Stap voor stap leren werken met Quizizz w w w . c o m p u t e r s o p s c h o o l . n l
Ontwerp je eigen obstacle run
Big Brother-software doet intrede op scholen
Interview:
DE ONDERWIJSAMBITIES VAN SAMSUNG Jaargang 33 | Nummer 1 | September 2015
7
Interessante twitterberichten geselecteerd
tweetscoop André Slegers & Michelle Clement | KEii info@keii.nl | @keiionder wijs
5
Frans Droog (@FransDroog) 15-07-15 13:44 9 manieren om te checken of je slim lesgeeft fdroog.wordpress. com/2015/07/15/9-m…
8
Mediawijzer.net (@Mediawijzer) 16-07-15 09:10 Leesvoer voor tijdens de vakantie: 7 wetenschappelijke antwoorden op veelgestelde vragen over #mediaopvoeding mediawijzer.net/ 7-wetenschappe…
Ine van Vuuren (@ivvuuren) 30-06-15 04:31 #Mindset van de #leerkracht, moois uit: onderwijstijdverlenging.nl/media/ Smakelij… pic.twitter.com/iDoeGzv1Jl
Leraren met Lef (@LerarenMetLef) 06-07-15 12:22 RT @TechniekTalent: Samenwerking bedrijf en school? Hoe pak je dat aan? Lees en bestel gratis ow.ly/P2qQh pic. twitter.com/DZeS7b0Fon
10
Digital Agenda (@DigitalAgendaEU) 16-07-15 09:22 Imagine a display that changes its shape when you touch it. Learn more about @ ghostfet ec.europa.eu/digital-agenda… #H2020 pic.twitter.com/XJPfK3RZbW
Marcel Schmeier (@Onderwijsgek) 06-07-15 12:32 Zorg dat àlle leerlingen kunnen nadenken tijdens het activeren van voorkennis: directeinstructie.nl/ activeren%20va… #EDINL
Herman van Schie (@HvanSchie) 30-06-15 12:01 SeeSaw - Ontwerp portfolio’s op iPad, Chromebook, Android Tablet en pc freetech4teachers.com/2015/06/ seesaw…
Volg ook @ Cosonline op t wit ter
2
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
14 18
Inhoud 5 Bits & Bites
Grappige, nuttige of slimme snufjes
20
7 Sn@ppen!
Handige, educatieve apps gespot
22
8 Big Brother-software Doet intrede op scholen
10 Ontwerp je eigen obstacle run!
Met Google, PowerPoint en Prezi bijvoorbeeld
14 Samsung’s onderwijsambities
‘We zoeken proactief de relatie op met partijen om het onderwijs op een slimme manier te vernieuwen’
18 How to... Quizizz
24
Maak je eigen klassenquiz
20 Estland voorloper op ict
Dankzij het onderwijs
22 Q&A Menno Deen:
‘Autonome games motiveren om te leren’
24 Holmwood’s
English Premium Breakthrough
Engels leren op de basisschool
26 De weg kennen in het verkeer
26
Hoe laveert jouw klas door het drukke verkeer?
Colofon COS is een onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict. Het is een uitgave van EDG Media en verschijnt 10x per jaar.
COS twittert @cosonline
Uitgever: Erik Trimp Assistent-uitgever/coördinator Vanessa Pelle, vpelle@edg.nl Medewerkers Suzanne de Boer, Brigitte Bloem, Mariska Bloemberg, Henk Botter, Mandy de Bruijn, Harry Dubois, Gerard Koster, Erik Ouwerkerk, André Slegers, Malini Witlox Evaluatiecoördinatie Hans Moot (hans.moot@edg.nl) Contact redactie cos@edg.nl
Redactiesecretariaat EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht www.computersopschool.nl Vormgeving Tom Venema Eindcorrectie Jannie Kroes Druk PreVision, Eindhoven Abonnementenadministratie EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht telefoon: (030) 241 70 20 fax: (030) 241 06 71 e-mail: cos@edg.nl
Advertentieverkoop Mark Hutzezon Telefoon: (030) 241 70 25 E-mail: mhutzezon@edg.nl Abonnementsprijs 2015 Nederland: € 46,50; België en Luxemburg: € 51,50; overig: € 80. Een abonnement kan elke maand ingaan en heeft de duur van minimaal een jaar. Opzeggen kan per e-mail of per brief tot uiterlijk een maand voor het einde van de abonnementsperiode. Een proefof verzamelabonnement bestellen? Bel (030) 241 70 20 of kijk op www.computersopschool.nl
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle webadressen in dit nummer vindt u ook op: www.computersopschool.nl
Aspire R 11 De Aspire R11 is een compacte convertible notebook die perfect past bij een onderwijsomgeving. Of je nu thuis je huiswerk maakt of in de klas zit, de Aspire R11 geeft je keuze uit vier verschillende posities - notebook, display, tent of pad zodat leerlingen de flexibiliteit hebben om de notebook waar dan ook comfortabel te gebruiken.
Koop nu. Krijg Windows 10 gratis.* Motiveer en inspireer leerlingen en leraren met het nieuwe Windows!
* Pre-release-versie weergegeven. Deze versie kan nog worden gewijzigd. Apps afzonderlijk verkrijgbaar. De aanbieding voor Windows 10-upgrades is geldig voor in aanmerking komende Windows 7- en Windows 8.1-apparaten (inclusief apparaten die u al bezit), tot 1 jaar nadat de Windows 10-upgrade beschikbaar is gemaakt. Ga naar windows.com/windows10upgrade voor meer informatie.
acer.nl Acer Europe SA Š2015 Acer Inc. Alle rechten voorbehouden.
Grappige, nuttige of slimme snufjes die op het bureau van COS belanden. Suggesties? Mail cos@edg.nl Onder redactie van Harry Dubois
Broodrooster voor je iPhones Start nieuw schoolseizoen
Leuk idee, een broodrooster bouwen waarmee je je iPhone of iPad kunt opladen. Dat is de Foaster. Voordeel is dat je maar
Afgelopen maanden heb ik COS-lezers al bestookt met informatie
één kabel nodig hebt, de stroomkabel. Standaard heeft de
over Windows 10 dat sinds eind juli gratis te downloaden is.
Foaster twee sleuven voor je mobiel, maar je kunt hem ook nog
Let wel, dit kan alleen als je een geldige Windows 7- of 8-licentie
uitschuiven. Dan kun je er ook nog twee iPads mee opladen.
hebt (thuisgebruik). Dit updaten is tot 29 juli 2016 nog gratis.
Bekijk het filmpje eens op hun website: http://www.foaster.com.
Microsoft heeft een webpagina waar alle info over de update is
Het is nog onduidelijk of de Foaster ook daadwerkelijk gemaakt
te vinden: www.microsoft.com/nl-nl/windows/Windows-10-faq.
gaat worden. Op Kickstarter.com staat de tekst ‘Funding
Net als in vorige versies van Windows zijn er nu diverse ‘smaken’
Unsuccessful’.
te krijgen. Naast de bekende Home- en Pro-edities is er zelfs een speciale educatieve versie. Voor onderwijsinstellingen, -medewerkers en studenten is deze versie via SLIM/ SLBdiensten gratis te downloaden. Voor meer info over
USB 3.0 Docking Station
de verschillen tussen de Windows 10-edities, zie:
We zijn op mijn school alle werkplekken van de docenten aan het
http://bit.ly/win10-edities.
vervangen voor laptops. Op het bureau van de medewerker plaatsen we een docking station; een kastje waarop een beeldscherm, toetsenb ord en muis wordt aangesloten. Tevens sluiten we het digibord en het vaste netwerk op het kastje aan. Voordeel voor de docent is dat er maar één kabel vanuit het docking station loopt naar de laptop. De ontwikkeling van deze aansluitkastjes staat niet stil. Zo komt Sitecom met de CN-340. Deze heeft twee USB 3.0-poorten, 1 HDMIen VGA-poort voor een extern beeldscherm, audio-aansluitingen, maar ook een netwerkaansluiting. De exacte prijs is nog niet bekend, maar zal rond de 120 euro liggen.
Trakkies Tip voor je leerlingen
Nu we toch bij Kickstarter zijn aangeland... Kickstarter is een website waarmee startende bedrijven hun innovatieve producten
President Obama vertelde onlangs in een videoboodschap dat het tijd
kunnen laten zien. Ze hopen zo geld te kunnen inzamelen,
werd te gaan werken aan alternatieve, schone energie. Als voorbeeld
waarmee de productie daadwerkelijk kan worden opgestart.
liet hij daarbij grote velden zien waar
Een leuk voorbeeld is Trakkies: een apparaatje dat in de gaten
zonnecellen op stonden. Zonne-
houdt waar al je persoonlijke bezittingen zijn gebleven. Het lijkt
energie is schoon en bovendien
op de plastic labels die winkels in hun kleding vastmaken om
continu beschikbaar. Dat is ook het
te voorkomen dat ze gestolen worden. Zie http://bit.ly/trakkies
idee achter de solar backpack die
voor meer informatie.
in Amerika erg populair is. Die ‘rugzak met zonnecellen’ is voor de Nederlandse leerling gewoon te koop, o.a. bij bol.com en voorzien van een oplaadsysteem voor mobiele telefoon, laptops of MP3-spelers.
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
5
www.schoolsupport.nl
VOOR HET DAGELIJKSE HERSENONDERHOUD! Nu ook als uitdagend kaartspel verkrijgbaar
BRAINSNACKS IN KAART
!
1
Stel jezelf een vraag.
2
Bekijk de strategie.
3
Hulp nodig? Gebruik een tip!
4
Zelfcorrectie op de achterkant!
ÓÓK ONLINE!
