ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน by titiworada1981

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

ก ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

คานา ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง โลกและการเปลี่ยนแปลง สาหรับนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 จัดขึ้นตามกรอบและมาตรฐานการเรียนรู้ของกลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์ โดยมีเนื้อหาสอดคล้องกับหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง โลกและการเปลี่ยนแปลง สาหรับนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 มีทั้งหมด 8 ชุด ดังนี้ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 1 ดิน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 3 ประโยชน์ของหิน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 4 แร่และการประยุกต์ใช้ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 5 เชื้อเพลิงธรรมชาติ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 6 ทรัพยากรน้า ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 7 โครงสร้างของโลก ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 8 การเปลี่ ยนแปลงขอ ง เปลือกโลก ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน เป็นชุดกิจกรรมที่ สร้างขึ้นเพื่อให้นักเรียนอธิบายกระบวนการเกิดหินประเภทต่างๆ วัฏจักรของหิน จาแนก ประเภทของหินในท้องถิ่น เข้าใจสมบัติของหินทางเคมีและกายภาพ โดยมุ่งเน้นให้ผู้เรียนได้ ศึกษาและฝึกปฏิบัติการเรียนการทดลองด้วยตนเอง รวมทั้งปลูกฝังจิตวิทยาศาสตร์ให้เกิด กับผู้เรียนและสามารถนาความรู้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจาวันได้ หวังเป็นอย่างยิ่งว่า ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน เล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อการเรียนการสอนได้เป็นอย่างดี ฐิติวรดา ศรีสุวรรณ์

ข ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน สารบัญ

เรื่อง คานา สารบัญ สารบัญภาพ คาแนะนาการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ คาชี้แจงสาหรับนักเรียน คาแนะนาในการปฏิบัติชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ คาแนะนาในการใช้ E - Book ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน แบบทดสอบก่อนเรียน บัตรเนื้อหาที่ 1 เรื่อง การเกิดหิน บัตรกิจกรรมที่ 1.1 เรือ่ ง ศึกษาลักษณะหินในท้องถิ่น แบบบันทึกกิจกรรมที่ 1.1 เรื่อง ศึกษาลักษณะหินในท้องถิ่น บัตรเนื้อหาที่ 2 เรื่อง วัฏจักรของหิน บัตรกิจกรรมที่ 2.1 เรือ่ ง ลักษณะของหิน แบบบันทึกกิจกรรมที่ 2.1 เรื่อง ลักษณะของหิน บัตรกิจกรรมที่ 2.2 เรือ่ ง วัฏจักรของหิน แบบบันทึกกิจกรรมที่ 2.2 เรื่อง วัฏจักรของหิน แบบทดสอบหลังเรียน กระดาษคาตอบ ภาคผนวก เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน และแบบทดสอบหลังเรียน บัตรเฉลยกิจกรรมที่ 1.1 เรื่อง ศึกษาลักษณะหินในท้องถิ่น บัตรเฉลยกิจกรรมที่ 2.1 เรื่อง ลักษณะของหิน บัตรเฉลยกิจกรรมที่ 2.2 เรื่อง วัฏจักรของหิน บรรณานุกรม

หน้า ก ข ค ง ฉ ช ซ 1 3 7 10 13 16 22 24 26 27 30 33 34 35 36 39 40 42

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

ค ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

สารบัญภาพ

ภาพที่

หน้า

แสดงลักษณะทั่วไปของหินชนิดต่างๆ

2 3 4 5

แสดงการเกิดหิน แสดงลักษณะทั่วไปของหินอัคนี หินตะกอน หินแปร แสดงวัฏจักรของหิน แสดงหินอัคนี

8 9 16 19

6 7

แสดงหินตะกอน แสดงหินแปร

20 21

ลักษณะของหินแต่ละภาพ

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน คาแนะนาในการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

คาชี้แจงสาหรับครู ชุดกิจ กรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่องโลกและการเปลี่ยนแปลง สาหรับ นักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ประกอบด้วยกิจกรรมต่างๆ สาหรับให้นักเรียนศึกษาหา ความรู้ด้วยตนเองโดยครูเป็นผู้เตรียมชุดกิจกรรม เตรียมชั้นเรียน เตรียมสื่อและอุปกรณ์ เป็นพี่เลี้ยงคอยดูแลและให้คาแนะนา ช่วยเหลือ โดยครูควรปฏิบัติดังนี้ 1. ศึ ก ษาคู่ มื อ ครู แผนการจั ด การเรี ย นรู้ และชุ ด กิ จ กรรมการเรี ย นรู้ วิทยาศาสตร์ เรื่อ งโลกและการเปลี่ยนแปลงล่วงหน้าอย่างละเอียดและ รอบคอบให้เข้าใจการสอน 2. เตรียมความพร้อมของชุดกิจกรรม วัสดุอุปกรณ์ สื่อต่างๆ ให้เพียงพอกับ จานวนนักเรียนและพร้อมก่อนเริ่มการเรียนการสอน 3. แบ่ ง นั ก เรี ย น เป็ น กลุ่ ม กลุ่ ม ละเท่ า ๆ กั น โดยคละความสามารถ รั บ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน 4. ครูแนะนาเกี่ยวกับการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่องโลกและ การเปลี่ยนแปลง 5. ก่อนจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้นักเรียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน 6. ชี้ แ จงให้ นั ก เรี ย นทราบเกี่ ย วกั บ บทบาทของนั ก เรี ย นในการเรี ย นรู้ ด้ ว ย ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง โลกและการเปลี่ยนแปลง

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

จ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

7. ดาเนินกิจกรรมตามขั้นตอนการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ (5E) 8. ขณะนักเรียนดาเนินกิจกรรม ครูควรสังเกตและให้คาแนะนาแก่นัก เรียน อย่างใกล้ชิด 9. ครูควรเน้นให้นักเรียนเก็บสื่อและอุปกรณ์ต่างๆ ให้เรียบร้อย 10. หลังจากนักเรียนได้เรียนด้วยชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรียบร้อย แล้วครูตรวจสอบผลงานนักเรียน บันทึกพฤติกรรมและความก้าวหน้าใน การเรียนของนักเรียน 11. หลังจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้นักเรียนทาแบบทดสอบหลังเรียน

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ฉ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

