Thermiek 2009 2

2-09

jaargang 4 6 • z o m e r 2 0 0 9

d rie maand e l ijk s tijd schrif t van d e af d e l ing z we e f vl ie g e n van d e k onink l ijk e ne d e rl and se ve re nig ing voor lu chtvaart

thermiek

World Air Games in Turijn Pagina 20 Pagina 32 Vrouwenvliegdag Nederlandse Kampioenschappen Pagina 10 Pagina 38 EGU congres in Helsinki

A Adreswijzigingen Adreswijzigingen moeten worden doorgegeven aan de KNVvL in Den Haag,

wegwijzer

wanneer u lid bent met vermelding van het lidmaatschapsnummer.

Zie: Leden en abonnementenadministratie.

Afdeling Zweefvliegen KNVvL, Secretariaat Postbus 618

6800 AP Arnhem bezoekadres:

Papendallaan 50, 6816 VD Arnhem.

Telefonisch bereikbaar op

gratis, B-insigne € 6,

Cie. Wedstrijd en Selectie

KEI (KNVvL

vervolgabonnement € 30)

C-insigne € 6,

J.H. van der Linden

Examineringsinstituut)

Luchtvaartkaart

Behalve aan de OvV dienen

Thermiek

Zilveren insigne € 8,

Buitenwalevest 11

Houttuinlaan 16a

The Netherlands

ongevallen en incidenten

Zweefvliegmagazine

Gouden insigne € 8,

3311 AD Dordrecht

3447 GM Woerden

ICAO, 1:500.000, 12e editie,

ook aan de Inspectie Ver-

Redacteur: Frits Snijder

Echt gouden insigne:

T: (078) 613 64 11

T: (0348) 43 70 60

versie 2007,

keer en Waterstaat, Divisie

E: knvvlth@xs4all.nl

kosten op aanvraag.

E: haroldlinden@

F: (0348) 43 70 67

gevouwen €17

Luchtvaart, gemeld te wor-

Overige contactgegevens

Tegelijk met de aanmelding

kpn-officedsl.nl

I: www.brevet.aero

(+ €5 verzendkosten),

den. Zie hiervoor de AIC-B

zie Afdeling Zweefvliegen

niet gevouwen €17

05/02, ‘Melden van lucht-

(+ E11 verzendkosten),

vaartvoorvallen aan de

De Thermiekbel

van het brevet dienen de brevetkosten te worden

E

L

voldaan, uitsluitend op

European Gliding Union

Luchtvaartpolitie

geplastificeerd €26

Minister van Verkeer en

Café Restaurant

bovenstaand gironummer.

C. de Leeuw

Korps Landelijke Politie

(+ €11 verzendkosten).

Waterstaat’. Deze AIC-B,

T: (026) 445 54 50

Duidelijk vermelden welk

Merwedestraat 16

Diensten

Alle produkten ook digitaal

uitgegeven door de Lucht-

Openingstijden: vanaf

brevet en/of insigne.

7555 WZ Hengelo

Postbus 75147

verkrijgbaar op CD-Rom,

verkeersleiding Nederland,

1 maart tot 1 november

T: (074) 277 44 37

1117 ZR Schiphol-Oost

1e aanschaf €100,

afdeling AIS, is algemeen

elke dag geopend

E: chdeleeuw@planet.nl

T: (020) 5 02 56 93

abonnement €50.

van aard en daarom voor

vanaf 8.30 uur.

F: (020) 5 02 56 99

Plantijn Casparie

de zweefvlieger slechts

Postbus 43520

gedeeltelijk relevant.

C Clubsecretariaten en buitenlandse aeroclubs

Examen secretariaat

zie voorlaatste pagina

voor zweefvliegen

Landelijk coördinator

2504 AM Den Haag

van deze Thermiek

Mw P. Dijkstra-Adriaansen

opleiding instructeur

T: (070) 3 66 88 35

Air traffic incident-report

T: (026) 351 45 15

F: (026) 351 04 46

E: knvvlsz@xs4all.nl

www.zweefportaal.nl

Hoofd Bureau Afdeling Zweefvliegen: B. Pelt

KNVvL, Bestuur

C. de Leeuw, voorzitter, Cie. Medische Zaken,

Internationale vertegen-

woordiging, Cie Luchtruim-

Mw P. Dijkstra-Adriaansen

F: (070) 3 66 78 41

Bij near-misses en andere

V&W Luchtvaart

4634 VX Woensdrecht

p/a (zie adres Secretariaat

E: ria.scholtes@

voorvallen die het melden

Directie Luchtvaartbeleid

Cie. ‘t Breukstukje

T: (0164) 61 35 29

Zweefvliegen)

plantijncaspari.nl

waard zijn kunt u een air

Postbus 90771

Ir. T. Salverda

Kosten instructeursexamen:

traffic incident report form

2509 LT Den Haag

A. v. Scheltemaplein 41

Theoretisch gedeelte € 16

Leden- en abonnementen

O

aanvragen bij en zenden

Bezoekadres:

2624 PG Delft

per ingeschreven vak.

administratie

Onderzoeksraad voor

naar de Divisie Luchtvaart.

Plesmanweg 1-6

T: (015) 261 67 32

Praktisch gedeelte € 57.

KNVvL-ledenadministratie

Veiligheid Zie onder

E: t.salverda@hetnet.nl

Examenvragen te verkrijgen

Werkdagen: 9.00-16.00 uur

Ongevallenmelding.

structuur en Radiogebruik Stockholmstraat 48 T: (074) 277 09 05

E: chdeleeuw@planet.nl D.R. Corporaal

Financiën, Cie.

Instructie & Veiligheid,

Cie. Verzekeringszaken

T: (0511) 42 36 97

E: dirk.corporaal@home.nl B. Hiemstra

Cie. Wedstrijd & Selectie

Cie. Kunstzweefvliegen, Cie. Sportzaken, Subcie. Zweef-

vliegen, Landelijke website

T: (0516) 51 37 24

of (06) 524 83 190

E: benhiem@planet.nl H.J.W. van Leeuwen

Cie. Technische Zaken en Inspectie Instituut

Ongevallenmelding

vanwege mogelijke navraag

Veiligheid

Volkel: www.zvcvolkel.nl/

T: (0348) 43 70 60

De gezagvoerder, eigenaar

door landelijke media ook

Inspectie V&W

M.W. Smit

examens

F: (0348) 43 70 67

of exploitant van het lucht-

zo spoedig mogelijk bij

Divisie Luchtvaart

E: leden@knvvl.nl

vaartuig dat betrokken is

Afdeling Zweefvliegen

Uitvoeringsdienst

3765 ER Soest

F

Altijd lidmaatschaps-

bij een voorval, de haven-

KNVvL (Secretariaat en

Postbus 575

T: (035) 5880381

FAI

nummer vermelden bij

meester of exploitant van

voorzitter Bestuur, zie

2130 AN Hoofddorp

E: martin.smit@casema.nl

Féderation Aéronautique

adreswijzigingen en ook

het luchtvaartterrein of de

onder A.), alsmede bij

T: (023) 566 30 00

Internationale (FAI)

bij betalingen. Contributies

betrokken luchtverkeers-

KNVvL Algemeen Secre-

E: divisieluchtvaart@ivw.nl

Cie. Kunstzweefvliegen

Avenue Mon Repos,

en sportlicenties op

dienst is verplicht het

tariaat (zie onder K).

I: www.divisieluchtvaart.nl

S.C. Miedema

CH-1005 Lausanne (CH)

banknummer 42 454 7007

voorval te melden aan het

Boterbloem 32

T: 0041 (0)4121 345 1070

t.n.v. KNVvL, Woerden.

centrale meldnummer van

R

loadable via website, onder:

6721 RC Bennekom

F: 0041 (0)4121 345 1077

T: (0318) 41 88 23

I: www.fai.org

T: (053) 461 42 15

E: hjw.van.leeuwen@wxs.nl

B

FAI Sportbrevet- en recordadministratie

Zweefvliegen)

T: (0164) 61 35 29 Brevetkosten

Voor betalingen van brevetten, insignes en oorkondes

Brevetadministratie

€ 10, Zilveren brevet € 17, Gouden brevet € 17, Gouden + diamantenbrevet € 17, FAI 1000 km diploma:

2

Luchtvaartuigen,

R. van der Veen

luchtvaartregister:

of (0800) MELDOVV

Asterstraat 415

9 - 17 uur, werkdagen

Cie. Luchtruimstructuur

Zie voor FAI Sportbrevetten

Apeldoornseweg 203

(24 uur per dag)

6708 DX Wageningen

T: (023) 566 31 17

en Radiogebruik

op www.zweefportaal.nl.

6816 SM Arnhem

Dit kan ook door tussen-

T: (0317) 42 87 25

Handhavingsdienst

H.J. Wijnbergen

Technici: zie voor formu-

Havenmeester:

komst van de Luchtvaart-

E: r.vanderveen@wrij.nl

Postbus 75788

Soetendaalseweg 89b

lieren voor examens,

B. van der Klein (bereikbaar

politie van het Korps Lan-

Zuid

1118 ZX Schiphol-Centrum

3036 EM Rotterdam

verlengen/aanvragen van

via administratie)

delijke Politie Diensten via

M. Verhagen

T: (020) 405 47 00

T: 06 10890425

bevoegdheden e.d. onder:

Administratie:

T: (020) 5 02 56 93

Wielingen 12

F: (020) 405 47 01

E: h.j.wijnbergen@lvnl.nl

Inspectie V&W.

T: (026) 442 98 81

(continu bereikbaar).

5032 TM Tilburg

(10:00 - 15:00 uur)

Zie AIC-B 12/07, ‘Richtlijnen

T: (013) 463 95 43

Verzekering casco De

E: adm.terlet@zonnet.nl

voor het melden van

E: secr.regio-zuid@orange.nl

Luchtvaartonderlinge w.a.

I Cie. Medische Zaken

Inspectie Instituut

Mw M.C.J. Osinga-Meek, arts

Landelijk coördinator

Service Center Terlet

ongevallen met burger-

S

voor informatie, aanmel-

Prof. Eijkmanstraat 17

H.J.W. Huiskes

onderhoud en reparaties

luchtvaartuigen’.

Sportlicentie

ding en schademelding:

7415 EK Deventer

Dorpergaarden 16

zweefvliegtuigen

Verkrijgbaar bij de

T: (071) 519 10 02

T: (0570) 623139

7582 HV Losser

Hoofd: P. Jansen

Gebruik het algemene

leden- en abonnementen-

F: (071) 517 58 35

F: (0570) 625888

T: (053) 536 04 75

T: (026) 443 12 51

alarmnummer 112 voor

administratie (voor adres

Alle correspondentie aan:

E: osinga98@daxis.nl

M: (06) 218 728 55

F: (026) 443 16 05

eventueel noodzakelijke,

zie leden- en abonnemen-

Antwoordnummer 642

E: hjwhuiskes@home.nl

E: info@sct-terlet.nl

directe assistentie van

tenadministratie)

7600 WB Almelo

Cie. voor Sportzaken

Kwaliteitsinspecteur

I: www.sct-terlet.nl

ambulance, brandweer en

Subcie. zweefvliegen

P. de Rijk

Voor spoedgevallen

politie.

Sportmedische Instellingen

Verzekeringen Collectieve

Ir. K.P. Termaat

T: (0527) 61 36 10

T: (06) 222 37 555

Locatie-overzicht

Wettelijke Aansprakelijk-

Eernewoudeweg 26

R. Diepeveen

Openingstijden: ma t/m do

Na de melding van een

onder ‘FSMI’ op www.

heid & Brand/storm

6835 JG Arnhem

T: (0402) 53 31 05

van 8.00 tot 16.30 uur,

ongeval of ernstig incident

sportgeneeskunde.com

verzekering

T: (026) 327 24 61

J.H.L. Tromp

vr van 8.00 tot 14.30 uur

en soms bij incidenten

E: kpt9@wxs.nl

T: (0297) 56 20 95

ernstige incidenten en

Stichting Historisch

A.J. Driessen en Rappange

NOTAM’s op Internet

een vragenlijst toegestuurd.

Zweefvliegarchief

Verzekeringen BV

T: (0548) 61 81 94

o.a. via www.vnv-dalpa.nl

Deze vragenlijst dient zo

W. Janssen Groesbeek

H. Zandstra

R.J.M. Kleijn

W.B. Oude Vrielink

of direct https://www.

spoedig mogelijk en uiter-

Koninginneweg 21

T: (020) 531 23 73

Futenhorst 51

T: (0161) 22 27 48

notams.jcs.mil

lijk binnen 30 dagen te

1217 KR Hilversum

of (023) 537 85 08 (privé),

worden geretourneerd naar:

T: (035) 621 76 76

mobiel 06 - 53 20 53 31

T: (0486) 46 10 85

K

P

Onderzoeksraad voor

M: 06 232 077 00

KNVvL Algemeen

Publicaties

veiligheid (OvV),

T

E: rob.kleijn@wxs.nl

Secretariaat

VFR Gids Nederland,

Postbus 95404

Tarieven Inspectie V&W

Houttuinlaan 16a

Wijzigingslijsten

2509 CK Den Haag

Aanvraag en verlenging

Cie. Terreinen

3447 GM Woerden

Abonn. 1e jaar (€ 170,

T: (070) 333 70 00

Tarieven op website www.

Vacature

T: (0348) 43 70 60

vervolgabonnement € 65)

(tijdens kantooruren)

divisieluchtvaart.nl onder:

F: (0348) 43 70 67

AIC-B, Mededelingen aan

F: (070) 333 70 78

uitvoering-regelgeving.

I: www.knvvl.nl

Nederlandse Luchtvarenden

Cie. Verzekeringszaken

F: (020) 531 23 46.

S.C. Gooszen

en Eigenaren van Lucht-

Een ongeval of incident

Terlet

De Meente 6

vaartuigen

meld je in het buitenland

(zie Nationaal Zweefvlieg-

3823 GR Amersfoort

Abonn. 1e jaar € 70,

aan de onderzoeksautori-

Centrum Terlet)

T: (020) 594 98 36 (dag)

teiten van het betreffende

’s avonds tot 22 uur:

land, eventueel via de

T/F: (033) 456 09 81

plaatselijke politie. Daar-

E: sibout.gooszen@planet.nl

naast dien je het voorval aan de OvV te melden.

Colofon

Foto voorpagina: Nederlandse kampioenen 2009 v.l.n.r.: Peter Batenburg (Open klasse), Ronald Termaat (18m klasse), Patrick van BreemenSchneider (Clubklasse), Peter Millenaar (Combiklasse).

Foto: Frans Guise

Sluitingsdatum kopij: 1 augustus 2009 thermiek •

ZOMER 2009

Totaal € 91,50 € 57

Cursistenverzekering Clubs kunnen cursisten aanmelden die nog geen KNVvL-lid zijn. Verzekeringsduur: 4 aaneengesloten weken. Alleen geldig als per cursist vooraf (1) naam, adres en woonplaats + ingangsdatum zijn doorgegeven via fax 026 3510446 of e-mail knvvlsz@xs4all.nl en (2) € 37,50 is overgeschreven op bankrekening 51.91.46.581 t.n.v. KNVvL Afd. Zweefvliegen te Arnhem, o.v.v. ‘Zweefvliegen cursistenverzekering, naam cursist en datum vliegkamp.

Schademelding/afhandeling

krijgt (krijgen) betrokkene(n)

A.H. Voortman

5361 SE Grave

Halfjaarscontributies 2009 KNVvL Afdeling Zweefvliegen Vanaf 01-06-2009 KNVvL contributie Afdelingstoeslag Senior € 26,50 € 65 Junior € 17 € 40 Inschrijfgeld nieuw lid KNVvL € 12. Optie sportlicentie € 8.

De Afdeling Zweefvliegen rekent geen apart inschrijfgeld.

Algemeen telefoonnummer

Cie. Technische Zaken

zweefvliegen te Arnhem.

B-brevet € 10, C-brevet

uitvoering-formulieren.

Noord-Oost

T: (0800) 635 36 88

uitsluitend girorekening 28.24.34 t.n.v. KNVvL,

Regiosecretariaten

Veiligheid (OvV).

Zweefvliegcentrum Terlet

Mw P. Dijkstra-Adriaansen

p/a (zie adres Secretariaat

de Onderzoeksraad voor

N Stichting Nationaal

I: www.luchtruim.info

Op www.knvvl.nl vind je regelmatig een update over bijvoorbeeld luchtruimkwesties. De KNVvL treedt daarin op als onze belangenbehartiger.

Via de website kun je je bovendien abonneren op een digitale nieuwsbrief.

html formulieren down-

Formulieren

E: s.cmiedema@freeler.nl

Livingstonestraat 35 7532 CJ Enschede

F: (070) 351 60 69

3447 GM Woerden

Boereweide 28

8431 PM Oosterwolde

Meld ernstige voorvallen

Houttuinlaan 16a

pagina op de site van ZVC

Korenbloem 12

9104 HX Damwoude

T: (070) 456 30 00

via internet. Vanaf 2e

7559 JR Hengelo

Op www.zweefportaal.nl vind je zweefvliegnieuws, links naar clubs en commissies, info over opleiding, GPL, sportbrevetten, evenementen, wedstrijden, zweefvliegfilmpjes op YouTube en nog veel meer. Ook een discussieforum rond belangrijke topics.

2597 JG Den Haag Perscontact

Cie. Instructie en

Valeriaanstraat 84

Internet, niet meer weg te denken. Voor je meteo, je vluchtvoorbereiding, het laatste nieuws van je club. Bezoek ook regelmatig de websites van de Afdeling Zweefvliegen en de KNVvL.

Verkeer & Waterstaat

Melis Blecklaan 61

Afdeling Zweefvliegen

Informeer je via internet!

V

Commissies secretariaten

werkdagen van 10 - 12 uur

thermiek 2-09

thermiek •

ZOMER 2009

‘Thermiek’ is een driemaandelijkse uitgave van de Afdeling Zweefvliegen van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL). KvK 40409050 ‘s-Gravenhage. NE ISSM 0040/6023 Adres: KNVvL Afdeling Zweefvliegen, Postbus 618, 6800 AP Arnhem, T: (026) 351 45 15, F: (026) 351 04 46, E: knvvlth@xs4all.nl Redactie en acquisitie: Frits Snijder. Vaste medewerkers: Hans Boxem, Ary Ceelen, Nell Dijkstra, Frans Guise, Ben Hiemstra, Jeroen Kroon, Charles de Leeuw, Sape Miedema, Natasja van der Neut, Teko Salverda, Henk Tito, Anneke Wolthuis, Bruno Zijp.

Aan dit nummer werkten verder mee: Max Bloch, Jeppe de Boer, Roel Boesenkool, Dirk Corporaal, Fransois van Haaff, Kees Hordijk, Peter Jansen, Jan de Jong, Henk Jukkema, Rob Kaptein, Astrid van Lieshout, Sikko Vermeer, Klaas de Vries, René Wielders Vormgeving: Ineke Oerlemans.

Druk en verzending: Drukmotief, Apeldoorn

Kopij: aanleveren in Word (*.doc) als ‘platte tekst’ (= zonder enige opmaak). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij te corrigeren, in te korten of niet te plaatsen. Geplaatste artikelen geven niet noodzakelijk de mening weer van redactie en uitgever (KNVvL), tenzij zij expliciet in functie zijn onderschreven.

Anonieme bijdragen worden niet geplaatst, evenals bijdragen met lasterlijke uitlatingen jegens personen of instanties. Beeldmateriaal: van digitale foto’s het onbewerkte bronbestand uit de camera aanleveren. Bestandgrootte 1 MB, liefst groter, vanwege de voor druk vereiste resolutie. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden beeldmateriaal op kwaliteit te beoordelen, te selecteren of niet te plaatsen. Publicatierechten: tenzij de inzender anders aangeeft, gaan redactie en uitgever (KNVvL) er vanuit dat ingezonden tekst en beeldmateriaal vrij van rechten in ‘Thermiek’ gepubliceerd kunnen worden en ook ter beschikking staan voor gehele of gedeeltelijke publicatie op officiële websites van de ‘Thermiek’. de Afdeling Zweefvliegen, de KNVvL en in het KNVvL ledenblad ‘Air Sports Mail’. Voor het overige mag niets uit deze uitgave op enigerlei wijze

2

Wegwijzer

4

Voorzitter

4

Verhuizing KNVVL

6

Thermiek Fotowedstrijd

8

Nederlandse Zweefvliegdag

10

NK 2009 op Terlet

18

Frits Seijffert

20

World Air Games 2009

22

Kernploegdag

23

TABOE

24

Wedstrijduitslagen

25

Service Center Terlet

26

Cursistenverzekering

26

Agenda

27

Glider-Equipment

28

Gedenkwaardig

32

Vrouwenvliegdag 2009

36

Zweefvliegbedrijf

38

Brevetten

38

EGU congres 2009

40

Breukstukje

42

Statistieken 2008

43

Clubsecretariaten

worden gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. © All rights reserved. No part of this magazine may be reproduced in any form or by any means without prior permission from the publisher.

Jaarabonnement: Nederland € 20, Europa € 30, buiten Europa € 35, incl. verzendkosten. Abonneren door verschuldigde bedrag over te schrijven naar bankrekening 519146581 t.n.v. KNVvL Afd. Zweefvliegen te Arnhem, o.v.v. naam abonnee en volledige bezorgadres. Gebruik voor betalingen uit het buitenland IBAN Code NL 44ABNA0519146581, BIC Code ABNANL2A. Advertenties: tarieven voor zakelijke advertenties zijn opvraagbaar op het redactieadres, zie boven.

Leden en aangesloten clubs kunnen annonces voor in de rubriek ‘Bijprikkertjes’ schriftelijk opgeven bij de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor advertenties en annonces zonder opgaaf van reden te weigeren.

3

afdelingsbestuur

KNVvL is verhuisd

c h ar les d e leeuw, voor zitter

Hoofdbestuur en algemeen secretariaat van de KNVvL zijn verhuisd. Nieuw adres en contactgegevens:

Turbulentie in soorten

Houttuinlaan 16A 3447 GM Woerden T: (0348) 437060 F: (0348) 437069 E: info@knvvl.nl W: www. knvvl.nl Het Afdelingssecretariaat Zweefvliegen is nog steeds gevestigd op Papendal (zie adres op pag. 2 van de ‘Thermiek’).

