w w w . c o m p u t e r s o p s c h o o l . n l
Virtueel op reis met het
MEDIA PASPOORT
Gesproken lesboeken op de smartphone
Stap voor stap leren werken met Google Drive Meester Sander: ‘Met de iPad ligt de wereld aan hun voeten!’
NOODKLOK OVER SLECHT INTERNET BASISSCHOLEN Jaargang 33 | Nummer 2 | Oktober 2015
5
Interessante twitterberichten geselecteerd
tweetscoop André Slegers & Michelle Clement | KEii info@keii.nl | @keiionder wijs
4
Koen Vandenhoudt @KoenVandenhoudt 11-09-15 11:41 Ik downloadde 19 praktijkvoorbeelden over gepersonaliseerd leren realiseren met tablets. @PXLEducation #tablio bit.ly/1JZPZY8
6
CodeWeekNL @CodeWeekNL 11-09-15 10:23 Maar liefst 8 pagina’s #Codeweek bomvol tips om in de klas aan de slag te gaan met #programmeren! twitter.com/ prima_online/s…
Kennisnet @kennisnet 10-09-15 14:12 Zo maak je als school afspraken met leveranciers en uitgevers over uitwisseling van leerlinggegevens. #privacy kn.nu/jbc5m
Compleet Onderwijs @CompltOnderwijs 11-09-15 10:46 Google Apps in de klas: zo werkt dat! ow.ly/33Z1yx
Kees van Overveld @KvOverveld 11-09-15 10:43 Leefbaar wil in Rdam familieklas bij ernstige gedragsproblemen. ad.nl/ad/nl/1038/Rot… #interessant Zie ook familieklas.nl/index.html
8
onderwijs @onderwijs 11-09-15 10:10 Een selectie artikelen voor starters in het onderwijs: ow.ly/RYonY #onderwijs
Social Media Wijs @SocialMediaWijs 11-09-15 10:01 Afleveringen Medialogica speciaal bewerkt voor middelbaar onderwijs, inclusief lesbrief via @Mediawijzer ow.ly/S4tTB
Volg ook @ Cosonline op t wit ter
22
COS COS JAARGANG JAARGANG 3333 NUMMER NUMMER 2 02 – 2015 – 2015
10 14
Inhoud 4 Bits & Bites
Grappige, nuttige of slimme snufjes
18
5 Sn@ppen!
22
Handige, educatieve apps gespot
6 Slecht internet basisscholen PO-Raad luidt de noodklok
8 Virtueel op reis Met het Media Paspoort
10 Diep in de nacht
24
Daar is een hoop te beleven!
14 Meester Sander:
‘Met de iPad ligt de wereld aan hun voeten!’
18 How to... Werken met Google Drive
Documenten online en in de cloud opslaan
22 Bevlogen denkers over ict
COS legt de visie van specialisten naast elkaar
24 LEX
Gesproken boeken op de smartphone
26 Codeweek 2015
26
Doe ook mee!
Colofon COS is een onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict. Het is een uitgave van EDG Media en verschijnt 10x per jaar.
COS twittert @cosonline
Uitgever: Erik Trimp Assistent-uitgever/coördinator Vanessa Pelle, vpelle@edg.nl Medewerkers Suzanne de Boer, Brigitte Bloem, Henk Botter, Mandy de Bruijn, Harry Dubois, Mariska van der Hulst, Gerard Koster, Erik Ouwerkerk, André Slegers, Malini Witlox Evaluatiecoördinatie Hans Moot (hans.moot@edg.nl) Contact redactie cos@edg.nl
Redactiesecretariaat EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht www.computersopschool.nl Vormgeving Tom Venema Eindcorrectie Jannie Kroes Druk PreVision, Eindhoven Abonnementenadministratie EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht telefoon: (030) 241 70 20 fax: (030) 241 06 71 e-mail: cos@edg.nl
Advertentieverkoop Mark Hutzezon Telefoon: (030) 241 70 25 E-mail: mhutzezon@edg.nl Abonnementsprijs 2015 Nederland: € 46,50; België en Luxemburg: € 51,50; overig: € 80. Een abonnement kan elke maand ingaan en heeft de duur van minimaal een jaar. Opzeggen kan per e-mail of per brief tot uiterlijk een maand voor het einde van de abonnementsperiode. Een proefof verzamelabonnement bestellen? Bel (030) 241 70 20 of kijk op www.computersopschool.nl
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle webadressen in dit nummer vindt u ook op: www.computersopschool.nl
Grappige, nuttige of slimme snufjes die op het bureau van COS belanden. Suggesties? Mail cos@edg.nl Onder redactie van Harry Dubois
Horloge van Huawei De Chinese producent Huawei komt ook met een eigen klokje, de Huawei Watch. Dit horloge draait op Android Wear, het besturings-
Games in de klas
systeem van Android dat
We kennen allemaal het bordspel Schaken dat in het basisonderwijs nog
speciaal geschikt is voor
wel eens door leerlingen wordt gespeeld in de klas. Wij als ‘opvoeders’
slimme horloges. Groot
weten dat strategiespelletjes het denken stimuleren en dus didactisch
verschil met bijvoorbeeld
verantwoord zijn. Er zijn veel meer leuke spelletjes te krijgen, die nu
het horloge van Apple is
nog niet zo bekend zijn in Nederland. Zo vond ik een opsomming van
dat het lijkt op een
dit soort spelletjes in een online artikel waar onder andere het kaartspel
traditioneel horloge, met
Swish genoemd werd. Swish kan met meerdere personen gespeeld
wijzers en een chrono-
worden, maar ook alleen. De kaarten zijn transparant en de bedoeling
meter. Vanzelfsprekend
is kaarten te matchen op kleur. Bekijk op de website de video’s, dan
werkt deze watch samen
wordt alles snel duidelijk (www.thinkfun.com/swish). Een ander spel
met devices waarop Android
in het artikel is Quoridor. Hier gaat het om het bouwen van corridors
werkt, maar ook iOS wordt
en komt het veel aan op tactiek en strategisch inzicht. Quoridor is
ondersteund. De resolutie is
in Nederland te krijgen, Swish heb ik niet op een Nederlandse
400 x 400 pixels en hij zal rond
website kunnen vinden. Het gehele artikel is hier te lezen:
de 400 euro gaan kosten.
http://bit.ly/spelletjes_in_de_klas
Kijk jij nog televisie?
Opvolger van de Flip
Dan heeft Philips wellicht iets moois. Philips ontwikkelde al
Helaas bestaat ie niet meer, de Flip Camera,
Ambilight, kleuren die achter de tv geprojecteerd worden en waardoor
maar voor het onderwijs was het een ideaal
het lijkt alsof je naar een veel groter scherm kijkt. Philips gaat verder
apparaat. Met de Flip kon je in HD-formaat
met die ontwikkeling en projecteert nu niet alleen kleuren, maar
video opnemen. Het filmpje was eenvoudig
ook gedeeltelijk de beelden die op de tv te zien zijn op de muur.
via de USB-aansluiting te importeren in de
Het is dan ook geen klein schermpje (65 inch) en de prijs is ook
speciale Flip-software, die bovendien ook
niet laag, 5000 euro. De verwachting is dat het kijkkastje eind van
nog eens op de camera werd meegeleverd.
dit jaar te bestellen is.
De Flip Camera is alleen nog te krijgen via Marktplaats. Ricoh komt nu met een videocamera die full HD kan opnemen. Dat is op zich niet zo bijzonder, maar deze camera kan ook nog eens opnemen met een beeldhoek van 360 graden. Het is, net als de Flip, een klein en slim apparaatje, boordevol techniek. Je kunt er 25 minuten aan één stuk mee filmen en er zit 8GB-opslag in. Eenmaal opgenomen, kun je je filmpje direct posten op YouTube, maar ook op de speciale website van Google Street View, die onlangs compleet is vernieuwd. De site is een bezoekje waard en levert mooie beelden op die goed bruikbaar zijn in de les.
4
www.google.nl/intl/nl/maps/streetview. COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
Sn@ppen! Handige, educatieve apps gespot door @keiionderwijs
Coosi Box Een grappige app die kinderen de mogelijkheid biedt om eigen tekeningen te maken die vervolgens onderdeel kunnen worden van diverse animaties. Leuk om jonge kinderen hun creativiteit te laten gebruiken om een eigen personage of figuur te creëren. Vervolgens kunnen ze de animaties bekijken waarin hun eigen figuur ‘tot leven’ komt. De creaties worden automatisch gedeeld in de app met andere gebruikers. Het is mogelijk om de filmpjes van anderen een hartje te geven. Hierdoor kan de app ook gebruikt worden als aanleiding om een gesprek over mediawijsheid te voeren. Hoe voelt
Make it for teachers and school
dat om iets te beoordelen of als iemand jouw creatie voorziet van een hartje? Kun je zomaar alles tekenen en er op zetten, wat vind je daarvan? Alleen het tekenen en het maken van de animaties levert al veel plezier op. Coosie Box is gratis en verkrijgbaar in Apple Store en in Google Play.
