Thermiek 2018 #3

thermiek PERIODIEKE UITGAVE VAN DE AFDELING ZWEEFVLIEGEN VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR LUCHTVAART JAARGANG 53 • 2018

Op bezoek bij Alexander Schleicher Zilveren penning Sjaak Selen 50 jaar GPL Jan Ritsma Aeroclub Nistelrode ABZ Nico Koster Dag van de luchtsport KNVvL financiën CTZ: Bevoegheid zweefvliegtechnici Vliegclub Hoogeveen In memoriam Ary Ceelen

EUROGLIDE 2018

#3

2

THERMIEK 2018 #3

VAN DE VOORZITTER

VAN DE VOORZITTER… gebogen en heeft de leden geadviseerd om, in tegenstelling tot wat in principe in 2014 besloten was, de vorming van een landelijke collectieve DTO voor zweefvliegen te overwegen.

In de Algemene Ledenvergadering (ALV) van de afdeling Zweefvliegen is hierover 7 november een uitgebreide discussie gevoerd. Wanneer deze Thermiek u bereikt is er dan inmiddels een vervolgbijeenkomst georganiseerd over dit thema, kunnen er op korte termijn besluiten genomen worden over de DTO vorming en kan deze in gang gezet worden; ruim voor aanvang van het Na de laatste Thermiek, alweer een paar memorabele maanden als

volgende seizoen.

voorzitter van de afdeling Zweefvliegen achter de rug.

Veilig vliegen is nog steeds ongeveer het allerbelangrijkste

Toen ik hier een jaar geleden aan begon dacht ik: Och dat moet ik

onderwerp. En daarmee de aandacht voor delen van ervaringen

er wel bij kunnen doen. Al heel lang ben ik zweefvlieger, instructeur

- en ook het je houden aan luchtruimbeperkingen. De ruimte die

en clubbestuurder. De vorige voorzitter Jan Förster had zijn

er voor ons is, is een gegeven totdat we meer hebben kunnen

termijnen uitgediend dus er moest wat gebeuren; ik ging ervoor.

veroveren door middel van overleg. Daarbij zijn infringements geen

Moet toch niet zo moeilijk zijn.

positief element in de onderhandelingen. We willen gráág gezien

En dan merk je dat er best veel aan de hand is. Nieuwe EASA-

worden, maar niet op plaatsen waar we niet mogen zijn....en we

regime dat ingevoerd moet worden, zorgen over veiligheid en

worden door onze transponder altijd gezien!

luchtruim, alweer concepten voor de volgende versie van de EASA

Dat laatste is helaas dit afgelopen seizoen, mede door het

regels op komst voor over een paar jaar; die dan alles op het eerste

veelvuldig mooie weer, vaak voorgekomen. Met name op

gezicht weer verder gaan versimpelen. Toegankelijke terreinen.

doordeweekse dagen in het oostelijk deel van ons land, door FL065

Inzet voor ons ledenbestand. Dat zijn wel de prioriteiten.

heen klimmen, is nogal eens gebeurd!

Gelukkig hebben we niet alleen zorgen maar is er ook van tijd tot

En dat kan dus echt niet! Want niet alleen is dit een potentieel

tijd iets te vieren. Zweefvliegers worden wereldkampioen, hebben

gevaar, maar daar verliezen we ook snel onze geloofwaardigheid

50 jaar hun zweefvliegbewijs; clubs bereiken een goed resultaat

mee en brengen we dus ook onze positie versus alle partijen met

met de inrichting van een nieuw terrein…

wie we over luchtruim discussiëren en onderhandelen danig in het

Als ‘consument’ heb je daar niet zoveel zicht op, maar ons eigen

gedrang!

vrije Nederlandse regime wordt nu opgenomen in de nieuwe

In dit licht is besloten dat vanaf nu bij elke Nederlandse wedstrijd

Europese regelgeving EASA, met bijbehorende veranderingen in

gaat gelden dat bij luchtruimschendingen, op de plaats overtreding,

opleidingen, brevetten (van GPL naar LAPL-S/ SPL) en organisatie-

automatisch een buitenlanding is gemaakt en bij een tweede keer

verantwoordelijkheden.

automatisch een nul punten dag het gevolg is.

De meest ingrijpende verandering die eraan komt is de invoering

Onze – vernieuwde - iFly! regeling met EPST helpt jonge instroom

van een nieuw organisatiemodel: De DTO (Declared Training

op weg. Maar binnenhalen is één; blijven is vers twee! Er zijn

Organisation), vanaf nu tot uiterlijk 2020. Dank zij de grote

zoveel redenen om te vertrekken en die kennen we. De redenen

inzet van een klein aantal vrijwilligers zijn we nu klaar met de

om te blijven maken we samen! Hoe leuk is het om steeds weer

voorbereidingen. Elke Zweefvliegclub kan zich binnenkort – tegen

vorderingen te maken in je vliegkunst, maar ook: hoe leerzaam en

betaling – uitroepen tot onafhankelijke DTO. Echter: we kijken om

bevredigend om een rol te spelen in je club door deel te nemen aan

ons heen en zien in verschillende omringende landen dat meestal is

andere club activiteiten; organiseren, techniek, clubhuis runnen,

gekozen voor een gezamenlijke DTO met daaronder de individuele

gasten ontvangen…

clubs. En de Nederlandse ballonvaarders doen dat ook. Er is dan

Iedereen die zo een bijdrage levert aan onze zweefvliegsport: heel

ook een discussie ontstaan: Hoe zullen we dat als zweefvliegers

veel dank, zo kunnen we zweefvliegen leuk en betaalbaar houden.

organiseren? Elke club voor zichzelf, één gezamenlijke DTO, of een

Tot slot: Veel goede wensen voor de feestdagen en het nieuwe jaar;

mengvorm?

de winter is er voor organiseren en klussen, ter voorbereiding op

Naar aanleiding van deze, op voortschrijdend inzicht gebaseerde,

hopelijk weer een mooi zweefvliegjaar.

discussie heeft het ABZ zich recent over de voor- en nadelen en vooral ook de toekomstige risico’s van de verschillende oplossingen

Sijmen de Vries

3

COLOFON

COLOFON

INHOUD

Thermiek is een uitgave van de afdeling Zweefvliegen van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL). NE ISSN 0040/6023.

Adres: KNVvL afdeling Zweefvliegen, postbus 618, 6800 AP Arnhem, T: (026) 3514515 E: thermiek.zweefvliegen@knvvl.nl

Van de voorzitter

Liaison Afdelingsbestuur Zweefvliegen: Lonneke Alsema

Op bezoek bij Alexander Schleicher 6

Redactie: Hoofd- en Eindredactie: Tineke Carolus, Arnold Kiezebrink Redactieleden: Charles Kerstens, Gert van Os, Pieter Vrieling Fotoredactie: Frans Guise Taalcorrectie: Tineke Carolus

Column Tineke

10

Geschiedenis: Nieuwe start na de oorlog

12

Clubs Aeroclub Nistelrode

18

ABZ Nico Koster

22

Dag van de luchtsport…

26

Illustraties: Hans Boxem Vormgeving: Jeroen Beeke Aan dit nummer werkten mee: Wim Adriaansen, Lonneke Alsema, Hans Bodde, Tom van Doormaal, Bas Douma, René De Dreu, Alicia de Graaff, Sander Hofstee, Johannes Hulshof, Charlotte Koren, Maarten Robben, Kees van Roon, Frits Snijder, Egbert Veldhuizen, Sijmen de Vries, Judith van Waveren, Anneke Wolthuis, Bert Quist Druk en verzending: Total Promotions Kopij: aanleveren in word (*.doc) als ‘platte tekst’ zonder enige opmaak.

De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij te corrigeren, in te korten of niet te plaatsen. Geplaatste artikelen geven niet noodzakelijk de mening weer van redactie en uitgever (KNVvL), tenzij zij expliciet in functie zijn onderschreven. Anonieme bijdragen worden niet geplaatst, evenals bijdragen met lasterlijke uitlatingen jegens personen of instanties.

Beeldmateriaal: Van digitale foto’s het onbewerkte bronbestand uit de camera aanleveren. Bestandgrootte 1 MB, liefst groter, vanwege de voor de druk vereiste resolutie. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden beeldmateriaal op kwaliteit te beoordelen, te selecteren of niet te plaatsen.

Publicatierechten: Tenzij de inzender anders aangeeft, gaan redactie en uitgever (KNVvL) er vanuit dat ingezonden tekst en beeldmateriaal vrij van rechten in ‘Thermiek’ gepubliceerd kunnen worden en ook ter beschikking staan voor gehele of gedeeltelijke publicatie op officiële websites van de Thermiek, de Afdeling Zweefvliegen en de KNVvL. Voor het overige mag niets uit deze uitgave op enigerlei wijze worden gereproduceerd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. © All rights reserved. No part of this magazine may be reproduced in any form or by any means without prior permission from the Publisher.

Advertenties: Engel Business Consultancy, E auk.engel@gmail.com Website digitale thermiek: issuu.com/thermiek Foto cover: Frans Guise

NIEUW ADRES: KNVVL AFDELING ZWEEFVLIEGEN KNVvL Afdeling Zweefvliegen Houttuinlaan 16a 3447 GM Woerden Telefoon: 0348 - 43 70 60

2

Zilveren penning Sjaak Selen 4 50 Jaar GPL Jan Ritsma

5

KNVvL financiën 27 iFly! Nieuws

30

Vliegdag EPST 30 Euroglide 2018

32

Clubs Vliegclub Hoogeveen

36

CTZ bevoegdheid voor zweefvliegtechnici

39

In memoriam Frits Beenhakker

40

Opleidingen: TMG op LAPL 40 Verhalen: Je eerste eigen kist

42

Column Tom

43

In memoriam Ary Ceelen

44

KNVvL brevetten 46

De redactie wenst u prettige feestdagen en een thermiekrijk 2019

4

THERMIEK 2018 #3

HULDIGING SJAAK SELEN

EEN ZILVEREN PENNING VOOR DE WERELDKAMPIOEN In het vorige nummer konden we op de valreep nog het verhaal plaatsen van Sjaak Selen: uit de eerste hand verslag hoe je wereldkampioen wordt.

De KNVvL heeft voor deze categorie van prestaties een speciale decoratie: de Erepenning in Zilver. Het huldigingsfeest dat de VEZC, de club van Sjaak, voor hem organiseerde was een passende gelegenheid om deze penning uit te reiken.

De familie Selen arriveerde per ‘spelersbus’ bij de gezellig ingerichte werkplaats in Venlo, waar clubleden een heerlijke maaltijd hadden gekookt. Daarna kon de huldiging beginnen. De burgemeester van Venlo, tevens Beschermheer van de VEZC, opende de rij sprekers, apetrots op het hebben van een wereldkampioen in de gemeente. Clubleden, teamleden, iedereen had een leuk verhaal en een passend cadeau (waarvan enkele in de categorie Wisseltrofee). Veel dank ook aan de ‘ophaler’ Lilian, met fraaie boeketten bloemen. De zilveren penning mag Sjaak houden…

Zeer verdiend, sprak KNVvL-voorzitter Ronald Schnitker: “Na de prijsuitreiking was het eerste wat je zei: “Wie had dat nou gedacht?” en: “Ik heb geluk gehad.” Dit siert jouw bescheidenheid, maar degenen die jou kennen, weten dat een beetje geluk niet voldoende is om de wedstrijd te winnen. Je moest het opnemen tegen 46 andere topzweefvliegers, die uit alle hoeken van de wereld naar Polen waren gekomen.

Daar komt meer bij kijken en we weten dat je de deelname aan deze wedstrijden zeer serieus hebt voorbereid. Daarbij hoorde ook de overstap naar een ander type vliegtuig, een Discus 2a. Dat je al bij de top behoorde, wisten we natuurlijk al toen je tijdens de EK in Rieti tweede werd.

Op de voorpagina van de Thermiek prijkt jouw foto met in je handen de wereldbeker. Ik hoorde daar iemand over zeggen: “Is hij niet een beetje oud?”

Ook Omroep Brabant lijkt dit te willen zeggen door in de kop op te nemen: ‘Sjaak wordt op zijn 52ste wereldkampioen’. Ik heb daarop geantwoord: “Zweefvliegen is een ervaringssport die je heel lang tot op hoge leeftijd kunt blijven beoefenen.” Wat mij betreft kun je dus nog jaren mee.”

5

PERSONALIA

50 JAAR IN BEZIT ZWEEFVLIEGBEWIJS/GLIDER PILOT LICENSE JAN RITSMA Jan Ritsma was vorig jaar (2017) 50 jaar in het bezit van het Zweefvliegbewijs/Glider Pilot License.

Omdat Jan vanwege verblijf in het buitenland niet aanwezig kon zijn bij de uitreiking van het ereinsigne in goud met lauwerkrans en briljant aan alle jubilarissen van 2017 op zaterdag 27 januari jl., werd een ander tijdstip gekozen.

Op 10 augustus jl. speldde Ed Westerhof (ABZ) namens Afdelingsvoorzitter Sijmen de Vries, het ereinsigne bij Jan op. Dit gebeurde tijdens een informeel etentje waar ook de dochter van Jan en goede vriend Hans Disma aanwezig waren.

GPS AeroData

NOTAMs gevisualiseerd op uw vluchtcomputer, navigatie software of vluchtplanningsprogramma !

ALL-WEATHER GLIDER COVERS

“CHEERCOVERS” PASTELGEEL & -GROEN Vanaf € 806,40. Vraag stalen en/of offerte.

GPS AeroData bevat luchtruim (AIP), NOTAMs en bijzondere zweefvliegregelingen van heel Europa

YAESU HANDSET FTA-250 € 249,- tijdelijk € 195,YAESU FTA-450L, 550L, 750L resp. € 245,-, € 275,- en € 360,AVIATION HEADSET „FLIGHT TWO“ € 145,- (+ tas)

Bron van de luchtruim en NOTAM gegevens is de European AIS Database onderhouden door Eurocontrol

ONLANGS > 300 EDS-ZUURSTOFSYSTEMEN VAN MOUNTAIN HIGH VERKOCHT.

TOEVAL?

BEST PRICE, BEST SERVICES

www.aviationservices.eu webshop@aviationservices.eu 06-15005039 / 0346-576081

KEES AERO NAUTICAL SERVICES

GPS Ae AeroData wordt dagelijks tussen 03:00 & 20:00 UTC gegenereerd en elke 15 minuten geactualiseerd

www.gps-aerodata.com

6

THERMIEK 2018 #3

OP BEZOEK BIJ

SCHUREN.. SCHUREN..

EN NOG EENS SCHUREN een kijkje bij vliegtuigbouwer Schleicher in Poppenhausen Door Tineke Carolus en Arnold Kiezebrink Een mailtje van de Benelux-

Kunnen we misschien eens

terugbrengen en we kunnen

vertegenwoordiger van

een rondleiding krijgen? Rene

met hem mee! “Dan gaan we

Schleicher, Rene de Dreu,

reageert enthousiast en nodigt

`s middags naar de Wasserkuppe,

over de pensionering van de

ons uit voor een tweedaags

eten een hapje en logeren we in

markante ontwerper Martin Heide

tripje. Hij moet de ASG-30Mi die

mijn favoriete hotelletje en gaan

(Thermiek #2), doet bij ons het

hij in het weekend van 22 en 23

we de volgende dag naar de

idee opkomen om een artikel

september bij een aantal clubs

fabriek. Is dat een goed plan?”

te schrijven over de fabriek.

gaat demonstreren een dag later

Nou en of! Met een beetje goeie wil ontmoeten we hem als hij met

BRAND! Tot twee keer toe werd een groot deel van de fabriek in de as gelegd. Eerst in 1937 en later in 2003.

Beide keren werd er zo keihard gewerkt, dat het herstel binnen twee maanden afgerond was. In 1937 hebben de werknemers zelfs tijdens de Kerstdagen meegeholpen de boel weer op orde te krijgen.

de kist naar de NNZC in Veendam komt, maar het blijkt die dag veel te slecht weer te zijn.

We spreken af elkaar de volgende dag om 10.00 uur op Terlet te treffen en in zijn auto te stappen.

De gesprekken gedurende de lange rit naar Poppenhausen

7

ALEXANDER SCHLEICHER

In ieder gebouw in deze straat vindt een van de productieprocessen plaats.

FAMILIEBEDRIJF Rudolf Kaiser, Gerhard Waibel, Martin Heide, Michael Greiner... zomaar wat namen van ontwerpers van vliegtuigen die gebouwd werden door Alexander Schleicher Segelflugzeugbau in Poppenhausen, niet ver van de stad Fulda en op een steenworp afstand van de Wasserkuppe, waar het allemaal begon in de jaren 20 van de vorige eeuw, toen meubelmaker Schleicher begon met de serieproductie van zweeftoestellen.

Het eerste toestel noemde hij `Hol`s der Teufel`. Een dochter van Schleicher, Hedwig, nam samen met haar man Edgar Kremer het bedrijf over, dat tegenwoordig geleid wordt door hun zoons Peter en Ulli (eigenlijk Ulrich). Hun echtgenotes en kinderen dragen ook hun steentje bij aan het bedrijf.

gaan, hoe kan het ook anders,

landschap waarin het dorpje

over zijn en onze ervaringen en

Poppenhausen ligt. De zoemer

belevenissen met zweefvliegen.

is net gegaan en de werknemers

Rene blijkt een ervaren overland-

stromen naar buiten. Vrijwel

richting geland, zo kort en smal is

en wedstrijdvlieger te zijn bij wie

iedereen woont binnen een straal

de baan. Het gaat altijd goed.

het vliegen al sinds zijn 14e in het

van 15 km. Als we de aanhanger

Dan rijden we naar de

bloed zit.

naast een hangar bij het kleine

Wasserkuppe, de bakermat van

vliegveldje op amper 500 m achter

het zweefvliegen. We bezoeken

Het is half vier als we aankomen bij

de fabriek stallen, worden we

het niet zo grote, maar charmante

het parkeerterrein van de fabriek.

verwelkomd door Peter Kremer,

museum. Hoe leuk is het om hier

We hadden een grote, moderne

een van de twee directeuren. We

de D-5862, de Weihe van wijlen

hal verwacht, maar worden

kijken even rond en zijn verbaasd

Pieter Jansen, te zien hangen, een

geconfronteerd met een paar

als Rene uitduidt waar ieder

clubgenoot van jaren her, die het

gebouwen die op verschillende

toestel, dat afgeleverd wordt, zijn

toestel aan het museum schonk,

hoogtes naast elkaar geplakt

maiden flight maakt. Ongeacht

nadat bleek dat het niet zo goed

lijken tegen een heuvel, volkomen

de windrichting wordt er vanaf de

tegen een fikse regenbui bestand

geĂŻntegreerd in het lieflijke

hangar gestart en in tegengestelde

was... Het verhaal over Hans Werner Grosse, die van LĂźbeck naar Biarritz vloog, een afstand van 1465 km, maakt indruk.