Jarenlang rommelde het binnen de KNVvL, tussen het hoofdbestuur en de afdelingen. Maar in de afgelopen tijd is hard aan oplossingen gewerkt.

Voorzitter en trouble shooter Chris Borra achtte daarom de tijd rijp om

Opening KNVvL kantoor Woerden

plaats te maken voor een opvolger, Frits Brink. Onder diens voorzitterschap

activiteiten richting publieke omroep en de sport. Hij werd voorzitter van de NCRV en lid van de raad van toezicht van de NOS. Hij was en is ten dele nog bestuurlijk werkzaam in de sectoren voor energieverzorging, zorgverlening, pensioen- en zorgverzekeringen. Hij is een actief lid van het CDA. Ik hoop dat we samen met Frits Brink de politiek een extra zetje kunnen geven, zodat we onze mooie sport tot in lengte van dagen op een vrije manier kunnen blijven beoefenen.

zal de KNVvL een hernieuwde

D

inspanning leveren om de luchtsporten

e nieuwe voorzitter Frits Brink opende op 1 juli officieel het nieuwe KNVvL secretariaat in Woerden. Para’s landden op het parkeerterrein en overhandigden hem de schaar waarmee hij het toegangslint doorknipte. In de daarop volgende receptie werd o.a. officieel afscheid genomen van vertrekkend KNVvL-voorzitter Chris Borra en ook nog van Cor van den Burg, KNVvL voorzitter van 1999 tot 2007. De laatste werd met de KNVvL eremedaille in goud onderscheiden.

voor de toekomst veilig te stellen.

E

en stabiele atmosfeer is niet de omgeving waarin we ons als zweefvliegers optimaal kunnen bewegen.

We hebben graag wat instabiliteit, zodat we tot grote hoogtes kunnen stijgen en grote afstanden kunnen overbruggen. Op bestuurlijk vlak hadden we ook turbulentie de afgelopen tijd. In de regel is dat juist minder welkom, maar toch kunnen de gevolgen daarvan ook positief zijn. In dit stukje van de voorzitter wil ik u graag deelgenoot maken van een aantal zaken die om ons heen spelen.

Interne problemen aangepakt Chris Borra droeg op de afgelopen ledenraad van de KNVvL de voorzittershamer over aan Frits Brink. Chris heeft in twee jaar tijd een mega inspanning geleverd om de interne problemen van de KNVvL aan te pakken. Met name de relatie tussen het Hoofdbestuur en de Afdelingen, de moeizame samenwerking tussen het Algemeen Secretariaat (AS) in Den Haag en het onze op Papendal, de verkoop van het pand op het Jozef Israëlsplein in Den Haag en de verhuizing van het AS naar Woerden (Afdelingssecreta4

riaat Zweefvliegen nog gewoon op Papendal), het opnemen van afdelingsvoorzitters in het Hoofdbestuur en vele andere zaken. Na jaren waarin deze zaken nauwelijks bespreekbaar waren en we juist verder uit elkaar leken te drijven, maakte de KNVvL onder leiding van Chris een grote ommezwaai ten goede. Bedankt daarvoor! Chris heeft altijd aangegeven deze interne zaken als zijn prioriteit te zien. Hij wilde ruimte maken zodra de klus stevig in gang was gezet en ook de basis weer voldoende stabiel bleek. Nu is het dan zover.

Grootste problemen zijn nu extern Voor Frits Brink, de nieuwe voorzitter, zullen de o zo belangrijke externe contacten het hoofdterrein vormen.

De KNVvL hoopt van zijn uitgebreide

Foto’s: Frits Snijder

Internationaal ook veel te doen Niet alleen op nationaal niveau zullen we alles en iedereen moeten bewegen om onze plaats op de grond en in het luchtruim veilig te stellen. Ook de strijd op internationaal niveau gaat permanent voort. Daarover heb ik u voorheen vaker bericht. In deze ‘Thermiek’ leest u over

bestuurlijke ervaring te profiteren.

Hij was eerder acht jaar bestuurslid en vice-voorzitter van NOC*NSF met de portefeuilles media, communicatie en gezondheid. Ook was hij voorzitter van de Nederlandse Basketball Bond, bestuurslid van Nederland Basketball Top en voorzitter van de Provinciale Sportraad Groningen. Hij begon zijn loopbaan (zie website KNVvL) als officier bij de rijkspolitie, maar stapte in de jaren tachtig over naar het openbaar bestuur. Hij was burgemeester van Nieuwleusen, Stadskanaal en Veenendaal. In zijn Stadskanaalse tijd leerde hij motorvliegen op Eelde. In die tijd was hij als burgemeester ook betrokken bij het opnieuw in gebruik nemen van Vliegveld Stadskanaal. In de jaren negentig verlegde hij zijn bestuurlijke thermiek •

ZOMER 2009

de laatste vergadering van de European Gliding Union, in Helsinki. Op technisch gebied zijn we het verst gevorderd.

Ik verwacht dat we weldra van start gaan met onze nieuwe CAMO organisatie.

Daarin hebben we door inpassing in de nieuwe regelgeving in essentie het goede kunnen behouden van wat is opgebouwd met onze (erkende) technici, inspectie instituut en werkplaatsen.

Veel dank hiervoor aan onze Commissie Technische Zaken en IVW. Maar het een is nog niet geregeld of andere uitdagingen dienen zich al weer aan. Zo zijn we nu druk bezig met de aankomende regelgeving voor brevettering en opleidingen. Graag zorgen we ervoor dat we vergelijkbare afspraken kunnen maken als voor onze techniek. Dan voorkomen we, dat we van iedere club een professionele/commerciële opleidingsorganisatie moeten maken met een rompslomp die volgens ons meer de regels dan de veiligheid dient.

Nederlandse Zweefvliegdag Tot slot vindt U in deze ‘Thermiek’ alvast de eerste aankondiging van de Nederlandse Zweefvliegdag 2009.

We gaan dit jaar naar het noorden van het land, naar de Friezen! Het is fijn als voorzitter om te zien hoe voortvarend clubs de organisatie van dit fraaie evenement willen opnemen. Ook voor 2010 en zelfs 2011 hebben zich al organisatoren opgeworpen. Geweldig! Dat we nog maar een turbulent jaar mogen hebben, waarbij de turbulentie zorgt voor bruikbare thermiek en niet voor bestuurlijke buitelingen en dwalingen. •

Advertentie

In 1997 ontvingen alle leden van de KNVvL Afdeling Zweefvliegen het boek Veilig Zweefvliegen. Nu zijn er nog een aantal dozen op het Afdelingsbureau aanwezig en willen we u een speciale aanbieding doen.

Zolang de voorraad strekt bieden we ze te koop aan voor:

Verzendprijs € 5,- per boek, € 40 per doos (18 stuks), incl. porto Overmaken van het verschuldigde bedrag op banknummer 51.91.46.581 t.n.v. KNVvL Afdeling Zweefvliegen Arnhem o.v.v. Veilig Zweefvliegen.

thermiek •

ZOMER 2009

5

fotowedstrijd

fotowedstrijd

Doe mee aan Fotowedstrijd 2009!

Mooie voorjaarsweekends, wedstrijden, bergvliegen, zomerkampen, clubjubilea, genoeg om te fotograferen. Stuur je vijf beste foto’s voor 1 november naar thermiekfotowedstrijd@gmail.com Maak kans op een fraaie zweefvliegkalender voor 2010. Bekendmaking winnaars op Nederlandse Zweefvliegdag in november.

Klik!

1

5

Zo doe je mee:

Trabant motor in Cayenne?

1 Fotowedstrijd 2008, Rob Millenaar.

Marleen Digs Gliders, Klix 2008. Camera: Nikon D200.

De parelwitte Porsche Cayenne hiernaast werd vorig jaar op Terlet gefotografeerd, samen met de Ventus 2cxT ‘XT’. Voor een publicatie in ‘Porsche Insider’, het magazine van Porsche Nederland. Natuurlijk zat er geen Trabant motor in. Wel een 3 liter TDI V6 van 240 pk. Je wilt toch een beetje vooruit komen, niet waar!

Doe het zelfde met je digitale camera.

Neem geen genoegen met priegelprentjes, maar maak echte kwaliteitsfoto’s. Bestandsgrootte: tenminste 1 MB, liefst groter. Daar kunnen we wat mee, als de jury van de Fotowedstrijd ze straks gaat beoordelen en we ze in de ‘Thermiek’ in hoge resolutie willen afdrukken.

2 Fotowedstrijd 2008, Rob Millenaar.

Finish Jeroen Verkuyl, Klippeneck 2008.

Camera: Nikon D200.

3 4 en Fotowedstrijd 2008, Rob Veerling.

Nestor van het instructeursgilde, Hans Groeneveld op Terlet.

2 3

4

• E-mail je foto’s naar info@thermiekfotowedstrijd.nl • Inzenden op CD-R kan ook, naar: Jeroen Kroon, Natalie Barneykade 3, 9746 AT Groningen • Stuur per persoon max. 5 foto’s in.

• Inzenden voor 1 november 2009.

• De foto’s over de tijd verspreid inzenden mag ook.

• Vermeld onderwerp, camera, lens, je naam, telefoon, e-mail en postadres.

Alle foto’s komen direct na inzending op de website. Winnaars ontvangen in november persoonlijk bericht.

Prijsuitreiking op de Nederlandse Zweefvliegdag 2009. Winnende foto’s komen in de eerstvolgende ‘Thermiek’.

5

Stuur op naar

Fotowedstrijd 2008, Floris Meinster.

Camera: Sony DSLR A100.

info@thermiek l fotowedstrijd.n tatie Directe presen to’s ingezonden fo

Sluiting 009 1 november 2

Door inzending stem je in met publicatie vrij van copyright in de ‘Thermiek’, op officiële websites van de ‘Thermiek’. de Afdeling Zweefvliegen, de KNVvL en in het KNVvL ledenblad ‘Air Sports Mail’. Overige publicatie alleen met instemming van de inzender. De wedstrijdorganisatie behoudt zich het recht voor inzendingen te weigeren die elders al digitaal of in druk gepubliceerd zijn, of waarvan het bronbestand niet beschikbaar is. Uitgesloten van deelname zijn KNVvL bestuurs- en personeelsleden, medewerkers van ‘Thermiek’ en de fotowedstrijd.

www.thermiek fotowedstrijd.nl 6

thermiek •

ZOMER 2009

thermiek •

ZOMER 2009

7

nederlandse zweefvliegdag j e ppe d e b o e r e n h e nk j u kke ma , na me ns N Z D 2009 o r ga ni sa t i e

Wie organiseert de NZD2009? Eerst bleef het stil,

Voor jongeren biedt deze NZD zeker ook een interessant programma. In elk geval komt er een heus zweefvliegfilm festival, een idee van Sander Terpstra en Jip van Akker. Die zijn zelf helemaal los in het filmpjes maken en willen op de NZD graag het werk van anderen zien. Zoals op elk filmfestival kun je er een prestigieuze onderscheiding mee winnen. Lees de deelnemersvoorwaarden!

maar in het voorjaar stapte de Friese Aeroclub naar voren.

Gorredijk, dat is straks the place to be.

“It giet oan!”

Nederlandse Zweefvliegdag 2009 Zaterdag 7 november, Gorredijk

We hopen een groot aantal zweefvliegers uit heel Nederland te ontvangen.

Vanuit Fryslan alvast: Oant sjen! Tot ziens! •

S

V E R K O O PA R T I K E L E N AFDELING ZWEEFVLIEGEN Art. 8313 8354 8155 8351 8455 8456 8311 8312 8302 8304 8352 8300 8305

Omschrijving Prijs in euro Handboek voor technicus op CD-Rom 10,00 Instructie Zweefvliegen (instructeurslesboek) 35,00 Afgehaald op Papendal 30,00 Landingsverklaring 11,20 Logboekje met hoesje 3,60 Sticker met 3 meeuwen (groot) 1,90 Sticker met 3 meeuwen (klein, per 10 st.)

5,00 Syllabus opleiding kunstzweefvliegen 8,80 Syllabus opleiding motorzweefvliegen 8,80 Theorieboek v.h. zweefvliegen (lesboek RPL-G) 16,20 (Tijdelijk niet leverbaar!)

Vliegen met... motorzwever en ultralight 25,00 Logboek Zweefvliegtuigboek Techn. Adm. 2 & Journaal 7,00 Zweefvliegen, elementaire vliegopleiding 6,00 1) Zweefvliegen, voortgezette opleiding 6,90 2)

Kortingen 1) Per doos (50 exemplaren) € 250,2) Per doos (38 exemplaren) € 190,3) Per doos (18 exemplaren) € 40,Alle overige artikelen 10% korting bij aankoop van 5x het aantal dat in de prijslijst staat vermeld.

Bestellen Door overmaking van het verschuldigde bedrag op Postbank rek.nr. 17.96.18 t.n.v. KNVvL Den Haag o.v.v. bestelnummer(s) en aantal per artikel en besteladres.

8

chrijf het ergens op en regel je zelf vrij: de NZD2009 vindt plaats op zaterdag 7 november 2009! De Friese Aero Club gaat dit jaar de kar trekken. Dat gebeurt op de Burgemeester Harmsma School in het Zuid-Friese Gorredijk.

Een programma met boeiende thema’s, workshops en sprekers werken we nu uit. Daar ga je straks op www.nzd. zweefportaal.nl en in de volgende Thermiek meer over lezen.

Het wordt voor iedereen een super gelegenheid om straks, in de donkere najaarsdagen, met bekenden bij te praten.

Hoe zat het ook weer met de prestaties op de diverse wedstrijden en hoe staat de KNVvL afdeling zweefvliegen er eigenlijk voor? Genoeg zaken om door te nemen. Natuurlijk zijn er ook weer de ‘markt’ met nieuwe kisten en uitrusting en de prijsuitreikingen voor de OLC en Thermiek Fotowedstrijd.

Festival Cinématographique des Planeurs 2009

J

awel, een heus zweefvliegfilm festival als onderdeel van de NZD2009. Omdat we nu al middenin het vliegseizoen zitten alvast het reglement en de beoordelingscriteria. Dan kun je direct aan de slag. Informatie over het festival en de jurysamenstelling volgt nog.

thermiek •

ZOMER 2009

Foutje!

I

n de vorige ‘Thermiek’ ontbrak de ZES in het rijtje met de NijAC, VZC en GoZC, clubs die al een Nederlandse Zweefvliegdag georganiseerd hebben.

Excuus, foutje! Wat we toen nog niet wisten, weten we nu: de FAC heeft de organisatie op zich genomen van de NZD2009. Twee andere clubs meldden zich ook nog, maar die houden we nog onder de pet, in de hoop dat ze beschikbaar blijven voor 2010 en 2011.

Regels: • Je mag uitsluitend eigen beeldmateriaal gebruiken.

• Het filmpje moet duidelijk aan zweefvliegen gerelateerd zijn.

• Beeldmateriaal mag maximaal 1 jaar oud zijn.

• Tijdsduur maximaal 10 minuten.

• Technische eigenschappen: Beeldformaat: 16:9, Resolutie minimaal 640x360, maximaal 1280x720. Compressie: WMV, AVI (DivX) of Quicktime MOV. Non-interlaced.

• De deelnemer moet zelf zweefvlieger zijn.

Wanneer de inschrijving is geproduceerd door meerdere personen, moet hiervan minstens 1 persoon zelf zweefvlieger zijn; • Breng de vliegveiligheid niet in gevaar!

thermiek •

ZOMER 2009

• De jury is uitgesloten van deelname.

• De filmpjes moeten uiterlijk 31 oktober (een week voor de NZD) voltooid en opgestuurd zijn.

Jurycriteria • Creativiteit en innovativiteit.

• Gebruik camera, licht en camerastandpunten.

• Gebruik geluid/muziek in combinatie met beeld.

• Kwaliteit van de montage.

• Mate van promotie voor de sport.

• Het in beeld brengen van diversiteit van de sport.

• Waar de veiligheid in gevaar is gebracht, zal de jury punten aftrek geven.

• Het is niet per definitie zo dat deelnemers met de beste apparatuur de mooiste beelden maken. Iedereen maakt een even grote kans als de hierboven genoemde punten in het achterhoofd worden gehouden.

• Kwaliteit wordt hoger gewaardeerd dan kwantiteit. Beter een goed filmpje van één minuut, dan een slechte van tien.

Geef je zo snel mogelijk op, zodat de organisatie enigszins kan bepalen hoeveel tijd er met de vertoning, jurering en prijsuitreiking van de films gemoeid is. Meer informatie over deelname en het complete reglement staat straks op: www.nzd.zweefportaal.nl

9

wedstrijden Max Bloc h , wedstrijdleider

Na twee jaar buitenland weer een NK op het Nationaal Zweefvliegcentrum Terlet.

‘Hèhè, eindelijk, normale zaak toch’, zou je zeggen. Maar de gebruikersdruk is er wel stukken hoger dan vroeger. Met de medewerking van veel personen en instanties lukte het toch. Wedstrijdleider Max Bloch: ‘Dit was de mooiste NK tot nu toe.’

CAE NLS Nederlandse kampioenschappen Zweefvliegen 2009

1

Sponsors NK 2009

Terlet, 21 tm 31 mei

therightwaytotheleftseat.nl glider-equipment.nl eneco.nl electrocar.nl spryng.nl kpn.com hollandsetelecommunicatie-mij.nl employmentsolutions.nl/ enigma.nl seeyou.ws saa.nl avibenelux.com pilotshop.nl dethermiekbel.nl

1

T

ijdens de NK 2008 op Stendal maakten we al de eerste ruwe plannetjes voor de NK in 2009. Na twee jaar buitenland was het echt de hoogste tijd om weer een NK in Nederland te hebben. Terlet was uiteraard de eerste optie, hoewel we ook hebben gekeken naar Twente. De Commissie Wedstrijd & Selectie (CW&S) was vanaf september druk in overleg met alle partijen op Terlet. Hoewel de NK een van de vaste gebruikers is van het Nationaal Zweefvliegcentrum Terlet (NZT), is het geen automatisme dat de NK daar daadwerkelijk terecht kan. Na een eerste akkoord van de beheerstichting NZT zeiden ook de vaste gebruikers, Gelderse ZC, Combinatie Clubs Terlet (CCT met DSA, ZHVC, KZC en EZZC) en de Stichting Zweefvliegen Terlet (SZT), hun medewerking toe. Daarmee konden we beginnen met de echte planning.

Prima overleg volgt met havenmeester Ben van der Klein en met Dirk Wolff en Joop Evertse van de Terrein Commissie en de ‘camping’. Daarnaast uiteraard overleg over de operatie waarbij veiligheid voorop staat.

De website van de NK 2009 kun je nog steeds voor allerlei info raadplegen: nkzweefvliegen.nl/2009

10

Lenti boven Veluwe tijdens NK. 2 Finish ‘FA’.

3 Veel publiek voor de ‘Bel’.

weer dat de clubklasse relatief weinig deelnemers oplevert. Met 400 clubklasse kisten in Nederland en ruim 100 NK gerechtigde vliegers verwacht je toch wat. De samenwerking met de KLu is optimaal. Zo krijgen we een stuk luchtruim in de Deelen CTR en mogen we gebruik maken van Deelen voor het overnachten van onze sleepkisten.

ZC Deelen stelt welwillend stallingsruimte beschikbaar. Daarnaast mag de GeZC in de beide weekends vliegen vanaf Deelen. Ook de inrichting van de briefingzaal en de waterwagens worden beschikbaar gesteld door de KLu. Van de Gelderse krijgen we de strips en lier ter beschikking, alsmede de werkplaats en bestuurskamer. De GeZC, ZCR en ZC Deelen kunnen op hun beurt weer gebruik maken van de NK sleepkisten.

Al met al maken heel veel vrijwilligers in prettige samenwerking een NK mogelijk. Dank daarvoor!

Dag 1 Hemelvaart, donderdag 21 mei, nog voor 7 uur zijn Jasper en ik in het wedstrijdhok. Zo’n eerste dag is altijd hectisch, omdat iedereen nog z’n draai moet vinden. Om 8 uur arriveert Baer Selen. Met koffie duikt hij in zijn glazen meteobol. De opstelrichting is dan al bepaald en alle deelnemers ontvangen

3

Old meets New

A

2

Kick off in januari December 2008 een rit naar Roosendaal voor overleg met CNE Air over de sleepkisten en in januari kick off meeting met het wedstrijdteam. We leggen contact met de Koninklijke Luchtmacht en daarna volgt een bezoek aan Dutch Mil. Onze nieuwe site komt live en vanaf nu kunnen deelnemers zich inschrijven. Door een zeer intensieve lobby van Bas Seijffert is er al heel snel een zelfstandige Open klasse.

Kort daarna bereiken we de vijftigste inschrijving en het verbaast ons ook nu

Foto’s: Frans Guise, Jeroen Kroon

fgezien van de NK was ook de Vereniging Historische Zweefvliegtuigen (VHZ) tijdens het Hemelvaartweekend op Terlet voor haar jaarlijkse rally. De VHZ had wat te vieren, want 25 jaar geleden was de eerste editie van deze oldtimer meeting ook op Terlet. Zowel de VHZ als de NK organisatie wilden de unieke kans om er samen iets bijzonders van te maken niet voorbij laten gaan. Het komt niet vaak voor dat ruim zestig moderne kisten en ons historisch erfgoed bijeen zijn. Tijdens de openingsbriefing van de NK werden plaatjes van de NK in 1956 getoond.

In het weekend volgde een gezamenlijke BBQ waar Frits Seijffert gehuldigd werd voor wat hij allemaal voor

thermiek •

ZOMER 2009

4

5

de Nederlandse Zweefvliegerij betekend heeft: lierconstructeur, instructeur, drie maal wedstrijdleiding en een aantal keer teamcoach op EK’s en WK’s. In 1959 werd Frits Nederlands Kampioen.

Precies vijftig jaar na dato, vloog Frits met zijn zoon Bas op de ‘ZZ’. Maar nu

thermiek •

ZOMER 2009

dan in een NK met vier wedstrijdklassen in plaats van een, zoals in 1959.