Pictoplanner Zelf zicht hebben op de dagplanning is voor kinderen in het
Een prachtige app met veel mogelijkheden om je eigen
speciaal onderwijs, maar ook voor leerlingen van het basisonderwijs
oefeningen en spelletjes samen te stellen. Je kunt
soms lastig. Voor deze groep biedt de Pictoplanner een praktisch hulpmiddel.
kiezen uit acht verschillende interactieve sjablonen om
Nadat je een account hebt aangemaakt, kun je een persoonlijke planning
je oefening samen te stellen. Zo kun je kiezen voor een
maken. De gebruiker kan zien wat er komen gaat en wat er van hem
sleepoefening, rubriceren, memory, kleuren, een zoek-
verwacht gaat worden. Het is mogelijk om gebruik te maken van de
plaatje en quiz- en meerkeuzevragen. Je eigen lesinhoud
sclera picto’s, maar ook eigen pictogrammen en foto’s kunnen worden
kun je makkelijk maken door plaatjes, tekst of
ingevoerd. Dit kan zowel vanuit de app als via een website. Zodra er
gesproken taal toe te voegen. Er is ook een uitgebreide
verbinding is met
bibliotheek van plaatjes die je kunt gebruiken. In het
het internet worden
begin kost het je misschien wat tijd, maar door de
de planningen
handige 10-stappen instructie die je in de app vindt,
gesynchroniseerd.
word je goed op weg geholpen. Als je een les hebt
Op het moment van
gemaakt, kun je deze laten spelen door kinderen op
schrijven was de app
een iPad, maar ook is het makkelijk om deze via e-mail
gratis verkrijgbaar in
te delen waardoor je op alle computers het door jou
de App Store. Het is
gemaakte spel kunt spelen. De app is nog niet in het
ook mogelijk om een
Nederlands vertaald, maar doordat je je eigen teksten
login voor instellingen
toe kunt voegen, kun je gewoon Nederlandstalige
te verkrijgen.
oefeningen maken. Echt de moeite waard om even te bekijken. De app is gratis verkrijgbaar in de App Store.
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
5
Noodklok over slecht internet basisscholen De PO-Raad luidt de noodklok over het gebrek aan snel internet op basisscholen. 59 procent van de basisscholen is momenteel niet aangesloten op het glasvezelnet. Alle scholen zouden in 2018 een snelle internetverbinding moeten hebben, omdat dan alle leerlingen van groep 8 een digitale eindtoets krijgen, zo waarschuwt de raad. Door Malini Witlox
‘Naar schatting krijgen anders 900.000 leerlingen in de nabije
blijkt uit de Vier in balans-monitor van
toekomst geen modern onderwijs meer’, zegt de PO-Raad.
Kennisnet. Martine: ‘We hebben laten onder-
‘Voor enkele honderden scholen in het primair onderwijs is een
zoeken hoe ver scholen van het aansluitpunt
gebrek aan internet nu al een probleem.’ Op de cijfers is wel
op glasvezelnet liggen. 2.300 scholen liggen
iets af te dingen. Het is namelijk niet bekend welke scholen bij
op 25 tot 500 meter afstand, 1.600 scholen
die 59 procent zitten. Zijn dat grote of kleine scholen? Martine
op meer dan 500 meter. De graafkosten
Kramer, manager Strategie en Externe betrekkingen bij
bedragen 30 euro per meter. Als je als
Kennisnet: ‘We hebben de cijfers gekregen van de kabelmaat-
school een afstand van 500 meter moet
schappijen en glasvezelmaatschappijen. Maar we weten dat
overbruggen, gaat het dus al snel om
het zeker niet alleen kleine scholen zijn die met dit probleem
15.000 euro.’ Momenteel voldoet
te maken hebben. Zelfs bij grote scholen van meer dan 500
het kabelinternet vaak nog wel,
leerlingen is in de helft van de gevallen geen glasvezel
maar Kramer vreest voor
beschikbaar.’
de momenten dat alle leerlingen bezig zijn
AFSTAND
op hun tablet,
Waar in 2007 in het primair onderwijs 15 procent van het
laptop of desktop.
lesmateriaal digitaal beschikbaar was, is dat nu 25 procent,
‘Een gemiddelde basisschool heeft al snel 200 leerlingen. Dan loopt het hele
IN CIJFERS!
internet vast. Op middelbare
41 procent van de basisscholen (3.075) heeft toegang tot glasvezel. Dat
scholen is het overigens beter
wil zeggen dat tot aan de meterkast is geregeld dat scholen internet via
geregeld, maar die liggen vaak ook
glasvezel kúnnen aansluiten. Dat wil niet zeggen dat die 41 procent dat
centraler. Ieder dorp heeft een eigen
ook daadwerkelijk heeft gedaan.
basisschool.’ Basisscholen waarbij het
59 procent van de basisscholen (4.425) heeft geen toegang tot glasvezel
wel goed is geregeld, hebben vaak de
en daardoor geen toekomstvaste, snelle en optimale verbinding. Het is
financiële steun van hun gemeente of
onzeker of scholen hiermee na 2017 nog wel mee uit de voeten kunnen.
betalen het (deels) zelf.
Op dit moment heeft 90 tot 95 procent van de
‘We kennen voorbeelden waar lokale
scholen toegang tot kabel. 5 tot 10 procent,
overheden, bedrijven en scholen glasvezel
ofwel 375 tot 750 scholen, heeft die toegang
hebben aangelegd op eigen kosten, omdat
niet. Voor hen is het geen toegang hebben
ze het belangrijk vinden voor de ontwikke-
tot internet een direct probleem. Zij moeten
ling van de leerlingen. Op het platteland is
via de telefoonlijn internetten.
het vaak zelfs beter geregeld dan in de Randstad. Maar sommige scholen moeten het zelfs nog doen met een inbelverbinding.’
6
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
GEAVANCEERDE ACCESPOINTS
Regionaal zijn er flinke verschillen. Zo is het in Flevoland het beste
Met goed internet ben je er als school overigens nog niet.
geregeld, gevolgd door Drenthe. Terwijl je in de Randstad beter zou
Momenteel bestaat 60 procent van de devices in het basis
verwachten, heeft in Utrecht slechts 31 procent van de scholen
onderwijs nog uit een laptop en een desktop. Kennisnet ver-
beschikking over glasvezel. In Noord-Holland is dat 30 procent.
wacht dat de desktop snel gaat verdwijnen uit het schoolbeeld. Laptop, smartphone en tablet worden steeds populairder.
Drenthe
65%
17%
Volgens de Vier in balans-monitor heeft 59 procent van de
Flevoland
68%
26%
6%
scholen een dekkend wifi-netwerk, terwijl 21 procent van de
Friesland
28%
30%
42%
scholen wifi op de meeste plaatsen beschikbaar heeft.
Gelderland
28%
39%
32%
Kramer: ‘13 procent heeft het op sommige plekken, 3 procent
Groningen
heeft het niet voor leerlingen en wel voor personeel en 4
Limburg
18%
62%
11%
27%
63%
23%
14%
procent heeft helemaal geen wifi.’ Naar schatting maakt
Noord-Brabant
42%
31%
28%
een derde tot de helft van de scholen voor wifi gebruik van
Noord-Holland
30%
44%
26% 24%
professionele apparatuur. Dat wil zeggen geavanceerde en
Overijssel
55%
21%
beheersbare accespoints en een wifi-netwerk gebaseerd op
Utrecht
31%
56%
13%
industriestandaarden. De rest maakt gebruik van consumenten-
Zeeland
56%
21%
23%
producten. ‘Soms gaat het om producten die ouders of docenten
Zuid-Holland
38%
43%
18%
bij de Mediamarkt hebben gekocht. Serieus internetgebruik stelt ook eisen aan deze voorzieningen.’
Eerste rij: percentage scholen dat toegang heeft tot een toekomstvaste, snelle en optimale verbinding. Tweede rij: percentage scholen dat nog geen toegang heeft maar dit wel voor een aanvaardbare prijs kan realiseren, bijvoorbeeld door samen te werken met andere scholen/instanties (afstand 25-500 meter). Derde rij: percentage scholen dat geen toegang heeft tot een toekomstvaste, snelle en optimale verbinding en waarvoor het vrijwel onmogelijk is om dit voor een aanvaardbare prijs te realiseren (afstand meer dan 500 meter). Bron: Doorbraakproject Onderwijs en ICT, juli 2015
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
7
Virtueel op reis met het Media Paspoort De Nationale Academie voor Media & Maatschappij komt deze maand met een Nationaal Media Paspoort voor kinderen van groep 1 tot en met 8. Ieder schooljaar krijgen de leerlingen zeven lessen over media waarbij het niet alleen gaat om kennisoverdracht, maar ook om emotie, motivatie en strategie. Volgens de initiatiefnemers hebben 656 scholen zich ingeschreven voor het gratis lesprogramma. Door Malini Witlox Sexting, kinderen die via social media afspraakjes
ENGE SPINNEN EN LIEVE HONDEN
maken met volwassenen, kinderen die naaktfoto’s
Naast individuele opdrachten bevat het pro-
posten. We hebben het de laatste jaren vaak
gramma ook klassikale opdrachten. De leerlingen
voorbij zien komen. Programma’s om kinderen
krijgen bijvoorbeeld verschillende foto’s te zien,
bewust te maken van hun gedrag op internet,
van een schattige hond en van een enge spin.
hebben dit helaas nog geen halt kunnen toeroepen.
In groepsgesprekken bespreken ze wat die
‘Dat komt omdat het bij die programma’s alleen om
beelden met hen doen. Zo kunnen de leerlingen
kennisoverdracht gaat, niet om de mediabeleving
van elkaar leren. ‘Wat post je wel op Facebook
of om media-instinct’, meent Academie-directeur
en wat niet? We willen dat ze hun eigen grens
Liesbeth Hop.
voelen en leren luisteren naar hun intuïtie. We
‘Kinderen blijken in de praktijk best goed met de
willen de kinderen niet betuttelen. We geven
techniek om te gaan, maar op gebied van sociaal-
8
ze informatie en helpen ze bij emotieregulatie.
emotionele ontwikkeling moeten we ze helpen.’ Het Media
We belichten bovendien ook de leuke kanten van media.’