Terecht wordt er benadrukt, dat hij dat deed zonder GPS, zonder waterballast, zonder hulpmotor...

Als het museum sluit, maken we een wandeling rondom het RADOM, een voormalige radarkoepel die al van verre te zien is. Tegenwoordig kun je er kunst bekijken, naar muziek luisteren en zelfs trouwen!

8

THERMIEK 2018 #3

Zelfgemaakte mallen van de romp.

OP BEZOEK BIJ

Vleugels in de mallen.

plaatsen geleid. Sluip door, kruip

koffiebekers worden opgeruimd

negen uur opgewacht door Ulli

door. Trappetje op, trappetje af.

en ze gaan weer aan de slag.

Kremer. “Zullen we eerst door

We beginnen in de mallenkamer.

De volgende lange, smalle ruimte

de fabriek lopen? Daarna kunnen

Ulli:”Wat we kunnen maken,

biedt plaats aan de mallen van

jullie me vragen stellen. Deutsch

maken we ook zelf! Dus ook

allerlei vleugels, waarvan de

oder Englisch?” Nou, doe maar

de mallen voor de rompen en

liggers elders separaat worden

gewoon Duits, dat verstaan we

vleugels. En ja, daar hebben we

gebouwd. Hier worden de ruwe

wel. Uren later belanden we in

soms expertise van buitenaf voor

vleugelversies gebouwd door

een spreekkamer in het houten

nodig, bijvoorbeeld van bedrijven

een handjevol mensen. Verderop

gebouwtje aan het begin van

uit Fulda. We proberen zo dicht

worden ze vervolmaakt, net als

het fabrieksterrein, waar de

mogelijk bij huis te blijven.”

de rompen. En dat betekent, dat

De volgende dag worden we om

er vooral geschuurd wordt! Zeker

administratie is gevestigd. Nog helemaal daas van alle indrukken

Dan komen we in een lage,

tien mensen staan constant te

die we opgedaan hebben, stellen

kleine werkplaats waar drie

schuren, schuren, schuren... af

we nog wat vragen, die Ulli

werknemers zich bezighouden

en toe wordt het vleugelprofiel

onvermoeibaar beantwoordt.

met de productie van kleinere

getest in een metalen malletje.

onderdelen zoals wielkasten. Er

Past het niet, dan moet er meer

Achtereenvolgens worden we

gaat een zoemer, de pauze is

geschuurd worden, is er te veel af,

door een stuk of tien werk-

voorbij en de broodtrommels en

dan moet er weer een matje op,

1951 Vanaf dat jaar werden er in Duitsland weer volop vliegtuigen gebouwd; Schleicher leverde er sindsdien een dikke 8400! De ASK21, de zeer populaire opvolger van de ASK-13, luidde het einde in van het houten tijdperk in. Binnen een paar jaar wordt het 1000e exemplaar verwacht! De ASW-19 is eveneens zeer geliefd, er zijn er tegen de 800 van gebouwd. Van de ASH-25, populair in de open klasse, zijn er bijna 300 gemaakt.

Montage kleine onderdelen.

9

ALEXANDER SCHLEICHER

Roeren worden gemonteerd.

Liggers worden geharst.

net zolang tot het perfect past.

gekraakt was.

Zweefvliegtuigen bouwen lijkt

Als de vleugels goed blijken te

vooral een kwestie van met een

passen, worden de stuurstangen

heel lange adem schuren....

erin gemonteerd. Dat gebeurt in

Ulli legt in de volgende

een aparte, erg lange ruimte waar

werkplaats uit dat daar roeren

drie mannen werken.

volgens de negatieve werkwijze

De motoren en instrumenten

worden gebouwd: in de mal komt

worden als laatste geplaatst. “Wij

eerst de lak en daarna worden de

vinden het belangrijk, dat een

matjes kunststof gelegd.

vliegtuig met motorpech weer gauw de lucht in kan. Daarom

Dan komen we in een vrij grote

zorgen we ervoor, dat de motor

hal waar al bijna complete

snel en eenvoudig te demonteren

vliegtuigen te herkennen zijn.

is,” vertelt Ulli. Dan gaat hij ons

Er wordt hier gecheckt of de

voor naar de laatste ruimte, waar

vleugels en het stabilo goed te

de vliegtuigen gemonteerd,

monteren zijn. Er staat ook een

gecheckt en gepoetst staan te

hagelnieuwe romp tussen twee

wachten op hun testvlucht op het

‘oude’ vleugels van een kist die

nabije veld.

Diverse hulpmiddelen zoals transportwielen worden vervaardigd.

Eindtesten.

VERBETERINGEN Inmiddels heeft men het verbeteren van het glijgetal losgelaten en richt men zich meer op het verbeteren van de prestaties in het hogere snelheidssegment. Verder heeft men door de aanscherping van de veiligheidseisen de sterkte van het cockpitcompartiment verhoogd van 6G naar 9G crashbestendigheid.

Ook nieuw is de invoering van het mix-systeem. Dit betekent een vergroting van de roeruitslagen bij geselecteerde landingflaps, zodat tijdens het uitrollen na de landing niet meer naar negatief geschakeld hoeft te worden.

10

THERMIEK 2018 #3

OP BEZOEK BIJ

COLUMN OPSMUK “Wat? Draag jij oorknopjes? Dat doe je toch nooit? En wat ruik je lekker! Parfummetje gebruikt?”

Edgar keek me grijnzend aan; ik had net de ochtendbriefing gehouden en we liepen samen naar de hangar om mee te helpen de kisten naar buiten te brengen. “Dat meen je niet!

Dat past toch niet bij je? Ik ken je als een stoer wijf dat op de motor naar het veld komt! Of eerst een uurtje gaat hardlopen.

Ben je verliefd of zo?”

Nee, verliefd was ik zeker niet op de man die me van adviezen

...en ask21 nr 956 is gereed voor aflevering.

had gediend tijdens het zomerkamp van een maandje eerder.

Ulli neemt ons mee naar de ASK-21 B die net af is.

Ik kende hem al een paar jaar, maar had nog nooit een echt

“We luisteren altijd heel goed naar onze klanten.

gesprek met hem gevoerd. Jorn heette hij, een rondbuikige

Als ze problemen hebben ondervonden van het

vijftiger met een ijzeren ervaring als instructeur en een statuur

een of ander, gaan we kijken of we de klachten

waar je niet omheen kon. Zo`n man die toevallig ook weet hoe

kunnen verhelpen. Zo waren er veel mensen die bij

je een varken aan het spit braadt en de lekkerste Sauerkraut

het in- en uitstappen hun hoofd stootten tegen de

bereidt.

rand van de achterste kap. Die kan nu verder naar

En biertjes tappen kon hij ook. Met twee pullen in zijn handen

boven toe open; probleem opgelost! Ook kan nu de

wees hij me met een hoofdknikje waar ik moest gaan zitten.

rugleuning van de achterste zitplaats eruit, voor als

“Fluglehrerin, Tineke? Toll! Aber....” Oei, wat zou hij me gaan

je graag een parachute wilt dragen. Bovendien zijn

vertellen? Dat ik het maar beter uit mijn hoofd kon zetten?

de hoofdsteunen nu verplaatsbaar. Allemaal dankzij

Hij dronk de helft van zijn bier in een flinke teug op en stak

tips van gebruikers. Overigens is dit de 960e ASK-21

van wal. “Leuk, dat je instructeur wordt, maar ik wil je een

die afgeleverd wordt!”

paar dingen op je hart drukken. Pas op dat je niet alleen maar

Bij een kop koffie praten we nog even na over wat

achterin die 13 gaat zitten. Blijf ook voor jezelf vliegen. Durf

we allemaal gezien hebben en vertelt Ulli over de

nee te zeggen tegen een leerling als je geen dienst hebt.”

toekomst. “Er wordt meer in teams samengewerkt,

Weer een slok, zijn pul was nu leeg, terwijl ik nog maar net een

het is niet meer een enkele ontwerper die

hapje schuim had genomen.

“Maar het belangrijkste....wacht even, ik haal nieuw bier.” Ik zat net te bedenken wat dat belangrijkste kon zijn, toen Jorn weer twee glazen tussen ons in zette. “Ik moet zo dat varken met bier besprenkelen. Wat ik je aanraad, is dat je altijd vrouwelijk moet blijven! Doe een leuk sjaaltje om, koop een paar mooie oorbellen. Dan komt het helemaal goed met je!” En weg was hij, met het bier.Dat sjaaltje vond ik overdreven, maar oorknopjes had ik nog. Nou ja, als Jorn het zei...

Edgar bleef erbij dat die opsmuk niet bij mij hoorde en terwijl hij een aanhanger uit de hangar duwde, deed ik stiekem de knopjes uit en stopte ze in mijn broekzak.

Sindsdien draag ik alleen een vleugje parfum achter mijn oren Tineke

HOEVEEL? Er zijn rond de 120 mensen in dienst bij Schleicher. Per jaar worden er tegen de 70 toestellen afgeleverd, waar per stuk 1000 tot 2500 manuren in zitten, afhankelijk van het type. De ASK-21 is de meest gebouwde kist, tot dusver zijn er 960 exemplaren afgeleverd! Behalve in Europa vliegen er ook Schleichers in Japan, Australië, Zuid-Afrika, Canada, Noord- en Zuid-Amerika, Nieuw-Zeeland en China.

11

ALEXANDER SCHLEICHER

verantwoordelijk is voor een type vliegtuig. Een

intrekbare staartwielen en nog zo het een en ander.

team bestaat uit mensen die gespecialiseerd zijn in

We blijven in ontwikkeling!”, sluit Ulli het gesprek

aerodynamica, motortechniek of constructie. We

af. We nemen afscheid en rijden terug naar Terlet.

gebruiken dus ook geen initialen meer in de type-

Zonder aanhanger gaat dat een stukje sneller!

aanduidingen.” Omdat er steeds meer individuele zweefvliegers zijn die zonder tussenkomst van een club hun hobby willen uitoefenen, richt Schleicher zich meer en meer op de bouw van zelfstartende toestellen. Het blijkt, dat het aantal clubs in Duitsland en wellicht meerdere landen tanende is.

Een ervaren vlieger wil op het door hem gewenste tijdstip kunnen starten, zonder dat hij de hele dag aanwezig moet zijn op de strip. “En verder richten

MOTOREN De zelfstartversie van de ASG-32 wordt geleverd met een wankelmoter. De voordelen zijn ‘minder trilling’ en ‘lichter in gewicht’. Bij de turbouitvoering heeft men de keuze uit een gewone tweetaktmotor of een elektromotor. Van de ASK-21 wordt nog steeds 80% zonder motor afgeleverd.

we ons op hogere vliegsnelheden, standaard

Verzekeringen voor Vliegers

XCapBatteries Nieuw type batterij 20 Ah in standaard-formaat Met vol instrumentarium > 12u LMO-300 14.6V/20Ah/300 Wh GFK behuizing met zekering

LMO 14.6V/20Ah met CB+XLR

€ 500.-!

www.flightdeckbc.nl flightdbc@gmail.com 06-46135279 Flight Deck Consultancy BV luchtvaart verzekeringen

Noud Vermeulen http://www.xcapglider.com xcapglider@me.com

12

THERMIEK 2018 #3

GESCHIEDENIS

Een bijzondere opname van het Zweefvliegkamp in Leende. Harry Nienhuis, in uniform, brieft hier de groep van zweefvliegers voor de hangaar van de Firma Van Kuijk Vliegtuigindustrie.

NIEUWE START NA DE OORLOG Door Wim Adriaansen De oorlogsjaren zijn slechts

Er zijn leerboeken geschreven

een goede start daartoe. De

een tijdelijke onderbreking

onder de weidse titel van

plannen van de zweefvliegclubs,

geweest in de ontwikkeling van

Bibliotheek voor de Zweefvlieger.

in september 1945, enkele

de zweefvliegsport. Voor 1940

En er zijn plannen gemaakt voor

maanden na de bevrijding,

was zweefvliegen een sport voor

een herstart na de oorlog. Want

bijeen in een kamp in het Noord-

enkelen. Dat is ook nog zo direct

dat in bevrijd Nederland het

Brabantse Leende, en die van

na 1945. Pas de overheidssubsidie

zweefvliegen weer van de grond

de overheid liggen in elkaars

voor het zweefvliegen, of liever

zal komen, dat staat vast.

verlengde.

gezegd de overheidsbijdrage

Het zweefvliegen heeft na 1945

in de opleidingskosten van

de wind mee. De overheid ziet

BEGIN IN LEENDE

scholieren, heeft in deze situatie

zich voor de taak gesteld om

Van 8 tot 15 september 1945

verandering gebracht.

in korte tijd de luchtvaart in

wordt er een zweefvliegkamp

Nederland weer op te bouwen.

gehouden in Leende op de

NIEUWE START

Daarvoor zijn mensen nodig,

vliegstrip van de firma Kuijk

In de jaren van de bezetting

jonge mensen die een carrière

Vliegtuigindustrie NV. Ir. Frits

van ons land is er op geregelde

in de militaire of de civiele

Philips opent in zijn functie van

tijden overleg geweest tussen

luchtvaart ambiĂŤren. En het

voorzitter van de organiserende

zweefvliegers van enkele clubs.

zweefvliegen wordt gezien als

Eindhovense Aeroclub het

13

NIEUWE START NA DE OORLOG

kamp. Leden van zestien zweefvliegclubs, instructeurs en ervaren zweefvliegers van voor de oorlogsjaren, geven acte de présence.

Het is het begin geweest van de opbouw van de zweefvliegsport in ons land na de achterliggende oorlogsperiode. Enkele zweefvliegtuigen die de oorlog hebben overleefd kunnen daar worden ingezet, de meeste na een grondige inspectie zo na de oorlogsjaren. ´Vooral wanneer men bedenkt dat al deze zweefvliegtuigen vijf jaren ondergedoken zijn geweest en bloot stonden aan roof, bombardement en brand´,

De Kranich PH-99 is één van de twee tweezitters die in Leende zijn gebruikt voor het checken van de vliegkwaliteiten van de aanwezige zweefvliegers.

aldus de auteur van een verslag in Avia, mr. Jan van der Meer,

de Minimoa PH-80, zes Baby’s,

sleepvliegen werden eerst getest

net als Harry Nienhuis al voor

waaronder de Bauling Baby

op den Goevier. Dit om hen weer

de oorlog zweefvlieger (onder

PH-58, en een ESG met rompje.

aan het sleepen te doen wennen

meer bekend geworden van het

De leiding van het kamp is in

en tevens om hun vliegtechniek

ongeval met de Blauwe Condor)

handen van Willem van Graft, een

te kunnen beoordelen. Na

en op dat moment officier-

motorvlieger. Tijdens het kamp

één instructievlucht werden

vlieger bij het Dutch Auster

worden zowel lier- als sleepstarts

de meesten voldoende

Squadron. Dat zijn de Kranich

gemaakt. Daarvoor is een Auster

betrouwbaar bevonden om

PH-99, die van Ypenburg wordt

sleepvliegtuig van het Dutch

alleen te kunnen sleepen.´ Een

overgesleept, een Goevier,

Auster Squadron beschikbaar

tweede conclusie is dat men

de PH-111 van het Nationaal

gesteld. Zoals Van der Meer stelt:

verschil ziet wie er vroeger

Luchtvaart Laboratorium (NLL),

‘Alle zweefvliegers die gingen

dubbelbesturingsonderricht heeft gehad en wie niet. Het

Drie Grunau Baby´s, opgelijnd voor de hangaar. De belangstelling bij het toestel geheel links geldt de Kranich tweezitter. De vlag in top en ook de windvaan geven aan dat er een stevige wind staat.

kamp, door Ary Ceelen in een artikel in dit blad in 2001 bestempeld als ´opfriskamp´, resulteert in 638 vluchten: 474 lierstarts en 164 sleepvluchten.

Dat heeft 24 zweefvliegbewijzen opgeleverd. Voorts kunnen in die korte periode twaalf instructiebevoegdheden worden verleend of vernieuwd. Daarbij komen twaalf bevoegdheden als technicus en een aantal bevoegdheden om als leider van een zweefvliegbedrijf te

14

THERMIEK 2018 #3

GESCHIEDENIS

af van dit advies en besluit dat de opleiding van zweefvliegers bij de clubs zal blijven en dat er voor de hogere opleiding één centrum moet komen. Besloten wordt bij de industrie offerte te vragen voor de bouw van 36 ESG’s, 24 Baby’s, zes Olympia’s en zes Goeviers. Steeds zes van een type of een zesvoud en daarin vinden we dan toch weer de idee van zes centra terug.

