COS JUNI/JULI

Onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict

CODEPACT: BEDRIJFSLEVEN WIL PROGRAMMEREN SNEL IN HET ONDERWIJS INTEGREREN

Onderwijsadviseur Michel van de Ven: Q& A sch Ma rie ke va n O (Ed ua p p):

ogen best ‘Leerkrachten m n, ict is iets meer durve ijk’ echt niet moeil

Jaargang 32 | Nummer 10 | Juni 2015

‘Kinderen van nu maken meer gebruik van hogere orde denkstrategieën dankzij technologie’

5

Interessante twitterberichten geselecteerd

tweetscoop André Slegers & Michelle Clement | KEii info@keii.nl | @keiionder wijs

4

David Anderson (@elearning) 17-04-15 10:45 One of the best memory/matching game templates via @slhice ow.ly/HYrMm pic.twitter.com/pEy6fSYgBN

6

Dutch Art Today (@DutchArtToday) 12-05-15 15:17 Nieuwe app laat jongeren chatten met Hollanders van de Gouden Eeuw emerce.nl/wire/nieuwe-ap…

Steve Wheeler (@timbuckteeth) 13-05-15 11:19 More questions about 3D printers in education bit.ly/1zZFMvG pic.twitter. com/tbFPaLHPOe

Nat. Onderwijsgids (@Onderwijsgids) 13-05-15 11:21 CBP: Snappet overtreedt wet niet langer bij verwerking leerresultaten - nationaleonderwijsgids.nl/ basisonderwijs… @SnappetNL#cbp #persoonsgegevens

Jolanda Pikkaart (@natuurkind) 13-05-15 11:27 365 dagen natuur op je smartphone fb.me/1L5vKAtk6

10

Jelle Jolles (@JelleJolles) 11-05-15 20:19 Elk jaar gaan duizenden kinderen naar verkeerde school vanwege hun geboortemaand. decorrespondent. nl/2773/Elk-jaar-…pic.twitter.com/ DV53XqNNft

BNR Nieuwsradio (@BNR) 13-05-15 07:34 ‘Schoolcapaciteit grote steden strookt niet met leerlingengroei’ #onderwijs bnr.nl/nieuws/politie… pic.twitter.com/ Ulo26MxLTa

Volg ook @ Cosonline op t wit ter

2

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

14 16

Inhoud 4 Bits & Bites

Grappige, nuttige of slimme snufjes

18

5 Sn@ppen!

Handige, educatieve apps gespot

20

6 CodePact:

Alle kinderen digitaal vaardig

9 Extra tips, tricks en tools op

WWW.COS-ONLINE.NL

10 Learning Circles:

Online werken aan een betere toekomst

22

14 Q&A Marieke van Osch:

‘Geef ruimte aan creativiteit. Je zult zien, je krijgt leerlingen die je gaan verbazen’

16 Dat leest lekker weg!

In dit lesidee allerlei opties om lezen leuk te maken in de zomer.

18 De Instant Classroom

Draagbaar digitaal klaslokaal

20

How to... Weebly for education

Samen met je leerlingen websites bouwen.

22 Onderwijsadviseur Michel van de Ven:

‘Ik ben een inspirator en innovator in hart en nieren’

26 Wijs me de weg

26

Maak een speurtocht in of om de school.

Colofon COS is een onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict.

Het is een uitgave van EDG Media en verschijnt 10x per jaar.

COS twittert @cosonline

Uitgever: Erik Trimp Assistent-uitgever/coördinator Vanessa Pelle, vpelle@edg.nl Medewerkers Brigitte Bloem, Mariska Bloemberg, Henk Botter, Mandy de Bruijn, Harry Dubois, Hans Moot, Erik Ouwerkerk, Helmar Rouwenhorst, André Slegers, Malini Witlox Evaluatiecoördinatie Hans Moot (hans.moot@edg.nl) Contact redactie cos@edg.nl

Redactiesecretariaat EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht www.computersopschool.nl Vormgeving Tom Venema Eindcorrectie Jannie Kroes Druk PreVision, Eindhoven Abonnementenadministratie EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht telefoon: (030) 241 70 20 fax: (030) 241 06 71 e-mail: cos@edg.nl

Advertentieverkoop Mark Hutzezon Telefoon: (030) 241 70 25 E-mail: mhutzezon@edg.nl Abonnementsprijs 2015 Nederland: € 46,50; België en Luxemburg: € 51,50; overig: € 80.

Een abonnement kan elke maand ingaan en heeft de duur van ­minimaal een jaar. Opzeggen kan per e-mail of per brief tot uiterlijk een maand voor het einde van de ­abonnementsperiode. Een proefof verzamelabonnement bestellen?

Bel (030) 241 70 20 of kijk op www.computersopschool.nl

Alle rechten voorbehouden.

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Alle webadressen in dit nummer vindt u ook op: www.computersopschool.nl

Grappige, nuttige of slimme snufjes die op het bureau van COS belanden. Suggesties?

Mail cos@edg.nl Onder redactie van Harry Dubois

PC in je broekzak Intel maakt sinds kort de Compute Stick, net iets groter dan een USB-stick (11,4 cm lang, 3,8 cm breed en 1,3 cm hoog), maar wel een echte minicomputer met Windows- of Linux-

De zomer van Windows 10

(Ubuntu) besturing. Het stickie heeft een HDMI-aansluiting die je kunt gebruiken om hem in een tv of monitor te stoppen. De

Het ziet ernaar uit dat Windows 10 deze zomer al haar

Windows-versie heeft 32GB aan opslag aan boord en 2GB aan

opwachting maakt. Deze ‘alleskunner’ zal werken op pc’s,

intern geheugen. Deze versie kost in de winkel zo’n 180 euro.

tablets, telefoons en de Xbox One. Dit gaat wel ten koste van

De Linuxvariant (8GB opslag, 1GB intern) is 120 euro.

Windows Media Center, dat niet verder ontwikkeld wordt.

Windows 10 is gratis voor consumenten die nu al versie 8 of 8.1 op hun computer hebben staan. Je kunt alvast lezen wat de mogelijkheden zijn van deze nieuwste Windows-versie op

Galaxy Tab A

http://bit.ly/win10tipsentrucs. Een aantal nieuwe toepassingen

Recent onderzoek* toont aan dat tablets

springt in ieder geval in het oog. Zo is er Cortana, dat wat weg

het meest gebruikt worden voor surfen op

heeft van Siri voor de iPhone. Je kunt die ‘wakker’ maken door

internet (70%), op de voet gevolgd door

het commando ‘Hey Cortana’ uit te spreken. Ook handig; je kunt

e-mailen (69%), sociale netwerken (64%),

je updates laten installeren op een vooraf ingestelde tijd in plaats

lezen van e-books (57%) en video’s kijken

van bij het afsluiten van je computer. Kom maar op met de zomer!

(40%). Samsung refereert aan dit onderzoek bij de introductie van hun nieuwste tablet.

‘Samsung heeft de Galaxy Tab A ontwikkeld op de behoeften van mensen op hun tablet’, zegt Gerben van Walt Meijer, marketing manager mobile van Samsung Nederland.

‘Hieruit bleek dat mensen graag comfortabel browsen, daarom hebben we een 9,7 inch tablet ontwikkeld waarop websites perfect tot hun recht komen.’ De Galaxy Tab A is vanaf begin mei in Nederland beschikbaar voor een verkoopadviesprijs van € 299,- (16GB wifi-versie) of €369,- (16GB LTE-versie). *Bron: 2014 Mobile Behaviour Report, salesforce.com

Nog meer snelle SSD’s Vorige maand heb ik jullie bijgepraat over de nieuwste ontwikkelingen

Goedkoper?

inzake opslag op snelle schijven, de Solid State Disks, maar dan

Wil jij een Windows-computer die nog goedkoper is, kijk dan

als losse insteekkaart (PCI-Express). Naast Intel is nu ook

eens naar de Voyo minipc. Deze werkt ook met een HDMI-

Plextor met zo’n uitbreiding gekomen en wel de HyperX

aansluiting en maakt, net als eerdergenoemde Compute Stick

Predator die in twee versies beschikbaar komt: een 240GB

van je monitor een volledig werkende computer op basis van

en 480GB versie.

Windows 8. Hij is alleen een stuk goedkoper. Op internet zijn prijzen te vinden van rond de 120 euro. Intern heeft de Voyo 2GB geheugen en 64GB aan opslagcapaciteit. Je kunt deze minipc waarschijnlijk niet in Nederland kopen, maar op wel op www.geekbuying.com

4

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

Sn@ppen!

Handige, educatieve apps gespot door @keiionderwijs

Steller.co Er zijn steeds meer apps waarmee je foto’s en filmpjes kunt bewerken en delen. Deze apps worden vaak privé gebruikt, maar hebben ook veel mogelijkheden voor in de klas. Zoals Steller.co. De app is gebruiksvriendelijk en overzichtelijk en je kunt er foto’s en filmpjes mee voorzien van tekst. Zo maak je eigen digitale boekjes direct op je iPhone of iPad. Ideaal om een verslag te maken van een opdracht, uitje of practicum. Ook een woordenboekje is makkelijk te maken. De boekjes kunnen worden gedeeld via sociale netwerken, mail of embed worden op een website.

De templates die je kunt kiezen, zijn vrij strak vormgegeven. Dat vinden de jonge leerlingen misschien minder aantrekkelijk, maar ze

Tag to tap

kunnen ook eigen beeldmateriaal

Met deze app heb je de mogelijkheid om zelf

gebruiken. Steller.co is gratis

interactieve woordplaten te maken, passend bij het

verkrijgbaar in de Appstore.

thema van je les. Je kunt eigen afbeeldingen invoegen en voorzien van tags, gesproken woorden of getypte tekst.

Je wijst aan op welke plek je een tag wilt hebben en kunt het woord erbij typen en inspreken. Vervolgens kunnen leerlingen aan de slag met de gemaakte bladen. Ze

Squeebles Spelling

kunnen met Game beginnen om zo de woorden te leren

Deze app is Engelstalig, maar doordat je zelf woorden kunt

kennen. Hierbij wijzen ze plekken aan en krijgen ze de

intypen en inspreken, kan hij goed gebruikt worden in het Nederlandse

woorden te zien en te horen. Met de Guess what-game

onderwijs voor spelling of voor het leren van woordjes in een vreemde

krijgen leerlingen een woord te horen en moeten ze het

taal. De app kent een gedeelte voor spelers en een gedeelte voor

juiste gedeelte van het plaatje aanwijzen. Het mooie aan

ouders/leerkrachten. Je kunt meerdere spelers aanmaken en aan­

Tag to tap is dat je eigen afbeeldingen kunt gebruiken en

geven welke oefeningen voor welke leerling zijn. Hierbij heb je de keuze

het materiaal dus heel goed kunt laten passen bij je

om het woord niet, kort

eigen lessen. Laat de leerlingen ook zelf eens een spel

of langer in beeld te

samenstellen. Op www.tagtotap.nl vind je inspiratie,

laten verschijnen. Via

ideeën en afbeeldingen die je zou kunnen downloaden

het leerkrachtgedeelte

om zelf te gebruiken. Een mooie app om in te zetten voor

dat is af te schermen

woordenschatonderwijs en bij de logopedie in het (speciaal)

met een code, kun je je

basisonderwijs. Verkrijgbaar in Appstore voor €0,99.

eigen woordenpakketten (tests) aanmaken. Dit gaat eenvoudig. Je typt het woord en spreekt het in. Je kunt ook een introductieboodschap inspreken die alle spelers aan het begin van de oefeningen te horen krijgen of een persoonlijke boodschap per leerling.