คาชี้แจงสาหรับนักเรียน 1. อ่านบัตรเนื้อหาและปฏิบัติงานตามบัตรกิจกรรมทุกขั้นตอน 2. ปฏิบัติกิจกรรมโดยทางานร่วมกันเป็นกลุ่มด้วยความตั้งใจ 3. นักเรียนปฏิบัติกิจกรรมและบันทึกผลการปฏิบัติกิจกรรมลงในบัตรกิจกรรม ให้เสร็จในเวลาที่กาหนด 4. นักเรียนควรปฏิบัติตัวในการทากิจกรรม ดังนี้ 4.1 มีความตั้งใจในการทางาน 4.2 ปฏิบัติตามหน้าที่ที่ได้รับมอบหมายอย่างเอาใจใส่ 4.3 ให้ความช่วยเหลือในการเตรียมการต่างๆ ของกลุ่ม 4.4 เป็นผู้ฟัง และผู้พูดที่ดีตามสถานการณ์ 4.5 สอบถามเพื่อนเมื่อมีข้อสงสัย 4.6 ยอมรับฟังความคิดเห็นของกลุ่ม 4.7 อธิบายงานให้เพื่อนฟัง 4.8 ให้กาลังใจเพื่อนและปฏิบัติต่อเพื่อนอย่างสุภาพ 4.9 มีความอดทนและมีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี 4.10 ทางานร่วมกับผู้อื่นอย่างมีความสุข 5. เมื่อปฏิบัติกิจกรรมเสร็จแล้วให้ช่วยกันเก็บบัตรต่างๆและอุปกรณ์สื่อการเรียน อื่นๆ ให้เรียบร้อย

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

ช ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

คาแนะนาในการปฏิบัตชิ ุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ 1. นักเรียนควรฟังคาอธิบายถึงความสาคัญและความจาเป็นของชุดกิจ กรรม การเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง โลกและการเปลี่ยนแปลง 2. นักเรียนควรศึกษาจุดประสงค์ในการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ จากครู 3. นักเรียนควรทาแบบทดสอบก่อนเรียน จานวน 10 ข้อ 10 คะแนน 4. นักเรียนปฏิบัติกิจกรรมตามลาดับจากคาแนะนาจากครู 5. เมื่อนักเรียนปฏิบัติชุดกิจกรรมครบทั้งชุดแล้ว นักเรียนควรทาแบบทดสอบ หลังเรียนซึ่งเป็นแบบเดียวกับแบบทดสอบก่อนเรียน

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ซ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

คาแนะนาในการใช้ E—Book ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง โลกและการเปลี่ยนแปลง สาหรับ นักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ทั้ง 8 ชุดนี้ ได้มีการจัดทาขึ้ น 2 รูปแบบ คือ แบบ รูปเล่มหนังสือ และ แบบ E - Book Online ซึ่งครูผู้สอน และนักเรียนสามารถศึกษา ค้นคว้า หาข้อ มูลได้ผ่านระบบ Internet โดยมีวิธีก ารเข้ าใช้งาน E - Book Online ดังนี้ 1. ใช้อุปกรณ์สื่อสาร อาทิ โทรศัพท์มือถือ หรือแท็บเล็ต ในการสแกน QR code ที่หน้าปกชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์ทั้ง 8 ชุด 2. ใช้อุปกรณ์สื่อสารเข้า Line และคลิ๊กเลือกเมนู Add Friends จากนั้น เลือกเมนูคิวอาร์โค้ด และถ่ายคิวอาร์โค้ดบนหน้าปกหนังสือดังตัวอย่าง

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

ฌ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

3. เมื่ออุปกรณ์สื่อสารสามารถเข้าสู่ URL ของ E - Book Online แล้ว ให้ ผู้ ใ ช้ ค ลิ๊ ก เข้ า ไป สู่ E - Book เพื่ อ ท าการศึ ก ษาข้ อ มู ล ต่ า งๆ ของ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์เล่มนั้นๆ ได้ทันที 4. สาหรับความพิเศษของ E - Book ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เล่มนี้คือ ผู้เข้าใช้งานสามารถคลิ๊กดู VDO (สื่อการเรียนรู้) เพิ่มเติมที่ แทรกอยู่ภายในเนื้อหาของชุดกิจกรรม เพื่อช่วยให้ผู้ศึกษาได้ความรู้ เสริมเพิ่มเติม นอกเหนือจากเนื้อหาในรูปเล่มหนังสือปกติ 5. สาหรับผู้ที่เข้าใช้งาน E - Book ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์เล่ม นี้ หากมีความประสงค์จะ Print บัตรกิจ กรรม แบบบันทึกกิจ กรรม หรือแบบทดสอบก่อนเรียน/หลังเรียน สามารถคลิ๊กที่สัญลักษณ์เครื่อง Printer ที่หน้านั้นๆ ได้ทันที

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

1 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

แนวความคิดหลัก หินที่พบในภูมิประเทศและท้องถิ่นที่ต่างกัน มีลักษณะ ส่วนประกอบทาง กายภาพ และสมบัติทางเคมีต่างกัน หินจาแนกตามกระบวนการเกิดและส่วนประกอบ ของเนื้อหินได้เป็น 3 ประเภท คือ หินตะกอน หินอัคนี และหินแปร หินเกิดมาจากหิน หลอมเหลวใต้เปลือกโลกซึ่งเรียกว่า แมกมา เมื่ออุณหภูมิของแมกมาลดลงแล้วแข็งตัว ทาให้เกิดเป็นหินอัคนี เมื่อหินอัคนีผ่านกระบวนการกร่อน และการผุพัง เป็นตะกอน ต่างๆ เกิดการสะสมตัวของตะกอนแล้วถูก กดทับจนแน่นนาไปสู่การเกิดหินตะกอน ส่วนหินแปรเกิดขึ้นเมื่อหินชนิดต่างๆ ถูกความร้อนและความดันจะแปรสภาพไปเป็นหิน แปร โดยการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ ทาให้เนื้อหิน ความแข็ง และสี เปลี่ยนไป หินทั้ง 3 ประเภทจะเกิดหมุนเวียนกันเป็นวัฏจัก รตามกระบวนการทางธรณีวิทยา เรียกว่า วัฏจักรของหิน

สาระที่ 6 กระบวนการเปลี่ยนแปลงของโลก

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

2 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

มาตรฐาน ว 6.1 เข้าใจกระบวนการต่างๆ ที่เกิดขึ้นบนผิวโลกและภายในโลกความสัมพันธ์ ของกระบวนการต่างๆ ที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ ภูมิประเทศ และสัณฐาน ของโลกมีกระบวนการสืบเสาะหาความรู้และจิตวิทยาศาสตร์ สื่อสารสิ่งที่เรียนรู้และ นาความรู้ไปใช้ประโยชน์ ตัวชี้วัด ม.2/3 ทดลองเลียนแบบเพื่ออธิบายการเกิดและลักษณะองค์ประกอบ ของหิน ม.2/4 ทดสอบและสังเกตองค์ประกอบและสมบัติของหิน เพื่อจาแนก ประเภทของหินและนาความรู้ไปใช้ประโยชน์ จุดประสงค์ของชุดกิจกรรม 1. อธิบายกระบวนการเกิดหินประเภทต่างๆได้ 2. สารวจและจาแนกประเภทของหินในท้องถิ่น 3. เข้าใจสมบัติของหินทางเคมีและกายภาพ 4. ทดลองและสรุปลักษณะทั่วไปของหินในท้องถิ่นได้ 5. สืบค้นข้อมูล อธิบาย และเขียนแผนผังแสดงวัฏจักรของหินได้

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน รายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน 4

แบบทดสอบก่อนเรียน

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

หน่วยการเรียนรู้ที่ 3

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2

โลกและ การเปลี่ยนแปลง

เวลา 10 นาที

เรื่อง หินและชนิดของหิน

10 คะแนน

ค าชี้ แ จง ให้ นั ก เรี ย นกากบาท () เลื อ กค าตอบที่ ถู ก ที่ สุ ด เพี ย งค าตอบเดี ย ว ลงใน กระดาษคาตอบ 1.

