COS november 2016 by EDG Media

w w w . c o m p u t e r s o p s c h o o l . n l

Datajurist Mireille Hildebrandt: â&#x20AC;&#x2DC;Leerlingen moeten ook onderwijs krijgen in de logica van statistiekâ&#x20AC;&#x2122; Online platform QuizStud getest Gratis digitale lessen bij de Internationale dag voor de Rechten van het Kind

GAME JEZELF SLIM(MER) OP SCHOOL Lesidee:

Jaargang 34 33 | Nummer 03 6 | | Februari November 2016 2016

Rekensprint Basis vernieuwd en uitgebreid

Weekkaarten

8 Weekkaarten

Week 8 tijd

Dag 1

Dag 2

Dag 3

2 min

Tel verder met sprongen van 2: 2-4-6 ..... 20 Tel verder met sprongen van 5: 5-10-15 ..... 50

Tel verder met sprongen van 3: 3-6-9 ..... 30

Tel terug met spron- Tel verder met gen van 10: sprongen van 3: 94, 84 ..... 3-6-9 ..... 30 Weekkaarten 87, 77 ..... 73, 63 ..... 59, 49 ..... 65, 55 .....

Noem de splitsingen van de volgende getallen uit je hoofd (zonder kaartjes): 5 6 7 10

Noem de splitsingen van de volgende getallen uit je hoofd tijd (zonder kaartjes):

Selectie van 20 sommen tot 10

2 Blauwe kaartjes en 3 Gele kaartjes

2 Blauwe kaartjes en 2 2 min 33 Gele kaartjes

Sprong over tiental tot 20 erbijsommen 6+8, 7+9 etc. Antwoord op de volgende manier: 6+4+4=14 7+3+6=16

Sprong over tiental tot 20, erbijsommen 6+8, 7+9 etc. Antwoord op de volgende manier: 6+4+4=14 7+3+6=16

Sprong over tiental tot 20, erbijsommen 6+8, 7+9 etc. Antwoord op de volgende manier: 6+4+4=14 7+3+6=16 4 min

Selectie van 10 5 Rode kaartjes

Familiesommen + tot 20: Geef op de volgende manier antwoord, dus zonder te tellen! 12+7: 2+7=9, dus 12+7=19. 4 Paarse kaartjes erbijsommen.

Tel verder met 10: 320-330 ..... 400

Tel terug met 10: 520-510 ..... 400

Familiesommen Getallen tot 100:tot 20 toten 1005 door 25en = 20 elkaar. Geef meteen 43 = 40 en ... het 38 antwoord. = Flits 83 =de kaartjes! 65 = Selectie 56 = van 20 4 en 98Paarse = 7 89Lichtgroene = kaartjes 76 = 67 = Sprong over tiental tot erbijsomTel100, terug: men en..... erafsommen. 49, 48 40 Antwoord op de vol43, 42 ..... 37 gende 32, 31manier: ..... 25 68+5=68+2+3=73 21, 20 ..... 15 53-7=53-3-4=46 16, 15 ..... 7 89, 88 ..... 80 Selectie van 15 10 Blauwe kaartjes Splitskaartjes van 5, 6

Familiesommen tot 100, somtype: 26+40; 47-20 Het eerste getal blijft heel.

Alle familiesommen tot 20 en 100 door elkaar. Flits de kaartjes! Tempo!

Selectie van 20 9 Lichtgele kaartjes

Selectie van 20 4 Paarse en 7 Lichtgroene en 9 Lichtgele kaartjes

Sprong over tiental tot 20, erbijsommen 6+8= 6+4+4=14 en erafsommen 12-8=12-2-6=4

Sprong over tiental tot 100, erbijsommen en erafsommen. Antwoord op de volgende manier: 68+5=68+2+3=73 53-7=53-3-4=46

Sprong over tiental tot 20, erbijsommen 6+8=6+4+4=14 en erafsommen 12-8=12-2-6=4

Selectie van 15 5 Rode kaartjes en 6 Oranje kaartjes

Selectie van 15 10 Blauwe kaartjes

Selectie van 15 5 Rode kaartjes en 6 Oranje kaartjes

Klokkijken: 1 Grijze kaartjes Hele en halve uren, kwart vóór tot 10, Erafsommen alleen kaartjes met: -1, -2, -3, -4

Moeilijkere sommen tot 100 zonder sprong > 10: 33+25=53+5=58. Eerste getal heel laten! 80-27=80-20-7=53

Klokkijken: Hele en halve uren, kwart vóór

Moeilijkere sommen tot 100 zonder sprong > 10: 33+25=53+5=58. Eerste getal heel laten! 80-27=80-20-7=53

11 Donkergele kaartjes

Kaartje 1 t/m 24 14 Roze kaartjes

11 Donkergele kaartjes

Splitskaartjes van 3, 4, 5

1 Grijze kaartjes

min 1 Grijze 5kaartjes

Familiesommen -tot 20: Geef op de volgende manier antwoord, dus zonder te tellen! 19-7: 9-7=2, dus 19-7=12.

Familiesommen + 7 min tot 20: Geef op de volgende manier antwoord, dus zonder te tellen! 12+7: 2+7=9, dus 12+7=19.

Familiesommen - tot Erbijsommen tot 10. 20:Noem Geef op de volde uitkomst. gende manier antwoord, dus zonder te tellen! 2 Blauwe kaartjes 19-7: 9-7=2, dus 19-7=12.

Erbijsommen tot 10. Noem de uitkomst.

Erafsommen tot 10, alleen kaartjes met: -1, -2, -3

2 Blauwe kaartjes

3 Gele kaartjes

4 Paarse kaartjes erafsommen.

4 4 Paarse kaartjes erbijsommen.

4 Paarse kaartjes erafsommen.

10 11 12 13 14 15 16 17

blauw

lichtgeel

lichtblauw

lichtgroen

oranje

rood

paars

geel

blauw

grijs

14/07/16 14:43

grijs

donkeroranje

lichtblauw

blauw

lichtgeel

lichtblauw

lichtgroen

oranje

rood

paars

roze

▼ ▼ ▼ ▼ 9 10 11 12 13 14 15 16 17

10 11 12 13 14 15 16 17 donkeroranje

lichtblauw

roze

groen

paars

▼ ▼ ▼ 1 2 3

Rekensprint Basis v2 weekkaarten.indd 1

donkergeel

Rekensprint

▼ ▼ ▼ ▼ 4 5 6 7

groen

paars

donkergeel

Rekensprint

Rekensprint Basis v2 weekkaarten.indd 17

grijs

blauw

lichtgeel

lichtblauw

lichtgroen

oranje

rood

paars

14/07/16 14:43

geel

blauw

3 Gele kaartjes Kaartje 1 t/m 24 14 Roze kaartjes

Vrijwel dagelijks gebruiken 3000 scholen Rekensprint Basis als remediërend leermiddel voor het automatiseren van de basale rekenvaardigheden. Rekensprint Basis is vanaf dit schooljaar vernieuwd!

14/07/16 14:43

grijs

Splitskaartjes van 4, 5

geel

blauw

Tel terug met 10: 210-200 ..... 100

Selectie van 10 5 5 Rode kaartjes

Rekensprint Basis v2 weekkaarten.indd 8

grijs

Tel verder met sprongen van 3: 3-6-9 ..... 30

Tel verder met 10: 100-110 ..... 200 Dag 4

Tel verder: 35, 36 ..... 46 28, 29 ..... 35 19, 20 ..... 27 48, 49 ..... 54 66, 67 ..... 72 87, 88 ..... 95

▼ ▼ ▼ ▼ 2 3 4 5

Dag 4

Tel verder met sprongen van 6: 6-12-18 ..... 60

3 min Getallen tot 100: 83 = 80 en 3 41 = 40 en ... 33 = 29 = 67 = 23 = 58 = 95 = 74 = 27 = 5 min Tel terug: 44, 43 ..... 38 93, 92 ..... 86 85, 84 ..... 78 76, 75 ..... 68 64, 63 ..... 57 56, 55 ..... 47

donkeroranje

Rekensprint

Dag 3

Tel verder met sprongen van 6: 6-12-18 ..... 60

Dag 3

lichtblauw

4 min

Dag 2

Tel verder met sprongen van 4: 4-8-12 ..... 40

Getallen tot 100: 75 = 70 en 5 31 = 30 en ... 53 = 27 = 68 = 24 = 59 = 96 = 73 = 24 =

roze

5 min

2 min

Dag 2

groen

3 min

van de volgende getallen uit je hoofd Dag 1kaartjes):4, 5 (zonder

Vul de volgende getallen aan tot 10: 2 .... 3 .... 4 .... 6 .... 8 .... 5 .... 9 .... 1 ....

Week 17 Dag 1

Week 1 Noem de splitsingen

2 min

De beste basis voor dagelijks automatiseren van rekenen

tijd

100: JeGetallen moet 10tot overhou86 Hoeveel = 80 en 6moet den. = 40 en ... er45 weg? 1732....= 14 .... 1228....= 18 .... 1569....= 16 .... 1921....= 11 .... 56 = 98 = van 20 somSelectie 79 = men tot 10 25 = 2 Blauwe kaartjes en verder: 3 Tel Gele kaartjes 68, 69 ..... 75 Sprong tiental 79, 80over ..... 84 tot45, 20,46erbijsommen ..... 53 6+8, etc. 67,7+9 68 ..... 78 Antwoord 85, 86 .....op 94de volgende 58, 59manier: ..... 67 6+4+4=14 7+3+6=16 Splitskaartjes van 3, 4 Selectie van 10 5 1 Rode kaartjes Grijze kaartjes

6 7 8 10

paars

Noem de splitsingen van de volgende getallen uit je hoofd (zonder kaartjes): 8, 7

donkergeel

2 min

Dag 4

Vernieuwd en uitgebreid!

Demonstratie

•Nu met digibordversie voor groeps- of klassikaal gebruik •Visuele en digitale koppeling met het rekenmuurtje •Aansluiting bij de Bareka toetsen •Extra kaartensets voor het oefenen met het automatiseren van tijd

•WAT? Rekensprint-demonstratie door Marijke Theunissen •WANNEER? Woensdag 25 januari, donderdag 26 januari en vrijdag 27 januari •WAAR? Schoolsupport-stand, standnummer 10.C040

– www.schoo lsupport.nl

en tot

antw

oorde

Tafels

somm

. 0 z.o

van 2 t/m

: tien voor

is het?

11 12 1

10 9 8

10 12

/ over,

Rekensp

vijf voor

/ over (hel

e en halv

e uren)

3 splitsen

antwoord

SERIE

rint

schoolsuppo rt.nl

0 oorden.i

port

IT1

oolsup

IT6-IT16

nspr

Reke

int

/16

21/06

ndd 12

oorden

splitsen 53

SERIE

men tot rint erafsom

07 antw

.indd 1

z.o. antw

79 Rekensp

rint Rekensp

oorden

01 antw

tot 100

SERIE

17:19 27/06/16

NIEUW! 12 antw

15:42

= 2+2

rint

IT13

int

02IE

SER

sommen

22:34 21/06/16

28/06/16

10 – 9 =

– www.schoolsupport.nl

–3–6=

oorden

lsupport

eraf antw

port.nl

– 9 = 33

n tot

lsupport

erbij en

14:11 rint /16 Rekensp 22/06

13.indd

22/06/16

SERIE

erafsom

14:11

Rekensprint

22:36

IT11

ndd 25

01.indd 53

22:53

le Nu met digita omgeving!

27/06/16

dd 17:1 02.in 8

men tot

10 – 9 = Rekensp

rint

Rekensprint

oorden.i

21/06/16

en.indd

tot 100,

Rekensp

Rekenspr

06 antwoord

(dubbel)

omme

– 9 = 33

lsupport

.indd

rden

twoo

07 an

erbijs

IT21-IT

lsup w.schoo

int

83 – 50

hoolsupport.n t – www.sc

tiental

– ww

nspr

Reke

SERIE

13 – 3 – 3

oorden

– www.schoo lsupport.nl

20, eraf antw

over het

– ww port oolsup

tiental tot

Sprong

–

2x3=

lsupport.nl www.schoo

t.nl lsuppor w.schoo

38 SERIE

sprong over

16.indd

ort.nl schoolsupp – www.

lsupport – www.