Als de leerlingen gaan spelen, kunnen ze ‘squeebles’ verdienen en daarmee beloningsspelletjes verdienen. Zowel voor leerling als voor leerkrachten zijn de vorderingen goed te volgen. De app is verkrijgbaar voor €3,99 in Appstore en voor €2,99 in Google Play.

CodePact:

‘Programmeren maakt kinderen digitaal vaardig’ Grote namen als Google, IBM, Microsoft, Malmberg, Oracle, Randstad en Deloitte gaan ­scholen helpen met programmeerlessen. Hiertoe ondertekenden ze op 21 mei het Manifest CodePact. ‘Programmeren maakt van Nederlandse leerlingen krachtige, zelfstandige ­denkers waar het bedrijfsleven zo’n behoefte aan heeft’, aldus CodePact-programmamanager Ronilla Snellen. Met CodePact willen bedrijven het onderwijs handreikingen bieden, ‘maar’, vindt Remco Pijpers van Kennisnet, ‘dan moet het onderwijs wel de regie krijgen.’

Tekst: Brigitte Bloem Het kabinet besloot eind vorig jaar tot oprich-

reëel: er zijn meer ict’ers nodig gezien het hoge aantal onver-

ting van StartupDelta, als onderdeel van het

vulde ict-vacatures. Het is prachtig dat ondernemers staan te

actieprogramma ‘Ambitieus ondernemerschap’

trappelen om - op vrijwillige basis - scholen te helpen. Ik mis

(zie kader). Aanwas van jonge mensen die

wel het onderwijsgeluid in de discussie. Wat willen scholen?

geschoold zijn met 21e eeuwse vaardigheden,

Waar lopen ze tegenaan als ze programmeren willen inbedden

in het bijzonder programmeervaardigheden,

in hun onderwijs? Hoe combineer je het met wetenschap en

draagt bij aan een gezond ondernemersklimaat

techniek? Er zijn al flink wat scholen met mooie initiatieven.

voor nu en in de toekomst, zo is de gedachte.

Hoe kunnen we die helpen om te vliegen? Het CodePact kan

Snellen heeft van StartupDelta daarom de

zeker helpen. In Engeland, waar programmeren op elke school

opdracht gekregen om een actieplan te ontwik-

aan bod komt, leveren bedrijven een onmisbare bijdrage.’

kelen dat tot doel heeft programmeren in het Ronilla Snellen

curriculum van het primair en voortgezet onderwijs op te

DIGITALE VAARDIGHEDEN

nemen. Het Manifest CodePact is de eerste stap.

Pijpers zou de aandacht voor programmeren breder willen trekken. ‘Digitale vaardigheden gaan veel verder dan ‘enen en

KRACHTEN BUNDELEN Neelie Kroes, special envoy van StartupDelta, vindt dat alle leerlingen op Nederlandse scholen les moeten krijgen in programmeren. ‘Wat we gaan doen, is de krachten van bedrijfs­ leven en onderwijs op dit gebied bundelen om daarmee het onderwijs te faciliteren en te versterken.’

Remco Pijpers, bij stichting Kennisnet bezig met programmeren in het onderwijs en initiator van onder meer Codekinderen.nl, is blij met de uitgestoken hand van het bedrijfsleven. ‘Die kan het onderwijs goed gebruiken.’ Wel proeft hij her en der in de discussie het sentiment dat het onderwijs niet wil of niet snel genoeg wil. ‘De codelobby is vooral ingegeven door economische motieven van het bedrijfsleven’, vindt Pijpers. ‘En dat is

6

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

nullen schrijven’. Er zouden nieuwe Mark Zuckerbergs nodig

HOOFDLIJNEN MANIFEST CODEPACT

zijn, goed voor het economische klimaat van Nederland.

1 Alle kinderen de kans geven te leren programmeren

Programmeerlessen dragen er zeker aan bij dat kinderen de

2 Kinderen het vermogen leren om de technologie om

gedigitaliseerde wereld te begrijpen. Maar we moeten niet van elk kind een programmeur willen maken. Dat zal niet elk kind liggen.’

Dat is ook niet wat Snellen voor ogen heeft. ‘We zien dat

hen heen te begrijpen 3 Voorbeeld-leerlijnen digitale geletterdheid maken voor scholen

iedereen digitale vaardigheden nodig gaat hebben. Digitale

4 Het faciliteren van naschoolse programmeeractiviteiten

kwaliteiten zijn in steeds meer beroepsgroepen belangrijk. We

5 Scholen helpen met het professionaliseren van leraren

leiden kinderen niet op tot programmeur, maar brengen ze

6 Scholen voorzien van kwalitatief goede infrastructuur

digitale vaardigheden bij.’

7 Het vergroten van de ouderbetrokkenheid

Dat is de reden waarom Pijpers de voorkeur had gegeven

8 Imago van programmeren verbreden en versterken

aan een MediawijsheidPact, in plaats van een CodePact.

‘Mediawijsheid wordt vaak gekoppeld aan verantwoord gebruik van media, maar het gaat evenzeer over digitale vaardigheden

Pijpers adviseert om de regie van de uitvoering van het

als programmeren.’ Snellen draait het om: ‘Met programmeren

Actieplan CodePact heel duidelijk bij het onderwijs te leggen.

leer je de basisbeginselen van computational thinking. Je leert

‘Betrek zo snel mogelijk schoolbesturen bij de plannen. Maak

instructiedenken en je leert over algoritmen. Daardoor snap je

zoveel mogelijk gebruik van bestaande kaders, initiatieven en

hoe computers en internet werken. Ik zie programmeren als

samenwerkingsverbanden. Laat vooral ook de good practices

middel om digitaal vaardig te worden. Juist doordat kinderen

zien en ondersteun en faciliteer ze, zodat ze kunnen groeien.’

snappen hoe computers en internet werken, kunnen ze

Op de vraag hoe je bereikt dat de aandacht voor programmeren

­informatie beter interpreteren.’

niet afhangt van een aantal enthousiastelingen op een school, heeft Pijpers een pasklaar antwoord. ‘Zorg dat het bestuurlijke

IN GESPREK

prioriteit krijgt en maak het de leraar zo makkelijk mogelijk om

Volgende stap voor programmamanager Snellen is om, aan de hand

programmeerlessen te integreren in zijn onderwijsprogramma.

van het manifest, in gesprek te gaan met nog andere bedrijven en

Wat bijvoorbeeld goed werkt is om bovenschools een mede­

organisaties. Snellen: ‘We willen handreikingen bieden, het

werker vrij te stellen, speciaal voor ondersteuning van leraren

onderwijs faciliteren en samen met het onderwijs optrekken.’

op het gebied van digitale vaardigheden.’

>>

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

7

docenten, die in het dagelijks leven werken als ict’er. Ook kent CodePact een adoptiemodel. Daarbij adopteert een bedrijf een school voor een bepaald bedrag per jaar. Met dat geld kunnen leraren getraind worden en krijgen de programmeerlessen een structureel karakter. Vanuit CodePact komt er ook een digitaal platform, met daarop reeds bestaand en nieuw lesmateriaal voor programmeerlessen. Bovendien zijn er diverse buitenschoolse activiteiten voorzien. Speciaal voor meiden wordt binnenkort Project Prep gelanceerd. Een lees- en doeboek over de dertienjarige Isabel, die haar eigen mode app maakt. Het project is een initiatief van mede-ondertekenaar van CodePact InspiringFifty. Het boek is geschreven door Niki Smit, auteur van de populaire meidenserie 100%.

LEERLIJN De insteek van het Manifest CodePact is om voorlopig een apart vak programmeren aan te bieden, maar Snellen verwacht dat op termijn geïntegreerde aandacht goed denkbaar is.

Zowel Snellen als Pijpers hopen dat SLO, het Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling, snel met een leerlijn digitale geletterdheid komt. ‘Hoognodig’, vindt Pijpers, ‘aan­ gezien er veel verwarring over de inhoud is. Hebben we het over programmeren, computational thinking, computing, codeonderwijs, mediawijsheid? Bovendien kun je de aandacht voor programmeren met een eigen leerlijn prima koppelen aan leerlijnen van andere vakken. Daarmee help je scholen echt.

Zeker als je er ook lesmateriaal bij maakt en er een netwerk bij creëert van gastdocenten en inspiratoren.’

Volgens Jos Tolboom, leerplanontwikkelaar wiskunde en informatica van SLO, zal zo’n leerlijn nog wel even op zich laten wachten. ‘SLO rondt eind dit jaar een ontwikkelingsonderzoek

DEELNAME GRATIS

af hoe 21ste eeuwse vaardigheden in het curriculum van po en

De kosten van de activiteiten die voortvloeien uit het CodePact

vo passen. Daarin komt een voorstel voor aanpassing van de

worden gedragen door de deelnemende bedrijven. Deelname is

kerndoelen. Het is goed denkbaar dat daar een aanbevelings­

voor scholen, leerlingen en leraren gratis. ‘Ik geloof in zaadjes

notitie aan wordt toegevoegd waarin we een doorlopende

planten’, aldus Snellen. ‘Soms zal een zaadje niet opkomen,

leerlijn programmeren adviseren. Dat doen we dan op eigen

maar ik hoop dat door het Actieplan CodePact alle kinderen

initiatief, omdat hiervoor vanuit het ministerie van OCW nog

in aanraking kunnen komen met programmeren en dat veel

geen opdracht gegeven is.’

scholen de urgentie zien en enthousiast mee gaan doen.’

Er zijn al verschillende activiteiten die, in het kader van

WEZENLIJKE BIJDRAGE

CodePact, lopen of binnenkort van start gaan. Scholen kunnen

CodePact loopt van 1 april 2015 tot 1 januari 2017. In die

intekenen op CodeUur. Sinds dit voorjaar hebben honderden

anderhalf jaar heeft Snellen de ambitie om alle leerlingen van

basisscholen elke vrijdag een speciaal codeuur voor leerlingen

groep 8 en alle brugklassers, totaal zo’n 400.000 jongeren,

van de groepen 7 en 8. De lessen worden gegeven door gast-

te bereiken met een activiteit van CodePact. In het laatste ­h alfjaar zal worden onderzocht hoe de activiteiten van

CODEPACT INITIATIEF VAN STARTUPDELTA

CodePact het bestaande TechniekPact kunnen versterken.