Paspoort zou een toevoeging zijn ten opzichte van bekende
Het lesmateriaal is tot stand gekomen door samen te werken
mediawijsheidprogramma’s als het Diploma Veilig Internet en
met leerlingen, daar zijn ook filmpjes bij gemaakt. De video’s
Media Masters. ‘Het is de eerste keer dat er een doorlopende
komen later op de website te staan. Kabelprovider Ziggo was
leerlijn is ontwikkeld voor alle schooljaren, dus ook voor heel
bij de ontwikkeling van het programma betrokken, maar is
jonge kinderen vanaf groep 1. Dat is nodig omdat kinderen
sinds juli geen partner meer. Volgens Liesbeth heeft dat te
steeds jonger zonder toezicht van volwassenen met media
maken met het samengaan van Ziggo en UPC en andere
bezig zijn. Denk aan de tablets en de smartphones. Daarnaast
prioriteiten. Eerder was er op de samenwerking met Ziggo veel
richten die andere programma’s zich allemaal op de overdracht
kritiek, het is immers een beursgenoteerd bedrijf dat zoveel
van cognitieve kennis, op werking van media en op wat fout en
mogelijk zenderpakketten en internetabonnementen wil verkopen.
goed is. Wij gaan verder en hebben naast ‘weten’ ook ‘voelen’,
Liesbeth: ‘Die kritiek heeft niets te maken met de beëindiging
‘willen’ en ‘doen’ toegevoegd.’
van de samenwerking. Bovendien kan het bedrijfsleven een
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
heel nuttige bijdrage leveren aan dit soort programma’s terwijl
4: Houd de klok in de gaten. 5: Maak goede keuzes.
je je onafhankelijkheid bewaart. We zijn bij de ontwikkeling van
6: Bescherm je privacy.7: Zorg voor je eigen veiligheid.
het Media Paspoort geholpen door de Radboud Universiteit
Liesbeth: ‘Leerkrachten krijgen voor iedere les een handleiding
Nijmegen. Later zijn ook de universiteiten van Tilburg,
en er worden voor elke les instructievideo’s aangeboden. ‘In
Rotterdam en Gent ingestapt. En inmiddels ook de Universiteit
groep 4 krijgen de kinderen voor de eerste keer met strategie te
van Amsterdam, de Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit
maken, we noemen het dan nog niet zo. Ze krijgen vragen
Amsterdam. In ons programma zitten onder meer elementen
voorgelegd. Bijvoorbeeld: wat kun je doen om te zorgen dat niet
uit de communicatiewetenschappen, ontwikkelingspsychologie
iedereen zomaar jouw persoonlijke gegevens krijgt? In essentie
en sociologie. De wetenschappers van de
is dat een strategische vraag. Er zitten
verschillende universiteiten zitten in de
meerkeuzeantwoorden bij. Ze kunnen
door ons opgerichte Wetenschappelijke
bijvoorbeeld een sticker op de computer
Raad die de effectivitet van het Paspoort
plakken, die ze waarschuwt tegen het geven
meet via een doorlopende monitor. Die
van persoonlijke data. Die optie komt dan
wetenschappers zouden dat nooit doen
terug in de antwoorden. Maar de leerlingen
als er commerciële invloed was.’
wordt niets opgelegd. Ieder kind denkt en voelt anders. Misschien hebben sommige
THEMAREIS
leerlingen er geen moeite mee om gegevens
Kinderen gaan tijdens het programma
te versturen over het internet.’ Eind september
virtueel op reis en ontvangen offline en
zijn de eerste leerlingen gestart met de
online opdrachten die zowel digitaal als
lessen. Er komen algemene lessen in groep
klassikaal worden aangeboden. Ze krijgen
1 tot en met 4 en extra lessen in groep 5.
per les een actieboekje (dubbelgevouwen A4) waar virtueel
‘Vanaf daar gaan we ieder jaar een klas hoger. In groep 8 krijgen
lesmateraal bijhoort. In het Media Paspoort houden de kinderen
de kinderen trouwens geen les, ze zijn dan minimediacoach en
zelf bij waar ze allemaal geweest zijn. De leerkracht kan dit
helpen uiteindelijk de andere klassen bij de ontwikkeling van
aftekenen na het afronden van één van de ‘reizen’. De zeven
mediaprojecten.’ <<
jaarlijkse lessen zijn opgebouwd rond zeven thema’s. 1: Weet wat je ziet. 2: Bewaak je identiteit. 3: Wat je geeft, krijg je terug.
www.nationaalmediapaspoort.nl
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
9
LESIDEE VOOR HET VOORTGEZET ONDERWIJS
Diep in de nacht Heb je ’s nachts weleens op een stikdonkere camping naar de sterren gekeken? Dat lukt in Nederland bijna niet vanwege de lichtvervuiling. Eind oktober gaat de wintertijd in en is het de hele avond weer donker. En daar is een hoop te beleven! Door Henk Botter foto’s ESA/NASA
WINTERTIJD In de nacht van zaterdag 24 oktober naar zondag 25 oktober wordt de tijd weer verzet. Een handig ezelsbruggetje daarvoor is: in het voorjaar gaat de klok een uur vooruit. In de herfst heb je dus een nacht die een uur langer duurt. Volgens het KNMI is de wintertijd eigenlijk de gewone tijd: http://bit.ly/1EkAuwx. Op 16 mei 1940, Nederland was net door de Duitsers bezet, kreeg Nederland de Midden-Europese tijd. Daardoor heeft tegen woordig heel West-Europa dezelfde tijd. Als je verder naar het westen met de zon mee reist, wordt het een uur vroeger. Vandaar dat het in Engeland en Portugal een uur vroeger is dan bij ons. Als je naar het oosten reist, reis je van de zon af. In Finland is het daarom een uur later dan bij ons. Op www.dewereldklok.nl kun je op een kaart precies zien hoe laat
nachthemel met licht ‘vervuild’ is. Op www.platformlichthinder.nl
het overal is. In een Schooltv-filmpje wordt duidelijk uitgelegd
kun je er meer over lezen. Om meer aandacht te krijgen voor
hoe dat zit met de tijdzones, de stand van de zon en de
deze lichtvervuiling wordt de Nacht van de Nacht georgani-
seizoenen: http://bit.ly/1NJqTl6. Ga je met het vliegtuig een
seerd: ‘Laat het donker donker en ontdek hoe mooi de nacht is
verre reis maken, bijvoorbeeld naar Australië, dan passeer je
tijdens de Nacht van de Nacht.’ De Nacht van de Nacht is een
verschillende tijdzones. Op een gegeven moment weet je
jaarlijks evenement georganiseerd door de Natuur- en
lichaam niet meer hoe laat het eigenlijk is. Op een vliegveld
Milieufederaties. Dit jaar wordt de Nacht van de Nacht voor de
kan het zes uur ’s avonds zijn, maar je lichaam zegt dat het 12
elfde keer georganiseerd op zaterdag 24 oktober 2015. Via de
uur ’s nachts is. Je krijgt dan last van een jetlag. In een ander
menuknop Activiteiten kun je inzoomen op de kaart van
filmpje van Schooltv wordt uitgelegd wat een jetlag precies is:
Nederland en zien welke activiteiten er worden georganiseerd.
http://bit.ly/1MPQJDs.
Zo kun je op Terschelling een huifkartocht maken met een sterrenkundige. Je kunt op ontdekking in het Amsterdamse
NACHT VAN DE NACHT
Bos, bij Terneuzen kun je een nachtvaartocht maken en ver-
Richting 21 december worden de nachten steeds langer in
schillende sterrenwachten zijn geopend. Om ervoor te zorgen
Nederland, maar is het dan ook donkerder? Als je naar
dat Nederland echt donkerder wordt, nemen verschillende
www.nachtvandenacht.nl gaat, zie je foto’s waarop te zien is
gemeenten en bedrijven maatregelen. Je kunt dat zien via
dat er veel licht is ’s nachts. Dat is lichtvervuiling. Als je op
www.nachtvandenacht.nl/licht-uit-bij/. Ook is er lesmateriaal op
de site klikt op Lichtvervuiling, kun je lezen dat 99 procent van
de site te vinden: www.nachtvandenacht.nl/bibliotheek/lesmateriaal/
de bevolking in Europa en Amerika leeft in gebieden waar de
met een verhaal, een gedicht en twee films.
Dit lesidee voor het voortgezet onderwijs kun je ook downloaden op www.computersopschool.nl. Handig want de linkjes zijn dan direct klikbaar.
10
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
hele Randstad goed zichtbaar vanuit de ruimte. GrootBrittannië en Ierland stralen ’s nachts zoveel licht de ruimte in dat je de landen aan hun vormen makkelijk kunt herkennen: https://flic.kr/p/buS19d.
STERRENHEMEL Als je buiten in het donker naar de sterrenhemel kijkt, kun je meestal wel de Grote Beer herkennen aan de steelpanvorm. Op hemel.waarnemen.com kun je allerlei sterrenbeelden tot in detail bekijken. Via http://bit.ly/1MPQJDs kun je Ursa Maior bekijken. De mooiste foto’s van de sterrenhemel zijn gemaakt door de ruimtetelescoop Hubble. Op de site www.spacetelescope.org kun je de prachtigste sterrenstelsels zien. Wat dacht je van http://bit.ly/1IhPasv? Op de site is nog veel meer fraais te zien. Het is onvoorstelbaar hoever deze sterren bij de aarde vandaan zijn en hoe scherp ze zijn gefotografeerd!
