Onderwijs uit de kast!

46

AANDACHT VOOR SEKSUALITEIT EN SEKSUELE DIVERSITEIT VERPLICHT

Onderwijs uit de kast!

De regenboogvlag kan uit, alle scholen moeten vanaf nu verplicht aandacht besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit. Al mogen ze

w

zelf invullen hoe. tekst gerda van ‘t spijker | beeld istockphoto

‘Wat denk je dat het scheldwoord “vieze homo” doet met een kind dat onzeker is over zijn seksuele geaardheid?

Als al zijn vrienden en klasgenoten dit roepen? Gaat hij zijn twijfels delen? Tuurlijk niet! Hij voelt zich buitengesloten’, stelt Ursula Prinsen, projectleider SchoolsOUT! bij de GGD regio Nijmegen, een samenwerkingsverband van de gemeente Nijmegen, de GGD, Nijmeegse scholen en verschillende (Nijmeegse) organisaties die opkomen voor de belangen van lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender (lhbt)-jongeren. Zij is blij dat per 1 december 2012 de kerndoelen zijn aangepast en dat scholen verplicht aandacht moeten besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit.

Deze wijziging geldt voor de basisscholen, het speciaal onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Voor de scholen in Caribisch Nederland (Bonnaire, Sint-Eustatius en Saba) gaat de aanpassing later in omdat ze al veel moeten veranderen in hun onderwijs.

Alle scholen in Nederland, dus ook scholen met een religieuze grondslag, moeten vanaf nu aandacht besteden aan seksuele diversiteit. Hoe ze dat uitwerken, mogen ze zelf weten. Maar ‘respectvol omgaan met verschillen is het uitgangspunt’, stelt een woordvoerder van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).

achtergrond 47

48

Waarom is het zo belangrijk dat dit opgenomen wordt in de kerndoelen? Nederland is toch een van de meest tolerante landen als het gaat om de acceptatie van lhbt’ers? Onderzoek laat zien dat dit onder jongeren tegenvalt. Vooral jongens hebben moeite met openlijke homoseksualiteit en vriendschappen met lhbt-leeftijdsgenoten zien ze niet zo zitten. Ook denken relatief veel jongeren dat een lhbt-klasgenoot beter niet voor zijn geaardheid kan uitkomen omdat hij dan gepest of buitengesloten wordt. Verder blijkt uit onderzoek van de Onderwijsinspectie dat veel po- en vo-scholen weinig aandacht besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit. Het is vaak niet in het lesprogramma of het schoolbeleid opgenomen. Door deze aanpassing van de kerndoelen leren alle kinderen tot ongeveer vijftien jaar over lhbt. De hoop is dat hierdoor respect voor elkaar, tolerantie en veiligheid op school toenemen.

En ook hier geldt jong geleerd is oud gedaan. Zo lezen we op seksuelevorming.nl, een site van RutgersWPF voor leerkrachten en docenten, dat door al op jonge leeftijd te starten met seksuele en relationele

vorming, kinderen vertrouwd raken met het thema.

Ze krijgen hierdoor betrouwbare informatie, durven eerder vragen te stellen over seksualiteit, ontwikkelen waarden en normen, worden meer weerbaar en leren respectvol met elkaar om te gaan. De basisschool kan met educatie en een veilig pedagogisch klimaat een belangrijke bijdrage leveren aan een gezonde

Respectvol omgaan met verschillen is het uitgangspunt seksuele ontwikkeling van kinderen. Na de lessen seksuele en relationele vorming, zou de omgang tussen jongens en meisjes minder problematisch verlopen. Er is minder gedoe op school. De kennis van leerlingen over relaties, seksualiteit en seksueel misbruik is toegenomen. Leerlingen hebben een positievere houding ten aanzien van homoseksualiteit en ze zijn assertiever in vergelijking met leerlingen die geen

Twee vaders? Geen issue!

‘De juf heeft een brief gekregen van Pietje Verliefd’, glundert een kleuter vlak voor Sinterklaas.

‘Hij wil met haar trouwen.’ Juf Moon van openbare basisschool De Oversteek in Nijmegen glimlacht.

‘En dat gaat niet hè, want ik ben al met een vrouw getrouwd en heb twee kinderen.’

Vandaag leest zij haar kleuterklas het verhaal van Tango voor, een pinguïn met twee vaders uit het boekenpakket van SchoolsOUT!. Vorig schooljaar heeft de organisatie alle Nijmeegse basisscholen een pakket met verhalen over gezinnen met twee vaders of moeders gegeven. Tango woont met zijn vaders in een dierentuin. Ze hebben hem uit een ei gebroed dat een moeder pinguïn verstoten had. Maar voordat het zover was, zijn de pinguïns eerst uit elkaar gehaald.

‘Waarom mogen ze niet samenzijn?’, vraagt een jongetje beteuterd. ‘De oppassers willen dat ze babypinguïns krijgen en dat kunnen twee mannetjes niet’, legt juf Moon uit. ‘Twee vrouwtjes ook niet’, roept een meisje. ‘Wel’, roept een ander kind, ’mijn buren zijn twee meisjes en die hebben een baby.’ ’Ik ben ook met een meisje’, zegt juf Moon.

