Onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict
CODEPACT: BEDRIJFSLEVEN WIL PROGRAMMEREN SNEL IN HET ONDERWIJS INTEGREREN
Onderwijsadviseur Michel van de Ven: Q& A sch Ma rie ke va n O (Ed ua p p):
ogen best ‘Leerkrachten m n, ict is iets meer durve ijk’ echt niet moeil
Jaargang 32 | Nummer 10 | Juni 2015
‘Kinderen van nu maken meer gebruik van hogere orde denkstrategieën dankzij technologie’
5
Interessante twitterberichten geselecteerd
tweetscoop André Slegers & Michelle Clement | KEii info@keii.nl | @keiionder wijs
4
David Anderson (@elearning) 17-04-15 10:45 One of the best memory/matching game templates via @slhice ow.ly/HYrMm pic.twitter.com/pEy6fSYgBN
6
Dutch Art Today (@DutchArtToday) 12-05-15 15:17 Nieuwe app laat jongeren chatten met Hollanders van de Gouden Eeuw emerce.nl/wire/nieuwe-ap…
Steve Wheeler (@timbuckteeth) 13-05-15 11:19 More questions about 3D printers in education bit.ly/1zZFMvG pic.twitter. com/tbFPaLHPOe
Nat. Onderwijsgids (@Onderwijsgids) 13-05-15 11:21 CBP: Snappet overtreedt wet niet langer bij verwerking leerresultaten - nationaleonderwijsgids.nl/ basisonderwijs… @SnappetNL#cbp #persoonsgegevens
Jolanda Pikkaart (@natuurkind) 13-05-15 11:27 365 dagen natuur op je smartphone fb.me/1L5vKAtk6
10
Jelle Jolles (@JelleJolles) 11-05-15 20:19 Elk jaar gaan duizenden kinderen naar verkeerde school vanwege hun geboortemaand. decorrespondent. nl/2773/Elk-jaar-…pic.twitter.com/ DV53XqNNft
BNR Nieuwsradio (@BNR) 13-05-15 07:34 ‘Schoolcapaciteit grote steden strookt niet met leerlingengroei’ #onderwijs bnr.nl/nieuws/politie… pic.twitter.com/ Ulo26MxLTa
Volg ook @ Cosonline op t wit ter
2
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
14 16
Inhoud 4 Bits & Bites
Grappige, nuttige of slimme snufjes
18
5 Sn@ppen!
Handige, educatieve apps gespot
20
6 CodePact:
Alle kinderen digitaal vaardig
9 Extra tips, tricks en tools op
WWW.COS-ONLINE.NL
10 Learning Circles:
Online werken aan een betere toekomst
22
14 Q&A Marieke van Osch:
‘Geef ruimte aan creativiteit. Je zult zien, je krijgt leerlingen die je gaan verbazen’
16 Dat leest lekker weg! In dit lesidee allerlei opties om lezen leuk te maken in de zomer.
18 De Instant Classroom
Draagbaar digitaal klaslokaal
20
How to... Weebly for education Samen met je leerlingen websites bouwen.
22 Onderwijsadviseur Michel van de Ven:
‘Ik ben een inspirator en innovator in hart en nieren’
26 Wijs me de weg
26
Maak een speurtocht in of om de school.
Colofon COS is een onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict. Het is een uitgave van EDG Media en verschijnt 10x per jaar.
COS twittert @cosonline
Uitgever: Erik Trimp Assistent-uitgever/coördinator Vanessa Pelle, vpelle@edg.nl Medewerkers Brigitte Bloem, Mariska Bloemberg, Henk Botter, Mandy de Bruijn, Harry Dubois, Hans Moot, Erik Ouwerkerk, Helmar Rouwenhorst, André Slegers, Malini Witlox Evaluatiecoördinatie Hans Moot (hans.moot@edg.nl) Contact redactie cos@edg.nl
Redactiesecretariaat EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht www.computersopschool.nl Vormgeving Tom Venema Eindcorrectie Jannie Kroes Druk PreVision, Eindhoven Abonnementenadministratie EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht telefoon: (030) 241 70 20 fax: (030) 241 06 71 e-mail: cos@edg.nl
Advertentieverkoop Mark Hutzezon Telefoon: (030) 241 70 25 E-mail: mhutzezon@edg.nl Abonnementsprijs 2015 Nederland: € 46,50; België en Luxemburg: € 51,50; overig: € 80. Een abonnement kan elke maand ingaan en heeft de duur van minimaal een jaar. Opzeggen kan per e-mail of per brief tot uiterlijk een maand voor het einde van de abonnementsperiode. Een proefof verzamelabonnement bestellen? Bel (030) 241 70 20 of kijk op www.computersopschool.nl
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle webadressen in dit nummer vindt u ook op: www.computersopschool.nl
Grappige, nuttige of slimme snufjes die op het bureau van COS belanden. Suggesties? Mail cos@edg.nl Onder redactie van Harry Dubois
PC in je broekzak Intel maakt sinds kort de Compute Stick, net iets groter dan een USB-stick (11,4 cm lang, 3,8 cm breed en 1,3 cm hoog), maar wel een echte minicomputer met Windows- of Linux-
De zomer van Windows 10
(Ubuntu) besturing. Het stickie heeft een HDMI-aansluiting die je kunt gebruiken om hem in een tv of monitor te stoppen. De
Het ziet ernaar uit dat Windows 10 deze zomer al haar
Windows-versie heeft 32GB aan opslag aan boord en 2GB aan
opwachting maakt. Deze ‘alleskunner’ zal werken op pc’s,
intern geheugen. Deze versie kost in de winkel zo’n 180 euro.
tablets, telefoons en de Xbox One. Dit gaat wel ten koste van
De Linuxvariant (8GB opslag, 1GB intern) is 120 euro.
Windows Media Center, dat niet verder ontwikkeld wordt. Windows 10 is gratis voor consumenten die nu al versie 8 of 8.1 op hun computer hebben staan. Je kunt alvast lezen wat de mogelijkheden zijn van deze nieuwste Windows-versie op
Galaxy Tab A
http://bit.ly/win10tipsentrucs. Een aantal nieuwe toepassingen
Recent onderzoek* toont aan dat tablets
springt in ieder geval in het oog. Zo is er Cortana, dat wat weg
het meest gebruikt worden voor surfen op
heeft van Siri voor de iPhone. Je kunt die ‘wakker’ maken door
internet (70%), op de voet gevolgd door
het commando ‘Hey Cortana’ uit te spreken. Ook handig; je kunt
e-mailen (69%), sociale netwerken (64%),
je updates laten installeren op een vooraf ingestelde tijd in plaats
lezen van e-books (57%) en video’s kijken
van bij het afsluiten van je computer. Kom maar op met de zomer!
(40%). Samsung refereert aan dit onderzoek bij de introductie van hun nieuwste tablet. ‘Samsung heeft de Galaxy Tab A ontwikkeld op de behoeften van mensen op hun tablet’, zegt Gerben van Walt Meijer, marketing manager mobile van Samsung Nederland. ‘Hieruit bleek dat mensen graag comfortabel browsen, daarom hebben we een 9,7 inch tablet ontwikkeld waarop websites perfect tot hun recht komen.’ De Galaxy Tab A is vanaf begin mei in Nederland beschikbaar voor een verkoopadviesprijs van € 299,- (16GB wifi-versie) of €369,- (16GB LTE-versie). *Bron: 2014 Mobile Behaviour Report, salesforce.com
Nog meer snelle SSD’s Vorige maand heb ik jullie bijgepraat over de nieuwste ontwikkelingen
Goedkoper?
inzake opslag op snelle schijven, de Solid State Disks, maar dan
Wil jij een Windows-computer die nog goedkoper is, kijk dan
als losse insteekkaart (PCI-Express). Naast Intel is nu ook
eens naar de Voyo minipc. Deze werkt ook met een HDMI-
Plextor met zo’n uitbreiding gekomen en wel de HyperX
aansluiting en maakt, net als eerdergenoemde Compute Stick
Predator die in twee versies beschikbaar komt: een 240GB
van je monitor een volledig werkende computer op basis van
en 480GB versie.
Windows 8. Hij is alleen een stuk goedkoper. Op internet zijn prijzen te vinden van rond de 120 euro. Intern heeft de Voyo 2GB geheugen en 64GB aan opslagcapaciteit. Je kunt deze minipc waarschijnlijk niet in Nederland kopen, maar op wel op www.geekbuying.com
4
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
Sn@ppen! Handige, educatieve apps gespot door @keiionderwijs
Steller.co Er zijn steeds meer apps waarmee je foto’s en filmpjes kunt bewerken en delen. Deze apps worden vaak privé gebruikt, maar hebben ook veel mogelijkheden voor in de klas. Zoals Steller.co. De app is gebruiksvriendelijk en overzichtelijk en je kunt er foto’s en filmpjes mee voorzien van tekst. Zo maak je eigen digitale boekjes direct op je iPhone of iPad. Ideaal om een verslag te maken van een opdracht, uitje of practicum. Ook een woordenboekje is makkelijk te maken. De boekjes kunnen worden gedeeld via sociale netwerken, mail of embed worden op een website. De templates die je kunt kiezen, zijn vrij strak vormgegeven. Dat vinden de jonge leerlingen misschien minder aantrekkelijk, maar ze
Tag to tap
kunnen ook eigen beeldmateriaal
Met deze app heb je de mogelijkheid om zelf
gebruiken. Steller.co is gratis
interactieve woordplaten te maken, passend bij het
verkrijgbaar in de Appstore.
thema van je les. Je kunt eigen afbeeldingen invoegen en voorzien van tags, gesproken woorden of getypte tekst. Je wijst aan op welke plek je een tag wilt hebben en kunt het woord erbij typen en inspreken. Vervolgens kunnen leerlingen aan de slag met de gemaakte bladen. Ze
Squeebles Spelling
kunnen met Game beginnen om zo de woorden te leren
Deze app is Engelstalig, maar doordat je zelf woorden kunt
kennen. Hierbij wijzen ze plekken aan en krijgen ze de
intypen en inspreken, kan hij goed gebruikt worden in het Nederlandse
woorden te zien en te horen. Met de Guess what-game
onderwijs voor spelling of voor het leren van woordjes in een vreemde
krijgen leerlingen een woord te horen en moeten ze het
taal. De app kent een gedeelte voor spelers en een gedeelte voor
juiste gedeelte van het plaatje aanwijzen. Het mooie aan
ouders/leerkrachten. Je kunt meerdere spelers aanmaken en aan
Tag to tap is dat je eigen afbeeldingen kunt gebruiken en
geven welke oefeningen voor welke leerling zijn. Hierbij heb je de keuze
het materiaal dus heel goed kunt laten passen bij je
om het woord niet, kort
eigen lessen. Laat de leerlingen ook zelf eens een spel
of langer in beeld te
samenstellen. Op www.tagtotap.nl vind je inspiratie,
laten verschijnen. Via
ideeën en afbeeldingen die je zou kunnen downloaden
het leerkrachtgedeelte
om zelf te gebruiken. Een mooie app om in te zetten voor
dat is af te schermen
woordenschatonderwijs en bij de logopedie in het (speciaal)
met een code, kun je je
basisonderwijs. Verkrijgbaar in Appstore voor €0,99.
eigen woordenpakketten (tests) aanmaken. Dit gaat eenvoudig. Je typt het woord en spreekt het in. Je kunt ook een introductieboodschap inspreken die alle spelers aan het begin van de oefeningen te horen krijgen of een persoonlijke boodschap per leerling. Als de leerlingen gaan spelen, kunnen ze ‘squeebles’ verdienen en daarmee beloningsspelletjes verdienen. Zowel voor leerling als voor leerkrachten zijn de vorderingen goed te volgen. De app is verkrijgbaar voor €3,99 in Appstore en voor €2,99 in Google Play.
