COS oktober 2015

w w w . c o m p u t e r s o p s c h o o l . n l

Virtueel op reis met het

MEDIA PASPOORT

Gesproken lesboeken op de smartphone

Stap voor stap leren werken met Google Drive Meester Sander: ‘Met de iPad ligt de wereld aan hun voeten!’

NOODKLOK OVER SLECHT INTERNET BASISSCHOLEN Jaargang 33 | Nummer 2 | Oktober 2015

5

Interessante twitterberichten geselecteerd

tweetscoop André Slegers & Michelle Clement | KEii info@keii.nl | @keiionder wijs

4

Koen Vandenhoudt @KoenVandenhoudt 11-09-15 11:41 Ik downloadde 19 praktijkvoorbeelden over gepersonaliseerd leren realiseren met tablets. @PXLEducation #tablio bit.ly/1JZPZY8

6

CodeWeekNL @CodeWeekNL 11-09-15 10:23 Maar liefst 8 pagina’s #Codeweek bomvol tips om in de klas aan de slag te gaan met #programmeren! twitter.com/ prima_online/s…

Kennisnet @kennisnet 10-09-15 14:12 Zo maak je als school afspraken met leveranciers en uitgevers over uitwisseling van leerlinggegevens. #privacy kn.nu/jbc5m

Compleet Onderwijs @CompltOnderwijs 11-09-15 10:46 Google Apps in de klas: zo werkt dat! ow.ly/33Z1yx

Kees van Overveld @KvOverveld 11-09-15 10:43 Leefbaar wil in Rdam familieklas bij ernstige gedragsproblemen. ad.nl/ad/nl/1038/Rot… #interessant Zie ook familieklas.nl/index.html

8

onderwijs @onderwijs 11-09-15 10:10 Een selectie artikelen voor starters in het onderwijs: ow.ly/RYonY #onderwijs

Social Media Wijs @SocialMediaWijs 11-09-15 10:01 Afleveringen Medialogica speciaal bewerkt voor middelbaar onderwijs, inclusief lesbrief via @Mediawijzer ow.ly/S4tTB

Volg ook @ Cosonline op t wit ter

22

COS COS JAARGANG JAARGANG 3333 NUMMER NUMMER 2 02 – 2015 – 2015

10 14

Inhoud 4 Bits & Bites

Grappige, nuttige of slimme snufjes

18

5 Sn@ppen!

22

Handige, educatieve apps gespot

6 Slecht internet basisscholen PO-Raad luidt de noodklok

8 Virtueel op reis Met het Media Paspoort

10 Diep in de nacht

24

Daar is een hoop te beleven!

14 Meester Sander:

‘Met de iPad ligt de wereld aan hun voeten!’

18 How to... Werken met Google Drive

Documenten online en in de cloud opslaan

22 Bevlogen denkers over ict

COS legt de visie van specialisten naast elkaar

24 LEX

Gesproken boeken op de smartphone

26 Codeweek 2015

26

Doe ook mee!

Colofon COS is een onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict.

Het is een uitgave van EDG Media en verschijnt 10x per jaar.

COS twittert @cosonline

Uitgever: Erik Trimp Assistent-uitgever/coördinator Vanessa Pelle, vpelle@edg.nl Medewerkers Suzanne de Boer, Brigitte Bloem, Henk Botter, Mandy de Bruijn, Harry Dubois, Mariska van der Hulst, Gerard Koster, Erik Ouwerkerk, André Slegers, Malini Witlox Evaluatiecoördinatie Hans Moot (hans.moot@edg.nl) Contact redactie cos@edg.nl

Redactiesecretariaat EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht www.computersopschool.nl Vormgeving Tom Venema Eindcorrectie Jannie Kroes Druk PreVision, Eindhoven Abonnementenadministratie EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht telefoon: (030) 241 70 20 fax: (030) 241 06 71 e-mail: cos@edg.nl

Advertentieverkoop Mark Hutzezon Telefoon: (030) 241 70 25 E-mail: mhutzezon@edg.nl Abonnementsprijs 2015 Nederland: € 46,50; België en Luxemburg: € 51,50; overig: € 80.

Een abonnement kan elke maand ingaan en heeft de duur van ­minimaal een jaar. Opzeggen kan per e-mail of per brief tot uiterlijk een maand voor het einde van de ­abonnementsperiode. Een proefof verzamelabonnement bestellen?

Bel (030) 241 70 20 of kijk op www.computersopschool.nl

Alle rechten voorbehouden.

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Alle webadressen in dit nummer vindt u ook op: www.computersopschool.nl

Grappige, nuttige of slimme snufjes die op het bureau van COS belanden. Suggesties?

Mail cos@edg.nl Onder redactie van Harry Dubois

Horloge van Huawei De Chinese producent Huawei komt ook met een eigen klokje, de Huawei Watch. Dit horloge draait op Android Wear, het besturings-

Games in de klas

systeem van Android dat

We kennen allemaal het bordspel Schaken dat in het basisonderwijs nog

­speciaal geschikt is voor

wel eens door leerlingen wordt gespeeld in de klas. Wij als ‘opvoeders’

slimme horloges. Groot

weten dat strategiespelletjes het denken stimuleren en dus didactisch

verschil met bijvoorbeeld

verantwoord zijn. Er zijn veel meer leuke spelletjes te krijgen, die nu

het horloge van Apple is

nog niet zo bekend zijn in Nederland. Zo vond ik een opsomming van

dat het lijkt op een

dit soort spelletjes in een online artikel waar onder andere het kaartspel

traditioneel horloge, met

Swish genoemd werd. Swish kan met meerdere personen gespeeld

wijzers en een chrono-

worden, maar ook alleen. De kaarten zijn transparant en de bedoeling

meter. Vanzelfsprekend

is kaarten te matchen op kleur. Bekijk op de website de video’s, dan

werkt deze watch samen

wordt alles snel duidelijk (www.thinkfun.com/swish). Een ander spel

met devices waarop Android

in het artikel is Quoridor. Hier gaat het om het bouwen van corridors

werkt, maar ook iOS wordt

en komt het veel aan op tactiek en strategisch inzicht. Quoridor is

ondersteund. De resolutie is

in Nederland te krijgen, Swish heb ik niet op een Nederlandse

400 x 400 pixels en hij zal rond

website kunnen vinden. Het gehele artikel is hier te lezen:

de 400 euro gaan kosten.

http://bit.ly/spelletjes_in_de_klas

Kijk jij nog televisie?

Opvolger van de Flip

Dan heeft Philips wellicht iets moois. Philips ontwikkelde al

Helaas bestaat ie niet meer, de Flip Camera,

Ambilight, kleuren die achter de tv geprojecteerd worden en waardoor

maar voor het onderwijs was het een ideaal

het lijkt alsof je naar een veel groter scherm kijkt. Philips gaat verder

apparaat. Met de Flip kon je in HD-formaat

met die ontwikkeling en projecteert nu niet alleen kleuren, maar

video opnemen. Het filmpje was eenvoudig

ook gedeeltelijk de beelden die op de tv te zien zijn op de muur.

via de USB-aansluiting te importeren in de

Het is dan ook geen klein schermpje (65 inch) en de prijs is ook

speciale Flip-software, die bovendien ook

niet laag, 5000 euro. De verwachting is dat het kijkkastje eind van

nog eens op de camera werd meegeleverd.

dit jaar te bestellen is.

De Flip Camera is alleen nog te krijgen via Marktplaats. Ricoh komt nu met een videocamera die full HD kan opnemen.

Dat is op zich niet zo bijzonder, maar deze camera kan ook nog eens opnemen met een beeldhoek van 360 graden.

Het is, net als de Flip, een klein en slim apparaatje, boordevol techniek. Je kunt er 25 minuten aan één stuk mee filmen en er zit 8GB-opslag in. Eenmaal opgenomen, kun je je filmpje direct posten op YouTube, maar ook op de speciale website van Google Street View, die onlangs compleet is vernieuwd. De site is een bezoekje waard en levert mooie beelden op die goed bruikbaar zijn in de les.

4

www.google.nl/intl/nl/maps/streetview.

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

Sn@ppen!

Handige, educatieve apps gespot door @keiionderwijs

Coosi Box Een grappige app die kinderen de mogelijkheid biedt om eigen tekeningen te maken die vervolgens onderdeel kunnen worden van diverse animaties. Leuk om jonge kinderen hun creativiteit te laten gebruiken om een eigen personage of figuur te creëren. Vervolgens kunnen ze de animaties bekijken waarin hun eigen figuur ‘tot leven’ komt. De creaties worden automatisch gedeeld in de app met andere gebruikers. Het is mogelijk om de filmpjes van anderen een hartje te geven.

Hierdoor kan de app ook gebruikt worden als aanleiding om een gesprek over mediawijsheid te voeren. Hoe voelt

Make it for teachers and school

dat om iets te beoordelen of als iemand jouw creatie voorziet van een hartje? Kun je zomaar alles tekenen en er op zetten, wat vind je daarvan? Alleen het tekenen en het maken van de animaties levert al veel plezier op. Coosie Box is gratis en verkrijgbaar in Apple Store en in Google Play.