‘Waarom?’, wil een kind weten. ’Omdat ik verliefd werd op haar’, antwoordt ze.

Als het verhaal uit is, steekt een jongetje zijn vin-

der op: ‘En toch vind ik het raar, twee vaders die een baby krijgen.’ ‘Waarom?’, vraagt juf Moon.

‘Omdat dat niet kan’, zegt hij. ‘Ze kregen het ei van iemand anders, het kan dus wel’, antwoordt juf Moon. Het jongetje blijft moeilijk kijken.

‘Wat gaan we trouwens aan Pietje Verliefd schrijven?’, vraagt juf Moon de klas. ‘Kan ik met hem trouwen?’ ‘Nee’, roepen de kinderen, ‘want dan moet je naar Spanje verhuizen.’

ACHTERGROND 49

DE WEEK VAN DE LENTEKRIEBELS De Week van de Lentekriebels is een nationale projectweek waarin in het basisonderwijs een hele week relationele en seksuele vorming gegeven wordt. De Week van de Lentekriebels loopt landelijk van 18 tot en met 22 maart 2013. De week heeft als doel om kinderen van groep 1 t/m 8 te ondersteunen bij hun relationele en seksuele ontwikkeling en te leren verantwoorde keuzes te maken. Dit draagt bij aan een respectvolle samenleving en een veilig en prettig leefklimaat. Voor de Week van de Lentekriebels is het lespakket Relaties & Seksualiteit ontwikkeld en zijn specifieke Lentekriebelsmaterialen beschikbaar. Daarnaast kunnen ook andere materialen worden ingezet of activiteiten worden georganiseerd. Dit staat vermeld in het draaiboek voor scholen.

Belangrijk is om voorafgaand en tijdens de week ouders actief te informeren en te betrekken, door middel van een ouderavond en bijvoorbeeld een tentoonstelling die laat zien wat de kinderen allemaal hebben gedaan en gemaakt tijdens de week.

Kijk voor meer informatie en materiaal op www.weekvandelentekriebels.nl

seksuele en relationele vorming hebben gekregen.

Mooi streven, maar werk je met alle aandacht niet juist pesten en uitsluiting in de hand? Jongeren geven immers zelf aan dat je je geaardheid maar beter voor je kunt houden. Volgens Freek Bucx, onderzoeker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau, blijkt uit Amerikaans onderzoek dat openheid juist positief werkt: de weerbaarheid van leerlingen neemt toe. ‘Als kinderen weinig weten over lhbt, kan dat leiden tot onbegrip en angst’, legt hij uit. ‘Door er over te praten leren kinderen wat het inhoudt en hoe ermee om te gaan. En dat kan twee kanten op werken. Als kinderen meer kennis en begrip krijgen, verandert de sfeer in de klas. De lhbt-jongere voelt zich veiliger en meer geaccepteerd.

Iedereen heeft er dus baat bij.’

‘In Nederland hebben we goede ervaringen met het programma SchoolsOUT!’, voegt hij eraan toe. Hij start nu met een landelijk onderzoek naar aanleiding van de pilot Sociale Veiligheid op Scholen van OCW. De resultaten van dit onderzoek verwacht hij in 2014.

Ondersteuning In Nijmegen besteden alle vo-scholen al ruim tien jaar structureel aandacht aan seksuele diversiteit. SchoolsOUT! begeleidt hen hierbij. Sinds vorig schooljaar zijn ook po-scholen en het ROC bij het project betrokken.

Het resultaat? In 2003 vond meer dan zestien procent van de Nijmeegse tweede- en vierdeklassers het vreemd als twee mannen of vrouwen verliefd op elkaar waren. In 2012 is dat nog elf procent.

SchoolsOUT! helpt scholen met het opstellen van beleid en ondersteunt ze op het gebied van educatie en zorg. Ook begeleidt SchoolsOUT! docententeams. ‘Voor je in de klas iets met dit onderwerp gaat doen, moet je als team goed weten waar je voor staat, wat je visie is’, legt Ursula Prinsen uit. ‘Eigenlijk net als bij het rekenof taalonderwijs.’

Iedereen heeft baat bij meer kennis en begrip Subsidie Scholen mogen zelf bepalen hoe ze invulling geven aan seksuele diversiteit. Om ze hierbij te helpen is OCW dit schooljaar de eerder genoemde pilot gestart waar 70 po-scholen en 70 vo-scholen zich voor konden inschrijven. Alle plekken zijn vergeven, voor de zomervakantie hadden meer dan 250 scholen zich aangemeld. Scholen die meedoen, krijgen een subsidie (€8.000 voor po-scholen en €10.000 voor vo-scholen) waarmee ze bijvoorbeeld extra voorlichting of activiteiten kunnen organiseren. Prinsen vindt het een verrijking dat alle kinderen nu leren dat er meer is dan de heteroseksuele norm: ‘Iedereen kan zich nu in de wereld kan herkennen. Mooi toch?’