FOKKER EN DE SCHELDE BOUWEN ZWEEFVLIEGTUIGEN Het Hoofdbestuur van de KNVvL geeft daarna aan de Nederlandse Vliegtuigenfabriek Fokker de opdracht voor de bouw van 72 zweefvliegtuigen. Met eigen De Goevier PH-111, die is gebouwd door Schemp Hirth in Duitsland, kwam direct na de oorlogsperiode in bezit van het Nationaal Luchtvaart Laboratorium (NLL) in Amsterdam. Op Soesterberg is op 3 augustus 1946, tijdens een twee weken durend zweefvliegkamp van de ACvZ, deze foto gemaakt van Prins Bernhard, samen met instructeur Jan Vastenouw in de Goevier tweezitter. Links naast de Goevier reikt Gerben Sonderman, testvlieger van Fokker en adjudant van de prins, de helpende hand. De PH-111 is eerder op Leende ingezet tijdens het opleidingskamp van 1945.

middelen en hulp van het Nationaal Luchtvaartfonds en het Fokkerfonds komt daarvoor een voldoende groot budget

mogen optreden. Al met al is dit

Hoekstra en Louis de Lange.

beschikbaar. Voor Fokker

een bijzonder goed resultaat,

Het advies is een compromis.

is het de eerste order na de

waarmee een basis is gelegd voor

De KNVvL wordt aanbevolen te

oorlog. Fokker overlegt met

een nieuwe opbloei van de sport.

kiezen voor de ESG-eenzitter met

de afdeling vliegtuigbouw van

rompje voor de beginopleiding

de Maatschappij De Schelde

LESMETHODE

maar ook om zes Goevier side-by-

die in Dordrecht is gevestigd,

Nog een punt van belang is de

side tweezitters aan te schaffen.

over de bouw van zes van de

discussie daar over de toekomst

Dan moet voor de voortgezette

36 ESG’s in duraluitvoering. De

van het zweefvliegen, met als

zweefvliegopleiding de Grunau

bouw van de andere vliegtuigen

centrale punt: doorgaan met de

Baby worden gekozen en voor

wordt voortvarend in het eigen

solo-lesmethode of overstappen

het prestatievliegen de Olympia.

bedrijf ter hand genomen.

op dbo-onderricht, instructie dus

Alle beproefde vooroorlogse

Een vertraging in de bouw

op een tweezitter.

typen zweefvliegtuigen van

wordt veroorzaakt doordat er

Het Hoofdbestuur van de KNVvL

Duits origine. De commissie

onvoldoende linnen voor het

laat zich daarna in de beslissing

adviseert zo spoedig mogelijk

bekleden ervan beschikbaar

over een nieuwe vloot bijstaan

met zweefvliegen te beginnen

is. Zo worden de eerste ESG’s

door een commissie onder

in een zestal centra, die over

afgeleverd aan clubs die goede

leiding van dr. ir H.J. (Henk) van

het land verspreid liggen en

connecties hebben met de

der Maas (afd. Vliegtuigbouw

baseert daarop ook de aantallen

textielindustrie. Begin 1946 zijn

van de TH Delft) met als leden

zweefvliegtuigen van elk type,

de eerste ESG’s aan de KNVvL

afdelingsvoorzitter prof. dr.

zes of een veelvoud daarvan. De

geleverd en nog voor het einde

W.D.J. (Willem) van Dijck, Jan

Vakafdeling Zweefvliegen wijkt

van het jaar volgt de laatste.

15

NIEUWE START NA DE OORLOG

De registraties van PH-112 tot

In november 1946 wordt de

en met PH-141 volgen op het

eerste Fokker Baby, registratie

eerste naoorlogse zweefvliegtuig

PH-148 op Teuge ingevlogen. De

dat in het Nederlandse

hele serie is in 1947 afgeleverd.

luchtvaartuigregister is

Deze Baby’s zijn jarenlang wat

ingeschreven, de Goevier PH-111.

men noemt de ruggengraat

De bestelde Baby’s krijgen, in

geweest van de na-oorlogse

tegenstelling tot de vooroorlogse

Nederlandse zweefvliegtuigvloot.

versie, remkleppen. Fokker besluit

De registraties zijn PH-148 tot en

de vleugel daartoe 7mm dikker

met PH-171.

De PH-144 is een van de ESG´s die De Schelde voor de KNVvL bouwde.

te maken. Een andere noviteit is de zwaartepuntshaak. Zoals

OLYMPIA EN GÖVIER

Avia schrijft: ´Aangezien geen

Voor de bouw van de Olympia

als olympische sport, maar

berkentriplex beschikbaar was

is gebruik gemaakt van de

de spelen zijn vanwege de

werd beukentriplex toegepast.

tekeningen die het Internationale

oorlogsomstandigheden

Bij aflevering zijn de Baby’s

Olympisch Comité al voor de

niet doorgegaan. De eerste

blank gelakt, waardoor het

oorlog aan de clubs beschikbaar

wereldkampioenschappen zijn in

verschil in houtsoort duidelijk is

heeft gesteld. Dit zweefvliegtuig,

1948 in het Zwitserse Samaden.

te zien.´Andere verschillen zijn

eigenlijk de DSF Meise, zou het

Nederland ontbreekt, maar

de V-stelling van de vleugel en

type zweefvliegtuig worden

vaardigt op Olympia wel twee

de lelijke op de neus gebouwde

waarop alle deelnemers aan de

topvliegers af naar de volgende

sleephaak, die ook voor het lieren

Olympische Spelen van 1940

wereldkampioenschappen, die

geschikt moet zijn maar nooit als

in Helsinki zouden vliegen.

van Orebro in Zweden in 1952.

zodanig is gebruikt.

Zweefvliegen is dan geaccepteerd

We citeren opnieuw Avia:

16

THERMIEK 2018 #3

GESCHIEDENIS

Van toen naar nu. In 2002 kreeg de enige Olympia van de serie van zes die er nog is in Nederland een groot onderhoudsbeurt door zweefvliegtechnicus Ben Schenk. Hij zit hier zelf in de cockpit bij de eerste proefvlucht daarna op de vliegbasis Leeuwarden. De PH- 176 is nu eigendom van de Aviodrome op Lelystad (foto Paul Jansen, Leeuwarder Courant).

‘Hoewel de Olympia toen al in

waarin instructeur en leerling

net de mogelijkheid geboden

vrij veel landen werd gebouwd

naast elkaar zitten Een opstelling

van overleven. Het zweefvliegen

of met veel succes in gebruik is,

die voor- en tegenstanders heeft.

evalueert van een elitaire sport

ontstaan er in ons land allerlei

Maar in ieder geval is de Goevier

in een sport die voor iedereen

onverwachte moeilijkheden met

een bijzonder populair vliegtuig

bereikbaar is die er zijn tijd en

berekeningen, flutterproeven,

geweest, waarmee honderden

energie in wil steken. En dat is de

vleugelversterkingen enz.

leerlingen de eerste vliegtraining

basis van ons zweefvliegen, ook

waardoor nogal vertraging in de

hebben ontvangen.’ Sindsdien

vandaag de dag nog. Een sport

bouw ontstaat. Er worden tril- en

is de tweezitter-lierinstructie de

die voor iedereen toegankelijk

duikvluchten mee uitgevoerd,

normale instructie.

is, maar die wel vraagt dat

balansgewichten op het

men de handen uit de mouwen

STIMULERENDE OVERHEID

steekt. Een sport waarin een

prompt door vermoeiing tijdens transportritten afknappen) en

In 1952 sluiten de overheid

allerlei terrein, van bestuur tot

allerlei andere toestanden mee

(de ministeries van Verkeer en

de techniek en vlieginstructie.

uitgehaald. Als ze eenmaal in de

Waterstaat en Defensie) en de

Waarin men niet wordt betaald

vaart zijn genomen blijken het

KNVvL een overeenkomst over

voor zijn activiteiten en waar op

heerlijke kisten met ongekend

steun aan het het zweefvliegen.

die wijze de kosten laag kunnen

harmonische stuurkrachten.’ De

Er komt een nationaal

worden gehouden. En daarmee

registraties zijn PH-173 tot en met

zweefvliegcentrum op de Terletse

de drempel voor nieuwkomers.

PH 177.

Heide bij Arnhem. En er wordt

In 1948 is begonnen met de bouw

overeenstemming bereikt over

OVERHEIDSLENING

van de zes Goeviers. In 1950

een gesubsidieerde opleiding

De KNVvL heeft half vijftig van de

wordt de laatste afgeleverd. De

van jongelui, scholieren. Voor

rijksoverheid een lening à fonds

registraties zijn PH-178 tot en

de meeste clubs betekent dit

perdu ontvangen, groot anderhalf

met PH-183. Avia spreekt van

in de naoorlogse periode van

miljoen gulden. Met dat bedrag

een nieuw tijdperk in Nederland:

opbouw dat er een vast inkomen

kunnen nieuwe investeringen

tweezitterinstructie. ‘De Goevier

kan worden gegenereerd. Voor

worden gefinancierd in

is de eerste tweezitter in ons land

een aantal clubs heeft dat nog

zweefvliegtuigen, lieren en ander

richtingsroer gemonteerd (die er

groot aantal mensen actief is op

17

NIEUWE START NA DE OORLOG

materieel. Over die investeringen

Bij dezelfde fabrikant, Slingsby

een vloot van ruim honderd

is er vanaf dan een regelmatig

Sailplanes in het Schotse

vliegtuigen. Dat is de grootste

overleg tussen de KNVvL en

Kirbymoorside, worden later drie

vloot in Nederland, groter dan het

de Rijksluchtvaartdienst en

Sedbergh tweezitters en een

aantal vliegtuigen van de KLM of

de Rijksaccountant. Voor hen

aantal prestatiezweefvliegtuigen

van de Koninklijke Luchtmacht.

is daarbij het criterium welke

besteld. In eigen land wordt

En toch spreekt men over kleine

bijdrage de gezamenlijke

de KNVvL-491 gebouwd, een

luchtvaart‌.

zweefvliegclubs leveren aan

project dat echter geen succes

De clubs huren bij de KNVvL.

de opleiding van scholieren.

is geworden, maar dat is een

Dat gebeurt op basis van een

De RLD beseft dat voor het

ander verhaal (zie daartoe

jaarcontract, dat telkenjare kan

opleiden een kader bij de clubs

Luchtvaartkennis, jaargang 2016

worden verlengd, maar ook

aanwezig moet zijn. Vandaar dat

nummer 4, pag. 127-133).

kan worden opgezegd. Het afdelingsbestuur maakt elk

ook prestatiezweefvliegtuigen kunnen worden aangeschaft.

JAREN VAN OPBOUW

jaar een indeling van de vloot,

Maar de ruggengraat van de

Men moet wel bedenken dat

waarbij er scherp op wordt

vloot zijn toch tweezitters en

we na de oorlogsperiode en in

gelet of de hurende club wel

overgangstrainers.

de daarna volgende jaren van

aan zijn verplichtingen voldoet

opbouw, de jaren vijftig van

tot het opleiden van scholieren.

UITBREIDING VAN DE VLOOT

de vorige eeuw, niet de luxe

De clubs zijn aldus voor een

kennen die we nu hebben. De

belangrijk deel voor hun vliegend

Dankzij de overheidsgelden wordt

zweefvliegclubs beschikken niet

materieel aangewezen op huur

de KNVvL in staat gesteld nieuwe

over eigen zweefvliegtuigen, een

van de KNVvL, die daarmee een

zweefvliegtuigen aan te schaffen

enkele club daargelaten waar

centrale positie inneemt, waarvan

voor het NZC Terlet en voor

een of meer zweefvliegtuigen

de clubs afhankelijk zijn. Clubs

verhuur aan de zweefvliegclubs.

de oorlog hebben overleefd. De

die overigens samen, rekening

In het jaar 1950 wordt de order

meeste clubs beschikken in deze

houdend met de wensen van de

van 72 zweefvliegtuigen bij

jaren van soberheid ook niet over

overheid, zelf weer binnen de

Fokker en De Schelde voltooid.

de financiĂŤle middelen om eigen

KNVvL het beleid bepalen. Het

Voor een uitbreiding van het

materieel aan te schaffen.

is, terugkijkend, een boeiende

aantal overgangstrainers laat

De toenmalige secretaris van de

periode geweest, die jaren van

de KNVvL daarna de keuze

afdeling Zweefvliegen beheert,

opbouw. Daarover een volgende

vallen op de Slingsby Prefect.

administratief weliswaar,

keer meer.

Een van de zes Goeviers die Fokker bouwde, de PH-178 in de lierstart. Deze tweezitter is in september 1948 afgeleverd en vloog, volgens het Nederlands Luchtvaartuigregister, daarna op Eindhoven en Valkenburg.

18

THERMIEK 2018 #3

CLUBS

MINSTENS 100M HOGER VAN DE LIER EN PLAATS VOOR 30 VLIEGTUIGEN Door Alicia de Graaff en Hans Bodde

Hoe vier jaar hard werken achter de schermen tot een veiliger zweefvliegveld leidt…

denken en te laten zien dat het mogelijk is: werken aan een veilige én toekomstbestendige plek voor het zweefvliegen.

De afgelopen tijd is er veel veranderd bij

Waarmee is het eigenlijk allemaal begonnen?

Aeroclub Nistelrode (ACN). De 95 leden tellende

Dirk: “Het begon met contact met de Eindhovense

zweefvliegclub is gelegen aan de A50 tussen

zweefvliegclub. De Eindhovense zweefvliegclub

Eindhoven en Nijmegen. Begin dit jaar is het veld

nodigde ACN uit om zich te presenteren op hun

verbreed en is er ruimte gemaakt voor een nieuwe

vergadering. Eindhoven was op zoek naar een

hangaar. In mei is de baan verlengd en deze zomer

nieuwe locatie om te kunnen zweefvliegen. Op

is de bouw van de nieuwe hangaar gestart.

de luchtmachtbasis Eindhoven zouden ze niet langer kunnen blijven door de groei van Eindhoven

We interviewden Ben Zwaga en Dirk den

Airport.” Ben: “Wel had de provincie Noord-

Besten: zij speelden een belangrijke rol in het

Brabant toegezegd de Eindhovense Aeroclub

proces van de ontwikkeling van het Noord-

voor Zweefvliegen te helpen bij de zoektocht naar

Brabantse zweefvliegveld. Een verhaal dat andere

een nieuw veld. Ook maakte de luchtmacht, de

zweefvliegclubs uitdaagt om buiten het boekje te

toenmalige thuisbasis van de EACzc, zich hard voor

Eindhovense zweefvliegclub oriënteert door naderende uitzetting bij verschillende vliegclubs, waaronder ACN

2014

Onderzoeken naar impact voor de natuur

2015

ACN krijgt toestroom leden door uitplaatsing EACzc

ACN gaat aan de slag met BIGNAL→ Luchthavenregeling

2016 Medewerking provincie voor het zweefvliegen in Noord-Brabant wordt toegezegd

Bijeenkomsten omwonenden met wethouder en clubleden

19

AEROCLUB NISTELRODE

andere Terreinen). We brachten vervolgens in kaart wat nodig zou zijn om aan deze eisen om een Luchthavenregeling te verkrijgen. Een brug werd geslagen tussen de provincie, die op zoek was naar een zweefvliegveld waar kansen voor investering lagen in Noord-Brabant, en vliegclub ACN, die zonder luchthavenregeling uiteindelijk geen toekomst zou hebben.”

Dirk: “ Er moest een luchthavenregeling komen om het voortbestaan van de club te verzekeren. Om te voldoen aan de luchthavenregeling moest het veld andere afmetingen krijgen. Vanaf de middenlijn van het landingsveld was aan beide kanten te weinig breedte om te kunnen voldoen aan de eisen van de luchthavenregeling. Dus zouden er bomen, veel bomen gerooid moeten worden.” een voorspoedige verhuizing.” Uiteindelijk heeft de

Ben: “Daarnaast waren er voor volledig gebruik

Eindhovense zweefvliegclub zelf de keuze gemaakt

obstakelvlakken die ons zouden beperken. Deze

voor zweefvliegveld Venlo.

werden uiteraard in de planning betrokken om als referentie te dienen voor het toekomstige gebruik

...maar dat nieuwe veld kan op een heleboel

van het vliegveld.

plekken zijn. Wat zorgde ervoor dat de keus op ACN viel?

Ben: “Tijdens de oriëntatiefase voor een nieuw veld is een groep leden zich gaan verdiepen in het

“Er ligt emotie bij het clubhuis…”

vliegveld van ACN. Wat bleek nou? ACN vloog al een hele tijd onder de z.g. BIGNAL-regeling

Een voorbeeld: het clubhuis en de huidige hangaar

die sinds 2009 niet meer wordt uitgegeven

staan prominent aan het veld en werden ervaren als

maar aangehouden tot de provincie een

obstakel. Maar er ligt emotie bij het clubhuis, dit is

Luchthavenregeling met het oog op de toekomst

namelijk door vele ACN leden zelf gebouwd. Dus het

heeft uitgegeven. Daarvoor stonden we voor de

clubhuis en de huidige hangaar zouden blijven staan

taak het zweefvliegveld aan te passen aan wet

(met wat voor functie dan ook). Dit bleek mogelijk

RVGLT (Regeling Veilig Gebruik Luchthavens en

door het obstakelvlak te verleggen.”

Wijziging bestemmingsplan goedgekeurd door de gemeenteraad

Broedseizoen: kap nietmogelijk

2017

Start bouw hangaar

2018

Commissie voor de nieuwbouw wordt in het leven geroepen

Veldverbreding noord- en zuidzijde: bomenkap en verwerking hout

Oplevering hangaar

20 THERMIEK 2018 #3

CLUBS

Zo is er geld beschikbaar gekomen vanuit de provincie. We zijn samen opgetrokken met de hangaar-bouwer uit Gemert, omdat ik deze al kende van de nieuwbouw destijds voor de EACm op de vliegbasis Eindhoven. Want ondanks het -soms zo gevoelde- woud van wetten en regelingen heeft de gemeente de toestemming voor de nieuwbouw vlot afgegeven.”

Dirk: “Je hebt te maken met een spel van ambtenaren en politici. We hebben geïnvesteerd in contacten met de gemeente en met name onze wethouder en verantwoordelijke ambtenaren.

Belangrijk is dat we ruimte creëren in de plannen, waarbij veiligheid en groei gewaarborgd zijn. Die Wat gaf de doorslag om te starten met de

ruimte is letterlijk en figuurlijk. De figuurlijke ruimte

plannen?

gebruik je in de onderhandelingen”

Ben: “Natuurlijk was de onzekerheid over de toekomst van ACN een reden om te starten. Maar

Hoe zijn jullie omgegaan met omwonenden en

ook hebben we een aanzienlijke som gelds van

mogelijke overlast?

de provincie ontvangen waarmee we wat konden

Dirk: “We hebben een sessie georganiseerd waar

realiseren. Dat maakte het haalbaar.”

omwonenden hun vragen konden stellen en in

Dirk vult aan: “Dat is niet vrijblijvend. De helft is gebruikt voor het inrichten van de vrijgekomen grond en het herplanten van de bomen die letterlijk het veld hebben moeten ruimen. De andere

“Een boom moet blijven staan…”

helft wordt gebruikt voor het bouwen van een nieuwe tweede hangaar. De eerste hangaar was

gesprek konden gaan met ons en de wethouder.

letterlijk overvol en bovendien sluit dit aan bij onze

We stuitten toen op behoorlijke weerstand vanuit

groeiambities. In de afgelopen vijf jaar is ACN met

de buurtbewoners. De gemeente had ze niet goed

25 leden gegroeid. Een aanzienlijk deel was lid van

geïnformeerd, zeiden ze.” Ben: “De gemeente heeft

de EACzc, die in Brabant wilden blijven vliegen. We

dit opgelost door stukken ter inzage te leggen.

voorzien bijna dezelfde groei in de komende vijf

Er werden 72 bezwaarschriften ingediend, maar

jaar”.

eigenlijk ging het over slechts vier verschillende zienswijzen die door meerderen ingestuurd waren.”