Pictoplanner Zelf zicht hebben op de dagplanning is voor kinderen in het

Een prachtige app met veel mogelijkheden om je eigen

speciaal onderwijs, maar ook voor leerlingen van het basis­onderwijs

oefeningen en spelletjes samen te stellen. Je kunt

soms lastig. Voor deze groep biedt de Pictoplanner een praktisch hulpmiddel.

kiezen uit acht verschillende interactieve sjablonen om

Nadat je een account hebt aangemaakt, kun je een persoonlijke planning

je oefening samen te stellen. Zo kun je kiezen voor een

maken. De gebruiker kan zien wat er komen gaat en wat er van hem

sleepoefening, rubriceren, memory, kleuren, een zoek-

verwacht gaat worden. Het is mogelijk om gebruik te maken van de

plaatje en quiz- en meerkeuzevragen. Je eigen lesinhoud

sclera picto’s, maar ook eigen pictogrammen en foto’s kunnen worden

kun je makkelijk maken door plaatjes, tekst of

ingevoerd. Dit kan zowel vanuit de app als via een website. Zodra er

gesproken taal toe te voegen. Er is ook een uitgebreide

verbinding is met

bibliotheek van plaatjes die je kunt gebruiken. In het

het internet worden

begin kost het je misschien wat tijd, maar door de

de planningen

handige 10-stappen instructie die je in de app vindt,

gesynchroni­seerd.

word je goed op weg geholpen. Als je een les hebt

Op het moment van

gemaakt, kun je deze laten spelen door kinderen op

schrijven was de app

een iPad, maar ook is het makkelijk om deze via e-mail

gratis verkrijgbaar in

te delen waardoor je op alle computers het door jou

de App Store. Het is

gemaakte spel kunt spelen. De app is nog niet in het

ook mogelijk om een

Nederlands vertaald, maar doordat je je eigen teksten

login voor instellingen

toe kunt voegen, kun je gewoon Nederlandstalige

te verkrijgen.

oefeningen maken. Echt de moeite waard om even te bekijken. De app is gratis verkrijgbaar in de App Store.

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

5

Noodklok over slecht internet basisscholen De PO-Raad luidt de noodklok over het gebrek aan snel internet op basisscholen. 59 procent van de basisscholen is momenteel niet aangesloten op het glasvezelnet. Alle scholen zouden in 2018 een snelle internetverbinding moeten hebben, omdat dan alle leerlingen van groep 8 een digitale eindtoets krijgen, zo waarschuwt de raad.

Door Malini Witlox

‘Naar schatting krijgen anders 900.000 leerlingen in de nabije

blijkt uit de Vier in balans-monitor van

toekomst geen modern onderwijs meer’, zegt de PO-Raad.

Kennisnet. Martine: ‘We hebben laten onder-

‘Voor enkele honderden scholen in het primair onderwijs is een

zoeken hoe ver scholen van het aansluitpunt

gebrek aan internet nu al een probleem.’ Op de cijfers is wel

op glasvezelnet liggen. 2.300 scholen liggen

iets af te dingen. Het is namelijk niet bekend welke scholen bij

op 25 tot 500 meter afstand, 1.600 scholen

die 59 procent zitten. Zijn dat grote of kleine scholen? Martine

op meer dan 500 meter. De graafkosten

Kramer, manager Strategie en Externe betrekkingen bij

bedragen 30 euro per meter. Als je als

Kennisnet: ‘We hebben de cijfers gekregen van de kabelmaat-

school een afstand van 500 meter moet

schappijen en glasvezelmaatschappijen. Maar we weten dat

overbruggen, gaat het dus al snel om

het zeker niet alleen kleine scholen zijn die met dit probleem

15.000 euro.’ Momenteel voldoet

te maken hebben. Zelfs bij grote scholen van meer dan 500

het kabelinternet vaak nog wel,

leerlingen is in de helft van de gevallen geen glasvezel

maar Kramer vreest voor

­beschikbaar.’

de momenten dat alle leerlingen bezig zijn

AFSTAND

op hun tablet,

Waar in 2007 in het primair onderwijs 15 procent van het

laptop of desktop.

lesmateriaal digitaal beschikbaar was, is dat nu 25 procent,

‘Een gemiddelde basisschool heeft al snel 200 leerlingen.

Dan loopt het hele

IN CIJFERS!

internet vast. Op middelbare

41 procent van de basisscholen (3.075) heeft toegang tot glasvezel. Dat

scholen is het overigens beter

wil zeggen dat tot aan de meterkast is geregeld dat scholen internet via

geregeld, maar die liggen vaak ook

glasvezel kúnnen aansluiten. Dat wil niet zeggen dat die 41 procent dat

centraler. Ieder dorp heeft een eigen

ook daadwerkelijk heeft gedaan.

basisschool.’ Basisscholen waarbij het

59 procent van de basisscholen (4.425) heeft geen toegang tot glasvezel

wel goed is geregeld, hebben vaak de

en daardoor geen toekomstvaste, snelle en optimale verbinding. Het is

financiële steun van hun gemeente of

onzeker of scholen hiermee na 2017 nog wel mee uit de voeten kunnen.

betalen het (deels) zelf.

Op dit moment heeft 90 tot 95 procent van de

‘We kennen voorbeelden waar lokale

scholen toegang tot kabel. 5 tot 10 procent,

overheden, bedrijven en scholen glas­vezel

ofwel 375 tot 750 scholen, heeft die toegang

hebben aangelegd op eigen kosten, omdat

niet. Voor hen is het geen toegang hebben

ze het belangrijk vinden voor de ontwikke-

tot internet een direct probleem. Zij moeten

ling van de leerlingen. Op het platteland is

via de telefoonlijn internetten.

het vaak zelfs beter geregeld dan in de Randstad. Maar sommige scholen moeten het zelfs nog doen met een inbelverbinding.’

6

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

GEAVANCEERDE ACCESPOINTS

Regionaal zijn er flinke verschillen. Zo is het in Flevoland het beste

Met goed internet ben je er als school overigens nog niet.

­geregeld, gevolgd door Drenthe. Terwijl je in de Randstad beter zou

Momenteel bestaat 60 procent van de devices in het basis­

­verwachten, heeft in Utrecht slechts 31 procent van de scholen

onderwijs nog uit een laptop en een desktop. Kennisnet ver-

­beschikking over glasvezel. In Noord-Holland is dat 30 procent.

wacht dat de desktop snel gaat verdwijnen uit het schoolbeeld.

Laptop, smartphone en tablet worden steeds populairder.

Drenthe

65%

17%

Volgens de Vier in balans-monitor heeft 59 procent van de

Flevoland

68%

26%

6%

scholen een dekkend wifi-netwerk, terwijl 21 procent van de

Friesland

28%

30%

42%

scholen wifi op de meeste plaatsen beschikbaar heeft.

Gelderland

28%

39%

32%

Kramer: ‘13 procent heeft het op sommige plekken, 3 procent

Groningen

heeft het niet voor leerlingen en wel voor personeel en 4

Limburg

18%

62%

11%

27%

63%

23%

14%

procent heeft helemaal geen wifi.’ Naar schatting maakt

Noord-Brabant

42%

31%

28%

een derde tot de helft van de scholen voor wifi gebruik van

Noord-Holland

30%

44%

26% 24%

professionele apparatuur. Dat wil zeggen geavanceerde en

Overijssel

55%

21%

beheersbare accespoints en een wifi-netwerk gebaseerd op

Utrecht

31%

56%

13%

industriestandaarden. De rest maakt gebruik van consumenten-

Zeeland

56%

21%

23%

producten. ‘Soms gaat het om producten die ouders of docenten

Zuid-Holland

38%

43%

18%

bij de Mediamarkt hebben gekocht. Serieus internetgebruik stelt ook eisen aan deze voorzieningen.’

Eerste rij: percentage scholen dat toegang heeft tot een toekomstvaste, snelle en optimale verbinding.

Tweede rij: percentage scholen dat nog geen toegang heeft maar dit wel voor een aanvaardbare prijs kan realiseren, bijvoorbeeld door samen te werken met andere scholen/instanties (afstand 25-500 meter).

Derde rij: percentage scholen dat geen toegang heeft tot een toekomstvaste, snelle en optimale verbinding en waarvoor het vrijwel onmogelijk is om dit voor een aanvaardbare prijs te realiseren (afstand meer dan 500 meter).

Bron: Doorbraakproject Onderwijs en ICT, juli 2015

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

7

Virtueel op reis met het Media Paspoort De Nationale Academie voor Media & Maatschappij komt deze maand met een Nationaal Media Paspoort voor kinderen van groep 1 tot en met 8. Ieder schooljaar krijgen de leerlingen zeven lessen over media waarbij het niet alleen gaat om kennisoverdracht, maar ook om emotie, motivatie en strategie. Volgens de initiatiefnemers hebben 656 scholen zich ingeschreven voor het gratis lesprogramma.

Door Malini Witlox Sexting, kinderen die via social media afspraakjes

ENGE SPINNEN EN LIEVE HONDEN

maken met volwassenen, kinderen die naaktfoto’s

Naast individuele opdrachten bevat het pro-

posten. We hebben het de laatste jaren vaak

gramma ook klassikale opdrachten. De leerlingen

voorbij zien komen. Programma’s om kinderen

krijgen bijvoorbeeld verschillende foto’s te zien,

bewust te maken van hun gedrag op internet,

van een schattige hond en van een enge spin.

hebben dit helaas nog geen halt kunnen toeroepen.

In groepsgesprekken bespreken ze wat die

‘Dat komt omdat het bij die programma’s alleen om

beelden met hen doen. Zo kunnen de leerlingen

kennisoverdracht gaat, niet om de mediabeleving

van elkaar leren. ‘Wat post je wel op Facebook

of om media-instinct’, meent Academie-directeur

en wat niet? We willen dat ze hun eigen grens

Liesbeth Hop.

voelen en leren luisteren naar hun intuïtie. We

‘Kinderen blijken in de praktijk best goed met de

willen de kinderen niet betuttelen. We geven

techniek om te gaan, maar op gebied van sociaal-

8

ze informatie en helpen ze bij emotieregulatie.

emotionele ontwikkeling moeten we ze helpen.’ Het Media

We belichten bovendien ook de leuke kanten van media.’

