Onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict
Deel inspirerende lessen met TED-Ed Gamen in de (plus)klas!
Uitgever Noordhoff:
‘CRUCIAAL IS DAT DOCENTEN DE REGIE HOUDEN’ Doorbraakpro ject Onderwijs & ICT helpt scholen over de drempel
Jaargang 32 | Nummer 5 | Januari 2015
Interessante twitterberichten geselecteerd
tweetscoop
Inhoud
André Slegers & Michelle Clement | KEii info@keii.nl | @keiionder wijs
ICTnieuws @onderwijsict 10 dec. 2014 08:37 Voorbeeldbrief privacy leerlingen. Naar aanleiding van de vele berichten in de media over problemen rondo[..] bit.ly/1zsr6lh
6
Uitgever Noordhoff over onderwijsinnovatie
‘Cruciaal is dat docenten de regie houden’ Leerlingen helpen succesvol te zijn op school en docenten zo goed mogelijk faciliteren. De ambities van Noordhoff lijken bescheiden.
Willem-Jan Renger @Naj_melliw 9 dec. 2014 15:04 Simpel en briljant: In Frankrijk krijgt #twictee steeds meer volgers /via @NOS nos.nl/l/731557
12
remcopijpers @remcopijpers 9 dec. 2014 21:20 Juf @evelinekaleveld en haar kleuters maken digitale bouwwerken met Toca Boca Builders. Interview en haar les hier: kennisnet.nl/themas/mediawi…
Eus van Hove @eusvanhove 10 dec. 2014 08:47 ‘Scholen dreigen te stagneren. Ze geven #onderwijs dat twintig jaar geleden ook al zo gegeven werd’. blendle.nl/i/trouw/ ouders…
Het Doorbraakpr ICT moet scholen drempel helpen.
In gesprek met Remco van Lunt
14
Speciaal voor abonnees: Deze maand nieuw op www.cos-online.nl!
O21 @O21_nu 10 dec. 2014 08:35 Nieuw artikel van @Mennovh en @WijnandGijzen ‘Intern sturen is niet gelijk aan extern verantwoorden’ ow.ly/FDlLK #schoolleider
16
Cyb mid
Door Hans Korringa @HansKorringa 8 dec. 2014 12:06 Voor in de #basisschool. Een bouwpakket 3D printer. Door de klas in elkaar te zetten. Prachtig project. @3Dkanjers. pic.twitter.com/ wUk9QVYc6D
Olaf de Groot @olafiolio 24 nov. 2014 12:26 Nine Popular Student Response Tools Compared In One Chart freetech4teachers.com/2014/11/ nine-p… #handig
Volg ook @ Cosonline op t wit ter
2
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
data
conne
cyber
2 Tweetscoop 4 Bits & Bites
18
Gamen in de (plus)klas Een andere manier om sociale vaardigheden te ontwikkelen is gamen in de klas. Je hoort het steeds vaker. Sommige games lenen zich uitstekend om allerlei vaardigheden te leren of beter te ontwikkelen.
20
evaluatie
Inspirende lessen in de klas De meeste mensen die werkzaam zijn in het onderwijs, kennen de TED Talks. Met TED-Ed kunnen alle Tedfilmpjes die op het internet staan, worden bewerkt
oject Onderwijs & n definitief over de
voor in de klas.
22
teren, aanjager van het project.
berveiligheid ddelbare scholen
r de groei van de hoeveelheid
24
Kevin Keijzer (Onderwijs van de Free Software Foundation Europe):
‘Als er één gebied is waar vrije en open source software thuishoort, is het wel op scholen’
Lesidee VO
Nieuw in 2015! Waar ga je in 2015 op vakantie? Word jij een trendvolger of een trendsetter? Gebruik je in
en door de toegenomen
2015 nog Facebook of zoek je een alternatief?
ectiviteit is ook de kans op
Welke games en films zijn nieuw in 2015? En
rincidenten aanzienlijk gestegen.
wat zijn jouw voorspellingen voor 2016?
Colofon COS is een onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict. Het is een uitgave van EDG Media en verschijnt 10x per jaar. COS twittert @cosonline
Mediacoördinator Vanessa Pelle (vpelle@edg.nl) Redactie Henk Botter (henk.botter@edg.nl), Mandy de Bruijn (mandy.de.bruijn@edg.nl), Theo Louwers (theo.louwers@edg.nl), André Slegers (andreslegers@keii.nl) Evaluatiecoördinatie Hans Moot (hans.moot@edg.nl) Aan deze COS schreven mee Brigitte Bloem, Michel Boer, Pieter van den Brand, Ron Dikken, Harry Dubois, Jos Elbersen, Erik Ouwerkerk, Helmar Rouwenhorst, Studio Stampij, Malini Witlox
Redactiesecretariaat EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht e-mail cos@edg.nl www.cos-online.nl Vormgeving Tom Venema Eindcorrectie Jannie Kroes Druk PreVision, Eindhoven Abonnementenadministratie EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht telefoon: (030) 241 70 20 fax: (030) 241 06 71 e-mail: cos@edg.nl
Advertentieverkoop Mark Hutzezon Telefoon: (030) 241 70 25 E-mail: mhutzezon@edg.nl Abonnementsprijs 2015 Nederland: € 46,50; België en Luxemburg: € 51,50; overig: € 80. Een abonnement kan elke maand ingaan en heeft de duur van minimaal een jaar. Opzeggen kan per e-mail of per brief tot uiterlijk een maand voor het einde van de abonnementsperiode. Een proefof verzamelabonnement bestellen? Bel (030) 241 70 20 of kijk op www.cos-online.nl.
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle webadressen in dit nummer vindt u ook op: www.cos-online.nl
Grappige, nuttige of slimme snufjes die op het bureau van COS belanden. Onder redactie van Harry Dubois
En weer een nieuwe Windows Waarom veranderen als iets goed bevalt? Zo denken veel gebruikers over hun huidige Windows 7-versie. Windows 8 is al een tijdje uit, maar het werken ermee wordt als lastig ervaren. Twee ‘desktops’, verschillen tussen een ‘desktopapp’ en een tegeltje in het startscherm. Microsoft heeft goed geluisterd naar de feedback van hun gebruikers. Zo is de startknop weer terug op de desktop en kun je ook snelkoppelingen maken naar de apps van het startscherm. Daarnaast is Windows 10 één platform voor de pc, telefoon en tablet. Verder is er een nieuwe optie: Task View. Hiermee kun je o.a. meerdere bureaubladen aanmaken. Wanneer versie 10 uitkomt, is nog onduidelijk. De verwachting is eind 2015.
Wat kunnen we verwachten dit jaar? Het nieuwe jaar is weer begonnen en ook deze redacteur ontkomt er niet aan om vooruit te blikken en dan natuurlijk vooral binnen het deelgebied ict en onderwijs. Welke ontwikkelingen zullen dit jaar zichtbaar zijn in de klaslokalen? Heb jij nog een tip voor deze rubriek, mail ons dan vooral redactie@computersopschool.nl
LuisterBieb-app: lezen door te luisteren De Bibliotheek heeft de collectie van de LuisterBieb vernieuwd. Nieuw in de collectie zijn o.a. Stoner van John Williams, Geachte heer M. van Herman Koch, Ventoux van Bert Wagendorp en De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween van Jonas Jonasson. Ook voor de jonge luisteraars zijn er nieuwe titels: Hotel De Grote L van Sjoerd Kuyper, Het leven van een loser, deel 2 en 4 van Jeff Kinney en Het Muizenhuis van Karina Schaapman. In de categorie mooie oudere bestsellers zijn o.a Sjakie en de chocoladefabriek, Kruistocht in Spijkerbroek, Koning van Katoren en Matilda ‘nieuw’. De LuisterBieb kan een stimulans zijn voor scholieren om boeken voor
Computers zónder harde schijf
hun literatuurlijst te beluisteren. Luisteren voor je lijst terwijl je in de bus zit, op de fiets of aan het sporten bent. De app is heel eenvou-
Er is ook een andere manier om computers te beheren in een school-
dig in gebruik. Je downloadt eenmalig via wifi het luisterboek van
omgeving. Op de website van CCBoot is een oplossing beschreven
je keuze. Voor het luisteren is geen internetverbinding nodig. Het
die werkt met één
gedownloade boek wordt opgeslagen op je smartphone of tablet. De
server en werkstations
app is ook zeer geschikt voor mensen met een visuele beperking of
die géén harde schijven
dyslexie. www.bibliotheek.nl/luisterboeken
hebben. De computers starten namelijk op vanaf het netwerk. Groot voordeel van deze ‘thin cliënt’oplossing is dat er maar één Windowsinstallatie hoeft worden te geconfigureerd. Kijk op de website van CCBoot voor meer informatie. Er wordt ook gewerkt met prijzen voor het onderwijs: www.ccboot.com/thin-client-solution-for-education.htm
4
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
Scan deze pagina met om direct naar de sites te gaan.
Goedkope Windows-tablets Opvallend de laatste tijd is dat er goedkope tablets op de markt komen die een volledige Windows-versie in zich hebben. Dit komt doordat Microsoft de licentieprijzen voor Windows verlaagd heeft en zelfs voor tablets onder de 9-inch helemaal geen kosten berekend. Zo heeft producent Point of View twee nieuwe tablets uitgebracht, een 8”- en een 10”-versie die zeker niet duur zijn. De 8-inchversie kost namelijk maar 150 euro. Er zit natuurlijk wel een keerzijde
Bouw een slanke snelle Linux server
aan deze budgettablets; de systeemspe-
Werk je op een school met veel computers, dan is het handig als je
cificaties zijn beperkt. Zo heeft de kleine
niet elke computer helemaal opnieuw moet installeren. Slimmer is
versie (800 W) slechts 1 Gb intern
het om één pc te installeren, te voorzien van alle door de leerlingen
geheugen en een opslagcapaciteit van
gebruikte software en deze ‘referentiecomputer’ te imagen. Dit wil
16 Gb. Aangezien de installatie al
zeggen; je maakt met een speciaal programma een exacte kopie van
ongeveer 10 Gb in beslag neemt, is een
je installatie. Hiervoor zijn diverse commerciële producten te krijgen,
externe opslag (er zit een mogelijkheid
maar er is ook een gratis - open source - programma. Dit heet FOG.
in het apparaat om een SD-kaart aan te
Het installeren van FOG is niet moeilijk. Op de website van
sluiten) of opslag in de cloud een voor-
SchoolITExpert is er een duidelijk stappenplan te vinden. De instal-
waarde om deze tablet goed te kunnen
latie bestaat uit twee onderdelen. Eerst installeer je een Ubuntu
gebruiken. Wel is het zo dat je bij aanschaf van deze budgettablets
‘Jeos’ server en daarna FOG. Jeos is een anachroniem voor Just
een gratis jaarlicentie krijg om Office te kunnen installeren op de
Enough Operating System. Je installeert alleen wat je nodig hebt.
tablet én op een vaste computer. Normaal kost dit 69 euro per jaar
http://schoolitexpert.com/network-tools/fog
voor thuisgebruik.