จากกระบวนการเกิดหินข้อใดเกิดขึ้นเป็นอันดับแรก ก. การพัดพา การทับถม ข. การสึกกร่อน ค. การหลอมเหลว การเย็นตัว ง. การสร้างหินใหม่

หินชนิดใดเป็นต้นกาเนิดของหินทั้งหมด ก. หินอัคนี

ข. หินชั้น

ค. หินแปร

ง. หินตะกอน

หินที่เกิดจากการเย็นตัวและตกผลึกของแมกมา คือหินในข้อใด ก. หินอัคนี

ข. หินชั้น

ค. หินแปร

ง. หินดินดาน

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

4 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

4. ข้อใดไม่ใช่หินอัคนี ก. หินแกรนิต

ข. หินศิลาแลง

ค. หินบะซอลต์

ง. หินสคอเรีย

5. หินแปรเป็นหินที่แปรมาจากหินอะไร ก. หินอัคนี

ข. หินชั้น

ค. หินแปร

ง. หินอัคนีและหินชั้น

6. หินชนิดใดที่สามารถมองเห็นผลึกได้ด้วยตาเปล่าอย่างชัดเจน ก. หินอัคนี

ข. หินตะกอน

ค. หินแปร

ง. หินปูน

7. หินซึ่งเกิดจากการหลอมละลายที่ร้อนภายในโลกและที่ผิวโลกเย็นตัวลงเกิดเป็นผลึก ขนาดต่างๆ กัน เรียกว่า หินอะไร ก. หินชั้น

ข. หินแปร

ค. หินอัคนี

ง. หินตะกอน

8. นักธรณีวิทยาได้จาแนกหินออกเป็นกี่ประเภท อะไรบ้าง ก. 3 ประเภทใหญ่ๆ คือ หินอัคนี หินทราย และหินแปร ข. 3 ประเภทใหญ่ๆ คือ หินอัคนี หินตะกอน และหินแปร ค. 4 ประเภทใหญ่ๆ คือ หินอัคนี หินปูน หินตะกอน และหินแปร ง. 4 ประเภทใหญ่ๆ คือ หินอัคนี หินทราย หินดินดาน และหินแปร

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน 9.

5 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

หินแปรมีลักษณะเด่นอย่างไร ก. มีฟอสซิล ข. มีริ้วขนาน ค. มีผลึกแวววาวสวยงาม ง. มีความแข็งแกร่งมาก

10. องค์ประกอบสาคัญที่ทาให้หินตะกอนมีการเปลี่ยนแปลงไปเป็นหินอัคนีคือข้อใด ก. ความร้อนและความดัน ข. ความดันและการกัดเซาะ ค. การกัดเซาะและการทับถม ง. การหลอมเหลวและการตกผลึก

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

6 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

รายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน 4

กระดาษคาตอบ

หน่วยการเรียนรู้ที่ 3

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2

โลกและ การเปลี่ยนแปลง

เวลา 10 นาที

เรื่อง หินและชนิดของหิน

10 คะแนน

ชื่อ......................................................นามสกุล..............................................เลขที.่ ..............

ข้อ

แบบทดสอบก่อนเรียน ตัวเลือก ก ข ค

ข้อ ง

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

แบบทดสอบหลังเรียน ตัวเลือก ก ข ค

ง

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 คะแนนเต็ม คะแนนที่ได้

คะแนนเต็ม คะแนนที่ได้

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

7 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

บัตรเนื้อหาที่ 1 เรื่อง การเกิดหิน หิน (Rock) หมายถึ ง มวลของแข็ งที่ประกอบขึ้ นด้วยแร่ชนิดเดียวกันหรือหลายชนิด รวมตัวกันอยู่ตามธรรมชาติ เปลือกโลกประกอบด้วยชั้นของหินมานานกว่าหลายล้านปี หินบริเวณพื้นผิว เปลือกโลกจะมีการสึกกร่อนเนื่องจาก น้า น้าแข็ง ลม และจากการเคลื่อนตัวของ เปลือกโลก ส่งผลให้หินบนผิวโลกมีการเปลี่ยนแปลงลักษณะทางกายภาพและลักษณะ ทางเคมีไปเป็นหินประเภทต่างๆ ได้

ลักษณะทั่วไปของหิน หิ น เป็ น วั ต ถุ ที่ มี ม ากที่ สุ ด ในโลก เมื่ อ เปรี ย บเที ย บกั บ วั ต ถุ อื่ น ๆ หิ น จะมี คุณสมบัติที่แตกต่างกัน เช่น มีความแข็ง หรือสีที่แตกต่างกัน หินอาจจะประกอบด้วยแร่ เพียงชนิดเดียว หรือประกอบด้วยแร่แคลไซท์เพียงอย่างเดียว

ภาพ 1 แสดงลักษณะทั่วไปของหินชนิดต่างๆ ที่มา : http://thaiitteacher.no-ip.info/eScience/earth_science/ LOCanada2/201/2_th.html

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

8 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

การเกิดหิน เมื่ อ น้ าไหลลงไปในรอยแตกของหิ น ปู น มั น จะละลายแร่ ช นิ ด หนึ่ ง ที่ เรี ย กว่ า แคลไซท์ ไปด้ ว ยเมื่ อ น้ าไหลผ่ า นรอยแตกนั้ น ก็ จ ะกว้ า งขึ้ น เรื่ อ ยๆ จน กลายเป็นถ้าน้าที่ไ หลหยดจากผนังถ้ าบางส่วนจะระเหยไปเหลือเพียงแร่แคลไซท์ เคลือบเป็นแผ่นบางๆ ติดอยู่กับหิน เมื่อเวลาผ่านไปหลายร้อยปีชั้นของ แร่แคลไซท์ จะหนาขึ้นเรื่อยๆ ทาให้บริเวณผนังถ้าบางแห่งมีหินรูปร่างแปลกตาเกิดขึ้น การเกิด หินรูปร่าง แปลกประหลาดนี้เรียกว่า สเปลีโอเธม ซึ่งชนิดที่เรารู้จักกันดีที่สุดได้แก่ หิน ย้อ ยและหิน งอก หิ นย้ อ ยจะมีลั ก ษณะย้ อ ยลงมาจากเพดานถ้ าเหมื อ นหยาด น้าแข็ง ส่วนหินงอกจะมีลักษณะเหมือนเขาตั้งขึ้นมาจากพื้นดิน บางครั้งถ้าหินงอก หินย้อยมาเชื่อมต่อกันก็จะเกิดเป็นเสาขึ้น