StartupDelta, met Neelie Kroes als special envoy (speciaal gezant), is

‘Natuurlijk kun je prima jonger beginnen, maar dit is een eerste

initiatiefnemer van het nationaal CodePact. StartupDelta heeft als doel

stap’, zegt Snellen. ‘Ik vind het heel belangrijk dat CodePact

om het ecosysteem voor start-ups en doorgroeiers binnen Nederland te

een wezenlijke bijdrage gaat leveren en niet blijft steken in

verbeteren. Een van de aandachtspunten is de aanwezigheid van vol-

een loze handtekeningenactie. Op 10 oktober, bij het begin

doende talent zodat Nederland een kweekvijver wordt van start-ups en

van de CodeWeek, moet het programma echt staan en zijn

buitenlandse start-ups Nederland kiezen als vestigingsplek. Dit talent

alle partners bekend.’ <<

moet excellent digitaal vaardig zijn. Dat hopen de initiatiefnemers onder meer te bereiken door alle kinderen in Nederland in aanraking te laten

Alle informatie op www.codepact.org

komen met programmeerlessen.

Scholen kunnen zich aanmelden voor een gratis codeuur via www.codeuur.nl

8

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

k s e n to o ls E x tr a ti p s , tr ic

KENNY HD

Deze maand online!

Kenny, een grappig vogeltje, is de mascotte van Kennisnet.nl. In de app speelt Kenny, net als op de website,

Speciaal voor abonnees zijn op www.computersopschool.nl

de hoofdrol in diverse spelletjes

de leukste lessuggesties, evaluaties van nieuwe methodes,

waarin kleuters kennismaken met

apps en digidee’s te vinden. Met deze maand nieuw:

schrijfbewegingen, logische reeksen, associëren van categorieën en ruimtelijke oriëntatie. We testen de app.

CLASSDOJO Groepsleerkracht en ict-juf Mandy de Bruijn test ClassDojo; een

HONDERDEN LESSUGGESTIES!

tool om gewenst en ongewenst gedrag op een duidelijke,

We hebben online weer een aantal nieuwe suggesties voor op het

overzichtelijke manier in beeld te brengen. Het is een digitaal

digibord bedacht. We bekijken slotlopes.nl. Deze website is ontwikkeld

beloningssysteem waarbij alle leerlingen eenvoudig kunnen

door Ronald Slot-Lopes, docent VMBO-groen. Op zijn site beschrijft hij

worden beoordeeld op positief of negatief gedrag. Je leest

webtools, apps en andere toepassingen voor gebruik op het VMBO. Dit

haar ­b evinden bij de evaluaties online.

jaar start de Tour de France vanuit Utrecht. Een goede reden om hier in je lessen bij stil te staan met detourindeklas.nl. Er zijn verschillende lessen ontwikkeld voor zowel po als vo. Op de site vind je 160 lessuggesties. En we nemen een kijkje op de site van Jasper Bloemsma (meesterjasper.nl).

Deze leerkracht in het basisonderwijs heeft een site ontwikkeld met lesmateriaal en instructievideo’s die ook door andere leerkrachten te gebruiken zijn. advertentie

De kracht van flexibele LVS pagina’s in SOMtoday Veel scholen hebben allerlei schooleigen formulieren en toetsen die zij digitaal willen vastleggen in het zorgdossier van een leerling.

De flexibele LVS pagina’s in SOMtoday zijn hier de oplossing voor: scholen kunnen zelf formats samenstellen om schooleigen zorg- en begeleidingsformulieren in SOMtoday te registreren en op te nemen in het dossier van een leerling. Zo blijft het dossier compleet en hebben alle betrokkenen de gegevens die zij nodig hebben altijd en overal bij de hand.

Wat kunt u met de flexibele LVS pagina’s?

• Definiër formats om uw schooleigen zorg- en begeleidingsfomulieren te registreren • Maak een rapport van alle opgenomen registraties in het zorgdossier van een leerling • Leg het ontwikkelingsperspectiefplan (O.P.P) vast in uw schooleigen format Scan de QR-code in het logo voor meer informatie over de flexibele LVS pagina’s in SOMtoday.

www.som.today

Learning Circles: Online werken aan een betere toekomst De middag in Soestduinen begint verrassend. Aan drie delegaties van scholen (kinderen en hun begeleiders) wordt gevraagd of ze een paar voorbeelden kunnen geven van kinderrechten. Een leerling van een school uit de Schilderswijk steekt zijn vinger op en zegt: ‘Het recht om te zwijgen.’

Tekst Harry Dubois De middag, georganiseerd door Lot’s Foundation, vindt plaats op landgoed De Paltz, de thuisbasis van oprichter en initiatiefnemer Herman van Veen. Lot’s Foundation vraagt wereldwijd aandacht voor kinderrechten. De foundation laat ons kennis­ maken met Lot, een imaginair meisje van twaalf. Springlevend en nieuwsgierig staat ze in het leven. Door haar uitstraling heeft ze een aantrekkingskracht op kinderen van haar leeftijd.

Lot luistert naar de verhalen van de kinderen die ze ontmoet, ze legt uit, vertelt. Door haar houding bereikt Lot niet alleen de kinderen, maar ook de ouders van die kinderen. Alles draait om bewustwording, die natuurlijk begint bij de kinderen (www.lotroos.nl).

KINDERRECHTEN De bijeenkomst in Soestduinen geeft een podium aan drie scholen die met het onderwerp Kinderrechten bezig zijn. Ze doen dit met de methodiek van Learning Circles; kringen waar

Hierin zijn de afspraken over de rechten van kinderen en

scholen via een online omgeving samenwerken met scholen in

jongeren tot achttien jaar beschreven. Op de website

het buitenland. Bob Hofman, projectleider onderwijs van de

www.kinderrechten.nl is over het verdrag te lezen: ‘Op 20

Learning Circles vraagt de aanwezige leerlingen: ‘Waar denk je

november 1989 is in New York het Kinderrechtenverdrag

aan als we het hebben over kinderrechten?’ De reacties zijn

aangenomen. Daarom wordt op 20 november de Internationale

divers. ‘Zorg als je gehandicapt bent. Recht op onderwijs.

Dag van de Rechten van het Kind gevierd. Er zijn 193 landen

Recht op een eigen mening. Recht op geloof. Een kind moet

lid van het Kinderrechtenverdrag.’ Bizar is dat landen als

kind mogen zijn.’ In het VN-verdrag staan 54 kinderrechten.

Amerika en Somalië dit verdrag niet hebben ondertekend.

VAKOVERSTIJGEND Hofman werkt samen met Lot’s Foundation: ‘Wij zijn als ­organisatie al vanaf 1998 met Learning Circles bezig en sinds 2012 verbinden wij die kringen met het wereldwijde thema Kinderrechten. Niet dat de Circles alleen daarover gaan.

Het is meer een kapstok van waaruit verder wordt gewerkt.’

Dat samenwerken tussen scholen gebeurt via de website www.learningcircles.nl. In totaal doen er dit jaar zo’n 85 ­scholen mee uit 18 landen, verdeeld over 11 Learning Circles.

Volgens facilitator van de Learning Circles, Manon van Herwijnen, vraagt het maatwerk om al die scholen goed in te delen. ‘Daarom worden er vooraf gesprekken gevoerd met de docenten van de betrokken scholen. Daarna worden de kringen, ook wiki genoemd, gevormd, veelal op basis van het

10

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

is dat deze tot cartoons worden vertaald door professionele cartoonisten. Leraar24 maakte in 2014 een video-impressie op de Werkenrodeschool, waar volgens de website van de Learning Circles ‘Juf Linda en Juf Anke echt het allerbeste uit hun leerlingen halen’. Het filmpje is hier te zien: https://www.leraar24.nl/video/5694.

LEERGESPREKKEN De Anton Residaschool uit Wanica, Suriname (MULO) heeft deze week een uitwisseling met het Corlaer College te Nijkerk.

Zo is afgelopen januari een delegatie van leerlingen en docenten in Suriname geweest. Duidelijk in hun verhaal is dat je een relatie aangaat met een school en dat dit vaak voor langere tijd is. Van Herwijnen: ‘Er is écht contact tussen de deelnemende scholen. Docenten geven aan dat deze contacten een toegevoegde waarde hebben voor de school. Bovendien ondersteunen niveau van de leerlingen. Naast het werken in de wiki is er

wij hen door middel van voorlichtingsbijeenkomsten en work-

vaak Skype-contact tussen de scholen. Er komen onderwerpen

shops. Zo wordt er een training gegeven door Alexandra

aan de orde zoals het recht op veiligheid of iets heel concreets

Bronsveld over leergesprekken met kinderen.’ Deze laatst­

als schoon drinkwater. Waar komt dat vandaan in jouw school-

genoemde stelt dat: Een goed en fijn leergesprek in de klas

omgeving, kun je daar iets van laten zien door middel van

organiseren, is een hele kunst en de rol van de docent als

foto’s of video’s? Dat is voor een school in Afrika vaak veel

gespreksleider is daarbij bijzonder. Bij het filosoferen doet de

lastiger dan voor een school in Den Haag. Een Nederlandse

docent een stap terug en faciliteert. Dit betekent dat je niet mee

school heeft haar leerlingen al eens drie kilometer laten

mag filosoferen en het gesprek van de leerlingen moet volgen:

lopen om water te halen. Dan komt het thema heel anders

follow the community where it leads to. We zijn gewend om de

naar voren. Deze concrete wijze gaat een stuk verder dan

expert te zijn, maar bij het filosoferen zijn de rollen omgedraaid

beschreven staat in het curriculum; het is vakoverstijgend

en bepalen de kinderen de agenda.

en past bij het thema Burgerschap.’

SAMENWERKEN De Voorsprong is een basisschool in de Schilderswijk in Den Haag. Ze hebben zich in hun Learning Circle met klas 5 verdiept in burgerschapskunde. Binnen de Circle zijn scholen uit Nederland, Suriname en Curaçao actief. Op de middag van Lot’s Foundation presenteren enkele leerlingen wat ze tot nu toe in hun Circle hebben gedaan. De tweede school die zich presenteert, is de Werkenrodeschool uit Groesbeek. Het is een school voor voortgezet speciaal onderwijs. Ze zijn al een aantal keren in Suriname op bezoek geweest. De begeleidende docenten willen vooral het samenwerken stimuleren; werken vanuit de overeenkomsten die er zijn tussen leerlingen wereldwijd, meer nog dan uitgaan van de verschillen. En dat hebben ze heel concreet aangepakt. In Suriname hebben ze twee wc’s gebouwd. Ook hebben leerlingen tekeningen gemaakt en die op de website van cartoonmovement.com gezet. Het bijzondere

Ter voorbereiding op dit artikel, stuurt Manon van Herwijnen me nog een boekje op met tekeningen, verhalen en gedichten uit de Nederlandse Learning Circles van 2014. Ik sla het open en lees het inleidende woord van Herman van Veen: ‘Als je net als ik geboren bent in een oorlog heb je hulp nodig. Want het huis is stuk. Ook nadat de oorlog over is, hou je hulp nodig.’