COS_halvePag_jan2015_MuiswerkCompleet.pdf 1 2-12-2014 10:07:01
advertentie
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
5
Uitgever Noordhoff over onderwijsinnovatie
‘Cruciaal is dat docenten de regie houden’ Leerlingen helpen succesvol te zijn op school en docenten zo goed mogelijk faciliteren. De ambities van Noordhoff lijken bescheiden. De uitgever legt zich hoge kwaliteitseisen op, juist in het digitale tijdperk. Zo is bij de implementatie van het nieuwe product Toetspunt ondersteuning verplicht. ‘Zolang we niet zeker weten of alles goed werkt, mag een school er niet mee aan de slag.’ Door Pieter van den Brand
Vorig jaar september ervoer Noordhoff zelf de gevolgen van digitaal lesgeven. Het schooljaar was amper begonnen, toen zo’n 9.000 leerlingen in het vo een aantal digitale lesboeken door een technische storing niet konden gebruiken. De vernieuwde app waarmee de uitgever lesmateriaal voor tablets aanbiedt, leverde complicaties op. ‘Het ging om honderd van de 1.800 lesboeken waarvan de content niet toegankelijk was. Dat zijn er uiteraard honderd te veel. We hebben direct pdfbestanden of gewone boeken aangeboden. Binnen twee weken was het probleem met de app opgelost. Dat is een flinke tijd, maar er kon in de tussentijd wel les worden gegeven, al blijft zoiets erg vervelend’, vertelt directeur Strategie en Innovatie Stephan de Valk in het markante hoofdkantoor ‘met de knik’ op het Groningse Europark.
GEDREVEN De reactie van de uitgever toont volgens De Valk de gedrevenheid van Noordhoff: kinderen helpen succesvol te zijn op school. Dat begint bij het faciliteren van de docent, die De Valk als ‘de spil in het onderwijs’ omschrijft. Digitaliseren en gepersonaliseerd leren zijn de middelen. ‘Een tablet gebruiken in de klas lijkt mooi, maar bij elke toepassing moet je je afvragen of er toegevoegde waarde is. Zo zagen we in een proef in het basisonderwijs dat een rekenles op de tablet langer duurde dan met een boek. Met het intypen en op scherm controleren van een antwoord ben je immers langer bezig. Het is dus niet zo dat digitaal onderwijs steevast sneller is, maar je bent wel in staat kinderen feedback te geven. Dus helpt ict bij het personaliseren van het onderwijs. In een papieren lesmethode heb je overzicht waar je bent. In het multidevice tijdperk weet je niet alleen waar je bent, maar ook waar je staat.’
6
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
REPUTATIE
RTTI-grondlegger Docentplus voorziet Noordhoff via het digitale
Noordhoff heeft volgens De Valk een reputatie hoog te houden.
toetsplatform van specialist Quayn in ruim 800 toetsen met
De uitgever kenmerkt zich door gestructureerd, overzichtelijk,
RTTI-data. Deze taxonomie beschrijft de vier cognitieve niveaus
consistent en authentiek lesmateriaal. ‘Daar is Noordhoff sterk
(Reproductie ofwel stampwerk, Toepassen in bekende en
in. We zorgen dat wat we aanbieden ook authentiek is, dus niet
nieuwe situaties – T1 en T2 – en Inzicht). De dashboards van
kinderachtig. We willen leerlingen zo volwassen mogelijk aan-
Toetspunt geven docenten een gedetailleerde kijk op de resul-
spreken.’ In de digitale, interactieve en gepersonaliseerde
taten van individuele leerlingen. Is een leerling bijvoorbeeld
leermiddelen moet die verworvenheid terugkomen. Zo maakt
slim maar lui, dan scoort hij hoog bij T2- en I-vragen. Is de
een digitaal woordenschatprogramma in het Nederlands, Frans,
leerling een harde werker maar legt hij weinig inzicht aan de
Duits en Engels gebruik van originele artikelen uit de pers, die
dag, dan maakt hij de R- en T1-vragen beter. ‘We bieden
worden gematcht met het niveau van de leerling. Om telkens
Toetspunt over alle vakken heen aan, zodat de docent een
weer te testen of een digitaal leermiddel bijdraagt aan het
algemene indruk heeft van het cognitieve niveau van de leer-
onderwijs, bouwt Noordhoff proeflabs, samen met de auteurs
ling. Het stelt ze in staat een objectieve diagnose te maken.
van lesmethoden en docenten uit het veld. ‘Het allerbelang-
Een docent komt bijvoorbeeld beter beslagen ten ijs in zijn
rijkst, vinden wij, is dat de docent zich allereerst comfortabel
advies een havo-leerling wel of niet naar het vwo door te laten
voelt bij de oplossingen die wij bieden. Dat geldt niet alleen
gaan.’
voor de innovatieve scholen. Voor de grote groep van docenten moeten onze oplossingen praktisch werkbaar zijn. Cruciaal is
DOCENT DE LEAD
dat zij de regie houden. Een leerling moet niet zomaar zelf op
Volgens de Noordhoff-visie neemt de docent de lead bij het
een tablet aan de slag gaan. Wat een leerling doet, bepaalt de
afnemen van de toets. ‘Dit is een instrument in zijn handen
docent.’
alleen’, zegt Storm. ‘In Toetspunt stuurt de docent leerlingen een linkje om de toets te doen. Hij geeft aan wanneer de
TOETSPUNT
leerling in mag loggen. Ook geeft hij een richttijd aan voor de
Uitgeefmanager voortgezet onderwijs Maartje Storm geeft een
toets. Dyslectische leerlingen zou hij bijvoorbeeld meer tijd
demo van Toetspunt, dat Noordhoff als een eerste stap naar
kunnen geven.’ De leerling kan de toets direct doen of gedu-
gepersonaliseerd leren in het voortgezet onderwijs ziet.
rende een bepaalde periode. In de meeste gevallen geven
‘Vroeger zaten bij onze lesmethoden voorbeeldproefwerken,
docenten de voorkeur aan een ‘lesuur’ met een begin- en
die willen we naar een hoger niveau tillen met gecertificeerde
eindtijd, weet Storm. ‘Docenten kunnen met een vinkje aan
en gevalideerde digitale toetsen.’ Met de expertise van
geven of leerlingen de antwoorden van de toets in mogen zien.
>>
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
7
Wij raden dat af. Het kan rumoer geven bij leerlingen. Sommige scholen hechten er echter veel waarde aan die informatie aan hun leerlingen te geven.’
ONDERSTEUNING
‘Bij slechts tien procent van de basisscholen heeft iedere leerling een eigen device’
Niet alleen aan de inhoud, ook aan het werken met Toetspunt stelt de uitgever hoge eisen. De Valk: ‘Ondersteuning bij de
veel af. Het is juist de kunst de schermen simpel en hanteer-
implementatie is verplicht, anders kunnen scholen ons product
baar te houden. Soberheid maakt de acceptatiekans bij docen-
niet krijgen. Docenten krijgen niet alleen een knoppencursus.
ten groter.’ Begin november zijn 23 pilotscholen met Toetspunt
Tot en met de eerste ingebruikname houden we de vinger aan
begonnen, zo’n 300 docenten zijn inmiddels getraind en heb-
de pols. Zolang we niet zeker weten of alles goed werkt, mag
ben toegang tot het digitale toetsenplatform dat via een button
een school er niet mee aan de slag.’
in de digitale lesmethoden bereikbaar is. De reactie van
Wat Noordhoff volgens De Valk doet, is het verbinden van
leerlingen blijft overigens dezelfde, zegt Storm. ‘Toetsen blijven
toetsplatform Quayn en de taxonomie van RTTI tot een breed
stom, maar digitaal is wel al wat beter. Docenten maakten zich
toepasbaar geheel. ‘Met het opschroeven van de kwaliteit van
aanvankelijk bezorgd om spieken, maar van de getrainde
de toetsen brengen we tegelijkertijd de kwaliteit van het onder-
docenten horen we daar niets meer van terug.’ Het is de
wijs naar een hoger niveau. Docenten in het vo zijn een kwart
bedoeling dat het aantal toetsen volgend schooljaar doorgroeit
van hun tijd kwijt aan het opstellen, afnemen en nakijken van
naar 2.000.
proefwerken. Met Toetspunt wordt dat geen nul procent, maar wel veel minder.’ Wat niet mogelijk is in Toetspunt, is dat
DIGIBORD
docenten eigen vragen toevoegen. ‘Onze vragen zijn gevali-
Veel leerlingen kennen Noordhoff van AmbraSoft, software voor
deerd. Het mag wel, maar dan geldt het RTTI-certificaat niet
rekenen en taal in gebruik bij 1,4 miljoen kinderen op 5.100
meer.’
scholen. De uitgever is ook bekend van Mijnklas.nl, dit schooljaar met negen pakketten beschikbaar van taal tot topo.
8
GEEN FLASHY ELEMENTEN
Uitgeefmanager Hilde van der Togt en ePublisher Anita
Het uiterlijk van Toetspunt oogt erg basaal, kaal zelfs. ‘We
Uiterwijk Winkel, beiden voor het po werkzaam, lichten een
willen het vooral simpel houden’, verklaart De Valk. ‘Dat is een
tipje van de sluier op van de nieuwe software die Noordhoff
bewuste keuze. Voor ons geen flashy elementen. Dat leidt te
voor deze doelgroep in petto heeft. ‘De meeste po-scholen
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
Privacy: ‘We zijn tekortgeschoten in de communicatie’
voorbeelddemo moeten leerlingen met een bepaald woord een
Een belangrijk agendapunt voor onderwijssector en
van goede antwoorden aan. De Valk: ‘De leerkracht kan altijd
uitgevers is privacy. Onlangs berichtte RTL Nieuws over de mogelijke privacyschending van leerlingen door de uitwisseling van gegevens tussen scholen en uitgevers. Scholen die met digitale lesmethoden van uitgevers werken, zouden hen zo per kind laten meekijken hoe zij het doen in de klas. Inmiddels heeft staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs gezegd dat scholen dit mogen doen als het noodzakelijk is voor het onderwijsproces. Wel moeten ze over de uitwisseling van gegevens afspraken met uitgevers maken. Ook is het de bedoeling, stelt staatssecretaris Dekker, dat gegevens worden geanonimiseerd. ‘Als je gepersonaliseerd leren wil ontwikkelen, heb je data van leerlingen nodig. We gaan zorgvuldig met deze gegevens om’, benadrukt De Valk, ‘en zijn ons buitengewoon bewust van de privacyaspecten. Ik vind wel dat we tekort zijn geschoten in de communicatie hierover. Onderwijssector en uitgeverijen moeten volledig transparant zijn over welke data we met welke bedoelingen verzamelen.’
zin maken. In het zelfscoremenu reikt de software elementen op haar eigen scherm zien wat de leerling heeft ingevuld en hoe lang hij bezig is geweest. De software bevordert zelfreflectie en geeft de leerkracht sneller inzicht in de voortgang van haar leerlingen. Ze hoeft niet langer dertig schriftjes na te kijken. Dit is dus pure tijdwinst.’