ASTROLOGIE Bij het kijken naar de sterren kun je ook denken aan mensen die zich bezighouden met horoscopen. Wikipedia zegt het zo: ‘Astrologie, astromantie of sterrenwichelarij is een verzamelnaam voor ideeën over het verband tussen het lot van mensen en gebeurtenissen op aarde en de stand van de hemellichamen.’ Neem eens een kijkje op www.horoscoop.nl, www.astroangels.nl/horoscopen, www.elle.nl/horoscoop en bijvoorbeeld www.metronieuws.nl/horoscoop en je weet precies hoe jouw dag/week/maand en toekomst eruit komt te zien, ideaal toch? Op Kennislink kun je lezen waarom een horoscoop
ASTRONOMIE
altijd klopt: http://bit.ly/1EkGu8A. Wetenschappers zijn er
Je kunt op verschillende manieren naar de sterren kijken. Als je
duidelijk over: geloof niet in horoscopen! Lees dit maar eens:
denkt aan Bekende Nederlanders bij het woord sterren kun je
http://bit.ly/1JlhCdK.
het beste gaan rondfietsen in Amsterdam en Hilversum, maar bij dit lesidee denken we eerder aan astronomie. Volgens Wikipedia is dat: ‘de wetenschap die zich bezighoudt met de observatie en de studie van alle fenomenen buiten de
LESIDEE
atmosfeer van de aarde.’ Het Griekse woord ‘astron’ betekent
Als je de ruimtefoto’s van André Kuipers hebt bekeken, kon
ster. Op de site www.astronomie.nl kun je veel informatie
je zien dat het ’s nachts in Nederland niet bepaald donker
vinden. Kijk eens bij het onderdeel Onderwijs, Scholieren.
is. Toch zijn er plekken waar je bij een heldere hemel heel
Via het onderwerp Space Lab kun je veel te weten komen
goed de sterren kunt zien. Op welke plekken in Nederland
over sterren, simulaties, webcams, enzovoort. Als je echt
kan dat goed? Of waar moet je zijn in het buitenland om de
geïnteresseerd bent in sterrenkunde, moet je ook naar de
sterrenhemel perfect te kunnen zien? Maak een landkaart
site www.sterrenkunde.nl gaan. Er is te zien waar in Nederland
en laat zien waar je het beste de sterren kunt zien. Geef er
sterrenwachten zijn te vinden. Kijk eens naar de fraaie
informatie over sterren, sterrenstelsels en sterrenbeelden
sterrenwacht in Hellendoorn: www.sterrenwachthellendoorn.nl
bij door foto’s te verzamelen. En misschien is het toch wel
of bij www.oudesterrenwacht.nl (Leiden).
leuk om je eigen verzonnen horoscoop erbij te doen!
ASTRO ANDRÉ Onze ruimtevaarder André Kuipers is op Twitter te volgen als @astro_andre. Op de fotoverzamelsite Flickr heeft hij tientallen foto’s van zijn ruimtereis geplaatst. Je ziet hem aan het werk in het ruimtelaboratorium, maar hij heeft ook foto’s van de sterren hemel gemaakt en van de aarde. Op https://flic.kr/p/bK61np kun je een prachtige foto zien van Amsterdam en omgeving by night. Je herkent de grachtengordel van Amsterdam, de starten landingsbanen van Schiphol en de fel verlichte tuinbouw kassen van Aalsmeer. Ook op https://flic.kr/p/bHV1zZ is de
to o ls o p n e s k ic tr , s p E x tr a ti
www.computersopschool.nl De leukste (downloadbare) lesideeën voor het voortgezet onderwijs en het basisonderwijs, evaluaties van nieuwe methodes, handleidingen om stap voor stap te leren werken met handige toepassingen, apps voor in de klas en suggesties voor het digibord.
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
11
Meester Sander:
‘Ik kleur graag buiten de lijntjes’ Hij is meester van een kleuterklas, ict-coördinator, geeft workshops én beheert zijn eigen website. Sander Gordijn, beter bekend als Meester Sander, is in het onderwijs een opvallende verschijning. Hij is dol op apps en gebruikt die ook veelvuldig in zijn klas. ‘Met de iPad ligt de wereld aan je voeten.’ Door Mariska van der Hulst
Sander Gordijn (27) is leerkracht van groep 2 bij Het Kompas in Meppel. Hij heeft altijd een voorliefde gehad voor computers. Op de Havo koos hij voor de studierichting Natuur en Techniek. Daarna ging hij naar de Pabo. ‘Dat was best een opvallende vervolgstap’, vertelt Sander. ‘Want die technische achtergrond zie je op de Pabo niet veel.’ In zijn klas met 29 kinderen neemt ict een prominente rol in, de twee iPads worden veelvuldig gebruikt. Sander staat inmiddels vijf jaar voor de kleuters en wil daar nooit meer weg. ‘Ik vind vooral de combinatie van ict en het jonge kind erg leuk. Kinderen zijn heel spontaan en enthousiast. Ze staan overal voor open. Het is superleuk om mijn eigen creatieve programma rondom de vaste doelen te bouwen. Daarbij kijk ik wat elk individueel kind nodig heeft.’
INSTRUCTIEFILMPJES
Hij gebruikt het kleutervolgsysteem DorrDigi om zijn lessen te
Sander geeft daarnaast regelmatig workshops op de inspiratie-
ontwerpen. Het is een online klassenmap die hem helpt om de doelen na te streven. Sander is geen fan van voorgekauwde lessen. ‘Ik neem de kinderen liever
dagen van de Kleuteruniversiteit. Deze instelling maakt samen met uitgevers van kinderboeken digitale thematische
Tip
projecten voor leerkrachten op basis van boeken.
van Sander:
De inspiratiedagen voor kleuterleerkrachten zijn
mee naar buiten, organiseer creatieve
‘Bedenk vooraf goed waar je de
bedoeld om te informeren en te enthousiasmeren.
activiteiten en gebruik veel kleuterapps.
iPad of tablet voor wilt inzetten.
‘Het is ontzettend leuk om op zo’n dag uit te
Ik kleur graag buiten de lijntjes.’
Je kunt het gebruiken tijdens
leggen wat je allemaal kunt doen met de tablet of
de inloop, klassikaal of als hoekje. Maar maak daarin duidelijke keuzes.’
iPad. Mensen hebben vaak het idee dat kinderen volledig worden opgezogen door het schermpje van de iPad. Maar je kunt er zoveel méér mee.’ Met sommige kleuterapps spelen de kinderen niet
alleen met hun vingers, maar juist met echte materialen. Soms moet je deze kopen en bij andere kun je ze printen. Voorbeelden van zulke apps zijn: Colar mix, Osmo en Tiggly. Ook de app Storest behoort tot die categorie. Bij deze app kunnen kinderen de iPad inzetten als kassa. ‘Je kunt met Storest zelfs geld en artikelen met QR-codes printen. Als je die lamineert, heb je een heel leuk winkeltje voor in de klas. De iPad dient dan als kassa en daar kun je ook de codes mee scannen. In groep 4 kun je de app inzetten om kinderen te laten berekenen hoeveel geld ze terugkrijgen.’
14
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
Tip
van Sander: ‘Wil je een kleuterapp toepassen in de klas, bereid je dan goed voor. Speel de app Sander maakte een instructiefilmpje over het gebruik van
letten. We blijven bijvoorbeeld even staan
Storest en plaatste het op zijn website www.meestersander.nl.
voor de bakker en bekijken het woord op de
De site staat boordevol filmpjes en uitleg over educatieve
winkelruit. Hebben we bijvoorbeeld een thema
kleuterapps. Een andere app die iets extra’s heeft, is Marbotic,
over vliegtuigen, dan lopen we via Street View
die kleuters kennis laat maken met de cijfers 10 tot en met
Schiphol op. Met een iPad ligt de wereld aan je voeten.’
zelf zodat je precies weet hoe het gaat.’
100. ‘Ik vind deze app supertof, want je kunt er houten cijfers bij bestellen. De app reageert vloeiend op de cijfers en kinderen
STOPMOTION-FILMPJES
snappen meteen wat ze moeten doen.’
Sander laat kleine groepjes kleuters ook stopmotion-filmpjes maken. Met deze techniek kunnen kinderen speelgoed tot
DIGITALE WANDELING
leven laten komen in een filmpje. Op zijn website staat een
Sander betrekt de kleuters nauw bij het bedenken van leuke
instructievideo waarin Sander laat zien hoe dit met de app
leerzame thema’s en benodigheden. ‘Het is toch veel leuker
iStopmotion (voor iPads) werkt.
om in te spelen op de fantasie en belevingswereld van het
Voordat de kinderen starten met een stopmotion-filmpje, laat
kind? Dan gaat een thema écht leven en ze hebben daarna
Sander de kinderen eerst een poosje met de app spelen. Ze
urenlang speelplezier in hun zelfontworpen themahoek.’ Samen
weten dan hoe het werkt en wat ze er allemaal mee kunnen
met de kinderen gaat hij via het digibord op zoek naar leuke plaatjes en filmpjes. ‘Bij een thema over ridders en prinsessen laat ik ze via Street View kastelen zien. Daarna maken
‘Hebben we een thema over vliegtuigen, dan lopen we via Street View Schiphol op’
doen. ‘Laatst hadden we een thema over piraten en liet ik de kleuters zelf bedenken waar het filmpje over moest gaan. Vervolgens speelden ze het verhaal na met poppetjes. In de kring liet ik deze kinderen uiteindelijk
we van kartonnen dozen een kasteel die de kleuters vervolgens
hun stopmotion-filmpje toelichten. Ik vind het belangrijk dat
beschilderen. Ouders weten inmiddels dat ik graag met zulke
kinderen al vroeg leren om voor een groep te spreken. Jezelf
materialen werk’, zegt hij lachend. ‘Ze komen regelmatig met
presenteren wordt in de huidige maatschappij steeds belangrijker.’
buizen of andere attributen aan. Geweldig toch?’ Street View
Bij een thema gebruikt Sander ook de app Toontastic. Hiermee
gebruikt hij overigens ook om letters te oefenen. ‘Ik zoek dan
kunnen kinderen een eigen animatiefilmpje maken. Ze kiezen
een winkelstraat op waar we digitaal doorheen wandelen. Ik
in de app een aantal hoofdfiguren voor hun film en spreken
vraag de kinderen om op bepaalde letters in de straat te
zelfbedachte teksten in.