Paspoort zou een toevoeging zijn ten opzichte van bekende

Het lesmateriaal is tot stand gekomen door samen te werken

mediawijsheidprogramma’s als het Diploma Veilig Internet en

met leerlingen, daar zijn ook filmpjes bij gemaakt. De video’s

Media Masters. ‘Het is de eerste keer dat er een doorlopende

komen later op de website te staan. Kabelprovider Ziggo was

leerlijn is ontwikkeld voor alle schooljaren, dus ook voor heel

bij de ontwikkeling van het programma betrokken, maar is

jonge kinderen vanaf groep 1. Dat is nodig omdat kinderen

sinds juli geen partner meer. Volgens Liesbeth heeft dat te

steeds jonger zonder toezicht van volwassenen met media

maken met het samengaan van Ziggo en UPC en andere

bezig zijn. Denk aan de tablets en de smartphones. Daarnaast

prioriteiten. Eerder was er op de samenwerking met Ziggo veel

richten die andere programma’s zich allemaal op de overdracht

kritiek, het is immers een beursgenoteerd bedrijf dat zoveel

van cognitieve kennis, op werking van media en op wat fout en

mogelijk zenderpakketten en internetabonnementen wil verkopen.

goed is. Wij gaan verder en hebben naast ‘weten’ ook ‘voelen’,

Liesbeth: ‘Die kritiek heeft niets te maken met de beëindiging

‘willen’ en ‘doen’ toegevoegd.’

van de samenwerking. Bovendien kan het bedrijfsleven een

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

heel nuttige bijdrage leveren aan dit soort programma’s terwijl

4: Houd de klok in de gaten. 5: Maak goede keuzes.

je je onafhankelijkheid bewaart. We zijn bij de ontwikkeling van

6: Bescherm je privacy.7: Zorg voor je eigen veiligheid.

het Media Paspoort geholpen door de Radboud Universiteit

Liesbeth: ‘Leerkrachten krijgen voor iedere les een handleiding

Nijmegen. Later zijn ook de universiteiten van Tilburg,

en er worden voor elke les instructievideo’s aangeboden. ‘In

Rotterdam en Gent ingestapt. En inmiddels ook de Universiteit

groep 4 krijgen de kinderen voor de eerste keer met strategie te

van Amsterdam, de Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit

maken, we noemen het dan nog niet zo. Ze krijgen vragen

Amsterdam. In ons programma zitten onder meer elementen

voorgelegd. Bijvoorbeeld: wat kun je doen om te zorgen dat niet

uit de communicatiewetenschappen, ontwikkelingspsychologie

iedereen zomaar jouw persoonlijke gegevens krijgt? In essentie

en sociologie. De wetenschappers van de

is dat een strategische vraag. Er zitten

verschillende universiteiten zitten in de

meerkeuzeantwoorden bij. Ze kunnen

door ons opgerichte Wetenschappelijke

­bijvoorbeeld een sticker op de computer

Raad die de effectivitet van het Paspoort

plakken, die ze waarschuwt tegen het geven

meet via een doorlopende monitor. Die

van persoonlijke data. Die optie komt dan

wetenschappers zouden dat nooit doen

terug in de antwoorden. Maar de leerlingen

als er commerciële invloed was.’

wordt niets opgelegd. Ieder kind denkt en voelt anders. Misschien hebben sommige

THEMAREIS

leerlingen er geen moeite mee om ­gegevens

Kinderen gaan tijdens het programma

te versturen over het internet.’ Eind september

virtueel op reis en ontvangen offline en

zijn de eerste leerlingen gestart met de

online opdrachten die zowel digitaal als

lessen. Er komen algemene lessen in groep

klassikaal worden aangeboden. Ze krijgen

1 tot en met 4 en extra lessen in groep 5.

per les een actieboekje (dubbelgevouwen A4) waar virtueel

‘Vanaf daar gaan we ieder jaar een klas hoger. In groep 8 krijgen

lesmateraal bijhoort. In het Media Paspoort houden de kinderen

de kinderen trouwens geen les, ze zijn dan minimediacoach en

zelf bij waar ze allemaal geweest zijn. De leerkracht kan dit

helpen uiteindelijk de andere klassen bij de ontwikkeling van

aftekenen na het afronden van één van de ‘reizen’. De zeven

mediaprojecten.’ <<

jaarlijkse lessen zijn opgebouwd rond zeven thema’s. 1: Weet wat je ziet. 2: Bewaak je identiteit. 3: Wat je geeft, krijg je terug.

www.nationaalmediapaspoort.nl

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

9

LESIDEE VOOR HET VOORTGEZET ONDERWIJS

Diep in de nacht Heb je ’s nachts weleens op een stikdonkere camping naar de sterren gekeken? Dat lukt in Nederland bijna niet vanwege de lichtvervuiling. Eind oktober gaat de wintertijd in en is het de hele avond weer donker. En daar is een hoop te beleven!

Door Henk Botter foto’s ESA/NASA

WINTERTIJD In de nacht van zaterdag 24 oktober naar zondag 25 oktober wordt de tijd weer verzet. Een handig ezelsbruggetje daarvoor is: in het voorjaar gaat de klok een uur vooruit. In de herfst heb je dus een nacht die een uur langer duurt. Volgens het KNMI is de wintertijd eigenlijk de gewone tijd: http://bit.ly/1EkAuwx. Op 16 mei 1940, Nederland was net door de Duitsers bezet, kreeg Nederland de Midden-Europese tijd. Daardoor heeft tegen­ woordig heel West-Europa dezelfde tijd. Als je verder naar het westen met de zon mee reist, wordt het een uur vroeger.

Vandaar dat het in Engeland en Portugal een uur vroeger is dan bij ons. Als je naar het oosten reist, reis je van de zon af. In Finland is het daarom een uur later dan bij ons. Op www.dewereldklok.nl kun je op een kaart precies zien hoe laat

nachthemel met licht ‘vervuild’ is. Op www.platformlichthinder.nl

het overal is. In een Schooltv-filmpje wordt duidelijk uitgelegd

kun je er meer over lezen. Om meer aandacht te krijgen voor

hoe dat zit met de tijdzones, de stand van de zon en de

deze lichtvervuiling wordt de Nacht van de Nacht georgani-

seizoenen: http://bit.ly/1NJqTl6. Ga je met het vliegtuig een

seerd: ‘Laat het donker donker en ontdek hoe mooi de nacht is

verre reis maken, bijvoorbeeld naar Australië, dan passeer je

tijdens de Nacht van de Nacht.’ De Nacht van de Nacht is een

verschillende tijdzones. Op een gegeven moment weet je

jaarlijks evenement georganiseerd door de Natuur- en

lichaam niet meer hoe laat het eigenlijk is. Op een vliegveld

Milieufederaties. Dit jaar wordt de Nacht van de Nacht voor de

kan het zes uur ’s avonds zijn, maar je lichaam zegt dat het 12

elfde keer georganiseerd op zaterdag 24 oktober 2015. Via de

uur ’s nachts is. Je krijgt dan last van een jetlag. In een ander

menuknop Activiteiten kun je inzoomen op de kaart van

filmpje van Schooltv wordt uitgelegd wat een jetlag precies is:

Nederland en zien welke activiteiten er worden georganiseerd.

http://bit.ly/1MPQJDs.

Zo kun je op Terschelling een huifkartocht maken met een sterrenkundige. Je kunt op ontdekking in het Amsterdamse

NACHT VAN DE NACHT

Bos, bij Terneuzen kun je een nachtvaartocht maken en ver-

Richting 21 december worden de nachten steeds langer in

schillende sterrenwachten zijn geopend. Om ervoor te zorgen

Nederland, maar is het dan ook donkerder? Als je naar

dat Nederland echt donkerder wordt, nemen verschillende

www.nachtvandenacht.nl gaat, zie je foto’s waarop te zien is

gemeenten en bedrijven maatregelen. Je kunt dat zien via

dat er veel licht is ’s nachts. Dat is lichtvervuiling. Als je op

www.nachtvandenacht.nl/licht-uit-bij/. Ook is er lesmateriaal op

de site klikt op Lichtvervuiling, kun je lezen dat 99 procent van

de site te vinden: www.nachtvandenacht.nl/bibliotheek/lesmateriaal/

de bevolking in Europa en Amerika leeft in gebieden waar de

met een verhaal, een gedicht en twee films.

Dit lesidee voor het voortgezet onderwijs kun je ook downloaden op www.computersopschool.nl. Handig want de linkjes zijn dan direct klikbaar.

10

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

hele Randstad goed zichtbaar vanuit de ruimte. GrootBrittannië en Ierland stralen ’s nachts zoveel licht de ruimte in dat je de landen aan hun vormen makkelijk kunt herkennen: https://flic.kr/p/buS19d.

STERRENHEMEL Als je buiten in het donker naar de sterrenhemel kijkt, kun je meestal wel de Grote Beer herkennen aan de steelpanvorm.

Op hemel.waarnemen.com kun je allerlei sterrenbeelden tot in detail bekijken. Via http://bit.ly/1MPQJDs kun je Ursa Maior bekijken. De mooiste foto’s van de sterrenhemel zijn gemaakt door de ruimtetelescoop Hubble. Op de site www.spacetelescope.org kun je de prachtigste sterrenstelsels zien. Wat dacht je van http://bit.ly/1IhPasv? Op de site is nog veel meer fraais te zien. Het is onvoorstelbaar hoever deze sterren bij de aarde vandaan zijn en hoe scherp ze zijn gefotografeerd!