LINK Namens brancheorganisatie GEU voor de educatieve uitgeverijen, is De Valk betrokken bij het ‘Doorbraakproject Onderwijs en ICT’. Tijdens de sessies zat hij aan bij de tafels Digitale leermiddelen en Schoolcontext. ‘Een dergelijk proces heeft een grote politieke lading. Van nature gaat zoiets langzaam, maar ik zie toch dat we op stoom zijn gekomen. Het is goed dat markt en overheid samen optrekken. Zelf verwacht ik veel van de ‘learning labs’, die door de scholen zelf geïnitieerd gaan worden. Zij zijn aan zet. Al zijn wij graag bereid onze digitale producten in te brengen om te zien of ze werken.’ Volgens De Valk is het lastig maar van doorslaggevend belang voor uitgevers om de meerwaarde van ict in de school over het voetlicht te brengen. ‘Daarom doen wij veel pilots. Een visie van de
werken met boeken, maar beschikken wel over een digibord en
school en een goede infrastructuur zijn onmisbaar. Daarnaast
twee of drie computers achter in de klas. Bij slechts tien
is belangrijk dat schooldirectie en schoolbesturen betrokken
procent van de basisscholen heeft iedere leerling een eigen
blijven bij de digitale toepassingen in de klas. Het toepassen
device’, schetst Van der Togt. Net als andere uitgevers biedt
van ict is kansrijk maar het verzilveren ervan is complex. Ik
Noordhoff bij haar lesmethoden instructiesoftware aan voor op
word link als mensen zeggen dat leerkrachten conservatief zijn
het digibord. De uitgever werkt aan een nieuwe generatie van
en wars van ict in de klas. Je praat immers over mensen die
deze software maar ook – wat volgens Van der Togt nieuw is –
thuis net als ieder ander hun bankzaken en vliegtickets via
aan een eerste generatie verwerkingssoftware voor op de pc.
internet regelen.’ <<
Leerlingen kunnen dan ook op computer of tablet in de klas zelfstandig werken.’ De verwerkingssoftware, die nog geen merknaam heeft, wordt uitgeserveerd via Mijnklas.nl, mogelijk al volgend schooljaar. Uiterwijk Winkel geeft een eerste demo van hoe de software
‘Ik word link als mensen zeggen dat leerkrachten conservatief zijn en wars van ict in de klas’
werkt. Op het digibord is de lesstof in een spread te zien, op pc en tablet krijgen leerlingen met één vingertik een uitgelichte opdracht te zien. Leerkrachten hebben een eigen dashboard, waarmee ze in staat zijn de voortgang van hun leerlingen realtime te volgen. De leerkracht kan leerlingen die zelfstandig mogen werken simpel met een vinkje loskoppelen. ‘Vijftig procent van de tijd van een les op de basisschool gaat op aan instructie’, zegt Uiterwijk Winkel. ‘Via het dashboard kan de leerkracht zien of de instructie goed is aangekomen, dus welke leerling meer uitleg moet krijgen en welke niet. De leerkracht kan via zijn eigen scherm verschillende groepen in de klas bedienen.’
TIJDWINST Ook het stellen van open vragen is mogelijk. Scholen hechten hieraan, omdat ze een bepaald didactisch doel dienen. Om de leerkracht te ontzien in het nakijken van deze vragen heeft Noordhoff een zelfscorefunctionaliteit ontwikkeld. De leerlingen beoordelen zelf of ze de vragen goed hebben gemaakt. In de
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
9
C
AM
P
AG
3 1
D E N
D O C
0 0
5 8 Prijs per dag
Prijs per dag
Prijs per dag
Dag
Week
Maand
€
75, 00
€
Dag €
75,
21, 45
Week 00
€
21,
iPadiPad 2 2
• i3-3.06 Ghz processor • 4 GB RAM • DVDRW • 500 GB harde Schijf
• 9,7” touchscreen • 9,7” touchscreen • 16 GB • Wi-Fi GB • •Wi-Fi • Dag • 16 Week
€
2 . D iv e r s e d ie n s t e n : 699, - plaatsing op locatie
€
75, 00
€
€
10, 00
Maand
21, 45
10, 00
725,249,€ 249,€
Incl. BTW
10, 00
Maand
45
iMac 21,5”
1 . L a a g s t e p r i j s g a r a n t i e !
€
€
Incl. BTW Incl. BTW
- installeren en beheer van netwerk - en andere oplossingen op maat
HP DC7900
3 . A l l e s v o o r a f g e ï n s t a l l e e r d U kuntHP direct aan TFT de slag! L1955 HP 6710b notebook
HP 5740
HP DC7900SFF
HP 8000 Elite SFF
HP 8100 Elite SFF
• E8400 Core 2 Duo processor • 2 GB RAM • DVD • 80 GB Harde Schijf • Windows 7 Pro
• E8400 Core 2 Duo processor • 2 GB RAM • DVDRW • 250 GB Harde Schijf • Windows 7 Pro
• i5-650 processor • 2 GB RAM • DVD • 160 GB Harde Schijf • Windows 7 Pro
€129,-
€169,-
Incl. BTW
€239,-
Incl. BTW
Incl. BTW
HP 8200 Elite SFF
HP 6000 Pro SFF
HP 6300 Pro SFF
• i5-2400 processor • 4 GB RAM • DVD • 250 GB Harde Schijf • Windows 7 Pro • Refurb
• E8400 Core 2 Duo processor • 2 GB RAM • DVDRW • 250 GB Harde Schijf • Windows 7 Pro • Refurb
• i3-3220 processor • 4 GB RAM • DVDRW • 250 GB Harde Schijf • Windows 7 Pro
€359,-
Incl. BTW
€145,-
€485,-
Incl. BTW
Incl. BTW
8 AANBIEDINGEN AANBIEDINGEN ZIJN ZIJN GELDIG GELDIG T/M T/M 3131 JANUARI janua2014 2014 OFOF ZOLANG ZOLANG DEDE VOORRAAD VOORRAAD STREKT. STREKT. PRIJZEN PRIJZEN INCL. INCL. BTW. BTW. PRIJSPRIJSENEN VOORRAADWIJZIGINGEN VOORRAADWIJZIGINGEN ENEN TYPEFOUTEN TYPEFOUTEN VOORBEHOUDEN. VOORBEHOUDEN. AFBEELDINGEN DIENEN TER ILLUSTRATIE EN KUNNEN AFWIJKEN VAN HET UITEINDELIJKE PRODUCT.
In december het feest bij Infotheek! Nummer 1 inisnieuw en refurbished
“het leveren en installeren van alle werkplekken”
HP X360iPad 4
• • • • •
Celeron - 450 2 GB werkgeheugen 160 GB HDD DVD-brander Windows 7 Professional
Gratis Officejet X451dw bij aanschaf van 15 HP X360 touchscreen laptops
HP Officejet Pro X451dw
• N3530 processor • 4 GB RAM • 128 GB SSD • 9,7” Retina touchscreen • 11,6” touch• 16 screen 8.1 • Nieuw GB •• Windows Wi-Fi • Nieuw
€
• Kleur • 36 ppm • 1200 x 1200 dpi • Duplex • USB 2.0, Wi-Fi • Nieuw
€ 425,319,339,-
€
Incl. BTW Incl. BTW
345,-
Incl. BTW
v.a. HP Thin Clients met keyboard en muis v.a.
HP T5520
refurbished VAN €165,- VOOR
€ 99,-
VIA Eden 800 MHz 64 MB Flash inclusief 1 jaar garantie 128 MB RAM uitbreidbaar naar 5 jaar Windows CE
complete laptopkar inclusief laptops HP T5530 refurbished VAN €225,- VOOR
lease v.a.
€189,-
VIA Eden 800 MHz 64 MB Flash inclusief 1 jaar garantie 128 MB RAM uitbreidbaar naar 5 jaar Windows CE
€299 per maand
HP T5540
Koop 9 Dell Latitude 3340 Laptops en krijg er 1 cadeau!
VAN €235,- VOOR
€215,-
VIA Eden 1 GHz 128naar MB Flash in te delen ieders wensen en budget HP X360 VAN €500,VOOR inclusief 3 jaar garantie iPad 512 MB 4 RAM • N3530 processor • 4 GB RAM • 128 GB SSD Windows CE touchscreen • 9,7” Retina
• 11,6” touch screen • Windows 8.1 • Nieuw • 16 GB • Wi-Fi • Nieuw
koop v.a.
inclusief nieuwe batterij
Dell Latitude 3340
• i3 4010U processor • 4 GB RAM • 500 GB harde Schijf • 13,3” HD scherm • Windows 7 Pro • Nieuw
€4.999 € 319,€ 425,-
€
Incl. BTW Incl. BTW
Wilt u meer informatie? Bent u benieuwd naar de mogelijkheden die Infotheek u kan bieden? Neem dan vrijblijvend contact op met het Onderwijs Team van Infotheek.
infotheek.com
B E L
0 7 1
519,-
8 0 0
Incl. BTW
1 4 4 0
OF KIJK OP WWW.INFOTHEEK.COMD
N G A
5 8
C D E
0 0
O
E
Een gunstige P kijk op automatisering
M A C
3
Doorbraakproject Onderwijs & ICT helpt scholen over de drempel Ontwikkelingen als passend onderwijs, talentontwikkeling en de invoering van de referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen vragen om het bieden van meer maatwerk en gepersonaliseerd onderwijs. Ict is een middel om dit mogelijk te maken, maar de stap naar meer gepersonaliseerd onderwijs blijkt echter niet makkelijk te zijn. Het Doorbraakproject Onderwijs & ICT moet scholen definitief over de drempel helpen. Door Theo Louwers ‘Er is in de afgelopen decennia al heel veel gedaan op het
TEAM
gebied van ict en onderwijs, maar van een echte doorbraak is
Ict biedt in elke sector kansen voor het personaliseren van
nog geen sprake’, vindt Remco van Lunteren, gedeputeerde
dienstverlening, maar net als in vele andere sectoren zijn er in
mobiliteit, economie en financiën van de provincie Utrecht.
het onderwijs ook belemmeringen om deze kansen volledig te
‘Scholen moeten adaptief leren aanbieden en uitwisseling van
benutten, is de mening van Van Lunteren. ‘Om die reden heb ik
content moet makkelijker mogelijk worden gemaakt. In plaats
een team om me heen verzameld dat samen met de deelne-
van problemen te signaleren, is denken in oplossingen nood
mende partijen op thema’s de doorbraak heeft gedefinieerd. Er
zakelijk.’
is grote belangstelling uit de markt van zowel vertegenwoordi-
Van Lunteren is aanjager van het Doorbraakproject Onderwijs
gers aan de vraagzijde, scholen en schoolbestuurders, en
& ICT. Een jaar geleden is de opdracht verstrekt door de
grote en kleine marktpartijen. Het is goed om te zien dat er
ministeries van Economische Zaken en Onderwijs, Cultuur en
zoveel organisaties mee willen werken aan een doorbraak met
Wetenschap, de PO-Raad en VO-raad. ‘Het is duidelijk een
ict in het onderwijs. De unieke bundeling van krachten van de
project en dus eindig’, zegt Van Lunteren. ‘In 2017 moet de
vier opdrachtgevers benadrukt de urgentie van het doorbraak-
doorbraak zijn voltooid.’
project. Dit moet samen met de scholen en private partijen voldoende kracht geven om de doorbraak ook daadwerkelijk te
TEMPO ERIN
realiseren.’