CodePact:
‘Programmeren maakt kinderen digitaal vaardig’ Grote namen als Google, IBM, Microsoft, Malmberg, Oracle, Randstad en Deloitte gaan scholen helpen met programmeerlessen. Hiertoe ondertekenden ze op 21 mei het Manifest CodePact. ‘Programmeren maakt van Nederlandse leerlingen krachtige, zelfstandige denkers waar het bedrijfsleven zo’n behoefte aan heeft’, aldus CodePact-programmamanager Ronilla Snellen. Met CodePact willen bedrijven het onderwijs handreikingen bieden, ‘maar’, vindt Remco Pijpers van Kennisnet, ‘dan moet het onderwijs wel de regie krijgen.’ Tekst: Brigitte Bloem Het kabinet besloot eind vorig jaar tot oprich-
reëel: er zijn meer ict’ers nodig gezien het hoge aantal onver-
ting van StartupDelta, als onderdeel van het
vulde ict-vacatures. Het is prachtig dat ondernemers staan te
actieprogramma ‘Ambitieus ondernemerschap’
trappelen om - op vrijwillige basis - scholen te helpen. Ik mis
(zie kader). Aanwas van jonge mensen die
wel het onderwijsgeluid in de discussie. Wat willen scholen?
geschoold zijn met 21e eeuwse vaardigheden,
Waar lopen ze tegenaan als ze programmeren willen inbedden
in het bijzonder programmeervaardigheden,
in hun onderwijs? Hoe combineer je het met wetenschap en
draagt bij aan een gezond ondernemersklimaat
techniek? Er zijn al flink wat scholen met mooie initiatieven.
voor nu en in de toekomst, zo is de gedachte.
Hoe kunnen we die helpen om te vliegen? Het CodePact kan
Snellen heeft van StartupDelta daarom de
zeker helpen. In Engeland, waar programmeren op elke school
opdracht gekregen om een actieplan te ontwik-
aan bod komt, leveren bedrijven een onmisbare bijdrage.’
kelen dat tot doel heeft programmeren in het Ronilla Snellen
curriculum van het primair en voortgezet onderwijs op te
DIGITALE VAARDIGHEDEN
nemen. Het Manifest CodePact is de eerste stap.
Pijpers zou de aandacht voor programmeren breder willen trekken. ‘Digitale vaardigheden gaan veel verder dan ‘enen en
KRACHTEN BUNDELEN Neelie Kroes, special envoy van StartupDelta, vindt dat alle leerlingen op Nederlandse scholen les moeten krijgen in programmeren. ‘Wat we gaan doen, is de krachten van bedrijfs leven en onderwijs op dit gebied bundelen om daarmee het onderwijs te faciliteren en te versterken.’ Remco Pijpers, bij stichting Kennisnet bezig met programmeren in het onderwijs en initiator van onder meer Codekinderen.nl, is blij met de uitgestoken hand van het bedrijfsleven. ‘Die kan het onderwijs goed gebruiken.’ Wel proeft hij her en der in de discussie het sentiment dat het onderwijs niet wil of niet snel genoeg wil. ‘De codelobby is vooral ingegeven door economische motieven van het bedrijfsleven’, vindt Pijpers. ‘En dat is
6
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
nullen schrijven’. Er zouden nieuwe Mark Zuckerbergs nodig
HOOFDLIJNEN MANIFEST CODEPACT
zijn, goed voor het economische klimaat van Nederland.
1 Alle kinderen de kans geven te leren programmeren
Programmeerlessen dragen er zeker aan bij dat kinderen de
2 Kinderen het vermogen leren om de technologie om
gedigitaliseerde wereld te begrijpen. Maar we moeten niet van elk kind een programmeur willen maken. Dat zal niet elk kind liggen.’ Dat is ook niet wat Snellen voor ogen heeft. ‘We zien dat
hen heen te begrijpen 3 Voorbeeld-leerlijnen digitale geletterdheid maken voor scholen
iedereen digitale vaardigheden nodig gaat hebben. Digitale
4 Het faciliteren van naschoolse programmeeractiviteiten
kwaliteiten zijn in steeds meer beroepsgroepen belangrijk. We
5 Scholen helpen met het professionaliseren van leraren
leiden kinderen niet op tot programmeur, maar brengen ze
6 Scholen voorzien van kwalitatief goede infrastructuur
digitale vaardigheden bij.’
7 Het vergroten van de ouderbetrokkenheid
Dat is de reden waarom Pijpers de voorkeur had gegeven
8 Imago van programmeren verbreden en versterken
aan een MediawijsheidPact, in plaats van een CodePact. ‘Mediawijsheid wordt vaak gekoppeld aan verantwoord gebruik van media, maar het gaat evenzeer over digitale vaardigheden
Pijpers adviseert om de regie van de uitvoering van het
als programmeren.’ Snellen draait het om: ‘Met programmeren
Actieplan CodePact heel duidelijk bij het onderwijs te leggen.
leer je de basisbeginselen van computational thinking. Je leert
‘Betrek zo snel mogelijk schoolbesturen bij de plannen. Maak
instructiedenken en je leert over algoritmen. Daardoor snap je
zoveel mogelijk gebruik van bestaande kaders, initiatieven en
hoe computers en internet werken. Ik zie programmeren als
samenwerkingsverbanden. Laat vooral ook de good practices
middel om digitaal vaardig te worden. Juist doordat kinderen
zien en ondersteun en faciliteer ze, zodat ze kunnen groeien.’
snappen hoe computers en internet werken, kunnen ze
Op de vraag hoe je bereikt dat de aandacht voor programmeren
informatie beter interpreteren.’
niet afhangt van een aantal enthousiastelingen op een school, heeft Pijpers een pasklaar antwoord. ‘Zorg dat het bestuurlijke
IN GESPREK
prioriteit krijgt en maak het de leraar zo makkelijk mogelijk om
Volgende stap voor programmamanager Snellen is om, aan de hand
programmeerlessen te integreren in zijn onderwijsprogramma.
van het manifest, in gesprek te gaan met nog andere bedrijven en
Wat bijvoorbeeld goed werkt is om bovenschools een mede
organisaties. Snellen: ‘We willen handreikingen bieden, het
werker vrij te stellen, speciaal voor ondersteuning van leraren
onderwijs faciliteren en samen met het onderwijs optrekken.’
op het gebied van digitale vaardigheden.’
>>
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
7
docenten, die in het dagelijks leven werken als ict’er. Ook kent CodePact een adoptiemodel. Daarbij adopteert een bedrijf een school voor een bepaald bedrag per jaar. Met dat geld kunnen leraren getraind worden en krijgen de programmeerlessen een structureel karakter. Vanuit CodePact komt er ook een digitaal platform, met daarop reeds bestaand en nieuw lesmateriaal voor programmeerlessen. Bovendien zijn er diverse buitenschoolse activiteiten voorzien. Speciaal voor meiden wordt binnenkort Project Prep gelanceerd. Een lees- en doeboek over de dertienjarige Isabel, die haar eigen mode app maakt. Het project is een initiatief van mede-ondertekenaar van CodePact InspiringFifty. Het boek is geschreven door Niki Smit, auteur van de populaire meidenserie 100%.
LEERLIJN De insteek van het Manifest CodePact is om voorlopig een apart vak programmeren aan te bieden, maar Snellen verwacht dat op termijn geïntegreerde aandacht goed denkbaar is. Zowel Snellen als Pijpers hopen dat SLO, het Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling, snel met een leerlijn digitale geletterdheid komt. ‘Hoognodig’, vindt Pijpers, ‘aan gezien er veel verwarring over de inhoud is. Hebben we het over programmeren, computational thinking, computing, codeonderwijs, mediawijsheid? Bovendien kun je de aandacht voor programmeren met een eigen leerlijn prima koppelen aan leerlijnen van andere vakken. Daarmee help je scholen echt. Zeker als je er ook lesmateriaal bij maakt en er een netwerk bij creëert van gastdocenten en inspiratoren.’ Volgens Jos Tolboom, leerplanontwikkelaar wiskunde en informatica van SLO, zal zo’n leerlijn nog wel even op zich laten wachten. ‘SLO rondt eind dit jaar een ontwikkelingsonderzoek
DEELNAME GRATIS
af hoe 21ste eeuwse vaardigheden in het curriculum van po en
De kosten van de activiteiten die voortvloeien uit het CodePact
vo passen. Daarin komt een voorstel voor aanpassing van de
worden gedragen door de deelnemende bedrijven. Deelname is
kerndoelen. Het is goed denkbaar dat daar een aanbevelings
voor scholen, leerlingen en leraren gratis. ‘Ik geloof in zaadjes
notitie aan wordt toegevoegd waarin we een doorlopende
planten’, aldus Snellen. ‘Soms zal een zaadje niet opkomen,
leerlijn programmeren adviseren. Dat doen we dan op eigen
maar ik hoop dat door het Actieplan CodePact alle kinderen
initiatief, omdat hiervoor vanuit het ministerie van OCW nog
in aanraking kunnen komen met programmeren en dat veel
geen opdracht gegeven is.’
scholen de urgentie zien en enthousiast mee gaan doen.’ Er zijn al verschillende activiteiten die, in het kader van
WEZENLIJKE BIJDRAGE
CodePact, lopen of binnenkort van start gaan. Scholen kunnen
CodePact loopt van 1 april 2015 tot 1 januari 2017. In die
intekenen op CodeUur. Sinds dit voorjaar hebben honderden
anderhalf jaar heeft Snellen de ambitie om alle leerlingen van
basisscholen elke vrijdag een speciaal codeuur voor leerlingen
groep 8 en alle brugklassers, totaal zo’n 400.000 jongeren,
van de groepen 7 en 8. De lessen worden gegeven door gast-
te bereiken met een activiteit van CodePact. In het laatste h alfjaar zal worden onderzocht hoe de activiteiten van
CODEPACT INITIATIEF VAN STARTUPDELTA
CodePact het bestaande TechniekPact kunnen versterken.
