε σε 179 εκατ. δολάρια, (β) εύρεση κοινά αποδεκτής εμπορικής λύσης της διαφοράς με τους Hedge Providers και (γ) αποεπένδυση από τα τρία αιολικά πάρκα στις ΗΠΑ (Class B interests). Από την εξέταση των ανωτέρω λύσεων διαπιστώθηκε ότι η μικρότερη δυνατή επίπτωση στα οικονομικά αποτελέσματα προκύπτει από την επιλογή της τρίτης λύσης, καθώς η ζημία περιορίζεται από τα 179 εκατ. δολάρια (απαιτήσεις που έπρεπε να καλύψει η εταιρεία άμεσα) στα 98,5 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, η λύση αυτή συνεπάγεται την απαλλαγή της εταιρείας από δάνεια, συμμετοχικούς τίτλους εξομοιούμενους με χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις και χρηματοοικονομικά έξοδα συνολικού ύψους 615 εκατ. δολαρίων (έως τις 31 Μαρτίου 2021). Τονίζεται για μία ακόμη φορά ότι η ζημία από την αποεπένδυση από τα αιολικά πάρκα στο Τέξας είναι ένα μη επαναλαμβανόμενο γεγονός, οι επιπτώσεις του οποίου δεν έχουν καμία αναγωγή ούτε στη μητρική εταιρεία Τέρνα Ενεργειακή αλλά ούτε και στην Terna Energy USA Holding Group στις ΗΠΑ.

Τι συμβαίνει με την Ιντrακάτ του Κόκκαλη!

Θα μπορούσε να είναι και «κόλπο» από την πλευρά Κόκκαλη. Δεν υπάρχει σχέδιο ούτε για την έκδοση ομολογιακού της Intrakat ούτε για αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Δεν υπάρχει τίποτε το ξεκάθαρο από την πλευρά της διοίκησης της Intrakat για το πώς θα γίνει αυτή η μεγαλόσχημη διείσδυση στη Ενέργεια - ούτως ή άλλως καθυστερημένη. Ξαφνικά, άπαντες μυρίστηκαν «ευρώ» από την έλευση των κεφαλαίων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης. Το αν θα ακολουθηθεί η συνταγή dilution, σε στυλ Πειραιώς, είναι κάτι που θα βασανίσει την αγορά μέσα στο καλοκαίρι. Ωστόσο, ΡΑΕ και κυβέρνηση θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές στους νεοφανείς αστέρες. Χώρια το γεγονός ότι διαβάσαμε σε ιστοσελίδα προ ημερών ότι ο κ. Δ. Κούτρας, που κατέχει το 12% της Intrakat (η οποία έχει να δώσει μέρισμα 20 χρόνια, αν δεν κάνω λάθος), βρίσκεται σε ανοιχτή επικοινωνία με τη νέα διοίκηση της Ελλάκτωρ και τον κ. Ευθ. Μπουλούτα.

τελευταία λέξη

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021 2021

ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ ΣΤΙΣ ΕΠΑΦΕΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΞΕΝΟΥΣ ■ Έρχεται τέτοια ανάπτυξη στην Ελλάδα που δεν έχουμε δει ποτέ!

α 30 δισ. ευρώ σε λίγες ώρες άγγιξε η προσφορά για τα ελληνικά assets, το ελληνικό 10ετές ομόλογο, από το οποίο ο Του Στ. Κ. Χαρίτου ΟΔΔΗΧ άντλησε 2,5 δισ. ευρώ με επιτόκιο 0,9%, και το ομόλογο μειωμένης εξασφάλισης Tier 1 της Τράπεζας Πειραιώς, από το οποίο η τράπεζα άντλησε 600 εκατ. ευρώ. Και όχι μόνο αυτό, αλλά στις διεθνείς πλατφόρμες το ελληνικό 10ετές διαμορφώθηκε στο 0,82%, ενώ έκανε διακύμανση έως το 0,87%. Χρήστος Μεγάλου, Βασίλης Ψάλτης, Παύλος Μυλωνάς και Φωκίων Καραβίας, οι επικεφαλής των τεσσάρων συστημικών τραπεζών Πειραιώς, Alpha, Εθνική και Eurobank, έδωσαν το «παρών» στο 10ο roadshow του Χ.Α. προς τους Αμερικανούς επενδυτές, τονίζοντας το γεγονός ότι η Ελλάδα και το πιστωτικό σύστημα δεν έχει πια καμία σχέση με τα πέτρινα χρόνια της προηγούμενης δεκαετίας. Οι τέσσερις κορυφαίοι Έλληνες τραπεζίτες βρέθηκαν στο ίδιο πάνελ, όπου κλήθηκαν να σχολιάσουν την επόμενη μέρα μετά την πανδημία και βεβαίως σε ποια θέση βρίσκει τις τράπεζές τους η έξοδος από την πανδημική κρίση. Ο Βασίλης Ψάλτης αναφέρθηκε στο γεγονός ότι η κυβέρνηση κερδίζει την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών. Ανέφερε πως «πλέον ήρθε η ώρα να αλλάξει η προοπτική της οικονομίας. Οι τράπεζες μειώνουν τα NPE’s και πια διαφαίνεται περίοδος ισχυρής ανάπτυξης. Η Alpha Bank, που από το 2017 μειώνει αισθητά τα κόκκινα δάνεια και ξεκαθαρίζει το χαρτοφυλάκιό της, μπορεί να χρηματοδοτήσει την πραγματική οικονομία. Είμαστε», όπως είπε χαρακτηριστικά, «σύμμαχοι στην ανάταξη της οικονομίας». Ο κ. Φωκίων Καραβίας επεσήμανε ότι