ASTROLOGIE Bij het kijken naar de sterren kun je ook denken aan mensen die zich bezighouden met horoscopen. Wikipedia zegt het zo: ‘Astrologie, astromantie of sterrenwichelarij is een verzamelnaam voor ideeën over het verband tussen het lot van mensen en gebeurtenissen op aarde en de stand van de hemellichamen.’ Neem eens een kijkje op www.horoscoop.nl, www.astroangels.nl/horoscopen, www.elle.nl/horoscoop en bijvoorbeeld www.metronieuws.nl/horoscoop en je weet precies hoe jouw dag/week/maand en toekomst eruit komt te zien, ideaal toch? Op Kennislink kun je lezen waarom een horoscoop

ASTRONOMIE

altijd klopt: http://bit.ly/1EkGu8A. Wetenschappers zijn er

Je kunt op verschillende manieren naar de sterren kijken. Als je

duidelijk over: geloof niet in horoscopen! Lees dit maar eens:

denkt aan Bekende Nederlanders bij het woord sterren kun je

http://bit.ly/1JlhCdK.

het beste gaan rondfietsen in Amsterdam en Hilversum, maar bij dit lesidee denken we eerder aan astronomie. Volgens Wikipedia is dat: ‘de wetenschap die zich bezighoudt met de observatie en de studie van alle fenomenen buiten de

LESIDEE

atmosfeer van de aarde.’ Het Griekse woord ‘astron’ betekent

Als je de ruimtefoto’s van André Kuipers hebt bekeken, kon

ster. Op de site www.astronomie.nl kun je veel informatie

je zien dat het ’s nachts in Nederland niet bepaald donker

vinden. Kijk eens bij het onderdeel Onderwijs, Scholieren.

is. Toch zijn er plekken waar je bij een heldere hemel heel

Via het onderwerp Space Lab kun je veel te weten komen

goed de sterren kunt zien. Op welke plekken in Nederland

over sterren, simulaties, webcams, enzovoort. Als je echt

kan dat goed? Of waar moet je zijn in het buitenland om de

geïnteresseerd bent in sterrenkunde, moet je ook naar de

sterrenhemel perfect te kunnen zien? Maak een landkaart

site www.sterrenkunde.nl gaan. Er is te zien waar in Nederland

en laat zien waar je het beste de sterren kunt zien. Geef er

sterrenwachten zijn te vinden. Kijk eens naar de fraaie

informatie over sterren, sterrenstelsels en sterrenbeelden

sterrenwacht in Hellendoorn: www.sterrenwachthellendoorn.nl

bij door foto’s te verzamelen. En misschien is het toch wel

of bij www.oudesterrenwacht.nl (Leiden).

leuk om je eigen verzonnen horoscoop erbij te doen!

ASTRO ANDRÉ Onze ruimtevaarder André Kuipers is op Twitter te volgen als @astro_andre. Op de fotoverzamelsite Flickr heeft hij tientallen foto’s van zijn ruimtereis geplaatst. Je ziet hem aan het werk in het ruimtelaboratorium, maar hij heeft ook foto’s van de sterren­ hemel gemaakt en van de aarde. Op https://flic.kr/p/bK61np kun je een prachtige foto zien van Amsterdam en omgeving by night. Je herkent de grachtengordel van Amsterdam, de starten landingsbanen van Schiphol en de fel verlichte tuinbouw­ kassen van Aalsmeer. Ook op https://flic.kr/p/bHV1zZ is de

to o ls o p n e s k ic tr , s p E x tr a ti

www.computersopschool.nl De leukste (downloadbare) lesideeën voor het voortgezet onderwijs en het basisonderwijs, evaluaties van nieuwe methodes, handleidingen om stap voor stap te leren werken met handige toepassingen, apps voor in de klas en ­suggesties voor het digibord.

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

11

Meester Sander:

‘Ik kleur graag buiten de lijntjes’ Hij is meester van een kleuterklas, ict-coördinator, geeft workshops én beheert zijn eigen website. Sander Gordijn, beter bekend als Meester Sander, is in het onderwijs een opvallende verschijning. Hij is dol op apps en gebruikt die ook veelvuldig in zijn klas. ‘Met de iPad ligt de wereld aan je voeten.’

Door Mariska van der Hulst

Sander Gordijn (27) is leerkracht van groep 2 bij Het Kompas in Meppel. Hij heeft altijd een voorliefde gehad voor computers.

Op de Havo koos hij voor de studierichting Natuur en Techniek.

Daarna ging hij naar de Pabo. ‘Dat was best een opvallende vervolgstap’, vertelt Sander. ‘Want die technische achtergrond zie je op de Pabo niet veel.’ In zijn klas met 29 kinderen neemt ict een prominente rol in, de twee iPads worden veelvuldig gebruikt. Sander staat inmiddels vijf jaar voor de kleuters en wil daar nooit meer weg. ‘Ik vind vooral de combinatie van ict en het jonge kind erg leuk. Kinderen zijn heel spontaan en enthousiast. Ze staan overal voor open. Het is superleuk om mijn eigen creatieve programma rondom de vaste doelen te bouwen. Daarbij kijk ik wat elk individueel kind nodig heeft.’

INSTRUCTIEFILMPJES

Hij gebruikt het kleutervolgsysteem DorrDigi om zijn lessen te

Sander geeft daarnaast regelmatig workshops op de inspiratie-

ontwerpen. Het is een online klassenmap die hem helpt om de doelen na te streven.

Sander is geen fan van voorgekauwde lessen. ‘Ik neem de kinderen liever

dagen van de Kleuteruniversiteit. Deze instelling maakt samen met uitgevers van kinderboeken digitale thematische

Tip

projecten voor leerkrachten op basis van boeken.

van Sander:

De inspiratiedagen voor kleuterleerkrachten zijn

mee naar buiten, organiseer creatieve

‘Bedenk vooraf goed waar je de

bedoeld om te informeren en te enthousiasmeren.

activiteiten en gebruik veel kleuterapps.

iPad of tablet voor wilt inzetten.

‘Het is ontzettend leuk om op zo’n dag uit te

Ik kleur graag buiten de lijntjes.’

Je kunt het gebruiken tijdens

leggen wat je allemaal kunt doen met de tablet of

de inloop, klassikaal of als hoekje. Maar maak daarin ­duidelijke keuzes.’

iPad. Mensen hebben vaak het idee dat kinderen volledig worden opgezogen door het schermpje van de iPad. Maar je kunt er zoveel méér mee.’

Met sommige kleuterapps spelen de kinderen niet

alleen met hun vingers, maar juist met echte materialen.

Soms moet je deze kopen en bij andere kun je ze printen.

Voorbeelden van zulke apps zijn: Colar mix, Osmo en Tiggly.

Ook de app Storest behoort tot die categorie. Bij deze app kunnen kinderen de iPad inzetten als kassa. ‘Je kunt met Storest zelfs geld en artikelen met QR-codes printen. Als je die lamineert, heb je een heel leuk winkeltje voor in de klas. De iPad dient dan als kassa en daar kun je ook de codes mee scannen. In groep 4 kun je de app inzetten om kinderen te laten berekenen hoeveel geld ze terugkrijgen.’

14

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

Tip

van Sander: ‘Wil je een kleuterapp ­toepassen in de klas, bereid je dan goed voor. Speel de app Sander maakte een instructiefilmpje over het gebruik van

letten. We blijven bijvoorbeeld even staan

Storest en plaatste het op zijn website www.meestersander.nl.

voor de bakker en bekijken het woord op de

De site staat boordevol filmpjes en uitleg over educatieve

winkelruit. Hebben we bijvoorbeeld een thema

kleuterapps. Een andere app die iets extra’s heeft, is Marbotic,

over vliegtuigen, dan lopen we via Street View

die kleuters kennis laat maken met de cijfers 10 tot en met

Schiphol op. Met een iPad ligt de wereld aan je voeten.’

zelf zodat je precies weet hoe het gaat.’

100. ‘Ik vind deze app supertof, want je kunt er houten cijfers bij bestellen. De app reageert vloeiend op de cijfers en kinderen

STOPMOTION-FILMPJES

snappen meteen wat ze moeten doen.’

Sander laat kleine groepjes kleuters ook stopmotion-filmpjes maken. Met deze techniek kunnen kinderen speelgoed tot

DIGITALE WANDELING

leven laten komen in een filmpje. Op zijn website staat een

Sander betrekt de kleuters nauw bij het bedenken van leuke

instructievideo waarin Sander laat zien hoe dit met de app

leerzame thema’s en benodigheden. ‘Het is toch veel leuker

iStopmotion (voor iPads) werkt.

om in te spelen op de fantasie en belevingswereld van het

Voordat de kinderen starten met een stopmotion-filmpje, laat

kind? Dan gaat een thema écht leven en ze hebben daarna

Sander de kinderen eerst een poosje met de app spelen. Ze

urenlang speelplezier in hun zelfontworpen themahoek.’ Samen

weten dan hoe het werkt en wat ze er allemaal mee kunnen

met de kinderen gaat hij via het digibord op zoek naar leuke plaatjes en filmpjes. ‘Bij een thema over ridders en prinsessen laat ik ze via Street View kastelen zien. Daarna maken

‘Hebben we een thema over vliegtuigen, dan lopen we via Street View Schiphol op’

doen. ‘Laatst hadden we een thema over piraten en liet ik de kleuters zelf bedenken waar het filmpje over moest gaan. Vervolgens speelden ze het verhaal na met poppetjes. In de kring liet ik deze kinderen uiteindelijk

we van kartonnen dozen een kasteel die de kleuters vervolgens

hun stopmotion-filmpje toelichten. Ik vind het belangrijk dat

beschilderen. Ouders weten inmiddels dat ik graag met zulke

kinderen al vroeg leren om voor een groep te spreken. Jezelf

materialen werk’, zegt hij lachend. ‘Ze komen regelmatig met

presenteren wordt in de huidige maatschappij steeds belangrijker.’

buizen of andere attributen aan. Geweldig toch?’ Street View

Bij een thema gebruikt Sander ook de app Toontastic. Hiermee

gebruikt hij overigens ook om letters te oefenen. ‘Ik zoek dan

kunnen kinderen een eigen animatiefilmpje maken. Ze kiezen

een winkelstraat op waar we digitaal doorheen wandelen. Ik

in de app een aantal hoofdfiguren voor hun film en spreken

vraag de kinderen om op bepaalde letters in de straat te

zelfbedachte teksten in.