Van Lunteren vroeg zich in eerste instantie af waarom hij de aangewezen man is om de rol van aanjager op zich te nemen. ‘De opdrachtgevers wilden iemand die van buiten en vanuit een
Remco van Lunteren (1977) komt
economische hoek naar het onderwijs kijkt. De vraag is hoe je
uit een ondernemersfamilie. Hij
de knelpunten, waar de sector tegenaan loopt, oplost. Met
woont met zijn vrouw en twee
mijn ervaringen vanuit andere werelden en mijn bestuurlijke
kinderen in Amersfoort. Na een
kennis wil ik het tempo erin houden en zorgen voor een heldere
studie commerciële economie
en effectieve uitwerking van de doorbraak, zodat leerlingen,
aan de Hogeschool van Utrecht
leraren en schoolbesturen in staat zijn om de kracht van ict te
trad hij in 2000 toe tot het
gebruiken voor het bieden van maatwerk. Ik ben begonnen met
familiebedrijf M2 vloeren. Vanaf
het uitgangspunt dat we de doorbraak proberen te bewerkstel-
2003 gaf hij leiding aan het
lingen zonder extra geld. Dat betekent dat we de nodige crea
bedrijf en richtte hij zich op de
tiviteit moeten inzetten. Slim inkopen bijvoorbeeld kan geld
commercie en strategie. In 2006
opleveren. Door volumebinding kun je geld verdienen, maar hoe
trad hij namens de VVD toe tot de Provinciale Staten van
organiseer je dat? Dat kun je doen door de krachten te bunde-
Utrecht, waar hij in 2008 tot fractievoorzitter werd gekozen.
len, maar toch je eigen verantwoordelijkheid te behouden.
Sinds 2010 is Van Lunteren lid van het College van
Gemeenten, provincies en departementen werken zo al samen.
Gedeputeerde Staten.
Het onderwijs kan daarvan leren.’
12
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
THEMA’S Aan de hand van thema’s hebben ongeveer vijftig markt
• Zorg voor professionalisering van de docent en begeleiding op school. Geef de mensen de ruimte om te ontwikkelen.
partijen, variërend van leveranciers van digitaal lesmateriaal,
Er moet enerzijds geïnvesteerd worden in Pabo’s en leraren
leerlingvolg- en leersystemen, en roostering- en planning
opleidingen: daar wordt momenteel te weinig aandacht
systemen tot IT-leveranciers en partijen uit de gamingindustrie
besteed aan ict-vaardigheden en verantwoord ict-gebruik.
en creatieve sector eind 2013 gebrainstormd over de door-
Interessant zou zijn om te investeren in modules ‘digidactische’
braak. Van Lunteren: ‘De partijen zijn gevraagd naar hun beeld
vaardigheden waarbij een leraar leert te werken met
en visie op gepersonaliseerd leren, hun beeld van de blok-
leersystemen en het arrangeren met digitaal leermateriaal.
kades bij de inzet van gepersonaliseerd leren en mogelijke
• Zorg voor kleinere eenheden lesmateriaal in gebruiksvrien-
oplossingen daarvoor, wat zij willen leren op dit gebied en als
delijke systemen. Docenten willen een gebruikersvriendelijk
kennis en expertise in kunnen brengen. En er is gevraagd naar hun bereidheid om deel te nemen aan het project. Dit leidde tot het samenstellen van negen thema’s. Vijf thema’s hangen samen met de elementen van gepersonaliseerd leren: Digitaal Leermateriaal, Informatie & Inzicht, Infrastructuur & Connectiviteit, Roostering & Planning en Schoolcontext. Daarnaast zijn er vier dwarsdoorsnijdende thema’s die voor alle elementen van gepersonaliseerd leren van belang zijn: Toegang, Privacy, Blokkades, Prijsmodellen. Aan de hand van deze thema’s zijn begin 2014 publiek-private tafels gestart. Aan de tafels namen in totaal zo’n 200 publieke en private partijen deel, waaronder verschillende schoolleiders en -besturen. Eind 2013 is een eindrapport opgesteld met aanbevelingen op alle thema’s.’
ADVIES In het eindrapport hebben de partijen aanbevelingen gedaan met betrekking tot de voorgenomen doorbraak. Uit de afzonderlijke adviezen komen vier punten herhaaldelijk terug:
en zo onafhankelijk mogelijk platform om te arrangeren.
1 Maak gezamenlijk afspraken, leg standaarden vast en
Kerndoelen geven houvast aan docenten. Daarbij willen ze
implementeer deze in de keten. 2 Geef de markt ruimte, maar zorg ook voor voldoende waarborgen voor een optimaal functionerende leermiddelen keten. 3 Organiseer de vraagkracht op de onderwerpen waar dat
een kerndoel aanklikken, opdrachten uitzoeken en zelf de methode samenstellen. • Maak de meerwaarde van ict inzichtelijk voor docenten, leerlingen en ouders. Digitalisering is niet een kopie van het boek, het gaat om een andere manier van leren en doceren.
kan, beproef dit waar nodig en ondersteun scholen bij
Gepersonaliseerd leren met ict moet om die reden beter
implementatie.
uitgelegd worden: wat is het, wat heb je eraan en hoe pas
4 Breng ict-randvoorwaarden voor scholen op orde. Connectiviteit, devices en kennis zijn de basisvoorwaarden voor maatwerk met ict.
je het toe? De drempelvrees moet overwonnen worden. • Draag kennis over en toets basisvaardigheden. Leraren geloven niet in enkel digitaal toetsen, je werkt immers met mensen en je zult altijd het sociale aspect zelf in moeten
KLANKBORDGROEP LERAREN
brengen. Gedrag en hoe je daarmee omgaat, kun je niet
Naast aanbieders en de vertegenwoordigers van het primair en
vastleggen in een systeem, dat moet de docent doen.
voortgezet onderwijs zijn middels een klankbordgroep ook
Werken met ict zal dus altijd een combinatie zijn van inzich-
leraren geconsulteerd. Leraren die al met ict in de klas aan de
ten uit een adaptief leersysteem dat focust op basisvaardig-
gang zijn, hebben inzicht gegeven in wat volgens hen nodig is
heden en aan de andere kant inzichten en kennisoverdracht
om als docent aan de slag te gaan: • Zorg dat de randvoorwaarden als infrastructuur, licenties, ict-beheer op orde zijn om opschaling te borgen. Daarnaast
door de docent. Deze maand (januari) presenteren de partijen de routekaart voor het vervolg van het Doorbraakproject. <<
moet een school een visie op het gebruik van ict in het onderwijs hebben, dit geeft richting aan leraren, leerlingen
MEER INFORMATIE
en ouders.
http://doorbraakonderwijsenict.nl
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
13
NIEUW OP WWW.COS-ONLINE.NL Speciaal voor abonnees heeft COS een aanvullende website met praktische tools om ict in de klas te brengen. Op www.cos-online.nl staan exclusief voor abonnees de leukste (downloadbare) lessuggesties voor zowel het voortgezetonderwijs als het basisonderwijs. Onze journalisten testen hier de nieuwste ict- en lesmethodes voor in de klas en je vindt er complete downloadbare handleidingen om stap voor stap te leren werken met handige toepassingen die geschikt zijn voor het onderwijs. Deze maand nieuw online:
LEREN SCHRIJVEN OP EEN TABLET Sommigen trekken leren schrijven in twijfel. De kinderen van nu hebben voortdurend een digitaal apparaat binnen handbereik. Waarom dan nog leren schrijven? Om aan iedereen tegemoet te komen, is er LetterSchool, een award-winnende app voor kinderen van 3 tot 7 jaar waarmee kinderen leren schrijven op een tablet/telefoon. Iedereen blij, inclusief ict-juf Mandy de Bruijn die de game testte met haar klas.
HOW TO… WERKEN MET NEARPOD Nearpod is een online presentatietool waarmee je als docent content kunt aanbieden aan je leerlingen. Als docent draai je aan de knoppen en de leerling kan op verschillende devices je les volgen. In deze How to legt docent Henk Botter je stap voor stap uit hoe het werkt.
SNAPPEN! André Slegers & Michelle Clement spotten de nieuwste educatieve apps en verzamelen de leukste Dig-I-Dee’s!
ENGELS LEREN OP DE NINTENDO Gerard Koster, docent Engels, liet zijn twee zonen los op Let’s learn English with Biff, Chip and Kipper. Is Nintendo erin geslaagd om een product te realiseren dat zowel leuk als leerzaam is? De bevindingen van de familie Koster lees je in de uitgebreide evaluatie van dit stukje edutainment.
Kijk op www.cos-online.nl voor meer handige tools om lessen te verrijken. Als abonnee hoeft u zich maar één keer te registreren om een persoonlijke login te krijgen die toegang biedt tot een scala aan lessuggesties, evaluaties, handvatten, how to’s, handige apps en meer.
Nog geen abonnee? Dan kunt u via www.cos-online.nl een abonnement (magazine plus login) aanvragen. Kijk op de site voor de laatste aanbieding! 14 COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
www.schoolsupport.nl
SCHOOLSUPPORT APPSNACKS! D
’S OP O EM OT2015 N DE
ALLES-IN-1 VOOR DIGIBORD, TABLET EN PC TAFELTRAINING MET TOVERSTAPELS
WOORDENSCHAT MET DRAAITAAL
Gebaseerd op het succesvolle woordenschatspel Cito woordenschat oefenen op 8 niveaus Bevat extra minigames Individueel, samen of met de klas Goed te combineren met de kaartenvariant
Gebaseerd op het succesvolle kaartspel Train de tafels op verschillende manieren Individueel, samen of met de klas Goed te combineren met de kaartenvariant Bevat extra minigames
DIGITALE QUIZTUSSENDOORTJES
>
ALLEEN, SAMEN OF MET DE KLAS!