SER

= 3+5

7+2=

SERIE

07IE

– www.schoo lsupport.nl

n, analoog

lsupport

Klokkijke

Hoe laat

SERIE

21/06/16 22:48

03.indd

21/06/16 22:35

IT11

03.indd 1

helpt!

21/06/16

22:48

De vernieuwde versie van Rekensprint Basis ligt voor u klaar! Bestel de speciale IB/RT-set of de uitgebreide schoolset. Ga voor alle informatie en voor het plaatsen van uw bestelling naar www.schoolsupport.nl/rekensprint+basis

Inhoud 4 Bits & Bites

Grappige, nuttige of slimme snufjes

6 Datajurist Mireille Hildebrandt:

‘Leerlingen moeten ook onderwijs krijgen in de logica van statistiek’

9 UNICEF en KidsRights

Gratis digitale lessen over kinderrechten

10 Lesidee voortgezet onderwijs

Van games kun je leren!

12 Open digitale leermiddelen

maken maatwerk beter mogelijk

14 QuizStud

Evaluatie van een online quizplatform

16 Q&A met Joyce Neys

Gamen voor burgerschap

18 Onderzoek scholieren

Docent moet ‘digitaal meekijken’

20 Young Engineers

Education en Entertainment

22 De Nederlandse School

De school voor radicale onderwijsvernieuwing

24 How to… IrfanView

Gratis programma voor eenvoudige diavoorstellingen

26 Bibliotheek Oosterschelde

‘Er is meer dan het papieren boek’

27 Sn@ppen!

Handige, educatieve apps gespot

Colofon COS is een onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict. Het is een uitgave van EDG Media en verschijnt 10x per jaar.

COS twittert @cosonline

Uitgever: Erik Trimp Assistent-uitgever/coördinator Vanessa Pelle, vpelle@edg.nl Medewerkers Henk Botter, Mandy de Bruijn, Harry Dubois, Jannie Kroes, Erik Ouwerkerk, André Slegers, Contact redactie cos@edg.nl

22 Redactiesecretariaat EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht www.computersopschool.nl Vormgeving Tom Venema Druk PreVision, Eindhoven Abonnementenadministratie EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht telefoon: (030) 241 70 20 fax: (030) 241 06 71 e-mail: cos@edg.nl

Advertentieverkoop Mark Hutzezon Telefoon: (030) 241 70 25 E-mail: mhutzezon@edg.nl Abonnementsprijs 2016 Nederland: € 46,50; België en Luxemburg: € 51,50; overig: € 80. Een abonnement kan elke maand ingaan en heeft de duur van minimaal een jaar. Opzeggen kan per e-mail of per brief tot uiterlijk een maand voor het einde van de abonnementsperiode. Een proefof verzamelabonnement bestellen? Bel (030) 241 70 20 of kijk op www.computersopschool.nl

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle webadressen in dit nummer vindt u ook op: www.computersopschool.nl

GET SETT voor de toekomst! Een slimme leerkracht:

• • • •

Begrijpt de uitdagingen voor de huidige generatie kinderen Weet technologie verrijkend en ontzorgend in te zetten Geeft kritisch en betekenisvol invulling aan 21e eeuws leren Is handelingsbrutaal en nieuwsgierig naar nieuwe mogelijkheden zoals learning analytics en gepersonaliseerd leren

Word jij de slimme, toekomstgerichte leerkracht, waar leerlingen in de 21e eeuw naar op zoek zijn? Innofun verzorgt in het voorjaar van 2017 de Smart Education Teacher Training (SETT): een dynamische training voor leerkrachten die meer willen met eigentijds en toekomstgericht onderwijs. Smart Education Teacher Training (SETT) in 2017 • Inschrijving op individuele basis of met een collega / je (deel)team • 5 fysieke bijeenkomsten op woensdagen van 13.30 - 16.30 uur • Data: 18 januari, 8 februari, 8 maart, 22 maart en 19 april in Venlo • Inspiratie en communicatie in een digitale leeromgeving • Praktijkgerichte aanpak: je maakt je eigen ‘les voor morgen’ • Enthousiaste, ervaren docenten • Certificaat van deelname

Kosten voor deelname bedragen € 895,-. Inschrijven via www.innofun.nl

www.innofun.nl

Wylrehofweg 11 - 5912 PM Venlo - info@innofun.nl - (077) 851 01 20

Grappige, nuttige of slimme snufjes die op het bureau van COS belanden. Suggesties? Mail cos@edg.nl Onder redactie van Harry Dubois

Google lanceert nieuwe speeltjes... De Pixel… Net als de grote concurrenten Microsoft en Apple komt Google nu ook met eigen

Uniek printerje

hardware. Zo was er in oktober de

‘Klein maar fijn’ moeten de makers van de robotprinter van Zuta Labs

lancering van de Google Phone, de Pixel

gedacht hebben. Je moet het filmpje eens bekijken, want zien is

genaamd (de eerste serie telefoons van

geloven! Een klein printertje dat je in je tas mee kunt nemen. Je kunt

Google, de Nexus wordt niet meer

er 100 pagina’s mee printen en het apparaatje wordt via een usb-kabel

gemaakt). De specificaties zijn goed,

opgeladen. Uitprinten kan via je telefoon en deze robotprinter kan dat

maar de prijs is er ook naar! Die ligt

met afbeeldingen, tekst of labels. Je plaatst de printer eenvoudig in de

ongeveer gelijk aan de iPhone. Lees

linkerbovenhoek en geeft het commando te printen. De prijs ligt rond

vooral ook de test die ze bij Tweakers

de 300 dollar en hij zal eind december verkrijgbaar zijn. Het filmpje

hebben gedaan: bit.ly/pixelgoogle.

is hier te zien: bit.ly/robotprinter.

Een wifi-router… De Hub, een klein wifi-router, is bedoeld voor thuisgebruik. Handig van de Hub is dat je eenvoudig meerdere exemplaren in

Diploma’s ondertekenen

je huis kunt neerzetten. Deze techniek heet ‘multiroom’ en zorgt

Ee mooie handtekening zetten kan voortaan ook via een plotter.

voor een betere dekking als je een groot huis hebt. Qua uiterlijk

Een voorbeeld daarvan is de AxiDraw Drawing Machine. Je kunt

heeft Google ook hier naar Apple gekeken. De Hub

er een vulpen

lijkt namelijk veel op de Airport Extreme, alleen

instoppen en zo

de Hub is rond. Wat wel handig is: je kunt

formulieren, zoals

meerdere Hubs via je mobiel met

diploma’s, mee

een app ‘virtueel’ aan elkaar

ondertekenen.

koppelen. Aan de achterzijde

Wellicht handig

van de Hub zitten twee gigabit-

voor de examen

poorten. Tevens kan deze

periodes? Meer info:

wifi-router op de 2,4 en

www.axidraw.com.

de 5 GHz frequentieband. De prijs is 129 dollar.

…en een Chromecast

Bijzonder toetsenbord

Anderhalf jaar geleden schreef ik in deze rubriek over de

Het lijkt helemaal niet op een toetsenbord, het heeft meer weg van

Chromecast, een klein apparaatje dat je aan je moderne tv kunt

een boksbeugel, maar toch kun je hiermee typen. De verbinding met je

koppelen. Zo kun je draadloos vanaf je mobiel of tablet foto’s

telefoon loopt via Bluetooth. Je schuift de Tap over je vingers en elk

en video’s streamen naar je tv. De nieuwste versie van de

oppervlak wordt jouw toetsenbord. De Tap kan in drie uur worden

Chromecast (Ultra) biedt ondersteuning voor 4K (zie ook:

opgeladen; wel handig om van tevoren even te oefenen. Dat kan met

en.wikipedia.org/wiki/4K_resolution) oftewel Ultra-High-Definition.

de Tapgenius Game, die je gewoon kunt downloaden als app. Bekijk de

Van 4K zullen we in de toekomst nog veel horen als we het hebben over de tv in de huiskamer. Dit is namelijk dezelfde kwaliteit die ook in de bioscoop gebruikt wordt (4000 pixels). De Ultra heeft de mogelijkheid van een vaste netwerkverbinding en kost 69 dollar.

Tap op bit.ly/TapToetsenbord.

‘We moeten voorkomen dat kinderen terechtkomen op trainingsinstituten waar ze continu klaarzitten om op datagedreven wijze toets na toets te scoren’ Hoogleraar Mireille Hildebrandt:

Het onderwijs verandert radicaal volgens datajurist Mireille Hildebrandt, die onlangs de jaarlijkse Privacyrede hield. We gaan naar een overvloed aan kennis via apps, vertaalen zoekmachines, en van klassikaal onderwijs naar intelligente, gepersonaliseerde leer omgevingen. ‘De volgende generatie zal anders gaan leren en haar identiteit op eigen wijze ontwikkelen. We moeten daar kritisch mee omgaan.’ Door Erik Ouwerkerk ‘Leerlingen moeten inzicht krijgen in de statistische logica’, vindt

VERONDERSTELLINGEN

Mireille Hildebrandt. Als datajurist heeft zij een belangrijke

‘Het leerproces is dan weliswaar dynamisch en intelligent maar

plaats tussen de informatici bij de groep Digital Security van

wordt wel een soort trainingsprogramma, net als machinaal

het Institute for Computing and Information Sciences (iCIS)

leren zelf’, stelt Hildebrandt. Omdat het zeer lastig is complexe

aan de Radboud Universiteit, waar ze ook hoogleraar ‘ICT en

leerstof te vatten in hapklare brokken die een algoritme kunnen

Rechtsstaat’ is. In de opkomst van ‘machinaal leren’ ziet ze

verwerken, ligt een eenzijdige en onvolledige leerontwikkeling

een nieuwe uitdaging voor de vorming van kritische burgers in

op de loer: een probleem kan immers altijd van meerdere

de democratische rechtsstaat van morgen.

kanten worden bekeken, maar een algoritme is maar ingesteld op een verwerkingspatroon vanuit één ingevoerd model. Het

MACHINES LEREN HOE WIJ LEREN

besef van meerdere mogelijkheden is nu juist zeer belangrijk:

Tot nu toe gaat het nog vaak zo: onderwijsmensen denken na

‘Niet alleen om bepaalde leerdoelen te halen, maar misschien

over de einddoelen die behaald moeten worden via (klassikale)

nog wel urgenter om het besef zelf dat machinaal leren leunt

kennisoverdracht en huiswerkopdrachten.

op allerlei veronderstellingen: andere veronderstel-

Toetsen aan het einde van de rit geven

lingen resulteren weer in andere output.’

aan of de input (onderwijs) ook de gewenste output (kennis en vaardig

ZELFBEWUSTZIJN

heden) tot gevolg heeft. De komst van

Machinaal leren heeft verregaande gevolgen: het

intelligente leersystemen zorgt voor

beïnvloedt wat de leerling leest en leert, en welke

een veranderende leerontwikkeling.

keuzen hij of zij (niet) maakt. Leren is ook een gefun-

Hildebrandt: ‘Mensen hebben hersenen

deerde mening vormen, het is leren wie je bent.

ontwikkeld die hen in staat stellen te

Identiteitsvorming is een leerproces. Die zal dus

leren, maar ook machines kunnen

steeds meer afhangen van de data die het algoritme

leren. Door ze te voorzien van instruc-

tot beschikking heeft en de patronen die het daaruit

ties zijn ze na analyse van de data die ze ‘vangen’ en opbreken

vist. Om die data te pakken te krijgen, is het nodig om leerling-

in bits en bytes in staat patronen te herkennen en die zo toe te

gedrag voortdurend machinaal leesbaar in kaart te brengen.

passen dat hun prestaties verbeteren. Dat heet ‘machinaal

Hildebrandt verwijst voor de keerzijde daarvan naar Terri Dowty.

leren’, een vorm van kunstmatige intelligentie. Machines leren

‘Die zegt: ‘Kan een kind wel een zelfbewustzijn opbouwen en

hoe wij leren door een constante stroom aan tussentoetsen of

opgroeien tot een kritische burger en consument als het continu

meetmomenten. De toepassing van intelligente, digitale leer

wordt gemonitord?’ Juist het vallen en weer opstaan is belangrijk.

omgevingen maakt het mogelijk de leerontwikkeling van een

Zodra het kind risicovermijdend gedrag gaat vertonen omdat het

leerling op school tussentijds efficiënter in te richten: die

weet welk trucje werkt, dan ontwikkelt het zichzelf ook steeds

maakt een specifieke opdracht opnieuw of leest een cruciale

meer als een goed afgerichte machine en dat is niet wenselijk.

paragraaf waarmee de leemte in kennis of vaardigheid kan

Algoritmes zijn feilbaar. Ze rekenen slechts gegevens door maar

worden opgevuld.’

begrijpen de complexiteit van de mens niet.’