>>

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

15

Tip

van Sander: ‘Durf buiten de lijntjes te kleuren. Wijk eens af van de standaard lesmethodes en zie wat het doet met de kinderen.’

Tip

van Sander: ‘Op www.meestersander.nl

EFFICIËNTER WERKEN

herhaling. Ik ben ervan overtuigd dat dit de toekomst heeft.’

Elke week maakt Sander drie instructie-

De enthousiaste meester merkt dat de kleuters ook steeds

van educatieve apps. Ook vind

filmpjes voor zijn kleuters. Een vorm van

vaker zélf om de iPad vragen. ‘Laatst waren er een paar kinderen

je er lesideeën en je kunt

flipping the classroom. Hij legt hierin heel

met Kapla aan het spelen toen ze me vroegen: ‘Meester, wil

staan veel instructiefilmpjes

per thema zoeken naar

kort uit welke taken de kleuters die week

leuke apps.’

gaan doen. Vervolgens plaatst hij het filmpje

je even een plaatje van de Eiffeltoren opzoeken? Dan kunnen we die nabouwen.’ Dat is toch geweldig?’ <<

op YouTube.com/takengroep2. Inmiddels heeft hij daar al tientallen instructiefilmpjes op gezet.

‘Sommige kinderen hebben wat meer tijd nodig om een

DIGITALE SCHOOLAGENDA EN EIGEN YURLS Sander is ict-coördinator voor de stichting Protestants

taak te begrijpen. Anderen vinden het fijn om te weten wat ze

Christelijk Basisonderwijs in Meppel (PCBO Meppel).

die week zoal in de klas gaan doen. Daarom kunnen de kleuters

Hiertoe behoren vijf scholen met ruim 1.500 leerlingen.

in het weekend thuis op de computer, tablet of telefoon van

Het afgelopen jaar heeft Sander de nadruk gelegd op het

hun ouders alvast naar de instructiefilmpjes kijken. Ik merk dat

goed functioneren van ict-middelen. Sander: ‘Leerkrachten

ze dat heel prettig en leuk vinden.’ Hij geeft toe dat het maken

moeten ermee uit de voeten kunnen. Dus moet je als

van deze filmpjes extra bewerkelijk is. Maar uiteindelijk levert

ict-coördinator zorgen dat alle errors zijn opgelost. Vooral

het hem juist tijdswinst op en dat is wel praktisch met 29

mensen die weinig zin hebben om met ict te werken,

kinderen in de klas. ‘Je hoeft bepaalde kinderen in de klas niet

kunnen dan niet mopperen dat de boel niet werkt.’ Een

telkens opnieuw een instructie te geven. Ze kunnen in alle rust

andere gouden tip van de ict-coördinator is het maken van

een paar keer het filmpje bekijken. Kleuters hebben baat bij

instructiefilmpjes. Hij plaatst ze op de yurls van PCBO Meppel. Met yurls kun je educatieve bronnen op het internet verzamelen, delen en ordenen. ‘Als mensen er dan niet uitkomen, kun je ze eenvoudig verwijzen naar het filmpje.

In andere gevallen werkt het beter als je mensen bij de hand neemt.’

Op de PCBO Meppel kregen alle leerkrachten een eigen tablet. Ook wordt er een digitale schoolagenda (Office 365) gehanteerd die via yurls wordt gedeeld. Sander: ‘Daarnaast vergaderen we zoveel mogelijk papierloos en hanteren we als ict-coördinatoren een eigen whatsapp-groep. Zorg dat ict een vast agendapunt wordt in het onderwijsoverleg. En kom elke vergadering met nieuws of een praktisch voorbeeld. Het is belangrijk dat je elkaar blijft inspireren.’

16

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

www.schoolsupport.nl

VOOR HET DAGELIJKSE HERSENONDERHOUD! Nu ook als uitdagend kaartspel verkrijgbaar

BRAINSNACKS IN KAART

!

1

Stel jezelf een vraag.

2

Bekijk de strategie.

3

Hulp nodig? Gebruik een tip!

4

Zelfcorrectie op de achterkant!

ÓÓK ONLINE!

ONLINE

4

Iedere dag een breinsnack: Ga naar schoolsupport.nl/ brainsnacks_online

1

VOORDELIG! 2

3

BREINSPORT OP Z’N BEST!

Bestel de schoolset: Ga naar schoolsupport.nl/brainsnacks

In de rubriek ‘How To’ leer je stap voor stap werken met een praktische toepassing die geschikt is voor het onderwijs. Suggesties of verzoekjes voor deze rubriek? Stuur een mail naar cos@edg.nl

How to... Werken met Google Drive Wie maakt er tegenwoordig niet gebruik van de diensten van Google? Google is naast Microsoft en Apple één van de grootste spelers. In deze How to… bekijken we hoe je met Google Drive documenten online en in de cloud kunt opslaan. Heel handig om een apart schoolaccount aan te maken voor je lesmateriaal, toetsen of vergaderstukken.

Door Henk Botter

Ter inleiding krijgen we een viertal tips: er is 15 GB aan gratis opslagruimte beschikbaar, je kunt in Drive je bestanden veilig en toegankelijk bewaren, zodat je er met elk apparaat bij kunt en je kunt snel en handig je items ordenen. De vierde tip bevat een video met een demonstratie. We klikken op de blauwe knop Ga naar Drive om onze Google Drive voor onze schoolbestanden in te richten.

Ondertussen hebben we op het mailadres dat we bij het aan­ maken van ons nieuwe Google-account moesten opgeven twee mailtjes ontvangen. Het eerste is van het GMail Team met daarin een bevestiging dat ons nieuwe Gmailadres is aangemaakt en dat we via Gmail onze bestaande contacten kunnen importeren en er mobiele apps zijn voor Android- en Apple-devices. De tweede mail is van Google. Door op een link te klikken, kunnen we ons bestaande mailadres, dat is gekoppeld aan het nieuwe Gmailadres, controleren.

Via Google Chrome gaan we naar www.google.nl. Rechts bovenin ons scherm zien we Gmail, Afbeeldingen, een vierkantje met negen blokjes en een blauwe knop Inloggen. We klikken op die blauwe knop. We hebben al een privéaccount die zichtbaar staat en klikken op Account toevoegen. In het volgende scherm kiezen we voor Account maken. In dit scherm moeten we diverse gegevens invullen om een nieuw account aan te maken. Uiteraard een gebruikersnaam die voor @gmail.com komt te staan, maar ook een wachtwoord en een bewijs dat we geen robot zijn. Vervolgens accepteren we de Servicevoorwaarden van Google. Dat betekent wel dat Google zaken als persoonlijke gegevens, cookies en apparaat-ID’s mag verzamelen om hun service te verbeteren. Als we in de cloud willen werken, zit er niets anders op om dit te accepteren. We klikken op Ik ga akkoord. In het volgende scherm wordt ons schoolaccount dat eindigt met @gmail.com bevestigd.

We kunnen dit account ook gebruiken voor andere Googlediensten als YouTube en Google Maps. In deze How to… beperken we ons tot Google Drive. Daarvoor klikken we op het vierkantje met de negen blokjes in de rechterbovenhoek. We krijgen twaalf icoontjes van diverse Google-onderdelen te zien en kiezen hier voor Drive.

18

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

AAN DE SLAG We bekijken eerst de onderdelen van het Drivescherm. We zien bovenin een zoekvenster om te zoeken binnen onze eigen Drive.

Aan de linkerkant zien we zeven onderdelen: Nieuw, Mijn schijf, Gedeeld met mij, Google Foto’s, Recent, Met ster en Prullenbak.

Linksonderin is er een knop om Drive voor de pc te downloaden en zien we dat we nog 0 bytes hebben gebruikt. Dat gaan we nu veranderen!