Het zijn mooie woorden om mee te geven aan. Ook in het volgende schooljaar worden er weer Learning Circles Kinderrechten in het Nederlands en Engels aangeboden. <<

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

11

Q&A Marieke van Osch:

‘Geef ruimte aan creativiteit. Je zult zien, je krijgt leerlingen die je gaan verbazen’ Marieke van Osch (36) is een creatieve onderwijskundige. Ze is medeoprichter van Eduapp en met haar bedrijf MOVE.nu begeleidt ze scholen die aan de slag willen met ict.

Tekst Mariska Bloemberg – Van der Hulst

Wat is je achtergrond?

Ik was vooral geïnteresseerd in de

Je begeleidt scholen bij de inzet van ict.

‘Ik heb onderwijskunde gestudeerd in

didactische kant van het onderwerp.

Waarom heeft ict op sommige scholen

Groningen en specialiseerde me in

Met welke ict-middelen kun je meer-

weinig prioriteit?

onderwijs & ict. Er bestond toen nog

waarde creëren in het onderwijs?

‘Wat vaak meespeelt, is de angst voor

geen studierichting op dit vakgebied,

Juist die praktische benadering vind

het loslaten. Sommige leerkrachten of

dus volgde ik allerlei losse ict-vakken.

ik boeiend.’

docenten zijn gewend om een methode

Foto Human Touch Photography

‘Leerkrachten mogen best iets meer durven, ict is echt niet moeilijk.’ stap voor stap te volgen. Het geeft hen

Op Eduapp kan iedereen meedoen. Je

houvast en veiligheid. Soms voelen ze

kunt er dus ook zelf een lesidee bij een

zich niet zelfverzekerd genoeg om een

app plaatsen.’

andere lesmethode te gebruiken. Of ze zijn bang dat het ten koste gaat van de

Welke ict-trends verwacht je de

schoolresultaten.’

komende jaren in het onderwijs?

‘Kinderen leren hoe je moet program-

Heb je een tip hoe een school kan

meren is een thema dat echt zal

starten met ict?

doorbreken. Het gaat dan niet zozeer

Je bedacht ook het concept ‘Flapped

‘Om toch de stap naar ict te maken,

om de programmeertaal zelf, maar

Classroom’. Zie je dat als een trend?

kan een school een werkgroep aan­

vooral om het logisch beredeneren en

‘Ja, ik zou dat zeker als trend willen

stellen met daarin een lid van elke

stapsgewijs denken. In Engeland is

omschrijven. Het gaat hier dus om

bouw of van elke vaksectie. Er zijn

programmeren een verplicht onderdeel

flapped classroom in plaats van flipped

altijd wel een paar enthousiastelingen

in het primair onderwijs en ik hoop dat

classroom. In een flapped classroom

die goede ideeën hebben. In het eerste

dit in Nederland ook gaat gebeuren.

creëer je een leersituatie waarbij leer­

jaar kunnen ze bijvoorbeeld in een pilot

Denken in programmeertaal wordt een

lingen op een motiverende manier leren

lesideeën uitdenken en geleidelijk

essentiële vaardigheid.’

met behulp van apps. De didactiek wordt hierbij afgestemd op die leersituatie.

toepassen.’

En welke trends verwacht je nog meer?

Je kunt als leraar bijvoorbeeld een

Wat is een valkuil voor scholen?

‘Ik denk dat tablets echt heel snel de

instructie­video maken over een bepaald

‘Ik zie vaak dat een school eerst de

klas in gaan komen. Ook verwacht ik dat

onderwerp met behulp van een app, zoals

ict-middelen aanschaft en dán pas

er steeds meer creatieve mogelijkheden

Explain Everything. Vervolgens laat je de

nadenkt over wat ze met ict willen

komen die de methode aanvullen en

leerlingen mindmappen over het onder-

bereiken. Er wordt bijvoorbeeld gekozen

gepersonaliseerd leren beter mogelijk

werp met behulp van Popplet. En tot

voor goedkope tablets, terwijl bepaalde

maken. Je zou gepersonaliseerd leren

slot gaan de leerlingen het onderwerp

apps hier niet op werken. Eigenlijk dient

ook een trend kunnen noemen, maar dat

verbeelden met apps, zoals iMovie,

een school zich eerst af te vragen met

is in mijn ogen meer een doel.’

Garageband, iStopmotion/iMotionHD, Puppet Pals of Comic Life. Geef daarbij

welk doel ze ict willen inzetten, vervolgens kunnen ze daar een passend besturings-

Kun je een voorbeeld geven van geper-

waar mogelijk ruimte aan de creativiteit

systeem bij zoeken.’

sonaliseerd leren?

van de leerling. Laat de kinderen zélf

‘Een heel leuk voorbeeld is dat van

ontdekken hoe ze dit kunnen aanpakken.

Wat is de kracht van ict in het onderwijs?

meester Jeroen. Hij heeft in groep 4

Je zult zien, je krijgt leerlingen die je

‘Ik denk dat de kracht van ict, en vooral

een jongetje dat het rekenniveau heeft

gaan verbazen.’

tablets en apps, zit in het gemak van

van groep 7. De jongen is helemaal wild

toepassen. Dus dat je heel gemakkelijk

van vliegtuigen. Dus toen de klas aan

Worden er over pakweg 5 tot 10

allerlei verschillende werkvormen kunt

de slag ging met digitaal klokkijken,

jaar andere eisen gesteld aan de

inzetten in je klas en leerlingen bijvoor-

bedacht meester Jeroen een uitdagende

leerkracht?

beeld samen op een heel interactieve en

opdracht voor de jongen. Hij down-

‘Ik weet niet of de eisen heel anders

actieve manier kunt laten leren.’

loadde de app Flightradar24, hiermee

zullen zijn. Maar leerkrachten mogen

kun je zien welke vliegtuigen boven

best wat zelfverzekerder zijn. Durf

Je bent medeoprichter van Eduapp,

Europa vliegen. Hij liet de jongen

ict-middelen in te zetten in de klas en

wat is dat precies?

­uitrekenen hoelang een vliegtuig

heb er vertrouwen in dat het lukt. Je

‘Eduapp is een platform waar je veel

­onderweg is, rekening houdend met

hebt een beetje durf nodig en verder

apps kunt vinden, ze zijn gerubriceerd op

het tijdsverschil. Op Eduapp staat

kan ik zeggen: doe het gewoon! Probeer

leergebied. Je vindt er veel beschrijvingen

inmiddels een beschrijving van hoe je

ook van andere leerkrachten te leren,

van hoe je de app kunt inzetten in de

de app kunt gebruiken in de klas, ook

­instrueer elkaar. Eduapp is hiervoor

klas, omschreven in de vele lesideeën.

vind je er een leuk filmpje.’

een inspirerend platform.’ <<

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

15

Dit lesidee kun je ook downloaden op www.cos-online.nl. Handig want de linkjes zijn dan direct klikbaar.

Dat leest lekker weg!

Natuurlijk willen jouw leerlingen straks achter in de auto op weg naar hun vakantiebestemming voor de vijfde keer diezelfde film op de tablet bekijken. Met Netflix, Uitzending Gemist of Videoland kunnen ze thuis kiezen uit duizenden films en tv-series en deze online bekijken. In het buitenland is het downloaden van films echter erg duur en vaak is de internetverbinding veel trager dan thuis. Een veel betere oplossing is het lezen van een boek (papier of digitaal). In dit lesidee zetten we de mogelijkheden op een rij. Kun jij ze vast tippen vóórdat ze op vakantie gaan.

Tekst Henk Botter

JEUGDLITERATUUR Volgens Wikipedia gaat het bij jeugdliteratuur over literatuur die in hoofdzaak kinderen (tot twaalf jaar) en jongeren (vanaf twaalf tot achttien) aanspreekt en in de meeste gevallen

• Ruim de helft van de Nederlanders leest wel eens voor aan een kind of aan een volwassene.

• Jongeren lezen het liefst over humor, spanning, horror, vriendschap en verfilmde boeken.

speciaal voor hen is geschreven. Om boeken voor jongeren te

Als je kijkt naar dit laatste punt snap je meteen waarom

kunnen lezen, heb je meestal weinig voorkennis van

de Harry Potter-boeken zo populair zijn: alle vijf de

het onderwerp nodig. De hoofdpersoon in

onderdelen zitten erin.

jeugdliteratuur is vaak een jongere, zodat je je als jonge lezer mak-

Om te zien welke boeken veel gelezen

Jeugdliteratuur is bedoeld voor

worden, kun je Top 10-lijstjes bekijken,

jongens en meisjes van twaalf tot

bijvoorbeeld: www.alletop10lijstjes.nl/

achttien jaar. Bekende schrijvers zijn

category/entertainment/boeken/ en

Simone van der Vlugt, Jan Terlouw,

www.alletop10lijstjes.nl/top-10-beste-

Anke de Vries, Gijs Wanders, Carry Slee,

young-adult-boeken/. Je kunt ook kijken

Edward van de Vendel, Caja Cazemier en

welke boeken prijzen hebben gewonnen. De

Thea Beckman. De boeken over Harry

Gouden Griffel is een prijs voor het beste

Potter van Joanne Rowling zijn wereld­

Nederlandse jeugdboek van een jaar. Via

beroemd. Als je als tienjarige begint te lezen in deze boeken en elk jaar een boek leest uit deze serie, groei je mee met Harry en ben je bijna volwassen als je de serie uit hebt.

FEITJES Op www.lezen.nl kun je een aantal feiten over lezen vinden, zoals: • Ruim de helft van de bevolking leest minstens één keer per week een boek.

• Nederlandse middelbare scholieren hebben in ­vergelijking met kinderen uit andere landen een ­negatieve houding tegenover het lezen.

• Drie op de tien Nederlanders leest e-boeken naast ­papieren boeken.

• Meisjes zijn betere lezers dan jongens.

16

TOP 10

kelijker kunt inleven in het verhaal.