Ten gevolge van crosswind en de gemaakte afspraken kon de VHZ minder starts maken en een dag zelfs helemaal niet vliegen. Hoewel er ook mooie thermische vluchten zijn gemaakt. De Gras-

1 Piet Paulusma op Slingsby T-38 Grasshopper.

1 Piet Paulusma bij Kranich II.

hopper bleef ruim 45 min boven! Op de camping was het passen en meten. De aanvoer door Dirk en Joop van extra Dixies en de bakkerservice van Toozzz maakten veel goed. VHZ, dank voor jullie begrip en medewerking!

11

3

Advertentie

HOOFDSPONSOR NK 2009

1

2

een SMS waar ze vandaag mogen monteren. Na overleg met Baer volgen diverse opdrachtopties en kort daarna staat alles in SeeYou. Dan begint het: staan alle instellingen juist? Staan de afvlieghoogte, QNH, verboden gebieden en telefoonnummers op het formulier?

Daarna opdracht koppelen aan de juiste klasse, check, dubbel check van het opdrachtformulier. Jasper is er druk mee. Printen maar! Ondertussen bereiden Baer en ik elk ons eigen deel van de briefing voor. Een voor een komen de startleiders en sleepvliegers langs.

‘Waar gaan we opstellen en wat gaan we doen?’, willen ze weten. De havenmeester komt langs en met hem lopen we de dagprocedures door. Dan de opdrachten naar het internet uploaden en we informeren Dutch Mil. Om 9 uur staat een cameraploeg op de stoep die de voorbereidingen van de NK gaan filmen. Ergens anders ontvangt Diane een radioverslaggever. Om half tien naar buiten om de lucht te snuiven.

Satellietplaatjes, Skyview en PC Met zijn prima hulpmiddelen, maar er je moet wel ook naar buiten te blijven kijken. Op de strips is het monteren en boxen volop aan de gang. Om 10 uur arriveren de drie Pawnee’s in een mooie formatievlucht vanaf Deelen. Twee van CNE Air en een van de EACzc. Om 10:30 is het zover. De eerste briefing van de CAE NLS NK 2009. We beginnen met de eerste uitzending van het tv-programma ‘De Lucht in...’ over luchtruim. Applaus volgt voor producent Frank Versteegh.

Daarna bekendmaking van wedstrijdjury en veiligheidscommissie, van veld-, rijen finishprocedures. Dan is het tijd voor ‘Het weer met Baer’. Tenslotte de 12

thermiek •

ZOMER 2009

Een mooie dag. Als toetje wordt de Grashopper met een heuse autostart gelanceerd en in de ondergaande zon met herten op de achtergrond blijkt weer dat Terlet toch een van de mooiste zweefvliegvelden is in Europa is.

3

opdrachten. De clubklasse gaat op pad voor een AAT van 3 uur en een mogelijke afstand van 172/410 km. Voor de Combiklasse: race 216 km. De18m klasse: 246 km. En de Open klasse: 216 km. Het weer was twijfelachtig en Steven Raimond maakt er in de Combiklasse een wedstrijddag van door heel laat nog een start te maken en meer dan 100 km te vliegen. Hij staat daarmee aan kop met 20 totaalpunten!

Dag 2 Vrijdag 22 mei, een beetje olie de avond tevoren heeft wonderen verricht: de organisatie loopt gesmeerd en we zijn ruim op tijd klaar met het ochtendritueel. Op de briefing uiteraard een kleine terugblik op de eerste dag.

Wat ging goed en wat ging bijna goed. thermiek •

ZOMER 2009

Vooral de hoogte- en snelheidsbeperkingen bij het afvliegen gingen voor een aantal deelnemers bijna goed…

Het weer is nu aanmerkelijk beter en de Clubklasse gaat op pad voor 176 km.

Combiklasse 283 km. De 18m klasse 271 km. En de Open klasse gaat voor 308 km, wat de eerste is van de achttien 300 km+ opdrachten die we hebben uitgeschreven. Van de 64 deelnemers staan er slechts vijf buiten.

Er wordt heel hard gevlogen: Ronald Termaat vliegt met de 18m Ventus 2ax ‘XTC’ de opdracht met 136 km/u rond.

In de clubklasse scoort Patrick van Breemen-Schneider (YX) de meeste punten met 100 km/u. Steven Raimond (SEI) voert de Combiklasse aan met 115 km/u. En in de Open klasse zijn het Bas en Frits Seiffert (ZZ) met 114 km/u.

1 Sleep met SZT Husky.

2 Deelnemers en helpers NK 2009.

3 Finish ‘ZZ’.

4 Finish ‘XTC’ voor de ‘Bel’.

Dag 3 Zaterdag 23 mei 2009, tijdens de briefing is het lekker druk. Ook deze NK zijn er weer de nodige vliegers die buiten mededinging de opdracht meevliegen. We beginnen met aflevering 2 van ‘De Lucht in...’, over aërodynamica.

Waarin we o.a. het verschil zien in vleugelprofielen en de daarbij behorende prestaties. Frank legt het zo uit, dat wie niet vliegt het ook begrijpt hoe we in de lucht ‘hangen’. Een vallende piano blijkt een iets andere glijhoek te hebben dan een Nimbus of ASH-25. De VHZ, is te gast tijdens onze briefing en Baer is zo vriendelijk om ook daarvoor een meteopraatje te houden. Opdrachten: twee van meer dan 300 km en twee AAT’s met maximale afstanden van 565 km. Het startbedrijf loopt soepel.

In 53 minuten slepen Daan Paré, Sjoerd Talsma , Frank Versteegh en de Huskey van de SZT de 34 deelnemers naar 500m. De lierploeg van de GeZC heeft de 29 deelnemers ook in een uur airborne. Een strak startbedrijf en boxen voor de briefing heeft als voordeel grotere opdrachten. Het is dat weer gelukt. Vandaag slechts een paar buitenlandingen en hoge snelheden.

Zodra een vlieger zijn vlucht uploadt naar de NK website, wordt deze verwerkt en zichtbaar in de voorlopige daguitslag, die iedereen kan volgen op onze site. Vandaag hadden we zo’n 13

wedstrijden

Media en sponsors

M

et het bezoek van Frank Versteegh aan Stendal vorig jaar en wat evaluatiebiertjes daarna ontstond het plan om meer samen te werken. Frank is naast aerobaticpiloot ook een commentator die over veel contacten met de media beschikt. Pas op het laatste moment kregen we definitief bericht dat TV Gelderland het tv-programma ‘Vliegen met Frank’ ging uitzenden. In no time werden de thema-uitzendingen in een draaiboek verwerkt en zijn de opnames gemaakt, waarmee we elke werkdag een uitzending hadden op TV Gelderland. Dit had grote bezoekersaantallen tot gevolg en leuke reacties op de site van Frank: aerobatics.nl. Een basisschoolklas bezocht de NK en Frank gaf de leerlingen alle mogelijke uitleg.

Weerman Piet Paulusma (SBS6 en pietsweer.nl) zoomde in op het feit dat zweefvliegen een meteo-afhankelijke sport is. Hij kwam met zijn team naar Terlet voor opnamen bij de NK en de VHZ. De NK 2009 en Terlet kregen al met al veel publiciteit. Bij krimpende ledenaantallen is het van groot belang om positief in het nieuws te komen.

Laat de KNVvL bij elk luchtsportevenement de mogelijkheid grijpen om op deze manier de luchtsport te promoten!

Steven Lanting en Jeroen Kroon zochten dit jaar opnieuw met succes sponsors voor de NK. De lijst groeide gestaag.

Naast financiële ondersteuning ontvingen we de nodige materiële ondersteuning: dagprijzen van Glider-Equipment, het wifinetwerk van HTM, twee golfwagentjes van Electro-Car en 2 UMTS routers beschikbaar gesteld door KPN. Bijna elke dag kregen de deelnemers relatie geschenken van onze

1

1 Frank Versteegh met Pawnee.

2 TV Gelderland bij Jeroen Verkuijl.

3 Piet Paulusma met Natasja van der Neut van NK organisatie.

sponsors Eneco en Getronics. Spryng gaf ons aanzienlijke korting op de SMS bundel. Wat nog miste was een heuse hoofdsponsor die zijn naam wilde verbinden aan de NK en die nauw wilde samenwerken met de NK organisatie.

Na een mailing aan potentiële luchtvaartsponsors en een belactie, ontving Steven een positieve reactie van de CAE Nationale Luchtvaart School uit Hoofddorp. Een afspraak voor een gesprek was snel gemaakt. Conclusie: de CAE NLS wil graag haar naam gedurende langere tijd aan de NK Zweefvliegen verbinden omdat ze dit een prima promotie vindt van haar opleiding. In korte tijd kwam er een poster en spandoek en werd onze website omgebouwd. CAE NLS stelt vier simulatorvluchten en korting op de toegangsselectie beschikbaar, naast een nauwe samenwerking op het gebied van publiciteit. Ook krijgen onze

2

juniorendeelnemers het volledige inschrijfgeld voor deze NK retour. Voor komende edities is het de bedoeling om met hulp van de CAE NLS duurzaam te investeren in de zweefvliegsport.

Voor al onze sponsoren organiseerden Jeroen, Steven en Diane een sponsordag. Na een presentatie door Frank en het bijwonen van de briefing gingen de gasten op naar de strip om het spektakel van het NK startbedrijf van dichtbij mee te maken. Daarna vlogen we de gasten met de Ask-21 van de GeZC rond.

Telkens kwamen ze terug met een brede grijns: ‘Gaaf om mee te maken. Wat een leuke dag hebben jullie voor ons georganiseerd!’ De sponsordag gaan we komende jaren zeker uitbreiden. Op nkzweefvliegen.nl/2009 vind je in de ‘Persmap’ een heel overzicht van verschenen krantenartikelen en tv-uitzendingen.

Dag 4 Zondag 24 mei, een AAT voor de Cluben Combiklasse en een race van 315 km voor de 18m en Open klasse. Nu wat meer buitenlandingen en in het totaal klassement staat Patrick van Breemen Schneider aan kop met 221 verschil met Bas Krebbers, de nr. 2. In de Combiklasse leidt Steven Raimond het klassement met 166 punten verschil met Mark Leeuwenburgh. Ronald Termaat staat in de 18m klasse 338 punten voor op Sikko Vermeer en in de Open klasse is het verschil tussen Mark Wering en François Jeremiasse 118 punten.

4 Finish ‘7L’.

5 Ochtendstemming op strip.

3

Regen Maandag 25 mei, de eerste doordeweekse dag, Tijdens de briefing aflevering 3 van ‘De Lucht in....’, over non verbale communicatie. Oftewel hoe wij met licht, seinen en handsignalen een veilig vliegbedrijf runnen. Toch wel handig voor sommigen om dit nog eens te bekijken. Vandaag: ‘Het weer zonder Baer’. Maar zoveel is duidelijk, een onweercomplex boven Brussel trekt

Advertentie

14

100.000 page hits! Het snel uploaden van de vlucht maakt het volgen van de wedstrijd wat leuker voor de buitenwereld. In de Clubklasse krijgt Bart Berendsen de 1000 punten, een fles wijn en een tegoedbon van Glider-Equipment.

In de Combiklasse: Steven Raimond.

In de 18m is het weer Ronald en in de Open klasse herintreder Frank van Empelen. Tijdens de gezamenlijke BBQ met de VHZ worden we getrakteerd op een bui, terwijl André Evertse op de overvliegstrip laat zien wat je allemaal kan doen met een model van de Fox.

thermiek •

ZOMER 2009

thermiek •

ZOMER 2009

noord- noord/oost en gooit roet in het eten. Om 3 uur cancelen we de dag en de meeste kisten staan droog in de hoezen of aanhanger. Het team benut deze tijd voor de dagelijkse teammeeting om alle zaken van die dag met elkaar te delen. Met de vliegers bespreek ik zaken aangaande de deelnemers.

Ben van der Klein bespreekt zaken met de andere Terlet gebruikers. Na het avondeten duiken Jasper en ik achter SeeYou om alle vluchten te beoordelen en soms helaas te voorzien van aftrek.

Hierna kunnen we de uitslagen officieel maken.

Dinsdag 26 mei, regen, regen en nog eens regen. Geen opdrachten, tijdens de briefing wel aflevering 4 van ‘De lucht in…’, over hoe een zweefvliegwedstrijd in z’n werk gaat. We hebben vandaag wat meer tijd en diverse vliegers vragen om alle uitzendingen te verzamelen en uit te brengen, omdat ze

prima uitleg geven van wat zweefvliegen is, hoe het er aan toe gaat bij een zweefvliegclub en wat de carrièremogelijkheden in de luchtvaart zijn. Prima promotie die bijvoorbeeld de KNVvL zou kunnen aanbieden als lesmateriaal op scholen.

Dag 5, 6 en 7 Woensdag 27 mei, het waait, dus straatvorming. Ook onder de hoge bewolking met daaronder Cu’s. Opdrachten tussen de 330 en 380km. Oorspronkelijk was het plan om de opdrachten naar het noordoosten te leggen, maar we kregen geen toestemming om door ‘Nordhorn’ te gaan. Met als gevolg B-opdrachten noord-zuid en daarmee straten over steken. Alleen in de Open klasse wordt rond gevlogen. In de andere klassen een afstandsdag met 364 km als grootste afstand. Helaas zat het lierbedrijf tegen, waardoor de Combi- en Club15

NK Zweefvliegen 2009

1 2 en Klaar voor huldiging.

21 tm 31 mei, Terlet

3

klasse pas laat op pad konden. In de andere klassen werd bewust wat gewacht in de hoop op een verdere weersverbetering, die helaas uitbleef.

De ochtend begon met wat gemopper over de opdrachten. Maar ‘s avonds volgden sportieve complimenten van de vliegers en dat was leuk om te ervaren.

Donderdag 28 mei, Bart Berendsen is in de Clubklasse weer de snelste. In de Combi is het dit keer Peter Millenaar.

In de 18m wint Hein Romeijn en in de Open klasse Marc van Breemen.

Vrijdag 29 mei, het weer knapt verder op en de opdrachten zijn er ook naar.

Patrick leidt na deze dag het clubklasse totaal klassement, Marl Leeuwenburgh de Combiklasse, Ronald de 18m en François Jeremiasse de Open klasse.

Dag 8 en 9 Zaterdag 30 mei. De avond er voor lijkt een 500 km mogelijk, maar op zaterdag is de verwachting toch minder en we besluiten tot iets kleiners. Baer bevestigt onze beslissing en we komen op opdrachten van 270 km voor de Club tot 424 km in de Open klasse. De meesten zijn rond en snelheden liggen rond de 90 km/u. Mark Leeuwenburgh vliegt de opdracht met 100 km/u gemiddeld.

Zondag 31 mei, de laatste dag van de NK. We willen iedereen de kans geven om zijn plek nog eens te verbeteren of te verdedigen. Gedurende de dag wordt het weer steeds beter en hoewel de opdrachten niet te klein en niet te groot zijn, liggen alle tactische beslissingen open voor de deelnemers. Door alle publiciteit is het druk met toeschouwers op het terras, met goed uitzicht op alle finishende kisten. Toozzz bemant ook vandaag de finishlijn. Ze adviseert met strakke hand al het verkeer. De RT is kort en duidelijk. Frank Hiemstra (Clubklasse), Steven Raimond (Combiklasse), Ronald Termaat (18m klasse) en Peter Batenburg (Open klasse) hebben de dagoverwinning en een verrassende totaaluitslag volgt.

Prijsuitreiking Tijdens de prijsuitreiking tonen wij de laatste van de acht uitzending uit de serie ‘De lucht in…’, met daarin een nabeschouwing. Frank krijgt een luid applaus als beloning voor alle tijd en 16

Wedstrijdorganisatie.

Combiklasse, 9 dagen, 18 deelnemers

4 Francis van Haaff bokaal voor Patrick van Breemen-Schneider, juniorvlieger met beste percentage van dagmaxima.

5 1

5 Combiklasse 1 Peter Millenaar, 2 Mark Leeuwenburgh, 3 Alfred-Paul Alfers.

6 Clubklasse 1 Patrick van BreemenSchneider, 2 Bart Berendsen, 3 Bas Krebbers.

7

6

18m klasse 1 Ronald Termaat, 2 Sikko vermeer, 3 Hadraain van Nes. 8 Open klasse 1 Peter Batenburg, 2 François Jeremiasse, 3 Mark Wering.

2

7

3

# 1.

2.

3.

4.

5.

5.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

CN Y1 K1 iEB WH E2 SR SEI L8 LR A9 E12 DT F8 LDS WM BY AIR 2T

Piloot Peter Millenaar Mark Leeuwenburgh Alfred-Paul Alfers Jeroen Verkuijl Jelmer Wassenaar Robbie Seton Steven Raimond Tjeerd Reitsma Rob Looisen Hein van der Linden Jeppe de Boer Dick Teuling Siem Troost Peter Kaasjager Paul Wijsman Peter Aalbers Rik de Lange Francis van Haaff

Club VCH ACvZ ACvZ ZCR GeZC WBAC EZZC DSA GeZC NijAC GeZC NijAC ZC NOP DSA GeZC GeZC ZC NOP GeZC

Type Discus 2a Ventus 2A LS8a Discus Discus LS8a ASW28 LS8a ASW27 Ventus 2A Duo Discus Discus b WL LS8a LS8/15 ASW24 LS 6 DG1000T Duo Discus xT

Totaal 6637 6609 6139 6110 6057 6057 6011 5472 5189 5146 5105 4810 4534 4300 3845 3756 2676 2247

ASW-19BWL Std. Cirrus Discus Std. Cirrus Cirrus 75B Std. Cirrus LS4a-WL LS-3a DG505 Elan Orion 20m LS 7WL LS-3a

6800 6255 6079 5829 5714 5501 5417 5050 4636 4271 3679

Ventus 2cxa ASG29sx DG-800s ASG29-18ER Ventus-2CT Ventus 2cT/18m DG800S Discus-2CT LS10-st Ventus2CxT DG-808B Ventus2cM ASH26E Ventus-2CT DG-808C Ventus-2CXT Ventus CT Ventus 2CT ASG29-18E Ventus-2CT LS-6c 17,5m LAK-17AT Ventus CT LS 6-18WL

6983 6710 6418 6347 6347 6238 6082 6033 6010 5830 5828 5804 5668 5562 5391 5135 4858 4811 4761 4684 4605 4529 4528 3731

Nimbus 4T Nimbus 4M Nimbus 4T Nimbus 4Dt Nimbus 4DM Nimbus 3DT Nimbus 4M Nimbus 4DM ASH25e Nimbus 4DM

6972 6945 6873 6712 6470 6297 5980 5638 4912 4855

Clubklasse, 9 dagen, 11 deeelnemers 1.

YX

Patrick van BreemenSchneider 2. 2B Bart Berendsen 3. E1 Bas Krebbers 4. 74 Frank Hiemstra 5. SX Dennis Terpstra 6. CEO Bas Brouwer 7. MSF Theo Janssen 8. YV Leeuwe Runhaar 9. DG6 Seth Brussaard

FAC TZC-ACvZ GeZC FAC FAC ZCR ACvZ ZC Flevo ZES

10. L6 11. 97

ZES DSA

Willem Dortu Diederick Joosten

18 m klasse, 9 dagen, 24 deelnemers 1.

2.

3.

4.

4.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

XTC M2 S9 B FW TK NC 2M MR CX BR SH BB NU MD XT RA 7L FA JR VB C17 F1 E3

Ronald Termaat GeZC Sikko Vermeer ACvZ Hadriaan van Nes ACS Rien Bastiaanse ZCR Hein Romeijn ZCR Maurits Dortu SZT Ferdi Kuijpers NijAC David Muller KeZC Mischa Konings ZCR Gert Buitink ACvZ Roel Kuil ZCR Bart Renckens ACvZ Hans Biesters ACvZ Joost Veltkamp NijAC Max Dolfin ACvZ Karel Termaat GeZC Bob Teernstra FAC Wolfert Voet GeZC Francesco Bruinsma ACvZ Jan Ritsma KNVvL Arjan van Dijk VZC Theo van ‘t Rood TZC Wouter v Willenswaard ACvZ Richard de Ruiter GeZC

4 Open klasse, 9 dagen, 10 deelnemers

moeite die hij in dit project heeft gestopt. Dan volgen de daguitslagen en over en weer bedankjes en een film van Peter Jansen die in negen minuten treffend de negen vliegdagen van de NK samenvat. Mooier hadden we het niet kunnen tonen. Peter bedankt! Tot slot: Vliegers en CW&S, dank voor jullie

waardering en complimenten voor het NK Team. Ophalers bedankt namens de vliegers. SNZT, SZT, GeZC, CCT, ZC Deelen, VOZT en VHZ dank voor jullie bijdrage. Deze CAE NLS NK was de mooiste NK tot nu toe. • 8

thermiek •

ZOMER 2009

thermiek •

ZOMER 2009

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

4T LSJ N1 ZZ LL LT V1 DX NV UFO

Peter Batenburg François Jeremiasse Mark Wering Bas/Frits Seijffert Marc van Breemen Robert Werts Frank van Empelen Joost Wolff Dirk Nieuwenhout Max Leenders

TZC WBAC Lasham KNVvL WBAC VZC ACvZ KNVvL KNVvL SZT

17

wedstrijdvliegen nat a s j a van der n eu t

Vijftig jaar geleden, in 1959, werd Frits Seijjffert Nationale Kampioen zweefvliegen. Op de NK 2009 werd hij in het zonnetje gezet wegens zijn verdiensten. Naast wedstrijdvliegen lag Frits ook altijd de bevordering van de vliegveiligheid voor zweefvliegers na aan het hart.

Frits Seijffert, meer dan 50 jaar wedstrijdvliegen 1

F

rits Seijffert maakte in 1950, als vijftienjarige jongen, kennis met zweefvliegen. Zijn ouders vonden hem nog te jong. Maar een jaar later koos hij toch voor het eerst het luchtruim, met een ESG. Een jongensdroom kwam uit. In 1952 behaalde hij zijn zweefvliegbewijs. En in 1954 vloog hij zijn eerste wedstrijd, op Terlet met een Prefect. Hij werd vijfde. Tijdens deze wedstrijd was het een aantal dagen slecht weer. Om de vliegers bezig te houden, werd er een wedstrijd in doellanden georganiseerd.

