Onderwijs uit de kast! by EDG Media

AANDACHT VOOR SEKSUALITEIT EN SEKSUELE DIVERSITEIT VERPLICHT

Onderwĳs uit de kast! De regenboogvlag kan uit, alle scholen moeten vanaf nu verplicht aandacht besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit. Al mogen ze

zelf invullen hoe. tekst gerda van ‘t spĳker | beeld istockphoto

‘Wat denk je dat het scheldwoord “vieze homo” doet met een kind dat onzeker is over zĳn seksuele geaardheid? Als al zĳn vrienden en klasgenoten dit roepen? Gaat hĳ zĳn twĳfels delen? Tuurlĳk niet! Hĳ voelt zich buitengesloten’, stelt Ursula Prinsen, projectleider SchoolsOUT! bĳ de GGD regio Nĳmegen, een samenwerkingsverband van de gemeente Nĳmegen, de GGD, Nĳmeegse scholen en verschillende (Nĳmeegse) organisaties die opkomen voor de belangen van lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender (lhbt)-jongeren. Zĳ is blĳ dat per 1 december 2012 de kerndoelen zĳn aangepast en dat scholen verplicht aandacht moeten besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit. Deze wĳziging geldt voor de basisscholen, het speciaal onderwĳs en de onderbouw van het voortgezet onderwĳs. Voor de scholen in Caribisch Nederland (Bonnaire, Sint-Eustatius en Saba) gaat de aanpassing later in omdat ze al veel moeten veranderen in hun onderwĳs. Alle scholen in Nederland, dus ook scholen met een religieuze grondslag, moeten vanaf nu aandacht besteden aan seksuele diversiteit. Hoe ze dat uitwerken, mogen ze zelf weten. Maar ‘respectvol omgaan met verschillen is het uitgangspunt’, stelt een woordvoerder van het ministerie van Onderwĳs, Cultuur en Wetenschap (OCW).

achtergrond 47

Waarom is het zo belangrĳk dat dit opgenomen wordt in de kerndoelen? Nederland is toch een van de meest tolerante landen als het gaat om de acceptatie van lhbt’ers? Onderzoek laat zien dat dit onder jongeren tegenvalt. Vooral jongens hebben moeite met openlĳke homoseksualiteit en vriendschappen met lhbt-leeftĳdsgenoten zien ze niet zo zitten. Ook denken relatief veel jongeren dat een lhbt-klasgenoot beter niet voor zĳn geaardheid kan uitkomen omdat hĳ dan gepest of buitengesloten wordt. Verder blĳkt uit onderzoek van de Onderwĳsinspectie dat veel po- en vo-scholen weinig aandacht besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit. Het is vaak niet in het lesprogramma of het schoolbeleid opgenomen. Door deze aanpassing van de kerndoelen leren alle kinderen tot ongeveer vĳftien jaar over lhbt. De hoop is dat hierdoor respect voor elkaar, tolerantie en veiligheid op school toenemen. En ook hier geldt jong geleerd is oud gedaan. Zo lezen we op seksuelevorming.nl, een site van RutgersWPF voor leerkrachten en docenten, dat door al op jonge leeftĳd te starten met seksuele en relationele

vorming, kinderen vertrouwd raken met het thema. Ze krĳgen hierdoor betrouwbare informatie, durven eerder vragen te stellen over seksualiteit, ontwikkelen waarden en normen, worden meer weerbaar en leren respectvol met elkaar om te gaan. De basisschool kan met educatie en een veilig pedagogisch klimaat een belangrĳke bĳdrage leveren aan een gezonde

Respectvol omgaan met verschillen is het uitgangspunt seksuele ontwikkeling van kinderen. Na de lessen seksuele en relationele vorming, zou de omgang tussen jongens en meisjes minder problematisch verlopen. Er is minder gedoe op school. De kennis van leerlingen over relaties, seksualiteit en seksueel misbruik is toegenomen. Leerlingen hebben een positievere houding ten aanzien van homoseksualiteit en ze zĳn assertiever in vergelĳking met leerlingen die geen

Twee vaders? Geen issue! ‘De juf heeft een brief gekregen van Pietje Verliefd’, glundert een kleuter vlak voor Sinterklaas. ‘Hĳ wil met haar trouwen.’ Juf Moon van openbare basisschool De Oversteek in Nĳmegen glimlacht. ‘En dat gaat niet hè, want ik ben al met een vrouw getrouwd en heb twee kinderen.’ Vandaag leest zĳ haar kleuterklas het verhaal van Tango voor, een pinguïn met twee vaders uit het boekenpakket van SchoolsOUT!. Vorig schooljaar heeft de organisatie alle Nĳmeegse basisscholen een pakket met verhalen over gezinnen met twee vaders of moeders gegeven. Tango woont met zĳn vaders in een dierentuin. Ze hebben hem uit een ei gebroed dat een moeder pinguïn verstoten had. Maar voordat het zover was, zĳn de pinguïns eerst uit elkaar gehaald. ‘Waarom mogen ze niet samenzĳn?’, vraagt een jongetje beteuterd. ‘De oppassers willen dat ze babypinguïns krĳgen en dat kunnen twee mannetjes niet’, legt juf Moon uit. ‘Twee vrouwtjes ook niet’, roept een meisje. ‘Wel’, roept een ander kind, ’mĳn buren zĳn twee meisjes en die hebben een baby.’ ’Ik ben ook met een meisje’, zegt juf Moon. ‘Waarom?’, wil een kind weten. ’Omdat ik verliefd werd op haar’, antwoordt ze. Als het verhaal uit is, steekt een jongetje zĳn vin-