En met welke partijen hebben jullie gesproken?

Ben: “In dit traject is veel, heel veel overlegd met

Hoe kom je aan een bouwvergunning voor een

de gemeente Bernheze en de Provincie Noord-

nieuwe hangaar?

Brabant. Hierbij heeft EACzc aanvankelijk ook nog

Ben: ”Er moest natuurlijk een vaststelling komen voor de wijziging van het bestemmingsplan. Wij

“Intussen wachtten andere partijen op ons om te starten…”

hebben tekst aangeleverd voor gemeente, veel met de politiek gesproken over hoe de gemeente dit kon oplossen. Daarop heeft de gemeente antwoorden geformuleerd. Dat proces is eigenlijk heel mooi gegaan, ondanks dat je afhankelijk bent

aan tafel gezeten, maar de insteek van de provincie

van de politiek. Het werd nog even spannend in

bleef hetzelfde: het geld gaat naar een oplossing in

de vergadering van de gemeenteraad, waar het

Brabant en niet daarbuiten.

vaststellen van de wijziging bestemmingsplan op

21

AEROCLUB NISTELRODE

de agenda stond: de fractie van het CDA wilde

Ben: “Voor de bouw van de nieuwe hangaar hadden

een en ander ook nog laten opnemen in toen nog

we het geluk dat een aantal leden zelf het bouwplan

een aangepaste milieuvergunning, waardoor elke

opgesteld hebben. De deskundigheid van de

verandering een stuk ingewikkelder zou maken.

ingediende plannen was doorslaggevend.

Gelukkig nam de rest van de gemeenteraad dit niet over. Eigenlijk was dat het enige obstakel en daarna was de vergunning binnen voor de start. Toch zodra je die wijziging bestemmingsplan hebt, moet je alle

“Van elkaar leren door je verhaal te delen…”

actie- en bouwplannen opnieuw aanvragen en ter inzage leggen (steeds zes weken)”.

Tenslotte is het voor ons van onschatbare waarde geweest om de hulp te ontvangen van de KNVvL,

Waren er ook tegenvallers?

met name haar voorzitter met juridisch advies

Ben: “Om de haverklap. Met iedere stap ondervind

en van de toenmalige basiscommandant van de

je weerstand. Je zit in een complex proces waar

vliegbasis Eindhoven.”

je geen specialist in bent - maar wel zou moeten

“Van elkaar leren door je verhaal te delen…”

zijn. Denk aan milieu-effectrapportages, diverse vergunningen, veranderende berichten van

Hoe kijken jullie nu terug op afgelopen periode?

instanties. En dan komt ineens weer een nieuwe

En hoe nu verder?

partij in het spel die z’n zegen moet geven voordat

Het was vermoeiend, zeker voor de

je verder kunt.”

nauwbetrokkenen. Er zaten dieptepunten bij

Dirk: “Een voorbeeld is de kap van de zuidwal.

waar je soms de handdoek in de ring wilt gooien.

Langs de zuidkant van het veld stond 800 meter

Het duurde drie volle jaren aan voorbereiding.

lengte aan bomen. Vlak voor het starten van de

De oorspronkelijke planning lag anderhalf jaar

kap bleek dat we een herplantingsplicht zouden

eerder. De uitloop is enorm omdat je niet weet

hebben voor alle bomen met een doorsnede groter

wat er allemaal op je afkomt. Maar als eenmaal die

dan 30cm. Het gaat om een paar boompjes (166)

bestemmingsplanwijziging en kapvergunning rond

dachten we, maar het bleek om heel grote aantallen

zijn, kan het snel gaan.

herplant te gaan (7700m ). Daar moet je je dan

Ben: “Het is voor ons goed geweest een

snel inlezen en oplossen.” Ben: ”En soms heb je ook

voorbeeld te kunnen nemen aan de verplaatsing

sociale weerstand, zoals met een kapvergunning.

van Zweefvliegcentrum Noordkop. Provincie

Dat is altijd omstreden in Nederland: in principe

Noord-Holland en Nuon waren betrokken bij de

moet een boom blijven staan. Bij zo’n soort

verandering daar. We hopen dat dit verhaal weer

tegenslag begon iedereen wel direct zijn huiswerk

inspireert voor toekomstige trajecten in de kleine

te doen.”

luchtvaart. Laten we zoveel mogelijk van elkaar

2

leren. Wij staan daar open voor.”

Wat heb je in ieder geval nodig om een dergelijk traject succesvol te kunnen doorlopen?

Dirk sluit af: “We zijn er trots op waar we nu

Dirk: “Tijd. Geduld is nodig. Je gaat steeds terug

staan en dat willen we zo voortzetten. We zullen

naar af. Maar je wordt creatief, je houdt goede hoop,

er meer werk dan voorheen aan hebben om alle

het komt wel goed. Maar vaak wordt binnen korte

begroeiing bij te houden. De afgelopen vier jaar

tijd een reactie of oplossing verwacht.”

hebben een behoorlijke impact gehad op de club.

De nieuwe hangaar betekent voor onze leden

“We hadden geluk met de expertise en betrokkenheid van onze clubleden…”

nog meer overdekte stallingsruimte voor cluben privévliegtuigen, en een meer professionele inrichting. Wat te denken van een mooiere werkplaats, vergader- en instructie ruimten en een eigentijds clubhuis.”

22

THERMIEK 2018 #3

AFDELINGSBUREAU ZWEEFVLIEGEN

VLIEGEN, ALTIJD MAAR VLIEGEN...

Door Frans Guise

Wie zijn toch die onzichtbare mensen die zich binnen de KNVvL belangeloos inzetten voor ons zweefvliegers? Zijn die anders?

Hebben die een ‘drive’? Begin oktober werd een oude belofte ingelost en ging ik mee op een 5-daagse reis naar San Francisco met ‘baas’ Nico Koster, sinds kort lid van het ABZ.

BEGIN JAREN 90

glide- training. Als beginnend overlandvliegertje

“Neee, géén zoemer!”, hoor ik van achteruit de

van een kustclub was dit redelijk nieuw voor mij.

Duo-Discus- DX “Maarre Nico, ik kom op nul aan plus de 200 meter

27 SEPTEMBER 2018

veiligheidshoogte...”

Als ik bij de gate aankom, verwacht ik dat de 747 er

“O ja, dié hoogte staat erin...”

al staat. Niks van dit al: de gate is leeg. Nico zit op

We zitten op final glide vanuit het noordwesten op

dat moment in het bemanningscentrum en belt dat

de terugweg naar Issoudun. Op dat moment begint

‘er een probleempje’ is. De 747 gaat niet naar San

de piepvario als gewone FM-radio te fungeren. Ik

Francisco maar naar Toronto. Een Duitse passagier

hoor Jacques Brel “Ne me quitte pas” uit de tot

is hier duidelijk niet blij mee en ik vertel hem dat

radio verworden vario kwelen. De veldsterkte van

KLM het oplost door een reserve 777 in te zetten;

de steunzenders boven het zenderpark bij Vatan is

zijn gezicht klaart helemaal op en nog meer als er

zo sterk dat de elektrische vario verder schijnt te

bij toverslag flesjes water en kleine snacks worden

denken: `Bekijk het maar!` Die morgen ben ik in de

uitgedeeld.

Duo, met Nico als instructeur, gestart voor final-

Kom hier maar eens om bij de low cost carriers...

NICO KOSTER

SAN FRANCISCO We gaan wandelen totdat we moe worden, had Nico gezegd. Door het tijdsverschil duurt je dag even pakweg negen uur langer. Met de cable-car naar Fisherman’s Wharf en vandaaruit slenterend langs de haven: zeehonden, souvenirtentjes, typisch Amerikaanse zaakjes, enz.

Bij Pier 23 Café besluiten we een echte hamburger te gaan eten met een IPA-biertje erbij. Ik vraag me af waarom iemand als Nico zich druk maakt om de gemiddelde zweefvlieger in Nederland, en Nico vertelt: “Toen ik tien was, gingen mijn ouders en ik op wintersport, met het vliegtuig. Ik mocht in de cockpit kijken (dat kon toen nog zomaar), en ik was verkocht: Dat wilde ik ook!

Zo ben ik ook met zweefvliegen begonnen; ik dacht dat het mij zou kunnen helpen om beroepsvlieger te worden.

In eerste instantie wilde ik straaljagerpiloot bij de KLU worden, maar mijn ouders vonden dat minder.

Bovendien vond men mij bij de selectie nog te jong.

Toen ben ik naar de toenmalige RLS gegaan, mét baangarantie. Geen idee dat het goed betaalde: ik wilde gewoon vliegen. Ook in mijn beginjaren was er een crisis in de luchtvaart en ik heb dan ook twee jaar reclamesleeps gevlogen, para’s gedropt, enzovoort. Uiteindelijk begonnen bij de KLM en via de DC-9 opgeklommen naar de 747. Waarschijnlijk ben ik er een van de jongste captains op: ik was toen net 34.

Zweefvliegen ben ik altijd blijven doen. Mijn eerste eigen kist was een DG-100, de ‘39’ die ik samen met Kees Dalm had. Ik heb er diverse wedstrijden mee gevlogen: Zomerwedstrijden, Bailleaux, enzovoort.

Ben jong instructeur geworden, maar nooit een échte DBO-instructeur; mijn passie ligt meer in

23

24

THERMIEK 2018 #3

AFDELINGSBUREAU ZWEEFVLIEGEN

Voorjaar 1995 ‘s Morgens vroeg, invliegen tijdens een sleepweekend voor mensen die hun sleepaantekening wilden halen op EHMZ. Tijdens de sleep met de ASK-23, waar ik als ‘ervaren’ ZVB-er in vloog, zegt Nico in de PH-PAW over de radio: “Ik ben eerder beneden dan jij.” Dat kon ik natuurlijk niet laten gebeuren: na het ontkoppelen zie ik Nico naar beneden duiken. Ik maak een steile bocht met lage neusstand en trek tegelijkertijd de kleppen. In deze rollende ‘valbocht’ zie ik Nico links het circuit af racen en ik doe hetzelfde rechtsom.

Als ik geland ben en uitrol naast de PH-PAW trek ik rustig de wielrem, stuur uit en stop een paar meter voor twee heren in uniform; Dienst Luchtvaart Rijkspolitie.

“Wat waren jullie aan het doen?”

“Ehhhh, invliegen meneer....”

“Ja,ja, zag er leuk uit, hou het wel veilig, he?”

“Ja, meneer..”

Vliegen, altijd maar vliegen....

Frans Guise

het overlandvliegen en mensen laten zien wat hier mogelijk is. Omdat ik toch ook mijn PPL had, heb ik ook met veel plezier aan sleepvliegen gedaan met eerst de Piper PH-WAN en daarna de Pawnee PHPAW”.

“Ik vind vliegen gewoon mooi. Als je zo’n grote bak de lucht in krijgt en rondvliegt is dat het mooiste wat er is: even in de daling die cumul aantikken, op het handje de kist neerzetten. Ook na al die jaren blijft dat mooi.

Ondanks de mindere zaken: Jetlag kan best zwaar zijn, het gemis van je familie op feestdagen en verjaardagen, het missen van speciale gebeurtenissen zoals trouwerijen.

Ik heb het geluk dat mijn vrouw Karin als een tweeeenheid meewerkt in ons leven.

Als je dat niet hebt, wordt het een stuk moeilijker.

Het thuisfront is heel belangrijk.

Nu heb je internet en WhatsApp. Vroeger sprak je elkaar soms weken niet. Karin moest het dan allemaal maar regelen...

Tegenwoordig zijn de kinderen de deur uit en gaat ze vaak mee. Heel de wereld over met z’n tweeën, top!

25

NICO KOSTER

dat zitting nemen in het ABZ een een-tweetje met de huidige ABZ-voorzitter Sijmen de Vries en Evert Jan Zwolsman. We kennen elkaar al minstens dertig jaar en met z’n drieën willen we proberen om er wat van te maken. Jaren heb ik in het bestuur van de Stichting Tulip gezeten. Rens van Broekhuijsen heeft mijn taken als voorzitter van de stichting overgenomen. Samen met de rest van het bestuur doen ze het uitstekend en maken plannen voor de toekomst van de juniorenkisten.

Voor mij tijd om in het ABZ mijzelf in te zetten. En nee, dat is niet altijd leuk, gelukkig vaak ook wel. Ik hoop wel aan positieverbetering van onze sport bij te dragen.”

1 OKTOBER 2018 In de twilight zone tussen waken en slapen droom ik nog even dat ik een kist help starten achter de sleep; de motor komt al vol op toeren maar dan krijg ik ineens jeuk aan mijn voet.....

Als de waas voor mijn ogen wegtrekt,zie ik Nico in het tegenlicht aan mijn tenen trekken: Je vroeg waarom ik me druk maak om

“Wakker worden, de zon komt op boven de

zweefvliegend Nederland?

Atlantische Oceaan.”

We zitten in een lastig parket: de economie trekt

Snel klim ik uit het stapelbed en ga weer zitten op

aan, het commerciële vliegen neemt toe. Nederland

de jumpseat.

is niet echt luchtvaartminded, de recreatieve

De vier motoren geven monotoon hun geluid af.

luchtvaart interesseert de gewone man niet zo.

Hidde Reitsma zit op dat moment rechts als CoCo, en Nico met een big smile links: “Het blijft gaaf, zo’n

Ik ben in een bevoorrechte positie: half aandeel in

zonsopgang vanuit de lucht.”

een mooie eigen kist (31) op EHMZ. Als ik zou willen zou ik over de hele wereld kunnen gaan vliegen.

We komen op de Kaagbaan binnen. Flinke

Maar vliegen moet ruim toegankelijk blijven, ook

crosswind van links. Nico vliegt op het handje en zet

voor de nieuwe generatie.

de zoveel honderd ton met een big smile neer, als

Fijn dat er mensen zijn die zich voor de

een Ka-13.....

zweefvliegerij inzetten:

Vliegen is mooi..

luchtruim, hoogtes, regelgeving, kosten, enzovoort.

Ik vind het bijvoorbeeld nog steeds vreemd dat we in de commerciële luchtvaart niet veel meer met een glijvluchtnadering (continuous descent approach , CDA) kunnen binnenkomen: waarom moeten we mét motorvermogen laag level vliegen terwijl we in glijvlucht zonder herrie vanaf grotere hoogte binnen kunnen glijden?

Dat gezegd hebbende: als je zelf dingen vindt, moet je zelf ook wat doen. Dus toen ik gevraagd werd voor het ABZ heb ik ja gezegd. Overigens is

26

THERMIEK 2018 #3

DAG VAN DE LUCHTSPORT

DAG VAN DE LUCHTSPORT… EEN NABESCHOUWING Door Lonneke Alsema De allereerste Dag van de Luchtsport werd gevierd op 19 locaties. Zeventien zweefvliegvelden, er was een modelvliegevenement met watervliegtuigjes en er was een dronesrace.

Elke club maakte zijn eigen plan, zo dat het haalbaar en ook leuk was voor de eigen leden.

Sommige clubs pakten groots uit en kregen enkele honderden

... with a little help from my friends.

tot wel 900 bezoekers, andere clubs deden het bescheiden maar maakten slim gebruik van de – soms beperkte – mogelijkheden.

Op een militaire basis mag je nu eenmaal niet iedereen uitnodigen. Zo was het bij WBAC een week later ‘Burendag’ op de basis en zij hebben hun Dag van de Luchtsport op die dag gevierd : 5000 bezoekers! De FAC stond op een groot plein in Leeuwarden, trok veel bekijks en liet mensen inschrijven voor een bezoek met vlucht een week

Oudste mee-vlieger.

later. Gilze had specifiek bij de jongerendoelgroep geworven.

Veel deelnemende clubs kregen aardige publiciteit in de lokale en regionale media; in landelijke PR is het helaas niet erg gelukt.

Ook het betrekken van andere luchtsporten bleek niet altijd haalbaar.

Voor een eerste keer was het een geslaagde dag; we hebben het nodige geleerd om een volgende versie nog beter op te zetten.

RTV-Utrecht.

27

FINANCIEN

WAAROM WORDT DE KNVVL ELK JAAR DUURDER? Door Bert Quist De KNVvL-contributie stijgt bijna ieder jaar. Klopt dat eigenlijk wel?

Begroting afdeling Zweefvliegen 2019

KNVVL-CONTRIBUTIE EEN DERDE HARDER GESTEGEN DAN ANDERE PRIJZEN Het afgelopen jaar betaalden zweefvliegers ¤25

ALV 7 november 2018

meer voor hun KNVvL-contributie dan in 2010. Die steeg in die periode namelijk van ¤152 naar ¤177.

CONCEPT

¤177 was het tarief voor (‘senior-’)zweefvliegers, dus inclusief afdelingstoeslag zweefvliegen (en exclusief sportlicentie en dergelijke).

De stijging bedroeg 16,4% in acht jaar tijd. Terwijl de inflatie over die periode krap 12,5% was, dus de KNVvL-contributie is ook echt wat duurder

SALARIS KNVVL-DIRECTEUR GEHEIM

geworden de afgelopen jaren.

Het salaris van de KNVvL-directeur ontbreekt in het

Een mooie aanleiding om de jaarverslagen eens

verslag. Bij verenigingen met een betaalde directeur

door te nemen en van de penningmeesters KNVvL

is het zeker niet ongebruikelijk dat zijn of haar

algemeen en de afdeling zweefvliegen te horen hoe

salaris in het jaarverslag staat. De leden betalen dat

het zit.

immers. Er zijn weinig redenen te bedenken waarom je daar niet transparant over zou kunnen zijn. Het

FINANCIËLE CIJFERS NIET IN JAARVERSLAGEN

zorgt er in elk geval voor dat mensen niet gaan speculeren.