Wie het dichtst achter het geïmproviseerde hek kon landen won. Helaas was één van de vliegers dusdanig gefocust op het hek dat hij met zijn Bauling Baby bovenop de Prefect van Frits landde.

Beide kisten zijn tijdens de wedstrijd nog gerepareerd. Het was toch slecht weer! Gepassioneerd als hij is, wist Frits een reeks records op zijn naam te zetten. Daaronder in 1973 het Nederlandse snelheidsrecord, gevlogen op een ASK13. En in 1975 het Nederlandse afstandrecord, eveneens op een ASK-13. Dit laatste record bleef ruim 22 jaar op zijn naam staan! Maar liefst 53 jaar was hij zweefvlieginstructeur. Met pijn in het hart is hij dit jaar afgezwaaid omdat hij de maximum leeftijd voor instructeurs bij zijn vereniging had bereikt.

Zweefvliegen veiliger maken Frits heeft ook zware jaren gekend en zag ‘magere Hein’ regelmatig voorbij 18

komen bij het zweefvliegend volk.

‘Ieder leven dat gespaard kan worden door gebruik te maken van onze kennis en ons nuchtere verstand is er één dat de moeite van al onze inspanningen waard is. Veel zweefvliegers hebben geen idee hoe vaak ze langs de rand van de afgrond zijn gegaan’, aldus Frits.

Daarom maakte hij zich hard voor het optimaliseren en veiliger maken van zweefvliegen. Onlangs heeft hij één van zijn beroemde formules en berekeningen losgelaten op het veilig vliegen van een verkort circuit na een kabelbreuk. Daaruit blijkt welke snelheid en hellingshoek het minste dalen geven, waardoor je de optimale bocht kunt vliegen. Deze factoren zijn cruciaal bij een kabelbreuk, zeker op velden met korte banen. De uitkomst vind ik indrukwekkend en verrassend. In zijn streven naar grotere veiligheid is Frits ook promotor van de kabeltrekkrachtmeter op lieren. Hét systeem om de effectiviteit en veiligheid van een lierstart te waarborgen. Tot Frits’ grote teleurstelling wordt de kabeltrekkrachtmeter nog altijd te weinig of onjuist toegepast. Hij waagde zich ook aan een eigen ontwerp van een lier.

Een hydrolier, waarvan een exemplaar bij de ELZC in gebruik is. Ter gelegenheid van zijn 50-jarige jubileum als wedstrijdvlieger is deze lier onlangs officieel gedoopt tot ‘Prof. Ir. Frits Seijffert lier’.

Een eigen lier, hoeveel mensen kunnen zeggen dat ze zoiets hebben!

5

2 1 Frits en Bas Seijffert in ‘ZZ’ 4 2 Overhandiging fotoboek over Frits zelf.

3 Foto team NK 1960.

4 Ontroerde Frits.

5 Met geliefde Minke.

3 6 Paint job.

7 Prof.Ir. Frits Seijffert lier bij ELZC.

Passie voor wedstrijdvliegen Maar Frits’ zweefvliegcarrière reikt veel verder dan dat. Hij reisde jaren lang als team captain af naar WK’s en EK’s.

Wanneer hij geen team captain was, was hij een graag geziene wedstrijdleider van o.a. de NJW en de NK. Frits vloog zelf zijn eerste NK in 1955 op een Prefect en werd zevende. Precies vijftig thermiek •

ZOMER 2009

jaar geleden, in 1959, werd hij Nederlands Kampioen. Hij vloog toen met een Skylark IIb. Dit jaar vloog Frits weer mee in de Nederlandse Kampioenschappen, samen met zijn zoon Bas op de Nimbus 4DT ‘ZZ’. Frits’ andere zoon Fransois stond met zijn gezin stand-by om op te halen. ‘Maar met een turbo heb je die ophaler toch eigenlijk helemaal niet meer nodig?’, dacht Frits vlak voor het begin van de wedstrijd.

Ondanks de ‘betrouwbare’ turbo mocht Fransois toch één keer met de aanhanger uitrukken naar Teuge. Murphy was ook van de partij. Soms blijk je gewoon nèt niet genoeg brandstof bij je te hebben (grijns). Helaas lukte het Frits en Bas niet om de geschiedenis van 1959 te herschrijven. Ze eindigden als vierde in het totaalklassement, wel met twee dagoverwinningen. Naar mijn mening nog steeds een prima prestatie. Quote van Frits over de NK 2009: ‘Alles bij elkaar zijn het twee fantastische weken thermiek •

ZOMER 2009

7

6

geweest. Nog nooit heb ik bij een wedstrijd zoveel gevlogen. Totaal negen vluchten met gemiddeld 4,5 uur per vlucht en gemiddeld 325 km overland.

En dan die festiviteiten rondom mijn persoon ook nog. Geweldig, geweldig en nog eens geweldig, om nooit te vergeten!’

Foto’s: Frans Guise

Kortom, Frits is een bijzondere zweefvlieger, gepassioneerd en onvermoeibaar. Ter ere van zijn wedstrijdjubileum stelden we een een fotoboek samen over zijn hele zweefvliegcarrière. Het boek kreeg hij tijdens de NK 2009 aangeboden, tesamen met een grote ingelijste foto van het WK Team 1960.

Per luchtpost werd er een brief van de ELZC bezorgd (dank aan het modelvliegteam Evertse) met daarin de onthulling van Frits’ heuse, eigen hydrolier.

Een kopie van het boek was voor zijn zonen. Tijden veranderen. De houten kisten zijn tegenwoordig van kunststof, de ophalers heten voortaan ‘Solo & Rotax’ en de jongensdroom? Die leeft in Frits onverminderd voort… •

19

wedstrijden Meer uitslagen op http://www.wag2009.com/eng/ Meer foto’s op www.flickr.com/photos/fritssnijder

f rit s sn ijder

Glider Race World Air Games 2009

Selectie Glider Race WAG2009, 4 dagen, Turijn, 7-12 juni 2009 # 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

7 tm 13 juni, Turijn Op de World Air Games (WAG) 2009 in Turijn werd om een nieuwe titel

Land CU RP Y4 CT GT JO 63 VS S1 EF BB

CN IT PL DE IT NL US DE IT GB FR PL

Piloot Giancarlo Grinza Sebastian Kawa Michael Buchthal Giorgio Galetto Ronald Termaat James Garner Matthias Sturm Stefano Ghiorzo Sarah Kelman Laurent Couture Krzysztof Herczynski

Type Punten Ventus 2ax 19 Diana2 18 Discus 2ax 15 Ventus 2ax 13 Ventus 2ax 12 Ventus 2B 10 Ventus 2cxa 15m 8 Diana2 6 ASW 28 3 Ventus 2cxa 15m 2 Diana2 2

gestreden, die van World Champion Finale, Glider Race WAG2009, 1 dag, Turijn 13 juni 2009

Glider Racing. Ronald Termaat ging er

# 1 2 3 4 5 6

voor en keerde terug met brons.

D

e huldiging op het podium is met veel publiek, camera’s en militairen in enge zwarte uniformen die de vlaggen hijsen. IGC voorzitter Bob Henderson hangt Sebastian Kawa (1), Giorgio Galetto (2) en Ronald Termaat (3) hun medailles om. Hooguit een beleefdheidslachje kan er bij Ronald af. Hij heeft er de pest in.

‘Een derde plaats is toch ook mooi Ronald, of niet soms?’

‘Helemaal niet, want ik ging voor goud!’

Willen winnen van de beste Dat het moeilijk zou zijn om te winnen, was duidelijk. Ronald: ‘Kawa is de beste piloot, met ook het beste vliegtuig.’

Maar je kunt het toch willen. En hij zag kans om zich in de finalewedstrijd in een gunstige, wat hogere positie te manoeuvreren voor de dash over de laatste 20 km naar de finish. ‘Een conservatieve vlieger, die plotseling een heel serieuze bedreiging kan vormen’, zo typeerde commentator Shaun Lapworth hem. Op WAG locatie Torino Aeritalia kon je de wedstrijd met behulp van een tracking system bijna real time volgen.

Iedereen zat gespannen rechtop, in afwachting van het finishresultaat.

Termaat of Kawa? De beelden gingen met streaming video de wereld rond.

Des te groter de anticlimax toen het systeem het qua nauwkeurigheid liet afweten op het moment suprème. De loggers moesten uitsluitsel geven, maar Ronald wist het al: ‘Kawa gleed sneller in zijn Diane en finishte een fractie 20

2

1

Land RP CT GT 3CU Y4 JO

CN PL IT NL IT DE US

Piloot Sebastian Kawa Giorgio Galetto Ronald Termaat Giancarlo Grinza Michael Buchthal James Garner

Punten 7 5 4 3 2 1

Penalty 0 18 185 0 180 0

4

1 Start ‘GT’, kijkrichting Susa vallei en West-Alpen.

2 3

5

Ronald Termaat.

7

3

eerder.’ In het heetst van de strijd zat hij ook onder de minimumhoogte.

Gevolg: strafseconden, waardoor hij de 2e plaats aan Giorgio Galetto moest prijs geven, die de kemphanen op de hielen had gezeten.

Ingedikte Sailplane Grand Prix De WAG Glider Race is een ingedikte Sailplane Grand Prix (SGP). Hij wordt ook met 15m gevlogen, heeft ook een beperkt aantal deelnemers, een regattastart en de zelfde scoring. Maar het tijdschema is veel korter. Een kwalificatieronde van vier wedstrijddagen.

De zes vliegers met het hoogste totaal aan dagscores gaan door naar de finale.

Dat is een eendagswedstrijd waarvan de klassementsteller weer op nul is gezet. De winnaar mag zich World Air Games Champion Glider Racing noemen.

Wordt de finale gecanceld, dan is degene

Sebastian Kawa, Champion Glider Racing 2009.

4 Buitenlanding Susa vallei bij ‘No TAV’ en ‘No Mafia’, protestleuzen tegen aanleg hogesnelheidstrein Turijn-Lyon.

5 Wedstrijdcommentator Shaun Lapworth.

6 Publiek en media op WAG 2009.

7 Huldiging Kawa (1), Galetto (2), Termaat (3).

met de hoogste kwalificatiescore kampioen. Aanvankelijk wilde de IGC de finalewedstrijd van de bestaande SGP series als zweefvliegbijdrage voor de WAG inbrengen (in 2008 was de testwedstrijd in Turijn nog een reguliere Qualifying SGP). Maar daar is vanaf gezien, de SGP finale gaat in januari naar Chili. Bij de WAG, met zijn ‘bidding process’ voor kandidaatsteden, weet je immers nooit waar je terecht komt.

Misschien op een plek met heel matige zweefvliegcondities. Verder kan de WAG aanpassingen eisen. Bijvoorbeeld zoals thermiek •

ZOMER 2009

6

nu, dat de finale in het weekend valt, als de hoeveelheid publiek en de media-aandacht het grootst zijn.

Zeven piloten, zes finaleplaatsen Ghiorzo is na dag 1 al uit de race vanwege een defect aan zijn vliegtuig. Kelman, Couture en Herczynski komen op dag 1 nog rond, maar daarna niet meer.

Met een serie 0-puntendagen bungelen thermiek •

ZOMER 2009

Foto’s: Frits Snijder, Giovanni Squitieri

ze (eerlijk gezegd voorspelbaar) onderaan het klassement. Eigenlijk strijden er van de elf piloten maar zeven om die zes finaleplaatsen. Grinza en Kawa gaan direct aan kop in de opbouw van de dagtotalen. Op dag 3 zijn ze al zeker van een finaleplaats, zelfs als ze op dag 4 buiten komen te staan, wat Kawa bijna overkomt. Buchthal, Galetto, Garner, Sturm en Ronald Termaat hebben dag 4 wel nodig. Eén moet er afvallen.

Ze hebben allemaal een puntentotaal van 8, met uitzondering van Galetto, die er met 10 wat beter voorstaat.

Sturm landt buiten en is de klos.

Ronald vloog gedurende de hele kwalificatie conservatief maar constant (op een buitenlanding op dag 3 na, toen de meesten onderuit gingen). Hij behield alle dagen uitzicht op een finaleplaats, maar wist het op dag 4 pas zeker. De 5e plaats.

Ongekend spannende beelden Een vroege uitbraak loonde zelden.

Alsof het een wielertoer betrof, bestond de Glider Race voor een groot deel uit controleren en positioneren. De magere thermische condities lokten dat uit.

Turijn lag middenin een hogedrukgebied.

Opdrachten varieerden van 137,3 tot 223,1 km, de finale was 141,5 km.

De overall gemiddelde reissnelheid bedroeg zo’n 70 km/h. Was het heel kritisch, dan bleef de groep lang in tact. Nu eens breed uitwaaierend bij het oversteken van een vallei, alert op elk beetje stijgen. Dan weer als een lint langs de kam. De piloten zelf hadden niet het gevoel dat ze ‘lekker’ vlogen.

Maar het tactische gekrabbel, met op enig moment natuurlijk toch de openlijke jacht op de overwinning, leverde met het tracking system ongekend spannend beelden op. Je kon ze met streaming video ook thuis achter je PC volgen, door Shaun Lapworth van deskundig commentaar voorzien. Via Skype ingebelde reacties nam hij in de ‘uitzending’ mee.

Evaluatieve kanttekeningen: De samenstelling van het wedstrijdveld moet homogener om de selectieronden spannend te houden. Titelhouders van de WK Vrouwen en World Class, of uit een ander werelddeel, verhogen het ‘show case’ effect van de WAG, maar niet noodzakelijk het topsportgehalte.

Op den duur houdt dit de beste vliegers weg. De WAG Glider Race heeft toch al een formidabele concurrent met de World Sailplane Grand Prix. Verder is het tracking system nog lang niet geschikt voor instant scoring (het reglement voorziet al in de mogelijkheid) en het liet op enkele beslissende momenten zelfs de gewone toeschouwer in de steek. En hoe fraai ook voor insiders, streaming video op internet ligt nog ver onder het ambitieniveau van de WAG, namelijk wereldwijde tv broadcasting.

Die werd nog niet gerealiseerd. •

21

wedstrijden

overland vliegen

Nat a s j a van der Neu t, PR Ker np loeg

Nat as j a van de r Ne u t

Tweede TABOE-dag:

In het winterseizoen bereiden de kernploegvliegers zich al voor op de grote wedstrijden in het vliegseizoen. Vliegtechnische seminars met coach Baer Selen,

flight computers, final glide, buiten landen

de laatste ontwikkelingen in aërodynamica bij Loek Boermans aan de TU Delft.

Maar bijvoorbeeld ook mentale vaardigheden bij Rico Schuijers en Sandra van Essen.

Blijf scherp, blijf geconcentreerd, blijf in cirkel 1

I

1

E

en avondcursus ‘mentale vaardigheden’ in maart, speciaal gericht op concentratie en aandacht. Geïnitieerd door de KNVvL en gepresenteerd door Rico Schuijers en Sandra van Essen, beiden sportpsycholoog VSPN®. Behalve onze kernploegvliegers deden hier wedstrijdsporters aan mee van schermvliegen, zeilvliegen en modelvliegen.

De cursus had een interactief karakter.

Delen theorie, afgewisseld met praktijkoefeningen, die soms hilarische momenten opleverden. Maar overheersend was toch de stilte tijdens de concentratieoefeningen. Je kon een speld horen vallen in de zaal.

2

Aandachtsstijlen De manier waarop je aandacht zich op iets richt, is voor iedereen anders. Voor sporters kun je vier aandachtsstijlen onderscheiden: 1. Niet sport gebonden (thuisfront, welzijn etc.).

2. Sport gebonden (organisatie, weer, materiaal).

3. Gerichte aandacht (verdelen).

4. Vasthouden van de aandacht (concentratie).

Mind control Je concentratie en aandacht zijn afhankelijk van een heleboel factoren waaraan je al voor de wedstrijd kunt werken. Fysieke fitheid is een hele belangrijke. Zorg er voor dat je fit en gezond bent, zorg goed voor je lichaam.

Sport en eet gezond. Een hele stap verder is dat je sturing hebt op welke 22

gedachten op welk moment in je hoofd spelen. Dit heet ‘mind control’. Rico gaf hierover een indrukwekkend staaltje uitleg. Hoe keer je bijvoorbeeld je ‘negatieve’ gedachten om, zodat je in stress je wedstrijdconcentratie toch terug vindt? We kennen het allemaal: ‘Het lukt niet! De rest is al lang op pad!

Ik kan het niet! Het ligt aan mijn kist!

Waarom vliegt hij KLM bochten en zit me in de weg? Waarom wordt er zo over de radio gekletst? Waarom zeurt mijn partner steeds dat ik te veel zweefvlieg?’ Irritatie en frustratie leiden je af van de sportieve prestatie die je neer wilt zetten. Maar gelukkig, het switchen tussen de verschillende aandachtsstijlen blijk je al met eenvoudige oefeningen te kunnen trainen. Rico liet ons zo’n oefening doen om te ervaren hoe je daarmee je concentratie herwint. Deze

n maart was de tweede en laatste theoriedag van Training Aan Beginnende Overland Experts (TABOE, lees over de eerste dag in ‘Thermiek’ 20091). Met ook nieuwe aanwas erbij!

Jan Paul Beeke beet de spits af met een presentatie over flightcomputers.

Hij verklapte allerlei handigheidjes om deze computers optimaal te tunen, zowel voor als tijdens de vlucht. Erg nuttig.

Bart van Stratum nam het stokje over met een leuke interactieve presentatie over meteo. Een stukje basistheorie gevolgd door een miniworkshop. Pittige presentatie maar zeker leerzaam om het zweefvliegweer beter in te kunnen schatten, zowel voor, tijdens als na het zweefvliegen. Tip: Bart had ook een handige lijst met links naar meteosites voor ons.

1 Mind control, presentatie Sandra van Essen.

2 Mind control, Bas Seijffert oefent.

oefening is gebaseerd op vier basisprincipes: 1. Klein intern.

2. Klein extern.

3. Breed intern.

4. Breed extern.

Concentreer je op een voorwerp dichtbij je lichaam (klein intern), vervolgens concentreer je je op een voorwerp ver bij je vandaan in de ruimte (klein extern).

Doe de oefening met deze vier basisprincipes en herhaal ze een aantal keer, als je het goed doet zul je inderdaad de rust terug vinden en je concentratie weer kunnen oppakken.

is dat je je in de binnenste cirkel 1 bevindt. Hoe verder je in de buitenste cirkels terecht komt, des te verder je van je daadwerkelijke doel én concentratie verwijdert bent. Dit maakt het verschil tussen winnen of verliezen. Het is aan jou om te zorgen dat je aandacht weer terugkeert naar de 1e cirkel. Zodra je weet wat je afleidt, kun je dit proces ook omkeren en verbeteren. Onder druk presteren resulteert anders in handelen in je voorkeursstijlen. Zolang je je gedachten en omgeving niet de overhand laat nemen (lees: het bekende wedstrijdduiveltje), zul je je aandacht bij je taak en de wedstrijd kunnen houden en een betere prestatie neerzetten. We zullen zien of de cursus onze kernploegvliegers heeft kunnen inspireren om hun wedstrijdambities waar te gaan maken. Ze gaan er in ieder geval allemaal voor, succes! •

ZOMER 2009

échte werk! Laat het seizoen maar komen. En wat zullen we dit jaar veel mooie final glides maken en weinig buitenlanden! Maar ter ontspanning gingen we natuurlijk wel eerst even het clubhuis van onze gastheren en -vrouwen van de ACvZ bezoeken.

De presentaties zijn beschikbaar onder ‘downloads’ op de TABOE website. http://taboe.zweefvlieg.net De meteosites staan onder ‘Links’. •

Advertentie

ZWEEFVLIEGKABEL D A N

M O E T

J E

Z I J N

B I J . . .

Constructie 3 x 17 seale, KR, diameter 5 mm, breukbelasting 15,34 KN. Dit topproduct van DRAKO kunnen wij als volgt uit voorraad leveren: 1200 tot 1500 mtr. op haspel.

Aandachtscirkels Maar wat zijn nu de directe afleidingen?

Om het verhaal te verduidelijken liet Rico een voorbeeld zien aan de hand van aandachtscirkels. Het meest ideaal thermiek •

Na de lunch was het volledige middagprogramma aan Bas Seijffert, met uitgebreid de onderwerpen final glide en buitenlanden. Alle TABOE deelnemers luisterden geboeid door Bas z’n ervaringen, avonturen en leuke manier van vertellen. Je zou zeggen dat final glide en buitenlanden zo standaard en eenvoudig zijn, maar Bas schotelde ons feilloos alle valkuilen voor. Met alle wintertheorie waren de TABOE deelnemers nu wel klaargestoomd voor het

Steel products

Handels- en Ingenieursbureau Bakker & Co B.V., Industrieterrein "de Geer", Gildenweg 3, Postbus 1235, 3330 CE Zwijndrecht, Tel. 078-610 16 66, Fax 078-610 04 62, e-mail info@bakker-co.nl, www.bakker-co.nl

thermiek •

ZOMER 2009

23

wedstrijden

technische zaken p e t e r j an s e n , s e r v i c e c e n t e r t e rl e t

Eindklassement OKK 2009

Open KLu Kampioenschappen 2009 8 tm 12 juni, Malden Eindklassement en uitslagen per klasse. Kampioen Open KLu Kampioenschappen 2009 werd oud-luchtmachter Bas Seijffert. Meer info op www.openklu.zweefportaal.nl

# 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

Piloot Bas Seijffert Erik Wijers Theo Janssen Ronald Kaay Ronald Berg Jeroen van Dijk Theo van ’t Rood Michel Broekman Mike van Gurp Boris Broere René van Hofwegen Mark de Jonge Jasper van der Lelij Niels van Dijk Hans Hermans Ad van Gurp

% 99 94 88 86 84 81 75 68 65 58 58 46 39 30 28 26

Veel wijzigingen dit jaar bij het Service Center Terlet (SCT).

EK Zweefvliegen 2009

De belangrijkste is wel dat de SCT binnenkort de status verwerft van

27 juni tm 11 juli, Nitra, Slowakije

door de European Aviation Safety Agency (EASA) erkend bedrijf.

Uitslagen. Meer info op www.ekzweefvliegen.nl In de volgende ‘Thermiek’ een uitvoerig wedstrijdverslag.