ONLINE
4
Iedere dag een breinsnack: Ga naar schoolsupport.nl/ brainsnacks_online
1
VOORDELIG! 2
3
BREINSPORT OP Z’N BEST!
Bestel de schoolset: Ga naar schoolsupport.nl/brainsnacks
Sn@ppen! Handige, educatieve apps gespot door @keiionderwijs
boomKLAKers Laat kleine grappige monstertjes dansen op de beat die jij maakt. Door het monstertje aan te raken, bepaal je het ritme van de beat. Hierdoor is de app al geschikt voor heel jonge kinderen. De opzet is eenvoudig. Je kiest een monstertje in een van de 13 industriële omgevingen en raakt het scherm aan op de beat. Zo herhaal je dat een aantal keer. Daarna krijg je te horen welke sound jij hebt ontwikkeld. Het verband tussen bewegen en muziek wordt met behulp van deze app gestimuleerd. Een grappige app waarmee kinderen van alle leeftijden zich op een muzikale manier kunnen vermaken. Gratis verkrijgbaar in de Appstore.
Videolicious Oorspronkelijk is deze app bedoeld om op een snelle en eenvoudige manier je eigen nieuws berichten te maken, maar hij is ook leuk om in te zetten in je lessen. In de app importeer je je eigen foto’s of video’s vanaf je filmrol in de door jou gewenste volgorde. Dan maak je een opname waarbij je door de afbeeldingen aan te raken bepaalt wanneer elke afbeelding of video in beeld komt. Hierbij maak je
Natuurgame nationale parken
tegelijkertijd een video-opname van jezelf waarbij je commentaar geeft op het beeldmateriaal. Je kunt het
Deze app bevat informatie over twintig nationale parken in
filmpje dat zo ontstaat voorzien van muziek uit de
Nederland. Elk park heeft zijn eigen spelletje dat je iets leert over
muziekbieb van de app of je eigen muziek, waarbij je
het park. Soms is dat een puzzeltje, soms een zoekplaatje. Je kunt
de balans tussen je stem en de muziek naar wens
kiezen uit drie leeftijdsgroepen waarvan eentje voor leerlingen die
kunt instellen. Het is ook nog mogelijk je filmpje van
nog niet kunnen lezen. De opdrachten zijn hierbij gesproken en de
een filter te voorzien en het vervolgens te delen. Leuk
kinderen hebben de mogelijkheid om een kleurplaat of cijfertekening
om leerlingen een verslag te laten maken van een
te maken. Er is ook
uitstapje of een eigen nieuwsuitzending te laten
een onderdeel voor
maken naar aanleiding van je les. Gratis verkrijgbaar
groep 3/4/5 en
in Appstore.
groep 6/7/8. Bij het afronden van een spelletje verdien je een wit pootje. Heb je alle witte pootjes verzameld, dan krijg je je expertdiploma. Bij de app horen ook doe-opdrachten met bijbehorende werkbladen. Zo kun je bijvoorbeeld een slootaquarium maken of een experiment doen waarbij je tovert met kleuren. Via de loep kom je terecht bij spreekbeurt informatie over alle nationale parken. Gratis verkrijgbaar in Appstore.
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
7
Big Brother-software doet intrede op scholen Leerlingen die Googlen op ‘jihad’, foto’s rondsturen met te veel bloot of digitaal pesten kunnen vanaf september met speciale software gemakkelijk door hun school worden herkend. Het initiatief komt van de Hilversumse stichting Importunus. Het gaat om software die in Engeland is ontwikkeld in de strijd tegen ongepast digitaal gedrag. Alle digitale communicatie wordt gescreend. Als er een woord op de ‘verboden woorden’-lijst staat, krijgt de school een melding. Door Malini Witlox
Eerder was er een proef van drie weken op een Nederlandse
ALGORITME
basisschool. Ook werd er drie maanden getest op een middel
De laptops, tablets en computers van scholen die deelnemen
bare school. Die test werd echter stilgelegd nadat er mogelijk
aan het initiatief maken contact met een datacentrum, dat met
problemen met het College Bescherming Persoonsgegevens
behulp van speciaal samengestelde woordenboeken controleert
(CBP) zouden kunnen ontstaan. ‘Inhoudelijk was de pilot echter
of een leerling iets schrijft of ontvangt dat niet door de beugel
een succes’, zegt Importunus-directeur Pauline van Dulken. De
kan of gevaarlijk is voor het kind. In het woordenboek staan
namen van de deelnemende scholen worden uit privacy-
woorden als porno, anorexia, teringwijf en jihadbruid. De
overwegingen niet bekendgemaakt. ‘Er kwamen diverse zware
woordenlijst is aan te passen, zo kunnen er populaire woorden
incidenten uit naar voren. Zo hebben we een 13-jarige drugs
als banga worden toegevoegd. ‘Het betekent niet dat we alles
crimineel betrapt. Een andere zaak ging over een 12-jarige
kunnen zien dat een leerling intypt’, legt Van Dulken uit. ‘Het
jongen die in de knoei zat over zijn seksualiteit. Hij had de
systeem werkt met een algoritme dat alleen alarm slaat bij
schoollaptop mee naar huis genomen en bleek midden in de
bepaalde zoekwoorden of als een foto meer dan tachtig procent
nacht naaktfoto’s van mannen te bekijken. De zorgcoördinator
huid bevat. De zorgcoördinator krijgt op basis van de ingestelde
van zijn school heeft hem vervolgens uitgenodigd voor een
parameters bijna 200 meldingen per dag. In 90 procent van de
gesprek en uitgelegd wat de gevaren zijn als hij met die
gevallen is het loos alarm. Dan gaat het bijvoorbeeld om een
mannen afspreekt.’
meisje dat een bikinifoto van de zomer op social media heeft gezet. Of leerlingen die zoeken op islamisering en jihad omdat
8
TOESTEMMING
ze voor geschiedenis een werkstuk moeten maken. Alle data
De problemen met het CBP gingen volgens Van Dulken over de
worden encrypted verstuurd, alleen de zorgcoördinator of ver-
manier waarop Importunus de ouders informeerde. Bij leerlingen
trouwenspersoon kan zien om wie het gaat. Hij kan dan beslis-
tot 16 jaar moeten de ouders toestemming geven voor de
sen wat het beste is. Is het iets wat bij de reguliere adolescente
controlesoftware, oudere leerlingen moeten zelf toestemming
ontwikkeling hoort? Bij een bikinifoto kan hij ook besluiten tot
geven. ‘Het ging om drie formaliteiten, de manier waarop we
een voorlichtingssessie, zo’n foto kan heel makkelijk gephoto-
iets verwoord hebben, viel niet exact binnen de regelgeving van
shopt worden.’ Bij de pilot was ook een casus waarbij een vriend
het CBP. Dat hebben we aangepast. We hebben 7 juli te horen
en vriendin elkaar naaktfoto’s hadden gestuurd. De vriend was
gekregen dat de toetsing afgerond is en dat we aan de wet- en
boven de 16 en had geen toestemming gegeven om gevolgd te
regelgeving voldoen.’ Elke keer als ze inloggen, krijgen de
worden. ‘Dat is een gat in de wet, zolang hij het stuurt naar
leerlingen een melding van de aanwezigheid van de software.
iemand die we wel volgen, kunnen we het zien. Overigens had
Daarnaast kunnen ouders het aangeven als ze niet willen dat
het meisje de foto’s alleen thuis geopend, maar ze waren
hun kind deelneemt aan het project. Dan kan het systeem voor
uiteindelijk wel via Snapchat op een schoolcomputer gekomen,
die specifieke leerling uitgezet worden.
dus kregen we een melding. Beiden zijn wel aangesproken.’
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
CATEGORIEËN
VERPLICHTE SOFTWARE
Big Brother is watching you. De vraag is of iedereen hier wel blij
Een zwak punt zit in hardware die geen
mee is. Volgens Van Dulken vinden ouders het echter wel fijn als
eigendom van de school is zoals smartphones van de
hun kinderen online gevolgd worden. ‘Streng islamitische meisjes
leerlingen. Importunus onderzoekt nu of het wettelijk
die op een westerse school terechtkomen, zijn erg gevoelig voor
mogelijk is het dataverkeer te volgen als dit via het
jihadstrijders. En ook ouders van gepeste kinderen vinden het fijn,
wifinetwerk van de school wordt verstuurd. ‘Digitale
dan hebben ze eindelijk zwart op wit bewijs.’ Scholieren van 14
veiligheid is net zo belangrijk als fysieke veiligheid. In
zullen vaker over seks praten dan 8-jarigen. Toch is er geen
Engeland is het gebruik van deze software zelfs verplicht.
classificatie op leeftijd. Scholen hebben wel de keuze om bepaalde
We zijn in gesprek met de Nederlandse overheid over het
thema’s en woorden uit de scan te verwijderen. Zo sloeg het
belang van controle.’ Heikel punt is de kostprijs. Een
systeem in Engeland te vaak alarm bij de naam van een treinstation
basisschool tot 1500 leerlingen betaalt 225 euro per
waar een pedofiel actief was. ‘Die stationnaam is toen weggehaald.
maand, een middelbare school met 1000 leerlingen of
Maar je kunt ook nieuwe woorden toevoegen. Ook kan een zorgcoör-
meer moet 465 euro neertellen. ‘Er zijn veel scholen die
dinator beslissen dat hij alleen woorden rondom pesten wil scannen
interesse hebben, maar ze hikken tegen de kostprijs aan.
en niets rondom islamisering. Of wel meldingen rondom wapens en
We zoeken daarvoor naar oplossingen, zo is er een
niets rondom porno. Je moet het zien als een dashboard waar
samenwerking met de Vriendenloterij en proberen we
categorieën aan- en uitgezet kunnen worden.’