ภาพ 2 แสดงการเกิดหิน ที่มา : https://geonoi.wordpress.com/2015/10/30/%E0%B8%A7%E0% B8%B1%E0%B8%8F%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8% A3%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%B4% E0%B8%99-rock-cycle/

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

9 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

เรามักจะพบเห็นหินได้ทั่วไป โดยอาจอยู่ในลักษณะของเศษหินตาม ข้างทาง ในลักษณะก้อนกรวดตามธารน้าลาคลอง หรือ ในลักษณะหินแข็ งตาม บริเวณภูเขาและหน้าผา แต่นอกจากหินที่เราพบเห็นได้โดยทั่วไปแล้ว ยังมีหินอีก เป็นจานวนมากซึ่งถูกปิดทับอยู่ใต้ผิวพื้นโลก ซึ่งหินเหล่านี้ได้เกิดขึ้นในโลกมาเป็น ช่ ว งเวลานานและได้ ผ่ า นการทั บ ถมต่ า งๆ จนอยู่ ใ นชั้ น ใต้ ดิ น ลึ ก ลงไป ในทาง ธรณีวิทยานั้นได้แบ่งหินตามการกาเนิดเป็น 3 ชนิด ได้แก่ หินอัคนี หินตะกอน และหินแปร

ภาพ 3 แสดงลักษณะทั่วไปของหินอัคนี หินตะกอน หินแปร ที่มา : https://www.youtube.com/watch?v=j6OtZXv-H4c

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

10 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน บัตรกิจกรรมที่ 1.1 เรื่อง ศึกษาลักษณะหินในท้องถิน่

คาชี้แจง : ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มปฏิบัติ ดังนี้ 1. อ่านจุดประสงค์ของกิจกรรม และวิธีการปฏิบัติกิจกรรมให้เข้าใจ 2. วางแผนการปฏิบัติกิจกรรมพร้อมทั้งตอบคาถามก่อนปฏิบัติกิจกรรม 3. ปฏิบัติกิจกรรม บันทึกผลการปฏิบัติกิจกรรมและสรุปผลการปฏิบัติ กิจกรรม 4. ตอบคาถามหลังปฏิบัติกิจกรรม จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. สารวจและจาแนกประเภทของหินในท้องถิ่น 2. ทดลองและสรุปลักษณะทั่วไปของหินในท้องถิ่น ทั้งทางกายภาพและ ทางเคมีอย่างง่ายได้

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

11 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

วัสดุอุปกรณ์และสารเคมี

รายการอุปกรณ์ 1. หลอดทดลองขนาดกลาง 2. สารละลายกรดไฮโดรคลอริกเจือจาง 0.1 mol/dm3 3. หินตัวอย่าง 4. กระดาษขาว 5. แว่นขยาย

จานวน/กลุ่ม 5 หลอด 20 cm3 5 ก้อน 5 แผ่น 1 อัน

คาถามก่อนปฏิบัติกิจกรรม 1. จากการสังเกตหิน นักเรียนบอกได้หรือไม่ว่าหินเกิดขึ้นได้อย่างไร และมีความเป็นมาอย่างไร 2. นักเรียนจะใช้เกณฑ์อะไรบ้างในการแบ่งประเภทของหิน

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

12 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

วิธีการปฏิบัติกิจกรรม 1. นักเรียนแต่ละคนเก็บก้อนหินในท้องถิ่นที่มีลักษณะแตกต่างกัน ขนาด ประมาณ 3 cm × 5 cm × 7 cm จานวน 5 ก้อน 2. นาหินตัวอย่างมาจานวน 1 ก้อน วางบนแผ่นกระดาษสีขาว แล้วใช้ แว่นขยายสังเกตรายละเอียดต่าง ๆ ของหิน แล้วบันทึกผลทาจนครบ ทั้ง 5 ก้อน 3. ใส่สารละลายกรดไฮโดรคลอริกจานวน 2 cm3 ลงในหลอดทดลอง ขนาดกลาง แล้วนาหินตัวอย่างจานวน 1 ก้อนใส่ลงในหลอดทดลอง เขย่าประมาณ 2 นาที สังเกตและบันทึกผล 4. ทาซ้าในข้อ 2 และ 3 แต่เปลี่ยนชนิดหินอื่นแทน

บันทึกผลการปฏิบัติกิจกรรม ............................................................................................................................ ............................................................................................................................

คาถามหลังปฏิบัติกิจกรรม 1. จากการทดลองลักษณะทางกายภาพของหินเหมือนหรือแตกต่างกัน อย่างไร 2. ตั ว อย่ า งหิ น ใดที่ น ามาทดลองแล้ ว สามารถเกิ ด ปฏิ กิ ริ ย าเคมี กั บ สารละลายไฮโดรคลอริกได้

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

13 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

แบบบันทึกกิจกรรมที่ 1.1 เรื่อง ศึกษาลักษณะหินในท้องถิน่ สมาชิกกลุ่ม 1. .........................................................................เลขที่........................ 2. .........................................................................เลขที่........................ 3. .........................................................................เลขที่........................ 4. .........................................................................เลขที่........................ 5. .........................................................................เลขที่........................ คาถามก่อนปฏิบัติกิจกรรม 1. จากการสังเกตหิน นักเรียนบอกได้หรือไม่ว่าหินเกิดขึ้นได้อย่างไร และมีความเป็นมาอย่างไร ........................................................................................................................ 2. นักเรียนจะใช้เกณฑ์อะไรบ้างในการแบ่งประเภทของหิน ........................................................................................................................

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

14 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

วัสดุอุปกรณ์และสารเคมี รายการอุปกรณ์ 1. หลอดทดลองขนาดกลาง 2. สารละลายกรดไฮโดรคลอริกเจือจาง 0.1 mol/dm3 3. หินตัวอย่าง 4. กระดาษขาว 5. แว่นขยาย

จานวน/กลุ่ม 5 หลอด 20 cm3 5 ก้อน 5 แผ่น 1 อัน

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

15 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

บันทึกผลการปฏิบัติกิจกรรม ตัวอย่าง หิน

ลักษณะทางกายภาพ สี

ความ วาว

ความหยาบ/ ลวดลาย ละเอียด ในหิน ของเนื้อหิน

ลักษณะปฏิกิริยา ทางเคมี

1. 2. 3. 4. 5.

คาถามหลังปฏิบัติกิจกรรม 1. จากการทดลองลักษณะทางกายภาพของหินเหมือนหรือแตกต่างกัน อย่างไร ........................................................................................................................ 2. ตั ว อย่ า งหิ น ใดที่ น ามาทดลองแล้ ว สามารถเกิ ด ปฏิ กิ ริ ย าเคมี กั บ สารละลายไฮโดรคลอริกได้ ........................................................................................................................