Service Center Terlet klaar voor Europa

15m klasse 9 dagen, # CN 1. EQ 2. RP 3. Y 19. K1 27. 1R

29 deelnemers Piloot Bouderlique Louis Wójcik Lukasz Ruch Christophe Leeuwenburgh Mark Raimond Steven

Land FR PL FR NL NL

Type Totaal Ventus 2A 7121 SZD 56 Diana 2 6794 Ventus 2A 6771 Ventus 2A 5380 ASW 27 2363

GB GB PL NL NL NL

ASG 29/18m 7283 ASG 29/18m 7217 ASG 29/18m 7141 Ventus 2CXT/18m 6820 ASG 29/18m 6615 Ventus 2C/18m 5299

Clubklasse 3 dagen, 8 deelnemers # CN Piloot 1. LD Ton Staassen 2. MSF Theo Janssen 3. DG6 Vincent de Koning 4. TUE Jasper Dekkers 5. MC Emmo Koetje 6. G8 Hans Hermans 7. C5 Joost van Tilborg 8. G5 Frans De Vries

18m klasse Club ZES ACvZ ZES/KLu ZC ZES FAC LSK ZC Gilze-Rijen GLC Illustrious GLC Illustrious

Type Mosquito LS 4 WL DG 505 20m LS 4 LS 4 LS 4 Cobra 15 LS 4

Totaal 1678 1537 1162 935 527 480 420 335

9 dagen, 1. E1 2. 57 3. PL 4. XT 7. B 23. CX

31 deelnemers Cheetham Russell Young Mike Staryszak Karol Termaat Ronald Bastiaanse Rien Buitink Gert

SCT team versterkt

Open klasse

Standaard-/ 15m klasse 3 dagen, 17 deelnemers 1. SEI Bas Seijffert 2. F8 Siem Troost 3. 49 Ronald Kaay 4. EC Philippe Hendriks 5. M6 Jeroen van Dijk 6. BVO Adriaan Schuitmaker 7. QV Nico Koster 8. AIR Geert-Jan Holterman 9. G3 Mike Van Gurp 10. EH Zweef Zwolsman 11. WB1 Boris Broere 12. CG Guy van Sande 13. KP Frouwke Kuijpers 14. NJ Ide Gooden 15. MCT Jasper van der Lelij 16. G2 Ad van Gurp 17. HD Henk van Regteren

SZT ZCNOP EACzC EZZC ACvZ DSA VC Haamstede ZCNOP GLC Illustrious EACzc EZAC AC Nistelrode NijAC VC Hoogeven EACzc GLC Illustrious VC Hoogeveen

ASW 28 LS 8 Duo Discus T Discus b LS 6c/15m Discus CS WL Duo Discus T DG 1000T/20m Duo Discus Duo Discus Duo Discus T DG 1000T/20m ASW 20c Discus CS WL Duo Discus T LS 8 Duo Discus XL

1824 1664 1582 1534 1485 1454 1426 1417 1204 1195 1069 1028 955 858 718 471 448

Open klasse 2 dagen (geen NK kwalificatie), 15 1. A9 Hein van der Linden 2. G9 Erik Wijers 3. P Ronald Berg 4. 3P Nils van der Velden 5. HC Jaap Vis 6. VB Arjan van Dijk 7. C17 Theo van ‘t Rood 8. JB Jac van Stratum 9. SM Martin Smit 10. VO Michel Broekman 11. NU Niels Oerlemans 12. 7L Mark de Jonge 13. HE Gerrit Masee 14. CS Niels van Dijk 15. 2K Karel Bruggeman

24

deelnemers NijAC GLC Illustrious ACvZ ACvZ VC Hoogeveen VZC TZC EACzc EACzc GLC Illustrious NijAC DSA VC Hoogeveen GLC Illustrious GLC Illustrious

Ventus 2a LS 6c/17.5m Ventus bT/17.6m Ventus 2cM/18m Ventus 2cT/18m LS 6c/17.5m LAK 17/18m LS 6c/18m Ventus 2cT/18m DG 800/18m Ventus 2cT/18m Nimbus 3DT ASH 25E>26m DG 800/18m Ventus 2cM/18m

1702 1634 1462 1451 1412 1369 1306 1275 1197 1181 992 789 667 513 455

9 dagen, 1. N1 2. XXL 3. 110 6. LSJ 12. 4T

1

24 deelnemers Harvey Peter GB Aboulin Laurent FR Jones Steve GB Jeremiasse Francois C. NL Batenburg Peter NL

Nimbus 4 ASW 22BL Nimbus 4 Nimbus 4 Nimbus 4

6945 6943 6924 6465 5618

D

e EASA erkenning Part M, Subpart F (om onderhoud in EASA land te kunnen uitvoeren) is in een vergevorderd stadium. We verwachten dat dat in juli rond is. Daarnaast is de SCT begonnen met het traject voor de Subpart G erkenning. Die biedt de mogelijkheid om het beheer van vliegtuigen uit te voeren en de bevoegdheid tot uitgifte van Airworthiness Review Certificates (ARC), zeg maar de vroegere BVL verlenging.

Nieuw hierin is dat je, indien je als eigenaar een contract met de Continuing Airworthiness Managment Organisatie (CAMO) afsluit, je slechts één keer per drie jaar een ARC keuring hoeft te doen.

WK Zweefvliegen Junioren 2009 24 juni tm 4 juli, Räyskälä, Finland Uitslagen. Meer info op www.junioren.wkzweefvliegen.nl. In de volgende ‘Thermiek’ een uitvoerig wedstrijdverslag.

Clubklasse 9 dagen, # CN 1. BW3 2. CI 3. 57 7. HS 13. YX 14. 74

46 deelnemers Piloot Volker Sailer Vytautas Rasimavicius Alexander Spaeth René de Dreu Tim Kuijpers Frank Hiemstra

Land DE LT DE NL NL NL

Type Std. Libelle Jantar std. 3 Cirrus LS 1f ASW 19 bw Cirrus b

Totaal 8160 8122 7814 7776 7391 7360

DE PL DE NL NL

Discus 2b LS 8 Discus 2c Discus 2a LS 8a

8034 7855 7793 7630 5868

NL

ASW 28

5288

Nieuwe website Om u beter te kunnen informeren, hebben we sinds maart een nieuwe website in de lucht: www.sct-terlet.nl.

Tegelijk zijn de e-mailadressen gewijzigd voor een betere bereikbaarheid. Ons

2

nieuwe algemene e-mail adres is: info@sct-terlet.nl.

Onze specialiteit Onderhoud aan zweefvliegtuigen en motorzweefvliegtuigen, onderhoud aan motoren, uitvoeren van modificaties en inspecties, complexe reparaties en laswerkzaamheden. Het Service center is de specialist voor kunststof reparaties en ook hebben we nog veel expertise op gebied van hout.

En we kunnen meer Logger ijkingen, transponderkeuringen, ijken van hoogte- en snelheidsmeters, compenseren van kompassen, radiokeuringen. Het service center heeft een DTP (Desktop Publishing) ruimte waarin we letters en striping, geheel naar eigen wens, voor uw vliegtuig kunnen ontwerpen en maken.

Clubklasse 9 dagen, 1. FL 2. N8 3. 4J 6. Y1 24. VK 32. 28

36 deelnemers Felipe Levin Michal Lewczuk Daniel Seitzinger Peter Millenaar Andy van Helden Patrick van BreemenSchneider

thermiek •

info@sct-terlet.nl

ZOMER 2009

thermiek •

ZOMER 2009

V.l.n.r.: SCT directeur Peter Jansen, Sikko Vermeer, Slobodan ‘Bobo’ Djandara en André Evertse. In maart kwam Sikko het team versterken als technicus en specialist op het gebied van motoren. Hij is ook beschikbaar voor advies, het maken van afspraken voor onderhoud, ijkingen etc. Binnenkort is hij verantwoordelijk voor de CAMO en afgifte van ARC’s. Slobodan ‘Bobo’ Djandara is specialist in complexe reparaties. Met hem voert het SCT de moeilijkste reparaties vakkundig uit. Daarna worden deze op een unieke manier op kleur met de rest van het vliegtuig gebracht, zodat je zelfs niet meer ziet dat het vliegtuig stuk is geweest. Het SCT is waarschijnlijk het enige bedrijf dat op deze manier werkt. André Evertse is de duizendpoot in het team, die zich bezig houdt met ijken van instrumenten, onderhoud, reparaties, modificaties, elektrische installaties. En van zijn hand komen de registraties en stripings.

1 Bobo repareert vleugel.

2 Magazijn

Onderdelen op voorraad Wist u dat het SCT onderdelen van de diverse fabrikanten levert? Ons magazijn heeft een ruime voorraad technische artikelen, waarvan wij weten dat ze gaandeweg het jaar best eens kapot kunnen gaan. Ook als u denkt, dat hebben ze vast niet, neem toch even de moeite om te bellen. Grote kans dat wij u kunnen helpen. En hebben we het gewenste onderdeel echt niet, dan kunnen we het meestal alsnog snel leveren dank zij onze goede contacten met de zweefvliegfabrikanten. Daarnaast werken we samen met Glider-Equipment om onze klanten snel te kunnen helpen. •

25

zweefvliegagenda

pilot shop

agenda

verzekering

Regelmatig geactualiseerde agenda en wedstrijdinfo op www.zweefportaal.nl

n at as j a van de r n e u t

Voor België www.zweefvliegen.be.

Voor FAI wedstrijdagenda http://events.fai.org onder ‘Gliding’ * = Onderdeel combinatie clubwedstrijden Grand Prix Nederland (G-NL). ** = Onderdeel combinatie clubwedstrijden ‘Beker van Vlaanderen’.

2009

Fotowedstrijd 2008, Simon Swart, In Rhön PH-236.

Cursistenverzekering

Aantrekkelijk voor beginners op vliegkamp

V

oor beginnende leerling zweefvliegers is er de zogeheten ‘cursistenverzekering’. Dit is een goedkope regeling, omdat er geen KNVvL lidmaatschap bij is inbegrepen. In totaal zijn er drie manieren om verzekerd te zijn: met een KNVvL-jaarlidmaatschap, een halfjaarlidmaatschap (alleen geldig vanaf 1 juli) en dus met de cursistenverzekering. Een belangrijke beperking bij de cursistenverzekering is dat iemand er niet langer dan vier aaneengesloten weken gebruik van mag maken. Daardoor is het speciaal geschikt voor een vliegkamp. Maar wie daarna met zweefvliegen wil doorgaan, kan alsnog KNVvL-lid worden en restitutie vragen van de premie voor de cursistenverzekering. Zo blijft de cursistenverzekering toch een aantrekkelijke optie voor beginners, die zich eerst willen oriënteren.

De spelregels op een rij: 1. De clubs geven vooraf de namen (met adres, postcode en woonplaats) van de cursisten en de datum waarop de cursistenverzekering in moet gaan door aan het Afdelingsbureau

Examens & vergaderingen 17 oktober: 2e Schriftelijke examen instructeursbevoegdheid.

Inschrijven voor 19 september 14 november: LCO, Motel Maarsbergen 21 november: LEZ, Motel Maarsbergen 28 november: 2e Mondelinge examen instructeursbevoegdheid Beurzen en Evenementen 7 november: Nederlandse Zweefvliegdag 2009, Gorredijk

Zweefvliegen. Dit kan schriftelijk, per fax of per e-mail.

2. De clubs doen dat onder gelijktijdige overmaking van € 37,50 op bankrekening 51.91.46.581 t.n.v. KNVvL Afdeling Zweefvliegen te Arnhem o.v.v. ‘zweefvliegen cursistenverzekering’, met naam cursist en datum vliegkamp.

3. De cursisten zijn alleen verzekerd als het geld vooraf is ontvangen.

4. De verzekerde periode is vier aaneengesloten weken.

Wanneer een cursist met zweefvliegen door gaat en nog in het zelfde jaar KNVvL-lid wordt, heeft hij/zij recht op restitutie van de € 37,50 voor de cursistenverzekering. Uiteraad pas nadat de KNVvL-contributie is voldaan (de tarieven voor junioren en senioren staan op pag. 3 van de ‘Thermiek’).

Hij/zij moet hiervoor schriftelijk of per e-mail contact opnemen met de Afdeling Zweefvliegen. Nodig zijn de NAW-gegevens, het KNVvLlidmaatschapsnummer en de data van betalingen. •

Wedstrijden, Rally’s, SION, OLC 25 juli tm 8 augustus: 5e WK Vrouwen, Szeged (HU) 25 juli tm 8 augustus: 15e EK, Standaard, Club-, 20m 2-zitterklasse, Wereldklasse, Kaunas (LT) 27 juli tm 8 augustus: Vintage Glider Club International Rally 2009, Achmer (DE) 4 tm 14 augustus: Coppa Internazionale del Mediterraneo, Rieti (IT 8 en 9 augustus: Keiheuvel Cup, Balen (BE)** 29 en 30 augustus: Vergulde Venturi, Malden 7 tm 10 september: 25e VIOD zweefvliegkamp, Langeveld 11 september: VIOD reünie oud-deelnemers, Langeveld 14 tm 18 september: VHZ Najaarsrally, Hilversum 25 tm 27 september: 7e Open NK Kunstzweefvliegen, Deelen

Open Dag Glider Equipment ‘Eerst kijken, dan kopen’, zo luidt een gezond Hollandse devies. Liefst met een hapje en een drankje. Glider Equipment sprong daarop in, organiseerde een Open Dag en nodigde daarvoor veel zweefvliegers uit.

1 : Presentatie.

2 GE Team v.l.n.r.

Mark van Breemen, Sicco Vermeer (Service Center Terlet), Ronald Termaat, Pierre van den Elshout, Frank Hiemstra en Joris Sanders.

2 tm 9 januari: 3e Wereld Grand Prix, Santiago (CL) 8 tm 11 april: Aero Friedrichshafen 2010 (DE) 15 tm 27 juni: 6e WK Vrouwen, Arboga (Zweden) 3 juli tm 18 juli: 31e WK Wereld-, Standaard-, Clubklasse, Prievidza (SL) 17 juli tm 1 augustus: 31e WK Open, 15m, 18m klasse, Szeged (HU)

2011 14 tm 17 april: Aero Friedrichshafen, (DE) 15 tm 27 juni: 6e WK Vrouwen, Arboga (SE) 6 tm 20 augustus: 7e WK Junioren, Musbach (DE) Datum onbekend: World Air Games, Plaats onbekend

2012 19 tm 22 april: Aero Friedrichshafen, (DE) 4 tm 19 augustus: 32e WK 15m, 18m, Open klasse, Uvalde (US) 9 tm 21 december: 32e WK Club, Standaard, Wereld klasse, Chaves (AR)

thermiek •

ZOMER 2009

G

lider Equipment, de winkel en webshop in Bergen op Zoom speciaal voor zweefvliegers, geniet steeds meer bekendheid in Nederland en ook in België. Verder manifesteert het bedrijf zich heel actief in wedstrijdsponsoring. De Open Dag die Glider Equipment in februari dit jaar hield is al weer een tijd geleden, maar toch nog vermeldenswaard vanwege de ambitie die het uitstraalde: brede ervaring, deskundig advies en levering van een groot assortiment producten. Om de zweefvliegers een indruk van het bedrijf en zijn mogelijkheden te bieden, waren er diverse presentaties. Zo kon je de laatste technieken zien van transportsystemen, jets, PNA’s en transponders. De fabrikant van het nieuwste type Li-ion accu’s, speciaal voor zweefvliegen ontwikkeld, was present om allerhande vragen te beantwoorden: ‘Nee, ze vliegen niet in brand.’ In de loods stonden een Antares van Lange Aviation, een Duo XL van Schempp-Hirth en een zojuist door Refinish overhaulde LS-6 uitgestald. Zo knus als het binnen was, zo bar was het helaas buiten. Gelukkig een alternatief programma voor de kids: cakejes versieren, knutselen, knippen, plakken en DVD kijken. Hun papa’s en mama’s testten ondertussen hun vliegtalent op de flight-simulator van Vliegclub Hoogeveen. Mariska van Bree-

thermiek •

ZOMER 2009

men, Joke Termaat en Lonneke Jeremiasse zorgden voor de innerlijke mens: soep, broodjes, hapjes, snacks, snoep en drankjes in overvloed. MEL machinefabriek presenteerde de nieuwste ontwikkelingen bij het lieren. Refinish deed dat over vliegtuiglakken en overhaul.

Lange Aviation en Schempp-Hirth over electro aandrijving, straalaandrijving en

3

3 Lunch 4

2010

Advertentie

26

2

1

Draline demonstreert jet.

5 Winkel.

6 Prijsuitreiking door calendar girls Natasja en Josje.

Foto’s: Frans Guise

de nieuwe Arcus. Aan het einde van de middag was er een loterij. Wie iets gekocht had voor honderd euro of meer deed automatisch mee. Ronald Termaat en calendar girl Josje verzorgden de prijsuitreiking. Frouwke Kuijpers won een SPOT, Erik Busser een Butterfly Zero en dhr. Van de Walle een Flarm.

Als sluitstuk startte de firma Draline de jet die onder andere voor de Ventus en de ASW-20 gebruikt wordt. Veel power uit een klein stuk techniek, prachtig!

Maar liefst 244 bezoekers maakten de reis naar Bergen op Zoom. Ze hebben nu vast een goed beeld van wat Glider Equipment de zweefvlieger allemaal heeft te bieden. •

4

5

6

27

gedenkwaardig

Ton Veenboer, Lid in de Orde van Oranje-Nassau

D

e heer A.J. Veenboer heeft dan wel twee mooie voornamen, maar eigenlijk heet hij gewoon Ton. Tenminste, wij noemen hem allemaal zo. Ton houdt niet van gedoe en al helemaal niet van plechtige ceremonies. Dus het was spannend voor ons of we hem ongeboeid naar Den Haag konden krijgen. Want Ton behoorde ook nog eens tot een select gezelschap dat op het Ministerie van Verkeer en Waterstaat werd ontvangen. Blijkbaar is het met een list toch gelukt. Let op: omdat hij met vier vrouwen in één huis woont, is hij behoorlijk goed in het onderkennen van slimmigheden. Ton is al heel erg lang bij de Eerste Zaanse Zweefvliegclub (EZZC, er bestaat overigens geen tweede). Zijn vader was al een fervent zweefvlieger, ooit ook voorzitter van de EZZC. Die

heeft het club-virus op twee van zijn zoons overgebracht. In korte broekjes met een schepje in de hand, zo stellen we ons dat nu voor, gingen Ton en zijn broers van kleins af aan mee naar het duin. Het holen graven liep overigens op een kwade dag maar net goed af.

Op zijn achttiende haalde hij al voor het eerst een liermotor uit elkaar. En dat is geen deux-cheveautje kan ik u vertellen. Een lier is onmisbaar om zweefvliegtuigen mee de lucht in te sleuren en als het even kan gebruikt men daar een 7-liter Cadillac motor voor. Ton zegt zelf altijd dat die eerste

Staatssecretaris Tineke Huizinga spreekt Ton Veenboer toe.

motor ook weer goed in elkaar is gekomen. Nou, dat geloven we wel…

Andere clubs, ook in het buitenland zoals Groningen en Frankrijk, doen een beroep op zijn kennis en hulp bij het repareren en onderhouden van hun lieren. Zonder Ton zou dat heel moeilijk voor ze worden. Daarnaast is hij instructeur zweefvliegen. In de opleiding van de leden – van 14 tot 74 jaar – steekt hij enorm veel tijd. En als instructeur weet hij ook precies welke oefening sommige vliegers nodig hebben om er achter te komen dat ze nog niet zo goed zijn als ze zelf al wel dachten. Dit voorjaar zit hij dertig jaar mee aan het roer van de club, in het bestuur van de Eerste Zaanse Zweefvliegclub. Hij hoopte weg te komen met een geintje, een borrel en een bloemetje, maar… het heeft het de Koningin behaagd om, enzovoort.

Staatssecretaris Tineke Huizinga reikte hem persoonlijk de versierselen uit van Lid in de Orde van Oranje-Nassau. • Roel Boesenkool

om hem als klap op de vuurpijl ook nog eens koninklijk te onderscheiden! Klaas zelf stuurde ons dit ‘curriculum vitae’:

Klaas de Vries, Lid in de Orde van Oranje-Nassau

D

e Friese Aero Club had twee leden die op 29 april een koninklijke onderscheiding ontvingen. Behalve Ben Schenk ook Klaas de Vries, medeoprichter van de FAC. Vanwege zijn 50-jarig brevethouderschap kwam Klaas al uitgebreid in beeld in de vorige ‘Thermiek’ (2009 nr. 1, pag. 47).

Op de nieuwjaarsreceptie van de Afdeling Zweefvliegen ontving hij het gouden KNVvL-insigne met lauwer-

krans en briljant. Zijn clubgenoot en afdelingsbestuurslid Dirk Corporaal sprak hem toen toe: ‘We verleenden Klaas al het erelidmaatschap van onze club. Maar voor iemand die zich wekelijks, tweeënvijftig jaar lang kosteloos voor een vereniging inzet, is dit slechts een gebaar. Wij zijn daarom heel blij dat de KNVvL hem nu een onderscheiding aanbiedt.’ Ondertussen zal Dirk toen vast al hebben geweten van het initiatief

Klaas de Vries, na uitreiking Koninklijke Onderscheiding.

1956 de Friese Aero Club mee opgericht.

1961 instructeur geworden en later examinator.

1971 instructeur MZV en later examinator. Ook LCO geworden, maar weet niet precies wanneer.

1971 tot erelid van de FAC benoemd.

1972 met Neelco Osinga en Jouke Bilstra het dealerschap voor de FAC verworven voor de Pilatus B-4.

1978 lid van de CIV geworden en dat 21 jaar gebleven. In die periode was ik 5 jaar voorzitter van de landelijke examencommissie van de RLD. Tijdens mijn CIV-lidmaatschap was ik ook secretaris van het Landelijk Overleg Motorzweven.

Safety Award voor Rik Moons

D

Ben Schenk, Lid in de Orde van Oranje-Nassau

V

elen van ons hadden nog nooit een uitreiking van een koninklijke onderscheiding bijgewoond. En vooral omdat het onze Ben betrof, trokken dertig leden van de Friese Aero Club op 29 april naar het gemeentehuis van Menaldumadeel.