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

STATISTIEK OP SCHOOL

MENSELIJKE MAAT

Er zit een aantal nadelen aan het nieuwe leren, maar met

Terug naar de school. Hildebrandt voorziet dat er docenten

enkele maatregelen kunnen de nadelen ondervangen worden.

zullen afvallen die geen trek hebben in de toenemende rol van

‘Net als lezen en schrijven moeten leerlingen ook onderwijs

machinaal leren in het klaslokaal. Anderen zullen volgens haar

krijgen in de logica van statistiek. Door dat te doorzien,

al gauw als een soort van marionet fungeren: ze weten niet hoe

ontwikkel je je tot een weerbare democratische burger, minder

de achterkant van digitale leeromgevingen is ingericht en fungeren

makkelijk te manipuleren op politiek, commercieel en persoonlijk

dientengevolge als het ware als een veredelde onderwijs

niveau. Die bewuste burger ziet in dat een digitale leeromgeving

assistent. ‘De uitdaging is om te zorgen voor leersystemen die

de waarheid niet in pacht heeft maar mensen wel degelijk (subtiel) beïnvloedt. Door er kritisch mee om te gaan, komt hij wellicht tot steeds beter

‘De uitdaging is om te zorgen voor l eersystemen die onderwijzers ondersteunen in plaats van andersom’

onderwijzers ondersteunen in plaats van andersom. Het is dan ook erg belangrijk dat lerarenopleidingen onderwijzen hoe zo’n

gefundeerde beslissingen, maar accepteert hij ook dat vergaarde

systeem is opgebouwd, zodat docenten er invloed op uit

kennis geen vaststaand gegeven is. Dat is belangrijk in deze

kunnen oefenen en het een plaats kunnen geven.’ Hopelijk

tijd waarin mensen zich door een overvloed aan informatie

werken zij dan op een fijne en goede school die machinaal

maar al te vaak afsluiten voor onwelgevallige informatie en

leren als instrument inzet en waar de menselijke maat nog

kiezen voor de makkelijkste oplossing voor complexe problemen.’

steeds centraal staat. ‘We moeten voorkomen dat kinderen terechtkomen op trainingsinstituten waar ze continu klaar

BESCHERMING

zitten om op datagedreven wijze toets na toets te scoren.

Met het onderwijs moet de maatschappelijke omgang met data

Verantwoord datagestúúrd onderwijs is van het grootste

ook veranderen. Dat betekent volgens Hildebrandt bijvoorbeeld

belang.’ <<

dat leerlingen en ouders weten welke data er met welke doeleinden worden ingezet en hoe ze beschermd worden. ‘Het voorkomen van linkability is noodzaak. Er moeten schotten

Het interview met Mireille Hildebrandt vond plaats naar

komen tussen verschillende verwerkers van data, zodat allerlei

aanleiding van haar Privacyrede. Deze jaarlijkse rede

derde partijen hun gegevens niet bij elkaar kunnen leggen om

wordt georganiseerd door SETUP in samenwerking met

er alomvattende individuele profielen van te maken’, vindt de

Studium Generale (Universiteit Utrecht) en SURF. De

hoogleraar. Even belangrijk is profieltransparantie: weten wat

lezing is in zijn geheel terug te zien op

er allemaal uit die data wordt afgeleid en hoe dat je kansen

www.sg.uu.nl/videos/de-privacyrede-2016 of te lezen via

kan beïnvloeden.

www.setup.nl/magazine/2016/09/privacyrede-2016.

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

Heb jij hem al besteld? Digiwijs met Donald Duck! We schreven er vorige editie al over en doen het nu weer! Het is immers bijna de Week van de Mediawijsheid (18 t/m 25 november), de week dat voor de bovenbouw van het basisonderwijs een Donald Duck wordt gelanceerd waarin digitale wijsheid centraal staat. Digiwijs met Donald Duck helpt leerlingen op humoristische (eigen)wijze veilig te navigeren door de digitale wereld. Dat is niet alleen relevant tijdens de Week van de Mediawijsheid maar natuurlijk ook daarna. Door digitale kennis en cybersecurity onderdeel te laten uitmaken van het curriculum maak je leerlingen bewust van de vele

voordelen van de online wereld, maar waarschuw je hen ook voor de gevaren. Donald Duck, de Zware Jongens, Katrien, Dagobert,

Goofy en de Duckies nemen de leerlingen in verschillende strips mee op hun avonturen. Leerlingen leren dat ze altijd moeten opletten voor Zware Jongens die wachtwoorden proberen te kraken en dat het wereldwijde web een olifantengeheugen

heeft waardoor een onhandige actie je nog jaren kan achtervolgen. In diverse stripverhalen laten de beroemde karakters zien wat

de gevaren kunnen zijn. Zo ondervindt Katrien hoe het is om ‘gecatfished’ te worden en brengen de Duckies de eventuele

gevolgen van gevaarlijke stunts omwille van een vlog onder de aandacht. De neefjes begeven zich, net als leerlingen, in de

wereld van social media met Instagram, Facebook, WhatsApp

en Snapchat. Met dit album worden leerlingen zich beter bewust van wat ze posten en wie het ziet. Deel nooit te veel online, luidt

de Duckwijsheid. Behalve déze informatie, die mag je met iedereen gedeeld worden.

LESMATERIAAL

Digiwijs met Donald Duck is voorzien van een handleiding en een digiles waarmee de leerkracht digitale

vaardigheden als Basiskennis van ICT, Informatievaardigheden, Mediawijsheid en Computational thinking onder de aandacht kan brengen. Deze bijzondere uitgave is gemaakt in samenwerking met Donald Duck

Weekblad en PrimaOnderwijs. Partijen als Mediawijzer.net, SLO, Politie, NTR Schooltv, ECP | Platform voor de Informatie Samenleving, De Koninklijke Bibliotheek, T-Mobile en SIDN hebben ook een bijdrage geleverd aan deze editie en het bijbehorende lesmateriaal.

Bestel!

Digiwijs met Donald Duck is exclusief voor scholen ontwikkeld en is niet in de winkel verkrijgbaar. Het album is voor maar € 1,50 per stuk inclusief btw verkrijgbaar via www.primaonderwijs.nl/donaldduck Mis hem niet!

Gratis digitale lessen over kinderrechten! 20 november is de Internationale dag voor de Rechten van het Kind. Om hier in de klas bij stil te staan hebben UNICEF en stichting KidsRights gratis lessen beschikbaar gesteld. Ieder kind heeft rechten! Zo heeft iedereen tot achttien jaar recht op schoon water, onderwijs en goede voeding. Maar ook recht op privacy, het hebben van een eigen mening en op informatie. Al deze rechten zijn vastgelegd in een speciaal verdrag dat geldt voor álle kinderen tot achttien jaar: het VN-Kinderrechtenverdrag. Hierbij is een gratis digiles ontwikkeld, die leerlingen uit groep 7 en 8 informeert over kinderrechten, want UNICEF vindt het belangrijk dat kinderen weten welke rechten zij hebben, zodat ze voor zichzelf en voor kinderen wereldwijd kunnen opkomen. Onderdeel van de digiles is de praktische verdieping, waarbij leerlingen in één les leren hoe ze eenvoudig een film kunnen maken met de UNICEF Mini Movie Maker-app. De beste inzendingen die vóór 1 maart 2017 zijn opgestuurd, winnen een filmworkshop op school, waarbij een filmcoach met de klas een verbeterde versie van de minimovie maakt. Deze film gaat zelfs in première in een echte bioscoop en maakt kans op de landelijke finale! De digiles is verkrijgbaar via: www.primaonderwijs.nl/digilesunicef

KIDSRIGHT Speciaal voor groep 7 en 8 van

Een wereld vol Kindervredesprijswinnaars… ontmoet ze allemaal!

het basisonderwijs en de brugklas van het voortgezet onderwijs stelt stichting KidsRights gratis lesmateriaal over kinderrechten

NEHA GUPTA 2014

MALALA YOUSAFZAI

beschikbaar: het Kinderrechtenlespakket – want ieder kind kan de wereld in beweging brengen. Aan de hand van de verhalen van

2013

FRANCIA SIMON 2010

Kindervredesprijs-winnaars als Malala, Kesz,

wat ze zelf kunnen doen om op te komen voor deze rechten. Het lespakket is volledig digitaal, geschikt voor

2012

2015

OM PRAKASH GURJAR

Baruani, Keita en Chaeli leert het Kinderrechten lespakket kinderen over wat hun rechten inhouden en

KESZ VALDEZ

ABRAHAM KEITA 2006

MAYRA AVELLAR NEVES 2008

BARUANI NDUME 2009

THANDIWE CHAMA

2007

NKOSI JOHNSON

het digibord en te bestellen op kidsrights.nl/scholen.

2005

Leerkrachten ontvangen een papieren handleiding met

グ

CHAELI MYCROFT

achtergrondinformatie, tips en extra lessuggesties.

2011

Stichting KidsRights heeft een recordaantal van 120 genomineerde kinderen uit 49 landen bekendgemaakt voor de Internationale Kindervredesprijs 2016. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan een kind dat zich op dappere wijze inzet

ceremonie live met je leerlingen op deze dag op kidsrights.nl of

voor kinderrechten. KidsRights verspreidt de bijzondere verhalen

kijk naar het Jeugdjournaal! Overigens organiseert KidsRights

van de genomineerden dit jaar voor het eerst via het online

in de week van 21 november t/m 25 november de KidsRights

platform kidsrights.nl/nominees. Op 15 november kondigt

Week met zoveel mogelijk gastlessen op Nederlandse scholen!

KidsRights de drie finalisten aan. De winnaar wordt op 2

Ben jij geïnteresseerd in een gastles in deze week of op een

december bekendgemaakt tijdens de uitreikingsceremonie, die

ander tijdstip in 2017? Neem dan contact op met KidsRights

traditiegetrouw plaatsvindt in de Haagse Ridderzaal. Volg de

via scholen@kidsrights.nl.

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

LESIDEE VOOR HET VOORTGEZET ONDERWIJS

Van games kun je leren! Van gamen word je slimmer! Dat horen we natuurlijk allemaal graag, maar het zal zeker niet voor alle games gelden. Educatieve games zijn wel steeds meer in opkomst. Nu promoten we hier zeker niet dat leerlingen alleen nog maar spelletjes moeten spelen en de hele dag achter computer of tv geplakt moeten zitten, maar áls ze dan toch spelen, dan zijn er heel leuke, educatieve games beschikbaar. In dit lesidee laten we een aantal spellen zien die gemaakt zijn om je iets te leren en van sommige kun je zelfs beter worden in een schoolvak. Door Henk Botter

TAAL

versie bevat alle onderdelen van de Minecraft Windows 10-versie.

Logisch nadenken en snel reageren, dat is vaak de basis van

Kijk eens bij education.minecraft.net/getstarted. Je kunt hier een

veel games. Of je nu online voetbalt met FIFA17 of een van

schoolaccount aanmaken. Via Wikipedia kun je veel informatie

de vele wargames speelt, deze twee eigenschappen zijn erg

over dit populaire spel vinden. De korte uitleg van Wikipedia

belangrijk. Je leert er op het eerste gezicht niet zo veel van, of

is: ‘Hierbij kan men in een uitgestrekt gebied kubusvormige

toch wel? Volgens de Karlstad University in Zweden lijkt de

objecten plaatsen op een rooster. Het spel bouwt automatisch

Engelse vocabulaire van jongeren die frequent gamen, groter

een omgeving met grondstoffen, tegenstanders, dieren,

dan die van leeftijdsgenoten. Lees het artikel op bit.ly/2dwUncw.

tunnelsystemen, bergformaties en meren. De speler heeft een eigen avatar, waarmee hij de omgeving actief kan aanpassen.’