+
Gebaseerd op het succesvolle QUIZ IT! De klas quizt zich wijzer! Welke leerling is het snelste? Laat leerlingen elkaar uitdagen op thema’s naar keuze!
+
Eén licentie en uw school heeft toegang tot alle Schoolsupport Appsnacks voor digibord, pc én tablet. Altijd de laatste updates en de nieuwste uitbreidingen, waaronder medailles voor de leerlingen en beheer voor de begeleiders. Stap ook in voor € 24,50 en groei mee!
> www.schoolsupport.nl/appsnacks
TAFELS, WOORDENSCHAT, SPREEKWOORDEN, SPELLING, TECHNIEK, TOPO? ALLES IN ÉÉN LICENTIE: GROEI MEE! DEMO´S OP DE NOT2015 - KOM NAAR STAND 08 E040
Cyberveiligheid middelbare scholen, de dreigingen op een rijtje Het onderwijs digitaliseert in een rap tempo. Toetsen worden digitaal afgenomen, huiswerk wordt op computers gemaakt en cijfers worden digitaal bijgehouden. Door de groei van de hoeveelheid data en door de toegenomen connectiviteit is ook de kans op cyberincidenten aanzienlijk gestegen. Door Malini Witlox
In opdracht van SURF, de ict-samenwerkingsorganisatie van het
KWETSBAARDER
hoger onderwijs, deed Deloitte onderzoek naar de veiligheid
Een van de dreigingen komt van cloud computing. Het aantal
van informatie. Een deel van de conclusies uit het rapport
mobiele apparaten en aan internet gekoppelde devices groeit
Cyberdreigingsbeeld is ook relevant voor het middelbaar onder-
snel. Documenten, foto’s en andere bestanden worden steeds
wijs. Van de leerling die vooraf een digitale toets probeert te
vaker opgeslagen in de cloud, bij providers buiten de instel-
bemachtigen tot een leerling die een 3 graag omzet in een 8.
lingen om. Door de hyperconnectiviteit zijn scholen kwetsbaar-
De dreigingen op een rijtje.
der voor aanvallen van buitenaf. Ook worden websites en social-mediakanalen van middelbare scholen veel bezocht.
Vroeger was het voor de schooldirecteur of docenten simpel.
Daardoor is het een interessant doelwit voor activisten of boze
Een vaste computer was nog niet met het internet verbonden,
leerlingen die de site van een school hacken of het social
maar werd bestuurd door diskettes en stand alone software,
media account willen overnemen.
van interne en externe netwerken was nog geen sprake en
Volgens IJzinga ligt de dreiging niet alleen op het vlak van
van tablets en smartphones had nog geen mens ooit gehoord.
onderwijs, maar ook bij ondersteunende zaken, zoals de
Met de toegenomen connectiviteit stijgt ook de kans op cyber-
studentenadministratie. ‘Persoonlijke gegevens van studen-
dreigingen, aldus Niek IJzinga,
ten en medewerkers worden digitaal opgeslagen. Deze
Senior Manager bij Deloitte Risk
gevoelige informatie kan op straat komen te liggen als er
Services. Aan de ene kant weet
niet zorgvuldig mee wordt omgesprongen.’ Hoe meer gege-
een middelbare scholier misschien
vens er over personen uitlekken (zoals namen, geboortedata,
minder van computers dan een
adressen), hoe gemakkelijker het wordt om er identiteits-
student die een ict-studie doet, aan
fraude mee te plegen. Bovendien kan je als school de
de andere kant hebben middelbare
privacywet overtreden als je niet oppast. Ook operationele
scholieren ook minder besef van de
systemen worden steeds meer via internet aangestuurd,
consequenties van hun handelen.
zoals rolluiken, camera’s en thermostaten. Scholen moeten
Volgens de onderzoekers zijn er
zich daar bewust van zijn en zorgen dat deze apparaten
drie soorten kwetsbaarheden, met
Niek IJzinga
voldoende beveiligd zijn.
de mens, met processen en met
16
technologie. IJzinga pleit voor een verhoging van het beveiligings
CYBERCRIMINALITEIT
bewustzijn. Er zijn schattingen dat in 2012 tweederde van alle
Er zijn tal van incidenten in de media geweest, waarbij scholen
datalekken veroorzaakt werd door menselijke fouten. Op het
in het hoger onderwijs de dupe werden van cybercriminaliteit.
gebied van bewustzijn en cultuur valt nog veel te verbeteren.
Zo had in 2014 de Haagse Hogeschool te kampen met een
‘Leerlingen hebben niet altijd hightech kennis nodig, soms is
studente die inzage had in de tentamenopgaven en datzelfde
het lowtech. Een docent gaat even naar het toilet en vergren-
jaar pleegden studenten van de Universiteit Amsterdam
delt de computer niet, leerlingen kunnen dan snel even op zoek
massaal fraude bij het tentamen statistiek door twee brow-
naar toetsen of cijferlijsten.’
sers te openen bij het maken van de toets. Op de eerste
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
browser vulden ze het antwoord in en zagen ze direct het
werkstukken kunnen van Google overgeschreven worden. Er
goede antwoord, dat namen ze over in de tweede browser
zijn wel manieren om dit te checken, maar dat is niet water-
waarna ze die toets verstuurden. Alle gemaakte tentamens
dicht’, aldus IJzinga.
werden ongeldig verklaard. Hetzelfde kan een middelbare school overkomen, ook daar worden steeds vaker digitale
ALLES IS TE HACKEN
toetsen afgenomen.
Het is voor scholen niet mogelijk om zich volledig tegen alle dreigingen te beschermen. Preventieve maatregelen kunnen
BEVEILIGINGSMAATREGELEN
echter de risico’s verkleinen. Zo kun je eisen dat leerlingen en
Middelbare scholen kennen niet altijd speciaal daarvoor
medewerkers sterke wachtwoorden gebruiken die regelmatig
aangestelde ict-beheerders of security officers. Lastig,
worden veranderd. Ook moeten scholen eigenlijk steeds beter
volgens IJzinga want die expertise is eigenlijk wel noodzake-
zorgen voor monitoring van wat er allemaal op hun digitale
lijk. Nu het aantal mobiele apparaten groeit, groeit ook het
netwerken gebeurt. Voor het detecteren van dreigingen en
aantal netwerken waarop de data wordt gedeeld, bijvoor-
incidenten is tegenwoordig geavanceerde technologie beschik-
beeld via het thuisnetwerken of openbaar wifi. Gegevens
baar. Door snel in te grijpen, worden de gevolgen van een
gaan van apparaat naar apparaat en van omgeving naar
beveiligingsincident geminimaliseerd. IJzinga: ‘Belangrijk is dat
omgeving. Denk aan een leerling die op zijn mobieltje even
schoolbesturen zich bewust zijn van de risico’s. Dat was ook
zijn cijfers wil raadplegen. Om het dataverkeer bij deze
deels het doel van ons onderzoek voor het hoger onderwijs.
toenemende variëteit aan apparaten verantwoord te beveili-
Ict-beheerders lezen er nog wel eens wat over, maar school
gen zijn meer beveiligingsmaatregelen nodig. Andere gevaren
directeuren zijn vaak met heel andere dingen bezig. We hopen
die de onderzoekers detecteren, zijn identiteitsfraude waarbij
de boodschap met ons rapport beter over voetlicht van de
leerlingen zich voordoen als anderen om betere studieresul-
bestuurder te krijgen. Maar we moeten ons er ook bewust van
taten te krijgen of een DDOS-aanval, waardoor het netwerk
zijn dat er geen 100 procent beveiliging bestaat. Studenten zijn
uren onbereikbaar kan zijn voor studenten en medewerkers.
opgegroeid in een digitale wereld, die weten vaak veel meer
Lastig want als onderwijsmiddelen door zo’n aanval, door
dan hun ouders of docenten. Heel veel tools om iets te hacken
een virus of door malware onbereikbaar worden, kunnen
download of koop je online. En dan heb ik het nog niet over de
de lessen stil komen te liggen. Zeker nu scholen massaal
gevaren van digitaal pesten of problemen door onhandigheden.
gebruikmaken van Studieweb of Blackboard kunnen de
Project X in Haren was eigenlijk gewoon een onhandige uiting in
problemen zich opstapelen en kunnen testresultaten zelfs
de cyberwereld met onbedoelde effecten. En dan heb je nog
verloren gaan. ‘Er zijn subtiele manieren om cijfers te mani-
scholieren die zich via chatboxen laten verleiden tot seksuele
puleren. Een oudere broer kan het lastige proefwerk maken,
handelingen.’ <<
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
17
Gamen in de (plus)klas Een andere manier om sociale vaardigheden te ontwikkelen Gamen in de klas. Je hoort het steeds vaker. Sommige games lenen zich uitstekend om allerlei vaardigheden te leren of beter te ontwikkelen. Tactieken uitdenken, goed plannen en samen afspraken maken bijvoorbeeld. Een game speel je immers al lang niet meer alleen. Door Studio Stampij
‘Gamen is een andere manier om met elkaar bezig te zijn’, zegt
GEEN RUZIE, WEL GEZELLIGHEID
Erik Meester, leerkracht van de bovenschoolse plusklas DOEN
In de clan van DOEN spelen gemiddeld tien kinderen mee. Erik
in Vught. ‘Ik speel daarom, buiten schooltijd, Clash of Clans
is de leider en kan toezicht houden op wie zich bij de clan aan
met de kinderen uit mijn klas die dat willen. Het leuke is dat ik
wil sluiten. Als er kinderen vervelend doen, gooit hij ze eruit.
mijn leerlingen zo op een andere
Stefan (10) en Jurre (11) maken al bijna een jaar deel uit van
manier leer kennen. Een kind dat heel
de DOEN-clan. Jurre is vooral goed in legers aanvallen en
rustig is in de groep, kan in de ‘clan’
strategisch denken. Stefan kan goed verdedigen en aanvallen.
heel fanatiek en behulpzaam zijn. Dan
‘Wij spelen allebei sowieso veel games’, vertelt Jurre, ‘maar
krijg je toch een ander beeld.’
wat Clash of Clans vooral leuk maakt, is dat je een onderwerp
De kinderen in de plusklas van Erik
hebt om samen over te praten op school.’ ‘Ik vind het vooral
komen van scholen uit de hele regio.
gezellig’, zegt Stefan. ‘Je bent niet alleen, je hoort ergens bij.
Op maandagmiddag en vrijdagochtend
Het spelen van het spel heeft echt wat veranderd op school.
krijgen hoogbegaafde leerlingen uit
We praten er veel over met elkaar. Ik klets er trouwens tegen
groep 6, 7 en 8 bij DOEN (multimedia-)
iedereen graag over. Mijn moeder wordt er af en toe gek van!’
projecten waarin ze extra worden
‘Ruzie krijgen we niet over Clash of Clans’, zegt Jurre. ‘Je kunt
uitgedaagd. ‘De kinderen in de plus-
Erik Meester
klas zien elkaar niet dagelijks, maar via Clash of Clans hebben ze toch contact. Ze kunnen tactieken bespreken, legers of grondstoffen met elkaar uitwisselen en samen spelen’, legt Erik uit.