StartupDelta, met Neelie Kroes als special envoy (speciaal gezant), is
‘Natuurlijk kun je prima jonger beginnen, maar dit is een eerste
initiatiefnemer van het nationaal CodePact. StartupDelta heeft als doel
stap’, zegt Snellen. ‘Ik vind het heel belangrijk dat CodePact
om het ecosysteem voor start-ups en doorgroeiers binnen Nederland te
een wezenlijke bijdrage gaat leveren en niet blijft steken in
verbeteren. Een van de aandachtspunten is de aanwezigheid van vol-
een loze handtekeningenactie. Op 10 oktober, bij het begin
doende talent zodat Nederland een kweekvijver wordt van start-ups en
van de CodeWeek, moet het programma echt staan en zijn
buitenlandse start-ups Nederland kiezen als vestigingsplek. Dit talent
alle partners bekend.’ <<
moet excellent digitaal vaardig zijn. Dat hopen de initiatiefnemers onder meer te bereiken door alle kinderen in Nederland in aanraking te laten
Alle informatie op www.codepact.org
komen met programmeerlessen.
Scholen kunnen zich aanmelden voor een gratis codeuur via www.codeuur.nl
8
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
k s e n to o ls E x tr a ti p s , tr ic
KENNY HD
Deze maand online!
Kenny, een grappig vogeltje, is de mascotte van Kennisnet.nl. In de app speelt Kenny, net als op de website,
Speciaal voor abonnees zijn op www.computersopschool.nl
de hoofdrol in diverse spelletjes
de leukste lessuggesties, evaluaties van nieuwe methodes,
waarin kleuters kennismaken met
apps en digidee’s te vinden. Met deze maand nieuw:
schrijfbewegingen, logische reeksen, associëren van categorieën en ruimtelijke oriëntatie. We testen de app.
CLASSDOJO Groepsleerkracht en ict-juf Mandy de Bruijn test ClassDojo; een
HONDERDEN LESSUGGESTIES!
tool om gewenst en ongewenst gedrag op een duidelijke,
We hebben online weer een aantal nieuwe suggesties voor op het
overzichtelijke manier in beeld te brengen. Het is een digitaal
digibord bedacht. We bekijken slotlopes.nl. Deze website is ontwikkeld
beloningssysteem waarbij alle leerlingen eenvoudig kunnen
door Ronald Slot-Lopes, docent VMBO-groen. Op zijn site beschrijft hij
worden beoordeeld op positief of negatief gedrag. Je leest
webtools, apps en andere toepassingen voor gebruik op het VMBO. Dit
haar b evinden bij de evaluaties online.
jaar start de Tour de France vanuit Utrecht. Een goede reden om hier in je lessen bij stil te staan met detourindeklas.nl. Er zijn verschillende lessen ontwikkeld voor zowel po als vo. Op de site vind je 160 lessuggesties. En we nemen een kijkje op de site van Jasper Bloemsma (meesterjasper.nl). Deze leerkracht in het basisonderwijs heeft een site ontwikkeld met lesmateriaal en instructievideo’s die ook door andere leerkrachten te gebruiken zijn. advertentie
De kracht van flexibele LVS pagina’s in SOMtoday Veel scholen hebben allerlei schooleigen formulieren en toetsen die zij digitaal willen vastleggen in het zorgdossier van een leerling. De flexibele LVS pagina’s in SOMtoday zijn hier de oplossing voor: scholen kunnen zelf formats samenstellen om schooleigen zorg- en begeleidingsformulieren in SOMtoday te registreren en op te nemen in het dossier van een leerling. Zo blijft het dossier compleet en hebben alle betrokkenen de gegevens die zij nodig hebben altijd en overal bij de hand.
Wat kunt u met de flexibele LVS pagina’s? • Definiër formats om uw schooleigen zorg- en begeleidingsfomulieren te registreren • Maak een rapport van alle opgenomen registraties in het zorgdossier van een leerling • Leg het ontwikkelingsperspectiefplan (O.P.P) vast in uw schooleigen format Scan de QR-code in het logo voor meer informatie over de flexibele LVS pagina’s in SOMtoday.
www.som.today
Learning Circles: Online werken aan een betere toekomst De middag in Soestduinen begint verrassend. Aan drie delegaties van scholen (kinderen en hun begeleiders) wordt gevraagd of ze een paar voorbeelden kunnen geven van kinderrechten. Een leerling van een school uit de Schilderswijk steekt zijn vinger op en zegt: ‘Het recht om te zwijgen.’ Tekst Harry Dubois De middag, georganiseerd door Lot’s Foundation, vindt plaats op landgoed De Paltz, de thuisbasis van oprichter en initiatiefnemer Herman van Veen. Lot’s Foundation vraagt wereldwijd aandacht voor kinderrechten. De foundation laat ons kennis maken met Lot, een imaginair meisje van twaalf. Springlevend en nieuwsgierig staat ze in het leven. Door haar uitstraling heeft ze een aantrekkingskracht op kinderen van haar leeftijd. Lot luistert naar de verhalen van de kinderen die ze ontmoet, ze legt uit, vertelt. Door haar houding bereikt Lot niet alleen de kinderen, maar ook de ouders van die kinderen. Alles draait om bewustwording, die natuurlijk begint bij de kinderen (www.lotroos.nl).
KINDERRECHTEN De bijeenkomst in Soestduinen geeft een podium aan drie scholen die met het onderwerp Kinderrechten bezig zijn. Ze doen dit met de methodiek van Learning Circles; kringen waar
Hierin zijn de afspraken over de rechten van kinderen en
scholen via een online omgeving samenwerken met scholen in
jongeren tot achttien jaar beschreven. Op de website
het buitenland. Bob Hofman, projectleider onderwijs van de
www.kinderrechten.nl is over het verdrag te lezen: ‘Op 20
Learning Circles vraagt de aanwezige leerlingen: ‘Waar denk je
november 1989 is in New York het Kinderrechtenverdrag
aan als we het hebben over kinderrechten?’ De reacties zijn
aangenomen. Daarom wordt op 20 november de Internationale
divers. ‘Zorg als je gehandicapt bent. Recht op onderwijs.
Dag van de Rechten van het Kind gevierd. Er zijn 193 landen
Recht op een eigen mening. Recht op geloof. Een kind moet
lid van het Kinderrechtenverdrag.’ Bizar is dat landen als
kind mogen zijn.’ In het VN-verdrag staan 54 kinderrechten.
Amerika en Somalië dit verdrag niet hebben ondertekend.
VAKOVERSTIJGEND Hofman werkt samen met Lot’s Foundation: ‘Wij zijn als organisatie al vanaf 1998 met Learning Circles bezig en sinds 2012 verbinden wij die kringen met het wereldwijde thema Kinderrechten. Niet dat de Circles alleen daarover gaan. Het is meer een kapstok van waaruit verder wordt gewerkt.’ Dat samenwerken tussen scholen gebeurt via de website www.learningcircles.nl. In totaal doen er dit jaar zo’n 85 scholen mee uit 18 landen, verdeeld over 11 Learning Circles. Volgens facilitator van de Learning Circles, Manon van Herwijnen, vraagt het maatwerk om al die scholen goed in te delen. ‘Daarom worden er vooraf gesprekken gevoerd met de docenten van de betrokken scholen. Daarna worden de kringen, ook wiki genoemd, gevormd, veelal op basis van het
10
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
is dat deze tot cartoons worden vertaald door professionele cartoonisten. Leraar24 maakte in 2014 een video-impressie op de Werkenrodeschool, waar volgens de website van de Learning Circles ‘Juf Linda en Juf Anke echt het allerbeste uit hun leerlingen halen’. Het filmpje is hier te zien: https://www.leraar24.nl/video/5694.
LEERGESPREKKEN De Anton Residaschool uit Wanica, Suriname (MULO) heeft deze week een uitwisseling met het Corlaer College te Nijkerk. Zo is afgelopen januari een delegatie van leerlingen en docenten in Suriname geweest. Duidelijk in hun verhaal is dat je een relatie aangaat met een school en dat dit vaak voor langere tijd is. Van Herwijnen: ‘Er is écht contact tussen de deelnemende scholen. Docenten geven aan dat deze contacten een toegevoegde waarde hebben voor de school. Bovendien ondersteunen niveau van de leerlingen. Naast het werken in de wiki is er
wij hen door middel van voorlichtingsbijeenkomsten en work-
vaak Skype-contact tussen de scholen. Er komen onderwerpen
shops. Zo wordt er een training gegeven door Alexandra
aan de orde zoals het recht op veiligheid of iets heel concreets
Bronsveld over leergesprekken met kinderen.’ Deze laatst
als schoon drinkwater. Waar komt dat vandaan in jouw school-
genoemde stelt dat: Een goed en fijn leergesprek in de klas
omgeving, kun je daar iets van laten zien door middel van
organiseren, is een hele kunst en de rol van de docent als
foto’s of video’s? Dat is voor een school in Afrika vaak veel
gespreksleider is daarbij bijzonder. Bij het filosoferen doet de
lastiger dan voor een school in Den Haag. Een Nederlandse
docent een stap terug en faciliteert. Dit betekent dat je niet mee
school heeft haar leerlingen al eens drie kilometer laten
mag filosoferen en het gesprek van de leerlingen moet volgen:
lopen om water te halen. Dan komt het thema heel anders
follow the community where it leads to. We zijn gewend om de
naar voren. Deze concrete wijze gaat een stuk verder dan
expert te zijn, maar bij het filosoferen zijn de rollen omgedraaid
beschreven staat in het curriculum; het is vakoverstijgend
en bepalen de kinderen de agenda.
en past bij het thema Burgerschap.’