Via de rode knop Nieuw gaan we eerst een aantal mappen aanmaken. Bijvoorbeeld voor de vakken die we geven op school. Zo maken we een vijftal mappen aan die te herkennen zijn aan een icoontje met een tabblad. Door te dubbelklikken op één van de

MEER MOGELIJKHEDEN

mappen, zien we bovenin het scherm staan: Mijn schijf. Naam

In ons Drivescherm staat linksonderin

map. Middenin het scherm staat: zet bestanden hier neer of

een grijze knop met de melding Drive

gebruik de rode knop Nieuw. We klikken op Nieuw, maken een map

voor PC downloaden. We klikken erop.

aan voor Klas 1, dubbelklikken erop, klikken weer op Nieuw en

We krijgen een nieuw scherm met Overal

kiezen voor bestanden uploaden. Het antwoordenbestand van

toegang tot Drive. Als je Drive op je

onze methode Mens & Maatschappij voor klas 1 wordt geüpload

smartphone, tablet en computer instal-

en we zien daarvan een bevestiging onderin het scherm: Uploads

leert, kun je nog makkelijker bij je

voltooid. Ook zien we het bestand staan in ons scherm. Als we

schoolbestanden. Uiteraard willen we

dubbelklikken op dit pdf-bestand, wordt het geopend binnen onze

dit en klikken op Drive downloaden en

Drive-omgeving. We kunnen in het bestand bladeren en ook met

kiezen eerst voor Mac en PC. We accep-

de knoppen bovenin het scherm downloaden, printen en delen. We

teren weer de voorwaarden en de app wordt in Google Chrome

sluiten het document met het kruisje rechts bovenin.

gedownload. Linksonder in ons scherm zien we het googledrivesync.exe bestand staan. We klikken erop en laten het bestand

DELEN

uitvoeren. Rechtsonder in het scherm (bij Windows 7) wordt het

We kunnen nu eerst onze andere mappen vullen met allerlei

icoontje van Google Drive zichtbaar en in ons scherm volgen we de

bestanden. Dit kan met de knop Nieuw, maar het kan ook op een

stappen en klikken daarna op Geavanceerde installatie. We willen

andere manier. We openen daarvoor de Verkenner op onze pc en

niet alles in Mijn schijf synchroniseren, maar alleen die mappen

verkleinen het scherm van Google Drive en de Verkenner zodanig

die we zelf in Google Drive hebben aangemaakt. We starten de

dat ze naast of onder elkaar beide zichtbaar zijn. We kunnen zo

synchronisatie. Rechtsonder in ons beeldscherm zien we in de

één of meerdere bestanden verslepen naar onze Google Drive.

taakbalk dat de synchronisatie is voltooid. Als we nu met de

Als we met onze rechtermuisknop klikken op een bestand, zijn er

Verkenner een bestand kopiëren naar één van de Google Drive-

diverse opties zichtbaar. Je kunt een voorbeeld ervan openen (wat

mappen op de PC, wordt dit bestand meteen gesynchroniseerd.

we hiervoor al gedaan hebben) of het bestand openen met een

Als we op internet de Google Drive-map openen, staat dit nieuwe

ander programma. Je kunt het delen, de link ervan ophalen,

bestand in de juiste map. Via de App Store op de iPad of de Play

verplaatsen naar een andere map, een ster (favoriet) toevoegen,

Store van Android kan de Google Drive-app worden gedownload

de naam wijzigen, de details weergeven, versies beheren, een

op andere devices. Door de juiste accountinstellingen in te voeren,

kopie maken, downloaden en verwijderen. We willen ons antwoor-

worden alle bestanden van je Google Drive-map zichtbaar op

denbestand van de methode Mens & Maatschappij delen met een

alle devices.

collega. Daarvoor kiezen we de knop Delen. We typen het mailadres in (dat kunnen er ook meer dan één zijn) en bepalen de rechten (mogen bewerken, mogen reageren, mogen weergeven).

TIPS

Eventueel voegen we een opmerking toe en verzenden het bericht.

• Via de knop Instellingen is zichtbaar hoeveel opslagruimte er beschikbaar

We krijgen nog een waarschuwing van Google voordat het bericht wordt verzonden: het gedeelde mailadres is geen Google-adres, maar we vertrouwen onze collega en versturen het bericht. De ontvanger hoeft alleen maar in de ontvangen mail op een link te klikken om het bestand te kunnen openen of te kunnen down-

is in je Drive-map. Voor 1,99 dollar per maand kun je 100GB opslagruimte bijkopen. Voor 9,99 dollar per maand kun je zelfs uitbreiden naar 1TB. • Je kunt je Google-foto’s automatisch in een map in Mijn schijf plaatsen door bij Instellingen een vinkje voor deze optie te plaatsen.

• Via Instellingen kun je zien welke apps zijn gekoppeld aan Drive. Dat zijn

loaden.

uiteraard de Google-apps als Google Documenten en Google Formulieren,

De functie Met ster benoemden we al even. Door een ster aan een

maar je kunt meer apps koppelen.

bestand te hangen, is het snel en makkelijk te openen. Als je klikt op Met ster in het linkermenu, zie je daar meteen de bestanden die

ALTERNATIEVEN

je met een ster hebt gemarkeerd. Ook de knop Recent is handig in

• Dropbox is het bekendste alternatief voor Google Drive en werkt op min of

gebruik: de laatst geopende bestanden zijn daar aanwezig.

meer dezelfde wijze. www.dropbox.com • Ook Apple heeft een eigen opslagdienst, iCloud: www.icloud.com • OneDrive is de online opslagdienst van Microsoft: https://onedrive.live.com/about/nl-nl/ COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

19

Speciaal Speciaal Speciaal voor voor voor COS COS COS lezers lezers lezers

Chromebook Chromebook Chromebook 14 G3 14 14G3 G3 • DezeDeze Deze mooimooi mooi vormgegeven vormgegeven vormgegeven HP Chromebook HP HPChromebook Chromebook • 14 G3 1414is G3 G3 ideaal isisideaal ideaal voorvoor het voorhet onderwijs. hetonderwijs. onderwijs.

DezeDeze Deze • Chromebook Chromebook Chromebook is compact, isiscompact, compact, lichtlicht en licht bovendien enenbovendien bovendien • veiligveilig in veilig gebruik. iningebruik. gebruik.

349,349,349,-

299,299,299,-

Tegra • • Tegra Tegra K1 processor K1K1processor processor 4• GB • 4RAM 4GB GBRAM RAM 32 • •GB 3232 HDD GB GBHDD HDD 14” • • HD 14” 14” Anti-glare HD HDAnti-glare Anti-glare display display display

ProPro Tablet ProTablet Tablet 610610 610 • • • • •

Atom • • Atom X3795 AtomX3795 X3795 processor processor processor 4• GB • 4RAM 4GB GBRAM RAM 64 • •GB 6464 HDD GB GBHDD HDD 10” • • Full 10” 10” HD Full Full display HD HDdisplay display Windows • • Windows Windows 8.1 8.1 8.1

469,469,469,-

399,399,399,-

Alle prijzen AlleAlle prijzen zijn prijzen onder zijnzijn voorbehoud onder onder voorbehoud voorbehoud van typefouten vanvan typefouten typefouten en excl.en BTW. en excl. excl.

Geldig BTW. BTW. tot Geldig Geldig en met tottot en 31en met oktober met 3131 oktober 2015 oktober of2015 zolang 2015 of of zolang dezolang voorraad dede voorraad voorraad strekt strekt strekt

369,369,-369,-

329,329,329,400 400G1 400 G1SFF SFF G1 SFF • • • • •

• • • • •

i3-4130 i3-4130 • i3-4130 processor processor processor 44 GB • GB RAM 4RAM GB RAM 500 500 • GB GB 500 HDD HDD GB HDD DVDRW DVDRW • DVDRW Windows Windows • Windows 77 Pro Pro7 Pro

449449- 449-

449,449,-449,-

429,429,429,-

425,425,425,400 400G2 400 G2MT MT G2 MT

400 400G1 400 G1SFF SFF G1 SFF • • • • •

• • • • •

Core2Duo Core2Duo • Core2Duo G3240 G3240 G3240 processor processor processor 44 GB • GB RAM 4RAM GB RAM 500 500 • GB GB 500 HDD HDD GB HDD DVDRW DVDRW • DVDRW Windows Windows • Windows 77 Pro Pro7 Pro

• • • • •

• • • • •

i5-4590s i5-4590s • i5-4590s processor processor processor 44 GB • GB RAM 4RAM GB RAM 500 500 • GB GB 500 HDD HDD GB HDD DVDRW DVDRW • DVDRW Windows Windows • Windows 77 Pro Pro7 Pro

600 600G1 600 G1Mini Mini G1 Mini • • • •

• • • •

Core2Duo Core2Duo • Core2Duo C3220 C3220 C3220 processor processor processor 88 GB • GB RAM 8RAM GB RAM 500 500 • GB GB 500 HDD HDD GB HDD Windows Windows • Windows 77 Pro Pro7 Pro

• • • • •

• • • • •

i5-4570 i5-4570 • i5-4570 processor processor processor 88 GB • GB RAM 8RAM GB RAM 256 256 • GB GB 256 SSD SSD GB SSD DVDRW DVDRW • DVDRW Windows Windows • Windows 77 Pro Pro7 Pro

369,369,-369,-

329,329,329,-

600 600G1 600 G1SFF SFF G1 SFF 739,739,-739,-

679,679,679,-

Alleen Alleen Alleen inindeze deze in uitgave deze uitgave uitgave van vande van deCOS: COS: de COS: Speciaal Speciaal Speciaal voor voordeze voor dezeuitgave deze uitgave uitgave van vandede van COS COS dehebben COS hebben hebben wij wijextra extra wij aanbiedingen extra aanbiedingen aanbiedingen voor vooru. voor u.Infotheek Infotheek u. Infotheek isisdedeis de vertrouwde vertrouwde vertrouwde leverancier leverancier leverancier van vanmeer meer van meer dan danduizend dan duizend duizend scholen scholen scholen enenonderwijsinstellingen. onderwijsinstellingen. en onderwijsinstellingen.

Bent BentuBent ubenieuwd benieuwd u benieuwd naar naarde naar demogelijkheden mogelijkheden de mogelijkheden die diewij wij die u ukunnen wij kunnen u kunnen bieden? bieden? bieden?