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

16 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน บัตรเนื้อหาที่ 2 เรื่อง วัฏจักรของหิน

วัฏจักรของหิน หมายถึ ง การเปลี่ยนแปลงของหินอัคนี หินตะกอน และหินแปร โดย กระบวนการทางธรณีวิทยา มีผลทาให้หินทั้ง 3 ชนิด เกิดการเปลี่ยนแปลงจากชนิด หนึ่งไปเป็นหินอีกชนิดหนึ่ง และยังมีผลให้หินมีการเปลี่ยนกลับมาเป็นชนิดเดิมได้อีก ด้วย การเปลี่ยนแปลงเช่นนี้ จะเกิดขึ้ นหมุนเวียนเช่นนี้ตลอดไป กระบวนการทาง ธรณีวิทยาที่ทาให้เกิดวัฏจักรของหิน มีดังนี้

ภาพ 4 แสดงวัฏจักรของหิน ที่มา: https://www.youtube.com/watch?v=G-u0ZDMeov0

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

17 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

1. การหลอมเหลว กระบวนการนี้ เ กิ ด ขึ้ น เมื่ อ หิน อั ค นี หิ น ตะกอน หรื อ หินแปร เข้าไปอยู่ในเขตที่มีอุณหภูมิสูงใต้พื้นผิวโลก หรือในบริเวณชั้นแมนเทิล หินต่างๆ จะ ถูกหลอมเหลวด้วยอุณหภูมิสูงจนกลายเป็นหินหนืด และเมื่อหินหนืดเหล่านี้เย็นตัวลง ก็จะ กลายเป็นหินอัคนี 2. การผุพังและการกัดเซาะ การผุพังและการกัดเซาะเป็นกระบวนการที่เกิด ขึ้นอยู่เสมอ โดยกระแสลม กระแสน้า และการกระทาของมนุษย์ เป็นต้น กระบวนการผุพัง นี้เป็นสาเหตุให้หินเกิดการแตกออก และผุกร่อ นเป็นเศษเล็ก เศษน้อ ย ซึ่งเศษที่เกิดจาก การผุพังและการกัดเซาะนี้ เมื่อ ถู ก พัดมาโดยกระแสลมหรือ กระแสน้ามาทับถมกันก็จ ะ กลายเป็ น ตะกอนทับ ถมและผ่า นกระบวนการเกิ ด ตะกอน ได้แ ก่ การอั ดตั ว การเชื่ อ ม ประสาน การแทนที่ การระเหยของน้า หรือการเปลี่ยนแปลงรูปผนึก ก็จะทาให้หินเหล่านี้ กลายเป็นหินตะกอน 3. การแปรสภาพ กระบวนการนี้เกิดขึ้นจากการที่หินได้รับความร้อ นจาก ภายในโลก ความกดดันจากการเคลื่อนที่ของเปลือกโลก และปฏิกิริยาทางเคมีจากของเหลว และแก๊สต่างๆ จนทาให้ลักษณะของเนื้อผิวหรือส่วนประกอบภายในหินมีการเปลี่ยนแปลง ไปกลายเป็นหินแปร

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

18 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

ประเภทของหิน ประเภทของหิน แบ่งออกเป็น 3 ชนิด ได้แก่ หินอัคนี หินตะกอน และ หินแปร 1. หินอัคนี (Igneous Rock) 1.1 เกิดจาก : แมกมา (สารที่มีลักษณะเป็นของเหลวหนืดอยู่ในชั้นเนื้อโลก) ที่ดันตัวออกมาบริเวณรอยแยกภายใต้เปลือกโลก เย็นตัวลงเพราะอุณหภูมิบริเวณผิวโลก ต่ากว่าเนื้อโลก 1.2 ชนิดของหินอัคนี : แบ่งตามลักษณะการเกิดออกเป็น 2 ชนิด คือ 1. หินอัคนีพุ หรือหินภูเขาไฟ : เกิดจากลาวาที่ระเบิดออกมาจาก ภูเขาไฟเย็นตัวลง และแข็งตัวอย่างรวดเร็วในเวลาไม่กี่ชั่วโมง ทาให้หินมี ผลึกขนาดเล็ก หินประเภทนี้มีทั้งที่เป็นรูพรุนและเนื้อเนียนละเอียด ขึ้นกับลักษณะการเย็นตัวของหิน ถ้าขณะเย็นตัว มีไ อน้า แทรกตัวอยู่ในชั้นของเหลวหนืด จะทาให้หินเป็นรูพรุน เช่น หิ น พั ม มิ ช , หิ น สคอเรี ย แต่ ถ้ า ขณะเย็ น ตั ว ไม่ มี ไ อน้ า จะได้ หิ น เนื้ อ ละเอี ย ด เช่ น หินออบซิเดียน , หินบะซอลต์ , หินไรโอไลต์ 2. หินอัคนีแทรกซ้อน : เกิดจากแมกมา แทรกตัวขึ้นมาตามรอยแยก เปลือกโลก จนถึงระดับหนึ่ง แล้วเย็นตัวลงก่อนที่จะออกมาพ้นเปลือกโลกได้ การเย็นตัว ภายใต้เปลือกโลก จะทา ให้แมกมาเย็นตัวลงอย่างช้าๆ เกิดเป็นแร่ผลึกขนาดใหญ่ และมี แร่ ห ลายชนิ ด เกาะประสานกั น อยู่ เนื้ อ หิ น จะมี ลั ก ษณะหยาบ เช่ น หิ น แกรนิ ต , หินไดออไรต์ , หินแกบโบร , หินเพริโดไทต์

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

19 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

1.3 ชนิดหินอัคนี คือ หินแกรนิต, หินบะซอลต์, หินออบซิเดียน, หินสคอเรีย, หินพัมมิช, หินไรโอไลต์

ภาพ 5 แสดงหินอัคนี ที่มา: https://sites.google.com/site/taksunisa456/hin-mi-ki-chnid-xari-bang

2. หินตะกอน (Sedimentary Rock) 2.1 เกิดจาก : การผุพังของเศษหิน ดิน แร่ และการเน่าเปื่อยของอินทรียวัตถุ ต่างๆ ทับถมกันเป็นชั้นๆ เป็นเวลานาน จนแข็งตัวกลายเป็นหินในที่สุด การจับตัวกันของ เศษหิน ดิน และซากพืชซากสัตว์เกิดจากตัวประสาน คือ แร่ที่ละลายน้า และตกผลึกเชื่อม ประสานเม็ดตะกอนต่างๆ เข้าไว้ด้วยกัน 2.2 กระบวนการเกิด : การเกิดหินตะกอนเกิดจาก 4 ขั้นตอน ดังนี้ 1. การสลายตัว : หินอัคนี หินแปร และซากพืชซากสัตว์เกิดจากผุพัง จากลม น้า แสงแดด 2. การพัดพา : ตะกอนถูกน้า พัดพาไปทับถมกันบริเวณดินดอน สามเหลี่ยมหรือแอ่งกระทะ