subsidie te krijgen.’ <<
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
9
LESIDEE VOOR HET VOORTGEZET ONDERWIJS
Ontwerp je eigen obstacle run! Dirtmaniacs, Titan Run, Gladiator Run, Mud Masters, Strong Viking Hills Edition, Run for our lives, Apocalypse Trophy... Dit zijn geen computergames, het zijn namen voor zogenaamde obstacle runs. Wat houdt dat in, wat heb je nodig om mee te kunnen doen en hoe kun je ervoor trainen? Dat gaan we in dit lesidee niet alleen onderzoeken, we gaan er ook zelf één ontwerpen! Door Henk Botter
Tijdens een obstacle run probeer je zo snel en zo goed moge-
container in de andere, hangt aan een horizontaal rek (een
lijk een parcours met allerlei hindernissen af te leggen. Als je
monkey bar), beklimt weer een zeephelling, gaat kopje onder
bij YouTube als zoekopdracht ‘drill instructor’ intypt, vind je
in de plas, zoekt een route over een hoge steiger en finisht
allerlei filmpjes waarin militairen worden gedrild. Een voorbeeld
nadat hij een grote zeepbubbelberg heeft genomen. Af en
is: https://youtu.be/ckVNNF2khng. Wat vooral opvalt, is dat de
toe zie je dat de filmer een soort wetsuit aan heeft en wieler-
jonge militairen, rekruten, enorm worden afgeblaft. Je ziet ook
handschoenen. Als je goed naar de onderdelen van de route
dat ze zich lichamelijk behoorlijk moeten inspannen, maar veel
hebt gekeken, snap je dat dat geen overbodige luxe is. Op
plezier straalt er niet vanaf. Meer lol beleef je misschien aan
http://obstakels.com kun je kijken bij Tips, Trick & Vragen.
dit filmpje: https://youtu.be/Tzbs5mkcEVY waarin Emily onder
Daar wordt vooral over de schoenen meer informatie gegeven:
andere haar kamer moet opruimen. Haar vader geeft haar
ze moeten niet te zwaar zijn, veel houvast geven en snel water
diverse instructies, maar al te fanatiek wordt Emily er niet van.
afvoeren. Als je gewone hardloopschoenen aandoet, merk je al
Je vader heeft misschien in militaire dienst gezeten. Als dat zo
snel dat die vol zand en water gaan zitten en dat je het gevoel
is, kan hij je vast verhalen vertellen over de stormbaan. In een
krijgt dat je schoenen drie keer zo zwaar zijn geworden.
militaire overall met zware schoenen (kistjes) en een helm op
Bijzondere aandacht krijgen de sokken: dat kunnen het beste
moest je bijvoorbeeld brancards of boomstammen over een
teensokken zijn. Zoek maar eens op ‘injinji’ en je ziet sokken
parcours verplaatsen. Je moest daar een goede conditie voor
in allerlei kleuren en prijzen. Wat dacht je van een roze paar
hebben, lenig zijn, goed kunnen samenwerken en geen last
voor bijna vijftig euro?
hebben van hoogtevrees. Allemaal eigenschappen die passen bij militairen, maar die tegenwoordig ook helemaal in zijn bij
TRAINING
allerlei obstacle runs en bootcamps. Voor voorbeelden kun je
Volgens de experts zijn twee dingen belangrijk voor het goed
weer kijken bij YouTube: zoek op ‘stormbaan’.
kunnen volbrengen van een obstacle run: kracht en conditie. Daarnaast moet je handig worden in het nemen van de obsta-
10
AAN HET WERK
kels die je bij dit soort evenementen kunt tegenkomen. Op
In Alphen aan den Rijn is in juni de Zomerspektakel Obstacle
steeds meer plaatsen in Nederland kun je meedoen aan
Run gehouden aan de Zegerplas. Via www.facebook.com/
bootcamptrainingen om je conditie en je kracht te verbeteren.
Dyri90/videos/1605783936369899/ krijg je daar in een
Ook worden er op allerlei plaatsen parcoursen aangelegd waar
filmpje een goed idee van. Een deelnemer heeft met een
je het hele jaar kunt trainen. In Flevoland kun je bij
GoPro-camera op zijn helm het parcours gelopen. Hij klimt over
Biddinghuizen terecht: www.flevonice.nl/obstacle-run-parcours
een stapel strobalen, waadt door een modderige sloot, rent
In Amsterdam kun je naar het OCTC, het Obstacle Course
een stukje over gras, ploetert over een berg zand, probeert de
Training Centre: www.facebook.com/ObstacleCourseTrainingCentre
route te vinden in een doolhof, kruipt op handen en voeten
Thuis kun je al oefenen in het nemen van obstakels. Kijk maar
door mul zand, beklimt de trap van een voetbaltribune, zwemt
eens naar wat Michiel en Michael kunnen en uitleggen:
een stukje, drinkt een beetje sportdrank, klautert over hoge
https://youtu.be/P0aHmNcwkDA?list=PLeA25nBOzL_
houten schuttingen, baant zich een weg door een stapel
yu7sYzd11ySyaALMqypVfP
autobanden, springt over plastic vangrails, kruipt van de ene
Kijk ook eens bij www.droogtrainen.com Denk je dat je sterk
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
genoeg bent om de monkey bar te nemen en is ook de apen-
kilometer. In oktober kun je meedoen aan de Beach Obstacle
hang geen probleem voor je? Veel meer oefeningen vind je als
Run op het Waddeneiland Texel (www.beachobstaclerun.nl) Ook
zoekt op ‘Dutch Mud Men’ bij YouTube.
hier zijn er weer diverse afstanden en leeftijdsklassen.
Volgens www.fitness-tips.nl zijn er drie dingen die je moet
Meedoen kan al voor € 7,50 als je jonger bent dan 12 jaar.
trainen voor een obstacle run: hardlopen, burpees en pull ups.
Voor € 27,50 kun je je 6000 meter lang uitleven als je tussen
Bij burpees ga je vanuit stand liggen en kom je weer overeind.
de 12 en 16 jaar oud bent.
Dat is de simpelste omschrijving, voor betere instructies gebruik je natuurlijk weer internet of YouTube! Bij pull ups moet je denken
LESIDEE
aan de rekstok bij gym: hangen en optrekken. Klinkt simpel,
Ontwerp je eigen parcours
maar kost veel techniek en kracht. Op www.50pullups.com kun
In overleg met je gymdocent kun je in de gymzaal al veel
je een heel trainingsprogramma volgen.
trainingsvormen oefenen. Ook kun je met gym buiten allerlei oefeningen doen, zeker als je niet bang bent om vies en nat te
ZELF MEEDOEN
worden. Op de computer kun je in je eigen omgeving eens
Op http://obstakels.com staat een kalender. Deze kalender
nadenken over een geschikte locatie voor een obstacle run.
heeft aparte knoppen voor Kidsruns, Buitenland, Zoeken en
Gebruik Google Maps om in te zoomen op je omgeving. Maak
Aanmelden. Daar vind je bijvoorbeeld de Elements Run
een schermafdruk en teken er in Paint een geschikt parcours
(www.elementsrun.nl) met ook een Family Run over drie kilo
in. Gebruik Google en bijvoorbeeld PowerPoint of Prezi om
meter voor kinderen van zes tot en met veertien jaar. Goedkoop
foto’s en filmpjes van bijzondere obstakels te verzamelen en te
is een ticket niet: je betaalt als je er op tijd bij bent € 17,50 voor
presenteren. Wie weet kan je school of je sportclub jouw
drie kilometer tot € 41,50 als standaard prijs voor de negen
ideeën gebruiken voor een echte wedstrijd. <<
Foto: Marco Govel/Shutterstock.com
ks en to ol s op Ex tr a ti ps , tr ic
www.computersopschool.nl MET DEZE MAAND: FINANCIËLE EDUCATIE! Al jong leren omgaan met geld is belangrijk voor de toekomst. Volgens het Nibud is de financiële kennis van veel kinderen momenteel onvoldoende. Veel instanties spelen in op de behoefte om meer te doen aan financiële opvoeding. Op Dit lesidee voor het voortgezet onderwijs kun je ook downloaden op
www.computersopschool.nl evalueren we
www.computersopschool.nl. Handig want de linkjes zijn dan direct klikbaar.
deze maand apps over omgaan met geld.
Samsung ziet samenwerken als de weg naar beter onderwijs ‘We zoeken proactief de relatie op met partijen om het onderwijs op een slimme manier te vernieuwen’ In september starten nog eens twee scholen in Nederland met de Samsung Smart Education Hub. Aan de pilot, die in 2014 van start ging, doen al drie scholen mee. In het speciaal gebouwde ‘proefleslokaal’ laten business to business director Erik Swart en vertical executive Damiën Stupalo zien hoe volgens hen het hele onderwijs eruit zou kunnen zien. Niet anno 2032, ook niet anno 2020, maar nu, vandaag de dag. Door Vanessa Pelle In het Executive Briefing Centre in Delft brengt Samsung op
lesboek van uitgeverij Noordhoff, één van
650m2 diverse totaaloplossingen tot leven. Van een hyper
de partijen waar Samsung mee samen-
moderne meetingroom en winkelruimte tot aan een ziekenhuis
werkt. ‘Docenten zijn bekend met deze
kamer en een klaslokaal. Erik: ‘Wij willen een positieve invloed
content. Met de middelen, mensen en
hebben op de manier waarop mensen nu hun hobby’s bedrijven,
resources die wij hebben, vertalen wij de
leven, werken en natuurlijk leren. Als het gaat om alleen
methodiek naar onze educatieve producten
technologische innovaties, dan ligt er binnen het onderwijs een
en toepassingen. Dat gaat veel verder dan
enorm groeipotentieel. Daarnaast willen we de generaties die
het simpelweg achter glas zetten van die
nu op school worden klaargestoomd voor het grote werk,
methodieken.’