GAMEDIDACTIEK

Als je Minecraft nog niet goed kent, zijn er mogelijkheden om het

Volgens Martijn Koops (www.gamedidactiek.nl) maken spellen

spel te verkennen via www.funnygames.nl/spel/minecraft.html.

een veel diepere indruk dan plaatjes en tekst. Voor verschillende

Als je hier met je muis over de verschillende onderdelen gaat,

schoolvakken zijn er verschillende games. Hij verwijst naar

krijg je een korte uitleg van elk spel dat lijkt op Minecraft. Op

www.databankgames.nl. Daar kun je een gratis account

de site van FunnyGames (www.funnygames.nl) vind je meer

aanmaken om toegang te krijgen tot de database van games.

menu-onderdelen. Alleen bij Strategie staan al 98 spellen. Bij

Maar om een game volledig te spelen moet je meestal betalen.

veel van deze spellen gaat het om logisch nadenken. Dat is

Handig van deze site is dat je kunt zoeken op onderwerp. Als je

toch wel een eigenschap die handig is op school. Ook bij

bijvoorbeeld ‘aardrijkskunde’ intypt en aangeeft dat je in het

Simulatie vind je spelletjes waar je wijzer van kunt worden. Er

voortgezet onderwijs zit, krijg je omschrijvingen van Minecraft,

is een Drone Flying Sim, een Gymnastics Simulator en zelfs

Oblivion en Plague Inc.

een Pencil Sharpening Simulator. Je kunt je natuurlijk wel afvragen of je daar nu zo soepel en behendig van wordt.

MINECRAFT Over Minecraft gesproken, de volledige versie hiervan is per

WISKUNDE

1 november uitgebreid met een Classroom Mode. De volledige

Beter in wiskunde zou je kunnen worden van Monkey Tales. Via monkeytalesgames.com/BEnl kun je dit educatieve wiskunde spel bestellen of een demo bekijken. In het spel moet je aan de slag met wiskunde om samen met de personages Moudrost en Emótje de boosaardige Huros en zijn slimme apentrawanten te kunnen verslaan. Ook het Freudenthal Instituut is spelenderwijs bezig met wiskunde en natuurkunde. Op bit.ly/2dwWz3T vind je een grote verzameling spelletjes die je kunnen helpen bij deze vakken. Er zijn 226 items genoemd met links naar de omschreven spelletjes. Bij elk spel staat ook een leeftijdsaanduiding. Zo is Kikkerdisco voor kinderen van 8 tot 10 jaar en Ice Ice Mabe (leerspellen.nl/spel/1161/Interlocked.html) voor leerlingen tussen 9 en 15 jaar. Het ligt er natuurlijk ook aan hoe goed je bent in rekenen en wiskunde…

Download dit lesidee ook via www.computersopschool.nl. Dan zijn de linkjes direct klikbaar. Op de site vind je nog veel meer lessuggesties voor het vo en het po, nieuwe apps, evaluaties van lesmethodes, digibordsuggesties en handleidingen om te werken met tal van onderwijstoepassingen.

goed zoekt op internet naar games en de naam van een schoolvak kun je allerlei educatieve spellen vinden. Kijk maar eens bij meneerspoor.nl/games.html. Je vindt daar vooral simulatiegames voor het vak biologie.

MAATSCHAPPIJLEER Via in.onthegroundreporter.nl/#/dashboard kun je een van de spellen van on the ground reporter spelen. In deze quest verdiep je je in de thema’s emancipatie, veiligheid en immigratie. In de rol van journalist beoordeel je bronnen en verzamel je audiofragmenten. Met deze audiofragmenten maak je een radio-uitzending over het onderwerp. Bij uitgeverij Deviant (www.uitgeverij-deviant.nl) kun je zien dat er games zijn die zich afspelen in Afghanistan, Oeganda en Indonesië.

GESCHIEDENIS

SERIOUS GAMES

Met educatieve games kun je je goed verplaatsen in andere

Bovenstaande games worden vaak serious games genoemd.

personen, omstandigheden en ook in andere tijden. Voor het

Zo’n game is een spel met een ander doel dan puur vermaak.

vak geschiedenis is Wartime Stories ontwikkeld: youtu.be/

Het voornaamste doel is bijvoorbeeld communiceren, werven of

EbzGGq-fehE. Je kruipt in de huid van een journalist en gaat

selecteren, onderwijzen of het krijgen van inzicht. De on the ground

zo op zoek naar waargebeurde verhalen uit de Tweede

reporter-games zijn gericht op het mbo en op de bovenbouw

Wereldoorlog. Het spel bevat verschillende levels en ervaart zo

van het voortgezet onderwijs. Op seriousgames.startpagina.nl

welke gevaren verzetsmensen tegenkwamen, wat een NSB’er

vind je een uitgebreider aanbod. Bij dit onderdeel kun je dus

aan het oostfront deed en hoe de oorlog in Nederlands-Indië

ook denken aan games die worden gebruikt om medische

verliep. Er zijn veel wargames, maar er zijn ook varianten waarbij

handelingen te leren of aan piloten-in-opleiding die in simulators

het niet alleen om knokken en schieten gaat. Kijk maar eens

oefenen in plaats van in vliegtuigen. Een voorbeeld hiervan is

op 13indeoorlog.nl/game13.html. Dit spel is opgedeeld in

het spel Smartgate dat op Schiphol wordt gebruikt om mensen

dertien delen en je kunt ze alleen achtereenvolgens spelen.

te leren hoe vliegtuigen snel en efficiënt beladen kunnen

Het spel sluit aan bij de Schooltv-serie die je ook online kunt

worden. Dit soort spellen ziet er meestal niet zo gelikt uit als

terugkijken: 13indeoorlog.nl. Op annefrank.nl kun je een link en

een Assassin’s Creed Black Flag, maar het gaat erom dat dat

uitleg vinden van het spel Fair Play: www.playfairplay.nl. In deze

je op een leuke manier iets leert.

game oefen je met vooroordelen en discriminatie. Wat maak je als leerling mee? Wat vind je van homodiscriminatie, moslim-

ZELF AAN DE SLAG

discriminatie en antisemitisme? Hoe kun je positief reageren

Via www.game-maker.nl kun je GameMaker installeren en

op situaties van uitsluiting of op beledigende opmerkingen?

proberen zelf iets te programmeren. Dat kan ook via

Volgens de site van de Anne Frank Stichting zijn dit zaken die

gamestudio.hetklokhuis.nl, daar kun je ook meteen enkele

in het spel aan de orde komen.

games uitproberen. In een eerder nummer van COS kwam Scratch (scratch.mit.edu) al voorbij. Stap voor stap kun je er

AARDRIJKSKUNDE & BIOLOGIE

(eenvoudige) games mee leren programmeren. Als je bij

Bij dit vak denk je al snel aan topografie. Dat is natuurlijk als

www.youtube.com als zoekopdracht ‘scratch’ geeft, vind je

game goed te oefenen. Kijk maar eens op www.spelletjesplein.nl

filmpjes waarin wordt uitgelegd hoe je specifiek spel kunt

bij de onderdelen Topospelletjes NL, België, Europa en Wereld.

programmeren.

Een stapje verder (topografische kennis is hier ook handig) gaat The Geo Game van Earth Pics: www.earth-pics.com/geo-game. Je ziet een StreetView-opname van een straat ergens op de wereld. Door op de wereldkaart te klikken kun je aangeven waar jij denkt dat de opname gemaakt is. Na vijf opnames en

Bedenk in een klein groepje een spel dat volgens

jouw pogingen zie je of je het een beetje goed gedaan hebt.

jullie een leerzaam element bevat. Het maakt niet uit voor wie je

Een verslavend spelletje waar je toch iets van leert. Helemaal

het spel maakt, voor leeftijdsgenoten, voor ouderen, voor leraren

leuk wordt het als je zelf zoiets in elkaar kunt zetten, dan kan

of misschien wel voor politici. Als het iemand maar iets leert. Dat

met geosettr.com. Je zoekt zelf vijf locaties op in Google

leerzame mag kennis over een vak zijn, maar ook hoe je iets maakt,

StreetView en deelt de url met anderen en beoordeelt dan of

beleeft of uitlegt. Het zou natuurlijk helemaal te gek zijn als jullie het

ze jouw locaties kunnen vinden. Op de iPad kun je The Nature

eduspel ook daadwerkelijk ontwerpen. Stuur dan vooral het resultaat

Game spelen, maar daarvoor moet je wel zo’n twee kilometer

naar redactie@computersopschool.nl. Voor goede inzendingen zullen

door bos en hei van Het Nationaal Park de Hoge Veluwe

wij zeker een redactioneel plaatsje vrijhouden.

struinen. Op thenaturegame.nl vind je meer informatie. Als je

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

Open digitale leermiddelen maken maatwerk beter mogelijk Nog geen tien jaar geleden was het hard zoeken naar docenten die structureel gebruikmaakten van open digitale leermiddelen. Dit aantal neemt zienderogen toe, maar nog steeds aarzelen veel docenten om zelf hun leermateriaal samen te stellen. Ondanks de grote voordelen! Digitale leermiddelen geven je vak op twee manieren meerwaarde: je kunt de actualiteit betrekken én de eigen omgeving. Daar komt bij dat je je eigen keuzes kunt maken: jij kent je leerlingen immers het beste.

Rachel Wolsink en Soraya Kuipers van Twents Carmel College

OVER VO-CONTENT

De Thij ontwikkelden daarom hun eigen methode Engels op

Stichting VO-content werkt samen met scholen in het

basis van Stercollecties. Stercollecties bestaan uit open,

voortgezet onderwijs aan de geleidelijke overgang naar

multimediaal en leerlinggericht leermateriaal dat flexibel

onderwijzen en leren op maat. Basis hiervoor vormt open

inzetbaar is in het voortgezet onderwijs. Het primaire doel van

en online leermateriaal dat maatwerk mogelijk maakt:

Stercollecties? Maatwerk beter mogelijk maken. In het onder-

de Stercollecties. www.5jaarvocontent.nl

wijs en bij de ontwikkeling van leermiddelen klinkt zo’n doel inmiddels clichématig. Maar iedere Stercollectie is werkelijk zo vormgegeven dat deze zowel aanvullend als vervangend kan

kunnen op detailniveau worden aangepast. Wolsink: ‘De

worden gebruikt. En alle teksten, opdrachten en toetsen

Stercollecties zijn de basis van alles wat wij doen. De projecten, foto: Annelies Verhelst

de grammatica, de manier van aanbieden: alles komt daaruit voort. Dankzij de Stercollecties kunnen we differentiëren in onze lessen, daar zijn we heel blij mee: elk onderwerp komt op elk niveau aan bod. Wij maken daar dan een arrangement van. Daarna vullen we het aan voor specifieke leerlingen.’ Door te herhalen en tegemoet te komen aan de verschillende leerstijlen, wordt iedere leerling uitgedaagd het maximale uit zichzelf te halen. Wolsink: ‘Wij kunnen ontzettend snel zien of iemand het wat Engels betreft ook op havo-niveau zou kunnen redden: ga de havo-links maar doen. Je hoeft niet meer te wachten op toetsen.’ Stercollecties worden elk jaar doorontwikkeld en onderhouden. Je vindt de leerlijnen op de website van VO-content en op het Wikiwijsleermiddelenplein, waar ze herkenbaar zijn aan het groene keurmerk met de ster.