SAMENWERKEN De Voorsprong is een basisschool in de Schilderswijk in Den Haag. Ze hebben zich in hun Learning Circle met klas 5 verdiept in burgerschapskunde. Binnen de Circle zijn scholen uit Nederland, Suriname en Curaçao actief. Op de middag van Lot’s Foundation presenteren enkele leerlingen wat ze tot nu toe in hun Circle hebben gedaan. De tweede school die zich presenteert, is de Werkenrodeschool uit Groesbeek. Het is een school voor voortgezet speciaal onderwijs. Ze zijn al een aantal keren in Suriname op bezoek geweest. De begeleidende docenten willen vooral het samenwerken stimuleren; werken vanuit de overeenkomsten die er zijn tussen leerlingen wereldwijd, meer nog dan uitgaan van de verschillen. En dat hebben ze heel concreet aangepakt. In Suriname hebben ze twee wc’s gebouwd. Ook hebben leerlingen tekeningen gemaakt en die op de website van cartoonmovement.com gezet. Het bijzondere
Ter voorbereiding op dit artikel, stuurt Manon van Herwijnen me nog een boekje op met tekeningen, verhalen en gedichten uit de Nederlandse Learning Circles van 2014. Ik sla het open en lees het inleidende woord van Herman van Veen: ‘Als je net als ik geboren bent in een oorlog heb je hulp nodig. Want het huis is stuk. Ook nadat de oorlog over is, hou je hulp nodig.’ Het zijn mooie woorden om mee te geven aan. Ook in het volgende schooljaar worden er weer Learning Circles Kinderrechten in het Nederlands en Engels aangeboden. <<
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
11
Q&A Marieke van Osch:
‘Geef ruimte aan creativiteit. Je zult zien, je krijgt leerlingen die je gaan verbazen’ Marieke van Osch (36) is een creatieve onderwijskundige. Ze is medeoprichter van Eduapp en met haar bedrijf MOVE.nu begeleidt ze scholen die aan de slag willen met ict. Tekst Mariska Bloemberg – Van der Hulst
Wat is je achtergrond?
Ik was vooral geïnteresseerd in de
Je begeleidt scholen bij de inzet van ict.
‘Ik heb onderwijskunde gestudeerd in
didactische kant van het onderwerp.
Waarom heeft ict op sommige scholen
Groningen en specialiseerde me in
Met welke ict-middelen kun je meer-
weinig prioriteit?
onderwijs & ict. Er bestond toen nog
waarde creëren in het onderwijs?
‘Wat vaak meespeelt, is de angst voor
geen studierichting op dit vakgebied,
Juist die praktische benadering vind
het loslaten. Sommige leerkrachten of
dus volgde ik allerlei losse ict-vakken.
ik boeiend.’
docenten zijn gewend om een methode
Foto Human Touch Photography
‘Leerkrachten mogen best iets meer durven, ict is echt niet moeilijk.’ stap voor stap te volgen. Het geeft hen
Op Eduapp kan iedereen meedoen. Je
houvast en veiligheid. Soms voelen ze
kunt er dus ook zelf een lesidee bij een
zich niet zelfverzekerd genoeg om een
app plaatsen.’
andere lesmethode te gebruiken. Of ze zijn bang dat het ten koste gaat van de
Welke ict-trends verwacht je de
schoolresultaten.’
komende jaren in het onderwijs? ‘Kinderen leren hoe je moet program-
Heb je een tip hoe een school kan
meren is een thema dat echt zal
starten met ict?
doorbreken. Het gaat dan niet zozeer
Je bedacht ook het concept ‘Flapped
‘Om toch de stap naar ict te maken,
om de programmeertaal zelf, maar
Classroom’. Zie je dat als een trend?
kan een school een werkgroep aan
vooral om het logisch beredeneren en
‘Ja, ik zou dat zeker als trend willen
stellen met daarin een lid van elke
stapsgewijs denken. In Engeland is
omschrijven. Het gaat hier dus om
bouw of van elke vaksectie. Er zijn
programmeren een verplicht onderdeel
flapped classroom in plaats van flipped
altijd wel een paar enthousiastelingen
in het primair onderwijs en ik hoop dat
classroom. In een flapped classroom
die goede ideeën hebben. In het eerste
dit in Nederland ook gaat gebeuren.
creëer je een leersituatie waarbij leer
jaar kunnen ze bijvoorbeeld in een pilot
Denken in programmeertaal wordt een
lingen op een motiverende manier leren
lesideeën uitdenken en geleidelijk
essentiële vaardigheid.’
met behulp van apps. De didactiek wordt hierbij afgestemd op die leersituatie.
toepassen.’ En welke trends verwacht je nog meer?
Je kunt als leraar bijvoorbeeld een
Wat is een valkuil voor scholen?
‘Ik denk dat tablets echt heel snel de
instructievideo maken over een bepaald
‘Ik zie vaak dat een school eerst de
klas in gaan komen. Ook verwacht ik dat
onderwerp met behulp van een app, zoals
ict-middelen aanschaft en dán pas
er steeds meer creatieve mogelijkheden
Explain Everything. Vervolgens laat je de
nadenkt over wat ze met ict willen
komen die de methode aanvullen en
leerlingen mindmappen over het onder-
bereiken. Er wordt bijvoorbeeld gekozen
gepersonaliseerd leren beter mogelijk
werp met behulp van Popplet. En tot
voor goedkope tablets, terwijl bepaalde
maken. Je zou gepersonaliseerd leren
slot gaan de leerlingen het onderwerp
apps hier niet op werken. Eigenlijk dient
ook een trend kunnen noemen, maar dat
verbeelden met apps, zoals iMovie,
een school zich eerst af te vragen met
is in mijn ogen meer een doel.’
Garageband, iStopmotion/iMotionHD, Puppet Pals of Comic Life. Geef daarbij
welk doel ze ict willen inzetten, vervolgens kunnen ze daar een passend besturings-
Kun je een voorbeeld geven van geper-
waar mogelijk ruimte aan de creativiteit
systeem bij zoeken.’
sonaliseerd leren?
van de leerling. Laat de kinderen zélf
‘Een heel leuk voorbeeld is dat van
ontdekken hoe ze dit kunnen aanpakken.
Wat is de kracht van ict in het onderwijs?
meester Jeroen. Hij heeft in groep 4
Je zult zien, je krijgt leerlingen die je
‘Ik denk dat de kracht van ict, en vooral
een jongetje dat het rekenniveau heeft
gaan verbazen.’
tablets en apps, zit in het gemak van
van groep 7. De jongen is helemaal wild
toepassen. Dus dat je heel gemakkelijk
van vliegtuigen. Dus toen de klas aan
Worden er over pakweg 5 tot 10
allerlei verschillende werkvormen kunt
de slag ging met digitaal klokkijken,
jaar andere eisen gesteld aan de
inzetten in je klas en leerlingen bijvoor-
bedacht meester Jeroen een uitdagende
leerkracht?
beeld samen op een heel interactieve en
opdracht voor de jongen. Hij down-
‘Ik weet niet of de eisen heel anders
actieve manier kunt laten leren.’
loadde de app Flightradar24, hiermee
zullen zijn. Maar leerkrachten mogen
kun je zien welke vliegtuigen boven
best wat zelfverzekerder zijn. Durf
Je bent medeoprichter van Eduapp,
Europa vliegen. Hij liet de jongen
ict-middelen in te zetten in de klas en
wat is dat precies?
uitrekenen hoelang een vliegtuig
heb er vertrouwen in dat het lukt. Je
‘Eduapp is een platform waar je veel
onderweg is, rekening houdend met
hebt een beetje durf nodig en verder
apps kunt vinden, ze zijn gerubriceerd op
het tijdsverschil. Op Eduapp staat
kan ik zeggen: doe het gewoon! Probeer
leergebied. Je vindt er veel beschrijvingen
inmiddels een beschrijving van hoe je
ook van andere leerkrachten te leren,
van hoe je de app kunt inzetten in de
de app kunt gebruiken in de klas, ook
instrueer elkaar. Eduapp is hiervoor
klas, omschreven in de vele lesideeën.
vind je er een leuk filmpje.’
een inspirerend platform.’ <<
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
15
Dit lesidee kun je ook downloaden op www.cos-online.nl. Handig want de linkjes zijn dan direct klikbaar.
Dat leest lekker weg! Natuurlijk willen jouw leerlingen straks achter in de auto op weg naar hun vakantiebestemming voor de vijfde keer diezelfde film op de tablet bekijken. Met Netflix, Uitzending Gemist of Videoland kunnen ze thuis kiezen uit duizenden films en tv-series en deze online bekijken. In het buitenland is het downloaden van films echter erg duur en vaak is de internetverbinding veel trager dan thuis. Een veel betere oplossing is het lezen van een boek (papier of digitaal). In dit lesidee zetten we de mogelijkheden op een rij. Kun jij ze vast tippen vóórdat ze op vakantie gaan. Tekst Henk Botter
JEUGDLITERATUUR Volgens Wikipedia gaat het bij jeugdliteratuur over literatuur die in hoofdzaak kinderen (tot twaalf jaar) en jongeren (vanaf twaalf tot achttien) aanspreekt en in de meeste gevallen
• Ruim de helft van de Nederlanders leest wel eens voor aan een kind of aan een volwassene. • Jongeren lezen het liefst over humor, spanning, horror, vriendschap en verfilmde boeken.
speciaal voor hen is geschreven. Om boeken voor jongeren te
Als je kijkt naar dit laatste punt snap je meteen waarom
kunnen lezen, heb je meestal weinig voorkennis van
de Harry Potter-boeken zo populair zijn: alle vijf de
het onderwerp nodig. De hoofdpersoon in
onderdelen zitten erin.
jeugdliteratuur is vaak een jongere, zodat je je als jonge lezer mak-
Om te zien welke boeken veel gelezen
Jeugdliteratuur is bedoeld voor
worden, kun je Top 10-lijstjes bekijken,
jongens en meisjes van twaalf tot
bijvoorbeeld: www.alletop10lijstjes.nl/
achttien jaar. Bekende schrijvers zijn
category/entertainment/boeken/ en
Simone van der Vlugt, Jan Terlouw,
www.alletop10lijstjes.nl/top-10-beste-
Anke de Vries, Gijs Wanders, Carry Slee,
young-adult-boeken/. Je kunt ook kijken
Edward van de Vendel, Caja Cazemier en
welke boeken prijzen hebben gewonnen. De
Thea Beckman. De boeken over Harry
Gouden Griffel is een prijs voor het beste
Potter van Joanne Rowling zijn wereld
Nederlandse jeugdboek van een jaar. Via
beroemd. Als je als tienjarige begint te lezen in deze boeken en elk jaar een boek leest uit deze serie, groei je mee met Harry en ben je bijna volwassen als je de serie uit hebt.
FEITJES Op www.lezen.nl kun je een aantal feiten over lezen vinden, zoals: • Ruim de helft van de bevolking leest minstens één keer per week een boek. • Nederlandse middelbare scholieren hebben in vergelijking met kinderen uit andere landen een negatieve houding tegenover het lezen. • Drie op de tien Nederlanders leest e-boeken naast papieren boeken. • Meisjes zijn betere lezers dan jongens.
16
TOP 10
kelijker kunt inleven in het verhaal.