WAT IS CLASH OF CLANS? Clash of Clans is een strategiespel dat wereldwijd wordt gespeeld. Het werd in 2012 door Supercell gelanceerd via de iTunes Store. Je speelt het doorgaans op een telefoon of tablet. Het spel is gratis, maar je kunt wel spullen kopen om verder te komen. In Clash of Clans bouw je een dorp dat kan groeien naarmate je meer grondstoffen verzamelt. Die krijg je door een andere clan aan te vallen en grondstoffen te stelen. Je moet dus een goed leger formeren, maar ook je verdediging goed op orde hebben, anders ben je zelf het slachtoffer van een aanval. Door je samen te voegen met andere spelers, ontstaat er een grotere clan. Samen neem je het op tegen andere clans van hetzelfde kaliber. Via een chat kun je met de leden van je clan overleggen over de juiste strategie en aanval. Je kunt grondstoffen of legers met elkaar uitwisselen. Zo kun je ervoor zorgen dat ieder lid van de clan goed is opgewassen tegen een aanval.
‘Je kunt zien dat Clash of Clans een spel is voor kinderen’, zegt Jurre. ‘Er is geen bloed te zien en er zijn veel grappige mannetjes.’ Foto: Vdovichenko Denis/Shutterstock.com
18
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
niets van elkaar afpakken en elkaar niet aanvallen. Je kunt
dit. ‘Er kwam laatst een jongetje voor het eerst in de plusklas.
elkaar wel helpen door bijvoorbeeld grondstoffen te geven.
Hij is vrij stil en maakt weinig contact. Maar na een tijdje kwam
Als er kinderen vervelend doen en zomaar van elkaar spullen
één van de kinderen erachter dat hij Clash of Clans speelt en
eisen, vragen we aan Erik of hij die persoon uit de clan wil
dat hij nog goed is ook. Ze vroegen of hij bij onze clan wilde
gooien. Zo lossen we dat op.’
komen. Dat heeft veel goed gedaan. Hij hoort er nu bij en zit
Door het spelen van Clash of Clans met klasgenoten maak je
beter in de groep. En daar was het uiteindelijk allemaal om te
sneller vrienden, zeggen Stefan en Jurre. Meester Erik beaamt
doen.’ <<
Stefan heeft een eigen versie gemaakt van het kaartspel Weerwolven van Wakkerdam, maar dan in een Clash of Clans-variant.
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
19
EVALUATIE
Ted-Ed, eenvoudig maar doeltreffend Vakgebied: alle vakken Doelgroep: geschikt voor alle vormen en niveaus van onderwijs Prijs: gratis Informatiedrager: computer Uitgever: TED Talks Website: http://ed.ted.com/
Besproken door Gerard Koster, docent Engels.
De meeste mensen die werkzaam zijn in het onderwijs, zijn bekend met de TED Talks. TED zoekt inspirerende mensen uit allerlei disciplines die hun verhaal willen brengen. Op TED.com worden al deze toespraken verzameld, waardoor een enorme databank is ontstaan van video’s en ideeën. TED vat hun missie samen als: Hoe verspreiden we geweldige ideeën het best? Misschien iets minder bekend, maar voor onderwijsgevenden zeker zo interessant is het onderdeel TED-Ed. Hier kunnen alle filmpjes die op het internet staan worden bewerkt en klaar worden gemaakt voor gebruik in de klas. En het mooiste van alles is dat het nog eens heel gebruiksvriendelijk is, waardoor je in een uurtje een prachtige
WERKWIJZE
les in elkaar draait.
Het belangrijkste deel van de voorbereiding is het zoeken van een geschikt filmpje. Hoe handig het programma ook is, zonder de juiste input zal de les toch minder interessant worden. Een goed filmpje vinden is dus van het grootste belang. Vaak kan zo’n filmpje op de TED-site worden gevonden, maar ook alle YouTube-filmpjes zijn te gebruiken. Daarna begint het lesklaar maken van het filmpje. Dit gebeurt in maximaal vijf stappen: Watch, Think, Dig Deeper, Discuss en …And Finally. Om deze stappen duidelijk te maken, heb ik zelf een les gemaakt bij het onderwerp Second Conditional. Het viel me op bij het schrijven van de essays dat mijn bovenbouwleerlingen veel fouten maakten bij dit onderdeel. Niet zo vreemd, want eigenlijk hebben we dit onderwerp nooit expliciet behandeld. Na uitgebreid zoeken op YouTube kwam ik uiteindelijk uit bij de video If I had a million dollars van de Barenaked Ladies. In dit liedje wordt constant de Second Conditional gebruikt, als de zangers
20
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
KANT-EN-KLARE LESSEN Als je nu als docent denkt dat dit toch nog wel veel werk is, dan is er nog een snellere manier om aan een les te komen. En dat is om een les over te nemen die al online staat. Er zijn twaalf categorieën waaruit je kunt kiezen (met 34 subonderdelen) en daarnaast kun je nog filteren op inhoud, niveau van de leerlingen en lengte van de video’s. Uiteraard kun je ook op steekwoorden zoeken. Er zijn met name veel video’s voor de vakken Engels, geschiedenis, aardrijkskunde, biologie en natuurkunde. uitleggen wat ze allemaal zouden willen doen als ze een
Maar uiteindelijk kunnen alle vakken hier waarschijnlijk wel wat
miljoen hadden. Dit is een goed voorbeeld van de Second
vinden, misschien met uitzondering van Frans en Duits (sorry,
Conditional; een situatie die niet onmogelijk is, maar wel
collega’s). Toch zal het niet vaak voorkomen dat een les pre-
onwaarschijnlijk. Het eerste onderdeel waarmee we het liedje
cies op het lijf van je leerlingen is geschreven, maar hiervoor is
klaar maken voor gebruik in de les heet Think. Hier kun je als
dan weer de Customize-knop gemaakt. Hierdoor kun je de les
docent multiple choice- en open vragen maken. Door bij de
zelf nog eens aanpassen aan je eigen ideeën en onderdelen
vraag aan te geven op welk punt in het liedje het antwoord te
weglaten of toevoegen. Er zijn al bijna 100.000 lessen versche-
vinden is, kan de leerling snel het antwoord vinden als het in
nen, dus de keuze is enorm.
eerste instantie niet duidelijk is. Zelf heb ik er bij If I had a million dollars voor gekozen om alleen nog in te gaan op begrip van de tekst, nog niet het grammaticale idee erachter. In het onderdeel Dig Deeper is het mogelijk om meer informatie te verstrekken aan de leerling. Dit kan door extra tekst, maar ook door het aangeven van links waarmee naar relevante sites verwezen wordt. Zelf heb ik ervoor gekozen om een korte uitleg van de Second Conditional te geven, alsmede links naar de volledige tekst van het nummer, een extra tekstuele uitleg, een video-uitleg en een aantal oefenmogelijkheden. In het onderwerp Discuss kun je een discussie opzetten. Ik heb daar de vraag gesteld: What would you buy, if you had a million dollars? En in …And Finally kun je de les afsluiten voor de leerling. Zelf heb ik daar een korte samenvatting gegeven van wat ze geleerd hebben en de mogelijkheid om nog wat extra te oefenen als ze daar behoefte aan hebben. Volgens mij een leuke
MAKKELIJK
en evenwichtige les en het kostte me in totaal misschien 45
Een leuke les maken die er ook nog eens een beetje aantrek-
minuten, exclusief het vinden van de video.
kelijk uitziet, kost vaak veel tijd. Een mooie PowerPointpresentatie kan leuk zijn, maar ook nogal tijdrovend. Met
ONDERDELEN
TED-Ed draai je in een uurtje een leuke les in elkaar die ook
Om tot een leuke les te komen, is het lang niet altijd noodzake-
nog eens makkelijk te herschrijven is en waarbij je de vorderin-
lijk om al deze onderdelen te gebruiken. Bij gebruik van Watch
gen van je leerlingen goed in de gaten kunt houden. Het vinden
en Think samen krijgen we een soort CITO-luistertoets, Watch
van een geschikt filmpje op YouTube of op de TED-site is
en Dig Deeper is goed te gebruiken als je wilt dat de leerlingen
misschien nog wel het meeste werk. Klein nadeel is dan wel
zelf een onderwerp gaan bestuderen, met Watch en Discuss
weer dat het zo leuk is om dit soort lesjes in elkaar te zetten
kun je ze laten discussiëren over een onderwerp, maar je kunt
dat je aan de gang blijft. Kost het toch weer meer tijd dan je
het ook gebruiken als de aanzet tot het schrijven van een
van tevoren had ingeschat. <<
essay. Afhankelijk van de opdracht die je als docent voor ogen hebt, kies je de onderdelen die er het beste bij passen. Door de link naar je opdracht te delen met je leerlingen komen zij als leerling in TED-Ed terecht en kun je als docent hun vorderingen bekijken.
KIJK VOOR MEER NIEUWE EVALUATIES OP WWW.COS-ONLINE.NL COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
21
Kevin Keijzer (Onderwijs van de Free Software Foundation Europe):
‘Als er één gebied is waar vrije en open source software thuishoort, is het wel op scholen’ ‘De vrijheid van onderwijs, die er volgens de grondwet zou moeten zijn, is in het geding. Je wordt als student gedwongen specifieke software te gebruiken. Wie op een onderwijsinstelling gebruik wil maken van vrije en open source software is niet welkom. Dat moet veranderen’, vindt Kevin Keijzer, fel bepleiter van het gebruik van vrije en open source software. Door Theo Louwers
22
Staatssecretaris Sander Dekker verzuimde onlangs een kritisch
AVERSIE
rapport over het gebruik van tablets op scholen te bespreken
Keijzer (21 jaar) spreekt uit ervaring. Al op het vwo had hij een
met de Tweede Kamer. Het rapport geeft aan dat de privacy
grote aversie tegen het verplichte gebruik van de besturings-
van leerlingen wordt geschonden, omdat hun persoons
systemen van Apple en Microsoft. ‘Dat andere mensen
gegevens worden doorgegeven aan makers van software.
Windows of OS X gebruiken, maakt me niet veel uit. Uiteraard
Dekker moet de privacy van leerlingen garanderen. De Tweede
raad ik het niet aan. Het probleem is vooral, dat die mensen
Kamer wil opheldering.
anderen impliciet verplichten om hetzelfde te doen.’ Na het
Het onderwerp geeft nog maar eens aan dat de privacy van
afronden van zijn vwo-opleiding schreef hij dertien universi
leerlingen slecht is gewaarborgd door makers van digitaal
teiten in Nederland aan met de vraag of hij er verder kon
lesmateriaal. Kevin Keijzer stelt dat het gebruik van vrije en
s tuderen. Keijzer wilde bij zijn vervolgstudie echter geen
open source software de privacy veel beter garandeert, maar
gebruik maken van Windows of OS X. ‘Ik kreeg als reactie dat
het onderwijs wil er (nog) niet aan. Keijzer is campagneleider
Windows integraal onderdeel uitmaakt van het lesprogramma.