BEZWAREN Terecht zijn docenten veeleisend als het gaat om digitale leermiddelen. Een boek achter glas biedt geen enkele meerwaarde. Harrie Maas, geschiedenisdocent op Mavo Roermond: ‘Toen we hiermee begonnen, had ik zelf nog nooit een mailtje

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

GEBRUIKERSENQUÊTE 2016 Bij de gebruikersenquête in de lente van 2016 gaven docenten de Stercollecties gemiddeld het rapportcijfer 7. De enquête liet zien dat docenten de Stercollecties vooral waarderen om de actualiteit, de flexibele inzetbaarheid en het gebruik van multimedia.

gestuurd en zat ik vol met bezwaren. Nu we daarin zijn gegroeid, kan ik juist geen negatieve dingen meer verzinnen. Behalve dan misschien dat de stroom kan uitvallen. Je hebt altijd de leerstof klaarstaan en hebt meer inzicht in de prestaties van de leerlingen. Het klassenmanagement is makkelijker, omdat je vooruit kunt programmeren. En er vallen geen lessen meer uit. Nu kan een leerling altijd verder. Dat geeft een grote mate van rust.’ Voor de creatieve- en samenwerkingsopdrachten binnen de Stercollecties, waarbij leerlingen bijvoorbeeld een onderzoeksvraag moeten beantwoorden of in discussie gaan, is overigens vaak nauwelijks techniek nodig. Juist in deze opdrachten komt de ontwikkeling van 21st century skills als samenwerken, kritisch denken, sociale en culturele vaardig

ELO-PLATFORMS De techniek steekt wel duidelijk een hand toe voor het bijhouden van vorderingen. Bij meerdere ELO-platforms kun je Stercollecties eenvoudig integreren, waardoor je leerlingen kunt volgen en het materiaal kunt arrangeren. In OpenEdu bijvoorbeeld is elke Stercollectie vanuit Wikiwijs toe te voegen, te verwijderen en te

foto: Annelies Verhelst

heden goed naar voren.

veranderen. De docent bepaalt op deze manier volledig het aanbod dat hij klaarzet voor de leerlingen en kan op basis van

VALLEN EN OPSTAAN

behaalde scores gemakkelijk vervolgmateriaal aanbieden.

Open digitaal leermateriaal biedt het voortgezet onderwijs

Maas: ‘Je doorloopt bijvoorbeeld de opdrachten en steeds als

mogelijkheden waartoe geen enkel lesboek ooit in staat was.

je een werkblad tegenkomt, zet je dat in de ELO. Daar vullen de

Wat soms wordt onderschat, is dat het daadwerkelijk benutten

leerlingen ze in. Zo houd je grip op wat ze daadwerkelijk inleveren

van die mogelijkheden onvermijdelijk een proces is van vallen

en krijg je automatisch de cijfers via het leerlingvolgsysteem

en opstaan, van teleurstelling, reflectie en weer bijstellen, en

van de ELO.’

dat in een omgeving waarin de kwaliteit van het onderwijs aan foto: Annelies Verhelst

leerlingen altijd vooropstaat. Juist daarom is VO-content altijd op zoek naar kritische docenten die met een Stercollectie werken en op hun ervaringen willen reflecteren. De kritische blik van docenten én leerlingen die een Stercollectie in de praktijk gebruiken, is een succesvoorwaarde. Door hun inbreng kunnen Stercollecties worden geactualiseerd, kunnen er bepaalde thema’s of voorbeeldtoetsen aan een Stercollectie worden toegevoegd, maar ook kunnen technologische functionaliteiten ‘achter’ de Stercollecties worden verbeterd. Digitale leermiddelen, zoals Stercollecties, zullen nooit helemaal ‘af’ zijn, simpelweg omdat ze de gebruikers altijd de ruimte moeten bieden voor verbetering en aanpassingen in het licht van nieuwe ontwikkelingen en inzichten. Het advies van de ervaren docenten is om met een klein project te beginnen. Kies van tevoren een klas uit, zodat je wordt gedwongen om door te zetten. Zolang je het niet probeert, kom je niet verder. Wolsink: ‘Ontwikkelen hoeft niet iedereen te kunnen. Maar lesgeven op deze manier, dat zou iedereen wel moeten willen.’ <<

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

EVALUATIE

QuizStud QuizStud is een online quizplatform waar iedereen zelf leuke en interessante quizzen kan maken en waarbij grote groepen spelers via hun smartphone of tablet antwoord kunnen geven op de meerkeuzevragen. Het is vooral bedoeld om de kennis van grote en of kleine groepen spelers direct live te toetsen. Door Henk Botter, docent M&M/i-Coach Doelgroep: po t/m bovenbouw vo

het betreffende vak de melding Toon voorbeeld. Als je daarop

Prijs: test gratis. Premium 9,95 euro per maand.

klikt, wordt in een nieuwe tab het filmpje getoond. Bij deze

Multi-user 39,95 euro per maand.

vraag horen antwoorden met afbeeldingen. We kiezen dus die

Website: www.quizstud.com

optie en zien dat de antwoordvelden daarop worden aangepast: bij elk veld kun je klikken op Voeg foto toe. Voor een mooie

We loggen in als quizmaster op www.quizstud. Hier kun je ook

lay-out is het slim om foto’s met een liggend formaat te kiezen.

als speler inloggen. Er opent zich een nieuw scherm waarin je

We klikken op Opslaan en sluiten. Onze eerste quiz met één

kunt kiezen voor het zelf maken van een quiz en voor het

vraag staat nu op het scherm. Die quiz kunnen we afspelen,

downloaden van een bestaande quiz. Ook kun je een groep

maar we kunnen ook vragen uit de QuizStore selecteren of een

aanmaken en een gratis quiz testen. We kiezen eerst de

eigen vraag toevoegen. Boven de vraag zijn vier tabbladen

laatste optie. We klikken op Afspelen en krijgen een venster met

aangebracht. De zichtbare tab toont het net omschreven

de opmerking dat we eerst een eigen vraag moeten toevoegen

scherm, de andere tabs zijn: Sessies, Statistieken en

om deze quiz te kunnen starten. In een overzichtelijk scherm

Exporteren/printen. We gaan die opties onderzoeken als we

zien we nu dat je een vraag kunt aanmaken door een zin te

deze vraag hebben afgespeeld.

typen. Daaraan kun je video, audio of een foto toevoegen. Er zijn vier antwoordvelden beschikbaar. Standaard zijn dat

QUIZ STARTEN

antwoorden met tekst, maar je kunt ook kiezen voor antwoorden

We klikken op Afspelen en zien dat er een nieuwe tab in onze

met afbeeldingen. Het eerste antwoord is standaard juist,

browser wordt geopend: play.quizstud.com/*/quiz. Dit is het

maar je kunt dat zelf aanpassen met de pijltjes die achter elk

venster dat je als docent op je digibord kunt tonen, er staat

antwoordveld staan. Ook kun je ervoor kiezen om antwoorden

namelijk: Ga naar play.quizstud.com en gebruik de volgende

te verwijderen, maar een minimum van twee antwoorden lijkt

pincode: 0000 (een getal van vier cijfers). Op ons tablet spelen

toch wel erg logisch. De tijd per vraag staat standaard op 30

we nu voor leerling en voeren de sitenaam in. Vervolgens onze

seconden, maar die kun je aanpassen van 10 seconden, via

naam en de pincode en klikken op Deelnemen. Bij het aanmelden

20, 30, 60 en 90 naar 120 seconden. Normaal gesproken is

als leerling krijg je de melding dat je op het aanmeldscherm

het eerste antwoord het juiste antwoord, maar door op de

(van de docent) je naam kunt zien en dat je even moet wachten

letter te klikken kun je ook een andere letter als juist antwoord

totdat ook anderen zich hebben aangemeld. We melden

selecteren. We typen een vraag, klikken uiteraard op Video

ons ook aan op de smartphone als leerling en zien op het

toevoegen en plakken in het nieuwe venster een YouTube-url

docentenscherm nu twee namen staan. Als docent klikken we

van de video die we willen gebruiken. Na het plakken zien we in

nu op Start quiz. De video staat groot op het docentenscherm

en als leerling zien we: Kijk naar het scherm. De leerling krijgt de video dus niet op zijn eigen scherm te zien. We nemen weer de docentenrol aan en starten de korte video. Omdat dit een YouTube-video is, komt na afloop van de video een twaalftal fragmenten van andere video’s in beeld. Sommige relevant, andere helemaal niet. Dat is toch wel storend in een les. We klikken daarom snel op Toon vraag. De vier afbeeldingen met hun letters komen groot en scherp op het docentenscherm, maar gelukkig ook op het leerlingenscherm. De leerlingen krijgen 30 seconden voor deze vraag en die tijd start pas als je als docent op Starten hebt geklikt. Als leerling kun je van

vier quizzen. We kiezen Eerste en Tweede Wereldoorlog. Nu zijn

antwoord switchen, je hoort dan ook even een klik. Onderin

er wel meer importeeropties: je kunt de quiz downloaden of

het leerlingscherm staat een balkje met 30 rechts, maar

vragen toevoegen aan de importeerlijst. Als je daarop klikt, zie

daar is verder niets aan te zien. Het lijkt erop dat de tijd niet

je Bezig met importeren staan en de eigen aangemaakte quiz.

wordt opgenomen. Als docent klikken we op Beëindig quiz en

De vragen van de gekozen quiz worden nu geïmporteerd naar

bevestigen dat nog een keer in het volgende venster. We zien

die quiz. Zo kun je van diverse quizzen uit de QuizStore alle

het overzicht van de winnaars begeleid met een gejuich, met

vragen toevoegen aan de door jou aangemaakte eigen quiz. In

de scores van de leerlingen. De leerlingen zien hun score ook,

die quiz kun je vervolgens de vragen bewerken of verwijderen.

met de melding van hun ranglijstpositie. Leerlingen kunnen zich

Het lijkt erop dat het niet mogelijk is om de vraagvolgorde te

registreren, of kiezen voor Inloggen of Delen op Facebook. In

veranderen. Bij de QuizStore zijn dus de genoemde categorieën

onze docentenrol klikken we op Afsluiten en de leerlingen

aanwezig, maar je kunt ook een zoekopdracht geven door op

klikken op Verlaat quiz. Een ieder kan nu weer inloggen als

de instellingenknop te klikken. Je kunt een zoekterm intypen

quizmaster of als speler. Als docent keren we terug naar ons

en ook de filters Premium, Gratis, Nederlands en Engels

andere tabblad om daar bij het tabblad Sessies te kijken. Daar

aanvinken, maar als je niet de juiste categorie hebt geopend,

zien we dat drie spelers hebben gespeeld, we zien de behaalde

wordt er niet gevonden wat je zoekt. Sta je bij Sport en zoek je

punten en het percentage goede antwoorden. Bij het tabblad

‘wereldoorlog’ dan vind je de quiz (die wel bestaat) niet. Ook

Statistieken zien we diverse gegevens, waaronder het aantal

moet je elke keer zelf het laatst ingetypte zoekwoord wissen en

unieke spelers, hoe vaak de quiz is gedownload en is gespeeld.

op Filters toepassen klikken om weer alle quizzen zichtbaar te

Bij Exporteren/Printen kun je de vragen of de sessies als data

maken per categorie.

exporteren naar Word (docx) of als pdf en daarbij kun je de vragen en/of de antwoorden wel of niet laten shuffelen. Ten

CONCLUSIE

slotte is het ook nog mogelijk om de correcte antwoorden te

De website is toegankelijk maar het is wel eens lastig dat bij

laten vermelden. Met exporteer genereer je zo een bestand

het aanklikken van een onderdeel een nieuw tabblad in de

waarin in dit geval de vraag en de vier foto’s worden getoond.

browser wordt geopend. Eigenlijk kun je alleen meerkeuzevragen

Uiteraard de video niet, ook geen vermelding of omschrijving

aanmaken, eventueel een goed/fout-vraag. Open vragen zijn

daarvan.

niet mogelijk. Wel hebben de quizzen een overzichtelijke lay-out voor docenten en leerlingen. Op een digibord en op de

MEER QUIZZEN MAKEN

schermen bij de leerlingen komen de vragen goed tot hun

We keren terug naar Home en klikken daar op Groep aanmaken.

recht. Het is geheel docentgestuurd, de leerling kan niet

We willen met een klas met QuizStud aan de slag. Na het

zelf in een eigen tempo een quiz doorlopen. Ook kan een

intypen van de groepsnaam, klikken we op Toevoegen. In Home

leerling niet op de eigen device een filmpje bekijken. Het is

is nu deze groep aangemaakt. Door te klikken op Openen

jammer dat je geen aparte vragen uit bestaande quizzen kunt

kunnen we nu zelf een quiz maken, een quiz downloaden of

importeren in je eigen quiz, nu moet je eerst een hele quiz

een quiz naar deze groep verplaatsen. We gaan een quiz

overzetten en vervolgens de vragen wissen die je niet wenst te

maken. We typen daarvoor een naam en een omschrijving in.

gebruiken. De QuizStore heeft nog een beperkte inhoud,

De vraag die we in onze testquiz hadden gemaakt, willen we

sommige quizzen bevatten maar enkele vragen. Ook de zoek-

gebruiken in deze quiz. Daarvoor klikken we op Eigen vraag

functie kan verbeterd worden. QuizStud is met recht een

toevoegen. Helaas lukt het zo niet om de vraag uit de testquiz

applicatie om quizzen mee te maken. De didactische mogelijk-

te kopiëren naar onze nieuwe quiz, wel kunnen we door op de

heden zijn beperkt. Het is met de huidige mogelijkheden dan ook

i-knop van deze quiz die aanpassen. We proberen iets anders:

de vraag of een premiumaccount van bijna 10 euro per maand

we klikken op Download een quiz en zien dat er zes catego-

een redelijke prijs is. Een gratis account biedt daarentegen te

rieën zijn: Top charts, Film en TV, Onderwijs, Sport, Algemene

weinig mogelijkheden (maximaal 2 quizzen kun je aanmaken

kennis en Muziek. We klikken bij Onderwijs op Geschiedenis,

met maximaal 8 vragen per quiz) om QuizStud in een onderwijs

daar staan tijdens het schrijven van deze evaluatie nog maar

situatie te gebruiken.