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

20 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน 3. การทับถม : เศษซากที่เกิดจากการสลายตัวเกิดการทับถมตาม

แรงโน้มถ่วง 4. การอัดแน่น : เกิดจากแร่พวกซิลิกา (SiO2) หรือเหล็กออกไซด์ (Fe2O3) เป็นตัวประสาน 2.3 ชนิดหินตะกอน คือ ศิลาแลง, หินทราย, หินดินดาน, หินปูน, หินกรวดมน

ภาพ 6 แสดงหินตะกอน ที่มา: http://www.krusarawut.net/wp/?paged=200

3. หินแปร (Metamorphic Rock) 3.1 เกิดจาก : หินตะกอนหรือหินอัคนี เกิดการแปรสภาพจากเดิม กลายเป็นหินชนิดใหม่ อันเนื่องมาจาก ความร้อนสูงและความดันสูง จากการทับถม ของชั้นหินที่อยู่ด้านบนเป็นเวลานาน (ดังนั้น จะไม่พบหินแปรบริเวณพื้นผิวโลก)

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

21 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

3.2 ชนิดของหินแปร : 1. หินแปรริ้วขนาน : ลักษณะเนื้อหินจะเป็นแร่เรียงตัวขนานกัน กะเทาะแตกออกเป็นแผ่นๆ 2. หินแปรไม่เป็นริ้วขนาน : ลักษณะเนื้อหินจะเป็นเม็ดแร่ขนาดเท่าๆ กัน ไม่มีการจัดเรียงตัวเป็นแนว ทาให้เนื้อหินสมานแน่น มักพบในหินที่เกิดจากแร่เพียง ชนิดเดียว 3.3 หินแปรที่ควรรู้จัก คือ หินไนส์, หินอ่อน, หินชนวน, หินควอร์ตไซต์

ภาพ 7 แสดงหินแปร ที่มา: http://thaiitteacher.no-ip.info/eScience/earth_science/ LOCanada2/204/4_th.html

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

22 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน บัตรกิจกรรมที่ 2.1 เรื่อง ลักษณะของหิน

คาชี้แจง : ให้นักเรียนปฏิบัติ ดังนี้ ให้นักเรียนสังเกตลักษณะของหินในแต่ละภาพ และวิเคราะห์หาสาเหตุที่ทา ให้หินในแต่ละภาพมีความแตกต่างกัน

ภาพ 8 ลักษณะของหินแต่ละภาพ ที่มา: https://sites.google.com/site/webbaitong/bth-thi-2-thraphyakr-hin

จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. สังเกต และอธิบายลักษณะของหินแต่ละประเภทได้

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

23 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

คาถามการปฏิบัติกิจกรรม 1. ลักษณะของหินในแต่ละภาพ เป็นอย่างไร 1.1 ลักษณะของหินในภาพที่ 1 1.2 ลักษณะของหินในภาพที่ 2 1.3 ลักษณะของหินในภาพที่ 3 1.4 ลักษณะของหินในภาพที่ 4 2. นักเรียนคิดว่าสาเหตุที่ทาให้หินในแต่ละภาพมีลักษณะแตกต่างกันคืออะไร

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

24 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน แบบบันทึกกิจกรรมที่ 2.1 เรื่อง ลักษณะของหิน

ชื่อ......................................................นามสกุล..............................................เลขที.่ ..............

คาชี้แจง : ให้นักเรียนสังเกตลักษณะของหินในแต่ละภาพ และวิเคราะห์หาสาเหตุที่ทาให้ หินในแต่ละภาพมีความแตกต่างกัน

ภาพ 8 ลักษณะของหินแต่ละภาพ

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

25 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

คาถามการปฏิบัติกิจกรรม 1. ลักษณะของหินในแต่ละภาพ เป็นอย่างไร 1.1 ลักษณะของหินในภาพที่ 1 .............................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. 1.2 ลักษณะของหินในภาพที่ 2 .............................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. 1.3 ลักษณะของหินในภาพที่ 3 .............................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. 1.4 ลักษณะของหินในภาพที่ 4 .............................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. 2. นักเรียนคิดว่าสาเหตุที่ทาให้หินในแต่ละภาพมีลักษณะแตกต่างกันคืออะไร ............................................................................................................................ ............................................................................................................................

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

26 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน บัตรกิจกรรมที่ 2.2 เรื่อง วัฏจักรของหิน

คาชี้แจง : ให้นักเรียนปฏิบัติ ดังนี้ ให้นักเรียนศึกษาบัตรเนื้อหาที่ 2 เรื่อง วัฏจักรของหิน แล้วสืบค้นข้อมูลทาง อินเทอร์เน็ตเพิ่มเติม เพื่อนามาเขียนแผนผัง และอธิบายการเกิดวัฏจักรของหิน

จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. สืบค้นข้อมูล อธิบาย และเขียนแผนผังแสดงวัฏจักรของหินได้

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

27 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

แบบบันทึกกิจกรรมที่ 2.2 เรื่อง วัฏจักรของหิน ชื่อ......................................................นามสกุล..............................................เลขที.่ .............. คาชี้แจง : ให้นักเรียนศึกษาบัตรเนื้อหาที่ 2 เรื่อง วัฏจักรของหิน แล้วสืบค้นข้อมูลทาง อินเทอร์เน็ตเพิ่มเติม เพื่อนามาเขียนแผนผัง และอธิบายการเกิดวัฏจักรของหิน

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

28 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

อธิบายการเกิดวัฏจักรของหิน ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

29 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

เมื่อนักเรียนได้ศึกษาบทเรียนและลองฝึกปฏิบัติ กิจกรรมกันแล้ว ไหนลองทาแบบทดสอบหลังเรียน ดูซิคะว่าจะได้คะแนนเท่าไร

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

30 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

รายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน 4

แบบทดสอบหลังเรียน

หน่วยการเรียนรู้ที่ 3

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2

โลกและ การเปลี่ยนแปลง

เวลา 10 นาที

เรื่อง หินและชนิดของหิน

10 คะแนน

นักธรณีวิทยาได้จาแนกหินออกเป็นกี่ประเภท อะไรบ้าง ก. 3 ประเภทใหญ่ๆ คือ หินอัคนี หินทราย และหินแปร ข. 3 ประเภทใหญ่ๆ คือ หินอัคนี หินตะกอน และหินแปร ค. 4 ประเภทใหญ่ๆ คือ หินอัคนี หินปูน หินตะกอน และหินแปร ง. 4 ประเภทใหญ่ๆ คือ หินอัคนี หินทราย หินดินดาน และหินแปร