«δουλεύουμε μαζί με το υπουργείο Οικονομικών και την κυβέρνηση για την αξιοποίηση των κεφαλαίων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης. Είμαστε», όπως είπε χαρακτηριστικά, «έτοιμοι και πριν από το τέλος του χρόνου με την έλευση των πρώτων κεφαλαίων από το Recovery Fund να χρηματοδοτήσουμε τα νέα φιλόδοξα ενεργειακά projects, real estate, τη βιομηχανία». Ο ίδιος είπε ότι «κάνουμε πλέον focus, εστιάζουμε στο business growth και είμαστε αρωγοί των επιχειρήσεων σε αυτό». Ανέφερε, μάλιστα, ότι τουλάχιστον για τα επόμενα 5 χρόνια η αύξηση του ελληνικού ΑΕΠ είναι εξασφαλισμένη και πως με αυτόν τον τρόπο θα ενισχυθεί η προσπάθεια απομείωσης των κόκκινων δανείων. Ο κ. Παύλος Μυλωνάς στάθηκε στις κινήσεις που έγιναν το 2020 και συνέβαλαν στην απορρόφηση των κραδασμών που προκάλεσε η πανδημία και στο χτίσιμο γερών βάσεων για το 2021: Η κυβέρνηση με γρήγορα αντανακλαστικά παρείχε σημαντική δημοσιονομική στήριξη, ενώ υπήρξε και στήριξη σε συνεργασία με τις τράπεζες, για τα διάφορα προγράμματα παροχής ρευστότητας στις επιχειρήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο οι ελληνικές τράπεζες εκταμίευσαν καθαρά 6,5 δισ. ευρώ το 2020, μία αύξηση της τάξης

του 10% των εταιρικών δανείων τους». Τόνισε ότι «οι κινήσεις αυτές πέτυχαν το ζητούμενο, τη στήριξη της οικονομίας και των νοικοκυριών: η ανεργία μειώθηκε το 2020 σε σχέση με το 2019, αντί να αυξηθεί, ενώ το εισόδημα των εργαζομένων υποχώρησε ελάχιστα». Ακόμη, είπε ότι «η κρίση αυτή κατέδειξε ότι υπάρχουν στην Ελλάδα πολλές επιχειρήσεις που λειτουργούν με γερά θεμέλια». Ο Χρήστος Μεγάλου αναφέρθηκε στην αύξηση κεφαλαίου της Πειραιώς, ύψους 1,4 δισ. δολ. (απευθυνόμενους σε Αμερικανούς επενδυτές), η οποία ήταν και η μεγαλύτερη για τράπεζα στην Ευρώπη. Μάλιστα, είπε ότι κατά τις επαφές που είχε για την αύξηση κεφαλαίου της τράπεζας με θεσμικούς επενδυτές «εκείνοι τοποθετούνταν στην τράπεζα “αγοράζοντας” την προοπτική ανάπτυξης του ΑΕΠ, τουλάχιστον 6%, τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, το ασφαλιστικό, την ενέργεια, που προωθούνται. Το αποτέλεσμα ήταν η αύξηση κεφαλαίου να καλυφθεί κατά τέσσερις φορές, δείχνοντας εμπράκτως την εμπιστοσύνη τους όχι μόνο στην τράπεζα, αλλά και στην ελληνική οικονομία». Και κατέληξε: «Είμαστε σε φάση ανάκαμψης της αγοράς και της οικονομίας, όπως δεν έχουμε δει ποτέ».

Στην οδήγηση

όλα.

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α

Α Σ Φ Α Λ Ε Ι Α

Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α

Γ Ι Α

Τ Ο

Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν

3€/100χλµ.

Με Fisikon µπορείς και να τα

όλα!

Στην οδήγηση µετράνε όλα. Και πάνω από όλα η οικονοµία, η ασφάλεια και η φροντίδα για το περιβάλλον. Το φυσικό αέριο κίνησης Fisikon είναι έως και 65% οικονοµικότερο από τα άλλα καύσιµα και πιο φιλικό στο περιβάλλον, καθώς συµβάλλει στον δραστικό περιορισµό των ρύπων και των επιβλαβών σωµατιδίων. Το Fisikon προσφέρει ασφαλή οδήγηση, δεν νοθεύεται και περνά την οδήγηση στη νέα εποχή της ενέργειας.

Φυσική εξέλιξη

www.f isikon.gr

...από τη ζωή μας!