helpen bij het nastreven van hun ambities.’ In het EBC laat Damiën Stupalo
14
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
Samsung zien hoe ze dat willen
LAISSER FAIRE-MODEL
bereiken. Erik: ‘Onze expertise is
Volgens Damiën Stupalo, Samsung’s
technologische innovatie. Wij
vertical executive op het gebied van
kunnen het klaslokaal slimmer
gezondheidszorg en onderwijs moet de wil
maken en diverse vormen van
om te vernieuwen vanuit de intrinsieke
digitalisering doorvoeren, maar
motivatie van de scholen komen. ‘Het
wij zijn niet de partij om het
Nederlandse onderwijssysteem wordt wel
lesmateriaal en de lesmethodiek
eens gekenmerkt door het ‘laisser faire’-
te herstructureren. Wij zoeken
model. Er wordt niet centraal bepaald wat
zowel internationaal als nationaal
de lijnen zijn en in welke mate en snelheid
naar diverse allianties op dat
onderwijsvernieuwing plaats moet vinden.
gebied. Door onze technologie te
Scholen kunnen dat individueel beslissen.
combineren met de expertise van
Dat is de kracht van ons onderwijssysteem
de educatieve uitgeverijen kun-
maar tegelijkertijd ook een remming.’ Erik:
nen we het onderwijzen wél
‘De docent is hier heel bepalend in. En
vernieuwen.’ Erik wijst op een
daar zitten veel verschillen. De ene groep
omarmt technische innovatie. Maar er is ook een groep die
moet die transformatie doormaken
daarbij geholpen moet worden. Wij willen onze kennis delen.
en daar hebben wij, net als andere
Wij willen faciliterend zijn in de innovatie die moet plaats
technologievendoren, een visie over.’
vinden, want het mag wel gezegd worden, het móet! De markt gaat heel snel. Die versnelling zag je gebeuren in het bedrijfs
GESPREKSPARTNER
leven en die gebeurt nu ook binnen het onderwijs, of de school
Damiën: ‘Dat doen wij niet alleen door
dat nu wil of niet. De leerlingen vragen om die verandering. Die
onze tablets, printers of smartboards
delen informatie op een heel andere manier. Ik heb een dochter
in de klas te brengen. We zoeken
van 13 jaar en zie dat ook bij haar. Ging je vroeger naar een
proactief de relatie op met verschil-
vriendje om huiswerk te maken, nu zie je de meest waanzinnige
lende partijen om te kijken hoe we
collaboraties online. Als de school dat niet faciliteert, dan doen
samen het onderwijs op een slimme
de leerlingen het zelf. Dan gaan ze uiteindelijk ook op zoek
manier kunnen vernieuwen. Wij hebben
naar een school die daar wel in meegaat. Die keuze heeft mijn
hier recent een brainstormsessie
dochter ook gemaakt, zij het overigens voor een school die
gehad met een heel gemixt publiek,
werkt met een ander merk. Daar lopen docenten rond met een
variërend van een ministerie van OCW
vernieuwende blik. Dat vertaalt zich terug in de methodiek van
tot en met de PO-Raad. Waar lopen zij tegenaan? Welke vor-
lesgeven. Even sprekende vanuit mijn rol als vader en niet
men van innovatie vinden zij belangrijk? Tegelijkertijd kijkt
vanuit mijn visitekaartje: ik wil dat mijn dochter zo goed mogelijk wordt klaargestoomd voor de wereld waarin ze terechtkomt als ze
‘Onderwijs 2032 is een heel belangrijk onderdeel van onze maatschappij, maar in 2032 ziet onze maatschappij er heel anders uit’
van school afkomt.
Erik Swart
Samsung naar datzelfde in 17 andere Europese landen. Wat zijn de referentiekaders, wat is de insteek in de verschillende landen, kunnen we daarvan leren? Wat zijn de verschillen en hoe
Een docent speelt daar een cruciale rol in. Die moet zijn
moeten we die adresseren? Eén van de speerpunten is de
leerlingen goed voorbereiden en ook op het gebied van techno-
docent. Hoe krijgen we de docent mee in die wereld en hoe
logie een schoolvoorbeeld zijn. Het Nederlandse onderwijs
zorgen we ervoor dat de docent intrinsiek gemotiveerd wordt en de tools krijgt om ermee te werken? In welke mate wordt er op de Pabo aandacht besteed aan 21st century skills en ondervernieuwing? Er kunnen heel makkelijk een aantal thema’s gedefinieerd worden waar je grote stappen kunt maken. Op basis van onze expertise voelen wij ons redelijk vertrouwd om die discussie met wie dan ook als een waardig gesprekspartner te kunnen voeren.’
MENSELIJKE FACTOR Samsung bevindt zich inmiddels in het tweede schooljaar van de educatieve pilot. Erik: ‘We doen dit met een select aantal scholen. We kunnen wel honderd scholen optekenen, want de interesse is er, maar we willen goed kunnen filteren en op de knel punten zitten. Dat werkt effectiever met vijf of zes scholen dan met 80 of 90.’ Concrete leerresultaten zijn er nog niet, maar volgens Damiën zijn de reacties van de deelnemende scholen positief. ‘We hebben in mei een evaluatie gehad met de Smart Eduction Hub-scholen waarvan er in ieder geval één het concept gaat doortrekken naar de reguliere klassen. Erik: ‘Dit soort trajecten heeft tijd nodig. Technologisch is er al heel veel
>>
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
15
mogelijk en als we naar volgend jaar kijken kan er weer meer
ACHTERHAALD
en wat er over vijf jaar kan, kunnen we nu niet eens bevatten.
En dat doet Samsung liever vandaag dan morgen, laat staan in
Maar de menselijke factor, de docent, moet eerst vertrouwen
het jaar 2020 of zelfs 2032. Erik: ‘Wij hebben nu al een uit
op die technologie. Als jij al twintig jaar op eenzelfde manier
daging om hetgeen we in 2015 hebben gebracht over de bühne
lesgeeft, kun je dat niet in één week 180 graden omdraaien.
te krijgen. 2032 klinkt dichtbij maar is als het gaat om techno-
Dat hoeft ook niet. Je moet er als docent alleen wel voor
logische vernieuwingen zo ver weg. Dat kunnen wij hier aan
openstaan.’
tafel nu niet eens verzinnen! Alles wat je nu bedenkt dat er dan nodig is, is over twee à drie jaar achterhaald. Voor je het weet,
ALLIANTIES
kun je een chip laten implanteren waardoor je vloeiend Spaans
Volgens Samsung zijn het vooral de allianties met andere
of Chinees spreekt. Wat moet je dan nog leren? Dat klinkt eng
partijen die een nieuwe manier van lesgeven mogelijk kunnen
maar dit soort ontwikkelingen speelt al. 2032-educatie is een
maken. Erik: ‘99 procent van alle scholen maakt nog niet
heel belangrijk onderdeel van onze maatschappij, maar in
gebruik van alle technologie die er beschikbaar is, maar wel
2032 ziet onze maatschappij er heel anders uit. Laten we juist
met onderdelen ervan zoals een interactief smartwhiteboard.
kijken naar wat vandaag de dag mogelijk is.’
Hier in het EBC draaien zo’n honderd oplossingen, tot stand gekomen met meer dan veertig verschillende allianties. Die
INDIVIDUELE POTENTIE
allianties zijn hardwarematig, softwarematig en contentmatig.
Damiën: ‘We weten niet wat de toekomst brengt. Wat we wel
We hebben ook allianties gevormd puur voor de educatieve
weten, is dat de situatie van nu niet meer aansluit op het
markt in Nederland, omdat scholen een bepaalde Nederlandse
huidige onderwijsmodel. Dan proef je al dat er een verbeterings
behoefte hebben waarbij een specifiek ecosysteem past. Je
slag gemaakt kan worden. Erik: ‘Mijn dochter is dyslectisch. Op
kunt niet vernieuwen als je met handen en voeten gebonden bent aan één merk, één methode of één systeem.’ Damiën: ‘Daar zit het wezenlijke verschil. Kies zelf goed
‘Door gebruik te maken van devices, van interactiviteit en van thirdparty applicaties word je niet meer getemperd in je individuele potentie’
haar huidige middelbare school begrijpen ze heel goed hoe ze daarmee om moeten gaan en haalt ze tienen, maar op haar vorige school haalde ze keer op keer onvoldoendes. Dat is
wat bij je past en waarmee je aan de slag wil. Hier heb je
funest voor het zelfvertrouwen. We zijn toch gebaat bij mensen
onze steentjes, combineer die met de steentjes van anderen
die van school komen die blaken van het zelfvertrouwen en van
en ga maar bouwen!’ Erik: ‘En als we daarin slagen, ben ik
de ambitie? Dat is de grondslag! De technologische innovatie
ervan overtuigd dat we met de creativiteit die er is in de
geeft mijn dochter de kans om met zelfvertrouwen en de juiste
e ducatieve sector, een mooi kasteel kunnen bouwen.’
kennis door het leven te gaan. Als docent wil je al je leerlingen toch zo goed mogelijk geëquipeerd met het talent dat ze hebben, afleveren voor de volgende fase in hun leven? Dat zou je toch intrinsiek moeten willen doen? ’Damiën: ‘Door gebruik te maken van devices, van interactiviteit en van thirdparty applicaties ben je niet meer afgekaderd. Je bent helemaal vrij om er van alles bij te pakken, om te zoeken, om te ontdekken. Je wordt niet meer getemperd in je individuele potentie.’ Erik: ‘Docenten en scholen die daarop in kunnen spelen, die het potentieel naar boven kunnen halen en die leerlingen hun talenten laten ontwikkelen, gaan zo een heel hoge mate van aandacht krijgen. Van leerlingen én van ouders.’
