50
Samen werken aan leesplezier met de Bibliotheek op school Lezen is essentieel voor leren. Maar hoe maak je kinderen zo enthousiast dat ze zelf aan het lezen slaan? Met de landelijke aanpak de Bibliotheek op school slaan bibliotheken en scholen de handen ineen. Projectleider Jan Plooij: ‘Bij scholen waar ze al werken met deze aanpak is de leesmotivatie flink gegroeid.’
w tekst marije sietsma
Wie kan lezen en teksten begrijpt, kan kennis verwerven en zich ontwikkelen. Onderzoek toont aan dat lezers niet alleen hoger scoren op taalvaardigheid, maar ook op schoolsucces en intelligentie. Daarbij zorgt een goede taalbeheersing ervoor dat kinderen betrokken zijn bij wat er om hen heen gebeurt. Zo kunnen kinderen beter meekomen in de (digitale) samenleving en daar heeft iedereen belang bij.
Vrijheid van kiezen ‘Iedereen binnen het basisonderwijs weet dat lezen belangrijk is’, zegt Jan Plooij, projectleider van de Bibliotheek op school. ‘Maar een methodiek voor leesplezier werkt niet. Bij leesplezier draait het juist om de vrijheid zelf te kiezen wat je leest.’ Het hoofddoel van de Bibliotheek op school is dan ook ervoor zorgen dat kinderen enthousiaster worden over lezen. Plooij: ‘En dat kinderen daadwerkelijk gaan lezen, natuurlijk. Daarmee boek je winst op heel veel verschillende terreinen.’
Langdurige relatie In het verleden werkten scholen en bibliotheken ook al samen. Toch merkte Plooij dat die samenwerking soms nauwelijks verder kwam dan het ‘naar binnen schuiven’ van een stapel boeken. ‘Dit is een heel nieuwe aanpak’, zegt hij. ‘Bibliotheken en scholen gaan niet alleen op uitvoerend niveau met elkaar in gesprek, maar ook met de directie. We willen bouwen aan een
langdurige relatie waarbij beide partijen ook kunnen worden afgerekend op de resultaten. Alleen zo kunnen we samen werken aan de taalontwikkeling, leesbevordering en mediavaardigheden van kinderen.’
Maatwerk De Bibliotheek op school is maatwerk. De aanpak is opgebouwd uit verschillende bouwstenen zoals beleid, expertise, collectie, monitor en een lees- en mediaplan. Elke school bepaalt samen met een leesconsulent wat de lange termijndoelen zijn. Plooij: ‘De aanpak van de Bibliotheek op school is van een heel andere orde dan eerdere leesbevorderingprojecten. Het is geen project, maar een keuze die het schoolbestuur maakt voor een lees- en mediabeleid binnen de school.’
Boekencollectie Om te lezen heb je boeken nodig, daarin ligt de basis van de Bibliotheek op school. Natuurlijk kan een fysieke boekenkast daarbij niet ontbreken. Deelnemende scholen bouwen met de bibliotheek aan een actuele en inspirerende collectie boeken voor alle leerlingen. Het grootste deel van deze collectie staat in een schoolbibliotheek, dichtbij de leerlingen. Deze kan worden aangevuld met boeken uit een wisselcollectie of met boeken die leerlingen klassikaal lenen in een bibliotheekvestiging in de buurt. Voor de hogere groepen kan de school ook kiezen om te lenen uit een digitale schoolbibliotheek. Hierbij bestellen leerlingen uit de groepen 4 tot en met 8 elke drie weken boeken die op school worden afgeleverd en weer opgehaald. Plooij: ‘In de boekencollectie van scholen zit zelden een systematiek. En dat terwijl beschikbaarheid van de juiste boeken een belangrijke vereiste is voor leesplezier. Boeken moeten niet alleen aansluiten bij het niveau van de leerling, maar veel meer nog bij het interessegebied. De bibliotheek is de ideale partner om te helpen bij het samenstellen van zo’n collectie. En natuurlijk voor het bedenken en organiseren van allerlei activiteiten rondom lezen.’
Attitudetest Een ander belangrijk onderdeel van de Bibliotheek op school is de nauwkeurige monitoring. Plooij: ‘Bij elke school die meedoet, doen de leerlingen elk jaar een leesattitudetest. Daarnaast wordt bijgehouden hoe-
ONTWIKKELING 51
Iedereen binnen het basisonderwijs weet dat lezen belangrijk is
veel en wat voor boeken de leerlingen lenen. Ook leerkrachten beantwoorden vragen over het leesklimaat in de groep. We hopen tenslotte dat ook zij een beter gevoel krijgen bij leesonderwijs. Uiteindelijk kunnen we zo uitstekend monitoren of het leesbeleid op scholen is veranderd en tot welke verbeteringen dit heeft geleid.’ Gelijktijdig vindt er onderzoek plaats naar de factoren die een rol spelen in verandering van taalniveau en leesplezier. Hierbij worden scholen intensief bevraagd over de manier waarop ze omgaan met de Bibliotheek op school. Ook hiervan verwacht Plooij over een paar jaar een rapport, op basis waarvan de aanpak eventueel kan worden aangepast. ‘Maar uit eerder onderzoek weten we op voorhand al: hoe meer kinderen lezen, hoe beter ze worden in taal. Want door elke dag een kwartier vrij te lezen, leert een kind per jaar 1000 nieuwe woorden!’
Projectleider Jan Plooij: ‘Dit is een heel nieuwe aanpak!’
Media-expert Ook mediawijsheid is een belangrijk thema binnen de Bibliotheek op school. Plooij: ‘De bibliotheken zijn door de overheid benoemd als expert op het gebied van mediawijsheid. Inmiddels loopt in bijna elke bibliotheek een media-expert rond. Ook daarin is een belangrijke rol weggelegd voor de Bibliotheek op school. Al merkt Plooij dat dit onderdeel op veel scholen nog niet alle aandacht krijgt. ‘Wat mij betreft laten we eerst zien dat we goede resultaten bereiken op het gebied van leesplezier. Dan volgt deze stap vanzelf.’ De reacties uit het veld zijn zeer positief. Leerlingen hebben makkelijker toegang tot de collectie en maken daar ook gebruik van. Plooij: ‘Bij één van de scholen waar ze al werken met deze aanpak is het aantal uitleningen van boeken drastisch gestegen. En de motivatie van kinderen om te lezen bleek flink gegroeid.’ Ook leerkrachten en schoolbesturen blijken erg te spreken over de aanpak. ‘In Den Bosch waren de schoolbesturen zó enthousiast dat nu alle scholen een bibliotheek op school hebben.’
50-51_Cubiss.indd 51
www.debibliotheekopschool.nl
22-10-12 10:25