Onderwijs van de Free Software Foundation Europe. De FSFE
En als ik het contract met Microsoft niet wilde accepteren, was
promoot het gebruik van vrije software in scholen en universi-
ik niet welkom. Het is belachelijk dat een Amerikaans software-
teiten.
bedrijf bepaalt met welke eisen je als leerling akkoord moet
Minister Jet Bussemaker (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap)
gaan. Daarmee beslissen zij impliciet wie er op een opleiding
stelde in mei 2013 al dat gebruikers van vrije software
wordt toegelaten. Want als je hun contract niet accepteert, laat
gelijke behandeling in het onderwijs verdienen. ‘In de prak-
de opleiding je negen van de tien keer niet eens toe, of zal je
tijk is jammer genoeg het tegendeel waar’, constateert
zo veel kunstmatige problemen ondervinden dat het afronden
Keijzer. ‘Scholieren en ouders worden vaker wel dan niet
van de opleiding nagenoeg onmogelijk wordt.’
gedwongen om oncontroleerbare apparaten met niet-vrije
Keijzer zelf bleef achter zijn principes staan. Hij schreef zich
besturingssystemen in huis te nemen en om onveilige,
niet in als student aan een universiteit, maar koos voor het
platformafhankelijke browserplugins te installeren. Open
promoten van vrije en open source software en verdient nu zijn
documentindelingen zoals ODF en PDF worden op heel veel
boterham als freelance it-specialist. ‘Terwijl ik bezig was met
onderwijsinstellingen niet geaccepteerd. Dit zorgt ervoor
het verzamelen van informatie voor een brief aan de ombuds-
dat mensen die vrije en open source software gebruiken
man, kwam ik op het idee om een website te maken waar
vaak ernstig tekort worden gedaan en in veel gevallen
mensen die worden benadeeld in het onderwijs, omdat ze
zelfs niet welkom zijn op bepaalde scholen of bij bepaalde
gebruik willen maken van vrije en open source software,
opleidingen.’
melding kunnen doen van hun problemen.’
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
PRIVACY
leren. Het is onverantwoord dat men massaal akkoord is
Keijzer hecht sterk aan zijn privacy. Hij heeft bijvoorbeeld wel
gegaan met zo’n contract. Bij de controle bleek dat er voor veel
de beschikking over een mobiele telefoon, maar die staat vaak
geld licenties bijgekocht moesten worden. De gemeente legde
niet aan. ‘Als ze willen, kunnen ze je via een mobiele telefoon
zich daarna toe op het meer inzetten van vrije en open source
altijd volgen’, vindt hij. Contact leggen met Keijzer is lastig als
software. Inmiddels blijkt dat Ede met de inzet daarvan veel
je zijn e-mailadres niet weet. ‘Ik vind dat iedereen zijn eigen
goedkoper uit is. De totale ict-kosten liggen significant lager en
keuzes moet kunnen maken, maar dat kan in Nederland
de licentiekosten zijn met meer dan 90 procent gedaald. Ook
niet. Het onderwijs verplicht studenten bepaalde software
in München in Duitsland werden miljoenen bespaard door het
programma’s en lespakketten
gebruik van Linuxsystemen. Het kan dus
aan te schaffen. Daarmee geef
wel, ook in het onderwijs. Vrijwel ieder
je nagenoeg altijd je privacy op.
ict-product in het onderwijs kan in principe
Meer en meer worden persoon-
op een webserver draaien. Er is geen
lijke gegevens van gebruikers
technische reden om het te beperken tot
online opgeslagen en je moet
één verplicht platform. Maar ook dan
maar hopen dat die gegevens
moeten we wel kritisch blijven. Websites zijn
veilig zijn. Het gevaar zit hem in
een redelijke garantie voor platformonafhan-
het feit dat softwareleveranciers
kelijkheid, maar bieden niet noodzakelijk
– zeker leveranciers van bestu-
meer privacygaranties. Het verschil met een
ringssystemen – iedere toets-
niet-vrij besturingssysteem is echter dat het
aanslag kunnen registreren. Of
registreren van iedere toetsaanslag of het controleren van de inhoud van harde schij-
dit gebeurt, weten we niet, maar we kunnen het ook niet controleren. Als je vrije en open source
ven ondenkbaar is. Als er één gebied is waar vrije en open
software gebruikt, kan dat wel. Het vreemde is dat scholen
source software zonder meer thuishoort, is het wel op scholen.
zich aan de leveranciers van software verbinden en zo de
Het maakt het immers voor iedereen mogelijk om te leren hoe
privacygevoelige gegevens voor hen toegankelijk maken. Die
computers in elkaar zitten en of ze wel te vertrouwen zijn. Dat
gegevens zijn voor allerlei commerciële doeleinden te gebrui-
het uitgerekend daar zo slecht geregeld is, is op zijn zachtst
ken. In landen als Spanje, Frankrijk en Portugal worden op veel
gezegd bijzonder slechte reclame voor ons land.’
scholen Linuxsystemen gebruikt. Nederland is sterk gedecentraliseerd waardoor het lastig is om regels aangaande vrije en
DOORBREKEN
open source software op te stellen. Scholen zijn vrij om hun
Het doorbreken van de geslotenheid is de fascinatie van
eigen keuze te maken. En ze dringen die daarmee vrijwel altijd
Keijzer. ‘Alleen via wetgeving is dit te bereiken’, denkt hij.
ook aan alle leerlingen, ouders en docenten op.’
‘De minister hecht echter aan vrijheid van onderwijs. Door via wetgeving zaken te regelen, wordt in de visie van de minister
ONDERZOEK
getornd aan de beginselen van de grondwet. Dat klopt niet. Op
Keijzer zou graag onderzoek willen doen naar de wijze waarop
basisscholen wordt gymnastiek bijvoorbeeld vastgezet op drie
software in elkaar is gezet. ‘Het probleem is echter dat je er
uur per week. Het aantal uren gymnastiek zou de kwaliteit van
niet achter komt hoe het functioneert. In de contracten, die
het onderwijs ten goede komen. Dus dat mag wel. In 2007 zijn
scholen afsluiten met leveranciers, is opgenomen dat je het
open standaarden als richtlijn aangegeven, maar daar blijft het
niet in je hoofd moet halen om de software aan een onderzoek
helaas bij.’
te onderwerpen. Bijvoorbeeld bij Magister, een leerplatform van
Keijzer gaat ervan uit dat er nog een lange weg te gaan is om
leverancier SchoolMaster, worden gegevens in de cloud opge-
zijn idealen te verwezenlijken. ‘Voor je alle bureaucratie achter
slagen op gecentraliseerde servers met gesloten, niet-vrije
de rug hebt, ben je tien jaar verder. Ik vind dat de toekomstige
software. Eigenlijk zou je als student de garantie moeten krijgen
generatie beter verdient dan ik. Het gebruik van vrije en open
dat alle persoonlijke gegevens van de servers worden verwijderd
source software kan wel degelijk, kijk maar naar andere lan-
als je de opleiding hebt afgerond en de school hebt verlaten. En
den. Mensen moeten het recht hebben om te bepalen welke
dat kan zelfs SchoolMaster nu niet weten, want ook zij moeten
software ze in hun eigen huis willen gebruiken.’
zich houden aan de contracten. Met andere woorden: ook zij mogen niet onderzoeken of de basis van hun platform wel integer is. Die situatie is niet anders bij onder andere N@T-
VOOR MEER INFORMATIE:
school, Blackboard, enzovoort. Moodle is een positieve uitzon-
http://meldpuntdiscriminatievrijesoftware.org
dering, mits beheerd door een betrouwbare partij.’ Interessante achtergrondinformatie over wat leveranciers van
ILLEGAAL
niet-vrije software doen om dit soort migraties te hinderen:
In de gemeente Ede installeerde Microsoft software om te
www.tweedekamer.nl/kamerstukken/kamervragen/
kijken of er illegale kopieën werden gebruikt. Keijzer: ‘Volgens
detail?id=2014Z21841&did=2014D44075
de licentie mag dat. Microsoft mag de hele harde schijf contro-
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
23
LESIDEE VO
Nieuw in 2015! Waar ga je in 2015 op vakantie? Word jij een trendvolger of een trendsetter? Gebruik je in 2015 nog Facebook of zoek je een alternatief? Welke games en films zijn nieuw in 2015? En wat zijn jouw voorspellingen voor 2016? In dit lesidee bekijk je wat er nieuw is in 2015 en maak je een presentatie met jouw voorspellingen en verwachtingen. Door Henk Botter
BACK TO THE FUTURE Het komende jaar kun je aftellen naar 21 oktober 2015. Dan is het Back to the Future Day op de site www.october212015.com. Op deze datum belandt hoofdpersonage Marty McFly in deel 2 in de toen nog verre toekomst. In de drie films van Back to the Future wordt gespeeld met de tijd door gebruik te maken van een tijdmachine. Meer informatie vind je op Facebook: www.facebook.com/ October212015BTTF en op www.bttf.com. De tijdmachine in de film is een auto, een DeLorean. Op Wikipedia kun je alles nalezen over de flux capacitor die is ingebouwd in een DeLorean DMC-12: http://bit.ly/1uWj2I7. Doc, de verwarde professor in deze films, is de
Bijvoorbeeld de Top 10 van stedentrips, van wintersport
ontwerper van deze futuristische auto.
bestemmingen en van jongerenreizen. Op www.devakantietop10.nl
In de tweede film zie je Marty McFly overigens
kun je zien dat Chersonissos in Griekenland op nummer 1 staat
een hoverboard gebruiken, een soort zwevend
en Salou in Spanje op nummer 6. Op www.alletip10lijstjes.nl
skateboard. Het heeft er alle schijn van dat
vind je een Top 10 van de populairste vakantielanden. Hier
zoiets volgend jaar werkelijkheid wordt:
staat Frankrijk bovenaan, en Tsjechië op de negende plaats.
http://youtu.be/BuWflDnAO9s.
Als je goed kijkt, zie je echter dat dit een overzicht is van 2009.
Heb je de Back to the Future-trilogie nog nooit gezien?
Als je bij Google als zoekterm ‘populairste vakantieland van
Zelfs 30 jaar na dato is het nog een aanrader.