Neem Neem Neem dan danvrijblijvend dan vrijblijvend vrijblijvend contact contact contact op op op met methet met hetOnderwijs Onderwijs het Onderwijs Team Team Team van vanInfotheek Infotheek van Infotheek via via071 071 via800 800 0711440 1440 800 of 1440 ofstuur stuur of stuur een eenmail mail eennaar mail naarinfo@infotheek.com naar info@infotheek.com info@infotheek.com

Bevlogen denkers over ict en onderwijs Iedereen die met onderwijs en ict bezig is, heeft baat bij een goed gefundeerd verhaal van bevlogen vakmensen. COS legt de visie van onderwijssocioloog Michael Fullan, eindverantwoordelijke bij TED-Ed Chris Anderson, expert creativiteit en onderwijs Ken Robinson, schrijver Nicolas Carr en de bekende Harvard-psycholoog Howard Gardner naast elkaar.

Door Erik Ouwerkerk ‘Des te langer kinderen in het onderwijssysteem meedraaien, hoe meer verveeld ze raken. De leerlingen worden langzaam het systeem uit geduwd’, zegt onderwijssocioloog Michael Fullan. Chris Anderson is curator van TED-Ed en neemt hetzelfde waar. ‘Onderwijs zou leuk moeten zijn maar helaas is de realiteit vaak anders.’ Hij beweert niet die kloof te kunnen overbruggen, maar hoopt met TED-Ed (de educatieve tak van het populaire platform) een bijdrage te leveren door ‘de vlam te ontsteken’. Dat is precies wat er nodig is, volgens Sir Ken Robinson. Om zijn betoog kracht bij te zetten, vertelt hij over de Dode Vallei in de Verenigde Staten waar door enorme droogte en hitte geen plant wil groeien. ‘In de zomer van 2004 regende het plotseling, kort maar hevig, en tijdens de lente van 2005 was de gehele woestijn bezaaid met bloemen. Net onder

Nicolas Carr

de oppervlakte liggen zaden van mogelijkheden, wachtend op de juiste omstandigheden om te ontkiemen.’

er wel gebruik van maken! Het is verleidelijk, dynamisch, geavanceerd en altijd aanwezig.’ Door internet kunnen leerlingen snel bij allerhande informatie komen, terwijl bijvoorbeeld Whatsapp de leerlingen in staat stelt deze ook direct weer uit te wisselen. Schrijver Nicolas Carr is één van de grootste criticasters van deze manier van kennisvergaring, getuige onder andere zijn essay Maakt Google ons dommer? en zijn boek Het ondiepe: hoe onze hersenen omgaan met het internet. Hij meent dat het constante schakelen tussen internetpagina’s, Twitter en e-mail de informatieverwerking van de korte termijn naar het langetermijngeheugen in de weg staat. Met als gevolg dat ons werkgeheugen op volle toeren draait, terwijl onze harde schijf

Ken Robinson: ‘Een kamer vol muziekinstrumenten maakt nog geen muziek’

niet wordt uitgebreid, om maar een digitale analogie te gebruiken. Voor daadwerkelijke contemplatie en verdieping is tijd en aandacht nodig, drukt hij zijn publiek op het hart.

ARM OM DE SCHOUDER Fullan en vele van zijn collega’s in het onderwijsveld zijn zich bewust van de beperkingen en mogelijke gevaren van technolo-

22

AANTREKKINGSKRACHT

gie. Volgens hen moet de leraar centraal staan en is het aan

De drie mannen zijn het eens: leerlingen hebben een intrin-

hem of haar om gerichte opdrachten mee te geven en te

sieke nieuwsgierigheid, een aangeboren wil om te leren, maar

verwijzen naar betrouwbare bronnen op het internet. Of het

deze moet wel worden gestimuleerd. Fullan ziet dat er een

principe van flipping the classroom in werking te stellen met

gigantische digitale wereld is die hun aandacht trekt. ‘Je móet

bijvoorbeeld de hoge didactische kwaliteit van filmpjes van

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

TED-Ed of zelfs edX, een samenwerkingsverband van universiteiten wereldwijd. De leerling wordt dan thuis gemotiveerd door de heldere en stimulerende uitleg van de beste leraren en ziet op school dat er ruimte is om zich op eigen tempo te richten op de persoonlijke doelen en interesses. Anderson: ‘De leraar moedigt aan, legt een arm om de schouder.’ Fullan: ‘Technologie zonder leraar betekent niets.’

APP-GENERATIE Ict heeft het onderwijs veel te bieden, maar door persoonlijke aandacht van de leraar kan de leerling deze aanwenden voor een optimaal leerproces, vanuit de eigen belevingswereld en de unieke capaciteiten die het in zich

Howard Gardner: ‘Het is prima een app te gebruiken om van het hotel naar het zwembad te komen. Maar je moet onderweg wel je ogen open houden’

draagt. Volgens Michael Fullan

Fullan moet dit

PERSOONLIJKER ONDERWIJS

leiden tot onder-

Samenvattend wordt het duidelijk dat mensen zoals Gardner en

wijs gericht op het

Carr op hun hoede zijn en erop wijzen dat de menselijke maat

aanleren van vaardigheden waarmee kinderen samen persoon-

en persoonlijke ontwikkeling centraal moeten staan in het

lijke en sociale ‘problemen uit het echte leven oplossen’.

onderwijs. Aan de andere kant benadrukken mannen zoals

Psycholoog Howard Gardner, beroemd geworden door de

Anderson, Robinson en Fullan de positieve mogelijkheden van

theorie van de meervoudige intelligentie, zet hier wel een

ict. Het lijkt erop dat zij de kritische geluiden voor een groot

kanttekening bij in het boek De app-generatie. ‘Jonge mensen

deel al hebben geïntegreerd in

zoeken naar een app die hen vertelt hoe ze kunnen bereiken

hun visie: zij zien de digitale

wat ze willen, zo snel en efficiënt mogelijk. Als een app niet

wereld als een verlengstuk van

werkt, zoeken ze een andere.’ Technologie is een mooi instru-

de leraar en een hulpmiddel om

ment maar het gevaar dreigt dat we er te afhankelijk van

de unieke ontwikkeling van het

worden, vindt Gardner. ‘Het is prima een app te gebruiken om

kind meer tot zijn recht te doen

van het hotel naar het zwembad te komen. Maar je moet

komen. Of in de woorden van

onderweg wel je ogen open houden.’ Daarmee bedoelt hij, net

Robinson: ‘Onderwijs is persoon-

als Carr, dat innerlijke zingeving, persoonlijke reflectie en

lijk. Technologie maakt persoon-

planning het uitgangspunt moeten blijven.

lijker onderwijs mogelijk.’ <<

Chris Anderson

LAAT JE INSPIREREN Michael Fullan in gesprek met TVO, een Canadese, educatieve zender: www.youtube.com/watch?v=GCvwtiOH0co en zie ook het boek Stratosphere.

Een interview met Chris Anderson voor het Amerikaanse Reason TV (afgeleid van reason.com): www.youtube.com/watch?v=Oxr5pXxqHA8 TED-talk van Ken Robinson: how to escape education’s death valley: www.ted.com/talks/ken_robinson_how_to_escape_education_s_death_ valley?language=en en voor zijn afsluitende citaat: www.youtube.com/watch?v=2_XfZVGMRX4 Een prima samenvatting van de kernideeën van Nicolas Carr is te zien op www.youtube.com/watch?v=cKaWJ72x1rI Een interview met Howard Gardner over het boek The app-generation is te lezen op www.amplify.com/viewpoints/howard-gardner-talks-aboutthe-app-generation. Ook www.theappgenerationbook.com geeft een goede indruk van de inzichten uit het boek.

Download dit artikel op www.computersopschool.nl voor direct klikbare linkjes.

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

23

EVALUATIE

Gesproken boeken op de smartphone met LEX Voor leerlingen met dyslexie of een andere leesbeperking zijn lesboeken vaak een crime om te volgen. Boeken in gesproken vorm kunnen uitkomst bieden. Steeds vaker verschijnen er apps die leerlingen met leesproblemen kunnen helpen. Een Daisy-speler is hierdoor niet meer nodig. LEX is één van de nieuwste apps op de markt van het voorgelezen.