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
Wikipedia kun je als je op Gouden Griffel zoekt, een overzicht
vinden van 1971 tot heden. Ook op www.boekenwereld.com
BOEKEN LENEN
kun je zien welke jeugdboeken momenteel populair zijn. Ben
Wist je dat je tot je achttiende jaar gratis lid kunt worden van de
je al iets ouder, maar nog te jong voor volwassenen boeken
bibliotheek bij jou in de buurt? Via www.bibliotheek.nl kun je
dan zijn de young adults-boeken echt iets voor jou. Kijk maar
thuis al veel informatie verzamelen. Op deze site vind je het
eens bij http://young-adults.nl of www.youngadultbooks.nl.
menuonderdeel ‘Welkboek‘ waar je kunt zoeken op kenmerken,
In veel kranten en tijdschriften worden boeken beschreven en
personages, plot of plaats. Je kunt bij kenmerken schuiven
beoordeeld. Zo’n beoordeling heet een recensie. Je vindt ze
tussen bijvoorbeeld vrolijk en verdrietig, tussen grappig en
bijvoorbeeld op de site van het weekblad voor jongeren, 7Days,
serieus of tussen voorspelbaar en onvoorspelbaar. Bij het menu-
www.sevendays.nl/recensies. Ook op CambiumNed (de website
onderdeel Jeugd en jongeren kun je in de categorie 12 jaar en
voor het vak Nederlands) vind je veel beschrijvingen en links:
ouder onderdelen vinden als boekennieuws, leestips van de
http://cambiumned.nl/jeugdliteratuur.htm.
week, auteurs en illustratoren en auteur van de maand. Een mooi en modern onderdeel is het e-book. Door het aanmaken
BOEKEN KOPEN
van een webaccount waarvoor je wel een bibliotheekpasnummer
Je kunt op verschillende manieren aan boeken komen. Boeken
moet gebruiken, kun je zoeken en bladeren in de e-bookcollectie.
kun je kopen in een boekhandel. Als je je woonplaats intypt
Elektronische boeken kun je downloaden voor op je laptop of pc,
met daarachter het woord ‘boekhandel’ zie je dat veel boek-
voor op je telefoon of tablet (daar is een speciale app voor) en
handels bij een keten horen als Libris (www.libris.nl), Blz.
voor de e-reader. Er zijn apps voor Android en Apple die je kunt
(www.blz.nl) en AKO (www.ako.nl). Via www.boekenwinkel.nl
vinden als je bibliotheek intypt. Via de app kun je naar de online
vind je altijd wel een boekhandel bij jou in de buurt. Boeken
catalogus, daar zoeken en een boek selecteren voor tablet of
worden geschreven door auteurs en uitgevers zorgen ervoor
smartphone en in de app kun je dan het boek lezen. Je kunt er
dat de boeken te koop zijn in een boekwinkel. Bekende
ook voor kiezen om de e-books op een e-reader te lezen. Kijk bij
uitgevers van jeugdliteratuur zijn: Kluitman (www.kluitman.nl),
de Veelgestelde vragen hoe dat in elkaar zit.
Querido (www.queridokinderenjeugdboeken.nl), Lemniscaat (www.lemniscaat.nl/jeugd), De Harmonie (www.deharmonie.nl) en
E-READERS
uitgeverij De Fontein (www.uitgeverijdefontein.nl/kinderboeken).
Veel e-readers zijn van het merk Kobo (www.kobo.com). Op
Op deze sites vind je veel informatie over boeken en hun auteurs.
deze site kun je diverse readers vergelijken, maar ook e-books kopen en de Kobo-app downloaden en installeren. Met deze
ONLINE
app kun je je e-reader synchroniseren met je computer. Alle
Boeken kun je ook online kopen. Veel boekhandels hebben een
e-books op je pc komen dan ook op je e-reader te staan. Op je
eigen site waar je boeken kunt bestellen en vaak bezorgen ze
e-reader komt een bibliotheek van e-books te staan die je kunt
de boeken gratis. Kijk maar eens bij www.blz.nl/haasbeek. De
openen en lezen. Op internet kun je ook elektronische boeken
bekendste online boekhandel is Bol.com. Dit bedrijf is begon-
vinden. Elektronische boeken hebben meestal een bestands-
nen als verkoper van boeken via internet, maar inmiddels kun
naam dat eindigt op ‘epub’ of ‘pdf’. Als je bij Google een
je er echt alles online kopen. Via www.bol.com, Nederlandse
auteur intypt met daarachter epub, kan het zijn dat je er een
boeken, Kind & Jeugd kun je zien dat er meer dan 55.000(!)
bestand van kunt downloaden. Je kunt dit vergelijken met
boeken in deze categorie te koop zijn. Zo krijg je 286 resultaten
mp3-bestanden die je downloadt.
als je Annie M.G. Schmidt als zoekopdracht geeft. Zij was de schrijfster van bekende boeken als Jip en Janneke en Pluk van
VAKANTIEBIEB
de Petteflet. Van Carry Slee (van de boeken Spijt! en Lover of
Als je in het bezit bent van een smartphone of tablet, moet je
Loser) vind je zo 344 resultaten. Als je totaalbestelling onder
zeker de app Vakantiebieb downloaden en gaan gebruiken. Op
de twintig euro blijft, moet je echter wel de verzendkosten
www.vakantiebieb.nl is te lezen dat je vanaf 1 juni in de app
betalen.
jeugdboeken kunt vinden die je thuis of op vakantie kunt lezen. In plaats van een dure e-reader kun je dan gewoon je boeken
TWEEDEHANDS
lezen op je smartphone of tablet. Je zult echter wel merken dat
Goedkoper is het om tweedehands boeken te
er niet voor niets e-readers zijn. Bij fel zonlicht kun je op een
kopen. Dat kan heel goed op Marktplaats
e-reader nog steeds makkelijk lezen, op een tablet wordt het
(www.marktplaats.nl). Zo kun je voor vier euro het boek Sjakie en de Chocoladefabriek van
dan erg lastig. Ook zijn er e-readers met ingebouwde verlichting en met mogelijkheden om een wifi-verbinding te maken.
Roald Dahl kopen of het verfilmde en heel bekende boek van Thea Beckman: Kruistocht in spijkerbroek. Je begrijpt dat je vooral de wat oudere boeken voor een prikkie kunt vinden op Marktplaats. Een andere handige site voor tweedehands boeken is www.boekwinkeltjes.nl.
LESIDEE Maak een account aan bij www.bibliotheek.nl (zorg ervoor dat je gratis lidmaatschap actief is) en maak een Top 5 van je favoriete boeken die je wilt gaan lezen in de zomervakantie. Kijk welke boeken je als e-book kunt lezen of kijk welke papieren boeken je wilt lenen. Natuurlijk kun je ook de boeken als nieuw of tweedehands kopen. Vergelijk in de klas welke boeken het meest populair zijn. <<
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
17
Draagbaar digitaal klaslokaal We zijn er hier in Nederland zo aan gewend. Stroom die zelden uitvalt, wifi en computers in de klas. In vluchtelingenkampen is dat heel anders. De Instant Classroom moet dat veranderen. Door Malini Witlox
Een vrouw trekt een grote, robuuste, zwarte, kunststof koffer
Dadaab (Kenia), Ajuontok (Zuid-Soedan) en Goma (Congo).
achter zich aan. Het lijkt een normale reiskoffer, maar in rode
‘Bij die projecten werd al ict ingezet. Inhoudelijk was het een
letters staat daar ‘Instant Classroom’. De koffer weegt maar
succes, de aanwezigheid van scholieren bij de tabletlessen
liefst 52 kilo en als de twee delen
steeg met 15 procent. We liepen echter
opengeklapt worden, zien we 25
tegen problemen aan. Alle onderdelen
tablets op een rij, een enorme
moesten los geleverd worden, vaak deed de
accu en een hoop snoeren. Het
internetverbinding het niet en was er geen
gaat om een digitale school in a
stroom. Bij de Instant Classroom zit alles
box, een project van Vodafone
in één koffer. Het gaat om een laptop, 25
Foundation in samenwerking met
tablets met educatieve open source soft-
het UNHCR (instituut van de United
ware, een projector, een geluidsbox en een
Nations voor vluchtelingen). De
modem voor een 3G-verbinding. De tablets
Instant Classroom helpt kinderen
kunnen verbonden worden met de laptop,
en jongvolwassenen in de grootste
zodat docenten hun content en applicaties
vluchtelingenkampen ter wereld
met de studenten kunnen delen, zonder
toegang te krijgen tot digitaal leren
dat ze het internet op hoeven. Het is een
en is speciaal gemaakt voor plekken
geweldige oplossing, een papieren school-
waar geen of slechte toegang is
boek kost 1 dollar, maar voor diezelfde
tot elektriciteit en internet. ‘Er zijn
dollar heb je tientallen schoolboeken op
vijftig miljoen vluchtelingen op de
de tablets.’
wereld’, vertelt Oison Walton, Instant Network Programme
18
Manager bij de foundation. ‘De helft daarvan is jonger dan
RACHEL-SERVER
twintig. Ze zitten vaak hun hele jeugd in de vluchtelingenkampen
In kampen die zijn voorzien van het 3G-netwerk verbindt de
zonder educatie.’ Vodafone startte eerder samen met het
software met het bestaande netwerk. In andere kampen
UNHCR het project Instant Network Schools om de vluchtelingen
(bijvoorbeeld Sudan) zonder internetconnectiviteit wordt een
les te geven. Walton bezocht de projecten in de kampen
verbinding opgezet via satellieten. De koffer wordt opgeladen
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
met zonnecellen. Alle tablets, de laptop en de projector kunnen
tablet krijgt. In klassen met jonge kinderen gebruikt de docent
tegelijkertijd worden opgeladen als de koffer dicht is. Opladen
de laptop met projector en krijgen ze zo les. In klassen met
duurt zes tot acht uur, waarna de apparatuur weer een volledige
oudere kinderen worden de tablets wel gebruikt, maar delen de
dag gebruikt kan worden. ‘We hebben de koffer gepresenteerd
vluchtelingen deze in korte sessies, waarna een andere groep
bij het Mobile World Congres in Barcelona. In juni willen we het
de apparatuur kan gebruiken. Via het 3G-modem en beamer
bij het eerste kamp in gebruik nemen. De
kan een leraar bovendien lesgeven aan
komende twee jaar willen we 17 scholen in
één of meerdere kampen tegelijkertijd.
13 kampen faciliteren. We werken daarbij
‘Het instapniveau is laag, de jonge
samen met de NGO’s die de scholen
leerlingen weten vaak niet hoe een
runnen. Het gaat onder meer om de
touch screen werkt en hebben geen
Lutheran World Federation, Care, Don
kennis van virussen of malware. Maar
Bosco, Islamic Relief, Windle Trust en de
ze leren snel. De docent kan het
Norwegian Refugee Council. De NGO’s zijn
curriculumlokaal invullen, bijvoorbeeld
verantwoordelijk voor het onderhoud en de
door leerlingen de locatie van de rivier
les aan de docenten. Dat is niet eenvoudig.
de Nijl op te laten zoeken op internet.