Nederlanders’ intypt, zie je dat Duitsland de laatste jaren erg populair is geworden. Als je het echt precies wilt weten, moet
VAKANTIES 2015
je nauwkeurig gaan kijken bij het Centraal Bureau voor de
Het kalenderjaar 2015 heeft 365 dagen met diverse
Statistiek (www.cbs.nl).
feestdagen en vakanties. Je kunt ze allemaal vinden op http://feestdagen2015.nl/ en www.schoolvakanties-nederland.nl
SOCIAL MEDIA 2015
Volgens het Algemeen Dagblad (http://bit.ly/1vtqJHI) is dé
Volgens Frank Janssen, een van de schrijvers op Frankwatching
vakantietrend van 2015 het blind boeken van een onbekende
zijn er zes social mediatrends voor 2015: http://bit.ly/1p22BJl
reis. Een van de aanbieders is srprs.me (surprise me). Op hun
Volgens deze site wordt WhatsApp nog belangrijker, komen er
site is de slogan ‘Stop control-freaking your trip’. Niet meer zelf je hotel en je vlucht uitzoeken, maar je koffer inpakken en je melden op het vliegveld. Volgens de site kun je zo vanaf 180 euro per persoon een driedaagse stedentrip boeken. Aan het eind van elk kalenderjaar is de Top 2000 op de radio, uiteraard is de Top 10 daarvan het spannendst. Zo zijn er ook allerlei Top 10-lijstjes samengesteld van populaire vakanties.
24
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
alternatieven voor Facebook en wordt het vloggen steeds
In 2015 komen er veertien nieuwe verkeers-
populairder. YouTube-videobloggers worden vloggers genoemd.
borden bij; www.cbr.nl/download/nieuwe-
De bekendste vlogger is Enzo Knol:
verkeersborden.pdf. Het zijn borden die
www.youtube.com/EnzoKnol
vooral voor trekkers, vrachtwagen, bussen
Hij heeft bijna een half miljoen abonnees en ook op knolpower.
en trams zijn bedoeld en die het verkeer op
nl kun je zijn filmpjes bekijken.
smalle wegen regelen. Wist je dat er een hele
Je hebt je vast weleens geërgerd aan de reclames op
industrie rond verkeers- en informatieborden
Facebook en Twitter. En reken er maar op dat je die in 2015
is? Kijk maar eens op www.informatiebord.nl.
nog veel vaker zult tegenkomen. Een blog op Mediaweb
De informatie op gele informatieborden bij
(http://bit.ly/1r0wTrz) legt uit wat het is. Het Amerikaanse Twitter
wegwerkzaamheden bevat vaak spel- en
maakt nu nog geen winst, de Nederlandse tak ervan maakt niet
schrijffouten. Daar zitten komische tussen:
veel meer dan 30.000 euro per jaar winst (Nederlanders gaan
www.taalvoutjes.nl/type/verkeersborden.
dan ook aan kop als Twitteraar). Maar werknemers van dit soort bedrijven moeten ook betaald worden, dus zal je je meer en meer
Op de site van de Efteling (www.efteling.com)
door de reclames moeten worstelen. Kijk eens in de Digikerk,
kun je lezen dat er een nieuwe achtbaan
daar wordt uitgelegd hoe je op Facebook de reclames kunt
wordt geopend in 2015: de Baron 1898. Op
omzeilen of uitzetten: http://bit.ly/1yWTMQV
de site kun je de bouw ervan volgen. Als je toch op de site van de Efteling rondkijkt, kun
VOORSPELLINGEN 2015
je meteen ook de Efteling-app installeren.
Hoe betrouwbaar zijn voorspelling eigenlijk? Het is grappig om
Als je die in de Efteling gebruikt, kun je de
op Google eens te zoeken naar de voorspellingen voor het jaar
loopafstanden en de wachttijden zien.
2014: wat werd er voorspeld en wat is ervan uitgekomen? Voorspellen dat het in de zomer mooi weer is in het buitenland,
Vanaf het schooljaar 2015-2016 is er een
kunnen we allemaal (al was dat ook niet overal het geval
nieuw examenprogramma wiskunde havo en
afgelopen zomer). Maar heeft iemand voorspeld dat de Krim
vwo van kracht. De inhoud van Wiskunde A
door Rusland werd bezet? Heeft iemand voorspeld dat het
t/m D wordt behoorlijk veranderd. Uitgeverij
Nederlands Elftal derde zou worden op het wereldkampioenschap? Heeft iemand de rampen met de Maleisische vliegtuigen voorspeld? Een oud
Noordhoff is de uitgever van Moderne Wiskunde. Op hun site worden de wijzigingen overzichtelijk in tabellen uitgelegd: http://bit.ly/1vnPWS4.
spreekwoord zegt: ‘Achteraf kijk je een koe in de kont’. Wat zijn de
GAMES EN FILMS IN 2015
voorspellingen voor het jaar 2015?
Op www.gameinformer.com wordt vooruit gekeken naar de
Volgens www.waarzegging.nl krijgen
games van 2015. Er worden fraaie afbeeldingen getoond van
we een zachte winter met veel
onder andere Assassins’s Creed Rogue, Aztez, Batman en
nattigheid en sneeuw. Dat gaat
Darkest Dungeon. Het zijn spellen voor de Xbox One, PS4, Wii
natuurlijk al snel kloppen, alhoewel
U en de PC. De lijst is indrukwekkend lang en de afbeeldingen
er in de winter van 2014 geen
zien er grafisch meestal zeer fraai uit.
sneeuwvlok is gevallen.
Op www.zergnet.com kun je een Top 10 vinden van ‘games you
Een beruchte voorspeller was
never played’. Ook op www.gamesradar.com vind je veel tips
Nostradamus. Op Wikipedia kun je meer
over populaire en nieuwe games. Als je bij Google als zoek
over deze Franse apotheker uit de zestiende eeuw vinden. In
opdracht ‘best games 2014’ intypt, krijg meer dan anderhalf
zijn duistere geschriften kun je altijd wel iets vinden dat lijkt te
miljard (!) zoekresultaten.
kloppen en dat je Nostradamus als zogenaamde voorspeller
In 2015 ga je ook terug in de tijd met de opvolger van Jurassic
handig kunt gebruiken. Kijk maar eens op http://bit.ly/1yuBaYC
Parc: Jurassic World. In het lijstje ‘coming soon’ valt op dat er
wat er voor de jaren 2015 tot 2020 voorspeld wordt.
veel vervolgfilms komen in 2015: Avatar 2, Avengers 2, Hobbit 2, Pirates of the Caribbean 5… In 2015 starten de opnames
NIEUW IN 2015
voor Bond 24 en hoofdrolspeler Daniel Craig heeft ook al een
Als je jong bent, denk je dat je gezond blijft en zo maar hon-
contract getekend voor de 25e Bondfilm. Meer info vind je op
derd jaar oud kunt worden. Als je ouder wordt, heb je echter
www.filmbioscoop.nl.
vaak allerlei zorg nodig. Voor ouderen in Nederland kan er veel veranderen in 2015: voortaan regelen de gemeenten de zorg.
LESIDEE
Dat is allemaal vastgelegd in de wet maatschappelijke onder-
Maak een presentatie met jouw voorspellingen en verwachtin-
steuning (Wmo 2015). Op http://bit.ly/1A5jpP7 kun je daar
gen voor 2015. Deel het met je klasgenoten, sla het goed op
alles over lezen. Ook op de site ZorgWijzer.nl staat veel
en kijk in 2016 eens of je een goede voorspeller en trend
informatie: http://bit.ly/1tnCbDO.
watcher bent! <<
COS JAARGANG 32 NUMMER 5 – 2014
25
Altijd op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen? Neem een abonnement op COS. Onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict
voor eigentijds onderwijs Onafhankelijk vaktijdschrift
en ict
ThiemeMeulenhoff:
Onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds
‘NAO is een geweldig hulpmiddel in het onderwijs’
Experts voorspellen
rt
wil Ipon-winnaar PulseOn het onderwijs hervormen
EVALUATIE
HET ONDERWIJS VAN DE TOEKOMST!
Reis Door De Wereld Van Kennis
KIJKJE BIJ
Agora, een nieuw onderwijsconcept Malmberg rolt nieuwe digitale leeromgevingen uit
Onderwijslabs
te Snuffel aan de nieuws technologieën 1 | September 2014 Jaargang 32 | Nummer
Maurice de Hond : ‘Ict helpt om het maximale uit het kind te halen Niet meer, niet mind . er’
Jaargang 32 | Nummer 3 | November 2014
EVALUATIE
Starten met de computer Op ict-stoomcursus bij Microsoft Digital Storytelling in de klas
Praktische wegwijzer
Ontdekmedia.nl Mediatools op een presenteerblaadje
EEN ROBOT IN DE KLAS
Effectief of niet?
Ict- en onderwijsexpe Amber Walraven over 21st centur y skills, docentontwerpteams en de Win8-pilot
Reisgids Digitaal Leermateriaal
Onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict
BLENDED LEARNING INTERVIEW
onderwijs en ict
‘Uitgevers zijn een onmisbare schakel tussen technologie en leerprocessen’
INTERVIEW
SURFnet’s Erik Huizer: ‘Ik ben nog nooit een docent tegengekomen die niet met ict aan de slag wil’
SAMSUNG’S SMART EDUCATION HUB moet digitale kloof tussen
leerling en leraar overbrugge n
Jaargang 32 | Nummer 4 | December 2014
Jaargang 32 | Nummer 2 | Oktober 2014
Je ontvangt dan 10 x per jaar het magazine plus toegang tot inspirende lesideeën, handige how to-artikelen, evaluaties van de nieuwste digitale lesmethodes, tips, apps en meer. Alleen voor abonnees op www.cos-online. Volg het laatste nieuws rondom ict
Eerst ontdekken?
en onderwijs ook via Twitter op
Vraag dan een proefabonnement via
#cosonline
www.cos-online.nl
Vijf dagen inspiratie, de nieuwste trends en ontwikkelingen. Nu ook aandacht voor ‘Het jonge kind’. Vraag nu jouw gratis toegangsbadge aan.
27-31 januari 2015
Jaarbeurs Utrecht www.not-online.nl Dé vakbeurs voor professionals in het PO, VO en MBO
Wij maken een succes van jouw creatieve les! School is mĂŠĂŠr dan alleen maar rekenen en taal. Het is ook de plek waar leerlingen hun creatieve talenten en ontwikkelen. Maar niet iedere leerkracht is goed in vakken als muziek, tekenen of drama. Daarom is er nu Team Talento, het team van digitale vakleerkrachten die altijd voor je klaar staan!
is
at Word gr lid op n e g a d 30 o.nl mtalent a e .t w w w
Inspireer je leerlingen! Met de honderden video-workshops kun je op elk gewenst moment een inspirerende en motiverende activiteit doen. Ga even tafeldrummen met onze muziek-expert Chris. Volg een cursus striptekenen met onze tekenaar Aad. Of raak even je energie kwijt met de bootcamp van instructeur Henri. Volg de workshops klassikaal op het digibord, of individueel op een tablet of computer. En laat de meest enthousiaste leerlingen thuis lekker verder oefenen.
Genomineerd voor de NOT Innovatie Award 2015!