>>
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
15
Tip
van Sander: ‘Durf buiten de lijntjes te kleuren. Wijk eens af van de standaard lesmethodes en zie wat het doet met de kinderen.’
Tip
van Sander: ‘Op www.meestersander.nl
EFFICIËNTER WERKEN
herhaling. Ik ben ervan overtuigd dat dit de toekomst heeft.’
Elke week maakt Sander drie instructie-
De enthousiaste meester merkt dat de kleuters ook steeds
van educatieve apps. Ook vind
filmpjes voor zijn kleuters. Een vorm van
vaker zélf om de iPad vragen. ‘Laatst waren er een paar kinderen
je er lesideeën en je kunt
flipping the classroom. Hij legt hierin heel
met Kapla aan het spelen toen ze me vroegen: ‘Meester, wil
staan veel instructiefilmpjes
per thema zoeken naar
kort uit welke taken de kleuters die week
leuke apps.’
gaan doen. Vervolgens plaatst hij het filmpje
je even een plaatje van de Eiffeltoren opzoeken? Dan kunnen we die nabouwen.’ Dat is toch geweldig?’ <<
op YouTube.com/takengroep2. Inmiddels heeft hij daar al tientallen instructiefilmpjes op gezet. ‘Sommige kinderen hebben wat meer tijd nodig om een
DIGITALE SCHOOLAGENDA EN EIGEN YURLS Sander is ict-coördinator voor de stichting Protestants
taak te begrijpen. Anderen vinden het fijn om te weten wat ze
Christelijk Basisonderwijs in Meppel (PCBO Meppel).
die week zoal in de klas gaan doen. Daarom kunnen de kleuters
Hiertoe behoren vijf scholen met ruim 1.500 leerlingen.
in het weekend thuis op de computer, tablet of telefoon van
Het afgelopen jaar heeft Sander de nadruk gelegd op het
hun ouders alvast naar de instructiefilmpjes kijken. Ik merk dat
goed functioneren van ict-middelen. Sander: ‘Leerkrachten
ze dat heel prettig en leuk vinden.’ Hij geeft toe dat het maken
moeten ermee uit de voeten kunnen. Dus moet je als
van deze filmpjes extra bewerkelijk is. Maar uiteindelijk levert
ict-coördinator zorgen dat alle errors zijn opgelost. Vooral
het hem juist tijdswinst op en dat is wel praktisch met 29
mensen die weinig zin hebben om met ict te werken,
kinderen in de klas. ‘Je hoeft bepaalde kinderen in de klas niet
kunnen dan niet mopperen dat de boel niet werkt.’ Een
telkens opnieuw een instructie te geven. Ze kunnen in alle rust
andere gouden tip van de ict-coördinator is het maken van
een paar keer het filmpje bekijken. Kleuters hebben baat bij
instructiefilmpjes. Hij plaatst ze op de yurls van PCBO Meppel. Met yurls kun je educatieve bronnen op het internet verzamelen, delen en ordenen. ‘Als mensen er dan niet uitkomen, kun je ze eenvoudig verwijzen naar het filmpje. In andere gevallen werkt het beter als je mensen bij de hand neemt.’ Op de PCBO Meppel kregen alle leerkrachten een eigen tablet. Ook wordt er een digitale schoolagenda (Office 365) gehanteerd die via yurls wordt gedeeld. Sander: ‘Daarnaast vergaderen we zoveel mogelijk papierloos en hanteren we als ict-coördinatoren een eigen whatsapp-groep. Zorg dat ict een vast agendapunt wordt in het onderwijsoverleg. En kom elke vergadering met nieuws of een praktisch voorbeeld. Het is belangrijk dat je elkaar blijft inspireren.’
16
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
www.schoolsupport.nl
VOOR HET DAGELIJKSE HERSENONDERHOUD! Nu ook als uitdagend kaartspel verkrijgbaar
BRAINSNACKS IN KAART
!
1
Stel jezelf een vraag.
2
Bekijk de strategie.
3
Hulp nodig? Gebruik een tip!
4
Zelfcorrectie op de achterkant!
ÓÓK ONLINE!
ONLINE
4
Iedere dag een breinsnack: Ga naar schoolsupport.nl/ brainsnacks_online
1
VOORDELIG! 2
3
BREINSPORT OP Z’N BEST!
Bestel de schoolset: Ga naar schoolsupport.nl/brainsnacks
In de rubriek ‘How To’ leer je stap voor stap werken met een praktische toepassing die geschikt is voor het onderwijs. Suggesties of verzoekjes voor deze rubriek? Stuur een mail naar cos@edg.nl
How to... Werken met Google Drive Wie maakt er tegenwoordig niet gebruik van de diensten van Google? Google is naast Microsoft en Apple één van de grootste spelers. In deze How to… bekijken we hoe je met Google Drive documenten online en in de cloud kunt opslaan. Heel handig om een apart schoolaccount aan te maken voor je lesmateriaal, toetsen of vergaderstukken. Door Henk Botter
Ter inleiding krijgen we een viertal tips: er is 15 GB aan gratis opslagruimte beschikbaar, je kunt in Drive je bestanden veilig en toegankelijk bewaren, zodat je er met elk apparaat bij kunt en je kunt snel en handig je items ordenen. De vierde tip bevat een video met een demonstratie. We klikken op de blauwe knop Ga naar Drive om onze Google Drive voor onze schoolbestanden in te richten. Ondertussen hebben we op het mailadres dat we bij het aan maken van ons nieuwe Google-account moesten opgeven twee mailtjes ontvangen. Het eerste is van het GMail Team met daarin een bevestiging dat ons nieuwe Gmailadres is aangemaakt en dat we via Gmail onze bestaande contacten kunnen importeren en er mobiele apps zijn voor Android- en Apple-devices. De tweede mail is van Google. Door op een link te klikken, kunnen we ons bestaande mailadres, dat is gekoppeld aan het nieuwe Gmailadres, controleren. Via Google Chrome gaan we naar www.google.nl. Rechts bovenin ons scherm zien we Gmail, Afbeeldingen, een vierkantje met negen blokjes en een blauwe knop Inloggen. We klikken op die blauwe knop. We hebben al een privéaccount die zichtbaar staat en klikken op Account toevoegen. In het volgende scherm kiezen we voor Account maken. In dit scherm moeten we diverse gegevens invullen om een nieuw account aan te maken. Uiteraard een gebruikersnaam die voor @gmail.com komt te staan, maar ook een wachtwoord en een bewijs dat we geen robot zijn. Vervolgens accepteren we de Servicevoorwaarden van Google. Dat betekent wel dat Google zaken als persoonlijke gegevens, cookies en apparaat-ID’s mag verzamelen om hun service te verbeteren. Als we in de cloud willen werken, zit er niets anders op om dit te accepteren. We klikken op Ik ga akkoord. In het volgende scherm wordt ons schoolaccount dat eindigt met @gmail.com bevestigd. We kunnen dit account ook gebruiken voor andere Googlediensten als YouTube en Google Maps. In deze How to… beperken we ons tot Google Drive. Daarvoor klikken we op het vierkantje met de negen blokjes in de rechterbovenhoek. We krijgen twaalf icoontjes van diverse Google-onderdelen te zien en kiezen hier voor Drive.