KNVvL jaarverslagen staan weliswaar online, maar uitgerekend de financiële cijfers ontbreken. Ook

Hendrik Kort, penningmeester (een

bij de Kamer van Koophandel is niets te vinden. Na

vrijwilligersfunctie) van de KNVvL, noemt toch een

wat bellen en mailen, inclusief de benodigde reden

aantal redenen om het directeurssalaris geheim te

van het verzoek (= dit artikel), stuurt de KNVvL

houden. Onder meer: ‘het mag niet volgens de AVG’.

uiteindelijk de gevraagde cijfers toe.

De AVG is een soort wet die de bescherming van

In de nabije toekomst zal de KNVvL haar financiële

(persoons)gegevens regelt. Maar het is onzin dat die

cijfers overigens wel online publiceren, belooft men.

het verbiedt om open te zijn over wat je als leden

Dat geldt niet voor de cijfers van de afdeling

aan je directeur betaalt.

zweefvliegen. ‘Die worden besproken in de

Een ander argument van Kort klinkt plausibeler:

najaarsvergadering’, laat penningmeester Jan van

taboe over salarissen. ‘In Duitsland zou het totaal

de Ven (afdelingsbestuur zweefvliegen) weten.

geen probleem zijn, daar is bij wijze van spreken van iedereen bekend wat ie verdient, maar hier kan dat

Uit de cijfers blijkt dat de helft van het jaarlijkse

niet’, aldus penningmeester Kort.

contributiegeld van alle KNVvL-leden naar

Penningmeester Van de Ven van de afdeling

personeelskosten gaat. Terwijl in het ‘gewone’

zweefvliegen stelt dat er een vrijstelling is waardoor

jaarverslag, dus dat zonder financiële cijfers, staat:

het directeurssalaris geheim mag blijven. ‘De KNVvL

‘het is allemaal vrijwilligerswerk’.

volgt hier gewoon de wet.’

28

THERMIEK 2018 #3

KNVVL

Wel transparant zijn de totale loonkosten. Eind 2017

lidmaatschap geen goed idee, want zonder

had de KNVvL 16 werknemers (9,94 voltijdbanen)

KNVvL zal het waarschijnlijk snel afgelopen zijn

in dienst, à ¤686.990. Gemiddelde loonkosten per

met zweefvliegen (en andere kleine luchtvaart) in

(voltijd)medewerker: ¤69.114 per jaar, oftewel ¤5759

Nederland.

per maand.

Bovendien krijg je voor die ¤116 meer dan alleen

Dat betekent natuurlijk niet dat er bij KNVvL-

een zweefvliegverzekering: onder andere dit mooie

(voltijd)medewerkers gemiddeld ¤5759 per maand

blad.

bruto op het loonstrookje staat, want dit zijn de loonkosten voor de werkgever, dus inclusief premies en dergelijke. Het pensioen zit daar ook in.

EXTRA INKOMSTEN DANKZIJ KEIBREVETTEN De Inspectie Luchtvaart en Transport zou de

KNVVL-VERZEKERING NOG GEEN ¤52 PER JAAR

brevetuitgifte eigenlijk in april 2017 bij de KNVvL

Voor 2019 bestaat de totale contributie à ¤179 voor

met drie jaar uitgesteld. Dat levert de KNVvL de

¤63 uit (basis)contributie KNVvL, en voor ¤116 uit

komende jaren bijna een ton op.

afdelingstoeslag zweefvliegen.

‘Niet correct’, betoogt penningmeester Van de Ven.

weghalen en zelf gaan uitgeven, maar dat is

‘Na aftrek van personeelskosten etc. blijft er bijna Voor die ¤116 ben je in ieder geval een jaar lang

niets over.’

verzekerd. Nog geen tientje per maand, een

Eigenaardig, want in het financiële jaarverslag staat

koopje dus, zou je zeggen. Maar uit de polissen op

duidelijk dat de KNVvL gedurende 3 jaar ‘extra

‘mijn KNVvL’ blijkt dat de KNVvL zo’n ¤180.000

inkomsten genereert van ongeveer ¤32.230 die niet

per jaar aan verzekeringspremie betaalt voor de

zijn begroot.’

zweefvliegverzekering. Per lid komt dat, inclusief assurantiebelasting, neer op ¤51,40. Daar komt

Niet begrote extra inkomsten klinkt als een

nog een bedragje voor poliskosten bij, maar dat

cadeautje, maar volgens Van de Ven is hier juist

is gedeeld door de ruim 3500 zweefvliegers te

sprake van een ‘bedreiging’: ‘De KNVvL heeft nog

verwaarlozen.

drie jaar de tijd om de organisatie aan te passen aan

De kostprijs van de zweefvliegverzekering bedraagt

de afnemende activiteit.’

Afdeling Zweefvliegen, begroting 2018

Een ander argument dat Van de Ven aandraagt is in

• Subsidies NOC/NSF zijn beëindigd; vrijval Eur 12K uit voorziening • Beleid is gericht op verdere ledengroei • Verzekeringskosten, salarissen en andere kosten stijgen met inflatie • Inflatiecorrectie toegepast; gelijkblijvende contributie inkomsten • Sportlicentie naar Eur 10,-

hebben hun GPL al geconverteerd naar een LAPL.

• Sluitende begroting … is verplicht • Optelsom alle wensen van commissies is hoger dan verwerkt…

Aan heisessies, wellicht inclusief ‘hijssessies’, heeft

elk geval aannemelijk: ‘Steeds meer zweefvliegers De komende drie jaar zal het KEI dus minder brevetten uitgeven.’

HEISESSIES de KNVvL in 2017 enkele tienduizenden euro’s uitgegeven. Dat blijkt niet direct uit het financiële

dus ruim vier euro per maand, dat is pas écht

jaarverslag, maar wel uit de toelichting van

een koopje. Overigens is je KNVvL-lidmaatschap

penningmeester Kort.

opzeggen en zelf voor vier euro per maand een

De totale lasten van hoofdbestuur,

zweefvliegverzekering nemen geen optie, want de

afdelingsbesturen en commissies bedroegen in

KNVvL heeft een goede collectieve deal met de

2017 net geen ton (¤98.000), ¤15.000 meer dan

verzekeraar(s) gesloten die je als individu nooit kunt

begroot. ‘Dit wordt in grote mate veroorzaakt door

krijgen.

een toename van de reis- en verblijfkosten’, zo staat

Überhaupt is het opzeggen van je KNVvL-

in het jaarverslag. Volgens penningmeester Kort

29

FINANCIEN

een gevolg van het organiseren van ‘heisessies’, bijeenkomsten op de hei om bijvoorbeeld interne fricties of op stapel staande veranderingen te bespreken.

‘Deze Hei sessies en de kosten daarvan zijn slechts zeer indirect relevant voor de kosten en contributie van de afdeling zweefvliegen’, betoogt penningmeester Van de Ven van

Zweefvliegen

commentaar

2019 budget

2018 budget

2017 realisatie

2017 budget

2016 realisatie

ABZ FAI / EGU

ALV, reis- & vergaderkosten

14.500 12.500

14.500 12.500

18.624 11.562

14.000 13.000

14.291 12.514

Communicatie iFly Ledenbehoud ICT

inclusief Thermiek

23.000 0 6.000 2.500

23.000 0 3.500 2.500

17.851 -5.000 8.255 -

27.500 0 2.500 -

23.721 0 7.410 -

5.000 2.500 3.000 0 0

5.000 2.500 2.000 0 0

0 0 0 6.197 -1.479

2.500 5.500 5.000 0 0

353 2.517 0 3.263 -1.082

2.000 -2.000 184.250 0

2.000 -4.000 180.650 0

0 2.268 174.315 0

4.800 -1.000 172.500 0

1.386 -6.243 173.694 362

-13.750 -12.000 5.000 16.500 4.350

-11.000 -12.500 3.000 18.000 3.600

-10.267 -24.966 11.011 26.400 0

-11.000 -59.590 39.990 16.000 9.200

-11.124 -33.861 28.466 -1.170 -1.153

7.500 2.400

4.200 500

0 -

7.200 300

926 -

263.250

249.950

234.771

248.400

214.270

doorbelasting KNvVL

104.000 5.000 2.750

112.000 5.850 7.200

114.116 5.759 5.841

110.400 13.000 6.200

109.597 5.741 6.941

Overige baten Contributie

aandeel Zweefvliegen

-375.000

-375.000

-368.684

-378.000

-2.043 -357.698

Saldo

negatief betekent Winst

0

0

-8.197

0

-23.192

CLR CIV / veiligheid DTO Examens Brevetten KEI CAMO Webwinkel Verzekeringen KLU velden Sportlicenties Subsidie / vrijval Materiaal WK / EK Evenementen

de afdeling zweefvliegen.

Commis. overig ABZ overig

Het was blijkbaar druk op de hei,

Kosten ABZ

want ook voor ‘kaderbehoud’ zat

Personeel Huisvesting Kantoorkosten

men op de hei, à ¤20.000.

Het kaderbehoud bestond onder meer uit teambuilding en kennisdeling.

lidmaatschap int. Organisaties

saldo activiteit, sponsor en JGO incl. onderscheidingen

saldo kosten en opbrengsten saldo kosten en opbrengsten

positieve marge activiteit WA dekking zweefvliegen saldo doorbelasting saldo kosten en opbrengsten NOC / NSF incl. coörd.TopSport saldo kosten en opbrengsten Nationale evenementen

doorbelasting KNvVL doorbelasting KNvVL

Niet voor de zweefvliegers, stelt penningmeester

relevante kostencategorieën, moet de contributie

Van de Ven: ‘Deze bedragen hebben geen

die volgen. Alleen bij zeer forse ledenstijging en/of

betrekking op onze afdeling.’ Want volgens Van

efficiëntieverbetering kan dat mechanisme worden

de Ven zijn de activiteiten voor ledenwerving

doorbroken. Helaas zijn beide een utopie’, zo

en -behoud ‘vrijwel uitsluitend in eigen regie en

beantwoordt penningmeester Van de Ven de vraag

met vrijwilligers uitgevoerd door de afdeling

of de contributiestijgingen voor zweefvliegers wel

zweefvliegen.’

nodig zijn.

KNVVL DUURDER DOOR HOGERE ASSURANTIEBELASTING, DUURDER PERSONEEL, MINDER LEDEN

Efficiëntieverbeteringen zijn echter allerminst

Terug naar het onderwerp van dit artikel: klopt die

Transparanter kan het ook, als het gaat om

jaarlijkse contributiestijging wel?

financiële cijfers van de KNVvL en de afdeling

Voor een deel wel: vanwege inflatie stijgen de

zweefvliegen. De eerste stap wordt gezet, namelijk

prijzen, en is het niet vreemd dat contributies

online publicatie van de algemene KNVvL-cijfers. Nu

meestijgen.

die van de afdeling zweefvliegen nog, bijvoorbeeld

De vraag is echter waarom de KNVvL-contributie

via het (besloten) Mijn KNVvL.

utopisch. Want er is bijna altijd wel iets dat net wat efficiënter kan.

voor zweefvliegers harder stijgt dan de inflatie.

Volgens penningmeester Van de Ven is de

Het kan tot tijdrovende discussies leiden, maar

flink gestegen assurantiebelasting een van de

als meer leden de cijfers zien, neemt de kans ook

boosdoeners. Maar ook salarissen van KNVvL-

toe dat iemand creatieve mogelijkheden ziet voor

medewerkers die harder stegen dan de inflatie,

efficiëntieverbeteringen.

vanwege ‘periodieken’ (= extra loonsverhogingen),

Zodat we hogere kosten kunnen compenseren, en

hogere pensioenpremies en sociale lasten.

de KNVvL netto niet elk jaar duurder wordt voor

Ook het dalende ledenaantal, al is dat nu

zweefvliegers.

gestabiliseerd, zorgt voor een hogere contributie.

Het is volgens Van de Ven een utopie, maar mocht dat tot een forse ledenstijging leiden, dan kan de

‘Zolang er prijsstijgingen zijn in de voor ons

contributie zelfs omlaag...

30 THERMIEK 2018 #3

iFLY!

VLIEGDAG

iFly! Nieuws IFLY! 2018 afgesloten Het seizoen 2018 startte met 31 iFly!-ers. In de loop van het jaar stopten 5 iFly!-ers voortijdig. Oorzaken waren luchtziek of te druk met andere bezigheden, studie, bijbaan of hobby’s.

Dit jaar werden er 2.283 starts gemaakt.

Per persoon varieerden de starts van 13 tot 152.

Van de 26 ontvangen logboekjes van de iFly!-ers aan het eind van het seizoen, bleken er 22 solo gekomen te zijn.

De eerste drie solovluchten vonden al medio/eind juni plaats!

Andreas Lelempsis en Ruud Holswilder

Vijf iFly!-sters waren gezamenlijk goed voor 459 starts.

Ze kwamen allemaal solo; de eerste eind juli bij de 57e start.

De starts van de dames varieerden van 77 tot 114 starts.

Tot nu toe hebben 18 iFly!-ers laten weten dat zij in 2019 doorgaan met het zweefvliegen.

Dit jaar werd het voor het eerst in jaren weer een Terugkomdag georganiseerd; nu gekoppeld aan een Luchtvaartoriëntatiemarkt.

Op 10 november jl. gaven afgestudeerde EPST piloten Workshops zoals een dag uit het leven van een Transavia piloot, persoonlijke vorming in de luchtvaart, ATPL theorieles.

Ook de kernploegleden Mark van den Ham en Jelmer Vis gaven een workshop.

De eerste twee jaren van de iFly! regeling kwamen de iFly!-ers aan het eind van het seizoen terug naar EPST om nog eens een COMPASS test te maken. Zo waren de vorderingen te zien van een seizoen zweefvliegen.

Tijdens de Terugkomdag/Luchtvaartoriëntatiemarkt konden de iFly!-ers zich wederom opgeven voor een COMPASS test om zo hun zweefvliegervaring te benutten.

Anneke Wolthuis

31

EPST

Vliegdag EPST 24 augustus 2018 Op Terlet vond op 24 augustus jl. de jaarlijkse vliegdag voor medewerkers van EPST plaats. Dit jaar waren Andreas Lelempsis en Kenjiro Himmat aanwezig om kennis te maken met het zweefvliegen.

Daan Steinhaus, nam in 2010 succesvol deel aan de iFly! Regeling en kwam mee als afgestudeerd EPST piloot!

Ook managing director Eric Duijkers en office manager Angela van Ee waren aanwezig.

Als nieuwe medewerkster van de Afdeling Zweefvliegen o.a. belast met iFly! Werkzaamheden, was Charlotte Koren voor het eerst bij deze Vliegdag. Zij maakte een vlucht met Ruud Holswilder.

Even als in voorgaande jaren had Ruud Holswilder enkele piloten bereid gevonden om de gasten in de kisten van de Gelderse Zweefvliegclub rond te vliegen.

Dit jaar waren dat, naast Ruud zelf, Wim Huson en

Driessen & Rappange Verzekeringen

Sape Miedema.

De Husky werd gevlogen werd door Rolf Beket.

Hoewel het weer niet spectaculair was, waren de aerobatic vluchten van Sape Miedema dat wel! De gasten die met Sape vlogen waren daar erg van

Voor vliegers met oog voor detail!

onder de indruk.

Anneke Wolthuis Foto’s: Angela van Ee

www.driessenrappange.nl/luchtvaart 020 - 531 23 45 | info@driessenrappange.nl

32

THERMIEK 2018 #3

WEDSTRIJDEN

EUROGLIDE 2018…

EEN VERSLAG

Vlucht richting Gustrow

Door Johannes Hulshof Begin juli vond de Euroglide weer plaats. Een

zo’n turbo, maar de combinatie wordt daardoor

fantastisch evenement georganiseerd door de Venlo

wel te zwaar voor een B-rijbewijs. Mijn talent voor

Eindhoven Zweefvliegclub. Ook vanuit ZC Flevo

planning, gecombineerd met wat geluk, zorgde

in Biddinghuizen hebben we weer met een team

ervoor dat het kersvers behaalde rijbewijs op

meegedaan. Dit jaar voor het eerst met een turbo

maandag afgehaald kon worden. Gelukkig was

(Duo Discus XLT). Ons team bestond uit Jan Pol,

door de wedstrijdleiding gekozen voor een rondje

Rob van Tulder, Robert van Galen en mij.

linksom waardoor het eerste keerpunt in het

We vlogen om beurten en werkten met twee auto’s

noorden van Duitsland lag (Gustrow) zodat ik niet al

en een aanhanger voor de XLT.

te veel om hoefde te rijden.

Na het bemachtigen van het rijbewijs begon het

Voor ons is het al een grote uitdaging om rond te

lastige deel. Tijdens de Euroglide is het navigeren

komen binnen de gestelde dagen. Nou, dat is dit

voor de grondcrew een stuk intensiever dan voor de

jaar wel gelukt. Echt prachtig vliegweer hebben we

vliegers. Online zijn de vliegers wel goed te volgen,

gehad. Zodanig goed ook dat we de tocht hebben

maar hoever ze gaan vliegen blijft een inschatting.

kunnen verlengen met starten vanuit Biddinghuizen

In Lelystad zag ik dat de YD bij Dinslaken was. Tja,

(op de dag van de briefing) en eindigen in

lastig, als ze nog flink kilometers zouden maken

Biddinghuizen.

kon ik beter via Groningen rijden, viel het tegen, dan was de grensovergang bij Emmen handiger.

Op maandag begint de tocht. Allemaal opstellen

Met een optimistische mindset toch maar gekozen

op Venlo, echt een mooi gezicht, al die rijen zwevers

voor zo veel mogelijk snelwegen en in de richting

wachtend op de sleep. Robert en Jan zouden

van Oldenburg gereden. Vlak voor de Duitse

deze eerste vlucht gaan maken. Rob reed met

grens kreeg ik een berichtje binnen over Robs

de aanhanger en ik moest nog even terug naar

positie, Osnabruck. Uiteindelijk is de YD geland

mijn woonplaats Lelystad om mijn splinternieuwe

op Nienburg-Holzbalge. Dat was zo rond 20.00

rijbewijs BE op te halen. Want ja, het is wel mooi

uur. Rob en ik waren daar na 21.00 uur. Helaas te

33

EUROGLIDE 2018

laat voor een bezoek aan een goed restaurant.

Ons eerste McDonalds- bezoek werd een feit. We hebben overnacht in onze tentjes op het vliegveld van Nienburg.

Dag twee begon met een zoektocht naar een goede startmogelijkheid. De sleepkist op Nienburg kon de zware XLT niet trekken bij gebrek aan wind.