Er is veel verloop in de vluchtelingen
Of hij kan rekenapps en taalapps
kampen. Een deel van de docenten is
gebruiken. En we gebruiken firewalls
een National Teacher, die blijven, maar
tegen malafide software.’
de vluchtelingendocenten wisselen.’ Het
Danielle Puma is social brand manager
wisselt van kamp tot kamp welke lessen de
bij Vodafone Netherlands Foundation.
vluchtelingen krijgen en in welke taal. De
Zij vult aan. ‘Juist in vluchtelingen
reguliere lestof in het land waar het kamp staat, is daarbij
kampen is de inzet van video en foto heel belangrijk.
leidend. ‘We geven onder meer aardrijkskunde, taal en rekenen.
Nederlandse kinderen weten bijvoorbeeld allemaal hoe een
We willen meer lokale content aanbieden en zijn daarover in
leeuw eruitziet. Maar in Tanzania, waar die dieren echt in het
gesprek met de NGO’s Worldreader en World Possible. Die
wild leven, hebben sommige kinderen die dieren nog nooit
bieden onder meer Engelse, Franse en Spaanse e-books aan
gezien en herkennen het gevaar niet. Met foto’s en video’s
via de RACHEL-server (Remote Areas Community Hotspots for
kunnen we kennis toevoegen. Bovendien bestrijden we zo de
Education and Learning).’
werkloosheid en de verveling in de kampen, en bieden we uitzicht op een toekomst. In het westen beschouwen we
UITZICHT OP EEN TOEKOMST
educatie als iets normaals. Dat zou het voor iedereen moeten
De foundation wil 15.000 kinderen in 17 kampen helpen.
zijn. Ons uiteindelijke doel is om 40.000 Afrikaanse kinderen
Logischerwijs betekent dat niet dat iedere leerling een eigen
uit vluchtelingenkampen toegang te geven tot onderwijs.’ <<
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
19
In de rubriek ‘How To’ leer je stap voor stap werken met een praktische toepassing die geschikt is voor het onderwijs. Suggesties of verzoekjes
HOW TO
voor deze rubriek? Stuur een mail naar cos@edg.nl
Weebly for education Met Weebly for education kunnen leerlingen zelf een website bouwen en inrichten. Als docent kun je accounts voor de leerlingen aanmaken en zo hun zelfgemaakte websites eenvoudig inzien en ondersteunen. Een stap voor stap uitleg hoe het werkt. Door Henk Botter
Get started
kiest dan één van de twee methoden: je maakt een CSV-bestand
Als je naar www.weebly.com
in Excel of Google Docs waarbij je maar drie kolommen hoeft te
gaat, kun je je registreren,
maken met ‘first name’, ‘last name’ en ‘password’ of je typt in een
inloggen en een eigen web-
tekstvak de drie genoemde velden in gescheiden door een komma.
site opzetten, maar als je
Op deze wijze kun je dus maximaal veertig studenten toevoegen.
dat met een klas wilt doen,
Met de knop Print student list krijg je een extra venster met
is het handig om controle en
daarop per leerling de inlognaam en het wachtwoord en de site
overzicht te hebben. Dat kan
waarop ze kunnen inloggen (http//:students.weebly.com) dat je
door bij www.weebly.com op
meteen kunt printen of als pdf kunt opslaan door voor een pdf-
het menu links bovenin het
printer te kiezen.
scherm te klikken. Je kunt
Als een leer-
dan kiezen voor Onderwijs
ling eenmaal
en komt dan bij Weebly for
is ingelogd en
education (http://education.weebly.com). Via Get started now kun
gestart is met
je met een username, password en emailadres een docentaccount
het opzetten van
aanmaken. Een volgende keer kun je uiteraard rechtstreeks inloggen.
een site, kun
Nadat je bent ingelogd, zie je dat er vijf menuonderdelen zijn:
je als docent
Websites, Mijn studenten, Domeinen, Account en Support.
onder het kopje Sites snel en
20
Mijn studenten
eenvoudig een
Als je de klas eigen websites wilt laten maken, is het onderdeel
kijkje nemen
Mijn studenten het belangrijkste om naar te kijken. Bij de gratis
op de sites van
versie van Weebly for education kun je maximaal veertig student
de leerlingen.
accounts aanmaken. Die kun je wel verdelen over meerdere klassen
Ideaal om aan
zodat je - als je leerlingen in tweetallen laat werken - in ieder geval
het einde van de
twee of soms zelfs drie klassen kunt invoeren. Als je klikt op Add a
les even snel de
Class, kun je een klassennaam invoeren evenals een niveau. Ook kun
sites te tonen
je instellen of de sites van de leerlingen openbaar of privé worden.
op het digibord
Als je kiest voor Private kun je een klassenwachtwoord instellen.
of om de sites
Nadat je een klas hebt aangemaakt, kun je leerlingen toevoegen
te kunnen beoor-
door op Add a student te klikken. Je typt dan van elke leerling de
delen. Onderin het scherm
voor- en achternaam in, de username wordt door Weebly samen-
over de Student Website
gesteld en je moet vervolgens nog een wachtwoord voor de betref-
Accounts kun je zien hoe
fende leerling aanmaken. Je kunt ervoor kiezen om elke leerling
leerlingen zich eenvoudig
een ander wachtwoord te geven of juist iedereen hetzelfde. Omdat
kunnen aanmelden. Door
elke leerling toch een unieke gebruikersnaam heeft gekregen, zullen
op de blauwe knop Student
leerlingen niet zo snel met een ander account kunnen inloggen.
aanmelden te klikken, krijg
Gelukkig is er ook een optie om snel meerdere leerlingen van een
je een voorbeeld van het
account te voorzien. Je klikt daarvoor op Add multiple students en
inlogscherm te zien.
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
Website bouwen
eerst zijn we tevreden met onze homepage en klikken rechtsboven
Met een aange-
op de oranje knop Publiceren. We krijgen weer het scherm met onze
maakt leerling
domeinnaam en klikken op Verdergaan. We categoriseren vervolgens
testaccount
de website en publiceren deze. Deze website kan worden gedeeld
loggen we in als
op Facebook of op Twitter, maar je kunt ook even op het adres
leerling. Als leer-
klikken om te zien hoe de site eruitziet en daarna het venster
ling krijgen we nu
sluiten. Ook kunnen
eerst het verzoek
we nog bekijken hoe
om een domein voor de website te kiezen. Dat domein komt eruit
de site er op een
te zien als http://naamwebsite.weebly.com. Uiteraard ben je hier
m obiel uitziet.
wel afhankelijk van de beschikbaarheid van de gekozen domein-
Rechtsbovenin het
naam. Nadat we een domeinnaam hebben gemaakt, komen we op
scherm is de knop
Mijn site. Aan de linkerkant zien we diverse grijze rechthoeken met
Mobiele weergave
icoontjes erin. Zoals een toegevoegd tekstballonnetje laat zien,
beschikbaar. Op
kunnen we deze elementen naar onze site slepen. Dit zijn elementen
het scherm zie je
van het menu-onderdeel Bouwen en ze zijn verdeeld in de groepen
nu hoe je site wordt
Basis, Structuur, Media en Meer. Deze groepen kun je ook snel
aangepast naar een
benaderen via de vier knoppen die links bovenin het scherm staan.
weergave op een
Op onze site staat Mijn site als naam. Door er met de muis over-
smartphone.
heen te hoveren, zie je drie opties: Uit, Tekst (dat is de huidige situatie) en Logo. Met Logo kun je een afbeelding van je computer
Pagina’s
als logo toevoegen of een afbeelding van internet als url toevoegen.
We hebben nog niet meer
Als je een logo hebt toegevoegd, kun je dit weer bewerken door
gedaan dan onze homepage
overheen te gaan: je kunt de afbeelding verslepen, maar ook bij
aanpassen. Bovenin het
snijden, draaien en onder andere transparant maken. Ook de stan-
scherm is de menu-optie
daard achtergrondfoto kun je vervangen door een andere. Je hovert
Pagina’s beschikbaar. Met
weer, kiest voor Bewerken en kiest een optie. Er is een voorraad
de blauwe knop + Toevoegen
achtergronden, maar ook hier kun je een eigen afbeelding uploaden.
kunnen we maximaal vijf
Via de instellingenknop kun je de grootte van de achtergrondfoto
pagina’s toevoegen.
aanpassen of zelfs verwijderen. Als je die laatste optie kiest, is het
Bij betaalde versies kun je
echter lastig om deze achtergrondfoto weer terug te krijgen. We
meer pagina’s aanmaken.
kiezen daarom zelf een foto door het element Beeld naar het mid-
Je typt de paginanamen in
den van ons scherm te slepen. Wanneer de foto geplaatst is, kun
en bepaalt de header. Je
je er alleen de grootte van veranderen of de afbeelding verplaatsen
kunt kiezen voor een hoge
of verwijderen. Boven de foto willen we tekst plaatsen: we slepen
koptekst, een korte koptekst, geen koptekst en een openingspagina.
het element Tekst boven de foto en door op de tekst te klikken,
Door aan de linkerkant de pagina’s verticaal te verslepen, kun je de
kunnen we die
volgorde veranderen, maar je kunt pagina’s ook horizontaal verslepen
bewerken. We
om subpagina’s aan te maken. Ook dan blijft echter het maximale
typen een korte
aantal pagina’s van vijf bestaan. Als de indeling in orde is, klikken
regel waarbij
we op Opslaan en bewerken en bekijken het resultaat. We kunnen
een menubalkje
nu de pagina’s verder gaan inrichten met bijvoorbeeld afbeeldingen,
zichtbaar wordt
teksten, kaartjes, YouTube-filmpjes en fotopresentaties.
waarmee allerlei opmaakkenmerken kunnen worden
TIPS
toegevoegd als
• Na het beheersen van de basisprincipes is het slim om bij het ontwerpen
er tekst geselecteerd is.
van een nieuwe site goed te kijken naar Design. Daar zijn diverse ‘voor gebakken’ thema’s beschikbaar die het inrichten van de site vergemakkelijken. • Bij Instellingen kun je je site-adres aanpassen en een titel geven.
Publiceren
• Onder het vraagteken zit de helpfunctie (Engelstalig).