Besproken door: leerkracht Mandy de Bruijn

Doelgroep: Voor leerlingen met een aantoonbare lees­

HOE WERKT DE APP?

beperking, zoals dyslexie, in het vmbo, havo, vwo, mbo

Om LEX te gebruiken moet de leerling zijn geregistreerd bij

en hoger onderwijs

Dedicon Educatief, met een ‘verklaring leesbeperking’. Dedicon

Prijs: De app is gratis in combinatie met de gesproken

mag alleen gesproken leerboeken uitgeven aan mensen met een

schoolboeken. De kosten voor deze boeken zijn € 4,50 per

aantoonbare leesbeperking. Is de leerling bij Dedicon bekend,

stuk, per leerling, per schooljaar.

dan kunnen scholen of ouders alle benodigde gesproken

Downloaden via: https://play.google.com/store/apps/details?id=nl.dedicon.lex

boeken bestellen. Als docent kun je de leerling een uitnodiging

https://itunes.apple.com/nl/app/lex/id965785323?mt=8 Systeemvereisten:

Mijn gebruikers. Door hierop te klikken, zie je Gebruiker uitno­

iOS 7 of nieuwer. Android 2.3.x of nieuwer. Versies ouder dan

op een pagina van Dedicon Educatief. De leerling kan vervolgens

4.3.x zullen minder presenteren op het gebied van toegankelijk­

inloggen. In de app ziet de leerling alle boeken die zijn besteld,

heid in combinatie met talkback.

overzichtelijk gerangschikt. De teksten worden voorgelezen met

Website: https://educatief.dedicon.nl/lex

een menselijke stem, dus geen computerstem. Het bladeren

sturen om de LEX app te gaan gebruiken. Dit gaat via de knop digen verschijnen. Via de link in de uitnodiging komt de leerling

gaat snel. Dit kan van paragraaf naar paragraaf, maar het is

24

De app is ontwikkeld door Dedicon in samenwerking met het

ook mogelijk naar een bladzijde te springen door een pagina-

ministerie van OCW en maakt het mogelijk om voorgelezen

nummer in te voeren. Om belangrijke stukken in de tekst te

schoolboeken te beluisteren via de smartphone of tablet.

kunnen terugvinden, kun je bladwijzers plaatsen. Ook onthoudt

Voorheen zaten leerlingen nog vast aan een cd. De gesproken

de app zelf bij welke bladzijde je bent gebleven, zodat je de

schoolboeken kunnen direct worden gestreamed of gedownload.

volgende keer weer op dat punt verder kunt. Wil je tijdens het

Er is keuze uit 10.000 gesproken boeken; leerboeken, handboeken,

luisteren nog een andere app gebruiken, dan kun je LEX op de

werkboeken, proefexamens, er is van alles beschikbaar.

achtergrond laten afspelen.

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

REACTIE DEDICON ‘Met LEX kunnen de gesproken schoolboeken van Dedicon worden beluisterd. De menselijke voorleesstem en natuurlijke intonatie zijn kenmerkend. Deze audio-ondersteuning biedt leerlingen met een aantoonbare leesbeperking een actieve, compenserende manier van lezen in combinatie met het gedrukte boek. We zijn blij dat we met LEX nu een laag­drempelige oplossing hebben, waardoor leerlingen met bijvoorbeeld dyslexie de gesproken boeken gewoon met hun smartphone kunnen beluisteren. We zijn verheugd dat COS dit onderschrijft. Inmiddels hebben al duizenden klanten de app gedownload en bevestigen ze daarmee ons doel. Speciaal voor het gebruik van LEX hebben we twee stappenplannen gemaakt: een voor de besteller en een voor de gebruiker. Ze zijn te vinden op de webpagina https://educatief.dedicon.nl/stappenplannen. We denken dat LEX zowel leerlingen als docenten veel gebruiksgemak gaat opleveren.’

CONCLUSIE Wil jij kennismaken met LEX?

Alle initiatieven die worden genomen om leerlingen met een

Probeer dan de demoversie.

leesbeperking te helpen, juichen we toe. LEX geeft leerlingen de kans om gewoon mee te doen met de rest dankzij een

Hiervoor moet je de app downloaden

tablet of smartphone, en het werken met oordopjes in is

en de volgende gegevens invullen: Gebruikersnaam: gast

tegenwoordig volkomen geaccepteerd. Leerlingen doen veel

Wachtwoord: gast

succeservaringen op en dat stimuleert het zelfvertrouwen en komt de motivatie om te lezen ten goede.

advertentie

Op het spoor met SOMtoday Op 17 november 2015 organiseert SOMtoday haar klantendag in het Spoorwegmuseum in Utrecht. Tijdens dit event praten wij u graag bij over onze visie en dienstverlening in het onderwijs en wat dit betekent voor uw organisatie. Op het spoor met SOMtoday wordt een inspirerende dag boordevol actuele informatie!

Save the date 17 november 2015

Spoorwegmuseum Maliebaanstation 16, Utrecht

Scan de QR-code in het logo voor meer informatie over onze klantendag en schrijf u direct in!

www.som.today

ICT in het onderwijs Wij bieden u interessante sessies over nieuwe ontwikkelingen rondom ICT in het onderwijs. Onderwerpen als digitaal leren en gepersonaliseerd leren zullen worden uitgelicht door boeiende sprekers. Ook wordt er meer verteld over Big Data en de inzet van clouddiensten als Google for Eduction en Office 365.

De inspirerende sessies zorgen ervoor dat u vol nieuwe kennis en inzichten naar huis gaat. Bovendien krijgt u de kans om het Spoorwegmuseum te bezichtigen en bij te praten met collega’s uit het hele land. Netwerken en kennisdeling staan op deze dag centraal. U mag dus zeker niet ontbreken!

Schrijf u direct in voor onze klantendag Dit kan via de QR-code in het logo of via de aanmeldbutton op de website van SOMtoday.

Wilt u op de hoogte blijven? Meld u aan voor de nieuwsbrief en volg ons op social media:

Foto: VHTO

10 tot en met 17 oktober

Codeweek 2015 Klaar voor de toekomst!

Twitter mee, d eel je programmeera vontuur @CodeweekN L

Programmeren is hét lezen en schrijven van de toekomst. Dat vinden Kennisnet en ECP Platform voor InformatieSamenleving, initiatiefnemers van de Nederlandse Codeweek. Van 10 tot en met 17 oktober 2015 kan iedereen aan de slag met programmeren.

Doe ook mee! Als leerkracht kun je leerlingen kennis laten maken met programmeren, zodat ze voorbereid zijn op een steeds digitaler wordende toekomst. De Codeweek wordt afgetrapt met een groots event in Science Center NEMO in Amsterdam. In heel Nederland worden code events georganiseerd – ook bij jou in de buurt. Bekijk de kalender op www.codeweek.nl/kalender en doe mee. Op www.codeweek.nl vind je ook een Toolkit met lesmateriaal en een Codedatabase vol met programmeerinitiatieven die je verder op weg helpen.­

26

PIZZA PROGRAMMING PARTY VOOR MEISJES

dat kiest voor een technische of exacte onderwijsrichting de

Op dinsdag 13 oktober organiseert VHTO een pizza programming

afgelopen 10 jaar sterk is gestegen. Het aandeel meisjes

party voor meisjes in de basisschoolleeftijd. Het doel is om

binnen het Natuur en Techniekprofiel nam toe van 15 procent

meisjes op een leuke en toegankelijke manier kennis te laten

naar 26 procent op de havo en van 20 procent naar 38 procent

maken met programmeren. De ­programmeerworkshops worden

op het vwo. Ondanks dit goede nieuws kiezen verhoudingsgewijs

verzorgd door Bomberbot.

nog te weinig meisjes voor een opleiding of carrière in de ict.

De meisjes krijgen een workshop van anderhalf uur, waarin ze

Vaak omdat ze een beperkt beeld hebben van de mogelijkheden,

een korte introductie in het programmeren krijgen. In totaal

geen vrouwelijke rolmodellen kennen of denken dat ict alleen

zullen vijf groepen, bestaande uit vijf meisjes, door docenten

iets is voor jongens. ‘Nog steeds denken meisjes vaak ten

begeleid worden. Het lespakket van Bomberbot dat uit 16

onrechte dat ze geen aanleg hebben voor zaken als wiskunde

lessen bestaat, is speciaal voor de workshop ingekort tot een

of programmeren. Niets is minder waar. Het is erg leuk om te

introductie tot programmeren. Met deze pizza programming

zien hoe enthousiast de meiden zijn tijdens zo’n workshop’,

party wil VHTO meisjes kennis laten maken met programmeren.

aldus Kirsten van Smirren van Bomberbot. Meer informatie is

Uit de Emancipatiemonitor 2014 bleek dat het aantal meisjes

te vinden op www.vhto.nl/projecten/digivita/.

COS JAARGANG 33 NUMMER 02 – 2015

Maak uw groep spelenderwijs slimmer Ambrasoft Rekenen & Taal is de ideale aanvulling op uw lesaanbod.

De adaptieve oefensoftware is methodeonafhankelijk en wordt gebruikt door bijna 5.000 scholen. Uw leerlingen hebben thuis ook gratis toegang.

Probeer Ambrasoft Rekenen & Taal nu de eerste 3 maanden gratis!

Ga naar ambrasoft.nl/school

Nieuw dit schooljaar â&#x20AC;˘ Rekenmodules nu tabletproof â&#x20AC;˘ Rekenen Extra voor groep 7 en 8

Ambrasoft is onderdeel van Noordhoff Uitgevers

Leren wordt spelen

Projectors

Zó houdt u iedereen bij de les Met de krachtige Casio Ultra Short-throw projector Dankzij de Ultra Short-throw projector van Casio, verandert u elke les in een multimedia beleving.

Deze functionele en veelzijdige projector, met extreem duurzame lichtbron, levert u niet alleen substantiële besparingen op maar biedt u tevens dé ideale visuele ondersteuning voor uw digitale bord. Of u nu met interactieve media aan de slag wilt, met een visuele presentatie of een film wilt laten zien: met de Ultra Short-throw projector van Casio houdt u iedereen moeiteloos bij de les.

CASIO XJ-UT310WN | € 1.699,- exclusief BTW.

Duurzaam energie- en kostenbesparend • 3.100 Lumen Laser / Led lichtbron.

• 20.000 Branduren zonder vervanging lamp.

• Lichtbrongarantie van 5 jaar of 10.000 uur.

• Milieuvriendelijke kwikvrije lichtbron.

• Snel aan- en uitschakelen en geen afkoeltijd.

• Geschikt voor digitale interactieve borden.

• Ondersteund door iOS en Android Apps.

• De beste vervanging van uw oude projector.

Voor meer informatie over de nieuwste CASIO projectors: www.casio-projectors.nl Casio Benelux B.V., Prof. W.H. Keesomlaan 6E, 1183 DJ Amstelveen, tel. 020 - 545 10 70