Op het nabij gelegen veldje bij Hoya werd er ook gelierd. Uiteindelijk zijn we daarnaartoe vertrokken om een lierstart te kunnen maken. Rob en ik hebben die vlucht gemaakt. We konden vrij vlot wegkomen en het eerste deel van de vlucht ging voorspoedig.

Op een gegeven moment kwamen we echter een

Start Venlo met Jan en Robert

grote plak tegen waaronder weinig te beleven viel. Het werd een lange glijvlucht om deze over te steken. Uiteindelijk toch even het motortje moeten trekken om bij een bel te kunnen komen. Deze dag hebben we eerste keerpunt Güstrow kunnen ronden en zijn we uiteindelijk rond 18.00 uur geland op Waren Vielist. Een mooi veld waar we de volgende dag ook konden starten. Ook hier konden we onze tent opzetten. Helaas kon de grondploeg ons niet bijhouden en belanden we ook deze avond bij de McDonalds voor ons avondeten.

Op woensdag 4 juli moet Robert ons voor drie

Waren Vielist

dagen verlaten in verband met zijn werk. Jan en Rob

zelfstarter en doen het zonder volgers, petje af.

gaan vliegen en ik volg hen. Althans, dat probeer

De ontvangst voor de grondploeg is zeer hartelijk.

ik. Ik was voornemens om een betere prestatie als

In goede sfeer worden de belevenissen van de

grondploeg neer te zetten door hen zo spoedig

dag uitgewisseld. De Aeroklub beschikt zelfs over

mogelijk te volgen. Maar het wordt een desillusie.

kamers met slaapgelegenheid zodat de tenten niet

Het duurt eeuwen voordat ik Berlijn voorbij ben,

opgezet hoeven worden. Dat komt dit keer wel

terwijl Jan en Rob de techniek van het vliegen

supergoed uit.

van blauwe thermiek goed onder de knie hebben gekregen. Wat gaan zij hard en ik langzaam. Na

Het goede weer blijft maar voortduren zodat

19.00 uur krijg ik een app dat ze op vliegveld

we de volgende dag wederom een mooie vlucht

Mikulovice van Aeroklub Jesenik staan, net in

kunnen maken. We moeten nog naar het oosten

Tsjechië. Ze zijn daar samen met INO en GO3. Op

van Tsjechië om Frydlant (bij Ostrava) te kunnen

dat moment ben ik nog in Duitsland. Voor mij is het

ronden. Daarna moeten we terug naar het westen,

nog 300km rijden, volgens Google ga ik daar vier

in de richting van Basel. De weersvoorspelling geeft

uur over doen. Hm, helaas had Google niet in de

aan dat er regen zal ontstaan aan de zuidkant van

gaten dat de eerste 60km snelweg door Polen van

Tsjechië. Mogelijk dat we wat noordelijker van de

dezelfde kwaliteit betonpad was als ons dwarspad

ideale Euroglide- lijn moeten vliegen. Naar Frydlant

bij ZCFlevo. Uiteindelijk kom ik daar een minuut

gaat het als een speer. Sterke thermiek en flinke

voor middernacht aan. Een half uur later komt ook

werkhoogte. Bij Ostrava moeten we door class D

de volgploeg van GO3 aan. De INO hebben een

vliegen, voor een zwever een spannende ervaring.

34

THERMIEK 2018 #3

WEDSTRIJDEN

Maar de verkeersleiding was al van onze doorkomst op de hoogte. We hoefden onze intenties niet eens

PRIJSUITREIKING EUROGLIDE 2018

kenbaar te maken en kregen al toestemming om erdoor te vliegen.

De prijsuitreiking Euroglide 2018 vond in een gezellige

Na het keren van Frydlant werd het lastiger. Het

ambiance plaats op zaterdag 27 oktober 2018 bij de VEZC

hoogte winnen ging minder rap en het weer werd

te Venlo.

minder. Uiteindelijk hebben we toch gekozen voor

Het heeft even geduurd, maar eindelijk kon de organisatie

de meer zuidelijke route. Bij Vyskov, iets ten oosten

van de Euroglide een prijsuitreikingsavond organiseren. Het

van Brno zagen we een front langstrekken. Op een

controleren van alle ingezonden wedstrijdbescheiden was –

slappe bel hebben we de ontwikkeling van de buien

zoals te verwachten- een gigantische klus. Het is uiteindelijk

wat afgewacht. Op wat buienthermiek uiteindelijk

weer gelukt een juiste standenlijst op www.euroglide.nl te

toch nog wat verder kunnen vliegen om bij Aeroklub

publiceren.

Križanov, ten noordwesten van Brno te landen. INO

Alle deelnemers werden voor de prijsuitreikingsavond

was daar ook al.

uitgenodigd en ongeveer eenderde deel gaf hieraan gehoor (zelfs het team uit Slovenië, dat er 1.500 kilometers enkele

De volgende dag worden we gedwongen tot rust.

reis voor over had!). De gasten werden in een gezellig

Het weer geeft geen aanleiding voor een lange

ingerichte zaal van de VEZC ontvangen met uiteraard de

vlucht. De lokale vliegers vliegen wel hun rondjes in

bedoeling elkaar weer te ontmoeten en de sterke verhalen

hun Blanik tot een kabelbreuk tijdens de lierstart.

uit te wisselen. Het kreeg daardoor meer het karakter van

Een spannend moment ontstaat als de solist een

een reünie. Dit alles werd omlijst met een fraaie foto- en

speciale aanduiktechniek toepast bij het herstel.

diavoorstelling, een glaasje geestrijk vocht en een perfect

Maar uiteindelijk landt hij netjes, tot opluchting

verzorgd warm en koud buffet. Als hoogtepunt van de

van de omstanders. Helaas heeft de Blanik wel

avond natuurlijk de prijsuitreiking, vakkundig geleid door de

schade opgelopen door de kabelbreuk waardoor

Euroglide-voorzitter Han Teunissen.

het lesbedrijf stil komt te liggen. De Blanik wordt op

Han memoreerde nog eens de perfecte weersgesteldheden

de open aanhanger geplaatst voor transport. Dat is

die we deze zomer tijdens de wedstrijd mochten ervaren.

nog best een klus.

Geen wonder, dat al na vijf dagen de eerste teams finishten.

De wedstrijdorganisatie werd overladen met veel lovende

Vanaf zaterdag 7 juli kunnen we weer verder. Het

woorden. Natuurlijk jammer, dat enkele teams de wedstrijd

weer is niet heel overtuigend en we wachten een

moesten staken vanwege technische mankementen en andere

beetje lang met vertrekken. De INO vertrekt eerder

ongemakken.

dan wij. Bij ons is daarmee de gang er een beetje

Voordat Han overging tot de officiële prijsuitreiking werd

uit. Robert en Rob vliegen die dag naar Cham

eerst het team van “NU” uit Malden in het zonnetje gezet.

Janahof. Op zondag vliegen Robert en ik. Ik vond

Dit team kon om persoonlijke redenen niet eerder met de

het een lastige vlucht. Eerste deel wederom blauwe

wedstrijd starten dan op vrijdag 6 juli in plaats van maandag

thermiek en ik vond het lastig in te schatten waar

2 juli. Toch wist dit team de wedstrijd uit te vliegen en niet

je het zoeken moest. De thermiek die er was, was

als laatste te eindigen! Dick Teuling werd daarom naar voren

turbulent en ik kon er geen plaatje van maken. Aan

geroepen en kon uit handen van Han de sportiviteitsprijs in

het eind van de dag verschenen de cumuls. Dat

ontvangst nemen.

was toch wel stuk prettiger vond ik, dan had je tenminste een richtpunt. Die dag zijn we geland op

Maarten Robben.

Hayingen, ja midden tussen de aerobaticswedstrijd.

Ondanks de wedstrijd werden we ook hier, zoals overal eigenlijk, hartelijk ontvangen. De

Op de website euroglide.nl

volgende dag was starten geen probleem, genoeg

vindt je de volledige uitslag.

sleepkisten. Ook daarin kregen we volledige medewerking van de wedstrijdorganisatie.

35

EUROGLIDE 2018

Mikulovice Jesenik

Op maandag vliegen Jan en Rob. Aangezien zij op

Toch willen we proberen om naar Venlo te vliegen.

weg naar Tsjechië hebben laten zien een uitstekend

Op Nannhausen zien we geen startmogelijkheden.

duo te zijn, verwachten we veel van hen. Ze moeten

We rijden naar Dahlemer Binz om daar te kijken

eerst nog naar het zuidwesten om het keerpunt

naar een startmogelijkheid voor de volgende dag.

Hütten te ronden, vlak boven Basel. Daarna naar

Maar het terrein is verlaten. We slaan er onze tenten

het noorden in de richting van Venlo. Voor ons,

op en wachten tot de volgende dag. Maar tot onze

de grondploeg, wordt het een makkie. We hoeven

verbazing kan er niet gesleept worden. Na wat heen

weinig te rijden en moeten voornamelijk wachten op

en weer bellen kunnen we terecht bij Wershofen.

hun ronding. Uiteindelijk landen ze op de berg bij

Het veld waar ik tijdens een clubkamp van ZC Flevo

Bad Sobernheim.

solo ben gekomen. Robert en ik zetten deze laatste etappe voort en landen rond 18.00 uur op Venlo.

Het weer voor de komende dagen ziet er niet heel

Daarmee is onze Euroglide 2018 geëindigd. Nou

best uit. Jan besteedt de vrije dag, die we van de

ja, bijna. In Venlo weet Rob contact te krijgen met

weergoden hebben gekregen, aan het uitrekenen

Venloërs die plannen hebben om de volgende dag

of we al bijna kunnen finishen (we hadden nog wat

een overland te vliegen. We maken dankbaar van

verplaatsingskilometers over). We komen een paar

deze startmogelijkheid gebruik. Daardoor kunnen

kilometer tekort. Op woensdag gaan we proberen

Rob en Jan de YD naar Biddinghuizen vliegen.

om die paar kilometer af te leggen. We moeten daarvoor minstens een uur vliegen om het een officiële vlucht te kunnen noemen. Robert en ik gaan de poging wagen. In het eerste half uur gaat het prima, daarna zakt de thermiek even in. Na 50 minuten zitten we op 200 meter boven het veld, in een zwakke rotbel. Maar de aanhouder wint, het lukt ons om weer hoog te komen en nog wat kilometers te vliegen. Het wordt een enigszins verlaten vliegveld een paar kilometer verder bij Nannhausen.

Een half uur na onze landing komt ook de T12 daar landen. Ons doel voor de dag is bereikt, we kunnen in ieder geval finishen.

Samen met de T12 op Nannhausen

36

THERMIEK 2018 #3

CLUBS

DE TROTS VAN VLIEGCLUB HOOGEVEEN…

Tekst Tineke Carolus, foto’s Arnold Kiezebrink

Als we op zondagochtend 28 oktober tegen tienen het clubhuis van de VCH binnenstappen, zitten onze gastheren van de dag, Ruben Mulderij en Rense Koomen, al met koffie te wachten.

Sinds er een vrij drukke weg pal naast het veld ligt, is het niet handig om met een wind met een noordelijke component te gaan lieren. Een gebroken kabel zou veel problemen kunnen opleveren,” vertelt Rense. In de volgende ruimte laat Ruben zien dat er gewerkt wordt aan de laatste LS-4 die ooit gebouwd is en in het bezit is van de club. Hij legt uit dat het onderhoud aan iedere kist wordt verzorgd door een team van zo`n zeven of acht

Peter Kroon, de secretaris, had al voorgesteld om

leden. De supervisie ligt bij de technici, waarvan er

`niet alleen met ouwe knarren te praten, maar

ongeveer zes zijn. Zij tekenen af voor de verrichte

vooral met een paar jongeren`. Ruben en Rense

werkzaamheden en reparaties. Eerlijk gezegd zijn

laten trots de tafels zien, waar ze de dagen ervoor

we een beetje verbaasd als we horen dat er zes

aan gewerkt hebben. “Wij zijn met een paar

technici en wel twintig instructeurs op een stuk of

anderen verantwoordelijk voor de aankleding en

90 leden zijn. Wat een luxe! En hoe zit het dan met

inrichting van deze ruimte en we vonden een paar goeie tafels wel nodig, dan kunnen we tenminste een keer lekker met zijn allen hier zitten eten na een vliegdag,” vertelt Rense. Langzamerhand druppelt het vol met leden die op deze laatste dag van het vliegseizoen nog een startje willen maken. Een paar oude bekenden melden zich: Duke van den Bussche, Peter en Willy Kroon en Maarten van Roosmalen, die de instructeur van dienst blijkt te zijn. Na zijn briefing zet Willy een grote appeltaart op tafel. “We gaan nog niet uitruimen... Eerst koffiedrinken!”

Later, als de anderen beginnen de boel klaar te zetten voor het vliegbedrijf, nemen Rense en Ruben ons mee voor een rondleiding. Ze laten de lierwerkplaats zien. “Tja... de lier ligt een beetje uit elkaar... We lieren niet zo vaak, we slepen vooral.

De club De Vliegclub Hoogeveen bestaat sinds 1966. Aanvankelijk werd er gelierd, maar doordat het motorvliegverkeer steeds meer toenam, werd er overgestapt op het slepen. Incidenteel wordt er nog wel gelierd, `s ochtends en `s avonds op speciale dagen. Er zijn ongeveer 90 leden, waarvan 20 instructeurs en zes technici. Ook is er een aantal sleepvliegers. Ongeveer een vijfde deel bestaat uit jeugdleden (tot 23 jaar) met een speciale contributie.

37

VLIEGCLUB HOOGEVEEN

De vloot

het aantal vrouwelijke leden? Tja, daar raken we een gevoelige snaar. Nee, veel meer dan acht zijn het er niet. Ruben en Rense beginnen te grijnzen.

“Zweefvliegen wordt toch nog gezien als een technische sport, iets voor mannen. Misschien is het voor meiden wel wat lastig om zich staande te houden in zo`n jongenswereldje!” We vragen

De club heeft twee ASK-21`s, een DG-1000 Turbo, drie LS-4`s, een Discus, een Ventus en als sleepvliegtuig een Super Dimona, die maar weinig lawaai maakt, wel zo prettig voor de omwonenden; in de loop der jaren is het veld geheel omsloten geraakt door bebouwing.

Daarnaast zijn er leden die al dan niet samen met een ander een eigen toestel bezitten.

de jongens hoe ze zelf met het zweefvliegen in aanraking zijn gekomen. Ze blijken in 2015 allebei als I-flyers te zijn begonnen en nu ongeveer 350 starts en hun GPL te hebben. Rense heeft het afgelopen jaar meegedaan aan de Junioren Kampioenschappen en is als zevende geëindigd.

Ze hebben beiden van jongsaf een fascinatie voor de luchtvaart en willen er ook een baan in vinden; Rense studeert in Amsterdam Aviation Engineering en Ruben doet in Zwolle de opleiding Luchtvaarttechniek.

Dan worden we door de hangar geleid, waar niet alleen kisten op de grond staan, maar er ook een paar in de lucht hangen! Mooi staaltje

Nieuwe tafels in de kantine.

ruimtebesparing.

Voordat we naar de startplaats kunnen wandelen, moeten we ons even melden op de toren, dan weten ze daar dat we niet zomaar als toeristen over het veld lopen. Onderweg komt de vraag `waar ben je trots op?` ter sprake. Het eensluidende antwoord is: “De relaxte sfeer!” Doordat er vijf vliegdagen per week zijn, is het nooit zo druk, dat je niet aan je trekken komt. Er is altijd wel een vliegtuig dat je kunt pakken. En wil je een keer echt vroeg starten Drukte tijdens het uitruimen van de hangaar.

Ruimtebesparing in de hangaar.

38

THERMIEK 2018 #3

CLUBS

Tineke en Rick tijdens de start in de DG1000.

Ook trots op... ‌ het langste vluchtduurgemiddelde van Nederland! Wel 50 minuten! En dat is een kwartier langer dan nummer twee. voor een overlandvlucht, dan zijn er ook altijd wel mensen die je helpen. De klusjes op de startplaats worden als vanzelfsprekend door deze of gene gedaan: kabel aanhaken, startadministratie, een gelande kist uit het veld halen.

Maarten, de DDI, had bij de briefing al gevraagd of we misschien ook een startje wilden maken. Graag, natuurlijk! Het is weliswaar koud, maar de zon schijnt en er blijven al een paar mensen hangen. Met Rick Boerma maak ik een prachtige vlucht van anderhalf uur! Het zicht is, zoals zo vaak dit seizoen het geval is geweest, fenomenaal: de Meyer Werft in Papenburg tekent zich scherp boven de horizon af en als je goed kijkt, zie je de rookpluim van de Nedmag in Veendam. Ook de contouren van Drie van de weinige vrouwelijke leden.

de Eemshaven zijn zichtbaar. Het blauwbekkend wachten van Arnold wordt beloond; ook hij maakt een mooie, lange vlucht met Rick! Wat een afsluiting van deze gezellige dag!

Activiteiten Er wordt nogal wat georganiseerd naast de gebruikelijke vijf vliegdagen per week. Een zomerkamp, de Langste Dag, de Familiedag, met Pinksteren een Overland-4-Daagse, voorjaarsen najaarskampjes, expedities naar de Franse Alpen en TsjechiĂŤ, Wings &Wheels, een jaarlijks festival met voertuigen, vliegtuigen, muziek, ambachten en ander vermaak.

Bovendien doen er individuele leden mee aan allerlei wedstrijden.

Ruben Mulderij en Rense Koomen vertellen...

39

COMMISSIE TECHNISCHE ZAKEN

NIEUWS OVER DE BEVOEGDHEID VOOR ZWEEFVLIEGTECHNICI.

In Europa zijn we al jaren bezig de luchtvaart te

zweefvliegtechnicus A, B of C aan te vragen. Deze

harmoniseren. Ook voor onderhoud en technici

A-, B- of C-bevoegdheid kan daarna omgewisseld

zijn er Europese regels (EASA Part M). In Sub-Part

worden voor een PART 66 L2-bevoegdheid. Merk

66 (onderdeel van Part M) is beschreven welke

op: de ILenT heeft de KNVVL geïnformeerd dat het

technicusbevoegdheden er zijn. In Part 66 staat

niet meer mogelijk is een nationaal theorie-examen

ook met welke bevoegdheid je aan een bepaald

te doen. Het alternatief staat hieronder.

type luchtvaartuig mag werken. Onlangs is aan Part 66 een onderdeel toegevoegd, dat de Europese

Ten derde zijn er natuurlijk mensen die technicus

bevoegdheden beschrijft voor o.a. zweefvliegtuigen

willen worden binnen het EASA-regime en een Part

en ballonnen (EU Verordening 2018/1142).