CONTROLE Volgens Damiën zijn docenten bang om de controle te verliezen. ‘En dat is een mooi bruggetje naar wat je hier in dit klaslokaal ziet’, roept hij. ‘Alles staat met elkaar in verbinding. De tablet praat met het grote scherm, het grote scherm praat met de printer, de printer praat met het netwerk en vice versa. We krijgen vaak de vraag hoe je ervoor zorgt dat leerlingen niet de hele dag op bijvoorbeeld Facebook zitten in plaats van onderwijs op maat te krijgen. De docent kan op zijn hoofdscherm precies zien wat elke leerling doet. Je kunt elk individueel scherm delen op het grote scherm. Dat kan heel positief
16
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
worden ingezet. Wanneer een leerling een opdracht goed heeft
lingen naar boven kunt brengen, is oneindig. Als ouder - nu doe
gemaakt, kun je dat laten zien aan de klas. Op dezelfde manier
ik dat weer - maakt het mij niet uit wat mijn dochter later gaat
kun je linkjes delen, quizjes houden, bestandjes of filmpjes
doen, zolang ze haar talenten ontdekt en daardoor iets doet
met elkaar uitwisselen… Het is heel toegankelijk. De meeste
wat haar gelukkig maakt. Ik zou het geweldig vinden als ze daar
scholen hebben wel een pc of notebook in de klas. Daar kun je
in haar schooltijd achterkomt, waar het vervolgens wordt
een scherm op aansluiten. Je kunt hier gewoon Windows op
aangemoedigd en begeleid. We hebben als Samsung echt niet
laten draaien. De docent die iets interactiever wil, kan de
alle antwoorden, natuurlijk niet, maar wij kunnen wel bijdragen
touchfunctionaliteit aanzetten, ook ondersteund door Windows.
aan een vernieuwing. Technologisch gezien is het helemaal niet
Voor de early adopters of degenen die meer swung aan hun les
moeilijk, maar we begrijpen ook dat dit flinke investeringen zijn
willen geven, kun je er andere software bij betrekken. Dat kan
voor een school. Aan de andere kant, als je kijkt naar de totale
software van Samsung zijn maar ook van een van de third-
kosten, dan kom je vanzelf tot de conclusie dat het creëren van
party’s die in dit pakket zitten. Het is één licentie met daarin
deze omgeving veel efficiënter is. Of je nou schermen ophangt
meerdere producten. De combinatie van de hardware en de
of een gewoon bord, een flippover koopt waar je apart een
linkjes met contentproviders is echt uniek.’
beamer op zet en tal van andere losse componenten aanschaft… reken maar uit wat dat kost. Als je het als school anders wilt
BEGRIP
gaan doen, dan moet je nadenken over de voord elen en
Erik: ‘Nu staat hier alles nog in de klas, heel fysiek, maar dat
mogelijkheden die het biedt. Voor de school, maar vooral voor
hoeft natuurlijk niet. Je kunt overal zitten. Thuis of in een
de leerlingen. En welke budgetten moet je daar als school dan
dependance of hoe leuk is het om eens een gastles te krijgen
op aanspreken? De ict-budgetten staan allemaal onder druk.
van een school in Amerika? Of van een specialist voor biologie-
Maar wacht, dit is niet alleen ict! Dit zijn leermiddelen.’ <<
les. Freek Vonk bijvoorbeeld. Denk aan een virtuele rondleiding door het Guggenheim. Daar kom je anders nooit of niet snel. Of een potentiële werkgever die een boodschap wil overdragen. De content waarmee je het talent of de ambities van je leer
Meer weten? Kijk op www.smarteducationhub.nl
In de rubriek ‘How To’ leer je stap voor stap werken met een praktische toepassing die geschikt is voor het onderwijs. Suggesties of verzoekjes voor deze rubriek? Stuur een mail naar cos@edg.nl
How to... Quizizz Er verschijnen steeds meer apps en websites waarmee je in het klaslokaal online vragen kunt stellen en de resultaten kunt bekijken. De bekendste zijn Socrative en Kahoot. In deze How to bespreken we Quizizz. Leerlingen spelen online tegen elkaar om te zien wie het beste en het snelste vragen kan beantwoorden. Als docent draai je aan de knoppen en maak je je eigen quiz. Door Henk Botter
(memes) na elke vraag mag komen. We laten alle onderdelen op On staan en klikken op Proceed. In het volgende scherm staat een grijze knop met Start Game en een rode met Cancel Game. Leerlingen kunnen nu naar join.quizizz.com gaan en een vijfcijferige code invoeren. Deze pagina moet je niet verversen als het spel wordt gespeeld. Voordat we het spel op andere devices starten, kijken we eerst even naar de ‘walkthrough video’. Daarin wordt met voorbeelden getoond hoe een leerling kan
DE EERSTE STAPPEN
inloggen en wat er
Via Get started kunnen we een quiz selecteren of er zelf een
gebeurt tijdens het
maken. We willen eerst kennismaken met Quizizz en typen
maken van de quiz.
Nederland in het zoekvenster. We komen een kennisquiz tegen
Vooral het eerste
met 46 Nederlandstalige vragen. Als we er met de muis op staan,
deel is handig als je
zien we dat de genoemde quiz groen wordt en aan de rechterkant
voor de eerste keer
zien we de eerste vijftien vragen. Die zijn geschikt om mee te
een quiz gaat spelen.
oefenen. We klikken er met de linkermuisknop op en in het vol-
18
gende scherm zien we een oranje vlak met Play erin. Daaronder
EEN QUIZ SPELEN
staan de 46 vragen met de mogelijke antwoorden. Het juiste
We openen op een andere device join.quizizz.com en typen de
antwoord is groen, de rest rood, blauw en oranje. Achter elke
cijfercode in. Dit adres kan de eerste keer problemen opleveren.
vraag staat het aantal seconden. We klikken op Play. Voordat we
Op je leerlingscherm zit een soort kikker of een ander figuurtje te
verder kunnen via de knop Proceed, kunnen we een vijftal instel-
wachten totdat de quiz door de docent gestart wordt. Zowel de
lingen aanpassen. Je kunt de volgorde van de vragen zo laten of
leerling als de docent ziet wie er zijn aangemeld. Als docent geven
laten mixen (jumble). Je kunt op het docentenscherm laten zien
we opdracht om de quiz te starten. Op de beide devices kunnen we
wat de rangorde is van de leerlingen als er vragen zijn beantwoord.
nu de vragen gaan beantwoorden. Omdat we hebben aangegeven
Je kunt de antwoorden tonen aan het eind van de quiz. Je kunt
dat de vragen in andere volgordes mogen verschijnen, zien we dus
instellen dat snelle beantwoording van vragen meer punten ople-
ook verschillende vragen langs komen op beide devices. We hadden
vert en ten slotte kun je aangeven of er een feedbackafbeelding
ook ingesteld om de leerlingresultaten zichtbaar te laten. Daardoor
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
zie je meteen op je docentenscherm de resultaten van elke leerling.
We kunnen er een naam voor de quiz invullen, een onderwerp
Als er maar een paar leerlingen spelen (zoals in dit voorbeeld) zijn
kiezen en er een zelf invullen. We kiezen voor een Mens &
de eerste vragen zichtbaar op het scherm. Dat is niet handig... In de
Maatschappijquiz voor klas 1 van het vmbo en klikken op Add
praktijk speel je met een klas en krijg je al gauw een lijst van tegen
Questions. In het volgende scherm zien we dat we alleen een
de dertig namen en zijn de vragen niet meer te zien. Je kunt er
meerkeuzevraag kunnen maken met maximaal vier opties. We
natuurlijk ook voor kiezen om het digibord uit te zetten, maar juist
kunnen daar een afbeelding aan toevoegen en de standaardtijd
het competitie-element maakt deze quiz zo leuk. Als leerling kun je
per vraag van 30 seconden aanpassen naar 5, 10 of 20 seconden
zien hoeveel punten jij scoort en hoeveel anderen. Ook zie je als
of zelfs 1 minuut, 3 minuten of 5 minuten. Voor 1vmbo is 30
leerling bovenin het scherm een puntenschaal: die geeft aan hoe-
seconden prima. Voor onze eerste vraag zoeken we een afbeel-
veel punten je voor elke vraag kunt scoren. Onderin het scherm is
ding. Die kun je uploaden door te slepen vanuit de Verkenner of
te zien hoeveel vragen je hebt beantwoord en welke goed en fout
door te klikken. Ook kun je een url van een afbeelding invoeren.
waren. Rechts onderin is een luidsprekertje te zien. Daarmee kun je
Nadat je een afbeelding hebt gekozen, wordt deze in de preview-
het geluid uitzetten en dat is geen overbodige luxe: er speelt een
modus getoond. We typen de vraag in en kunnen kiezen uit vier
behoorlijk aanwezig deuntje en als een vraag juist of onjuist is
kleuren (zwart, rood, groen en blauw). Ook kun je letters in sub- of
beantwoord, is dat ook nadrukkelijk te horen. Leuk als je 1 tegen
superscript plaatsen. De vraagtekst wordt in witte letters over de
100 in een tv-studio speelt, maar in een klas vol leerlingen gaat de
afbeelding geplaatst, maar door op de knop Hide text te klikken,
herrie de aandacht voor de vragen overstijgen. Overigens komt de
kun je dat ook uitzetten. Uiteindelijk wordt de tekst voor de leer
quiz op een tablet beter tot zijn recht dan op een smartphone. Er
lingen wel over de afbeelding geplaatst. Ook de alternatieven kun
staat te veel informatie op het scherm om het op een telefoon goed
je in deze kleuren (alleen is zwart hier wit) typen, maar omdat witte
te kunnen overzien.