Als we het iemand gunnen is het Ben wel. Hij heeft velen van ons vliegen geleerd, zelfvertrouwen gegeven als het weer eens niet lukte en ons tenslotte solo gelaten. Elke winter leidde hij het onderhoud en repareerde onverdroten kisten die met schade van het veld terugkwamen. In de raadzaal is elke stoel bezet en bodes lopen heen en weer met koffie. Dan de binnenkomst van Ben en Jelly Schenk. We staan op en applaudisseren. Verlegen mannetje

Bestuurlijk: 1965 penningmeester en op het laatst vicevoorzitter van de FAC. 1978 lid van het Afdelingsbestuur als penningmeester. Eerst voor de reguliere periode van zes jaar. Daarna teruggekomen toen het ABZ als geheel opstapte en met Wim Adriaansen eerst de zaak gerund. Na het verongelukken van mijn opvolger ben ik nogmaals teruggekomen. Ook ben ik voorzitter van de Regio Noordoost geweest.

Onderscheidingen: Drijfveer wisseltrofee, gouden KNVvL insigne en Lid Orde van Oranje-Nassau. •

in pak – zo zien we hem nooit – Jelly er trots naast. En terecht! De burgemeester houdt een toespraak. De woorden zweefvlieginstructeur en zweefvliegtechnicus komen maar moeilijk uit haar mond. Na de lange opsomming van Ben’s activiteiten voor de FAC, voor het nationale zweefvliegen en voor de club van historische zweefvliegtuigen, vraagt de burgemeester aan Jelly of hij wel eens thuis is. Sommige klusjes blijven wel eens even liggen.

Het heeft de hare majesteit behaagt, etc. Ben krijgt zijn onderscheiding – Lid van de Orde van Oranje-Nassau – opgespeld, er worden verwoed foto’s gemaakt. Weer klatert applaus op en we feliciteren hem. Hij wil nog wat zeggen, maar het lukt hem niet, hij is te ontroerd: ‘Be-be-bedankt’, komt er zachtjes uit.

Jelly staat op en slaat een arm om hem heen. Dan houdt Dirk Corporaal een toespraak en die kan het tenminste!

De burgemeester kon niet weten hoe onbaatzuchtig Ben is, altijd klaarstaat, op zijn zeventigste actiever en creatiever is dan mensen van half zijn leeftijd.

Dirk haalt aan dat het nogal wat overreding van de leden en zijn familie kostte om de onderscheiding te accepteren, want Ben staat nu niet direct vooraan met een vlag op 30 april.

De kleine grote man zit strak naar zijn kopje koffie te kijken en trekt met zijn mondhoeken. De jongste kleindochter slaat een arm om hem heen. Deze keer klinkt een zeer fors applaus. Daarna traditionele Friese oranjekoek en meer koffie en dan is het afgelopen. Buiten ouwehoeren we nog even in het zonnetje en kijken naar de lucht: Zaterdag wordt een mooie vliegdag! Tot dan! •

Ben Schenk is uitgestapt, luistert naar de DBO-er en zegt dan dat hij de volgende vlucht ietsje meer zus of zo moet doen: ‘Let maar op, jij kunt dat wel!’

Foto: Henk Jukkema

Jenny Thunnissen, inspecteur generaal van IVW, feliciteert Rik Moons.

Foto: Kees Hordijk

e Belgische ultra-light piloot, vlieginstructeur en examinator Rik Moons is de winnaar van de General Aviation Safety Award 2008. De award werd op zaterdag 27 juni tijdens de Seppe Airshow uitgereikt door inspecteur-generaal Jenny Thunnissen en hoofdinspecteur Jos Wilbrink van de Inspectie Verkeer en Waterstaat. Moons ontving de prijs voor zijn bijdrage aan de vliegveiligheid in de kleine luchtvaart. Hij verzorgde een hele reeks presentaties voor zweef- en motorvliegers in Nederland en België, waarbij hij ruime aandacht besteedde aan ‘human factors’. Hij publiceerde ook nieuwsbrieven, die je kunt downloaden via www.vliegclubseppe.nl. De andere genomineerde voor de Award 2008 was de Commissie Instructie en Veiligheid van de afdeling Zweefvliegen van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart. Dit vanwege haar activiteiten om de vliegveiligheid onder de aandacht te houden binnen de zweefvliegwereld. Maar Rik Moons scoorde hoger bij de jury, die bestond uit Bart de Vries (winnaar 2007), Charles Jacobs (exploitant Seppe Airport), Dick Nederlof (inspecteur IVW) en Jos Wilbrink (Hoofdinspecteur Luchthavens en Luchtruim bij IVW, tevens voorzitter).

De inschrijving voor de Award van 2009 is inmiddels geopend. • Kees Hordijk

Henk Jukkema 28

thermiek •

ZOMER 2009

thermiek •

ZOMER 2009

29

gedenkwaardig

Driessen & Rappange Verzekeringen REGISTERMAKELAARDIJ IN ASSURANTIËN

SPECIALIST IN LUCHTVAARTVERZEKERINGEN

Vijftigjarige sterfdag Wolf Hirth Hein Schwing, zweefvliegjournalist en –historicus

Z

oals beloofd in de vorige ‘Thermiek’ (2009 nr.1 pag. 49) nog wat aanvullingen bij het overlijdensbericht over Hein Schwing, de (zweefvlieg)veteraan die in 1936 begon met de zweefvliegsport bij de Haagsche Zweefvlieg Club.

In dagboekvorm heeft hij veel bijgehouden over zijn belevenissen. Zo bleef hij in zijn verdere leven op nationaal en internationaal niveau bezig met de Fokkerluchtvaart in het algemeen en het zweefvliegen in het bijzonder. Enkele details: Hein was o.a. in mei 1957 wedstrijdleider van de NK Zweefvliegen op Terlet, waarvan hij beweerde dat dit de beste wedstrijd ooit was. Op 8 juni 1963 werd Hein gekozen in het Hoofdbestuur van de KNVvL Hij kocht in 1967 de Grunau-8, PH-70, de tweezitter van de VC Teuge, en maakte hiermee een aantal vluchten. Maar later (in 1972) werd de inschrijving doorgehaald.

Het toestel werd opgeborgen, maar helaas in een vochtige schuur. Toch is de PH-70 behouden gebleven en wordt hopelijk weer gerestaureerd. In 1972 werd Hein weer benoemd in de Commissie voor Sportzaken, subcommissie Zweefvliegen. Hij hield nauwkeurig de zweefvliegrecords bij en berekende de juiste afstanden tot een cijfer achter de komma. Hein, die meerdere talen vloeiend sprak, was intussen ook secretaris geworden van de CIVV (de Internationale Zweefvliegcommissie van de FAI) in Parijs. Na ongeveer vijftien jaar daarin werkzaam te zijn geweest, trad Hein af in 1987. Voor zijn onbaatzuchtige inbreng werd hij tijdens de CIVVvergadering in Frankfurt benoemd tot perssecretaris van de CIVV. Zijn overlijden is voor de FAI nu een reden om tij30

dens de officiële opening van de Vergadering in Korea een moment van stilte houden. Uit Honolulu kreeg Heins´ weduwe, Nelleke Schwing, een verzoek om de tapes die Hein had gemaakt tijdens de CIVV-vergaderingen in Parijs te bewaren. Men wil die gebruiken voor historische doeleinden. Velen zullen nog wel eens terugdenken aan deze luchtvaart- en zweefsportpionier die in 1946 de eerste zweefvliegredacteur van het luchtvaartblad ‘ AVIA’ werd en jarenlang lid is geweest van de Nederlandse Vereniging van Luchtvaart Publicisten (NVLP). Vanwege zijn vele verdiensten voor de luchtvaart werd Hein Schwing door de KNVvL eervol onderscheiden met de Bronzen Penning en door de FAI met het Diplôme Paul Tissandier. •

Hein Schwing (rechts voor) bij start Dina Popken tijdens 2e zweefvliegkamp in Nederland, Egmond aan Zee, 1932.

Foto: archief Ary Ceelen

Ary Ceelen

Overleden: Tom Bradbury

W

e vernamen dat Tom Bradbury op 85-jarige leeftijd is overleden. Veel Nederlandse vliegers kennen hem van zijn artikelen over meteorologie in ‘Sailplane & Gliding’ en de ‘Thermiek’ en van zijn boek ‘Meteorology and Flight’. De zeldzame combinatie van een top meteoman en een zeer goede zweefvlieger. Vaak overland vroeg weg, d.w.z. overal heen waar een interessante wolkenformatie hing en dan meestal vlak voor sunset binnenkomen. De meeste andere vliegers stonden dan allang buiten of aan de bar. Zijn fenomenale vakkennis maakte hem zeer geliefd als weerman bij wedstrijden. Hij zat er nooit naast. • Bruno Zijp

O

p 25 juli 1959, vijftig jaar geleden, verongelukte zweefvliegpionier Wolf Hirth (1900-1959). Volgens artsen door een hartinfarct tijdens de vlucht.

De Deutsche Aero Club (DAeC), Fliegergruppe Wolf Hirth (Kirchheim/Teck) en de firma Schempp-Hirth (S-H) herdachten deze gebeurtenis. Hirth begint met zweefvliegen in 1922 en hoort een paar jaar later tot de eerste thermiekvliegers.

Meteen ziet hij de mogelijkheid om hiermee weg te komen van de helling, grotere hoogten te winnen, afstanden te overbruggen en ook boven vlakland te vliegen. In weer een volgend fenomeen, golfvliegen, wordt hij ook baanbreker.

Hij is een gevierd prestatievlieger. In 1931 ontvangt hij de Zilveren-C nr. 1, gedeeld met zijn naaste rivaal, de Oostenrijker Robert Kronfeld. In 1932 wint hij de Rhönwedstrijd. De volgens zijn eisen in 1932/33 door Friedrich Wenk ontworpen en door Edmund Schneider in Grunau gebouwde ‘Moazagotl’ is geoptimaliseerd om steil in thermiek te draaien en heeft een 50 ltr ballasttank achter de piloot. Een van de eerste echte overlandkisten. Hij propageert het zweefvliegen wereldwijd, met demo’s in Europa, Argentinië, Brazilië, Zuid-Afrika en Japan. In de VS zorgt hij voor sensatie door een half uur boven NY City te cirkelen. Om de sport te populariseren maakt hij reclame voor een ander vliegtuig uit de werkplaats van Edmund Schneider, de Grunau Baby. Geschikt voor zelfbouw, onderhoud is eenvoudig, de vliegeigenschappen zijn goed, ook in thermiek. Ideaal voor clubs. Duizenden zijn er uiteindelijk van gebouwd. Drie succesvolle, bij S-H gebouwde ontwerpen van Hirth zijn de Gö-1 ‘Wolf’ (akro), de Gö-3‘ Minimoa’ (een doorontwikkeling van de Moazagotl,) en de Gö-4 (samen met Wolfgang Hütter). Zijn ‘Wandersegler’ Hi-20 MoSe (eerste vlucht 1941) staat model voor alle latere zweefvliegtuigen met uitklapbare hulpmotor.

Weinig bekend is dat Hirth ook voor thermiek •

ZOMER 2009

Niet iedereen vliegt... wij wel!

PRINSENGRACHT 255-259 POSTBUS 19604 1000 GP AMSTERDAM Tel. +31 (0) 20 531 23 45 Fax +31 (0) 20 531 23 46 www.ajdriessen.nl info@ajdriessen.nl

motorvliegers pioniersstatus heeft.

Vooral door kunstvliegen (in 1929 tweede na grootmeester Gerhard Fieseler) en enkele lange afstandsvluchten. Hij is de enige die zowel in motor- als in zweefvliegen met de Hindenburg bokaal wordt onderscheiden, tot 1934 de hoogste Duitse onderscheiding voor sportvliegprestaties. Zijn prestaties zijn des te opmerkelijker omdat hij sinds een straatongeval in 1925 een beenprothese draagt. In WO II raken Schempp (Kirchheim/Teck) en Hirth (Nabern/Teck) volledig in de oorlogsproductie ingeschakeld en leveren o.a. onderdelen voor Messerschmitt vliegtuigen. Als ‘kriegswichtig’ bedrijf krijgen ze krijgsgevangen en buitenlandse dwangarbeiders toegewezen. Dat zit ze niet lekker en ze nemen risico’s om de situatie zo leefbaar mogelijk te houden. In de tweede helft van de jaren veertig produceerde S-H allerlei houten gebruiksartikelen. Hieraan was grote behoefte onder de ‘ausgebombte’ Duitsers en vliegtuigen mochten van de geallieerden niet tot 1951. In 1950 wordt Hirth de eerste voorzitter van de wederopgerichte DAeC. Hij treedt ook toe tot het OSTIV presidium. In 1958 eert de FAI hem met de Otto Lilienthal medaille. • (FS)

thermiek •

ZOMER 2009

Wolf Hirth (l) in 1937 op Ypenburg tijdens tweedaagse demonstratie Gö-1 ‘Wolf’ en Gö-6 (ook Mo-2a) ‘Minimoa’ tweezitter.

Archief Ben Sodenkamp.

31

vrouwen Deelnemers NVVD 2009

A s t r i d van Liesh ou t

Marije Braun Xandra Bronckers Elise de Buine Claire-Jeanne Buse Evelien Couteaux Vivianne de Prouw Thiska Engels Charlotte Fijnhout Mariette Gillot Joyce Hermans Fenne Hulshof Daphne Koolwijk Astrid van Lieshout Esmee Litz Marijke Mol Paola Molenbroek Sabine Munnig Schmidt Emma Munnig Schmidt Natasja van der Neut Carine Nieman Nanette Okken Ingrid Okken Lotte Oorschot Oedske Osinga Marissa Prinsen Maelle Rozeman Jitske Schellings Demy Schinkel Sjeel Schnitker Pauline Schunck Kimmy Visser Marijke Waalkens Joyce Wesdorp Barbara Wigman Nicole Wigman Barbara Wolters Tina Zaal

Op de zelfde dag dat de Gooise ZC de vrouwenvliegdag organiseerde, viel de officiële opening van de nieuwe hangaar. Dubbel feest dus.

Nederlandse Vrouwenvliegdag 2009 O

p de vorige Nederlandse Vrouwen (Zweef )vlieg Dag (NVVD) in Schinveld bood ik spontaan aan om in 2009 de NVVD op Hilversum te organiseren. Bij onze Gooise Zweefvliegclub is van de 200 leden ruim 10% vrouw.

Voor Nederlandse begrippen best aardig. Met zo’n grote gezellige meidengroep moet het me vast lukken, dacht ik. En dat was ook zo. Omdat we als afronding van de ‘total overhaul’ de dag wilden afsluiten met een spetterend hangaarfeest voor alle Nederlandse zweefvliegers, was een uitwijkdatum geen optie. Gelukkig hadden de weer-

4

GeZC GoZC GeZC EZZC EAC GoZC ACS ELZC GoZC ELZC Flevo Flevo GoZC Flevo ELZC GoZC GoZC GoZC EAC GeZC GoZC GoZC GoZC ACS Gilze EZZC GoZC GoZC EAC Gilze Gilze FAC GoZC GoZC GoZC Gilze ACS

6

7 1 1

GoZC instructeur Joyce Wesdorp.

2 : Oedske gereed voor haar solo sleep.

3 Astrid, Nanette en Xandra van GoZC organisatie.

4

2

goden ook zin in een feestje. Zo stroomde op 9 mei vanaf 9 uur het clubhuis vol met vliegende vrouwen en wat mannen die poogden daarvoor door te gaan.

Geslaagde vliegdag Onze enige vrouwelijke instructeur, Joyce Wesdorp, verzorgde de briefing.

De leiding van het startbedrijf was in handen van Nanette Okken. Uiteindelijk brachten alleen de vrouwen van Gilze hun eigen LS-8 mee, dus besloten we om zelf zoveel mogelijk tweezitters in te zetten. Zo waren de twee splinter32

nieuwe DG-1000’s van de partij, naast de Ka-13’s en natuurlijk ook onze eigen ‘Top Less’ Tandem Tutor. Vooral die was erg populair, want vliegen in deze ‘open klasse’ kist was voor de meesten een nieuwe ervaring. Tussen de middag kwam onze clubkok Piet de Liefde iedereen verwennen met een heerlijke lunch op het veld. Inclusief ter plekke vers gebakken kroketjes. Het was een heerlijk relaxte dag en iedereen kwam ruim aan zijn trekken. Zo ging Oedske Osinga zelfs solo sleep en Marijke Waalkens maakte met de DG 500 een overland.

Marijke mee overland in DG-500.

5 Met de klok mee: Vivianne, Tina, Jitske en Ingrid.

6 3

Opening nieuwe hangaar Onze voorzitter, Willem Jan van Altena, was met zijn team een hele week druk in de weer om de hangaar om te toveren voor een buffet waar zo’n 200 vrouwen en mannen konden aanschuiven. Nadat wethouder Jan Rensen

5 Foto’s: Frans Guise

thermiek •

ZOMER 2009

Charlotte in DG-1000.

om 19 uur de officiële opening verrichtte en de hangaardeuren openschoven, kon iedereen genieten van een heerlijke hap in een sprookjesachtige omgeving. Ons clublid Matthijs Beekman speelde met zijn band gedurende het eten, waarna een ander clubthermiek •

ZOMER 2009

lid Pepijn Plezier als DJ wat meer geluid ging produceren. Tegen de achtergrond van een prachtig decor maakte Frans Guise een heleboel foto’s van al die fantastisch uitgedoste zweefvliegers.

7

8 en In kleploze Baby en in Tandem Tutor.

8

Het was een geweldige afsluiting van twee jaar bouwen door onze eigen clubleden aan onze nieuwe hangaar.

Deze avond bleek opnieuw dat we over zoveel getalenteerde leden beschikken die bereid zijn zich voor de club in te zetten! • 33

Sprookjesbal Een feest in de spiksplinternieuwe hangaar van de GoZC ter afsluiting van de NVVD 2009. Een sprookjesbal waarvan Frans Guise prachtige foto’s maakte. Iedere gelijkenis met werkelijk bestaande personen berust op toeval. Is dit zweefvliegen?

Ja, dit is ook zweefvliegen!

34

thermiek •

ZOMER 2009

thermiek •

ZOMER 2009

35

boekbespreking

boekbespreking

kort

Zweefvliegclub lierbedrijf technicus

Bliksems nog aan toe!

M

isschien goed om nog even te denken aan bliksemg@xs4all.nl: Heb met blikseminslag en andere enge natuurelektrieke effecten te maken gehad bij het zweefvliegen? Meld dat dan vooral bij bliksemg@xs4all.nl Je ervaring kan nuttig zijn voor de ontwikkeling van de KNMI voorspelling van Aircraft Induced Lightning (AIL), die nu operationeel is. We hopen daar t.z.t. ook een link mee te kunnen leggen om onze risico’s, o.a. aan de kabel, te kunnen beperken. Niet vergeten dus! •

DDI

startofficier

startadministratie vliegtuigduwer

lierman

kabelrijder

vlieger

chutevouwer

kabelafhaker

tiploper

lichtgever

Wie doet wat in een zweefvliegbedrijf?

E Ja, leg dat maar eens uit aan een wildvreemde. Een organigram kan helpen.

B

ij het briefen van passagiers wilde ik uitleggen hoe het zweefvlieg lierbedrijf is georganiseerd. Maar nergens in de bekende literatuur vond ik daarover een publicatie, dus heb ik laatst zelf maar een organigram opgesteld.

Misschien dat anderen er ook wat aan hebben bij hun uitleg aan buitenstaanders: Taakverdeling De DDI is eind verantwoordelijke voor het vliegbedrijf. De technicus is eindverantwoordelijk voor de vliegtuigen.

Een vakkundig startofficier kan de start productie soms wel verdubbelen door er voor te zorgen dat iedereen tijdig zijn werk doet. Vaak voert hij tegelijk de administratieve taak uit, maar een aparte functie hiervoor verlaagt zijn werkdruk tijdens een drukke dag. De startofficier zorgt dat de lierman tijdig afgelost wordt. En het lieren loopt vlotter als er iemand is om de chutes te vouwen. Ook het kabelrijden gaat sneller als er direct, door een man of twee afgehaakt wordt. De vlieger stuurt de tiploper aan en de tiploper de lichtgever. Na instructie zouden passagiers zelf eventueel de belangrijke taak van vliegtuigduwer kunnen uitvoeren.

36

En toch flexibel Het is te overwegen de kabelafhakers direct onder de startofficier te plaatsen.

Of de lichtgever boven de lierman. Je zou voor elke kist een hoofd-vliegtuigduwer kunnen benoemen die duwgroepen managet, om de startofficier te ontzorgen. Zweefvliegers rouleerden al functies lang voordat Toyota de voordelen hiervan uitvond. Dit organigram laat een veel voorkomende organisatie zien, maar er kan per uur gereorganiseerd worden. Dit alles met het gezamelijk doel nog meer starts uit een dag te halen, waarbij veiligheid centraal blijft staan. Zo ziet de passagier de professionaliteit van het zweefvliegbedrijf en waardeert zijn startje nog meer. • Rob Kaptein, ZHVC

Webadres simulatie FLS-Disk/FLS-Ring

‘Beyond Gliding Distance.

Stepping out of your comfort zone’

Fotowedstrijd 2008, Simon Swart.

Old fellows never die! ZC Den Helder.

r zijn al aardig wat boeken over zweefvliegen verschenen, maar deze is dan is toch wel weer erg nuttig.

Als aanvulling op de standaardboekjes van onze vliegopleiding is het speciaal geschreven voor de GPL-houder die graag overland zou willen, maar (nog) niet durft. Maar ook voor de overlandvlieger met wat meer ervaring. Een fraaie aanvulling ook op het vermaarde ‘Streckensegelflug’ van Reichmann.

De auteur Flavio Formosa is lid van de Italiaanse Commissie voor Instructie en Veiligheid en schreef het boek zelf in het Engels. Hierdoor is het taalgebruik soms merkwaardig, maar de bedoeling blijft steeds volkomen duidelijk. Een hoop vooral praktische info over het mooiste deel van onze sport. Veel wisten we al, of hoorden we te weten!