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

Wikipedia kun je als je op Gouden Griffel zoekt, een overzicht

vinden van 1971 tot heden. Ook op www.boekenwereld.com

BOEKEN LENEN

kun je zien welke jeugdboeken momenteel populair zijn. Ben

Wist je dat je tot je achttiende jaar gratis lid kunt worden van de

je al iets ouder, maar nog te jong voor volwassenen boeken

bibliotheek bij jou in de buurt? Via www.bibliotheek.nl kun je

dan zijn de young adults-boeken echt iets voor jou. Kijk maar

thuis al veel informatie verzamelen. Op deze site vind je het

eens bij http://young-adults.nl of www.youngadultbooks.nl.

menuonderdeel ‘Welkboek‘ waar je kunt zoeken op kenmerken,

In veel kranten en tijdschriften worden boeken beschreven en

personages, plot of plaats. Je kunt bij kenmerken schuiven

beoordeeld. Zo’n beoordeling heet een recensie. Je vindt ze

tussen bijvoorbeeld vrolijk en verdrietig, tussen grappig en

bijvoorbeeld op de site van het weekblad voor jongeren, 7Days,

serieus of tussen voorspelbaar en onvoorspelbaar. Bij het menu-

www.sevendays.nl/recensies. Ook op CambiumNed (de website

onderdeel Jeugd en jongeren kun je in de categorie 12 jaar en

voor het vak Nederlands) vind je veel beschrijvingen en links:

ouder onderdelen vinden als boekennieuws, leestips van de

http://cambiumned.nl/jeugdliteratuur.htm.

week, auteurs en illustratoren en auteur van de maand.

Een mooi en modern onderdeel is het e-book. Door het aanmaken

BOEKEN KOPEN

van een webaccount waarvoor je wel een bibliotheekpasnummer

Je kunt op verschillende manieren aan boeken komen. Boeken

moet gebruiken, kun je zoeken en bladeren in de e-bookcollectie.

kun je kopen in een boekhandel. Als je je woonplaats intypt

Elektronische boeken kun je downloaden voor op je laptop of pc,

met daarachter het woord ‘boekhandel’ zie je dat veel boek-

voor op je telefoon of tablet (daar is een speciale app voor) en

handels bij een keten horen als Libris (www.libris.nl), Blz.

voor de e-reader. Er zijn apps voor Android en Apple die je kunt

(www.blz.nl) en AKO (www.ako.nl). Via www.boekenwinkel.nl

vinden als je bibliotheek intypt. Via de app kun je naar de online

vind je altijd wel een boekhandel bij jou in de buurt. Boeken

catalogus, daar zoeken en een boek selecteren voor tablet of

worden geschreven door auteurs en uitgevers zorgen ervoor

smartphone en in de app kun je dan het boek lezen. Je kunt er

dat de boeken te koop zijn in een boekwinkel. Bekende

ook voor kiezen om de e-books op een e-reader te lezen. Kijk bij

uitgevers van jeugdliteratuur zijn: Kluitman (www.kluitman.nl),

de Veelgestelde vragen hoe dat in elkaar zit.

Querido (www.queridokinderenjeugdboeken.nl), Lemniscaat (www.lemniscaat.nl/jeugd), De Harmonie (www.deharmonie.nl) en

E-READERS

uitgeverij De Fontein (www.uitgeverijdefontein.nl/kinderboeken).

Veel e-readers zijn van het merk Kobo (www.kobo.com). Op

Op deze sites vind je veel informatie over boeken en hun auteurs.

deze site kun je diverse readers vergelijken, maar ook e-books kopen en de Kobo-app downloaden en installeren. Met deze

ONLINE

app kun je je e-reader synchroniseren met je computer. Alle

Boeken kun je ook online kopen. Veel boekhandels hebben een

e-books op je pc komen dan ook op je e-reader te staan. Op je

eigen site waar je boeken kunt bestellen en vaak bezorgen ze

e-reader komt een bibliotheek van e-books te staan die je kunt

de boeken gratis. Kijk maar eens bij www.blz.nl/haasbeek. De

openen en lezen. Op internet kun je ook elektronische boeken

bekendste online boekhandel is Bol.com. Dit bedrijf is begon-

vinden. Elektronische boeken hebben meestal een bestands-

nen als verkoper van boeken via internet, maar inmiddels kun

naam dat eindigt op ‘epub’ of ‘pdf’. Als je bij Google een

je er echt alles online kopen. Via www.bol.com, Nederlandse

auteur intypt met daarachter epub, kan het zijn dat je er een

boeken, Kind & Jeugd kun je zien dat er meer dan 55.000(!)

bestand van kunt downloaden. Je kunt dit vergelijken met

boeken in deze categorie te koop zijn. Zo krijg je 286 resultaten

mp3-bestanden die je downloadt.

als je Annie M.G. Schmidt als zoekopdracht geeft. Zij was de schrijfster van bekende boeken als Jip en Janneke en Pluk van

VAKANTIEBIEB

de Petteflet. Van Carry Slee (van de boeken Spijt! en Lover of

Als je in het bezit bent van een smartphone of tablet, moet je

Loser) vind je zo 344 resultaten. Als je totaalbestelling onder

zeker de app Vakantiebieb downloaden en gaan gebruiken. Op

de twintig euro blijft, moet je echter wel de verzendkosten

www.vakantiebieb.nl is te lezen dat je vanaf 1 juni in de app

betalen.

jeugdboeken kunt vinden die je thuis of op vakantie kunt lezen.

In plaats van een dure e-reader kun je dan gewoon je boeken

TWEEDEHANDS

lezen op je smartphone of tablet. Je zult echter wel merken dat

Goedkoper is het om tweedehands boeken te

er niet voor niets e-readers zijn. Bij fel zonlicht kun je op een

kopen. Dat kan heel goed op Marktplaats

e-reader nog steeds makkelijk lezen, op een tablet wordt het

(www.marktplaats.nl). Zo kun je voor vier euro het boek Sjakie en de Chocoladefabriek van

dan erg lastig. Ook zijn er e-readers met ingebouwde verlichting en met mogelijkheden om een wifi-verbinding te maken.

Roald Dahl kopen of het verfilmde en heel bekende boek van Thea Beckman: Kruistocht in spijkerbroek. Je begrijpt dat je vooral de wat oudere boeken voor een prikkie kunt vinden op Marktplaats.

Een andere handige site voor tweedehands boeken is www.boekwinkeltjes.nl.

LESIDEE Maak een account aan bij www.bibliotheek.nl (zorg ervoor dat je gratis lidmaatschap actief is) en maak een Top 5 van je favoriete boeken die je wilt gaan lezen in de zomervakantie. Kijk welke boeken je als e-book kunt lezen of kijk welke papieren boeken je wilt lenen. Natuurlijk kun je ook de boeken als nieuw of tweedehands kopen. Vergelijk in de klas welke boeken het meest populair zijn. <<

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

17

Draagbaar digitaal klaslokaal We zijn er hier in Nederland zo aan gewend. Stroom die zelden uitvalt, wifi en computers in de klas. In vluchtelingenkampen is dat heel anders. De Instant Classroom moet dat veranderen.

Door Malini Witlox

Een vrouw trekt een grote, robuuste, zwarte, kunststof koffer

Dadaab (Kenia), Ajuontok (Zuid-Soedan) en Goma (Congo).

achter zich aan. Het lijkt een normale reiskoffer, maar in rode

‘Bij die projecten werd al ict ingezet. Inhoudelijk was het een

letters staat daar ‘Instant Classroom’. De koffer weegt maar

succes, de aanwezigheid van scholieren bij de tabletlessen

liefst 52 kilo en als de twee delen

steeg met 15 procent. We liepen echter

opengeklapt worden, zien we 25

tegen problemen aan. Alle onderdelen

tablets op een rij, een enorme

moesten los geleverd worden, vaak deed de

accu en een hoop snoeren. Het

internetverbinding het niet en was er geen

gaat om een digitale school in a

stroom. Bij de Instant Classroom zit alles

box, een project van Vodafone

in één koffer. Het gaat om een laptop, 25

Foundation in samenwerking met

tablets met educatieve open source soft-

het UNHCR (instituut van de United

ware, een projector, een geluidsbox en een

Nations voor vluchtelingen). De

modem voor een 3G-verbinding. De tablets

Instant Classroom helpt kinderen

kunnen verbonden worden met de laptop,

en jongvolwassenen in de grootste

zodat docenten hun content en applicaties

vluchtelingenkampen ter wereld

met de studenten kunnen delen, zonder

toegang te krijgen tot digitaal leren

dat ze het internet op hoeven. Het is een

en is speciaal gemaakt voor plekken

geweldige oplossing, een papieren school-

waar geen of slechte toegang is

boek kost 1 dollar, maar voor diezelfde

tot elektriciteit en internet. ‘Er zijn

dollar heb je tientallen schoolboeken op

vijftig miljoen vluchtelingen op de

de tablets.’

wereld’, vertelt Oison Walton, Instant Network Programme

18

Manager bij de foundation. ‘De helft daarvan is jonger dan

RACHEL-SERVER

twintig. Ze zitten vaak hun hele jeugd in de vluchtelingenkampen

In kampen die zijn voorzien van het 3G-netwerk verbindt de

zonder educatie.’ Vodafone startte eerder samen met het

software met het bestaande netwerk. In andere kampen

UNHCR het project Instant Network Schools om de vluchtelingen

(bijvoorbeeld Sudan) zonder internetconnectiviteit wordt een

les te geven. Walton bezocht de projecten in de kampen

verbinding opgezet via satellieten. De koffer wordt opgeladen

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

met zonnecellen. Alle tablets, de laptop en de projector kunnen

tablet krijgt. In klassen met jonge kinderen gebruikt de docent

tegelijkertijd worden opgeladen als de koffer dicht is. Opladen

de laptop met projector en krijgen ze zo les. In klassen met

duurt zes tot acht uur, waarna de apparatuur weer een volledige

oudere kinderen worden de tablets wel gebruikt, maar delen de

dag gebruikt kan worden. ‘We hebben de koffer gepresenteerd

vluchtelingen deze in korte sessies, waarna een andere groep

bij het Mobile World Congres in Barcelona. In juni willen we het

de apparatuur kan gebruiken. Via het 3G-modem en beamer

bij het eerste kamp in gebruik nemen. De

kan een leraar bovendien lesgeven aan

komende twee jaar willen we 17 scholen in

één of meerdere kampen tegelijkertijd.

13 kampen faciliteren. We werken daarbij

‘Het instapniveau is laag, de jonge

samen met de NGO’s die de scholen

leerlingen weten vaak niet hoe een

runnen. Het gaat onder meer om de

touch screen werkt en hebben geen

Lutheran World Federation, Care, Don

kennis van virussen of malware. Maar

Bosco, Islamic Relief, Windle Trust en de

ze leren snel. De docent kan het

Norwegian Refugee Council. De NGO’s zijn

­curriculumlokaal invullen, bijvoorbeeld

verantwoordelijk voor het onderhoud en de

door leerlingen de locatie van de rivier

les aan de docenten. Dat is niet eenvoudig.

de Nijl op te laten zoeken op internet.