หินชนิดใดเป็นต้นกาเนิดของหินทั้งหมด ก. หินอัคนี

ข. หินชั้น

ค. หินแปร

ง. หินตะกอน

หินชนิดใดที่สามารถมองเห็นผลึกได้ด้วยตาเปล่าอย่างชัดเจน ก. หินอัคนี

ข. หินตะกอน

ค. หินแปร

ง. หินปูน

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

31 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

4. ข้อใดไม่ใช่หินอัคนี ก. หินแกรนิต

ข. หินศิลาแลง

ค. หินบะซอลต์

ง. หินสคอเรีย

5. หินแปรเป็นหินที่แปรมาจากหินอะไร ก. หินอัคนี

ข. หินชั้น

ค. หินแปร

ง. หินอัคนีและหินชั้น

6. หินที่เกิดจากการเย็นตัวและตกผลึกของแมกมา คือหินในข้อใด ก. หินอัคนี

ข. หินชั้น

ค. หินแปร

ง. หินดินดาน

ข. หินแปร

ค. หินอัคนี

ง. หินตะกอน

8. องค์ประกอบสาคัญที่ทาให้หินตะกอนมีการเปลี่ยนแปลงไปเป็นหินอัคนีคือข้อใด ก. ความร้อนและความดัน ข. ความดันและการกัดเซาะ ค. การกัดเซาะและการทับถม ง. การหลอมเหลวและการตกผลึก

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

32 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน จากกระบวนการเกิดหินข้อใดเกิดขึ้นเป็นอันดับแรก ก. การพับพา การทับถม ข. การสึกกร่อน ค. การหลอมเหลว การเย็นตัว ง. การสร้างหินใหม่

10. หินแปรมีลักษณะเด่นอย่างไร ก. มีฟอสซิล ข. มีริ้วขนาน ค. มีผลึกแวววาวสวยงาม ง. มีความแข็งแกร่งมาก

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน รายวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน 4

กระดาษคาตอบ

33 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

หน่วยการเรียนรู้ที่ 3

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2

โลกและ การเปลี่ยนแปลง

เวลา 10 นาที

เรื่อง หินและชนิดของหิน

10 คะแนน

ชื่อ......................................................นามสกุล..............................................เลขที.่ ..............

ข้อ

แบบทดสอบก่อนเรียน ตัวเลือก ก ข ค

ข้อ ง

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

แบบทดสอบหลังเรียน ตัวเลือก ก ข ค

ง

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 คะแนนเต็ม คะแนนที่ได้

คะแนนเต็ม คะแนนที่ได้

34 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

ภาคผนวก

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

35 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน และแบบทดสอบหลังเรียน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ที่ 2 เรื่อง หินและชนิดของหิน

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน ข้อ คาตอบ 1 ค 2 ก 3 ก 4 ข 5 ง 6 ก 7 ค 8 ข 9 ข 10 ก

เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน ข้อ คาตอบ 1 ข 2 ก 3 ก 4 ข 5 ง 6 ก 7 ค 8 ก 9 ค 10 ข

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

36 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน เฉลยบัตรกิจกรรมที่ 1.1 เรื่อง ศึกษาลักษณะหินในท้องถิน่

คาตอบก่อนปฏิบัติกิจกรรม

1. จากการสั ง เกตหิ น นั ก เรี ย นบอกได้ ห รื อ ไม่ ว่ า หิ น เกิ ด ขึ้ น ได้ อ ย่ า งไร และมีความเป็นมาอย่างไร หินเกิดจากการรวมกันของแร่ หรือตะกอนต่าง ๆ ที่ทับถมอัดกันจนแน่น และกลายสภาพเป็นก้อนแข็ง หินมีการเปลี่ยนแปลงไปตามเวลาทางธรณีกาล อาจมีการเปลี่ยนจากหิน ชนิดหนึ่งไปเป็นหินอีกชนิดหนึ่ง หรืออาจเปลี่ยนกลับไปเป็นหินชนิดเดิมก็ได้ ขึ้ น อยู่ กั บ อุ ณ หภู มิ และความดั น ที่ เ ป็ น ปั จ จั ย ท าให้ หิ น เกิ ด การผุ พั ง การกัดกร่อนและการแปรสภาพกลายเป็นหินชนิดใหม่ขึ้นมา

2. นักเรียนจะใช้เกณฑ์อะไรบ้างในการแบ่งประเภทของหิน 1. แบ่งตามลักษณะการเกิดของหิน 2. แบ่งตามลักษณะของเนื้อหิน 3. แบ่งตามส่วนประกอบของแร่

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

37 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

วิธีการปฏิบัติกิจกรรม 1. นั ก เรี ยนแต่ ละคนเก็บ ก้อ นหิน ในท้อ งถิ่ น ที่มี ลัก ษณะแตกต่ า งกั น ขนาด ประมาณ 3 cm × 5 cm × 7 cm จานวน 5 ก้อน 2. น าหิ น ตั ว อย่ า งมาจ านวน 1 ก้ อ น วางบนแผ่ น กระดาษสี ข าว แล้ ว ใช้ แว่ น ขยายสั ง เกตรายละเอี ย ดต่า ง ๆ ของหิ น แล้ ว บั นทึ ก ผลทาจนครบ ทั้ง 5 ก้อน 3. ใส่ ส ารละลายกรดไฮโดรคลอริ ก จ านวน 2 cm3 ลงในหลอดทดลอง ขนาดกลาง แล้ ว น าหิ น ตั ว อย่ า งจานวน 1 ก้ อ นใส่ ล งในหลอดทดลอง เขย่าประมาณ 2 นาที สังเกตและบันทึกผล 4. ทาซ้าในข้อ 2 และ 3 แต่เปลี่ยนชนิดหินอื่นแทน บันทึกผลการปฏิบัติกิจกรรม ตัวอย่างหิน

1. หินพัมมิซ

2. หินชนวน

ลักษณะทางกายภาพ สี

ความ วาว

สีเทาขาว เทาเหลือง เหลืองออก น้าตาล สีเทานวล ถึงดา

ความหยาบ/ ลวดลายใน ละเอียด หิน ของเนื้อหิน เนื้อละเอียด มีรูพรุนมาก มองไม่เห็นเม็ด คล้ายฟองน้า แร่ น้าหนักเบา เนื้อแน่นเนียน มีการเรียงตัว ละเอียดมาก ของแร่เป็น มองไม่เห็นเม็ด แผ่นๆ ซ้อน แร่ในเนื้อหิน กันชัดเจน

ตอบตามที่สังเกตเห็นจากการทากิจกรรม

ลักษณะ ปฏิกิริยาทาง เคมี ไม่เกิด

ไม่เกิด

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

38 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

คาตอบหลังปฏิบัติกิจกรรม 1. จากการทดลองลักษณะทางกายภาพของหินเหมือนหรือแตกต่างกัน อย่างไร ขึ้นอยู่กับชนิดหินทั้ง 5 ก้อน ที่นักเรียนนามาทดลอง เราเฉลยเป็น ตัวอย่าง เหมือนกันคือลักษณะของสี ความแข็ง เนื้อหิน ได้แก่ หินก้อนที่ 1 2 และ 5 ต่า งกั นคื อ การเรีย งตั วเป็ นชั้ น และซากดึ ก ด าบรรพ์ ที่มี อ ยู่ ในหิ น ได้แก่ หินก้อนที่ 3 และ 4