66 L1- of L2-bevoegdheid willen halen. Voor deze bevoegdheid is een theorie-examen nodig (zie

WAT ZIJN DE GEVOLGEN VOOR ZWEEFVLIEGTECHNICI EN KANDIDAATTECHNICI?

verordening 2018/1142, bijlage VII en VIII). Verder dien je twee jaar praktijkervaring aan te tonen.

Daarmee kan je bij KIWA een Part 66 L1-of L2bevoegdheid aanvragen.

Ten eerste hebben we de bestaande technici. Zij

De ILenT heeft de KNVvL verzocht het EASA

bezitten een Nederlands bewijs van bevoegdheid

PART 66 L theorie-examen te organiseren. De

voor onderhoud aan zweefvliegtuigen en

KNVvL heeft hier positief op gereageerd en is

motorzwevers in de categorie A (airframe), B

met een aantal mensen bezig met het maken van

(motoren) en C (avionica). De bevoegdheden A,

examenvragen en een organisatiehandboek. Er

B en C worden omgezet (‘geconverteerd’) naar

wordt gestreefd naar een eerste theorie- examen in

een Part 66 bevoegdheid in de categorie L2.

april 2019.

Op je L2-bevoegdheid wordt beschreven welke werkzaamheden je mag uitvoeren. De conversie

De CTZ zal op de website informatie verstrekken

van je bevoegdheden vindt plaats tussen oktober

over de Part 66 examens. Heb je nu al vragen?

2019 en oktober 2020. De uitgifte van de L2-

Meld je dan bij de CTZ.

bevoegdheden en de conversie blijft bij KIWA. Egbert Veldhuizen Ten tweede zijn er kandidaten voor de nationale bevoegdheden A, B en C die hun theorie-examen al hebben gedaan bij ILenT en geslaagd zijn. Deze kandidaten doen er verstandig aan zo snel mogelijk hun praktijkervaring aan te tonen in overleg met hun clubmentor. De clubmentor kan voor de kandidaat een aanbevelingsbrief opstellen. Deze brief, samen met de certificaten van ILenT, maakt het mogelijk bij KIWA een nationale bevoegdheid

Voorzitter Commissie Technische Zaken Bronnen: Part 66 L regelgeving (EU verordening 2018/1142): https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/ PDF/?uri=CELEX:32018R1142&from=EN Easy Access Part M: https://www.easa.europa.eu/sites/default/files/dfu/Easy%20Access%20 Rules%20for%20Continuing%20Airworthiness%20%28Jun%202017%29.pdf Website Commissie Technische Zaken van de afdeling Zweefvliegen: http://www.ctz.zweefportaal.nl/main/website/pages/technicus.php Nieuws over de bevoegdheid voor zweefvliegtechnici​ okt 2018, E. Veldhuizen

40 THERMIEK 2018 #3

IN MEMORIAM

BERGVLIEGEN VANAF ZELL AM SEE

DE EERSTE

Frits Beenhakker, 1920-2018 Op zondag 28-10 is Frits Beenhakker overleden op 98 jarige leeftijd.

Frits is voorzitter geweest van Zweefvliegcentrum Terlet en instructeur bij vele clubs.

In 1937 maakt Frits voor het eerst kennis met zweefvliegen.

Via het Nederlands Instituut voor Zweefvliegen kwam hij op Ypenburg terecht waar hij met instructeur Harry Nienhuis diverse sleepvluchten maakte. Het oorlogsgeweld brak echter uit en het gezin Beenhakker moest het geruime tijd zonder vader, eveneens militair (infanterie), stellen. Frits werkte in die jaren een periode bij Philips in Eindhoven.

Na de bevrijding pakte hij het zweefvliegen weer op en wel vanaf Teuge waar o.a. met de Gövier werd gelest.

Toen de Luchtmacht vrijwilligers zocht om de zweefsport op te bouwen was dat niet tegen dovemansoren gezegd; hij ging de opleiding tot instructeur volgen.

In 1954 was hij op vliegbasis Volkel gestationeerd in de rol van Chef-verkeersleider. Een paar jaar later is hij, met o.a. Gerard Louwers, nauw betrokken geweest bij de oprichting van zweefvliegclub Uden. Zoals het gaat bij beroepsmilitairen, ca 40 overplaatsingen tijdens zijn loopbaan, verhuisde hij aansluitend naar de grote NATO

Onder de nieuwe EASA regels is het weer mogelijk om te gaan vliegen met een Touring Motor Glider (TMG) op jouw LAPL(S) of jouw Sailplane Pilot Licence (SPL).

Je kunt dan dus gaan vliegen op bv de Dimona of de SF25 Falke en andere TMG’s zonder dat je een PPL of LAPL(A) moet halen.

De EASA schrijft voor dat je de opleiding daarvoor moet doen bij een ATO (Approved Training Organisation) of bij een DTO (Declared Training Organisation) met een FI(S).

basis bij Bielefeld (D). Ook daar veel gelegenheid tot

De SMB is zo’n ATO. Kees van Roon is

zweefvliegen. Daarnaast heeft hij gevlogen op Terlet,

zelf zweefvlieger, zweefvlieg instructeur

Eindhoven, Soesterberg, Volkel en Woensdrecht.

en examinator en hij is de oprichter en

Op 5 juni 1960 overkomt hem een ramp. De Rhönlerche

accountable manager van de ATO van SMB.

PH-240 op Volkel reageert niet meer op het hoogteroer;

Kees is ook FI(S) en de SMB heeft een Super

toestel duikt onder hoek van 45 gr in de grond! Beide

Dimona HK36TTC waarop deze opleiding in

inzittenden raken zwaargewond waaronder Frits. Toen

Hilversum en Lelystad gegeven kan worden.

Frits pensioenleeftijd naderde kocht de familie een huis in Uden, tactisch gelegen tussen 2 zweefvliegvelden.

Robert Deen is een van de FI’s bij SMB, is zelf

Uiteindelijk kiest hij begin jaren ‘70 voor Nistelrode;

ook zweefvlieger en hij is ook de Compliance

Arie van Leeuwen haalde hem definitief binnen met

Monitoring Manager (CMM) van de ATO van

de woorden: ‘’goh joh kom hier vliegen’. Een uitspraak van Frits: Aeroclub Nistelrode is de meest gezellige bourgondische club van Nederland. Frits heeft nog tot 88 jarige leeftijd zelfstandig gevlogen tot dit door gezondheidsredenen niet meer verantwoord bleek.

Naast de honderden vliegers die Frits heeft opgeleid bij diverse clubs, is Frits ook voorzitter geweest van

de SMB. Robert is eind 2017 begonnen met het ontwerpen van de syllabus voor deze nieuwe opleiding. Hij vertelt dat daar vele maanden werk in ging zitten. De inhoud van de syllabus moet exact zijn zoals de EASA die voorschrijft en dat vereist dus dat je de

Zweefvliegcentrum Terlet en Aeroclub Nistelrode. In

EASA regelgeving heel precies uitpuzzelt. In

zijn werkzame leven is hij als Luitenant Kolonel uit

februari 2018 kreeg hij de goedkeuring van ILT

dienst getreden bij de Koninklijke Luchtmacht. Over zijn

en daarmee kon SMB starten met de opleiding

bijzondere tijd bij de Luchtmacht is dit artikel gepubliceerd:

van zweefvliegers voor de TMG extensie. De

https://magazines.defensie.nl/vliegendehollander

TMG syllabus is ingedeeld in 26 blokken en per

/2017/07/08_vervlogen-tijden-2017

blok staat welke oefeningen moeten worden gedaan.

Hans Bodde Secretaris Aeroclub Nistelrode

41

BERGVLIEGEN VANAF ZELL AM SEE

10 ZWEEFVLIEGERS HAALDEN BIJ SMB DE BEVOEGDHEID OM MET EEN TMG TE VLIEGEN OP HUN LAPL(S).

10 ZWEEFVLIEGERS ZIJN INMIDDELS GESLAAGD.

proefles van 30 min redelijk vastgesteld worden. Die proefles

Er hebben zich in de afgelopen zomer 14

In de praktijk blijkt dat voor een ervaren zweefvlieger deze

zweefvliegers bij SMB aangemeld voor deze

opleiding vaak tussen de 10 en 15 lessen duurt. Deze opleiding

opleiding en daarvan zijn 10 inmiddels geslaagd

wordt in de zomer door SMB gegeven vanaf vliegveld Hilversum

en hebben nu dus hun TMG aantekening op hun

en in de winter staat de Dimona op vliegveld Lelystad. Na

LAPL(S).

afloop van de opleiding volgt een examen; dat bestaat uit een

kost ¤ 85 incl 1 x landing.

examenvlucht en een mondeling theoretisch examen.

KEES LEGT UIT HOE DE OPLEIDING GAAT

THEORIE

Eerst moet de zweefvlieger zijn of haar ZVB door ILT

Tijdens de opleiding worden ook een aantal theoretische zaken

laten omzetten in een LAPL(S) of een SPL. Dan kan

behandeld, zoals Principles of flight, Operational procedures,

begonnen worden met de TMG opleiding.

Flight performance and planning, Aircraft general knowledge

De EASA wetten schrijven voor dat de opleiding

en Navigation. De vlieger krijgt per les te horen hoe hij/zij dat

minimaal 6 uur op een TMG moet zijn, waarvan 4

door zelfstudie kan voorbereiden en tijdens de les legt Kees daar

uur dual flight instruction en een solo cross country

extra over uit. Naast de syllabus heeft Robert ook een document

vlucht van 150 Km.

gemaakt waarin hij veel uitleg geeft over de Rotax motor, de

Kees vertelt dat de kandidaten natuurlijk al prima

turbo compressor, de propverstelling en het vliegen met de

kunnen vliegen dus dat die onderdelen snel kunnen

Dimona. Door zelfstudie in dat document kun je veel instructietijd

worden doorlopen. Daarna komt het “motorvliegen”

en dus geld besparen.

en daar gaat de meeste tijd in zitten. Kandidaten realiseren zich bij het begin niet altijd voldoende dat

HOE ERVAREN KANDIDATEN DE OPLEIDING

het “motorvliegen” op een TMG een aantal nieuwe

Frank Schellenberg is in juni 2018 geslaagd voor de opleiding.

aspecten brengt, zoals omgaan met de motor, de

Hij vliegt bij de Gilzer Luchtvaart Club “illustrious” (GLC) en die

turbo-compressor, de verstelbare propeller, het

club heeft in het voorjaar een Super Dimona gekocht. Die gaan ze

plannen en voorbereiden van overlandvluchten

gebruiken als sleepvliegtuig en ook om ermee te gaan toeren.

naar (gecontroleerde) velden, berekeningen van de

Frank zegt erover: Over het algemeen is mijn opleiding soepel

mass&balance, benzine, start- en landingsafstanden,

verlopen. Kees is een no-nonsense instructeur met een lekkere

de andere manier van navigatie, de specifieke

directe toon, soms ietwat kort door de bocht. Maar daar kon ik

circuitprocedures van de diverse vliegvelden, ATC

wel doorheen kijken met mijn zweefvliegervaring. Uiteindelijk

procedures, low-level navigatie, noodlandingen,

heb ik 15 vlieguren nodig gehad met 48 circuitvluchten en Touch

voorzorgslandingen, maken van een flightplan, etc.

en Go’s / Landingen, 2 overlands met Kees en 1 solo overland.

Kees zegt dat de meeste kandidaten het leuk vinden

En daarna de examen vlucht met Cees Hendriks. Frank denk dat

om deze nieuwe zaken te leren.

de opleiding iets korter had kunnen zijn als hij bv eerder had doorgehad hoe de kist moet zijn opgelijnd op final, doordat je uit

HOE LANG DUURT DIE OPLEIDING EN WAT KOST HET

het midden zit.

De kosten voor deze opleiding bestaan uit de

Frank vat zijn ervaringen ludiek samen: “Ik heb een prima en

instructie, de huur, de landingsgelden, syllabus,

leuke opleiding gehad en kan ik nu ook eens vrienden die bang

examengeld, en brevetafgifte. De actuele kosten

zijn om zonder motor te vliegen mee de lucht in nemen.”

per kandidaat zijn sterk afhankelijk van de inzet en aanleg en kunnen meestal aan de hand van een

Voor info: Kees van Roon, 0653941058

42

THERMIEK 2018 #3

VERHALEN

JE EERSTE EIGEN KIST Door Bas Douma en Sander Hofstee

Iedere zweefvlieger kent wel de frustratie van het misloten van

graag contant in euro’s betaald wilde worden. Omdat

een kist, betalen van thermiektoeslag of het feit dat je (alweer)

de afspraak al zo snel gemaakt was, hadden wij geen

niet met je favoriete kist naar een wedstrijd kan omdat iemand

tijd om geld te reserveren bij de bank. Als gevolg

anders het ding al geclaimd heeft. Daarom besloten Bas Douma

daarvan stonden wij ’s morgens om half tien bij de

en Sander Hofstee dat het tijd werd voor vrijheid, oftewel een

Hema om duizenden euro’s te pinnen. Aldaar bleek

eigen kist!

dat er een limiet was aan het bedrag dat je maximaal per keer kunt pinnen. Pas na de achtste of negende

Als je eenmaal besloten hebt dat je een eigen kist gaat kopen,

keer het maximale bedrag gepind te hebben, zaten wij

begint er een periode van voorpret. Met een groep van drie

aan het gewenste bedrag. Hierna besloten wij maar

jongens van rond de twintig jaar begonnen wij te fantaseren

op pad te gaan. Dit tot vreugde van de rij verbaasde

over wat wij graag wilden kopen. Zo werd een WhatsApp groep

mensen die inmiddels achter ons stond te wachten.

aangemaakt met de naam ‘Cirrus’ die vervolgens veranderde naar ‘PIK20’ en ‘ASW19’. Toen bleek dat wij een ‘ASW19’ niet konden

Eenmaal op weg bleek het super mooi weer die

betalen, veranderde de naam weer terug naar ‘Cirrus’. Bijna elke

dag en zagen wij overal kisten vliegen! Ook was

dag keken wij op segelflug.de en bijna alles wat wij mooi vonden,

half Duitsland met de caravan op pad waardoor het

was boven ons budget, te ver weg of voldeed niet aan onze eisen.

redelijk druk was op de weg. Na de passage van

Ondertussen werd alvast een transponder aangeschaft onder het

Hamburg hebben wij bijna geen file meer gehad en

mom van: “die hebben wij binnenkort toch nodig” (uiteindelijk heeft

kwamen uiteindelijk aan het einde van de middag aan

het ding anderhalf jaar in de kast gelegen). Ook haakte één van de

op Arnborg.

vrienden af omdat hij toch niet zo veel meer vloog. Daarna bleef het een tijdje stil en dreigde het hele plan dood te bloeden.

Op Arnborg waren op dat moment de Deense kampioenschappen bezig en het veld was dus

Tot het moment ergens in mei dat Sander mij opbelde en riep:

gezellig druk. Een van de Cirruseigenaren deed

“Bas! Dit is ‘m!” Na het openen van de advertentie was ik eigenlijk

mee in zijn pas aangekochte LS7 en had de dag-

direct verliefd en kon ik geen reden meer vinden om de kist niet te

overwinning gepakt. Daardoor was hij bij onze

kopen. Het ging om een prachtige Standard Cirrus met een blauw

kennismaking in opperbeste stemming en hij was

getinte kap, winglets en ook nog binnen ons budget! De Cirrus

erg enthousiast over z’n nieuwe aankoop. Toch

stond op zweefvliegveld van Arnborg, wat een beetje het Terlet

beaamde hij wel dat hij de Cirrus zou gaan missen en

van Denemarken is. Diezelfde dag hebben wij nog gemaild en een

hij betreurde het dat de Deense jeugd te verwend is

dag later hadden wij een afspraak om het eerstvolgende weekend

om clubklasse te vliegen. Ondertussen liepen wij met

te gaan kijken. Shit’s about to get real!

Die vrijdagavond sliepen wij op het vliegveld Veendam omdat dat voor Sander twee uur dichterbij Denemarken ligt dan zijn eigen woonplaats. Dat was een mooie gelegenheid om alles nog eens door te praten, afspraken te maken en alle foto’s nog eens te bekijken.

Zaterdagochtend reden wij net voor de briefing het vliegveld af en gingen vol goede moed op weg naar Denemarken.

De eerste stop was het winkelcentrum van Veendam. De verkoper had aangegeven dat hij

43

JE EERSTE EIGEN KIST

hem mee naar een van de vele hangaars, daar had de Cirrus een eigen plekje en stond in elkaar gezet op

COLUMN

ons te wachten.

WAAR IS HET VELD? Het moment dat de deuren opengingen en wij de

Het leukste van het instructie geven is dat je ervan leert. Ik

Cirrus voor het eerst zagen, hadden wij allebei even

doe het inmiddels een halve eeuw, maar het overkomt me op

geen woorden. Mooi! Eigenlijk waren wij direct om.

gezette tijden nog steeds.

Maar ook na een verdere inspectie konden wij niks

R. vloog aardig, maar ik was nog niet helemaal overtuigd. Een

raars vinden en werden wij eigenlijk alleen maar

collega-instructeur vond dat hij wel solo kon. Hij heeft redelijk

enthousiaster. Wij spraken af dat wij de volgende

veel ervaring op motorvliegtuigen toch? Dat wel, zei ik, maar

ochtend de betaling in orde zouden maken en gingen

het is ook een beetje een ‘motormuis’. Vlieg dan nog eens met

opgetogen iets eten in de nabijgelegen stad.

hem…

Terug op het veld maakten wij kennis met een groep

Ik plakte zijn hoogtemeter af. Dat vond R. op voorhand

Deense jeugdleden en we hebben die avond met z’n

onaangenaam. Typisch: de meeste leerlingen vinden het een

allen flink gevierd dat wij onze eerste kist gekocht

uitdaging.

hadden. Daarbij moeten wij toegeven dat de fles

De vlucht verliep wat structuurloos. R. bleek het veld kwijt te

Nobel die wij als presentje voor de eigenaren hadden

zijn. Ik liet hem zoeken, tot we benedenwinds en onder 200

meegenomen het niet gehaald heeft.. Gelukkig had

meter ook mijn comfortzone verlieten. Ik wees hem waar hij

Sander hier al stiekem rekening mee gehouden en

moest kijken. R. was blij en wilde graag straight in. Dat leek

had hij nog een tweede fles in de auto liggen, voor

me een goed plan.

het geval dat…. De volgende ochtend waren wij

Tot ineens een andere tweezitter, die wel een normaal circuit

nogal brak en toen eenmaal de overdracht geregeld

vloog, laag voor ons indraaide. R. zag hem niet en ik moest

was, hebben wij heel rustig aangedaan totdat

even ingrijpen.