Er is veel verloop in de vluchtelingen­

Of hij kan rekenapps en taalapps

kampen. Een deel van de docenten is

gebruiken. En we gebruiken firewalls

een National Teacher, die blijven, maar

tegen malafide software.’

de vluchtelingendocenten wisselen.’ Het

Danielle Puma is social brand manager

wisselt van kamp tot kamp welke lessen de

bij Vodafone Netherlands Foundation.

vluchtelingen krijgen en in welke taal. De

Zij vult aan. ‘Juist in vluchtelingen­

reguliere lestof in het land waar het kamp staat, is daarbij

kampen is de inzet van video en foto heel belangrijk.

leidend. ‘We geven onder meer aardrijkskunde, taal en rekenen.

Nederlandse kinderen weten bijvoorbeeld allemaal hoe een

We willen meer lokale content aanbieden en zijn daarover in

leeuw eruitziet. Maar in Tanzania, waar die dieren echt in het

gesprek met de NGO’s Worldreader en World Possible. Die

wild leven, hebben sommige kinderen die dieren nog nooit

bieden onder meer Engelse, Franse en Spaanse e-books aan

gezien en herkennen het gevaar niet. Met foto’s en video’s

via de RACHEL-server (Remote Areas Community Hotspots for

kunnen we kennis toevoegen. Bovendien bestrijden we zo de

Education and Learning).’

werkloosheid en de verveling in de kampen, en bieden we uitzicht op een toekomst. In het westen beschouwen we

UITZICHT OP EEN TOEKOMST

educatie als iets normaals. Dat zou het voor iedereen moeten

De foundation wil 15.000 kinderen in 17 kampen helpen.

zijn. Ons uiteindelijke doel is om 40.000 Afrikaanse kinderen

Logischerwijs betekent dat niet dat iedere leerling een eigen

uit vluchtelingenkampen toegang te geven tot onderwijs.’ <<

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

19

In de rubriek ‘How To’ leer je stap voor stap werken met een praktische toepassing die geschikt is voor het onderwijs. Suggesties of verzoekjes

HOW TO

voor deze rubriek? Stuur een mail naar cos@edg.nl

Weebly for education Met Weebly for education kunnen leerlingen zelf een website bouwen en inrichten. Als docent kun je accounts voor de leerlingen aanmaken en zo hun zelfgemaakte websites ­eenvoudig inzien en ondersteunen. Een stap voor stap uitleg hoe het werkt.

Door Henk Botter

Get started

kiest dan één van de twee methoden: je maakt een CSV-bestand

Als je naar www.weebly.com

in Excel of Google Docs waarbij je maar drie kolommen hoeft te

gaat, kun je je registreren,

maken met ‘first name’, ‘last name’ en ‘password’ of je typt in een

inloggen en een eigen web-

tekstvak de drie genoemde velden in gescheiden door een komma.

site opzetten, maar als je

Op deze wijze kun je dus maximaal veertig studenten toevoegen.

dat met een klas wilt doen,

Met de knop Print student list krijg je een extra venster met

is het handig om controle en

daarop per leerling de inlognaam en het wachtwoord en de site

overzicht te hebben. Dat kan

waarop ze kunnen inloggen (http//:students.weebly.com) dat je

door bij www.weebly.com op

meteen kunt printen of als pdf kunt opslaan door voor een pdf-­

het menu links bovenin het

printer te kiezen.

scherm te klikken. Je kunt

Als een leer-

dan kiezen voor Onderwijs

ling eenmaal

en komt dan bij Weebly for

is ingelogd en

education (http://education.weebly.com). Via Get started now kun

gestart is met

je met een username, password en emailadres een docentaccount

het opzetten van

aanmaken. Een volgende keer kun je uiteraard rechtstreeks inloggen.

een site, kun

Nadat je bent ingelogd, zie je dat er vijf menuonderdelen zijn:

je als docent

Websites, Mijn studenten, Domeinen, Account en Support.

onder het kopje Sites snel en

20

Mijn studenten

eenvoudig een

Als je de klas eigen websites wilt laten maken, is het onderdeel

kijkje nemen

Mijn studenten het belangrijkste om naar te kijken. Bij de gratis

op de sites van

versie van Weebly for education kun je maximaal veertig student­

de leerlingen.

accounts aanmaken. Die kun je wel verdelen over meerdere klassen

Ideaal om aan

zodat je - als je leerlingen in tweetallen laat werken - in ieder geval

het einde van de

twee of soms zelfs drie klassen kunt invoeren. Als je klikt op Add a

les even snel de

Class, kun je een klassennaam invoeren evenals een niveau. Ook kun

sites te tonen

je instellen of de sites van de leerlingen openbaar of privé worden.

op het digibord

Als je kiest voor Private kun je een klassenwachtwoord instellen.

of om de sites

Nadat je een klas hebt aangemaakt, kun je leerlingen toevoegen

te kunnen beoor-

door op Add a student te klikken. Je typt dan van elke leerling de

delen. Onderin het scherm

voor- en achternaam in, de username wordt door Weebly samen-

over de Student Website

gesteld en je moet vervolgens nog een wachtwoord voor de betref-

Accounts kun je zien hoe

fende leerling aanmaken. Je kunt ervoor kiezen om elke leerling

leerlingen zich eenvoudig

een ander wachtwoord te geven of juist iedereen hetzelfde. Omdat

kunnen aanmelden. Door

elke leerling toch een unieke gebruikersnaam heeft gekregen, zullen

op de blauwe knop Student

leerlingen niet zo snel met een ander account kunnen inloggen.

aanmelden te klikken, krijg

Gelukkig is er ook een optie om snel meerdere leerlingen van een

je een voorbeeld van het

account te voorzien. Je klikt daarvoor op Add multiple students en

inlogscherm te zien.

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

Website bouwen

eerst zijn we tevreden met onze homepage en klikken rechtsboven

Met een aange-

op de oranje knop Publiceren. We krijgen weer het scherm met onze

maakt leerling­

domeinnaam en klikken op Verdergaan. We categoriseren vervolgens

testaccount

de website en publiceren deze. Deze website kan worden gedeeld

loggen we in als

op Facebook of op Twitter, maar je kunt ook even op het adres

leerling. Als leer-

klikken om te zien hoe de site eruitziet en daarna het venster

ling krijgen we nu

­sluiten. Ook kunnen

eerst het verzoek

we nog bekijken hoe

om een domein voor de website te kiezen. Dat domein komt eruit

de site er op een

te zien als http://naamwebsite.weebly.com. Uiteraard ben je hier

­m obiel uitziet.

wel afhankelijk van de beschikbaarheid van de gekozen domein-

Rechtsbovenin het

naam. Nadat we een domeinnaam hebben gemaakt, komen we op

scherm is de knop

Mijn site. Aan de linkerkant zien we diverse grijze rechthoeken met

Mobiele weergave

icoontjes erin. Zoals een toegevoegd tekstballonnetje laat zien,

beschikbaar. Op

kunnen we deze elementen naar onze site slepen. Dit zijn elementen

het scherm zie je

van het menu-onderdeel Bouwen en ze zijn verdeeld in de groepen

nu hoe je site wordt

Basis, Structuur, Media en Meer. Deze groepen kun je ook snel

aangepast naar een

benaderen via de vier knoppen die links bovenin het scherm staan.

weergave op een

Op onze site staat Mijn site als naam. Door er met de muis over-

smartphone.

heen te hoveren, zie je drie opties: Uit, Tekst (dat is de huidige ­situatie) en Logo. Met Logo kun je een afbeelding van je computer

Pagina’s

als logo toevoegen of een afbeelding van internet als url toevoegen.

We hebben nog niet meer

Als je een logo hebt toegevoegd, kun je dit weer bewerken door

gedaan dan onze homepage

overheen te gaan: je kunt de afbeelding verslepen, maar ook bij­

aanpassen. Bovenin het

snijden, draaien en onder andere transparant maken. Ook de stan-

scherm is de menu-optie

daard achtergrondfoto kun je vervangen door een andere. Je hovert

Pagina’s beschikbaar. Met

weer, kiest voor Bewerken en kiest een optie. Er is een voorraad

de blauwe knop + Toevoegen

achtergronden, maar ook hier kun je een eigen afbeelding uploaden.

kunnen we maximaal vijf

Via de instellingenknop kun je de grootte van de achtergrondfoto

pagina’s toevoegen.

aanpassen of zelfs verwijderen. Als je die laatste optie kiest, is het

Bij betaalde versies kun je

echter lastig om deze achtergrondfoto weer terug te krijgen. We

meer pagina’s aanmaken.

kiezen daarom zelf een foto door het element Beeld naar het mid-

Je typt de paginanamen in

den van ons scherm te slepen. Wanneer de foto geplaatst is, kun

en bepaalt de header. Je

je er alleen de grootte van veranderen of de afbeelding verplaatsen

kunt kiezen voor een hoge

of verwijderen. Boven de foto willen we tekst plaatsen: we slepen

koptekst, een korte koptekst, geen koptekst en een openingspagina.

het element Tekst boven de foto en door op de tekst te klikken,

Door aan de linkerkant de pagina’s verticaal te verslepen, kun je de

kunnen we die

volgorde veranderen, maar je kunt pagina’s ook horizontaal verslepen

bewerken. We

om subpagina’s aan te maken. Ook dan blijft echter het maximale

typen een korte

aantal pagina’s van vijf bestaan. Als de indeling in orde is, klikken

regel waarbij

we op Opslaan en bewerken en bekijken het resultaat. We kunnen

een menubalkje

nu de pagina’s verder gaan inrichten met bijvoorbeeld afbeeldingen,

zichtbaar wordt

teksten, kaartjes, YouTube-filmpjes en fotopresentaties.

waarmee allerlei opmaakkenmerken kunnen worden

TIPS

toegevoegd als

• Na het beheersen van de basisprincipes is het slim om bij het ontwerpen

er tekst geselecteerd is.

van een nieuwe site goed te kijken naar Design. Daar zijn diverse ‘voor­ gebakken’ thema’s beschikbaar die het inrichten van de site vergemakkelijken.

• Bij Instellingen kun je je site-adres aanpassen en een titel geven.

Publiceren

• Onder het vraagteken zit de helpfunctie (Engelstalig).