letters op een gekleurd vlak het beste te zien zijn, is dat niet echt een bruikbare optie. Met de knop Add Question maken we de
IN DE ROL VAN DOCENT
volgende vraag aan. Daarbij geldt dat wanneer je een afbeelding
Ondertussen kunnen we als docent zien hoe de leerlingen scoren,
wilt vervangen door een beter exemplaar, je gewoon opnieuw een
welke vragen juist of onjuist zijn beantwoord en hoeveel antwoor-
afbeelding kiest om te uploaden: de oude wordt vervangen. Met
den er correct of foutief zijn. Als we de quiz willen stoppen, moe-
behulp van onze methode Mens & Maatschappij maken we een
ten we dat als docent twee maal bevestigen en zien we de scores
viertal vragen en klikken op Finish. We moeten nog alleen een
per leerling en per vraag op ons scherm. We kunnen de data
beschrijving en het niveau invullen. Dat laatste is lastig, omdat het
opslaan als een *xlsx-bestand of meteen openen in Excel. In dit
geen Nederlandse website is en ons Nederlandse schoolsysteem
programma zien we vervolgens hoe elke vraag is beantwoord als
niet wordt herkend. In ieder geval klikken we op Save Quiz and Exit.
klas en per leerling. Als leerling hoor je een melodietje als de quiz
We zien hoe de
voorbij is (ook als de luidspreker is uitgezet) en zie je je ranking.
quiz er in de
Daarnaast is het mogelijk om alle vragen langs te lopen om te zien
docentenomgeving
welke goed en fout beantwoord zijn. Ook kun je als leerling je
uitziet. We kunnen
resultaten delen op Facebook, Pinterest, Google + en Twitter.
de quiz dupliceren, bewerken en verwijderen, maar ook delen met een weblink en via de sociale media. Zo kan ook het thuisfront zien hoe er op school wordt gepresteerd!
TIPS • Laat de leerlingen het adres join.quizizz.com toevoegen aan hun favorieten. • De plaatjes die een leerling te zien krijgt na elk gegeven antwoord, kun je ook uitzetten: Show memes after each question – OFF. • Laat de leerlingen op hun tablet of smartphone het geluid uitzetten. • Gebruik de chatfunctie om vragen te stellen aan de beheerders van de site. • Volg Quizizz op Twitter: @quizizz.
EEN QUIZ MAKEN
• Bekijk enkele Quizizz-video’s op YouTube: zoek op ‘quizizz’.
We klikken op Back to home en daarna op Create your own quiz. Uiteraard moeten we eerst een account aanmaken. In de docenten-
ALTERNATIEVEN
rol vullen we onze gegevens in. Het volgende scherm is overzichtelijk.
www.getkahoot.com www.socrative.com www.mqlicker.com www.typeform.com
Estland voorloper op ict dankzij het onderwijs Het grote publiek denkt niet meteen aan Estland als het over ict gaat. Maar in Estland was de overheid al grotendeels digitaal georganiseerd toen Nederland nog voorzichtig begon met DigiD, en ook het succesvolle Skype is ontstaan in het vruchtbare ict-klimaat van het kleine land in Noord-Oost Europa. Het is mooi maar vooral opmerkelijk, omdat het land pas begin jaren negentig onafhankelijk werd van Rusland en een enorme economische en technologische achterstand had. Hoe heeft het zo’n voorsprong weten op te bouwen? Het onderwijs speelt daar een grote rol in. Door Erik Ouwerkerk
VISIE
überhaupt al plaatsvindt. Door de constante interactie tussen
De eerste regering in de jaren negentig was jong. De politici
ouders, leerlingen en onderwijzers is een formele afspraak nog
waren gemiddeld nog geen dertig jaar oud en omarmden de
maar zelden nodig. 85 procent van de scholen en zelfs 95
technologie. ‘Toen we onafhankelijk werden, was Estland een
procent van de basisscholen maakt daar gebruik van.
arm en klein land, en iedereen lag mijlenver op ons voor. Maar op één terrein hadden we gelijke kansen: ict’, aldus de huidige
COALITION OF THE WILLING
president Toomas Hendrik Ilves in de Tegenlicht-uitzending
De overheid in Estland zet zich in om ict in het onderwijs te
E-stonia: een land als start-up van begin april 2015. Het jeug-
integreren maar verplicht het niet. Toch maken veel scholen
dige ict-enthousiasme is tot op de dag van vandaag aanwezig.
gebruik van de mogelijkheden. Opmerkelijk. Ene Koitla werkt bij
Wie werkt aan een open en moderne samenleving, zet natuur-
HITSA, een landelijke organisatie voor onderwijs en ict. Volgens
lijk in op een onderwijssysteem waar kinderen al op jonge leeftijd kansen krijgen om hun computerskills te ontwikkelen. Ilves weet uit eigen ervaring dat onderwijs een sleutelrol vervult: ‘Onze wiskundeleraar leerde ons al op jonge leeftijd programmeren. Dat leidde ertoe dat ik nu niet bang ben voor computers.’
E-SCHOOL Kinderen vanaf zes jaar maken kennis met coderen, werken met tablets en leren aan de hand van educatieve apps. De gehele onderwijsomgeving wordt inzichtelijk via één digitale schoolomgeving E-school. Op de site e-estonia.com staat beschreven en verbeeld wat het inhoudt. Kinderen kunnen hun huiswerk en cijfers via de app bekijken en ouders zien de voortgang door de jaren heen. Ook organisatorisch is het overzichtelijk. Wanneer een ouder bijvoorbeeld een gepland gesprek met de juf of meester wil verzetten vanwege een werkafspraak, kan dat eenvoudig via E-school. Als het gesprek
20
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
‘De ene docent leert de andere vaak hoe ze nieuwe technologie kunnen toepassen in het klaslokaal’ Ene werkt het niet om professionals zaken op te leggen. Er kan beter gewerkt worden aan (zelf)vertrouwen en intrinsieke
Kijk voor meer informatie, voor de geluiden uit de politiek, voors en tegens op
motivatie. ‘Onze docenten hebben veel vrijheid en dat gevoel
http://tegenlicht.vpro.nl/nieuws/2015/april/nlpolitiek-digitale-ambitie.html
voor autonomie is erg belangrijk. Ze mogen ict dus inzetten
of bekijk de aflevering op
zoals ze zelf willen en wij bieden ondersteuning. Het ProgeTiger-
http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2014-2015/e-stonia.html
programma (gericht op ict-advies en -hulp voor leraren, red.) laat onderwijzers zien dat ze met kleine stapjes kunnen beginnen en dat programma’s zoals App inventor en LEGO WeDo niet
COS van mei jl. beschrijft in het artikel ‘Effectieve implemen
moeilijk zijn. Het grootste struikelblok zit hem trouwens in de
tatie van nieuwe leermiddelen’: ‘We starten met een project en
angst van onderwijzers dat ze zich ‘dom’ voelen in vergelijking
bekijken dan wat er goed en fout gaat en lossen dat op dat
met de leerlingen die alles snel oppikken. Onterecht, want al
moment op.’ Nederland op weg naar ict-onderwijs kan met dat
leren de kinderen snel, ze moeten nog steeds gecoacht worden.
in het achterhoofd niet anders dan constant in ontwikkeling
Onderschat ook de kracht van collega’s niet. De ene docent
zijn. Brainstormen, voorbereiden, uitvoeren, aanpassen... en
leert de andere vaak hoe ze nieuwe technologie kunnen
weer opnieuw beginnen.
toepassen in het klaslokaal.’ Patrick Banis ging namens de Stichting van het Onderwijs vorig
BLIJVEN RENNEN
jaar op werkbezoek in Estland. Hij laat de term coalition of the
Estland loopt voorop met ict en gezien de wijze waarop ict daar
willing vallen. ‘Ze zijn destijds begonnen met het trainen van
in het onderwijs ligt verankerd, zullen ze voorlopig in de voor-
jonge docenten, zij konden veel makkelijker in één keer de slag
hoede van Europa blijven lopen. Voor Nederland is dat niet iets
maken. Ook de scholen die zelf enthousiast waren, kwamen
om weemoedig van te worden, integendeel: Estland laat zien
als eerste aan bod.’
dat met visie en een sterk beleid zelfs grote achterstanden in relatief korte tijd kunnen worden omgebogen. Juist met ict.
EIGEN KOERS VAREN
Ilves is zich daar zeer van bewust: ‘We lagen ver achter op
Visie, vertrouwen, motivatie… het zijn slechts een paar ingre
andere landen, maar we liggen nu voor omdat ict zo snel
diënten die in Estland tot iets moois hebben geleid. Zou
verandert. En daarom moeten we blijven rennen. Doen we
Nederland dit zo over kunnen nemen? Koitla meent van niet.
dat niet, dan staan we over vijf jaar weer op achterstand.’
‘Ieder land moet zijn eigen koers varen want de onderwijs doelen, structuur, cultuur et cetera zijn enorm verschillend.’ De
Meer informatie:
analogie met een start-up is wellicht op zijn plaats. Zoals Anne
www.hitsa.ee
Voorn, schoolleider van het Sondervick college in Veldhoven in
www.e-estonia.com
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
21
Q&A Gameonderzoeker Menno Deen:
‘Autonome games motiveren om te leren’ Kun je games inzetten om de motivatie ten aanzien van leren of bewegen positief te beïnvloeden? Dat vroeg Menno Deen zich af toen hij startte aan zijn proefschrift G.A.M.E. (Games Autonomie Motivatie en Educatie), waar hij op promoveerde. De gameonderzoeker aan de TU Eindhoven en Fontys Hogeschool concludeert: ‘Je onderneemt meer dingen vanuit jezelf wanneer je je competent, verwant en autonoom voelt. Een game voorziet in die behoeften.’ Interview Mandy de Bruijn Hoe ben je tot dit onderzoek gekomen?