Veel nieuwe zaken worden op een duidelijke manier gebracht, zoals buitenlandingen, polaires, veiligheid, strategieën voor kruisen en klimmen, maar ook het leren lezen van de bewolking en het terrein, psychologie en fysiologie, het optimaliseren van je kist en de analyse van de vlucht achteraf. Foto’s en figuren verduidelijken een en ander.

Ik heb het met plezier gelezen en er weer wat bijgeleerd. • Bruno Zijp Flavio Formosa, ‘Beyond Gliding Distance, stepping out of your comfort zone’. Uitgave: Thin Air Project.

211 pag. A5, Engels, tekeningen, foto’s, kleur. Bij Afdeling Zweefvliegen, € 35 per stuk incl. verzendkosten. Bestellen via www.zweefportaal.nl/bestellen thermiek •

ZOMER 2009

E

ELZC 75 jaar

Christian Moullec met ganzen.

Foto: Henk Tito.

29 en 30 augustus Open Dagen

D

e Eerste Limburgse Zweefvlieg Club (ELZC) uit Schinveld viert haar 75jarig bestaan. In 1934 deden enkele luchtvaartenthousiasten vanaf de Heksenberg in Heerlen hun best om een paar seconden door de lucht te zweven.

Nu is de ELZC uitgegroeid tot een vitale vereniging, waar je de zweefvliegsport op ‘hoog niveau’ kunt beoefenen. Velen haalden bij ons hun brevet. Jongeren vonden van hieruit ook hun weg naar de opleiding tot verkeersvlieger. Voor ouderen is de ELZC een hechte vriendenclub. Een bijzonderheid: als middelgrote zweefvliegclub in de Euregio Maas-Rijn onderhouden we ook buitengewoon goede contacten met zusterclubs in de aangrenzende landen.

Milieuvriendelijke vliegshow De ELZC heeft haar thuisbasis middenin het grensoverschrijdende natuurpark Roode Beek, tussen Schinveld (NL) en Gangelt (DE). Samen met de gemeente Onderbanken koesteren we deze prachtige locatie. Natuur en zweefvliegen gaan hier uitstekend samen. En het is meer dan logisch, dat we ons 75-jarig bestaan niet met een luidruchtige vliegshow vieren. In plaats daarvan zullen we het publiek tonen dat een technisch georiënteerde sport heel goed samengaat met een groot milieubesef. Tijdens thermiek •

ZOMER 2009

de Open Dagen op 29 en 30 augustus gaan we een scala aan zweefvliegtuigen voorvliegen, van oud hout tot supermoderne kisten. Een aantal spectaculaire acts en demonstraties zullen het publiek de veelzijdig van de amateurvliegsport tonen, zonder het milieu te belasten. Daaronder de Franse vogelbeschermer Christian Moullec, die in zijn deltavlieger met wilde ganzen samen vliegt. • René Wielders

Dagprogramma Open Dagen: 29 en 30 augustus, Schinveld 08:00 – 09:00 09:00 – 10:30 10:30 – 11:00 11:00 – 13:00 13:00 – 14:00 14:00 – 15:00 15:00 – 16:00 16:00 – 17:00 17:00 – 18:00 18:00 – 20:00 20:00 – 21:00 21:00 – 21:30

Briefing + opzetten vliegbedrijf Starten vliegbedrijf + opbouwen oldtimers Officiële opening met modelzweefvliegers Kennismakingsvluchten met o.a. olttimers Demonstratie Moullec (ganzen) Kennismakingsvluchten met o.a. olttimers Demonstratie Nimbus + elektrische zwever Kennismakingsvluchten met o.a. olttimers Demonstratie Moullec (ganzen) Vrij vliegbedrijf Start ballonvaarders vanaf Schinveld Debriefing en afsluiting

Meer informatie op www.elzc.nl

r is een iets verbeterde versie beschikbaar van het simulatieprogramma voor de in vorige ‘Thermiek’ (2009-1, pag. 30-32 ) beschreven FLSdisk en FLS-ring. Dit zijn hulpmiddelen voor het aflezen van Flight Levels van ‘gewone’ zweefvlieg hoogtemeters. Bij alle gebruikelijke QNH-waarden bepaal je zo heel eenvoudig de exacte (QNH-) hoogte boven zeeniveau van luchtruimbegrenzingen uitgedrukt in Flight Levels. Het programma kun je downloaden van: http://demonstrations.wolfram. com/SailplaneAltimeterToolsToShowFlightLevels/ •

Turbulentie werd Steve Fosset fataal

T

urbulentie terwijl hij dicht bij een berghelling vloog, is Steve Fossett waarschijnlijk fataal geworden. Dat maakte de National Transportation Safety Board (NTSB) op 9 juli bekend.

Multimiljonair Fossett (63), houder van een reeks wereldrecords in zweef- en motorvliegen, ballonvaren en zeilen, verdween 3 september 2007 spoorloos op een vlucht vanaf de Barron Hilton’s Flying M Ranche in Nevada. Op 7 oktober 2008 vond een wandelaar in de bergen ten westen van Mammoth Lakes een tas met papieren van Fossett. In een helling, ruim 3.000 m hoog, werd daarna ook het vliegtuigwrak gevonden. Evenals botten, die met DNA tests geïdentificeerd werden als van Fossett. Het NTSB vermoedt plotselinge daalsnelheden in turbulentie, die Fossett zelfs op vol motorvermogen niet had kunnen compenseren. Uitvoerig rapport op ongevalsdatum in Monthly List op www.ntsb.gov/ntsb/ (FS).

37

brevetten

europese regelgeving Fr a nso i s va n Ha aff

Brevetten Overzicht van 28.11.2008 tm 14.06.2009 Voor brevetaanvragen, insignes en oorkonden zie de ‘Wegwijzer’ op pag. 2 onder het subkopje ‘Brevetkosten’.

8573

H.J. Kruizinga

NNZC

Zilveren brevet

8569

R. van Loon

WBAC

Nr.

Naam

Club

8572

S. Luimes

VC Teuge

3259

E.C. Bosje

ACvZ

8574

P.C.M. Maas

VC H’stede

3257

B. Broere

EZAC

8578

J. Meesters

AC Salland

3255

B.G. van de Bunte

VC Teuge

8582

A.W. Prins

GLC Ill

3253

T.A. Fiat

NNZC

8579

T.P. Rila

VC H’stede

3258

L. Grootoonk

NNZC

8583

M. Vellinga

VC Teuge

3260

H.J. Lakeman

VC Teuge

8581

M.P. de Vries

GLC Ill

3252

B.A.P. Papen

VZC

3261

A. Schuitmaker

DSA

3254

R. Siemelink

AC Salland

3256

H.T. Tomesen

GAE

Zilveren afstand

Sportlicentie Zilveren, gouden en diamanten brevetten of onderdelen daarvan zijn FAI-brevetten.

De registratie hiervan is gedelegeerd aan de nationale aeroclub. Wanneer je een aanvraag indient voor een brevet, dien je in het bezit te zijn van een zogeheten sportlicentie. Een sportlicentie kost € 8 en is verkrijgbaar bij de ledenadministratie van de KNVvL. Zie voor het adres de ‘Wegwijzer’ op pagina 2 onder het

Km

Naam

Club

125.1

A.B. Batenburg

ACvZ

52

P. Bookelman

EZZC

Gouden afstand

70.5

E.C. Bosje

ACvZ

Km

134.8

B. Broere

EZAC

328.3 J.H. Maarseveen

ACvZ

62.7

B.G. van de Bunte

VC Teuge

316.6

ZES

63.2

T.A. Fiat

NNZC

307.8 B.A. Schoemaker

129.8

P.F. Litz

bevordert vliegen van zilveren, gouden en diamanten brevetten met logger en aanmelding via de website www.knvvl.nl/ zweefvliegen/csz/. Daar vind je de benodigde informatie voor vlieger en sportcommissaris en de sinds 1 oktober 2004 geldende Code Sportief.

B-brevet Nr.

Naam

Club

13471 K. van Bergen

GoZC

13477 P.J.S. Breur

VC H’stede

13470 T. Burnet

GLC Ill

13468 K.M. Galama

AC Salland

13473 P.R. van Horssen

ZHVC

13469 R. van Loon

WBAC

13472 S. Luimes

VC Teuge

13474 J. Meesters

AC Salland

13476 A.W. Prins

GLC Ill

13467 T.P. Rila

VC H’stede

13475 R. Smit

GLC Ill

13478 M. Vellinga

VC Teuge

C-brevet Naam

Club

8571

K. van Bergen

GoZC

8576

W.H. Bitter

VC H’stede

8570

T. Burnet

GLC Ill

8577

Horssen P.R. van

ZHVC

8575

R.A. van Ierland

GLC Ill

8580

A.J. Klijnstra

NNZC

Gouden hoogte

R.J. van Rossum

ACvZ

Meter Naam

van de European Gliding Union (EGU).

Via de EGU en de NAC’s (Nationale Aëroclubs, bij ons de KNVvL) dragen

dat via Europe Air Sports bij EASA en tenslotte de Europese Unie belandt.

54

H.T. Tomesen

GAE

5.162

T.H.W. ten Haaf

KLu SSB

5.414

T.P.M. Warmerdam

EACzc

1 Club

Zilveren duur Uren

Naam

Club

Gouden brevet

5.13

F. Allonsius

EZAC

Nr.

Naam

Club

5.20

W. Bakker

EZZC

456

T.A. Kalsbeek

TZC

5.08

S.P.L.M. Bogers

WBAC

5.15

B.G. van de Bunte

VC Teuge

Diamanten afstand

5.14

R.M. Debertrand

VZC

Km

Naam

Club

5.22

T.A. Fiat

NNZC

510.7

J.A.M.M. de Groot

GLC Ill

5.10

H.J. Kruizinga

NNZC

163.7

T.M.J.A. Hendriks

EACzc

5.04

R. Lindenbergh

EZAC

502.5 H.J. Lakeman

VC Teuge

5.04

P.F. Litz

ZC Flevo

53.4

DSA

6.23

B.A.P. Papen

VZC

5.40

G.G. Schwarte

NijAC

Diamanten doelvlucht

5.23

H.H. Schwarte

NijAC

Km

5.17

P.L.J. Suijkerbuijk

ZES

328.3 J.H. Maarseveen

ACvZ

5.28

H.T. Tomesen

GAE

316.6

ZES

5.20

W. Westbroek

EZAC

307.8 B.A. Schoemaker

Zilveren hoogte

L.E.M. Smit

Naam A.C.M. Scheffers

Club

WBAC

Diamanten hoogte

Meter Naam

Club

Meter Naam

1.399

P. Bookelman

EZZC

5.162

T.H.W. ten Haaf

KLu SSB

1.205

E.C. Bosje

ACvZ

5.414

T.P.M. Warmerdam

EACzc

Club

2.004 B.G. van de Bunte

VC Teuge

1.131

VZC

Diamanten brevet

NNZC

Nr.

Naam

Club

7115

B.T. Renckens

ACvZ

1.466

J.J. Hammink

1.297

T.M.J.A. Hendriks

1.306

P.F. Litz

ZC Flevo

1.042

B.A.P. Papen

VZC

2.015

R. Siemelink

AC Salland

1.137

C.S. Vaartjes

DZC

1.292

O.J.C. Weisz

SZT

EACzc

Fotowedstrijd 2008, Arjan Scheffers.

Lierstart ASK-13 KLu zc De Peel.

38

voornaamste kost op bijeenkomsten

ZC Flevo

87.6

R.M. Debertrand

neerdaalt, vorm al geruime tijd de

WBAC

VZC

2.330 L. Grootoonk

Nr.

A.C.M. Scheffers

uitgebreide ontwerpnota’s van EASA

we bij aan het commentaar en advies Club

297.2 B.A.P. Papen

subkopje ‘Leden- en abonnementenadministratie’. De Commissie Sportzaken

Naam

De Europese regelgeving, zoals die in

EGU Congres 2009 in Helsinki O

p 28 februari en 1 maart hield de EGU zijn jaarlijkse congres, deze keer in Helsinki. Gastheer was de Finse Luchtvaartvereniging. Alle 25 bij de EGU aangesloten lidverenigingen waren vertegenwoordigd. Buiten was het tussen min 5 en 0 graden en sneeuwde het licht. Binnen werd soms verhit gediscussieerd, over al die Europese, administratieve zaken die aandacht behoeven.

Mooie voorbeelden zijn de minimum leeftijd voor solo vliegen, wolkenvliegen en de vraag of huisartsen medische keuringen mogen doen. Onze Afdeling Zweefvliegen werd vertegenwoordigd door Charles de Leeuw als ‘representative’ en door ondergetekende als ‘observer’. De voertaal in de EGU is Engels, maar het is leuk te horen hoe andere talen gebruikt worden, afhankelijk van de situatie.

Handen vol aan NPA’s Vanzelfsprekend vormden de plannen van de European Aviation Safety Agency (EASA), gepubliceerd in zogenaamde Notices of Proposed Amendment (NPA), de hoofdmoot van de agenda. Deze NPA’s worden door de EGU van commentaar voorzien, namens al haar 82.000 leden. De sluitingsdatum van NPA 2008-17 over brevettering was net voorbij. NPA 2008-22, die globaal over opleidingsinstellingen gaat, zogenaamde competente autoriteiten, moest voor thermiek •

ZOMER 2009

financiën en de samenstelling van het bestuur. President Roland Stuck werd opgevolgd door ‘treasurer’ Patrick Pauwels. Enkele dagen later kende de FAI aan Roland Stuck de Lilienthal medaille toe, wegens zijn zeer grote verdiensten voor de Europese zweefvliegerij. Secretaris werd Markus Gnaegi uit Zwitserland, penningmeester werd Robert Danewid uit Zweden, Technical Officer (TO) Airspace bleef Günter Bertram uit Duitsland, TO Airworthiness and Maintenance werd Howard Torode uit Engeland, TO Operations werd Henrik Svensson uit Zweden en Meike Müller uit Duitsland bleef TO Licensing.

15 april 2009 becommentarieerd worden.

Daarna komt bijvoorbeeld nog een NPA over operatiën aan de beurt. Omdat deze documenten nogal erg lijvig en niet direct overzichtelijk zijn, heeft de EGU hier haar handen aan vol. Het wordt tijd voor een professionele kracht, die met een bijdrage van één euro per zweefvlieger betaald zou kunnen worden.

Nieuwe brevetten in 2012 Bij de brevettering gaat het om de twee toekomstige zweefvliegbewijzen, het Leisure Pilot’s Licence (LPL) en het Sailplane Pliot’s Licence (SPL). Tegen de naam LPL is bezwaar aangetekend omdat hij geen recht doet aan het sportieve element van het zweefvliegen.

Het LPL kent een sub-ICAO medische keuring, maar is verder gelijk aan het SPL, dat aan de eisen van ICAO voldoet.

Verheugend is dat een aantekening voor de Touring Motor Glider op het LPL en SPL mogelijk zal zijn. Beide bewijzen zouden in 2012 geïntroduceerd moeten worden.

Onderhoud, luchtruim en ‘operations’ Op de agenda stonden verder de technische zaken zoals de implementatie van ‘Part M’, bij de technici welbekend, het luchtruim, en ‘operations’. Bij het luchtruim spelen bekende zaken als de transponders, de afnemende hoeveelheid luchtruim waar zonder meer VFR thermiek •

ZOMER 2009

2

gevlogen kan worden en b.v. de radiobevoegdheid met zijn ‘Language Proficiency Check’. Operationeel spelen de vergrijzing, het langzaam afnemende aantal zweefvliegers en het niettemin toenemende aantal ongelukken. Alle presentaties staan op de website van de EGU, die makkelijk toegankelijk is via de website van onze Afdeling Zweefvliegen.

Patrick Pauwels EGU president Interne EGU-zaken betroffen de rapporten over 2008 van alle bestuursleden, de

1 EGU Congres in Helsinki.

Boekhouding op orde Natuurlijk werden de financiën doorgenomen. Namens de kascommissie verklaarde Charles de Leeuw de boekhouding keurig in orde. Het budget voor 2009 bedraagt zesentwintig duizend euro. Dat geld wordt o.m. besteed aan vergaderingen van het bestuur, die meestal in Frankfurt gehouden worden, aan het bijwonen van relevante seminars, congressen en workshops (Eurocontrol, EASA), aan reiskosten en aan het lidmaatschap van Europe Air Sports.

2 Roland Stuck (l) en Patrick Pauwels (r) bij overdracht EGU-presidentschap.

Het volgende congres vindt eind februari 2010 plaats. Waar is nog niet bekend.

Volg informatie over de EGU en haar activiteiten ook op: www.egu-info.org •

Foto’s: Aldo Cernezzi

39

ongevallen & incidenten t e k en in g en : han s b oxem

Breukstukje

Commentaar Commissie: Doordat vrijwel direct na de lierstart aan het circuit werd begonnen, had de vlieger geen tijd om weer wat meer vertrouwd te raken met het onderhavige type, waardoor mogelijk enige stress optrad.

Voorts heeft het opereren van de personen in het landingsterrein te veel van de aandacht van de vlieger opgeëist. In gevallen als dit blijkt het van groot belang dat – zeker bij het naderen van een solist – het veld snel wordt ontruimd en dat hierover duidelijkheid wordt geboden aan de vlieger.

Voorts dient een prille solist extra te worden gebrieft over de uitwijkmogelijkheden voor het geval dat het normale landingsterrein niet beschikbaar is.

Beknopte verslagen zweefvlieg-ongevallen en -incidenten, vrijgegeven door de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) en waar nuttig voorzien van commentaar door de Commissie Breukstukje, subcommissie van de Commissie Instructie & Veiligheid.

Grob Astir CS Jeans; Vliegveld Terlet, 19 mei 2007 Na drie checkvluchten met een instructeur kreeg een leerling toestemming tot het maken van een solovlucht. De lierkracht was volgens de vlieger af en toe onvoldoende, zodat hij een hoogte van slechts ca. 270 m bereikte. Bij gebrek aan thermiek ging hij kort daarna het circuit beginnen, en wel op ca. 220 m hoogte. Tijdens het vliegen van het rugwindbeen zag de vlieger dat twee toestellen bezig waren te landen aan weerszijden van het doellandingsveld en met een tussenruimte van naar hij schatte anderhalf à twee spanwijdtes.

Volgens de instructeur was de tussenruimte ongeveer twee spanwijdtes. Bij het indraaien naar het basisbeen kreeg de vlieger de indruk dat de bestuurders van de terughaalauto’s en de piloten van de gelande toestellen hem niet hadden opgemerkt daar zij niet duidelijk aanstalten maakten om het veld vrij te houden. In het naderingsbeen vloog hij volgens de instructeur zo’n 100 km/h in

40

verband met turbulentie, overeenkomstig zijn briefing. Er was weinig remkleppen geselecteerd. De vlieger verklaarde dat hij de richting en dwarshelling goed in de gaten hield en ook aandacht schonk aan de vliegtuigen en personen in het landingsveld. Tijdens het afronden merkte hij dat de daalsnelheid minder was afgenomen dan verwacht. Daarop trok hij harder aan de stuurknuppel, maar op dat moment kwam het vliegtuig met de neus tegen de grond. Het stuiterde drie keer op voordat het tot stilstand kwam.

De instructeur meldde dat de neus van het vliegtuig op ca. vijf meter hoogte naar beneden ging in plaats van dat een meer horizontale stand werd aangenomen. Hierdoor liep de snelheid iets op en raakte de vliegtuigneus de hei voor het landingsveld. Ervaring vlieger: totaal 106 starts, 22 h; type 3 starts, 18 min. Persoonlijk letsel: rugpijn, geen blijvend letsel. Schade aan vliegtuig: kap versplinterd, romp op diverse plaatsen gescheurd, richtingsroer afgescheurd. (OVV 2007045).

Grob Astir CS Jeans, 19 mei 2007.

Glas-Dirks DG-500 Elan; Vliegveld Blaubeuren (DE), 5 augustus 2008 In het kader van zijn opleiding tot instructeur maakte de gezagvoerder een stagestart met een leerling. Het grootste deel van de vlucht werd uitgevoerd door de voorin zittende leerling en verliep goed. Wel wezen tijdens de start beide variometers achterin slechts + 3 m/s aan. Na het ontkoppelen toonden zij + 5 m/s. Het vermoeden dat de Braunschweig compensatiebuis verloren was, werd achteraf niet bewaarheid. Gedurende de verdere vlucht werd steeds dalen aangegeven; in het naderingsbeen - 3 m/s.

Voorts viel de trillende naald van de hoogtemeter achterin op. Tijdens het draaien van enige bochten stelde de aankomende instructeur vast dat de aanwijzing van de snelheidsmeter overeenkwam met de neusstand van het vliegtuig, maar niet met het geluid.

Dit weet hij aan zijn dichtzittende oren.

De roerkracht werd als normaal ervaren.

In het rugwindbeen vloog een ander toestel voor de DG 500, waarbij kon worden geverifieerd dat hoogte- en snelheidsaanwijzing (90 à 95 km/h) ongeveer juist moesten zijn. De leerling maakte de bocht naar het naderingsbeen met een snelheid van 100 km/h.

Afgesproken was dat de leerling de landing zelfstandig zou uitvoeren, behoudens het bedienen van de remkleppen, wat de instructeur voor zijn rekening zou nemen. Bij het openen van de kleppen was de snelheid nog

thermiek •

ZOMER 2009

steeds 100 km/h. Toen de hoogte voldoende was afgenomen werd de kleppenopening teruggebracht tot een derde tot half, waarbij de snelheidsmeter 100 km/h bleef aanwijzen. Op een hoogte van 4 à 5 m viel het de instructeur op dat de daalsnelheid ineens erg hoog werd, ondanks de onveranderde neusstand en snelheidsaanwijzing.

Daarop heeft hij de besturing overgenomen met de bedoeling correct af te ronden en af te vangen. Om de daalsnelheid te verminderen heeft hij de knuppel volledig naar achteren getrokken, waar het vliegtuig echter niet op reageerde. Terwijl de knuppel geheel getrokken was, maakte het toestel een harde klap en zakte het door het wiel.

Iets later bewogen de pedalen, wat wees op een dislocatie van de staart.