Onze testsite gaat over Toscane en we willen op de homepage ook

• Via www.weebly.com kun je ook zelfstandig, dus zonder tussenkomst van

een kaartje van de omgeving toevoegen. We slepen daarvoor het

een docent, een site bouwen. Dan is er een onbeperkt aantal pagina’s

element Plattegrond onder de foto. Als we ergens op de kaart klik-

­beschikbaar. Er zijn ook abonnementen van 4 tot 25 euro per maand.

ken, komt er een menu beschikbaar. We typen als adres Firenze in

­Uiteraard heb je bij de duurdere abonnementen meer opties en mogelijkheden.

en kiezen voor zoomniveau 8. Je kunt ervoor kiezen om de schaalstok zichtbaar te maken en om de marker te verbergen. Voor het

GRATIS ALTERNATIEVEN www.wix.com www.jimdo.com www.jouwweb.nl

Onderwijsadviseur Michel van de Ven:

TREIN

‘Ik ben een inspirator en innovator in hart en nieren’

CIRKEL DENK Ontwikkeld

DENKRA

Ontwikkeld Ontwikkeld in samenwerking in samenwerking met met

in samenwerking

Volgorde

Omschrijven

Eerst ... ,

RAAM

van ...

dan ...

BLOEM

met

Beschrijf

kenmerken

AM

Wat weet je

van ... ?

STRIK

Oorzaak

en gevolg

Ontwikkeld Ontwikkeld in samenwerking in samenwerking met met

DENKR

AAM

De ... is ...

... ? er door gebeurde dat ... , wat Overeenkomsten en tegenstellingen het ATOOM Ontwikkeld

DEN

in samenwerking

met

DENK

Ontwikkeld

in samenwerking

RAAM

Hoe komt

met

KRA

KAPS

TOK

Classificere

n

AM

Hoe kan

BRUG

je ... indelen ?

Verbanden

zien

ALS

HOEPELS Ontwikkeld Ontwikkeld in samenwerking in samenwerking

DENKRAAM in samenwerking met met Ontwikkeld Ontwikkeld in samenwerking

Wat is hetzelfde, STEKwat staat

KER

Overeenkomsten DENK

met met

en verschillen

RAAM

... staat

tegenover elkaar?

Geheel-dee

tot ... zoals

... staatMIND tot ... MAP

l-relaties

Brainstorme

n

DENKBEELDEN | LER EN MET BEELDEN DENKRAA

Ontwikkeld

DEN

in samenwerking met

met met in samenwerking samenwerking Ontwikkeld Ontwikkeld in

KRA

AM

M

Wat is hetzelfde,

wat is anders?

Ontwikkeld

DEN

in samenwerking met

Uit welke

stukjes

bestaat

KRA

1

AM

Mindma ... ?

ppen

Onderwijs Maak Je Samen

Michel van de Ven is onderwijsadviseur bij Onderwijs Maak Je Samen. Samen met Eenbes basisonderwijs ontwikkelde hij de didactiek DenkBeelden. Met DenkBeelden worden bestaande opdrachten uit methodes vervangen door één of meerdere DenkBeelden inclusief aansluitende coöperatieve werkvormen en media/technologie.

Interview Mandy de Bruijn

U bent onderwijsadviseur in de thema’s kwaliteitszorg, onderwijsinnovatie, vernieuwende didactiek, onderwijs & ict. Dat is een heel pakket… Hoe is dat zo gegroeid?

‘Vanuit een creatieve grondhouding ben ik altijd op zoek naar nieuwe kansen voor succesvolle onderwijsinnovaties met ict, technologie en media. Als trainer, coach en strategisch adviseur van bestuurs- en schoolprocessen draag ik al vele jaren bij aan het implementatieproces van onderwijstechnologie. In mijn advisering ben ik een inspirator en innovator in hart en nieren.’

Wanneer voelde u voor het eerst die bezieling?

‘Tijdens een studiereis in Engeland kwam ik bij een bezoek aan een basisschool voor het eerst in aanraking met visuele leerstrategieën. Hierdoor werd ik geprikkeld en geïnspireerd en is enkele jaren geleden, in samenwerking met Eenbes basis­ onderwijs in Geldrop de didactiek van DenkBeelden ontwikkeld.

Vanaf begin 2014 werk ik voor Onderwijs Maak Je Samen, waar ik die didactiek kan doorontwikkelen.’

Waar wordt die didactiek voor ingezet?

‘Om denkvaardigheden bij kinderen op gang te brengen, is het van belang dat kinderen hun gedachten kunnen verwoorden.

Dat kan met behulp van Denk­Beelden. Dit zijn visuele modellen die structuur bieden aan de denkprocessen van kinderen. Elk DenkBeeld brengt een specifieke denkstrategie op gang. Door ict, coöperatief leren en visuele modellen met elkaar te verbin-

22

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

den, worden leerresultaten, mediawijsheid, hogere orde denkvaardigheden, enthousiasme, creativiteit, motivatie en betrokkenheid behoorlijk versterkt. DenkBeelden nodigen leerlingen uit om actief kennis te verwerven, digitaal en analoog. Deze didactiek past bij elke methode, ict-keuze en onderwijsconcept in het primair onderwijs. Het is een laagdrempelige en praktische werkwijze waarmee alle leraren in staat zijn om stappen te zetten richting 21ste eeuwse vaardigheden, ict en hogere orde denkvaardigheden.’

DenkBeelden wordt gecombineerd met coöperatief leren en de inzet van online media en technologie. Hoe worden die ingezet en wat leren kinderen hiervan?

‘Uit onderzoek van Robert Marzano Wat werkt in de klas weten we dat coöperatief leren bijdraagt aan de leerresultaten, maar vooral ook aan de sociale en communicatieve vaardigheden.

Vanuit het perspectief van de vaardigheden van de 21ste eeuw willen we onze kinderen toerusten met vaardigheden om met ict, media en technologie om te gaan. Binnen DenkBeelden neemt daarom zowel coöperatief leren als ict een belangrijke plaats in. Met DenkBeelden komen kinderen ook met iPads tot online collaborative learning met digitale tools als Popplet, MindMeister en DenkBeelden Online.’

Sluit DenkBeelden aan op de manier waarop kinderen van nu kennis ­vergaren?

‘De visuele leerstrategieën van Denk­Beelden zijn gefundeerd op hogere orde denkvaardigheden, zoals associëren, overeenkomsten, verschillen en analogieën. Kinderen van nu maken meer gebruik van hogere orde denkstrategieën dankzij technologie, de informatie-explosie en een maatschappij die meer en meer gebaseerd is op visuele informatie en communicatie.’

Wat zijn successen van het gebruik van DenkBeelden uit de praktijk?

‘Er zijn nu vijftien DenkBeelden-scholen die variërend van één tot vier jaar werken met de didactiek. In alle gevallen werd DenkBeelden meteen door de leerlingen omarmd. We zien na enkele tijd dat leerlingen actief vragen om DenkBeelden om leervragen te kunnen benaderen, verwerken en oplossen. In die gevallen kunnen ze vaak gericht aangeven welke visuele modellen (met de daaraan gekoppelde denkvaardigheid) passen bij de leervraag. Dat zijn signalen van ontwikkeld begrip en hogere denkvaardigheden.’

Uw motto is ‘Less is more, geef ­leerlingen alle ruimte voor leren’. Wat wilt u met dit motto zeggen?

‘Elke leerling ontwikkelt zich het beste als er sprake is van Wat is DenkBeelden Online?

eigen keuzes, dus autonomie in leren. Het is belangrijk dat

‘Dat zijn visuele leerstrategieën geschikt om digitaal te

het onderwijs hierop inspeelt door minder te onderwijzen en

­verwerken met computer, laptop, tablet of digitaal school-

leerlingen veel zelf te laten ontdekken. Het moet zelfsturend

bord. DenkBeelden Online geeft leerlingen alle ruimte om

onderwijs zijn, dat is afgestemd op de leerlingen en waarin zij

content in de visuele leermodellen te verwerken. Denk

eigen keuzes kunnen maken. Ict en technologie spelen hierin

aan online beeldmateriaal, video, audio, webpagina’s,

een grote rol, maar ook de didactiek van DenkBeelden onder-

enzovoort.’

steunt en faciliteert deze wijze van leren.’

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

23

Leerlingen groeien op in een kennissamenleving die zich razendsnel ­ontwikkelt. Hoe moet het onderwijs hier volgens u op inspringen?

‘Als eerste denk ik dat het belangrijk is om samen een brede en gedragen visie te ontwikkelen over wat de school aan haar leerlingen wil meegeven en over de wijze waarop de school de talenten van leerlingen wil ontwikkelen. Pas dan kan er gekeken worden naar ontwerp, naar interventies en oplossingen.

O4NT is een mooi voorbeeld. Als ik kijk naar het onderwijs en het leren van de toekomst, hebben kinderen meer nodig dan alleen taal- en rekenvaardigheden. Een stevig fundament is nodig voor de ontwikkeling van elk kind. Een fundament dat bestaat uit normen en waarden, maar ook verbindingen met cultuur, zelfkennis en sociale vaardigheden. Ict-geletterdheid

onderwijs dat we er niet goed in slagen om het ontwikkelings­

en mediawijsheid zullen ook een nadrukkelijk onderdeel van

tempo van technologie, media en ict te volgen. Gevolg hiervan

het curriculum moeten gaan vormen. Flexibiliteit is naar mijn

is dat het leerproces onvoldoende profiteert van de rijke

idee dé kernwaarde/attitude voor het onderwijs. Het vermogen

mogelijkheden van technologie en media. Het dagelijkse

om frequent en kritisch waar te nemen of het onderwijs en

leerproces sluit dan ook onvoldoende aan bij de leef- en

leren wel voldoende aansluiten op de snel veranderende

denkontwikkeling van leerlingen van nu. Fullan ziet technologie

samenleving, de toekomstige leef- en werkwereld. De school

als de bepalende factor en Jef Staes betoogt dat niet techno­

en vooral de klas van de toekomst zullen een live ontmoetings-

logie alleen, maar juist ook de explosieve groei en beschikbaar-

plaats voor leerlingen vormen. Een soort van geweldige oase

heid van informatie, de kritische factor is naar het momentum

waar je sociale vaardigheden kunt ontwikkelen en kunt oefenen

van nu. Al die factoren hebben naar mijn idee invloed. Dat is

met andere leerlingen in een sociale context. Leren is een

ook terug te zien in de 21ste eeuwse vaardigheden waarin

proces van samen denken, praten, schrijven, enzovoort.

zowel technologie als informatie wordt gekend als leerdoelen voor de toekomst (ict-geletterdheid).’ <<

Wie inspireren u over leren in de 21ste eeuw?

24

‘Mensen als Michael Fullan, Howard Gardner, Robert Marzano

De eerste Onderwijs Maak Je Samen-nieuwsbrief DenkBeelden

en Jef Staes. Michael Fullan signaleert in zijn boek

inclusief lesideeën is verschenen. Inschrijven kan via

Stratosphere uit 2013 de ontwikkeling in het (internationale)

www.onderwijsmaakjesamen.nl/inschrijven-nieuwsbrief-denkbeelden

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

Casio XJ-V1: een betrouwbare laserledprojector voor een betaalbare prijs Casio introduceert een duurzame en betrouwbare nieuwe laser-ledprojector: de XJ-V1. Net als de andere projectoren van de Japanse fabrikant maakt ook deze projector geen gebruik van kwiklampen, waardoor hij langer meegaat en zuiniger is in het gebruik. Maar het meest bijzondere aan de XJ-V1 is misschien nog wel het prijskaartje. Met een adviesprijs van 539 euro (exclusief btw) is de laser-ledprojector plotseling ook aantrekkelijk voor scholen met een lager budget, die normaal gesproken op een lampprojector aangewezen zijn. De XJ-V1 is vanaf mei verkrijgbaar bij de verschillende dealers.