der op: ‘En toch vind ik het raar, twee vaders die een baby krĳgen.’ ‘Waarom?’, vraagt juf Moon. ‘Omdat dat niet kan’, zegt hĳ. ‘Ze kregen het ei van iemand anders, het kan dus wel’, antwoordt juf Moon. Het jongetje blĳft moeilĳk kĳken. ‘Wat gaan we trouwens aan Pietje Verliefd schrĳven?’, vraagt juf Moon de klas. ‘Kan ik met hem trouwen?’ ‘Nee’, roepen de kinderen, ‘want dan moet je naar Spanje verhuizen.’

ACHTERGROND 49

DE WEEK VAN DE LENTEKRIEBELS De Week van de Lentekriebels is een nationale projectweek waarin in het basisonderwijs een hele week relationele en seksuele vorming gegeven wordt. De Week van de Lentekriebels loopt landelijk van 18 tot en met 22 maart 2013. De week heeft als doel om kinderen van groep 1 t/m 8 te ondersteunen bij hun relationele en seksuele ontwikkeling en te leren verantwoorde keuzes te maken. Dit draagt bij aan een respectvolle samenleving en een veilig en prettig leefklimaat. Voor de Week van de Lentekriebels is het lespakket Relaties & Seksualiteit ontwikkeld en zijn specifieke Lentekriebelsmaterialen beschikbaar. Daarnaast kunnen ook andere materialen worden ingezet of activiteiten worden georganiseerd. Dit staat vermeld in het draaiboek voor scholen. Belangrijk is om voorafgaand en tijdens de week ouders actief te informeren en te betrekken, door middel van een ouderavond en bijvoorbeeld een tentoonstelling die laat zien wat de kinderen allemaal hebben gedaan en gemaakt tijdens de week. Kijk voor meer informatie en materiaal op www.weekvandelentekriebels.nl

seksuele en relationele vorming hebben gekregen. Mooi streven, maar werk je met alle aandacht niet juist pesten en uitsluiting in de hand? Jongeren geven immers zelf aan dat je je geaardheid maar beter voor je kunt houden. Volgens Freek Bucx, onderzoeker bĳ het Sociaal en Cultureel Planbureau, blĳkt uit Amerikaans onderzoek dat openheid juist positief werkt: de weerbaarheid van leerlingen neemt toe. ‘Als kinderen weinig weten over lhbt, kan dat leiden tot onbegrip en angst’, legt hĳ uit. ‘Door er over te praten leren kinderen wat het inhoudt en hoe ermee om te gaan. En dat kan twee kanten op werken. Als kinderen meer kennis en begrip krĳgen, verandert de sfeer in de klas. De lhbt-jongere voelt zich veiliger en meer geaccepteerd. Iedereen heeft er dus baat bĳ.’

‘In Nederland hebben we goede ervaringen met het programma SchoolsOUT!’, voegt hij eraan toe. Hij start nu met een landelijk onderzoek naar aanleiding van de pilot Sociale Veiligheid op Scholen van OCW. De resultaten van dit onderzoek verwacht hij in 2014.

Ondersteuning In Nĳmegen besteden alle vo-scholen al ruim tien jaar structureel aandacht aan seksuele diversiteit. SchoolsOUT! begeleidt hen hierbĳ. Sinds vorig schooljaar zĳn ook po-scholen en het ROC bĳ het project betrokken. Het resultaat? In 2003 vond meer dan zestien procent van de Nĳmeegse tweede- en vierdeklassers het vreemd als twee mannen of vrouwen verliefd op elkaar waren. In 2012 is dat nog elf procent. SchoolsOUT! helpt scholen met het opstellen van beleid en ondersteunt ze op het gebied van educatie en zorg. Ook begeleidt SchoolsOUT! docententeams. ‘Voor je in de klas iets met dit onderwerp gaat doen, moet je als team goed weten waar je voor staat, wat je visie is’, legt Ursula Prinsen uit. ‘Eigenlĳk net als bĳ het rekenof taalonderwĳs.’

Iedereen heeft baat bij meer kennis en begrip Subsidie Scholen mogen zelf bepalen hoe ze invulling geven aan seksuele diversiteit. Om ze hierbĳ te helpen is OCW dit schooljaar de eerder genoemde pilot gestart waar 70 po-scholen en 70 vo-scholen zich voor konden inschrĳven. Alle plekken zĳn vergeven, voor de zomervakantie hadden meer dan 250 scholen zich aangemeld. Scholen die meedoen, krĳgen een subsidie (€8.000 voor po-scholen en €10.000 voor vo-scholen) waarmee ze bĳvoorbeeld extra voorlichting of activiteiten kunnen organiseren. Prinsen vindt het een verrĳking dat alle kinderen nu leren dat er meer is dan de heteroseksuele norm: ‘Iedereen kan zich nu in de wereld kan herkennen. Mooi toch?’