18
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
AAN DE SLAG We bekijken eerst de onderdelen van het Drivescherm. We zien bovenin een zoekvenster om te zoeken binnen onze eigen Drive. Aan de linkerkant zien we zeven onderdelen: Nieuw, Mijn schijf, Gedeeld met mij, Google Foto’s, Recent, Met ster en Prullenbak. Linksonderin is er een knop om Drive voor de pc te downloaden en zien we dat we nog 0 bytes hebben gebruikt. Dat gaan we nu veranderen! Via de rode knop Nieuw gaan we eerst een aantal mappen aanmaken. Bijvoorbeeld voor de vakken die we geven op school. Zo maken we een vijftal mappen aan die te herkennen zijn aan een icoontje met een tabblad. Door te dubbelklikken op één van de
MEER MOGELIJKHEDEN
mappen, zien we bovenin het scherm staan: Mijn schijf. Naam
In ons Drivescherm staat linksonderin
map. Middenin het scherm staat: zet bestanden hier neer of
een grijze knop met de melding Drive
gebruik de rode knop Nieuw. We klikken op Nieuw, maken een map
voor PC downloaden. We klikken erop.
aan voor Klas 1, dubbelklikken erop, klikken weer op Nieuw en
We krijgen een nieuw scherm met Overal
kiezen voor bestanden uploaden. Het antwoordenbestand van
toegang tot Drive. Als je Drive op je
onze methode Mens & Maatschappij voor klas 1 wordt geüpload
smartphone, tablet en computer instal-
en we zien daarvan een bevestiging onderin het scherm: Uploads
leert, kun je nog makkelijker bij je
voltooid. Ook zien we het bestand staan in ons scherm. Als we
schoolbestanden. Uiteraard willen we
dubbelklikken op dit pdf-bestand, wordt het geopend binnen onze
dit en klikken op Drive downloaden en
Drive-omgeving. We kunnen in het bestand bladeren en ook met
kiezen eerst voor Mac en PC. We accep-
de knoppen bovenin het scherm downloaden, printen en delen. We
teren weer de voorwaarden en de app wordt in Google Chrome
sluiten het document met het kruisje rechts bovenin.
gedownload. Linksonder in ons scherm zien we het googledrivesync.exe bestand staan. We klikken erop en laten het bestand
DELEN
uitvoeren. Rechtsonder in het scherm (bij Windows 7) wordt het
We kunnen nu eerst onze andere mappen vullen met allerlei
icoontje van Google Drive zichtbaar en in ons scherm volgen we de
bestanden. Dit kan met de knop Nieuw, maar het kan ook op een
stappen en klikken daarna op Geavanceerde installatie. We willen
andere manier. We openen daarvoor de Verkenner op onze pc en
niet alles in Mijn schijf synchroniseren, maar alleen die mappen
verkleinen het scherm van Google Drive en de Verkenner zodanig
die we zelf in Google Drive hebben aangemaakt. We starten de
dat ze naast of onder elkaar beide zichtbaar zijn. We kunnen zo
synchronisatie. Rechtsonder in ons beeldscherm zien we in de
één of meerdere bestanden verslepen naar onze Google Drive.
taakbalk dat de synchronisatie is voltooid. Als we nu met de
Als we met onze rechtermuisknop klikken op een bestand, zijn er
Verkenner een bestand kopiëren naar één van de Google Drive-
diverse opties zichtbaar. Je kunt een voorbeeld ervan openen (wat
mappen op de PC, wordt dit bestand meteen gesynchroniseerd.
we hiervoor al gedaan hebben) of het bestand openen met een
Als we op internet de Google Drive-map openen, staat dit nieuwe
ander programma. Je kunt het delen, de link ervan ophalen,
bestand in de juiste map. Via de App Store op de iPad of de Play
verplaatsen naar een andere map, een ster (favoriet) toevoegen,
Store van Android kan de Google Drive-app worden gedownload
de naam wijzigen, de details weergeven, versies beheren, een
op andere devices. Door de juiste accountinstellingen in te voeren,
kopie maken, downloaden en verwijderen. We willen ons antwoor-
worden alle bestanden van je Google Drive-map zichtbaar op
denbestand van de methode Mens & Maatschappij delen met een
alle devices.
collega. Daarvoor kiezen we de knop Delen. We typen het mailadres in (dat kunnen er ook meer dan één zijn) en bepalen de rechten (mogen bewerken, mogen reageren, mogen weergeven).
TIPS
Eventueel voegen we een opmerking toe en verzenden het bericht.
• Via de knop Instellingen is zichtbaar hoeveel opslagruimte er beschikbaar
We krijgen nog een waarschuwing van Google voordat het bericht wordt verzonden: het gedeelde mailadres is geen Google-adres, maar we vertrouwen onze collega en versturen het bericht. De ontvanger hoeft alleen maar in de ontvangen mail op een link te klikken om het bestand te kunnen openen of te kunnen down-
is in je Drive-map. Voor 1,99 dollar per maand kun je 100GB opslagruimte bijkopen. Voor 9,99 dollar per maand kun je zelfs uitbreiden naar 1TB. • Je kunt je Google-foto’s automatisch in een map in Mijn schijf plaatsen door bij Instellingen een vinkje voor deze optie te plaatsen. • Via Instellingen kun je zien welke apps zijn gekoppeld aan Drive. Dat zijn
loaden.
uiteraard de Google-apps als Google Documenten en Google Formulieren,
De functie Met ster benoemden we al even. Door een ster aan een
maar je kunt meer apps koppelen.
bestand te hangen, is het snel en makkelijk te openen. Als je klikt op Met ster in het linkermenu, zie je daar meteen de bestanden die
ALTERNATIEVEN
je met een ster hebt gemarkeerd. Ook de knop Recent is handig in
• Dropbox is het bekendste alternatief voor Google Drive en werkt op min of
gebruik: de laatst geopende bestanden zijn daar aanwezig.
meer dezelfde wijze. www.dropbox.com • Ook Apple heeft een eigen opslagdienst, iCloud: www.icloud.com • OneDrive is de online opslagdienst van Microsoft: https://onedrive.live.com/about/nl-nl/ COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
19
Speciaal Speciaal Speciaal voor voor voor COS COS COS lezers lezers lezers
Chromebook Chromebook Chromebook 14 G3 14 14G3 G3 • DezeDeze Deze mooimooi mooi vormgegeven vormgegeven vormgegeven HP Chromebook HP HPChromebook Chromebook • 14 G3 1414is G3 G3 ideaal isisideaal ideaal voorvoor het voorhet onderwijs. hetonderwijs. onderwijs. DezeDeze Deze • Chromebook Chromebook Chromebook is compact, isiscompact, compact, lichtlicht en licht bovendien enenbovendien bovendien • veiligveilig in veilig gebruik. iningebruik. gebruik.
349,349,349,-
299,299,299,-
Tegra • • Tegra Tegra K1 processor K1K1processor processor 4• GB • 4RAM 4GB GBRAM RAM 32 • •GB 3232 HDD GB GBHDD HDD 14” • • HD 14” 14” Anti-glare HD HDAnti-glare Anti-glare display display display
ProPro Tablet ProTablet Tablet 610610 610 • • • • •
Atom • • Atom X3795 AtomX3795 X3795 processor processor processor 4• GB • 4RAM 4GB GBRAM RAM 64 • •GB 6464 HDD GB GBHDD HDD 10” • • Full 10” 10” HD Full Full display HD HDdisplay display Windows • • Windows Windows 8.1 8.1 8.1
469,469,469,-
399,399,399,-
Alle prijzen AlleAlle prijzen zijn prijzen onder zijnzijn voorbehoud onder onder voorbehoud voorbehoud van typefouten vanvan typefouten typefouten en excl.en BTW. en excl. excl. Geldig BTW. BTW. tot Geldig Geldig en met tottot en 31en met oktober met 3131 oktober 2015 oktober of2015 zolang 2015 of of zolang dezolang voorraad dede voorraad voorraad strekt strekt strekt
369,369,-369,-
329,329,329,400 400G1 400 G1SFF SFF G1 SFF • • • • •
• • • • •
i3-4130 i3-4130 • i3-4130 processor processor processor 44 GB • GB RAM 4RAM GB RAM 500 500 • GB GB 500 HDD HDD GB HDD DVDRW DVDRW • DVDRW Windows Windows • Windows 77 Pro Pro7 Pro
449449- 449-
449,449,-449,-
429,429,429,-
425,425,425,400 400G2 400 G2MT MT G2 MT
400 400G1 400 G1SFF SFF G1 SFF • • • • •
• • • • •
Core2Duo Core2Duo • Core2Duo G3240 G3240 G3240 processor processor processor 44 GB • GB RAM 4RAM GB RAM 500 500 • GB GB 500 HDD HDD GB HDD DVDRW DVDRW • DVDRW Windows Windows • Windows 77 Pro Pro7 Pro
• • • • •
• • • • •
i5-4590s i5-4590s • i5-4590s processor processor processor 44 GB • GB RAM 4RAM GB RAM 500 500 • GB GB 500 HDD HDD GB HDD DVDRW DVDRW • DVDRW Windows Windows • Windows 77 Pro Pro7 Pro
600 600G1 600 G1Mini Mini G1 Mini • • • •
• • • •
Core2Duo Core2Duo • Core2Duo C3220 C3220 C3220 processor processor processor 88 GB • GB RAM 8RAM GB RAM 500 500 • GB GB 500 HDD HDD GB HDD Windows Windows • Windows 77 Pro Pro7 Pro
• • • • •
• • • • •
i5-4570 i5-4570 • i5-4570 processor processor processor 88 GB • GB RAM 8RAM GB RAM 256 256 • GB GB 256 SSD SSD GB SSD DVDRW DVDRW • DVDRW Windows Windows • Windows 77 Pro Pro7 Pro
369,369,-369,-
329,329,329,-
600 600G1 600 G1SFF SFF G1 SFF 739,739,-739,-
679,679,679,-
Alleen Alleen Alleen inindeze deze in uitgave deze uitgave uitgave van vande van deCOS: COS: de COS: Speciaal Speciaal Speciaal voor voordeze voor dezeuitgave deze uitgave uitgave van vandede van COS COS dehebben COS hebben hebben wij wijextra extra wij aanbiedingen extra aanbiedingen aanbiedingen voor vooru. voor u.Infotheek Infotheek u. Infotheek isisdedeis de vertrouwde vertrouwde vertrouwde leverancier leverancier leverancier van vanmeer meer van meer dan danduizend dan duizend duizend scholen scholen scholen enenonderwijsinstellingen. onderwijsinstellingen. en onderwijsinstellingen. Bent BentuBent ubenieuwd benieuwd u benieuwd naar naarde naar demogelijkheden mogelijkheden de mogelijkheden die diewij wij die u ukunnen wij kunnen u kunnen bieden? bieden? bieden? Neem Neem Neem dan danvrijblijvend dan vrijblijvend vrijblijvend contact contact contact op op op met methet met hetOnderwijs Onderwijs het Onderwijs Team Team Team van vanInfotheek Infotheek van Infotheek via via071 071 via800 800 0711440 1440 800 of 1440 ofstuur stuur of stuur een eenmail mail eennaar mail naarinfo@infotheek.com naar info@infotheek.com info@infotheek.com
Bevlogen denkers over ict en onderwijs Iedereen die met onderwijs en ict bezig is, heeft baat bij een goed gefundeerd verhaal van bevlogen vakmensen. COS legt de visie van onderwijssocioloog Michael Fullan, eindverantwoordelijke bij TED-Ed Chris Anderson, expert creativiteit en onderwijs Ken Robinson, schrijver Nicolas Carr en de bekende Harvard-psycholoog Howard Gardner naast elkaar. Door Erik Ouwerkerk ‘Des te langer kinderen in het onderwijssysteem meedraaien, hoe meer verveeld ze raken. De leerlingen worden langzaam het systeem uit geduwd’, zegt onderwijssocioloog Michael Fullan. Chris Anderson is curator van TED-Ed en neemt hetzelfde waar. ‘Onderwijs zou leuk moeten zijn maar helaas is de realiteit vaak anders.’ Hij beweert niet die kloof te kunnen overbruggen, maar hoopt met TED-Ed (de educatieve tak van het populaire platform) een bijdrage te leveren door ‘de vlam te ontsteken’. Dat is precies wat er nodig is, volgens Sir Ken Robinson. Om zijn betoog kracht bij te zetten, vertelt hij over de Dode Vallei in de Verenigde Staten waar door enorme droogte en hitte geen plant wil groeien. ‘In de zomer van 2004 regende het plotseling, kort maar hevig, en tijdens de lente van 2005 was de gehele woestijn bezaaid met bloemen. Net onder
Nicolas Carr
de oppervlakte liggen zaden van mogelijkheden, wachtend op de juiste omstandigheden om te ontkiemen.’