Betrouwbaar

Eenvoudig in gebruik

Sinds 2010 ontwikkelt Casio geen projectoren meer waarin kwiklampen

De Casio XJ-V1 heeft een simpel design, dat hem visueel aantrekkelijk

zijn verwerkt. Daarmee loopt het bedrijf vooruit op de inwerkingtreding

maakt. De ronde vormen geven het apparaat een moderne en minimalistische

van het Minamata-verdrag, waarin verschillende landen – waaronder

uitstraling. Daarnaast is de led-laserprojector zeer compact, met zijn

Nederland – overeenkwamen het gebruik van kwik terug te dringen. Ook de

afmetingen van 269,5 bij 269,5 millimeter is de XJ-V1 slechts iets groter dan

nieuwe XJ-V1 maakt gebruik van de kwikvrije laser-ledtechnologie: milieu-

een A4’tje. Door zijn ontwerp is de XJ-V1 bovendien zeer intuïtief in het

vriendelijk én goed voor de portemonnee. Waar de lamp van lampprojectoren

gebruik, een handleiding is eigenlijk niet nodig. De projector heeft twee

al na zo’n vijf- tot zeshonderd uur een verminderde lichtopbrengst laat zien,

ingangen: een voor hdmi en de andere voor een vga-kabel. Nadat deze zijn

heeft de lichtbron van XJ-V1

aangesloten hoeft de gebruiker hem alleen maar aan te zetten en de input

een verwachte levens-

te selecteren. Na aanschaf is de projector dus direct te gebruiken, zonder

duur van 20.000 uur. Wie

lastige en tijdrovende installatieprocessen.

bedenkt dat de laser-

Een bijkomend voordeel van de XJ-V1 is dat de behuizing is ontworpen om

ledprojector ook nog

de laser-ledlichtbron stofvrij te houden. De projector heeft daarom geen

eens minder energie

stoffilter dat om de zoveel tijd vervangen moet worden.

verbruikt dan de ouderwetse kwiklamp, komt al snel tot de conclusie dat de XJ-V1 met een

Specificaties Prijs:

539 euro (exclusief btw)

Helderheid:

2.700 lumen

aanschafprijs van 539 euro een prima en duurzaam alternatief is voor

Lichtbron:

laser-ledlichtbron (levensverwachting circa 20.000 uur)

­standaard lampprojectoren. Vooral op de middel- tot lange termijn, is de

Displaysysteem:

DLP® chip x 1, DLP®-systeem

zogenaamde total cost of ownership na drie jaar een stuk lager dan die van

Contrastratio:

20000:1 (‘helder’ geselecteerd)

projectoren met kwiklampen.

Beeldresolutie:

XGA (1024 x 768)

Optische ZOOM:

1,1X

Uitstekende prestaties

Kleurreproductie: Full-color (10,7 miljard kleuren)

Behalve op het gebied van duurzaamheid en energieverbruik, biedt de

Primaire terminals: RGB Input, HDMI, RS-232C

laser-ledtechnologie ook voordelen in het dagelijks gebruik. De XJ-V1

Energieverbruik: 145 watt of minder (met ecomodus ‘eco 1’),

presteert op een manier zoals je van een projector mag verwachten, ondanks zijn toegankelijke prijs. Zo produceert de projector een helderheid

180 watt of minder (met ecomodus ‘uit’) Afmetingen:

(BxLxD): 269,5 x 269,5 x 88,5 mm

van maar liefst 2.700 lumen. Verder zorgt de laser-ledtechnologie ervoor dat de projector een minimale opstarttijd heeft: binnen vijf seconden na het aanzetten is de XJ-V1 klaar voor gebruik. Ook wanneer je de projector uitschakelt en direct weer aanzet. Ideaal voor mensen die na het uitschakelen toch nog een bepaalde slide willen tonen. En perfect voor docenten, die hun lampprojector niet langer aan hoeven te laten staan tijdens de lunchpauze omdat hij anders niet op tijd klaar is voor de volgende les.

Ga voor meer informatie over de XJ-V1 van Casio naar www.casio-projectors.eu/nl/products/xjv1

Dit lesidee kun je ook downloaden op www.cos-online.nl. Handig want de linkjes zijn dan direct klikbaar.

Wijs me de weg De ANWB had kortgeleden wat te vieren. In Nederland is 120 jaar geleden de eerste wegwijzer geplaatst. In 1894 werd als proef bewegwijzering geplaatst op de weg van Utrecht naar Rotterdam. Vind in dit lesidee je eigen weg in de geschiedenis van de wegwijzers, het kompas en GPS. Wijs anderen de weg door het maken van een speurtocht in of om de school.

Door Helmar Rouwenhorst | h.rouwenhorst@klassewijzer.nl

VAN HOUT

Zelf een paddenstoel maken? Dat kan, ga naar deze pagina:

De meeste mensen waren helemaal niet zo blij met het

http://bit.ly/1NTdq73

plan van de ANWB. Ze bleven het liefst in hun eigen dorp.

Klik op ‘Download de bouwtekening’ en je kunt aan de slag.

Bezoekers, uit andere plaatsen, lieten ze het liefst aan zich

Klaar, dan kun je een foto maken en uploaden op de pagina

voorbijgaan. De eerste wegwijzers waren gemaakt van hout.

(je moet wel inloggen).

Dat was goedkoop, maar bleek ook roofgoed. De houten wegwijzers verdwenen in kachels of andere vuren bij mensen

Bekijk de door jou gemaakte paddenstoel eens goed. Wat is er

thuis. Dat moest anders. Er werd overgestapt op ijzeren

te zien op de paddenstoel? Wat betekent de informatie op de

­weg­wijzers. Duurder, maar meer hufterproof voor die tijd. De

paddenstoel?

opkomst van wegwijzers had ook even tijd nodig. Langzaamaan wende men eraan. De mensen werden toch nieuwsgieriger

DE WEG KWIJT

en gingen op pad. Dat werd steeds gemakkelijker met de

Heb je wel eens meegemaakt dat je de weg (echt) kwijt was?

­uitvinding van de fiets en later de auto.

Wat deed je toen om de weg terug te vinden? Een kompas kan je helpen om de weg te vinden. Als we echt de weg niet weten,

Lesidee:

maken we gebruik van bijvoorbeeld een TomTom. Die wegwijzer

Hoe vond men daarvoor de weg op het land?

maakt gebruik van GPS. Klokhuis vertelt in deze aflevering wat

Waren er al eerdere wegwijzers?

GPS is en hoe het werkt: http://bit.ly/1N8kUIa

Zoek eens uit hoe dat gebeurde voor 1894.

Lesidee: OP EEN GROTE PADDENSTOEL…

Vind op Encyclopedoe uit hoe een kompas werkt en hoe je het

Twintig jaar na de invoering van de wegwijzers door de ANWB

zelf kunt maken: http://bit.ly/1HRGmKM

barstte de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) uit. Nederland deed niet mee aan deze oorlog. Het land was neutraal. De mensen gingen meer reizen, maar konden nu niet naar het buitenland.

SPEURTOCHT

Men wilde meer op pad in eigen land. Werk aan de winkel voor

Maak een speurtocht voor je groep of laat groepjes het voor

de ANWB. Door de oorlog was er weinig ijzer voor handen. Welk

elkaar maken. Dat kan met pijlen, lintjes of zelfgemaakte

materiaal zou geschikt zijn om het ijzer te vervangen?

plattegronden. Digitaal kan het ook. Voor tablets of telefoons is er de leuke app Troovie: www.troovie.nl

Lesidee:

De app heeft allerlei spannende avonturen die je kunt

Bespreek met elkaar welk materiaal je zou kunnen gebruiken

uitzetten en volgen. Let op, de tablet of telefoon moet

als vervanger. Hier lees je waar de ANWB voor koos:

gebruik kunnen maken van GPS. De app is er voor Apple

http://bit.ly/1FkBWcF

en Android. Een andere leuke manier is om het te doen met QR-codes. Hang deze door de school of in de school-

26

De toeristische wegwijzers kwamen laag bij de grond te staan.

omgeving. Met een app (diverse te vinden in de appstores)

In de volksmond werden ze na verloop van tijd ‘de paddenstoel’

kunnen de codes gescand worden. Denk eraan om ze in

genoemd. Tegenwoordig staan er zo’n 5.000 stuks verspreid

de goede volgorde op te hangen. De gescande code moet

over ons land. Er schijnt zelfs een heel grote ergens in het land

verwijzen naar de volgende code. Lees hier hoe je de

te staan. Zoek uit waar dat is en waarom deze paddenstoel

codes maakt en ze kunt toepassen in een speurtocht:

geplaatst werd.

http://bit.ly/1CpEWCT

COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015

HOE LEREN LEERLINGEN

ZELFSTANDIG EN GOED WORD, POWERPOINT OF EXCEL? Softwareprogramma’s waarmee leerlingen zelfstandig op een uitdagende, digitale manier de basis van Word, Excel, Powerpoint en toetsenbord leren gebruiken.

Voor Office 2003, 2007 én 2010!

Eénmalige licenties, inclusief volgsysteem.

voor Office 2003, 2007 én 2010

>

Download gratis proeflessen op schoolsupport.nl/4kids en oordeel zelf!

ER NOG ME N UITGAVE

VIND DE MEESTE EN BESTE WERKBLADEN Lesmateriaal op maat voor het gehele basisonderwjs Meer dan twintigduizend werkbladen Aantrekkelijk licentiemodel

www.basisschoolmateriaal.nl >

www.schoolsupport.nl

Acer raadt Windows aan.

BIT MORE RELIABLE for your business Ga de betrouwbaarheidsuitdaging met de zakelijke producten van Acer aan Bij Acer zijn we trots op de hoge kwaliteit en duurzaamheid van onze producten. Koop tussen 1 mei 2015 en 31 december 2015 een aan de actie deelnemend zakelijk product van Acer en registreer dit binnen 30 dagen. Als het product tijdens het eerste jaar onder garantie wordt gerepareerd, komt u in aanmerking voor het claimen van een TERUGBETALING

VAN 100% van de aankoopprijs.

Algemene voorwaarden van toepassing.

Ga voor meer informatie naar promise.acer.com

Motiveer en inspireer leerlingen en leraren met het nieuwe Windows!