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016 15 Meer lessuggesties, tips, tricks en tools vind je op www.computersopschool.nl

Q&A Gamen voor maatschappelijke betrokkenheid en burgerschap? Joyce Neys is docent aan de Universiteit van Amsterdam bij het interdisciplinaire programma PPLE (Politics, Psychology, Law and Economics). Zij is bezig met het afronden van een proefschrift over nieuwe media en burgerschap aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Door Mandy de Bruijn

Waar komt je interesse voor nieuwe

wilde ik onderzoek doen naar online

media en maatschappelijk engagement

serious games. Mijn interesse ging

vandaan?

vooral uit naar een kleine groep mensen

‘Tijdens mijn studie raakte ik geïnteres-

die zelf dit soort games maken, bijvoor-

seerd in de relatie tussen populaire

beeld over highschool shootings of over

cultuur, politieke interesse en de rol van

de hongersnood in Darfur. Ik vroeg me af

de (nieuwe) media hierin. Wat me vooral

waarom mensen vaak zonder verdere

opviel, was dat er in de academische

ervaring in het maken en ontwikkelen

literatuur veel aandacht leek te zijn voor

van zulke games, juist dit medium

de voornamelijk negatieve effecten die het

hebben gekozen om hun verhaal te

gebruik van de populaire cultuur en nieuwe

vertellen.’

media zouden hebben op politieke en maatschappelijke betrokkenheid. Tijdens

Wat was de meest opvallende conclusie?

één van de colleges lazen we het boek

‘Opvallend is dat de makers allemaal

van Liesbet van Zoonen, Entertaining the

hebben aangegeven dat ze zeer bewust

Citizen, waarin ze prachtig uiteenzet hoe

kozen voor het medium van hun keuze

populaire cultuur een fundamenteel

(in dit geval een game en/of video),

onderdeel zou moeten en kunnen zijn

omdat ze op die manier het idee hebben

van de politieke wereld van burgers en

het beste aan te kunnen sluiten bij de

dat het kansen biedt om burgers op

belevingswereld van hun spelers/kijkers.

politiek en maatschappelijk vlak te

Iets uit kunnen leggen op een manier die

betrekken. Dit sprak me erg aan en ik

aansluit bij de belevingswereld van je

zoals op school en met je vrienden.

wilde dat graag verder onderzoeken.’

publiek gebruikmakend van een ver-

Leren gebeurt de hele dag door en

trouwde mediavorm, geeft je als maker

daarom is onderzoek naar leren vrij

Hoe kwam je op het idee om te onder-

de mogelijkheid om inhoudelijk dingen te

complex. De omgeving van een game

zoeken hoe burgers verschillende online

bespreken die veel mensen anders als

kan de mogelijkheid bieden om allerlei

media gebruiken als politieke tool?

saai en niet relevant zouden beschou-

dingen uit te proberen, die relatief

‘User-generated content (UGC) was toen

wen.’

moeilijk te ervaren zijn buiten de game, bijvoorbeeld omdat het te gevaarlijk is of

ik mijn onderzoek begon nog een relatief

nieuw begrip. Mensen wisten nog niet

Hoe helpen games jongeren actieve en

omdat bepaald gedrag als sociaal

wat het betekende en sociale media

sociaal geëngageerde burgers te zijn?

onwenselijk gezien wordt. Een game

zoals we die nu kennen, stonden in de

‘In je dagelijkse leven kom je continu in

geeft spelers de ruimte om te experi-

kinderschoenen. Voor mijn masterscriptie

situaties terecht waar je dit kunt leren,

menteren in een veilige context en dus

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

Joyce Neys: ‘Een game geeft ruimte om te experimenteren in een veilige context en dus ook de consequenties te ervaren’

ook te ervaren wat voor consequenties

manieren actief met de stof aan de gang

Falen vind je net zo waardevol als het

je keuzes hebben. Daarom kan een

gaan. Zo is er een positief effect op

behalen van succes. Waarom?

game een rijke leeromgeving zijn.’

maatschappelijke betrokkenheid en

‘Ervaren dat iets niet werkt of lukt, is

burgerschap.’

zeer belangrijk in een leerproces. In een game kun je op een veilige manier

Het spelen van games gebeurt vaak alleen, maar bij burgerschapsvorming

Hoe kan het gebruik van een game

steeds opnieuw proberen en ervaren

is het sociale aspect juist een item.

ertoe bijdragen dat kinderen met

wat wel werkt en wat niet. Samen met

Botst dit niet?

verschillende (culturele) achtergronden

andere spelers, leerkracht, vrienden of

‘Het is een misvatting te denken dat het

leren van elkaar?

familie kun je vervolgens bespreken

spelen van games in een vacuüm

‘Een game, maar ook andere digitale

waarom iets wel of niet heeft gewerkt.

gebeurt. Het is vaak juist een sociale

content, kan het blikveld en de belevings-

Als het uiteindelijk lukt en je hebt succes

aangelegenheid, waarbij samenwerking

wereld van spelers en kijkers vergroten.

behaald, heb je een rijke leerervaring

en goede sociale vaardigheden binnen

Dit is helemaal het geval wanneer er iets

opgedaan.’

het spel van essentieel belang zijn voor

gecreëerd wordt door de leerlingen zelf,

het hebben van een goede spelervaring.

dus wanneer ze de mogelijkheid wordt

Dus gamen voor burgerschap?

Daarnaast blijkt uit onderzoek dat het

geboden zelf een verhaal te vertellen.

‘Over het algemeen is het belangrijk dat

spelen van bepaalde games de maat-

Als ze daarbij gebruik kunnen maken van

er een duidelijk en helder kader wordt

schappelijke betrokkenheid van spelers

materiaal dat dicht bij hun eigen belevings-

uitgezet op scholen waarin bepaald

versterkt, waarbij vooral het simuleren

wereld staat, wordt het makkelijker

wordt wat burgerschapsvorming inhoudt

van maatschappelijke en politieke

om met elkaar te praten en elkaar te

en hoe daar vorm aan gegeven kan

processen een hoge leeropbrengst heeft.

ontmoeten. Op deze manier kan er met

worden. Het creëren van een doorlopende

Bijvoorbeeld wanneer spelers campagne

behulp van ICT een gedeelde ervaring

leerlijn waarbij de verschillende elementen

moeten voeren voor een politieke partij

geboden worden die de belevingswereld

van burgerschap verankerd zijn in het

of andere spelers moeten helpen. Het

van alle betrokkenen vergroot. Een

curriculum is van groot belang. Games

spelen van een game kan dus juist

prettige bijkomstigheid is dat kinderen

kunnen daar een rol in spelen en een

bijdragen aan het creëren van een rijkere

op deze manier ook 21st century skills

goede aanvulling zijn, maar het is een

sociale omgeving, wanneer er na het

leren en zich bewust worden van en in

middel en niet een doel op zich.

spelen wordt gediscussieerd over het

aanraking komen met complexere zaken

Combineer vooral verschillende media

onderwerp of wanneer spelers op andere

als copyright en privacy.’

die aansluiten bij de leerdoelen.’ <<

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 â&#x20AC;&#x201C; 2016

Scholieren willen docent die ‘digitaal over de schouder meekijkt’ Het gebruik van pc’s, laptops en iPads is niet meer weg te denken uit het onderwijs. Gepersonaliseerd onderwijs is het toverwoord, maar scholieren geven daarbij wel aan de hulp van de docent te willen. Uit onderzoek van Learnbeat onder 1.224 leerlingen in het voortgezet onderwijs, die gebruikmaken van een iPad of laptop voor hun schoolwerk, blijkt dat 60 procent het prettig vindt als de docent ‘digitaal over de schouder meekijkt’. ‘Directe interactie en feedback is voor leerlingen heel belangrijk’, zegt Koen Strous, directeur van Dedact, ontwikkelaar van Learnbeat. Learnbeat is een digitale leeromgeving waarin leerlingen interactief werken aan opgaven en theorie en waarin de docent de leerlingen kan volgen. Koen: ‘In de afgelopen vijf jaar, sinds ons bestaan, hebben we Learnbeat steeds verder ontwikkeld. Inmiddels maken 150 scholen en dagelijks 50.000 leerlingen gebruik van Learnbeat. We bieden van 12 educatieve uitgevers de content digitaal aan. De traditionele boeken hebben wij zeg, maar, in stukjes geknipt, van meta-data voorzien en in een digitale vorm gegoten.’

LES OP MAAT Steeds meer scholen kiezen voor een digitale leeromgeving. Koen: ‘De meerwaarde zit vooral in de voortgang van de leerlingen, die de docent kan volgen. Als docent heb je in één overzicht staan

in de brugklas. En daar moeten ze allemaal met hetzelfde werk-

wat de leerlingen hebben gedaan, hoe lang ze aan een opdracht

boekje aan de slag. Het is toch veel beter als de docent dit

hebben gewerkt en hoe goed ze het hebben gedaan. Dat vinden

ondervangt en de les op maat kan aanbieden, voor de één extra

de leerlingen ook prettig, blijkt. Blinken ze ergens in uit, dan krijgen

ondersteuning, voor de ander die extra uitdaging. Jongeren willen

ze extra uitdaging. Blijven ze ergens op achter, dan is dat voor een

op een efficiënte manier van A naar B als het gaat om leren. Als je

docent meteen inzichtelijk. Hij kan via het systeem persoonlijke

dat mogelijk maakt, pakken ze met veel plezier hun laptop of iPad

feedback geven, zonder dit klassikaal over vijf rijen heen te roepen.

om huiswerk te maken en dan wordt leren leuk(er).’