er wel gebruik van maken! Het is verleidelijk, dynamisch, geavanceerd en altijd aanwezig.’ Door internet kunnen leerlingen snel bij allerhande informatie komen, terwijl bijvoorbeeld Whatsapp de leerlingen in staat stelt deze ook direct weer uit te wisselen. Schrijver Nicolas Carr is één van de grootste criticasters van deze manier van kennisvergaring, getuige onder andere zijn essay Maakt Google ons dommer? en zijn boek Het ondiepe: hoe onze hersenen omgaan met het internet. Hij meent dat het constante schakelen tussen internetpagina’s, Twitter en e-mail de informatieverwerking van de korte termijn naar het langetermijngeheugen in de weg staat. Met als gevolg dat ons werkgeheugen op volle toeren draait, terwijl onze harde schijf
Ken Robinson: ‘Een kamer vol muziekinstrumenten maakt nog geen muziek’
niet wordt uitgebreid, om maar een digitale analogie te gebruiken. Voor daadwerkelijke contemplatie en verdieping is tijd en aandacht nodig, drukt hij zijn publiek op het hart.
ARM OM DE SCHOUDER Fullan en vele van zijn collega’s in het onderwijsveld zijn zich bewust van de beperkingen en mogelijke gevaren van technolo-
22
AANTREKKINGSKRACHT
gie. Volgens hen moet de leraar centraal staan en is het aan
De drie mannen zijn het eens: leerlingen hebben een intrin-
hem of haar om gerichte opdrachten mee te geven en te
sieke nieuwsgierigheid, een aangeboren wil om te leren, maar
verwijzen naar betrouwbare bronnen op het internet. Of het
deze moet wel worden gestimuleerd. Fullan ziet dat er een
principe van flipping the classroom in werking te stellen met
gigantische digitale wereld is die hun aandacht trekt. ‘Je móet
bijvoorbeeld de hoge didactische kwaliteit van filmpjes van
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
TED-Ed of zelfs edX, een samenwerkingsverband van universiteiten wereldwijd. De leerling wordt dan thuis gemotiveerd door de heldere en stimulerende uitleg van de beste leraren en ziet op school dat er ruimte is om zich op eigen tempo te richten op de persoonlijke doelen en interesses. Anderson: ‘De leraar moedigt aan, legt een arm om de schouder.’ Fullan: ‘Technologie zonder leraar betekent niets.’
APP-GENERATIE Ict heeft het onderwijs veel te bieden, maar door persoonlijke aandacht van de leraar kan de leerling deze aanwenden voor een optimaal leerproces, vanuit de eigen belevingswereld en de unieke capaciteiten die het in zich
Howard Gardner: ‘Het is prima een app te gebruiken om van het hotel naar het zwembad te komen. Maar je moet onderweg wel je ogen open houden’
draagt. Volgens Michael Fullan
Fullan moet dit
PERSOONLIJKER ONDERWIJS
leiden tot onder-
Samenvattend wordt het duidelijk dat mensen zoals Gardner en
wijs gericht op het
Carr op hun hoede zijn en erop wijzen dat de menselijke maat
aanleren van vaardigheden waarmee kinderen samen persoon-
en persoonlijke ontwikkeling centraal moeten staan in het
lijke en sociale ‘problemen uit het echte leven oplossen’.
onderwijs. Aan de andere kant benadrukken mannen zoals
Psycholoog Howard Gardner, beroemd geworden door de
Anderson, Robinson en Fullan de positieve mogelijkheden van
theorie van de meervoudige intelligentie, zet hier wel een
ict. Het lijkt erop dat zij de kritische geluiden voor een groot
kanttekening bij in het boek De app-generatie. ‘Jonge mensen
deel al hebben geïntegreerd in
zoeken naar een app die hen vertelt hoe ze kunnen bereiken
hun visie: zij zien de digitale
wat ze willen, zo snel en efficiënt mogelijk. Als een app niet
wereld als een verlengstuk van
werkt, zoeken ze een andere.’ Technologie is een mooi instru-
de leraar en een hulpmiddel om
ment maar het gevaar dreigt dat we er te afhankelijk van
de unieke ontwikkeling van het
worden, vindt Gardner. ‘Het is prima een app te gebruiken om
kind meer tot zijn recht te doen
van het hotel naar het zwembad te komen. Maar je moet
komen. Of in de woorden van
onderweg wel je ogen open houden.’ Daarmee bedoelt hij, net
Robinson: ‘Onderwijs is persoon-
als Carr, dat innerlijke zingeving, persoonlijke reflectie en
lijk. Technologie maakt persoon-
planning het uitgangspunt moeten blijven.
lijker onderwijs mogelijk.’ <<
Chris Anderson
LAAT JE INSPIREREN Michael Fullan in gesprek met TVO, een Canadese, educatieve zender: www.youtube.com/watch?v=GCvwtiOH0co en zie ook het boek Stratosphere. Een interview met Chris Anderson voor het Amerikaanse Reason TV (afgeleid van reason.com): www.youtube.com/watch?v=Oxr5pXxqHA8 TED-talk van Ken Robinson: how to escape education’s death valley: www.ted.com/talks/ken_robinson_how_to_escape_education_s_death_ valley?language=en en voor zijn afsluitende citaat: www.youtube.com/watch?v=2_XfZVGMRX4 Een prima samenvatting van de kernideeën van Nicolas Carr is te zien op www.youtube.com/watch?v=cKaWJ72x1rI Een interview met Howard Gardner over het boek The app-generation is te lezen op www.amplify.com/viewpoints/howard-gardner-talks-aboutthe-app-generation. Ook www.theappgenerationbook.com geeft een goede indruk van de inzichten uit het boek.
Download dit artikel op www.computersopschool.nl voor direct klikbare linkjes.
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
23
EVALUATIE
Gesproken boeken op de smartphone met LEX Voor leerlingen met dyslexie of een andere leesbeperking zijn lesboeken vaak een crime om te volgen. Boeken in gesproken vorm kunnen uitkomst bieden. Steeds vaker verschijnen er apps die leerlingen met leesproblemen kunnen helpen. Een Daisy-speler is hierdoor niet meer nodig. LEX is één van de nieuwste apps op de markt van het voorgelezen. Besproken door: leerkracht Mandy de Bruijn
Doelgroep: Voor leerlingen met een aantoonbare lees
HOE WERKT DE APP?
beperking, zoals dyslexie, in het vmbo, havo, vwo, mbo
Om LEX te gebruiken moet de leerling zijn geregistreerd bij
en hoger onderwijs
Dedicon Educatief, met een ‘verklaring leesbeperking’. Dedicon
Prijs: De app is gratis in combinatie met de gesproken
mag alleen gesproken leerboeken uitgeven aan mensen met een
schoolboeken. De kosten voor deze boeken zijn € 4,50 per
aantoonbare leesbeperking. Is de leerling bij Dedicon bekend,
stuk, per leerling, per schooljaar.
dan kunnen scholen of ouders alle benodigde gesproken
Downloaden via: https://play.google.com/store/apps/details?id=nl.dedicon.lex
boeken bestellen. Als docent kun je de leerling een uitnodiging
https://itunes.apple.com/nl/app/lex/id965785323?mt=8 Systeemvereisten:
Mijn gebruikers. Door hierop te klikken, zie je Gebruiker uitno
iOS 7 of nieuwer. Android 2.3.x of nieuwer. Versies ouder dan
op een pagina van Dedicon Educatief. De leerling kan vervolgens
4.3.x zullen minder presenteren op het gebied van toegankelijk
inloggen. In de app ziet de leerling alle boeken die zijn besteld,
heid in combinatie met talkback.