World of Warcraft afspraken maakten
gereid in een game. Op een congres
‘Tijdens mijn studies kunst en cultuur
in een specifieke virtuele ruimte en
ontmoette ik Michael Bas, de CEO van
wetenschappen verkende ik games als
mensen binnen- of buitensloten.
Ranj Serious Games, waar ik stage
nieuw expressief middel. Hoe kan een
Gamedesigners willen wel een bepaald
mocht lopen. Daar deed ik onderzoek
game een verhaal vertellen? Hoe stimu-
gedrag stimuleren, maar de spelers
naar speelstijlen en zag het verband
leer je een emotie bij de speler? Zo
bepalen uiteindelijk zelf wat ze doen.
tussen de manier waarop mensen
onderzocht ik onder meer hoe spelers in
Spelers zijn zeer autonoom en eigen
spelen en de manier waarop mensen leren. Hier schreef ik mijn scriptie over. Na mijn afstuderen ben ik daar als gameonderzoeker in dienst gegaan. Hier deed ik verder onderzoek naar de leerwaarde van een Engelse taalgame. Het leek erop dat de vrijheid in de game en de interactie tussen spelers een positieve invloed hadden op de motivatie van scholieren om Engels te leren. Met dit in mijn achterhoofd ben ik een promotie traject begonnen aan de Fontys Hogeschool. Ik wilde een bijdrage leveren aan de ‘demystificatie’ van games als intrinsiek motiverend middel. Ik ontwikkelde verschillende games voor het onderwijs. Eén van deze games, Combinatorics, is uitgewerkt tot volledige game en getest door zo’n 150 studenten. Hieruit bleek dat een autonome spelervaring een positieve bijdrage leverde aan de interesse van studenten om te leren. Ik leerde ook dat de grootste waarde van de game lag in de gesprekken en speelsessies tússen de spelers en niet in de exercitie van het spel zelf.’
Wat kan deze manier van leren leerlingen opleveren? ‘Ik denk dat autonome games een bijdrage kunnen leveren aan het probleem oplossend vermogen van leerlingen. Leerlingen kunnen van trial and error leren. Als ze een fout maken, kunnen ze het overdoen en moeten ze zoeken naar een andere oplossing. Bovendien kan een game verschillende leerstijlen aanbieden waardoor een grotere groep leerlingen wordt aangesproken.’ Welke rol heeft de docent dan? ‘Tijdens mijn onderzoek merkte ik dat een ‘faciliterende’ docentenrol het best bij games in de klas past. Docenten creëren de ruimte waarin leerlingen vrij spelen en sturen bij waar nodig. Een game kan worden ingezet als additioneel lesmateriaal. Leerlingen kunnen het als huiswerk krijgen of in de klas spelen. Het is echter moeilijk om een goede autonome game te vinden voor het onderwijs. Het is belangrijk dat docenten zich goed laten informeren over de daadwerkelijke leerwaarde van een game.’ In je onderzoek beschrijf je gamen als herstructureringsproces. Wat bedoel je daarmee? ‘Het leek mij nuttiger om een spel te definiëren als een activiteit in plaats van een systeem met regels. Dat sluit aan bij definities van onder andere mediawetenschapper Copier (2007) en ontwikkelingspsychologen Jarvis, Brock
Foto: Human Touch Photography
& Brown (2008). Als we spelen, gaan we vrijwel altijd uit van een bestaande situatie (een doos blokken bijvoorbeeld) en veranderen de configuratie en positie
Je schrijft dat intrinsieke motivatie voor
Het onderwijs als één goed
(het bouwen met die blokken) om vervol-
leerlingen belangrijk is. Hoe kan een
ontworpen spel?
gens een nieuwe constructie te maken
game dat stimuleren?
‘Het is wellicht makkelijker om het
(een blokken toren). De herstructurerings
‘Dat is een beetje een kip en het ei-
onderwijs te laten voor wat het is.
waarde van games komt sterk naar
verhaal. Volgens onderzoekers Ryan &
Anders geef je het weer een nieuwe
voren in een game als Minecraft.
Deci kan iemands motivatie worden
begrenzing. Jongeren moeten gestimu-
Spelers halen de wereld uit elkaar om
vergroot als zij zich competent, autonoom
leerd worden zichzelf te ontwikkelen. Dit
een andere wereld te bouwen. Leren is
en verwant voelen in relatie tot de hande-
kan op zoveel verschillende manieren. Ik
het verzamelen van kennis, het creëren
ling. Een game kan deze drie behoeften
denk dat leerlingen en docenten dicht bij
van nieuwe perspectieven of benaderings
bevredigen. Hierdoor kunnen leerlingen
zichzelf moeten blijven. Als dat op
wijzen van een probleem. Als nieuwe
de externe regels en acties van het spel
speelse manier leren is, dan prima. Is
kennis zich aandraagt, dient het
eigen maken. Ze zijn het eens met de
dat strikt en sturend, dan ook goed.
bestaande netwerk geherstructureerd te
regels omdat deze een bijdrage leveren
Zolang het maar in het belang is van de
worden. Gamedesigners kunnen daarom
aan het behalen van bepaalde doelen en
leerling.’ <<
op zoek gaan naar de herstructureerbare
omdat de regels en acties de drie boven-
elementen in de leeromgeving.’
staande behoeftes bevredigen.’
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
23
EVALUATIE
Holmwood’s English Premium Breakthrough Basisschool en Engels leren, het blijft in veel gevallen een wat lastige combinatie. Niet iedere docent voelt zich comfortabel bij het aanleren van een andere taal. En toch is het verplicht. Daarom is het voor veel scholen een goed idee om een methode te kiezen die veel steun geeft met een leerlijn die vanaf groep 5 tot en met 8 in orde is. Holmwood’s Online Learning is van plan om het hele traject, vanaf groep 5 tot en met 6 vwo online te zetten. Op het moment van schrijven is alleen Pre-A1 en A1 gereed. In ieder geval genoeg om een kijkje te nemen in de wondere wereld van het internet Engels. Met een bijkomend voordeel voor de overwerkte docent: het programma kijkt zelf na. Besproken door: Gerard Koster, docent Engels
Doelgroep: bovenbouw basisschool, groep 6,7,8 Prijs voor scholen: tot 50 licenties € 39,50 per stuk, meer dan 50 licenties € 12,50 per stuk. Voor een gratis proefperiode van 2 maanden: www.methodeengels.nl Iedere docent Moderne Vreemde Talen weet het: om bedreven te raken in een taal is de les een belangrijk onderdeel, maar het is lang niet alles. Om een taal echt goed onder de knie te krijgen, is veelvuldige blootstelling aan de taal essentieel. Om die reden kiest Holmwood’s voor een concept waarbij leerlingen zowel in de klas als thuis met Engels bezig zijn. De docent ziet uiteraard in de klas wat kinderen presteren, maar kan ook binnen het programma een overzicht houden op wat leerlingen
INSTAPTOETS
thuis hebben gedaan. Zwakke leerlingen krijgen extra oefenstof
Leerlingen beginnen met het maken van een instaptoets. Dit
aangeboden, zodat zij ook op niveau kunnen komen.
zijn teksten in oplopende moeilijkheidsgraad, waarbij begrip van een korte tekst wordt getest. Hierdoor wordt de leerling op een bepaald niveau geplaatst. Dit kan zijn Discoverers, Explorers of Pioneers (Pre-A1), Breakthrough (A1) of Elementary (A2). De teksten zijn goed gekozen, lopen duidelijk op in moeilijkheidsgraad en kunnen een goede diagnose stellen. Iedere unit begint met een luistertekst, ondersteund door video. Ook kan de tekst nog gelezen worden door de leerlingen. Dit onderdeel vindt plaats op het smartboard, evenals de volgende Dialogue, een invullesje waarin leerlingen korte gesprekjes kunnen voeren. In de volgende onderdelen wordt voorzichtig begonnen met het aanleren van woorden en het testen van begrip. Iedere keer wordt een leerinput, zoals een geschreven of gesproken gesprekje, gevolgd door een aantal
24
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
vocabulaire-opdrachten en begripsvragen. De docent wordt
THUISWERKEN
hierbij goed ondersteund, want er is een heel duidelijk over-
Het thuiswerken van de leerling is een toegevoegde waarde
zicht met beschikbaar materiaal voor het smartboard, een
die bovendien makkelijk door de docent gecheckt kan worden.
groot aantal werkbladen en een overzicht van de vocabulaire
Belangrijk hierbij is het verwerven van vocabulaire. Dit wordt
die de leerling aan het eind van de unit moet beheersen. De
met name aangeboden door speechcards. Op de ene kant van
methode is communicatief, dus het zal niet verbazen dat
het kaartje staat het Engelse woord, op de andere kant een zin
vertalingen niet alleen worden gebruikt, maar dat de woorden
waarbij het in de context wordt geplaatst, een vertaling en een
in zinsverband worden uitgelegd. Ook worden woorden soms
tekening. Ook wordt de zin opgelezen. Alle leerstijlen worden
aangeleerd door de leerlingen tekeningen te laten maken.