Dit komt vooral in de brugklas vaak van pas. Je ziet hier veel niveauverschillen. Zo heeft de ene leerling op de basisschool veel

DIGITAAL NIET DE HEILIGE GRAAL

Engels gehad, de ander weer niet. Dat komt allemaal bij elkaar

Overigens geven de leerlingen aan niet volledig over te willen op digitaal. Koen: ‘De combinatie papier en digitaal heeft de voorkeur. Leerlingen vinden theorie op papier vaak nog fijn. Dat geeft overzicht. Anderzijds waarderen ze adaptieve opgaves en feedback vanuit het systeem, maar hierbij mag de docent niet ontbreken. De docent is de sleutel. We geven docenten daarom ook trainingen om digitale lesmiddelen zodanig in te zetten dat het optimaal past bij hun manier van lesgeven. Hoe maak je bijvoorbeeld een goede toets of oefen je een goede leerlijn. Zo houdt de docent zelf de regie. Digitaal is niet de heilige graal. Het is niet het nieuwe onderwijs. Het gaat om interactie, en daarbij is digitaal een enorm waardevol instrument.’ Meer weten over Learnbeat? Kijk dan op www.learnbeat.nl

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

Young Engineers

E2 = Education en Entertainment Amir Asor kwam zelf maar moeilijk mee op school en vond techniek eigenlijk heel ontoegankelijk. Later als twintiger kwam hij erachter dat het ook anders kan en dat een groot deel van het onderwijssucces te behalen is door plezier en creativiteit voorop te stellen. Daarom richtte hij het Young Engineers-programma op, dat aan de hand van bouwen met K’Nex en Lego de nieuwsgierigheid van leerlingen moet aanwakkeren. Met Young Engineers werd hij Entrepreneur van het Jaar 2011, een wereldwijde competitie voor jonge entrepreneurs, opgezet door Prins Charles. Het programma is inmiddels op scholen over de hele wereld te vinden. Ook Nederland is klaar voor een nieuwe generatie ingenieurs. Door Erik Ouwerkerk Zoals bij veel kinderen lagen er ook bij Amir

site van Young Engineers is te zien hoe Asor

Asor thuis in zijn geboorteland Israël honderden

voor een grote zaal een glas water aan een

gekleurde stukken Lego in een grote doos.

touwtje op een frisbee zet en het geheel als een

Bijzonder veel deed hij er niet mee, tot hij ze

circusact laat rondspinnen. Hoe komt het nu dat

op de universiteit opnieuw ontdekte. ‘Tijdens

het water na afloop nog steeds in het glas zit en

mijn studententijd ontdekte ik eigenlijk uit

het glas niet tegen een muur kapotgeslagen is?

verveling dat ik met Lego bijna alles kon

Middelpuntvliedende kracht. ‘Een te moeilijke

bouwen. Met de hulp van internet en de Lego-

term, denk je?’ vraagt Koen van der Veldt in Amstelveen waar een van de twee Nederlandse

stenen leerde ik razendsnel over techniek en natuurwetten. Met veel plezier. Die ervaring gunde ik alle kinderen.’

vestigingen van Young Engineers is gevestigd. Samen met zijn vrouw Shirley organiseert hij sinds twee jaar lessen volgens de

MIDDELPUNTVLIEDENDE KRACHT

principes van E2. ‘Vergis je niet, vaak willen kinderen juist die

Asor stelde de afgelopen jaren een team van onderzoekers,

moeilijke woorden weten. Dat vinden ze eigenlijk wel cool. Als

ingenieurs en onderwijskundigen samen om te werken aan een

je ze zonder context lastigvalt met vakjargon groeit de weer-

vorm van lesgeven waarbij leren weer leuk wordt. Voor leerlingen

stand, maar als ze doorhebben waarom het belangrijk is om

van vier tot zestien jaar zijn leerlijnen ontwikkeld, zoals Big

iets te weten, dan staan ze er echt voor open. Theorie op zich

Builders voor de allerjongsten en GaliLego voor de ouderen. De

is niet per se een obstakel, als ze weten waar het voor dient,

lessen kennen vaste elementen, maar beginnen met het tot

willen ze het naadje van de kous weten. Dan komen ze uit

leven brengen van de technische probleemstelling. Dat kan

zichzelf bij mij om de hiaten in hun kennis op te vullen.’

door een verhaal of aan de hand van een demonstratie. Op de

TANDWIEL Het leerproces geschiedt vaak zonder dat de kinderen er erg in hebben. ‘Ze gaan helemaal op in het bouwproces’, vertelt Koen. ‘Het principe van middelpuntvliedende kracht is pure natuurkunde. En wil je een tandwiel inpassen, dan komt daar vanzelf rekenkunde bij kijken.’ De lessen zijn gericht op brede leeftijdsgroepen. ‘Leeftijds- en niveauverschil vormen geen obstakel’, zegt Koen. ‘Na de eerste uitleg beginnen de kinderen, vaak al gestimuleerd door de batterijen en motoren op tafel,

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

met bouwen. Een beginner maakt bijvoorbeeld een helikopter, een gevorderde bouwt daar een ladder bij en een expert voert de motor op. Er blijven altijd uitdagingen, dat is juist het mooie. En in tegenstelling tot een echt gebouw, is het hier geen probleem als er eens wat misgaat. Bovendien helpen kinderen elkaar graag: zo leert iedereen en is het een sociaal proces. Wat ook opvalt, is dat jongens én meisjes er evenveel plezier in hebben en er evenveel aanleg voor hebben.’ Shirley: ‘De drempel is wat hoger voor meisjes maar als ze eenmaal aan de slag gaan, vinden ook zij het leuk. En ik geef het niet graag toe, maar het blijkt toch dat de roze Lego-stukken ze vaak net iets sneller over die drempel heenzetten...’

MOGELIJKHEDEN

gesprek met scholen in Amsterdam en omgeving om daar

Het zou mooi zijn als ‘op Lego zitten’ net zo normaal wordt als

leerkrachten en leerlingen enthousiast te maken voor de

op voetbal zitten of pianoles krijgen. Koen en Shirley zijn al in

technische toepassingen van het maakproces. Shirley: ‘Er is veel mogelijk: wetenschap en techniek staan in de schijn werpers van het onderwijs, maar tot nu is de invulling nog vrijblijvend. De laatste jaren is er meer ruimte voor experimen teren en voor een eigen onderwijskoers van scholen. We zien scholen ook meer luisteren naar de wensen van ouders, die vaak willen dat er activiteiten zijn die meer gericht zijn op de interesses van de kinderen. In de Verenigde Staten zijn afterschool-activiteiten heel normaal, van jongs af aan kunnen ze bijvoorbeeld al terecht in junior medical clubs. Het zou mooi zijn als jonge technici op die manier ook in Nederland hun passie kunnen volgen.’ << www.youngeng.nl

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

De Nederlandse School: voor radicale onderwijsvernieuwing De ene leerling is een kikker, de ander een vlieg en weer een ander is een vogel. Ze jagen de hele dag op elkaar, in de klas, in de gangen en op het schoolplein. De kikker eet de vlieg en de roofvogel eet de kikker. Het gevolg: uiteindelijk blijft er niets meer over. Het ecosysteem in een notendop, maar dan verpakt in een leuk spel met kaartjes van levend Stratego. En dit is niet het enige spel dat Michel Freriks, docent Mens en Natuur bij het IJburgcollege voorhanden heeft om de leerlingen van 2 vmbo en 2 havo gemotiveerd te krijgen. De inspiratie vond hij op de Nederlandse School. Door Malini Witlox Wie voor de klas staat, moet met de tijd meegaan. Dat is de gedachte van de Nederlandse School, dat haar tweede jaar ingaat. Docenten zoals Michel Freriks, die op zoek zijn naar nieuwe leervormen, kunnen hier terecht. Het is zo’n succes dat het project uit meer dan 220 inzendingen door het publiek verkozen werd als Radicaalste vernieuwer van 2016. ‘Docenten willen vaak wel innoveren, maar weten niet hoe’, zegt Vanessa Hudig van De Nederlandse School. ‘Out of the box denken en durven, dat is misschien wel het belangrijkste wat de docenten hier leren. Volgens het ‘Fail Fast’-principe wordt hen gevraagd van alles uit te proberen, zowel binnen als buiten de klas en niet bang te zijn om tot de conclusie te komen dat een idee

‘gameprincipes’ in de lessen zijn te verwerken. Zo kun je, in

niet werkt. Om veranderingen voor elkaar te krijgen, is een

plaats van klassikaal de lesstof aan de leerlingen presenteren,

open houding nodig. Docenten zijn vaak gewend om de zaken

een spelachtige situatie creëren, zoals Wie is de mol?

op een vaste manier te doen. Wij motiveren en inspireren

Leerlingen krijgen kaartjes met daarop verschillende delen van

docenten om zelf manieren te bedenken om de lesstof aan te

de lesstof. Iedereen krijgt iets anders. Daarna worden er, door

bieden en niet alleen de voorgeschreven methodes te volgen.

middel van bijvoorbeeld een quiz, vragen gesteld. De leerlingen

Bij de Nederlandse School leren de docenten hoe een aantal

weten dat zij over informatie beschikken die anderen in de klas niet hebben. Er ontstaat een soort van concurrentie. Na schooltijd appen ze elkaar: ‘Wat stond er op jouw kaartje?’ Leerlingen worden extra gemotiveerd en de les wordt meer een uitdaging. Je kunt ook makkelijker differentiëren en bepaalde goede leerlingen de mol maken. Geloven de andere leerlingen alles wat hen verteld wordt of kunnen ze kritisch denken?’

‘EMPOWERMENT VAN DE DOCENT’ Hudig: ‘Je merkt bij onze eerste lichting docenten dat ze hun beroepseer terug krijgen. Ze zijn trots dat ze docent zijn en worden zekerder van zichzelf. Zie het als empowerment van de docent. De docenten die beginnen op De Nederlandse School hebben een zeer diverse achtergrond. Van vmbo tot gymnasium

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

en van muziek tot wiskunde. De docenten hebben iedere

ONDERNEMEND

maand les en volgen daarnaast masterclasses en hebben

Wie netjes de lesstof in het boek volgt, stoomt de leerlingen

studiedagen. We doen bijvoorbeeld ook aan design thinking:

perfect klaar voor het eindexamen, is vaak de gedachte bij

hoe kun je als docent het gedrag van je leerlingen zo sturen

onderwijzers. De Nederlandse School vindt dat het roer echter

dat ze zoveel mogelijk hebben aan 45 minuten les?’ Bij de

om moet. Hudig: ‘We moeten niet denken in vaste lesstof,

opleiding wordt bewust zo ver mogelijk van de principes van

maar in nieuwsgierigheid en openheid. Het zou heel vreemd

het klassieke onderwijs vandaan gebleven. Er zijn drie samen

zijn als het stimuleren van nieuwsgierigheid geen betere cijfers

hangende programmaonderdelen: onderzoeken, ontwerpen

oplevert. Ik hoorde laatst over een gymnasiumdocent die de

en ondernemen. ‘Stel een docent wil cijfers afschaffen. Een

vaste lesstof eruit heeft gegooid en het hele jaar alleen nog

revolutionair idee in de huidige onderwijswereld, dat - als je het

Engelse romans leest. Volgens hem hoef je een leerling geen

te groot aanpakt - direct tot weerstand leidt. Je moet het klein

woordjes te leren. Gemotiveerde leerlingen gaan zelf woorden

aanpakken, leren de docenten. Wat zou het betekenen? Met

opzoeken om het boek te begrijpen.’ Behalve onderwijs

wie heb ik als docent te maken? Met ouders, met leerlingen...

ontwikkeling en persoonlijke groei speelt ook de wereld buiten

Probeer iets uit in de vorm van een klein experiment. Bij het

de school een grote rol. Zo brachten de docenten een bezoek

doen, kom je vanzelf eventuele problemen tegen. Je moet

aan het Van Abbemuseum in Eindhoven en aan ABN Amro op

van A naar B gaan en dan verder. Als je het van A tot Z gaat

de Amsterdamse Zuidas, waar ze een masterclass volgden.

uitdenken, heb je minder goed in zicht dat er bij B al iets fout

‘Leerlingen gaan steeds vroeger ondernemen. Docenten moeten

kan gaan. Als je cijfers wilt afschaffen, zul je bijvoorbeeld eerst

goed weten wat er in die wereld speelt. Door docenten te laten

een systeem moeten bedenken waarbij de leerlingen op een

praten met ondernemers verruimt hun wereldbeeld en kunnen

andere manier kunnen laten zien wat ze geleerd hebben.’

ze leerlingen weer helpen bij de zelfontplooiing.’ <<

De Nederlandse School is een beweging van onderwijspioniers. Docenten kunnen bij de Nederlandse School een programma doorlopen waarbij ze hun docentschap opnieuw uitvinden en hun eigen onderwijsontwikkeling ontwerpen. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap subsidieert de helft van de opleiding, de andere helft moeten scholen zelf betalen. Om te kunnen deelnemen aan het programma moet jouw school partnerschool zijn van dNS of worden. Partnerscholen melden docenten aan voor het programma. Kijk voor alle informatie www.denederlandseschool.nl

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

In de rubriek ‘How To’ leer je stap voor stap werken met een praktische toepassing die geschikt is voor het onderwijs. Suggesties of verzoekjes voor deze rubriek? Stuur een mail naar cos@edg.nl

How to… IrfanView Sinds jaar en dag staat op alle Windows-computers het tekenprogramma Paint en met het onderdeel Foto’s van Windows 10 kun je de aanwezige afbeeldingen op je pc prima bekijken. Voor het maken van uitsneden en eenvoudige diavoorstellingen is het gratis programma IrfanView handig. In deze How to… bespreken we de mogelijkheden van dit programma dat door Irfan Skiljan is ontwikkeld. Door Henk Botter

Het weergeven van grafische bestanden is de belangrijkste functie

Op de site kiezen we ook meteen voor het downloaden en instal-

van IrfanView. Formaten als BMP, GIF, JPG, PDF, RAW en TIF leveren

leren van de Plugins/AddOns en installeren die ook. Om IrfanView

geen enkel probleem op. Daarnaast zijn er diverse bewerkingen

in het Nederlands te kunnen gebruiken, klikken we op de site op

mogelijk. Je kunt een bestandsformaat wijzigen, kleurcorrecties

het onderdeel IrfanView languages en klikken achter Nederlands

toepassen, afbeeldingen bijsnijden, bestandsconversies uitvoeren

op Installer. Ook dit *.exe bestand installeren we. We openen nu

(van BMP een JPG maken bijvoorbeeld), diashows maken en een

IrfanView en klikken bij Options op Change language. In het nieuwe

scanner aansturen. Ook kun je geluiden afspelen en afbeeldingen

venster kiezen we Nederlands en bevestigen dat met OK. IrfanView

met een eenvoudig tekenprogramma aanpassen. En dat allemaal

is klaar voor het eerste gebruik.

gratis en in het Nederlands!