Tijdens het schuiven (ca. 110 m) van de romp over de grond, kwam ook de linkertip hiermee in aanraking. Ervaring instructeur: totaal zweefvliegen 478 starts, 134 h; type 114 starts, 28 h, TMG 3/4 h. Persoonlijk letsel: instructeur: nek- en rugklachten, maar geen blijvend letsel; leerling: geen. Schade aan vliegtuig: staart afgebroken, stabilo beschadigd, wielarmen uitgeknikt (OVV 2008090).

Commentaar Commissie: De instructeur in opleiding kon geen verklaring vinden voor het doorzakken van het vliegtuig vlak voor de landing, daar neusstand en snelheidsaanwijzing zijns inziens correct waren. Windschering – die op dit veld nogal eens optreedt – zou oorzaak kunnen zijn geweest van een flinke vermindering van de vliegsnelheid, en daarmee van het overtrekken en het plotseling doorzakken van de kist. Niettemin was het, gelet op de storingen bij de pneumatische instrumenten tijdens de vlucht, verstandiger geweest een ruimere marge in acht te nemen, i.c. de leerling een iets hogere landingssnelheid te laten aanhouden, of dit desnoods zelf te doen door de besturing eerder over te nemen. Mogelijk wees de snelheidsmeter tijdens de daalvlucht te hoog aan ten gevolge van een verstoppinkje in de statische buis. Voorts dienen bij een overtreksituatie forse stuurbewegingen, zoals de knuppel geheel trekken, achterwege

thermiek •

ZOMER 2009

te blijven. Het enige wat men onder deze omstandigheden kan doen is de kleppen terstond sluiten en rustig trachten zo horizontaal mogelijk te vliegen. Zie hiervoor in ‘Thermiek’ 1-09 van februari 2009 het artikel ‘Laag bij de grond vliegen’, onder de tussenkop ‘Lage snelheid op lage hoogte’.

PZL-Bielsko SZD-50-3 ‘Puchacz’; La Motte du Caire (FR), 30 augustus 2008 Voor de start voerde de leerling een correcte cockpitcheck uit, waarbij werd vastgesteld dat de kapsluiting zowel voor als achter geborgd was. Tevens werd de borging van de noodafworp gecontroleerd. Ter afsluiting van een vlucht van ca. vijf uur werden werden enige slipoefeningen gedaan. Bij de derde slip over de linkervleugel vloog de voorste kap plotseling open en sloeg hard tegen de rechterzijde van de romp. De kapotte kap werd door de leerling weer op zijn plaats gebracht en vergrendeld. Daarna werd een zo groot mogelijke snelheid tegen de wind in gevlogen en veilig geland. Het was tijdens vorige vluchten al opgevallen dat de vergrendeling van de kap weinig weerstand bood bij het openen.

Ervaring instructeur: totaal 1.570 starts, 718 h; leerling: totaal 200 starts, waarvan 40 solo, 55 h. Persoonlijk letsel: geen. Schade aan vliegtuig: kap zwaar beschadigd (OVV 2008109).

Commentaar Commissie: Een borging van de kapsluiting moet goed blijven functioneren, zowel onder belasting als

PZL-Bielsko SZD-50-3 ‘Puchacz’, 30 augustus 2008.

bij trillingen ten gevolge van turbulentie of een losgelaten stroming tijdens het slippen. Daar in voorgaande dagen reeds twijfel was gerezen over een goede werking van de borging, had een technicus hiernaar moeten kijken.

Tevens zouden zulke incidenten zo snel mogelijk moeten worden gemeld bij de fabrikant.

PZL-Bielsko SZD-51-1 ‘Junior’; Vliegveld Castricum, 19 oktober 2008 Aan het eind van een overigens normaal verlopen vlucht opende tijdens het vliegen van het naderingsbeen op 60 meter hoogte de kap zich plotseling, waarbij het vangkabeltje brak. De vlieger schonk hier weinig aandacht aan en concentreerde zich vooral op de landing.

Deze was aangevlogen en niet afgevangen, maar er was geen sprake van een harde landing. De kapsluiting was recentelijk vervangen, maar ook daarna bleek zij niet duidelijk een klik te geven bij het borgen. Ervaring vlieger: totaal 151 starts, 35 h; type 50 starts, 6 h.

Persoonlijk letsel: geen. Schade aan vliegtuig: geen (OVV 2008130).

Commentaar Commissie: De solist liet zich terecht niet afleiden en bleef zich richten op een veilige landing. Bij de Junior zijn al meer problemen met de kapsluiting vastgesteld. Tijdens het bedienen van de remkleppen is het niet denkbeeldig dat – vooral wanneer wijde kleding wordt gedragen – de kapsluiting naar voren uit haar borging wordt gehaald.

41

secretariaten

statistiek Clubsecretariaten welke zijn aangesloten bij de KNVvL, Afdeling Zweefvliegen:

Brabant

Voorvallen in 2008

Behaalde brevetten per club in 2008 Club BBR CBR DBR AC Salland 5 2 2 AC Valkenburg 1 ACN ACvZ 1 3 DSA DZC EACzc 1 ELZC 1 1 EZAC 1 1 1 EZZC FAC 3 3 1 GAE 5 5 GLC 5 2 1 GeZC 4 3 2 GoZC 2 3 1 Klu SBB KeZC 1 1 NNZC 7 3 2 NijAC 2 SZT 2 2 TZC 2 2 2 VC Haamstede 4 7 2 VC Hoogeveen 1 3 2 VC Teuge 3 VMZ 2 2 VZC 1 WBAC 2 3 ZC Deelen 1 2 ZC Den Helder 1 1 ZC Flevo ZC NOP 1 1 ZCR ZES 1 ZHVC 2 2 ZVC Volkel 1 1 Totaal 50 52 31

DAF DDR DHT EBR 1 4 1 1 1 1 1 6 3 5 1 2 1 1 1 1 1

BBR CBR DBR DAF

D-duur D-hoogte E-brevet E-afstand

B-brevet C-brevet D-brevet D-afstand

DDR DHT EBR EAF

2 1 2

1 2

2 1 1

1 3 3

1 5 2

1 2 4

EAF

2 2

EHT 2

1

FBR

FAF 1

FDL 2 2 2

1

FHT

1

1 1

1

1

1 1

1

1

1

1 1

1 1

1 1

1 1

2 2 3 2 3 3 1

2 2 2 2 2 2 3

1 1 3 3 6 5 5

2 1 1

2

1 2

2 1 1

2 1 1

1

1 2 2

2 1 1

1 1 1

1

1 1

1

1 1 40

1 2 2

1 1 43

52

3 EHT FBR FAF FDL

19

5

3

10

E-hoogte FAI-brevet F-afstand F-doel

1

19

4

I

n het afgelopen jaar zijn in totaal 16 voorvallen met zweefvliegtuigen en 3 met TMG’s gemeld bij de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV). Een aantal, vergelijkbaar met dat van voorgaande jaren. Gelukkig had geen van de voorvallen ernstig lichamelijk letsel tot gevolg. Opvallend was het aantal overtrekken bij een probleem met de lierkracht op geringe hoogte. Tussen haakjes de cijfers van 2007.

Tot. 19 3 7 26 4 1 9 2 7 6 14 10 13 21 15 2 3 21 9 15 13 27 22 15 5 6 6 6 2 3 5 2 2 4 4 331

Zweefvliegtuigen Onderverdeeld naar fase van de vlucht Start 4* (2) Vlucht 4** (1) Landing lokaal 6 (6) Idem na overland 2 (7) Persoonlijk letsel Fataal 0 (1) Ernstig 0 (3) Geen of licht 16 (12) Materiële schade Aanzienlijk 6 (10) Gering 7 (5) Geen 3 (1) * 1x tweede kabel over het vliegtuig heen ** 3x kap open; 1x stick geblokkeerd TMG Persoonlijk letsel Fataal Geen of licht Materiële schade Aanzienlijk Gering/geen:

FHT F-hoogte KKM 1.000km

0 3 2 1

(0) (4) (0) (4)

Starts en uren per club in 2008 Club AC Salland AC Nistelrode AC Valkenburg Amsterdamsche CvZ Delftsche StudA Drienerlose ZC Eindhovense ACzc Eerste Limburgse ZC Eerste Zeeuws-Vlaamse AC Eerste Zaanse ZC Friese Aero Club Gelderse ZC Gilzer LC ‘Illustrious’ Gliding Adventures Europe Gooise ZC Groninger Studenten AC

42

Starts 7.890 2.783 1.251 5.355 2.010 1.282 3.777 4.021 3.723 2.020 2.104 3.454 2.846 2.813 4.524 469

Uren 3.711 1.250 1.175 3.115 559 544 1.275 1.117 1.203 240 676 2.073 664 751 983 143

Kennemer ZC Leidsche Studenten AC Nijmeegse AC Noord Nederlandse ZC SZ Terlet Twentsche ZC Utrechtse Studenten AC* VC Haamstede VC Hoogeveen VC Teuge VC Midden-Zeeland Venlose ZC West-Brabantse AC ZC Ameland ZC Den Helder ZC Deelen ZC Flevo

2.958 117 3.414 3.325 10.800 2.697 0 5.973 2.472 3.559 981 3.216 3.315 542 3.777 2.453 4.241

585 28 988 1.216 2.800 1.510 0 1.031 2.174 1.412 688 1.567 1.716 83 826 904 1.151

ZC Noordoostpolder 2.608 ZC Rotterdam 760 ZC Volkel 3.395 ZC Eindhovense Studenten/ Klu De Peel 2.671 Zuidhollandse VC 2.075 ZC Texel 1.038 ZC Oost-Nederland** 0 Totaal 116.709 Ter vergelijking 2007 2006

* **

126.118 115.397

648 473 1.278

Aeroclub Nistelrode T: (0412) 61 18 97 (HC) (uitsluitend za/zo) G.G. Korstanje Leeghwaterlaan 66 5223 BA Den Bosch T: (073) 621 54 69 E: secretariaat@ acnistelrode.nl Eindhovense Aeroclub ZC Vliegbasis Eindhoven T: (040) 292 05 74 (C) P. Zwart Postbus 789 5600 AT Eindhoven T: (040) 283 82 48 F: (040) 292 05 75 E: info@eaczc.nl Gilzer Luchtvaartclub ‘Illustrious’ Vliegbasis Gilze-Rijen T: (0161) 22 60 30 (C) A. Pijnenburg Postbus 141 5126 ZJ Gilze T: (013) 52 88 261 E: info@illustrious.nl

West-Brabantse Aeroclub Vliegbasis Woensdrecht, T: (0164) 61 52 01 (C) R.W. Reefman Postbus 79 4630 AB Hoogerheide E: secretaris@wbac.nl Zweefvliegclub Eindhovense Studenten Vliegbasis De Peel T: (0493) 59 96 11 (H) F. van Wouwe Willem Dudokweg 8 5624 KX Eindhoven T: (040) 245 62 34 E: frans.van.wouwe@ xs4all.nl Zweefvliegclub Volkel Vliegbasis Volkel T: (0413) 27 61 31 J. van Gerwen Udenseweg 23 5411 SB Zeeland T: (0486) 47 61 95 E: secretaris@zvcvolkel.nl Zweefvliegvereniging ‘Henri Bakker’ H. de Joode J.F. Kennedylaan 31 5263 AJ Vught T/F: (073) 656 18 34

910 445 319 0 42.231

Drenthe

Vliegclub Hoogeveen Vliegveld Hoogeveen, T: (0528) 26 46 00 (HC) P.A. Kroon Jacob Schorerstraat 6 9745 DA Groningen T: (050) 577 98 66 E: secretaris@ vliegclubhoogeveen.nl

43.017 37.351

club is niet actief geen vliegende leden

thermiek •

ZOMER 2009

Flevoland Zweefvliegclub Flevo Vliegveld Biddinghuizen T: (0321) 33 24 24 (H) J. Tonkens De Deel 37 8256 EM Biddinghuizen T: (0321) 33 18 71 E: secretaris@zcflevo.nl Zweefvliegclub Noordoostpolder Vliegveld de Voorst T: (0527) 20 13 64 R. van Pel Archipel 44-25 8224 HV Lelystad T: (0320) 24 26 10 E: secretariaat@zcnop.nl

Zweefvliegclub Deelen Vliegbasis Deelen J. Bins Postbus 8297 6710 AG Ede M: (06) 53 170 161 E: jbins@aaa-adm.nl Ledenadministratie: P. Berends Ringoven 61 6987 GD Giesbeek T: (0313) 63 20 50 Zweefvliegclub Oost-Nederland D. van Dam ’t Krijt 5 8181 TM Heerde T: (0578) 69 21 35

Groningen Friesland Friese Aero Club Vliegbasis Leeuwarden T: (058) 234 62 95 M. van Waveren Postbus 582 8901 BJ Leeuwarden T: (058) 215 30 55 E: secretaris@ frieseaeroclub.nl Zweefvliegclub Ameland Vliegveld Ballum Mw. J.C. Prins-’t Hart Makoré 13 3315 TX Dordrecht T: (078) 6144129 M: 06 25461393 E: info@zweefvliegen opameland.nl

Gelderland Gelderse Zweefvliegclub Nationaal Zweefvliegcentrum Terlet C.R. de Jong Vossenstaart 33 1273 TP Huizen T: 06 572 857 30 E: chris-willemijn. de.jong@wxs.nl Nijmeegse Aeroclub Zweefvliegveld Maldens Vlak T: (024) 358 02 05 W.J.M.C. Rutten Postbus 18 6580 AA Malden T: (024) 397 36 44 E: info@nijac.nl Vliegclub Teuge Vliegveld Teuge T: (055) 323 85 86 (HV) of (055) 323 14 48 (C) J.P van Duijn Hardsteen 61 2719 TJ Zoetermeer T: (079) 321 31 65 0f 06 232 198 68 E: secretaris@zweven.nl

Groninger Studenten Aeroclub Vliegveld Surwold (D) T: 0049 (0)496 51 079 Mw. A.M. Van der Meer Postbus 719 9700 AS Groningen T: (050) 3184027 M: (06) 112 770 25 E: info@ zweefvliegvakantie.nl Noord Nederlandse Zweefvliegclub Zweefvliegterr. Veendam T: (0598) 62 32 59 E.J. Klijnstra Beverhof 195 9675 NN Winschoten T: (0597) 42 41 02 M: 06 188 481 24 E: e.j.klijnstra@wxs.nl

Internet zweefvliegclubs zijn aanklikbaar via het menu van www.zweefportaal.nl

Eerste Zaanse Zweefvlieg Club Terrein de Brabantse Landbouw, Oude Schulpweg, Castricum T: (0251) 65 16 26 (za/zo/feestdagen) P.M. Hendriks Honthorstlaan 264 1816 TK Alkmaar T: 06 271 838 58 E: secretaris@ezzc.nl Gooise Zweefvliegclub T: (035) 577 13 53 Vliegveld Hilversum T: (035) 577 12 09 P. Vincent Noodweg 49 1213 PW Hilversum E: secretaris@gozc.nl T: (033) 253 40 15 Zweefvliegclub Den Helder Vliegveld Wieringermeer T: (0227) 57 73 00 J. Hollenberg Zweefvliegclub Den Helder Postbus 38 1740 AA Schagen T: (0227) 57 73 00 E: zcdenhelder@hetnet.nl

Limburg Eerste Limburgse Zweefvliegclub Vliegveld Schinveld T: (045) 564 16 51 R. Kaufholz Leiffenderhofweg 3 6451 PR Schinveld E: bestuur@elzc.nl T: 06 170 141 20 Venlose Zweefvliegclub Vliegveld Venlo T: (077) 351 40 50 b.g.g. (077) 354 82 77 R. Werts Postbus 393 5900 AJ Venlo T: (077) 465 12 67 E: rwerts@planet.nl

Noord-Holland Amsterdamsche Club voor Zweefvliegen Vliegbasis Soesterberg T: (0346) 33 69 11 J.W.T. van Ooijen Aalsmeerderweg 75 1432 CH Aalsmeer T: 06 261 606 60 E: ooyen01@raket.nl

Utrecht

Alle homepages van

Zweefvliegclub Texel T: (0222) 31 14 67 (H) J.A. Frederici Sluyscoog 56 1791 WT Den Burg T: (0222) 31 35 12

Overijssel Aeroclub Salland Vliegveld Salland, T: (0572) 37 15 43 B. de Bruin Gouverneurlaan 23 8016 BK Zwolle T: (038) 465 20 49 E: secretaris@ aeroclubsalland.nl Drienerlose Zweefvliegclub V. Gadgil Sportcentrum Universiteit Twente Postbus 217 7500 AE Enschede T: 06 453 844 80 E: secretaris@ vleugellam.nl Twentsche Zweefvliegclub Vliegbasis Twenthe T: (053) 480 69 11 J.M. Kamermans P. Potterstraat 26 7471 XJ Goor T: (0547) 274 770 E: secretaris@tzc.aero

Utrechtsche Studenten Aeroclub

Zeeland Eerste Zeeuws-Vlaamse Aeroclub Vliegveld Smitschorre, Axel T: (0115) 56 20 66 A. Lindenbergh Akkerwindeweide 41 3448 EJ Woerden T: (0348) 78 68 11 E: secretaris@ezac.nl Vliegclub Haamstede Vliegveld Haamstede T: (0111) 65 35 57 Mw. E. VrijenhoekDen Hollander Postbus 83 4328 ZH B-Haamstede T: (076) 522 66 28 Ma tm vr na 18.30 uur E: secretariaat@vch.nl Vliegclub M-Zeeland Vliegveld M-Zeeland T: (0113) 61 25 28 (HD) T: (0113) 61 36 47 (C) P.G. Strayer Vlasakkers 1a 4328 CH B-Haamstede T: (0111) 652577 E: secretaris_vmz@ zeelandnet.nl

Zuid-Holland Aeroclub Valkenburg Vliegbasis Valkenburg T: (071) 401 65 55 J.J. Breuers Lodewijkstraat 47 3417 VD Montfoort T: (0348) 47 52 13 M: 06 536 246 12 E: secretaris@ ac-valkenburg.nl Stichting Luchtsport Centrum Valkenburg P.S.J. Kaatee Klaverweide 25 2272 VV Voorburg T: (070) 317 87 59 E: peter.kaatee@wxs.nl Delftsche Studenten Aeroclub Nationaal Zweefvliegcentrum Terlet J.F.W. Mohrmann DSA Postbus 2915 2612 CX Delft T: (015) 215 00 36 i.g.v.n. 06 383 153 97 E: dsa@oli.tudelft.nl Kennemer Zweefvliegclub Vliegveld Langeveld T: (0252) 37 34 03 G. Hollinger Vogelaardreef 21 2204 AA Noordwijk T: (0252) 68 95 83 E: secretaris@kzc.nl

Leidsche Studenten Aeroclub Vliegbasis Valkenburg H.M. van Putten Da Costastraat 9 2321 AJ Leiden E: hmvanputten@ planet.nl Zuidhollandse Vliegclub Marine Vliegkamp Valkenburg T: (071) 407 46 90 (C) J.A. Bartels Siegenlaan 43 2231 PB Rijnsburg T: (071) 408 07 29 E: zhvc@planet.nl Zweefvliegclub Rotterdam Vliegbasis Deelen L. Meenk Klaverstraat 79 3572 VG Utrecht M: (06) 51 37 99 34 E: info@zcrotterdam.nl

Militaire Clubs KLu ZC Deelen Vliegbasis Deelen T: (026) 371 89 11 E.L. Kwant Wittgensteinlaan 119 1062 KC Amsterdam T: (020) 489 70 98 Klu ZC Eindhoven zie Eindhovense Aero Club zc KLu Zweefvliegclub Nieuw Milligen E.J. Harteman Moerstraatse Baan 152 4614 RC Bergen op Zoom KLu Zc de Peel Vliegbasis de Peel P.L.J. Suykerbuyk Postbus 5034 5800 GA Venray M: 06 281 401 14 E: secretaris@ kluzcdepeel.nl KLu Zweefvliegclub Soesterberg ‘Sicut Larus’ Vliegbasis Soesterberg T: (0346) 33 69 11 R. Berg Billitonkade 19 3531 TG Utrecht T: (030) 230 05 65 E: ronaldberg@ hotmail.com KLu Zweefvliegclub Woensdrecht Vliegbasis Woensdrecht T: (0164) 69 23 18 M. Boom Geutspolder 8 4617 MN Bergen op Zoom T: (0164) 23 94 83 LSK Zweefvliegclub Gilze-Rijen Vliegbasis Gilze-Rijen T: (0161) 45 18 51 J.P.F.H. Hermans (vz) Correspondentieadres: Raakheuvel 3 5685 BP Best T: (0499) 39 79 24 E: lsk_zc@onsbrabantnet. nl

Overige clubs Gliding Adventures Europe P. Tewes Poolsterlaan 34 5694 LE Son en Breugel T: (06) 11 51 89 41 E: secretaris@zweven.eu I: www.zweven.eu Vereniging Historische Zweefvliegtuigen Mw. C. van Beugen De Kievit 11 5864 BX Meerlo T: (0478) 53 26 26 E: secretaris@ zweefhist.nl Stichting Zweefvliegen Terlet Nationaal Zweefvliegcentrum Terlet Apeldoornseweg 203 6816 SM Arnhem T: 0900 - 44 36 435 Open: 9 - 12.30 uur E: sztinfo@terlet.org

Buitenlandse Aeroclubs British Gliding Association Kimberley House Vaughan Way, Leicester Leics LE1 4SE T: 0044 (0)1162 531 051 F: 0044 (0)1162 515 939 E: bga@gliding.co.uk I: www.gliding.co.uk Deutscher Aero Club eV Hermann-Blenk-Straße 28 38108 Braunschweig Duitsland T: 0049 (0)53 1235 400 F: 0049 (0)53 1235 4011 E: segelflug@daec.de I: www.daec.de Féderation Française de Vol à Voile 29, Rue de Sèvres 75006 Parijs T: 0033 (0)145 440 478 F: 0033 (0)145 447 093 Liga van Vlaamse Zweefvliegclubs Termikkelaan 9 2530 Boechout T: 0032 (0)34 543 334 F: 0032 (0)34 543 388 E: lvzc@online.be I: www. zweefvliegen.be Belgische luchtruiminfo: www.lvzc.be/luchtruim/ index.asp Mutaties z.s.m. doorgeven aan het Secretariaat Zweefvliegen.

(C) = clubhuis (H) = hangar (HD) = havendienst

43