hierbij dus aangesproken. Naast de vocabulaire zijn er invullesjes, luister- en leesoefeningen en er wordt voorzichtig
UITSTEKENDE BASIS
begonnen met het schrijven van zinnen. Alle onderdelen zien
Ervan uitgaande dat de methode bestemd is voor basisschool-
er goed verzorgd en aantrekkelijk uit en het lijkt me voor de
leerlingen van groep 5 - 8 en er vier levels zijn van Pre-A1 en
leerlingen heel leuk en motiverend om er zelfstandig mee aan
A1 is het niet vreemd om te concluderen dat het eerste niveau,
de slag te gaan. Een unit wordt afgesloten door middel van een
Discoverers, in groep 5 gebruikt kan worden. Voor dit niveau is
test. Hierbij krijgen leerlingen eerst een luistertest, daarna een
25 uur materiaal voor klassikaal gebruik aanwezig, alsmede 30
vrij simpele vocabulairetest, waarbij ze moeten kiezen uit vier
uur voor gebruik buiten de klas of in ieder geval buiten de
vertalingen voor het gegeven Engelse woord, een picture writing-
Engelse les. Er worden 280 nieuwe woorden aangeleerd. De
test, waarbij ze goed/fout-vragen moeten beantwoorden over
volgende niveaus lopen op naar 40 uur, zowel klassikaal als
een plaatje en een reading-test, waarbij vocabulaire vaak een
buiten de les. Uiteraard is het voor iedere school heel goed
grote rol speelt. Het laatste onderdeel is een sentence writing-
mogelijk om het aanbod aan te passen aan de mogelijkheden
gedeelte, waarbij woorden in de juiste volgorde moeten worden
binnen de school. Duidelijk is het in ieder geval dat deze
geplaatst. Daarna krijgen de leerlingen hun score te zien. Ook
methode de leerlingen een uitstekende basis biedt om te
hun leerkracht krijgt dit cijfer doorgegeven.
beginnen met het aanbod op de middelbare school. De aan geboden onderwerpen zijn redelijk standaard, zoals sport,
MOTIVATIE
muziek, geld en mode. En ook de aangeboden vaardigheden,
Holmwood’s biedt met deze methode een prachtige mogelijk-
zoals jezelf voorstellen, wat over jezelf vertellen of de weg
heid aan scholen die hun Engelse onderwijs nog niet helemaal
vragen zijn niet heel origineel. Maar het zijn wel die zinnetjes
op poten hebben gezet. Het zorgt ervoor dat ook docenten die
die goed gebruikt kunnen worden als kinderen een keer naar
niet zo zeker zijn van hun eigen vaardigheden volledig bij de
het buitenland gaan. Alle vaardigheden komen goed in beeld,
hand worden genomen en moeiteloos de stof aan kunnen
er wordt veel geluisterd naar Engelssprekende mensen, er
bieden. Een mooie afwisseling van verschillende vaardigheden
wordt veel onderling gesproken door de conversatieoefeningen
en activiteiten, waardoor leerlingen ongetwijfeld gemotiveerd
en er wordt gelezen en geschreven op verschillende manieren.
zullen raken om ook thuis aan de slag te gaan. <<
Bovendien zijn er voor de snelle leerlingen een (niet al te groot) aantal extra oefeningen, waarin extra video’s en teksten worden aangeboden.
REACTIE UITGEVER ‘We zijn blij met deze positieve review van English Premium. In de review wordt terecht gesuggereerd dat English Premium geschikt is voor leerkrachten die moeite hebben met Engels, maar de methode is zeker ook ontwikkeld voor scholen die het beste uit hun leerlingen willen halen. Sinds deze review geschreven is, is er ook een niveau voor beginners toe gevoegd, evenals ERK-niveau A2. Hierdoor is de methode geschikt voor zowel het basisonderwijs als de onderbouw van het voortgezet onderwijs.’ Mark Holmwood
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
25
LESIDEE VOOR HET BASISONDERWIJS
De weg kennen in het verkeer Nu de scholen weer zijn begonnen, wordt het druk op straat. Hoe laveert jouw klas door het drukke verkeer? En wat weten ze eigenlijk van verkeersregels en vervoersmiddelen? Door Suzanne de Boer
De weg naar school leggen leerlingen bijna dagelijks af, die
UITVINDING ALLER TIJDEN
kunnen ze dromen. Maar is dat ook echt zo? Laat leerlingen
De fiets wordt veel gebruikt, maar wat voor vervoersmiddelen
eens uit hun hoofd de route van huis naar school tekenen.
zijn er nog meer? Trams, treinen, auto’s… En wat hebben deze
Welke straten steken ze over? En hoe doen ze dat? Kijken ze
gemeen? Juist, ze lopen allemaal op rolletjes! Zelfs het grootste
goed naar links, naar rechts en dan nog even naar links? Als
vliegtuig heeft wielen. De uitvinding van het wiel is dan ook een
ze bij een druk punt komen, staat daar dan een stoplicht? En
geweldige vondst geweest. En dat al een paar duizend jaar
hoe kan iemand met kleurenblindheid eigenlijk zien wanneer
geleden, namelijk rond 3500 voor Christus.
hij mag oversteken? En een blinde? Welke verkeersborden
Op nl.wikipedia.org/wiki/Wiel_(voortbeweging) lees je er van
komen ze onderweg tegen? En wat betekenen die eigenlijk?
alles over. Inmiddels zijn er eenwielers, tweewielers en vervoers-
Op www.verkeersbordenoverzicht.nl staan de meeste borden
middelen met heel veel wielen, denk maar eens aan trucks.
die in Nederland worden gebruikt met hun betekenis. Laat
Weten je leerlingen waarom die zo veel wielen hebben? En
elke leerling ook een verkeersbord tekenen dat hij op weg
waarom tractorbanden bijvoorbeeld zo groot zijn? En de wieltjes
naar school tegenkomt en hang ze op in de klas. Help de
van een vliegtuig juist zo klein? Er zijn ook bijzondere vervoers-
leerlingen verder met de verkeersregels voor voetgangers en
middelen als de Gouden Koets. Daar rijden de koning en de
fietsers via www.wegwijsinhetverkeer.nl/index.php?id=50
koningin maar één dag per jaar in, namelijk op Prinsjesdag, de
en neem de hele klas mee op een verkeersexcursie door
derde dinsdag in september, die dit jaar valt op 15 september.
de buurt.
Er staan veel mensen langs de route die de koets dan door Den Haag van Paleis Noordeinde naar het Binnenhof aflegt. Niet
VEILIG NAAR SCHOOL
alleen om naar het koningspaar te zwaaien, maar ook omdat de
De weg naar school kunnen leerlingen te voet, met de fiets
koets zo mooi is. Want is hij echt van goud? En wanneer is hij
of met hun ouders in de auto afleggen. Hoe doen ze dat?
eigenlijk gebouwd? De korte antwoorden op deze vragen zijn nee
Wat vinden ze het prettigst en waarom? Voelen ze zich
en 1898, maar uitgebreidere en dus veel leukere antwoorden
veilig onderweg of zijn er punten die ze liever anders zou-
vind je op www.koninklijkhuis.nl/encyclopedie/organisatie/
den zien? Die hoge heg die hun zicht belemmert, dat hele
staldepartement/gouden-koets
drukke kruispunt… Weten ze wanneer hun fietslampje moet
Kunnen je leerlingen meer bijzondere vervoersmiddelen beden-
branden? Doen ze nog meer om op te vallen in het ver-
ken? En zijn er ook vervoersmiddelen zonder wielen? Zeker,
keer? En zo niet, zouden ze nog meer kunnen doen?
denk maar aan een boot, een kabelbaan, een slee en een raket.
Veilig Verkeer Nederland heeft allerlei lespakketten voor
Twee astronauten staan zelfs al te trappelen om aan boord te
de basisschool ontwikkeld. Daar zit zeker iets bij dat
gaan, want op 2 september zullen zij door de NASA richting
interessant is voor jouw klas.
het internationale ruimtestation gelanceerd worden.
Kijk op vvn.nl/wat-we-doen/op-de-basisschool
www.nasa.gov/launchschedule Maar de ruimte, daar kun je weer een heel andere les rond samenstellen! <<
Dit lesidee voor het basisonderwijs kun je ook downloaden op www.computersopschool.nl. Handig want de linkjes zijn dan direct klikbaar.
26
COS JAARGANG 33 NUMMER 1 – 2015
Maak uw groep spelenderwijs slimmer Ambrasoft Rekenen & Taal is de ideale aanvulling op uw lesaanbod. De adaptieve oefensoftware is methodeonafhankelijk en wordt gebruikt door bijna 5.000 scholen. Uw leerlingen hebben thuis ook gratis toegang. Probeer Ambrasoft Rekenen & Taal nu de eerste 3 maanden gratis! Ga naar ambrasoft.nl/school
Nieuw dit schooljaar â&#x20AC;˘ Rekenmodules nu tabletproof â&#x20AC;˘ Rekenen Extra voor groep 7 en 8
Ambrasoft is onderdeel van Noordhoff Uitgevers
Leren wordt spelen
Projectors
Zó houdt u iedereen bij de les Met de krachtige Casio Ultra Short-throw projector Dankzij de Ultra Short-throw projector van Casio, verandert u elke les in een multimedia beleving. Deze functionele en veelzijdige projector, met extreem duurzame lichtbron, levert u niet alleen substantiële besparingen op maar biedt u tevens dé ideale visuele ondersteuning voor uw digitale bord. Of u nu met interactieve media aan de slag wilt, met een visuele presentatie of een film wilt laten zien: met de Ultra Short-throw projector van Casio houdt u iedereen moeiteloos bij de les.
CASIO XJ-UT310WN | € 1.699,- exclusief BTW.
Duurzaam energie- en kostenbesparend • 3.100 Lumen Laser / Led lichtbron. • 20.000 Branduren zonder vervanging lamp. • Lichtbrongarantie van 5 jaar of 10.000 uur. • Milieuvriendelijke kwikvrije lichtbron.
• Snel aan- en uitschakelen en geen afkoeltijd. • Geschikt voor digitale interactieve borden. • Ondersteund door iOS en Android Apps. • De beste vervanging van uw oude projector.
Voor meer informatie over de nieuwste CASIO projectors: www.casio-projectors.nl Casio Benelux B.V., Prof. W.H. Keesomlaan 6E, 1183 DJ Amstelveen, tel. 020 - 545 10 70