2. ตั ว อย่ า งหิ น ใดที่ น ามาทดลองแล้ ว สามารถเกิ ด ปฏิ กิ ริ ย าเคมี กั บ สารละลายไฮโดรคลอริกได้ หินปูนและหินอ่อน แร่โดโลไมต์ (Dolomite) ทาปฏิกิริยากับกรด เป็นฟองฟูุให้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซต์ออกมา

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

39 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

เฉลยบัตรกิจกรรมที่ 2.1 เรื่อง ลักษณะของหิน

คาตอบการปฏิบัติกิจกรรม 1. ลักษณะของหินในแต่ละภาพ เป็นอย่างไร 1.1 ลักษณะของหินในภาพที่ 1 เนื้อหินหยาบ มีริ้วขนาน หยักคดโค้ง ไม่สม่าเสมอ มีสีเข้ม และจางสลับกัน 1.2 ลัก ษณะของหินในภาพที่ 2 เนื้อ หินหยาบ มีผ ลึก ของแข็ งสีด า สีเทา และสีขาว กระจายตัวอยู่ในเนื้อหิน 1.3 ลักษณะของหินในภาพที่ 3 เนื้อหินหยาบ มีรูพรุนกระจายตาม เนื้ อ หิ น เนื้ อ หิ น มี สี น้ า ตาลแดง สี น้ า ตาล และสี ด า เป็ น ริ้ ว ๆ สลับกัน 1.4 ลักษณะของหินในภาพที่ 4 เนื้อมีการจัดเรียงตัวเป็นชั้น เนื้อหิน ละเอียด เหมือนเม็ด ทรายเล็กๆ อัดกันอยู่เป็นก้อน มีสีเทาเข้ม 2. นักเรียนคิดว่าสาเหตุที่ทาให้หินในแต่ละภาพมีลักษณะแตกต่างกันคืออะไร กระบวนการเกิด องค์ประกอบภายในเนื้อหิน เป็นต้น

40 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน เฉลยบัตรกิจกรรมที่ 2.2 เรื่อง วัฏจักรของหิน

ตัวอย่างการเขียนแผนผัง และอธิบายการเกิดวัฏจักรของหิน

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

41 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

อธิบายการเกิดวัฏจักรของหิน นั ก ธรณี วิ ท ยาแบ่ ง หิ น ออกเป็ น 3 ประเภท ตามลั ก ษณะของการเกิ ด ได้ แ ก่ หิ น อั ค นี หินตะกอน และหิ นแปร เมื่อ หินหนื ดร้อ นภายในโลก (Magma) และ หินหนื ดร้อ นบน พื้นผิว โลก (Lava) เย็นตั วลงกลายเป็น “หินอั คนี ” (Igneous rocks) ลมฟูาอากาศ น้ า แสงแดด และสิ่งมีชีวิต ทาให้หินผุพังสึกกร่อนเป็นตะกอนทับถมกัน เป็นเวลานานหลาย ล้านปี แรงดันและปฏิกิริยาเคมีทาให้เกิดการรวมตัวเป็น “หินตะกอน” (Sedimentary rocks) การเปลี่ยนแปลงของเปลือกโลกและความร้อนจากแมนเทิลใต้เปลือกโลก ทาให้เกิด การแปรสภาพเป็น “หินแปร” (Metamorphic rocks) กระบวนการเหล่านี้เกิดขึ้นเป็น วงรอบเรียกว่า “วัฏจักรหิน” (Rock cycle)

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

42 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน บรรณานุกรม

หนังสือ กรมวิชาการ. (2546). ธรณีวิทยาน่ารู้ ระดับมัธยมศึกษา. กรุงเทพฯ: ศูนย์พัฒนาหนังสือ กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. ขจีรัตน์ จิระอรุณ (แปล), Fiona Watt (เขียน). (2542). ชุดวิทยาศาสตร์ Go Genius และ การทดลองเรื่องโลกและการเปลี่ยนแปลง. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์. ธนพงษ์ วัชรโรจน์. (2559). เรียนเก่งง่ายนิดเดียว ชุดเรียนลัดเตรียมสอบวิทยาศาสตร์ ม.2. กรุงเทพฯ: พี อาร์ คัลเลอร์พริ้นท์ จากัด. พิมพันธ์ เดชะคุปต์ และคณะ. (2559). หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2. กรุงเทพฯ: พัฒนาคุณภาพวิชาการ จากัด. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2548). คู่มือครูสาระการเรียนรู้ พื้นฐาน โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2554). หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร์ 3 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรสุ ภา ลาดพร้าว. สานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา. (2551). ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลาง กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตร แห่งประเทศไทย จากัด.

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์

ชุดที่ 2 หินและชนิดของหิน

43 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

แหล่งอ้างอิงออนไลน์ นักธรณีน้อย Webblog เกี่ยวกับธรณีวิทยาและโลกของเรา. (2558). วัฏจักรของหิน. สืบค้นเมื่อ 20 มิถุนายน 2560, สืบค้นจาก https:// geonoi.wordpress.com/2015/10/30/ วิชชุดา พรมดีมา . (2557). ทรัพยากรหิน. สืบค้นเมื่อ 29 มิถุนายน 2560, สืบค้นจาก https://sites.google.com/site/webbaitong/bth-thi-2-thraphyakr-hin v=uAAIX4oUfiA Blog Krusarawut . (2559). แร่ประกอบหิน. สืบค้นเมื่อ 20 มิถุนายน 2560, สืบค้นจาก http://www.krusarawut.net/wp/?paged=200 DLIT Resources คลังสื่อการสอน. (2558). การทดลองเรื่องลักษณะทั่วไปของหินอัคนี หิน ตะกอน หินแปร [Video file]. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2560, สืบค้นจาก https:// www.youtube.com/watch?v=j6OtZXv-H4c Nationnal Geological Museum Thailand. (2558). วัฏจักรของหิน [Video file]. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2560, สืบค้นจาก https://www.youtube.com/watch? v=G-u0ZDMeov0 Physical Science M.2 . (2560). หิน. สืบค้นเมื่อ 29 มิถุนายน 2560, สืบค้นจาก https://sites.google.com/site/physicalsciencem2/my-world/hin sunisa klinhom . (2558). ชนิดของหิน. สืบค้นเมื่อ 20 มิถุนายน 2560, สืบค้นจาก https://sites.google.com/site/taksunisa456/hin-mi-ki-chnid-xari-bang Vancouver School Board. (2556). ลักษณะของหิน. สืบค้นเมื่อ 20 มิถุนายน 2560, สืบค้นจากhttp://thaiitteacher.no-ip.info/eScience/earth_science/ LOCanada2/201/2_th.html