Onze testsite gaat over Toscane en we willen op de homepage ook
• Via www.weebly.com kun je ook zelfstandig, dus zonder tussenkomst van
een kaartje van de omgeving toevoegen. We slepen daarvoor het
een docent, een site bouwen. Dan is er een onbeperkt aantal pagina’s
element Plattegrond onder de foto. Als we ergens op de kaart klik-
beschikbaar. Er zijn ook abonnementen van 4 tot 25 euro per maand.
ken, komt er een menu beschikbaar. We typen als adres Firenze in
Uiteraard heb je bij de duurdere abonnementen meer opties en mogelijkheden.
en kiezen voor zoomniveau 8. Je kunt ervoor kiezen om de schaalstok zichtbaar te maken en om de marker te verbergen. Voor het
GRATIS ALTERNATIEVEN www.wix.com www.jimdo.com www.jouwweb.nl
Onderwijsadviseur Michel van de Ven:
TREIN
‘Ik ben een inspirator en innovator in hart en nieren’
CIRKEL DENK Ontwikkeld
DENKRA
Ontwikkeld Ontwikkeld in samenwerking in samenwerking met met
in samenwerking
Volgorde
Omschrijven
Eerst ... ,
RAAM
van ...
dan ...
BLOEM
met
Beschrijf
kenmerken
AM
Wat weet je
van ... ?
STRIK
Oorzaak
en gevolg
Ontwikkeld Ontwikkeld in samenwerking in samenwerking met met
DENKR
AAM
De ... is ...
... ? er door gebeurde dat ... , wat Overeenkomsten en tegenstellingen het ATOOM Ontwikkeld
DEN
in samenwerking
met
DENK
Ontwikkeld
in samenwerking
RAAM
Hoe komt
met
KRA
KAPS
TOK
Classificere
n
AM
Hoe kan
BRUG
je ... indelen ?
Verbanden
zien
ALS
HOEPELS Ontwikkeld Ontwikkeld in samenwerking in samenwerking
DENKRAAM in samenwerking met met Ontwikkeld Ontwikkeld in samenwerking
Wat is hetzelfde, STEKwat staat
KER
Overeenkomsten DENK
met met
en verschillen
RAAM
... staat
tegenover elkaar?
Geheel-dee
tot ... zoals
... staatMIND tot ... MAP
l-relaties
Brainstorme
n
DENKBEELDEN | LER EN MET BEELDEN DENKRAA
Ontwikkeld
DEN
in samenwerking met
met met in samenwerking samenwerking Ontwikkeld Ontwikkeld in
KRA
AM
M
Wat is hetzelfde,
wat is anders? Ontwikkeld
DEN
in samenwerking met
Uit welke
stukjes
bestaat
KRA
1
AM
Mindma ... ?
ppen
Onderwijs Maak Je Samen
Michel van de Ven is onderwijsadviseur bij Onderwijs Maak Je Samen. Samen met Eenbes basisonderwijs ontwikkelde hij de didactiek DenkBeelden. Met DenkBeelden worden bestaande opdrachten uit methodes vervangen door één of meerdere DenkBeelden inclusief aansluitende coöperatieve werkvormen en media/technologie. Interview Mandy de Bruijn
U bent onderwijsadviseur in de thema’s kwaliteitszorg, onderwijsinnovatie, vernieuwende didactiek, onderwijs & ict. Dat is een heel pakket… Hoe is dat zo gegroeid? ‘Vanuit een creatieve grondhouding ben ik altijd op zoek naar nieuwe kansen voor succesvolle onderwijsinnovaties met ict, technologie en media. Als trainer, coach en strategisch adviseur van bestuurs- en schoolprocessen draag ik al vele jaren bij aan het implementatieproces van onderwijstechnologie. In mijn advisering ben ik een inspirator en innovator in hart en nieren.’ Wanneer voelde u voor het eerst die bezieling? ‘Tijdens een studiereis in Engeland kwam ik bij een bezoek aan een basisschool voor het eerst in aanraking met visuele leerstrategieën. Hierdoor werd ik geprikkeld en geïnspireerd en is enkele jaren geleden, in samenwerking met Eenbes basis onderwijs in Geldrop de didactiek van DenkBeelden ontwikkeld. Vanaf begin 2014 werk ik voor Onderwijs Maak Je Samen, waar ik die didactiek kan doorontwikkelen.’
Waar wordt die didactiek voor ingezet? ‘Om denkvaardigheden bij kinderen op gang te brengen, is het van belang dat kinderen hun gedachten kunnen verwoorden. Dat kan met behulp van DenkBeelden. Dit zijn visuele modellen die structuur bieden aan de denkprocessen van kinderen. Elk DenkBeeld brengt een specifieke denkstrategie op gang. Door ict, coöperatief leren en visuele modellen met elkaar te verbin-
22
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
den, worden leerresultaten, mediawijsheid, hogere orde denkvaardigheden, enthousiasme, creativiteit, motivatie en betrokkenheid behoorlijk versterkt. DenkBeelden nodigen leerlingen uit om actief kennis te verwerven, digitaal en analoog. Deze didactiek past bij elke methode, ict-keuze en onderwijsconcept in het primair onderwijs. Het is een laagdrempelige en praktische werkwijze waarmee alle leraren in staat zijn om stappen te zetten richting 21ste eeuwse vaardigheden, ict en hogere orde denkvaardigheden.’ DenkBeelden wordt gecombineerd met coöperatief leren en de inzet van online media en technologie. Hoe worden die ingezet en wat leren kinderen hiervan? ‘Uit onderzoek van Robert Marzano Wat werkt in de klas weten we dat coöperatief leren bijdraagt aan de leerresultaten, maar vooral ook aan de sociale en communicatieve vaardigheden. Vanuit het perspectief van de vaardigheden van de 21ste eeuw willen we onze kinderen toerusten met vaardigheden om met ict, media en technologie om te gaan. Binnen DenkBeelden neemt daarom zowel coöperatief leren als ict een belangrijke plaats in. Met DenkBeelden komen kinderen ook met iPads tot online collaborative learning met digitale tools als Popplet, MindMeister en DenkBeelden Online.’
Sluit DenkBeelden aan op de manier waarop kinderen van nu kennis vergaren? ‘De visuele leerstrategieën van DenkBeelden zijn gefundeerd op hogere orde denkvaardigheden, zoals associëren, overeenkomsten, verschillen en analogieën. Kinderen van nu maken meer gebruik van hogere orde denkstrategieën dankzij technologie, de informatie-explosie en een maatschappij die meer en meer gebaseerd is op visuele informatie en communicatie.’ Wat zijn successen van het gebruik van DenkBeelden uit de praktijk? ‘Er zijn nu vijftien DenkBeelden-scholen die variërend van één tot vier jaar werken met de didactiek. In alle gevallen werd DenkBeelden meteen door de leerlingen omarmd. We zien na enkele tijd dat leerlingen actief vragen om DenkBeelden om leervragen te kunnen benaderen, verwerken en oplossen. In die gevallen kunnen ze vaak gericht aangeven welke visuele modellen (met de daaraan gekoppelde denkvaardigheid) passen bij de leervraag. Dat zijn signalen van ontwikkeld begrip en hogere denkvaardigheden.’ Uw motto is ‘Less is more, geef leerlingen alle ruimte voor leren’. Wat wilt u met dit motto zeggen? ‘Elke leerling ontwikkelt zich het beste als er sprake is van Wat is DenkBeelden Online?
eigen keuzes, dus autonomie in leren. Het is belangrijk dat
‘Dat zijn visuele leerstrategieën geschikt om digitaal te
het onderwijs hierop inspeelt door minder te onderwijzen en
verwerken met computer, laptop, tablet of digitaal school-
leerlingen veel zelf te laten ontdekken. Het moet zelfsturend
bord. DenkBeelden Online geeft leerlingen alle ruimte om
onderwijs zijn, dat is afgestemd op de leerlingen en waarin zij
content in de visuele leermodellen te verwerken. Denk
eigen keuzes kunnen maken. Ict en technologie spelen hierin
aan online beeldmateriaal, video, audio, webpagina’s,
een grote rol, maar ook de didactiek van DenkBeelden onder-
enzovoort.’
steunt en faciliteert deze wijze van leren.’
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
23
Leerlingen groeien op in een kennissamenleving die zich razendsnel ontwikkelt. Hoe moet het onderwijs hier volgens u op inspringen? ‘Als eerste denk ik dat het belangrijk is om samen een brede en gedragen visie te ontwikkelen over wat de school aan haar leerlingen wil meegeven en over de wijze waarop de school de talenten van leerlingen wil ontwikkelen. Pas dan kan er gekeken worden naar ontwerp, naar interventies en oplossingen. O4NT is een mooi voorbeeld. Als ik kijk naar het onderwijs en het leren van de toekomst, hebben kinderen meer nodig dan alleen taal- en rekenvaardigheden. Een stevig fundament is nodig voor de ontwikkeling van elk kind. Een fundament dat bestaat uit normen en waarden, maar ook verbindingen met cultuur, zelfkennis en sociale vaardigheden. Ict-geletterdheid
onderwijs dat we er niet goed in slagen om het ontwikkelings
en mediawijsheid zullen ook een nadrukkelijk onderdeel van
tempo van technologie, media en ict te volgen. Gevolg hiervan
het curriculum moeten gaan vormen. Flexibiliteit is naar mijn
is dat het leerproces onvoldoende profiteert van de rijke
idee dé kernwaarde/attitude voor het onderwijs. Het vermogen
mogelijkheden van technologie en media. Het dagelijkse
om frequent en kritisch waar te nemen of het onderwijs en
leerproces sluit dan ook onvoldoende aan bij de leef- en
leren wel voldoende aansluiten op de snel veranderende
denkontwikkeling van leerlingen van nu. Fullan ziet technologie
samenleving, de toekomstige leef- en werkwereld. De school
als de bepalende factor en Jef Staes betoogt dat niet techno
en vooral de klas van de toekomst zullen een live ontmoetings-
logie alleen, maar juist ook de explosieve groei en beschikbaar-
plaats voor leerlingen vormen. Een soort van geweldige oase
heid van informatie, de kritische factor is naar het momentum
waar je sociale vaardigheden kunt ontwikkelen en kunt oefenen
van nu. Al die factoren hebben naar mijn idee invloed. Dat is
met andere leerlingen in een sociale context. Leren is een
ook terug te zien in de 21ste eeuwse vaardigheden waarin
proces van samen denken, praten, schrijven, enzovoort.
zowel technologie als informatie wordt gekend als leerdoelen voor de toekomst (ict-geletterdheid).’ <<
Wie inspireren u over leren in de 21ste eeuw?