Sander zich rond een uur of drie ’s middags weer fit

Toen we geland waren, zei ik: “Een ontbrekende hoogtemeter

genoeg voelde om te rijden. De terugreis ging heel

is een beperkt probleem, dus geen reden om het veld kwijt

voorspoedig en ergens bij Bremen was ikzelf ook

te raken. Maar dat vergeef ik je. Alleen, dat je vervolgens zo

weer in het land der levenden. Rond middernacht

gefixeerd bent op het oplossen van je eigen probleem dat je

kwamen wij aan in Veendam. Daar konden wij het niet

ander verkeer in gevaar brengt, dat vind ik bedenkelijk.”

laten om in het donker nog heel even de romp uit de

Vervolgens hadden we het over de eigenaardigheid van

aanhanger te trekken om te kijken naar onze eerste

zweefvliegen: hoogte vermenigvuldigd met glijhoek is de

eigen kist.

speelruimte waarin de vlucht zich voltrekt.

“Mogen we nog een keer?”, vroeg R. De hoogtemeter bleef

Nu zijn wij inmiddels een paar maanden verder

afgeplakt. Maar R. keek nu na elke bocht hoe zijn positie was

en hebben wij nog geen seconde spijt gehad van

ten opzichte van het veld en voerde zijn vlucht netjes uit. Na

onze aankoop. Een eigen kist geeft ontzettend veel

de landing zei ik: “Welkom in de wereld van de zweefvliegers.”

plezier en de Cirrus is een fantastisch leuk vliegtuig.

R. lachte en hij leek het leuk te vinden. Solo heb ik hem

De vrijheid en luxe waar wij zo op hebben gehoopt,

niet gelaten, want de fixatie op het oplossen van het eigen

zijn echt super. Zo hebben wij het hele zomerkamp

probleem moest ook nog een beetje worden getemperd.

een kist voor onszelf gehad en heeft Sander de

Bij een andere gelegenheid kwam ik R. tegen. Hij kwam me de

Nationale Junioren Wedstrijd erop kunnen vliegen.

hand schudden, brede grijns. Hij leek nog steeds ingenomen

Aankomende winter willen wij het instrumentenbord

met mijn les. Hoop ik.

aanpakken en er liggen alweer nieuwe instrumenten in de kast te wachten op inbouw. De lijst met plannen voor komend seizoen is oneindig: een keertje naar Porta? Meer wedstrijden? Doordeweeks vliegen op Terlet? Laat seizoen 2019 maar komen want wij zijn er klaar voor!

Tom van Doormaal

44 THERMIEK 2018 #3

IN MEMORIAM

IN MEMORIAM Luchtvaartjournalist en -historicus Ary Ceelen Op 27 juli overleed luchtvaarthistoricus en -publicist

EAC zweefvliegen. Daar eenmaal ingeburgerd

Ary Ceelen op de leeftijd van 98 jaar in zijn

nemen ze het clubsecretariaat en de redactie van

woonplaats Eindhoven. Vijftig jaar droeg hij bij aan

het clubblad Q-mulus op zich. Dat wordt onder

de nieuwsvoorziening en geschiedschrijving van

Ary’s regie steeds meer een blad met breed nieuws

het zweefvliegen in Nederland. Te beginnen met

over zweef- en motorvliegen, gelardeerd met

zijn redacteurschap van het EAC-clubblad Q-mulus

wetenswaardigheden over luchtvaarthistorie en

en culminerend in zijn talloze bijdragen aan de

aerofilatelie. Hij is tussendoor ook medeorganisator

Thermiek. Tussendoor gaf hij vijftien jaar lang in

van een paar zweefpostvluchten. Als ze bij de EAC

eigen beheer het blad Planeur uit en leverde hij

tenslotte hun eigen Q-mulus niet meer herkennen

bijdragen aan Vliegende Vleugels en aan Piloot en

en de gewone clubbesognes alleen nog maar op

Vliegtuig.

een los inlegvel kwijt kunnen, beëindigen ze de samenwerking met de Ceelens. Het is 1972. Boze

Q-MULUS

gezichten, maar ook weer niet zo lang. Ary zal

Het gezin Ceelen komt in 1959 in Eindhoven wonen,

uiteindelijk 25 jaar lang zweefvliegen. Wel steeds

niet ver van de vliegbasis. Ary, van jongs af aan

minder, tot zijn gedrevenheid voor historisch

in luchtvaart geïnteresseerd, zijn vrouw Riet en

onderzoek en schrijven volledig de overhand krijgt,

oudste zoon Eric gaan na verloop van tijd bij de

mede geholpen door een kraak met zijn fraaie Sie-3.

“Planeur” en een inlegvel

45

ARY CEELEN

Ary bij voormalig EAC clubgebouw ’t Schuurke, nog in deplorabele staat. Foto: Frits Snijder

THERMIEK If you can’t beat them, join them. Ary onderkende al vroeg dat het blad Thermiek veel meer ruimte biedt voor diepgang in vooral luchtvaarthistorische artikelen, die uiteindelijk zijn grootste passie vormden. Zijn naam als auteur verschijnt in de Thermiek 1967-3 voor het eerst, als hij nog volop met Q-mulus bezig is. In die van 2012-1 voor het laatst. De tussenliggende jaren werkt hij achtereenvolgens samen met Wim Adriaansen, Niels Visser, Merian Christant en Frits Snijder als eindredacteuren. In de periode 1972-1975 en in 1992 maakt hij even deel uit van de redactie. Maar dat is niet

PLANEUR

wat hij echt ambieert, hij werkt het liefst zelfstandig.

Van 1973 tot 1988 gaven Ary en Riet Ceelen

In de eerste helft van de jaren zeventig is zijn

in eigen beheer Planeur uit, een blad in A5-

productie voor de Thermiek groot en heel gevarieerd:

formaat, waarop zweefvliegclubs in Nederland

zweefvlieghistorie, luchtvaartpioniers, hedendaagse

en Vlaanderen voor hun leden een collectief

constructeurs, nieuwe zweefvliegtuigtypes, beurzen,

abonnement konden nemen. Het informeerde lezers

wedstrijdverslagen, de toekomst van wedstrijdvliegen

over actualiteit én geschiedenis van zweef- en

voor vrouwen, het nut van motorzwevers, moet je

motorvliegen, plus de inmiddels nieuwe disciplines

oud hout opknappen of verbranden, zeilvliegen als

zeil- en ULV-vliegen. Clubs konden een katern

nieuwe, verwante luchtsport. Dan zakt het bijna

met eigen nieuws laten invouwen. Eigenlijk een

volledig in vanwege het werk dat met Planeur gemoeid

voortzetting van de Q-mulus-formule, maar nu

is, om in de jaren negentig weer op stoom te komen.

landelijk uitgerold. Een vijftiental clubs maakte hier

Niet meer met versnipperde artikelen, maar met

geruime tijd naar tevredenheid gebruik van. Ary

drie rubrieken: Thermiekbelletjes, over de meest

was hoofdredacteur, Marcel Vleugels redacteur

uiteenlopende items binnen de zweefvliegwereld,

motorvliegen. De Ceelens opereerden als uitgever

heel kort samengevat. Verschijnt regelmatig, in

annex persbureau onder de naam Aeropress, bij de

bijna elke Thermiek, voor het eerst in 1992-2, voor

KvK ingeschreven op naam van Riet. Zij verzorgde

het laatst in 2002-2. Zweefvliegtuigvaria, nieuws

de eindredactie en logistiek, de jongste zoon

specifiek over de vliegtuigen. Verschijnt onregelmatig,

Edwin de vormgeving. Alles gebeurde in huize

voor het eerst in 1992-4, voor het laatst in 2000-

Ceelen in de Pieter Stockmanslaan. De oplage

5. Zweefvlieghistorie, met een aanloop in de jaren

kwam nooit boven de 4000 exemplaren en liep

negentig en de concentratie na 2000. De laatste tien

eind jaren tachtig zover terug, dat voortzetting

jaar dat Ary voor de Thermiek schreef, werkte hij

niet meer mogelijk was. Er werd nog een poging

alleen hieraan, een lijstje afstrepend van onderwerpen

gedaan om onder de titels Aerosport en Aeronovum

om zijn verhaal over het zweefvliegen in Nederland

bladen in een bescheidener format uit te geven,

compleet te maken: van het prille begin in 1930 tot en

zonder succes. Ary’s conclusie: er in Nederland

met het begin van de wederopbouw na WO II met het

weinig vraag naar luchtsportbladen. En voor

kamp in Leende 1945. Toen dat af was, hoefde het ook

zover er vraag is, wordt daarin voorzien door de

niet meer en verlegde hij zijn interesse steeds meer

afzonderlijke luchtsportafdelingen met hun eigen,

naar WO II, zijn eigen oorlogsherinneringen en het

uit contributiegelden bekostigde, ledenbladen.

veteranenbestaan.

46 THERMIEK 2018 #3

BREVETTEN Zilveren, gouden en diamanten brevetten of onderdelen daarvan zijn FAI-brevetten.

De registratie hiervan is gedelegeerd aan de nationale aeroclub i.c. de KNVvL. Wanneer je een aanvraag indient voor een brevet, dien je in het bezit te zijn van een sportlicentie. Deze is verkrijgbaar bij de ledenadministratie van de KNVvL. Vanaf 2010 zijn alleen data-loggers nog toegestaan voor afstand-vluchtverificatie.

Brevetvluchten dienen onder toezicht van een erkend sportcommisaris uitgevoerd te worden. Voor een overzicht van het actuele bestand aan sportcommisarissen, informatie over de FAI sportcode en het online aanmelden van brevetvluchten kijk op: www.csz.zweefportaal.nl.

NIEUW !

ZWEEFVLIEGBROEK 2.0 10% KORTING Na 4 Jaar Vliegen, tienduizenden overland Kilometers en hulp van enthousiaste Klanten hebben wij de Zweefvliegbroek 2.0 ontwikkelt.

– tot Maat XXXL – in 2 Kleuren – met afsluitbare Zakken – 25cm tweeweg Ritssluiting – verstelbare Tailleband – overige Details

Nu online bestellen en profiteren van deze Korting Webshopcode: MIKELIMA18 www.milvus.aero/shop

BREVETTEN

Van 01-08-2018 t/m 3-11-2018

B-brevet 13636 I.P. Stolk ZHVC 13637 J. Verhagen VC H’stede 13638 L. van Werven VC H’stede 13639 S.W. Becker VC H’stede 13640 H.J. Weurding VC H’veen 13641 R. van Nispen WBAC 13642 S.G. Odekerken NijAC 13643 J.J. Haverkort TZC 13644 M. van der Kevie NNZC 13645 R. van Valen WBAC 13646 R.A.M. van Zon TZC 13647 B. de Brabander VC H’stede 13648 M. Dreef VC H’stede 13649 T. Morel VC H’stede 13650 H. bij de Leij NNZC 13651 J.T.W. de Rooij ZC NOP 13652 D.G.A. van Bruchem GoZC 13653 V.E. d’Hoore EZAC

C-brevet 8891 8892 8893 8894 8895 8896 8897 8898 8899 8900 8901 8902 8903 8904 8905 8906 8907

I.P. Stolk ZHVC N. Everaart VC H’stede M.J. Flick VC H’stede H.J. Weurding VC H’veen R. van Nispen WBAC S.G. Odekerken NijAC J.J. Haverkort TZC M. van der Kevie NNZC A. Llobera KeZC R.A.M. van Zon TZC B. de Brabander VC H’stede J. Slob VC H’stede M. Houtzager KeZC H. bij de Leij NNZC J.T.W. de Rooij ZC NOP D.G.A. van Bruchem GoZC S.A.E. Maaskant GAE

D-brevet 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486

D.M. Postuma J.L. Stolk S.J. van der Meer M. van Houten M. van den Dool W. Sliedregt J.J. Haverkort W.F.L. Mulder G.L.T. de Mooij

D-duur 5.05 C. Schaars 5.42 E.R.P. Pesch 5.13 W. Sliedregt 5.29 D.M. Postuma 5.28 G.L.T. de Mooij 5.19 J.L. Stolk 5.32 M. van Houten 5.21 R.P. Stevens 5.42 P. van der Beek 5.38 L. van Maarseveen 6.04 S.J. van der Meer 5.05 E.J. van der Zwaag 5.47 M. van den Dool 5.08 D. Fimmers 5.05 E.M.K. Gillebaard

NNZC ZHVC DSA ZHVC VMZ NijAC TZC ACS ZHVC

5.21 6.41 5.31 5.09

J.J. Haverkort J.C. Cullens J. Mather B. Kamstra

TZC VC H’stede ACS VC Teuge

D-hoogte 2113 D.M. Postuma 1820 G.L.T. de Mooij 2177 J.L. Stolk 1760 M. van Houten 1351 P. van der Beek 1148 L. van Maarseveen 1133 S.J. van der Stoep 1916 S.J. van der Meer 1732 E.J. van der Zwaag 1715 M. van den Dool 1096 J. Voortman 1176 H.J. Nijman 1139 E.M.K. Gillebaard 1746 J.J. Haverkort 1196 R. van Nispen 1347 J.C Cullens 1096 W.F.L. Mulder 1063 L.T.M. Franken

NNZC ZHVC ZHVC ZHVC VEZC ACvZ VMZ DSA NNZC VMZ ACS VMZ ZCR TZC WBAC VC H’stede ACS WBAC

D-afstand 57.7 G.L.T. de Mooij 65.1 J.L. Stolk 56.7 E. van Aart 56.9 M. van Houten 113 P. van der Beek 112.7 L. van Maarseveen 92.7 R.P. Stevens 191.6 S.J. van der Meer 70.3 M. van den Dool 69.7 J.J. Haverkort 63.8 K. van Bergen

ZHVC ZHVC ACS ZHVC VEZC ACvZ GLC DSA VMZ TZC GoZC

E-brevet E-afstand 313 T.A. Houtenbos 302.8 R.P. Stevens 313 P. van der Beek 311.9 L. van Maarseveen 518.1 S.J. van der Meer 313.1 S.C. Hofstee

EZZC GLC VEZC ACvZ DSA NNZC

E- hoogte

FAI-brevet VC Teuge VC Teuge NijAC NNZC ZHVC ZHVC ZHVC GLC VEZC ACvZ DSA NNZC VMZ GeZC ZCR

(goud met 3 diamanten) F-doel F-afstand 519.6 T.M. Peter

VC Teuge

F-hoogte 750 km 87 D.B. Seijffert 88 Q.I.E. Segers 89 R. Kaay 1250 km

GeZC ZES VEZC

47

ARY CEELEN

Ary en Riet Ceelen

VRIENDELIJK MAAR VASTHOUDEND

er natuurlijk nog de aerofilatelie waarmee Ary

Ary groeide uit tot een autoriteit door zijn

zich met even grote nauwgezetheid bezighield als

grondige bronnenonderzoek en het grote netwerk

met de luchtvaarthistorie. Hij bezat een unieke,

dat hij samen met Riet in binnen- en buitenland

naar thema geordende collectie postzegels met

opbouwde. Altijd vriendelijk en hulpvaardig, nooit

zweefvliegtuigen en zweefvliegpost, enveloppen

gebrek aan gespreksstof. Wanneer nodig ook

meegevoerd op gelegenheidsvluchten door

vasthoudend en kritisch. Dat merkte vooral de

bekende piloten uit de zweefvlieghistorie. Als het

gemeente Eindhoven, doordat hij zich opwierp

even kon plaatste hij afbeeldingen hiervan in zijn

als hoeder van het plaatselijke luchtvaarterfgoed.

artikelen.

Het is aan hem te danken dat twee architectonisch

De liefde voor de zweefvlieggeschiedenis en

interessante gebouwen uit de jaren dertig niet

die bijzondere vorm van aerofilatelie geeft aan

aan de sloophamer werden prijsgegeven: het

dat Ary zijn hart aan een speciaal tijdperk had

stationsgebouw van vliegveld Welschap met

verpand, dat voor ons langzamerhand verdwijnt,

geïntegreerde verkeerstoren en het Schuurke, ooit

nu vliegen niks bijzonders meer is en postzegels

clubgebouw van de Eindhovense Aeroclub. Ook

en enveloppen hun einde tegemoet gaan. In 2008

beijverde Ary zich om in de vinexwijk die er verrees

ontvingen Ary en Riet Ceelen van de KNVvL een

Welschap en de Eindhovense luchtvaartpioniers

onderscheiding. Citaat van een spreker toen:

op straatnaamborden te gedenken. En dan was

“Zonder dit soort mensen zouden we evengoed vliegen, maar op den duur wel ons geheugen verliezen.” Zo is het maar net.

Ary Ceelen was Lid in de Orde van Oranje Nassau (2006). Van de Féderation Internationale Aeronautique ontving hij het Diplome Paul Tissandier (1987), van de KNVvL het Insigne in Goud (2008) en de Eremedaille in Brons (2013). Riet Ceelen ontving de KNVvL Penning in Zilver (2008).

Beiden ontvingen van de Gemeente Eindhoven de Vrijwilligerspenning met Oorkonde. Riet overleed 4 december 2009 op de leeftijd van 87 jaar.

Zweefvliegpost uit het Jungfraujoch

DE V OL L E D I G E O P LE I D I N G TOT VE R K E E R S V LI E G E R !

.. ..

U it g e b re i d e s e l e c t i e v oo r a f (COMPASS®) In t e ns i e v e m e n t o r b e g e l e i d i n g U it g e b re i d e J e t O r i e n t a t i on Co ur s e o p B737-8 00 o f A3 2 0 s im u l at or F i n a n c i ë l e g a r a n t i e s v i a E P ST G a r a n ti e f o n d s

www.epst.nl

info@epst.nl

030 238 3232