overzichtelijk gerangschikt. De teksten worden voorgelezen met
Website: https://educatief.dedicon.nl/lex
een menselijke stem, dus geen computerstem. Het bladeren
sturen om de LEX app te gaan gebruiken. Dit gaat via de knop digen verschijnen. Via de link in de uitnodiging komt de leerling
gaat snel. Dit kan van paragraaf naar paragraaf, maar het is
24
De app is ontwikkeld door Dedicon in samenwerking met het
ook mogelijk naar een bladzijde te springen door een pagina-
ministerie van OCW en maakt het mogelijk om voorgelezen
nummer in te voeren. Om belangrijke stukken in de tekst te
schoolboeken te beluisteren via de smartphone of tablet.
kunnen terugvinden, kun je bladwijzers plaatsen. Ook onthoudt
Voorheen zaten leerlingen nog vast aan een cd. De gesproken
de app zelf bij welke bladzijde je bent gebleven, zodat je de
schoolboeken kunnen direct worden gestreamed of gedownload.
volgende keer weer op dat punt verder kunt. Wil je tijdens het
Er is keuze uit 10.000 gesproken boeken; leerboeken, handboeken,
luisteren nog een andere app gebruiken, dan kun je LEX op de
werkboeken, proefexamens, er is van alles beschikbaar.
achtergrond laten afspelen.
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
REACTIE DEDICON ‘Met LEX kunnen de gesproken schoolboeken van Dedicon worden beluisterd. De menselijke voorleesstem en natuurlijke intonatie zijn kenmerkend. Deze audio-ondersteuning biedt leerlingen met een aantoonbare leesbeperking een actieve, compenserende manier van lezen in combinatie met het gedrukte boek. We zijn blij dat we met LEX nu een laagdrempelige oplossing hebben, waardoor leerlingen met bijvoorbeeld dyslexie de gesproken boeken gewoon met hun smartphone kunnen beluisteren. We zijn verheugd dat COS dit onderschrijft. Inmiddels hebben al duizenden klanten de app gedownload en bevestigen ze daarmee ons doel. Speciaal voor het gebruik van LEX hebben we twee stappenplannen gemaakt: een voor de besteller en een voor de gebruiker. Ze zijn te vinden op de webpagina https://educatief.dedicon.nl/stappenplannen. We denken dat LEX zowel leerlingen als docenten veel gebruiksgemak gaat opleveren.’
CONCLUSIE Wil jij kennismaken met LEX?
Alle initiatieven die worden genomen om leerlingen met een
Probeer dan de demoversie.
leesbeperking te helpen, juichen we toe. LEX geeft leerlingen de kans om gewoon mee te doen met de rest dankzij een
Hiervoor moet je de app downloaden
tablet of smartphone, en het werken met oordopjes in is
en de volgende gegevens invullen: Gebruikersnaam: gast
tegenwoordig volkomen geaccepteerd. Leerlingen doen veel
Wachtwoord: gast
succeservaringen op en dat stimuleert het zelfvertrouwen en komt de motivatie om te lezen ten goede.
advertentie
Op het spoor met SOMtoday Op 17 november 2015 organiseert SOMtoday haar klantendag in het Spoorwegmuseum in Utrecht. Tijdens dit event praten wij u graag bij over onze visie en dienstverlening in het onderwijs en wat dit betekent voor uw organisatie. Op het spoor met SOMtoday wordt een inspirerende dag boordevol actuele informatie!
Save the date 17 november 2015
Spoorwegmuseum Maliebaanstation 16, Utrecht
Scan de QR-code in het logo voor meer informatie over onze klantendag en schrijf u direct in!
www.som.today
ICT in het onderwijs Wij bieden u interessante sessies over nieuwe ontwikkelingen rondom ICT in het onderwijs. Onderwerpen als digitaal leren en gepersonaliseerd leren zullen worden uitgelicht door boeiende sprekers. Ook wordt er meer verteld over Big Data en de inzet van clouddiensten als Google for Eduction en Office 365. De inspirerende sessies zorgen ervoor dat u vol nieuwe kennis en inzichten naar huis gaat. Bovendien krijgt u de kans om het Spoorwegmuseum te bezichtigen en bij te praten met collega’s uit het hele land. Netwerken en kennisdeling staan op deze dag centraal. U mag dus zeker niet ontbreken!
Schrijf u direct in voor onze klantendag Dit kan via de QR-code in het logo of via de aanmeldbutton op de website van SOMtoday. Wilt u op de hoogte blijven? Meld u aan voor de nieuwsbrief en volg ons op social media:
Foto: VHTO
10 tot en met 17 oktober
Codeweek 2015 Klaar voor de toekomst!
Twitter mee, d eel je programmeera vontuur @CodeweekN L
Programmeren is hét lezen en schrijven van de toekomst. Dat vinden Kennisnet en ECP Platform voor InformatieSamenleving, initiatiefnemers van de Nederlandse Codeweek. Van 10 tot en met 17 oktober 2015 kan iedereen aan de slag met programmeren. Doe ook mee! Als leerkracht kun je leerlingen kennis laten maken met programmeren, zodat ze voorbereid zijn op een steeds digitaler wordende toekomst. De Codeweek wordt afgetrapt met een groots event in Science Center NEMO in Amsterdam. In heel Nederland worden code events georganiseerd – ook bij jou in de buurt. Bekijk de kalender op www.codeweek.nl/kalender en doe mee. Op www.codeweek.nl vind je ook een Toolkit met lesmateriaal en een Codedatabase vol met programmeerinitiatieven die je verder op weg helpen.
26
PIZZA PROGRAMMING PARTY VOOR MEISJES
dat kiest voor een technische of exacte onderwijsrichting de
Op dinsdag 13 oktober organiseert VHTO een pizza programming
afgelopen 10 jaar sterk is gestegen. Het aandeel meisjes
party voor meisjes in de basisschoolleeftijd. Het doel is om
binnen het Natuur en Techniekprofiel nam toe van 15 procent
meisjes op een leuke en toegankelijke manier kennis te laten
naar 26 procent op de havo en van 20 procent naar 38 procent
maken met programmeren. De programmeerworkshops worden
op het vwo. Ondanks dit goede nieuws kiezen verhoudingsgewijs
verzorgd door Bomberbot.
nog te weinig meisjes voor een opleiding of carrière in de ict.
De meisjes krijgen een workshop van anderhalf uur, waarin ze
Vaak omdat ze een beperkt beeld hebben van de mogelijkheden,
een korte introductie in het programmeren krijgen. In totaal
geen vrouwelijke rolmodellen kennen of denken dat ict alleen
zullen vijf groepen, bestaande uit vijf meisjes, door docenten
iets is voor jongens. ‘Nog steeds denken meisjes vaak ten
begeleid worden. Het lespakket van Bomberbot dat uit 16
onrechte dat ze geen aanleg hebben voor zaken als wiskunde
lessen bestaat, is speciaal voor de workshop ingekort tot een
of programmeren. Niets is minder waar. Het is erg leuk om te
introductie tot programmeren. Met deze pizza programming
zien hoe enthousiast de meiden zijn tijdens zo’n workshop’,
party wil VHTO meisjes kennis laten maken met programmeren.
aldus Kirsten van Smirren van Bomberbot. Meer informatie is
Uit de Emancipatiemonitor 2014 bleek dat het aantal meisjes
te vinden op www.vhto.nl/projecten/digivita/.
COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015
Maak uw groep spelenderwijs slimmer Ambrasoft Rekenen & Taal is de ideale aanvulling op uw lesaanbod. De adaptieve oefensoftware is methodeonafhankelijk en wordt gebruikt door bijna 5.000 scholen. Uw leerlingen hebben thuis ook gratis toegang. Probeer Ambrasoft Rekenen & Taal nu de eerste 3 maanden gratis! Ga naar ambrasoft.nl/school
Nieuw dit schooljaar â&#x20AC;˘ Rekenmodules nu tabletproof â&#x20AC;˘ Rekenen Extra voor groep 7 en 8
Ambrasoft is onderdeel van Noordhoff Uitgevers
Leren wordt spelen
Projectors
Zó houdt u iedereen bij de les Met de krachtige Casio Ultra Short-throw projector Dankzij de Ultra Short-throw projector van Casio, verandert u elke les in een multimedia beleving. Deze functionele en veelzijdige projector, met extreem duurzame lichtbron, levert u niet alleen substantiële besparingen op maar biedt u tevens dé ideale visuele ondersteuning voor uw digitale bord. Of u nu met interactieve media aan de slag wilt, met een visuele presentatie of een film wilt laten zien: met de Ultra Short-throw projector van Casio houdt u iedereen moeiteloos bij de les.
CASIO XJ-UT310WN | € 1.699,- exclusief BTW.
Duurzaam energie- en kostenbesparend • 3.100 Lumen Laser / Led lichtbron. • 20.000 Branduren zonder vervanging lamp. • Lichtbrongarantie van 5 jaar of 10.000 uur. • Milieuvriendelijke kwikvrije lichtbron.
• Snel aan- en uitschakelen en geen afkoeltijd. • Geschikt voor digitale interactieve borden. • Ondersteund door iOS en Android Apps. • De beste vervanging van uw oude projector.
Voor meer informatie over de nieuwste CASIO projectors: www.casio-projectors.nl Casio Benelux B.V., Prof. W.H. Keesomlaan 6E, 1183 DJ Amstelveen, tel. 020 - 545 10 70