24
‘Mensen als Michael Fullan, Howard Gardner, Robert Marzano
De eerste Onderwijs Maak Je Samen-nieuwsbrief DenkBeelden
en Jef Staes. Michael Fullan signaleert in zijn boek
inclusief lesideeën is verschenen. Inschrijven kan via
Stratosphere uit 2013 de ontwikkeling in het (internationale)
www.onderwijsmaakjesamen.nl/inschrijven-nieuwsbrief-denkbeelden
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
Casio XJ-V1: een betrouwbare laserledprojector voor een betaalbare prijs Casio introduceert een duurzame en betrouwbare nieuwe laser-ledprojector: de XJ-V1. Net als de andere projectoren van de Japanse fabrikant maakt ook deze projector geen gebruik van kwiklampen, waardoor hij langer meegaat en zuiniger is in het gebruik. Maar het meest bijzondere aan de XJ-V1 is misschien nog wel het prijskaartje. Met een adviesprijs van 539 euro (exclusief btw) is de laser-ledprojector plotseling ook aantrekkelijk voor scholen met een lager budget, die normaal gesproken op een lampprojector aangewezen zijn. De XJ-V1 is vanaf mei verkrijgbaar bij de verschillende dealers. Betrouwbaar
Eenvoudig in gebruik
Sinds 2010 ontwikkelt Casio geen projectoren meer waarin kwiklampen
De Casio XJ-V1 heeft een simpel design, dat hem visueel aantrekkelijk
zijn verwerkt. Daarmee loopt het bedrijf vooruit op de inwerkingtreding
maakt. De ronde vormen geven het apparaat een moderne en minimalistische
van het Minamata-verdrag, waarin verschillende landen – waaronder
uitstraling. Daarnaast is de led-laserprojector zeer compact, met zijn
Nederland – overeenkwamen het gebruik van kwik terug te dringen. Ook de
afmetingen van 269,5 bij 269,5 millimeter is de XJ-V1 slechts iets groter dan
nieuwe XJ-V1 maakt gebruik van de kwikvrije laser-ledtechnologie: milieu-
een A4’tje. Door zijn ontwerp is de XJ-V1 bovendien zeer intuïtief in het
vriendelijk én goed voor de portemonnee. Waar de lamp van lampprojectoren
gebruik, een handleiding is eigenlijk niet nodig. De projector heeft twee
al na zo’n vijf- tot zeshonderd uur een verminderde lichtopbrengst laat zien,
ingangen: een voor hdmi en de andere voor een vga-kabel. Nadat deze zijn
heeft de lichtbron van XJ-V1
aangesloten hoeft de gebruiker hem alleen maar aan te zetten en de input
een verwachte levens-
te selecteren. Na aanschaf is de projector dus direct te gebruiken, zonder
duur van 20.000 uur. Wie
lastige en tijdrovende installatieprocessen.
bedenkt dat de laser-
Een bijkomend voordeel van de XJ-V1 is dat de behuizing is ontworpen om
ledprojector ook nog
de laser-ledlichtbron stofvrij te houden. De projector heeft daarom geen
eens minder energie
stoffilter dat om de zoveel tijd vervangen moet worden.
verbruikt dan de ouderwetse kwiklamp, komt al snel tot de conclusie dat de XJ-V1 met een
Specificaties Prijs:
539 euro (exclusief btw)
Helderheid:
2.700 lumen
aanschafprijs van 539 euro een prima en duurzaam alternatief is voor
Lichtbron:
laser-ledlichtbron (levensverwachting circa 20.000 uur)
standaard lampprojectoren. Vooral op de middel- tot lange termijn, is de
Displaysysteem:
DLP® chip x 1, DLP®-systeem
zogenaamde total cost of ownership na drie jaar een stuk lager dan die van
Contrastratio:
20000:1 (‘helder’ geselecteerd)
projectoren met kwiklampen.
Beeldresolutie:
XGA (1024 x 768)
Optische ZOOM:
1,1X
Uitstekende prestaties
Kleurreproductie: Full-color (10,7 miljard kleuren)
Behalve op het gebied van duurzaamheid en energieverbruik, biedt de
Primaire terminals: RGB Input, HDMI, RS-232C
laser-ledtechnologie ook voordelen in het dagelijks gebruik. De XJ-V1
Energieverbruik: 145 watt of minder (met ecomodus ‘eco 1’),
presteert op een manier zoals je van een projector mag verwachten, ondanks zijn toegankelijke prijs. Zo produceert de projector een helderheid
180 watt of minder (met ecomodus ‘uit’) Afmetingen:
(BxLxD): 269,5 x 269,5 x 88,5 mm
van maar liefst 2.700 lumen. Verder zorgt de laser-ledtechnologie ervoor dat de projector een minimale opstarttijd heeft: binnen vijf seconden na het aanzetten is de XJ-V1 klaar voor gebruik. Ook wanneer je de projector uitschakelt en direct weer aanzet. Ideaal voor mensen die na het uitschakelen toch nog een bepaalde slide willen tonen. En perfect voor docenten, die hun lampprojector niet langer aan hoeven te laten staan tijdens de lunchpauze omdat hij anders niet op tijd klaar is voor de volgende les.
Ga voor meer informatie over de XJ-V1 van Casio naar www.casio-projectors.eu/nl/products/xjv1
Dit lesidee kun je ook downloaden op www.cos-online.nl. Handig want de linkjes zijn dan direct klikbaar.
Wijs me de weg De ANWB had kortgeleden wat te vieren. In Nederland is 120 jaar geleden de eerste wegwijzer geplaatst. In 1894 werd als proef bewegwijzering geplaatst op de weg van Utrecht naar Rotterdam. Vind in dit lesidee je eigen weg in de geschiedenis van de wegwijzers, het kompas en GPS. Wijs anderen de weg door het maken van een speurtocht in of om de school. Door Helmar Rouwenhorst | h.rouwenhorst@klassewijzer.nl
VAN HOUT
Zelf een paddenstoel maken? Dat kan, ga naar deze pagina:
De meeste mensen waren helemaal niet zo blij met het
http://bit.ly/1NTdq73
plan van de ANWB. Ze bleven het liefst in hun eigen dorp.
Klik op ‘Download de bouwtekening’ en je kunt aan de slag.
Bezoekers, uit andere plaatsen, lieten ze het liefst aan zich
Klaar, dan kun je een foto maken en uploaden op de pagina
voorbijgaan. De eerste wegwijzers waren gemaakt van hout.
(je moet wel inloggen).
Dat was goedkoop, maar bleek ook roofgoed. De houten wegwijzers verdwenen in kachels of andere vuren bij mensen
Bekijk de door jou gemaakte paddenstoel eens goed. Wat is er
thuis. Dat moest anders. Er werd overgestapt op ijzeren
te zien op de paddenstoel? Wat betekent de informatie op de
wegwijzers. Duurder, maar meer hufterproof voor die tijd. De
paddenstoel?
opkomst van wegwijzers had ook even tijd nodig. Langzaamaan wende men eraan. De mensen werden toch nieuwsgieriger
DE WEG KWIJT
en gingen op pad. Dat werd steeds gemakkelijker met de
Heb je wel eens meegemaakt dat je de weg (echt) kwijt was?
uitvinding van de fiets en later de auto.
Wat deed je toen om de weg terug te vinden? Een kompas kan je helpen om de weg te vinden. Als we echt de weg niet weten,
Lesidee:
maken we gebruik van bijvoorbeeld een TomTom. Die wegwijzer
Hoe vond men daarvoor de weg op het land?
maakt gebruik van GPS. Klokhuis vertelt in deze aflevering wat
Waren er al eerdere wegwijzers?
GPS is en hoe het werkt: http://bit.ly/1N8kUIa
Zoek eens uit hoe dat gebeurde voor 1894.
Lesidee: OP EEN GROTE PADDENSTOEL…
Vind op Encyclopedoe uit hoe een kompas werkt en hoe je het
Twintig jaar na de invoering van de wegwijzers door de ANWB
zelf kunt maken: http://bit.ly/1HRGmKM
barstte de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) uit. Nederland deed niet mee aan deze oorlog. Het land was neutraal. De mensen gingen meer reizen, maar konden nu niet naar het buitenland.
SPEURTOCHT
Men wilde meer op pad in eigen land. Werk aan de winkel voor
Maak een speurtocht voor je groep of laat groepjes het voor
de ANWB. Door de oorlog was er weinig ijzer voor handen. Welk
elkaar maken. Dat kan met pijlen, lintjes of zelfgemaakte
materiaal zou geschikt zijn om het ijzer te vervangen?
plattegronden. Digitaal kan het ook. Voor tablets of telefoons is er de leuke app Troovie: www.troovie.nl
Lesidee:
De app heeft allerlei spannende avonturen die je kunt
Bespreek met elkaar welk materiaal je zou kunnen gebruiken
uitzetten en volgen. Let op, de tablet of telefoon moet
als vervanger. Hier lees je waar de ANWB voor koos:
gebruik kunnen maken van GPS. De app is er voor Apple
http://bit.ly/1FkBWcF
en Android. Een andere leuke manier is om het te doen met QR-codes. Hang deze door de school of in de school-
26
De toeristische wegwijzers kwamen laag bij de grond te staan.
omgeving. Met een app (diverse te vinden in de appstores)
In de volksmond werden ze na verloop van tijd ‘de paddenstoel’
kunnen de codes gescand worden. Denk eraan om ze in
genoemd. Tegenwoordig staan er zo’n 5.000 stuks verspreid
de goede volgorde op te hangen. De gescande code moet
over ons land. Er schijnt zelfs een heel grote ergens in het land
verwijzen naar de volgende code. Lees hier hoe je de
te staan. Zoek uit waar dat is en waarom deze paddenstoel
codes maakt en ze kunt toepassen in een speurtocht:
geplaatst werd.
http://bit.ly/1CpEWCT
COS JAARGANG 32 NUMMER 10 – 2015
HOE LEREN LEERLINGEN
ZELFSTANDIG EN GOED WORD, POWERPOINT OF EXCEL? Softwareprogramma’s waarmee leerlingen zelfstandig op een uitdagende, digitale manier de basis van Word, Excel, Powerpoint en toetsenbord leren gebruiken. Voor Office 2003, 2007 én 2010! Eénmalige licenties, inclusief volgsysteem.
voor Office 2003, 2007 én 2010
>
Download gratis proeflessen op schoolsupport.nl/4kids en oordeel zelf!
ER NOG ME N UITGAVE
VIND DE MEESTE EN BESTE WERKBLADEN Lesmateriaal op maat voor het gehele basisonderwjs Meer dan twintigduizend werkbladen Aantrekkelijk licentiemodel
www.basisschoolmateriaal.nl >
www.schoolsupport.nl
Acer raadt Windows aan.
BIT MORE RELIABLE for your business Ga de betrouwbaarheidsuitdaging met de zakelijke producten van Acer aan Bij Acer zijn we trots op de hoge kwaliteit en duurzaamheid van onze producten. Koop tussen 1 mei 2015 en 31 december 2015 een aan de actie deelnemend zakelijk product van Acer en registreer dit binnen 30 dagen. Als het product tijdens het eerste jaar onder garantie wordt gerepareerd, komt u in aanmerking voor het claimen van een TERUGBETALING
VAN 100% van de aankoopprijs. Algemene voorwaarden van toepassing.
Ga voor meer informatie naar promise.acer.com
Motiveer en inspireer leerlingen en leraren met het nieuwe Windows!