VERKENNEN VAN DE MOGELIJKHEDEN We zijn in het bezit van een aantal digitale foto’s die zijn genomen in Ghana. We gaan deze foto’s gebruiken om de mogelijkheden van IrfanView te verkennen. We klikken op Bestand, Openen of gebruiken daarvoor de sneltoets O en zoeken de map met Ghana-foto’s op. In deze map zien we dat er foto’s zijn in liggend en staand formaat. Bij het openen van enkele verschillende foto’s zien we dat het programmavenster zich aanpast aan het formaat van de foto. Bovenin zien we de naam van de foto en de zoom, onderin zien we het BBP, we zien ook dat dit foto 2 van 11 is in de geselecteerde map, de bestandsgrootte van deze foto en van de map wordt getoond en ten slotte is de datum en tijd van de opname zichtbaar. Boven de foto zijn diverse knoppen zichtbaar. Uiteraard een knop

INSTALLATIE

om bestanden te openen, op te slaan en te printen, daarnaast ook

We gaan naarirfanview.com en kiezen daar voor de 32- of 64-bit-

knoppen voor een diavoorstelling. Om de afbeelding te verwijderen

versie. Bij het schrijven van dit artikel was versie 4.42 de laatste

is een rood kruis beschikbaar en er zijn knoppen om in en uit te

versie die als 64-bitversie al 1,8 miljoen keer gedownload. Na de

zoomen. Met de twee blauwe knoppen kun je bladeren in de map

download klikken we op het *.exe bestand om het te installeren.

met foto’s: de foto wordt meteen getoond in het grote IrfanView-

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

Meer lessuggesties, tips, tricks en tools vind je op www.computersopschool.nl

scherm. Met het gereedschap-icoontje kun je diverse zaken regelen: bijvoorbeeld welke bestandsextensies standaard aan IrfanView gekoppeld moeten worden. Kies je hier JPG, dan wordt IrfanView geopend als je in de Verkenner dubbelklikt op een bestand met deze extensie. De laatste menuknop geeft informatie over de versie van het programma en mogelijkheden om naar de website te gaan of een mail te sturen. Drie knoppen van het menu zijn nog niet genoemd: de knoppen om te knippen, kopiëren en te plakken. Als je met de linkermuisknop ingedrukt over een deel van de foto gaat, kun je zo een vierkante of rechthoekige selectie maken. Dit geselecteerde deel kun je vervolgens knippen of kopiëren. We kopiëren een selectie, kiezen bij Bewerken voor Verwijderen (leeg venster) en klikken vervolgens op het plakicoon: onze selectie is als een nieuwe afbeelding zichtbaar. In IrfanView is het handig om gebruik te maken van sneltoetsen. Na een selectie kun je op de letter D klikken op het toetsenbord, het scherm is leeg, en met Control-V kun je nu meteen plakken. Via Bestand, Opslaan als (of

VEEL IN ÉÉN KEER

sneltoets S) kun je vervolgens de nieuwe afbeelding opslaan.

De menuknop die al even genoemd is, is die voor een Diavoorstelling.

Uiteraard typ je dan een bestandsnaam in, maar je kunt ook een

Als je erop klikt, is er een uitgebreid venster beschikbaar met

ander formaat dan JPG selecteren. Daarnaast is er een extra

veel instellingen en mogelijkheden. Het is het handigst om eerst

venster geopend waarin je diverse zaken kunt aanpassen. Door de

de map met foto’s die je in je presentatie wilt plaatsen te selec

schuifbalk bovenin naar links te slepen verminder je de kwaliteit

teren. Je kunt van de gekozen map Alles toevoegen kiezen, maar

van de foto waardoor de bestandsgrootte ervan afneemt.

ook de afbeeldingen afzonderlijk Toevoegen. Met Sorteer kun je de

Tegenwoordig met snel internet en ruime postbussen is het minder

volgorde van de dia’s nader instellen. Aan de linkerkant van het

noodzakelijk om de grootte van bestanden in acht te nemen, maar

scherm kun je nu instellen hoe lang elke dia zichtbaar moet zijn, of

het blijft een handige optie.

er tekst (gegevens van de bestandsnamen) zichtbaar mag zijn en of de voorstelling zich moet herhalen (handig bij een open dag

BEWERKEN

bijvoorbeeld). Via Speel diavoorstelling kun je nu de gekozen dia’s

Via Bewerken, Tekendialoog tonen (F12) krijg je de beschikking

meteen afspelen, maar je kunt ook de voorstelling als een zelfstandig

over een extra venstertje met een aantal tekenopties die sterk op

*.exe-bestand opslaan. Dit hoef je dan alleen maar te openen

Paint lijken. Bij elke tekenoptie staat een uitgebreide uitleg als je

om de presentatie te laten zien. Deze diavoorstellingsoptie van

er met de muis overheen gaat (hoovert). Je kunt ook teksten

IrfanView werkt simpel, plezierig en efficiënt. Geen gedoe met het

toevoegen in de afbeelding. Je gaat daarvoor naar Bewerken en

afzonderlijk invoegen van afbeeldingen in PowerPoint en doordat je

kiest daar Tekst toevoegen (Control-T). Je kunt een eigen tekst

de presentatie als bestand kunt opslaan, is het mogelijk om met

typen, maar ook de datum en tijd van de opname via knoppen

weinig inspanning een presentatie te tonen. Via Bestand,

toevoegen. Na het selecteren van een lettertype, -kleur en

Groepsconversie/Hernoemen kun je in één keer een map met foto’s

-grootte kun je ergens in het scherm klikken om een voorbeeld te

omzetten van bijvoorbeeld JPG naar BMP of GIF en je kunt alle

zien. Met OK kun je de gekozen instellingen van de tekst vast

foto’s in de gekozen map laten hernoemen op basis van het

leggen. Als je vervolgens de afbeelding opslaat met een andere

patroon dat bij Naam patroon is ingevoerd. Op deze wijze kun je

naam heb je een foto met en zonder tekst beschikbaar.

bijvoorbeeld honderden foto’s van een schoolkamp snel dezelfde

Vergelijkbaar is het toevoegen van een watermerk (ook via

namen geven met een oplopend nummer. Ten slotte kun je via

Bewerken): je kiest een afbeelding (logo) als watermerk, past

Bestand, Scan/Groepsscanned IrfanView ook gebruiken als pro-

eventueel de transparantie aan en door te klikken in de afbeelding

gramma waarmee je met de scanner afbeeldingen scant. Door te

bepaal je de locatie van dit watermerk. Met OK bevestigen en het

kiezen voor de groepsscan kun je bronnen achter elkaar scannen

bestand weer opslaan, het beste weer met een aangepaste

en die als afzonderlijke afbeeldingen laten opslaan.

naam. Klik je na deze bewerkingen midden bovenaan op de blauwe i-knop, dan kun je zien wat de afbeeldingseigenschappen zijn en dat de bestandsdatum en -tijd zijn aangepast. Diverse

ALTERNATIEVEN

eigenschappen van de foto zijn natuurlijk ook via het menu-

• PhotoScape (www.photoscape.org) heeft min of meer dezelfde

onderdeel Afbeelding aan te passen. De afbeelding is te roteren

mogelijkheden als IrfanView.

(simpel met L of R), de grootte is instelbaar in pixels en in centimeters of inches waarbij er ook standaard afmetingen zijn te

TIPS

kiezen. De afbeelding is te converteren naar grijstinten, naar een

• Als je een geopende foto snel schermvullend wilt laten zien, hoef je

kleurennegatief en bijzondere effecten zijn mogelijk.

alleen maar op Enter te drukken. Door nog een Enter te geven keer je weer terug naar het gewone IrfanView-scherm. • Met Bewerken, Plakken speciaal kun je een afbeelding toevoegen aan de afbeelding op je scherm. Je kunt links, rechts, boven en onder plakken.

n ‘Er is meer daoek’ het papieren b

Bibliotheek Oosterschelde geeft Zeeuwse kinderen digitaal onderwijs Bibliotheek Oosterschelde heeft bedacht hoe ze kinderen kunnen helpen met digitaal onderwijs. In plaats van kinderen naar de bieb te laten komen, bezoeken ze scholen in de regio van de bibliotheek. En op die scholen onderwijzen ze de leerlingen in het zinnig inzetten van en verstandig omgaan met nieuwe media, iets wat nog niet op elke basisschool gebeurt. In de zeven jaar dat Bibliotheek Oosterschelde actief is, hebben ze zo’n 7.000 Zeeuwse kinderen bereikt. Daarmee lijkt er een nieuwe strategie voor bibliotheken geboren. De RESET-award, uitgereikt door het consultancybureau Over/Nieuw, getuigt van deze prestatie. ‘Het is een fijne waardering voor een prestatie die het hele team leesconsulenten toekomt’, zegt Saskia den Otter, specialist bij de Bibliotheek Oosterschelde, die verheugd is met de RESET-award. ‘Hoe we te werk gaan? Wij laten de collectie los en gaan met een hbo-opgeleide leesconsulent de klas in. En dat werkt: een boek in een kast zegt een kind niks, dus laten we ze zien wat verhalen en fantasie met ze doen om ze nieuwsgierig te maken.’ Bovenal zet Bibliotheek Oosterschelde in

V.l.n.r. Jannie van Vugt, Saskia den Otter, Heidi de Jonge en

op multimediale toepassingen die nog onderbelicht blijven in

Anne Nieboer.

het onderwijs. ‘Denk aan programmeren, veilig internetten, het maken van een presentatie, e-books en luisterboeken. Er is

Bibliotheek zeven jaar geleden met vier scholen, nu zijn dat er

immers meer dan het papieren boek.’

58 van de 104 in de regio. Marije Klomp, programmamanager bedrijvennetwerk bij MVO Nederland, was samen met Tessa de

OLIEVLEKEFFECT VAN DE DIGITALE BIBLIOTHEEK

Geus (adviseur sociale en stedelijke innovatie bij Kennisland)

‘We zijn gewoon begonnen’, vertelt Den Otter. ‘Je moet niet

de vakjury. Klomp: ‘De bibliotheek pakt een belangrijk maat-

bang zijn om onderuit te gaan. Door je meerwaarde te laten

schappelijk probleem aan, namelijk laaggeletterdheid. En dat

zien in het onderwijs, zien docenten dat je ze een stukje werk

op een vernieuwende manier. Eigenlijk zijn ze een bibliotheek

uit handen neemt en worden steeds meer scholen enthousiast.’

nieuwe stijl, een bibliotheek 2.0. Ze beïnvloeden daarmee

Er is dan ook sprake van een olievlekeffect: startte de Digitale

hopelijk de hele sector.’

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

Sn@ppen! Handige, educatieve apps gespot door @keiionderwijs

Brabbel Een mooie app om woordenschat bij jonge kinderen te stimuleren. Het is mogelijk om een foto en een geluid, bijvoorbeeld een gesproken woord aan elkaar te koppelen. Door de foto’s te bladeren krijgt de leerling alle woorden te horen. Leuk om de woorden van het thema op deze manier vanuit de materialen die in de klas gebruikt worden nog een keer te kunnen oefenen. Een mooie mogelijkheid is ook om de leerlingen zelf op zoek te laten gaan naar bepaalde woorden, daar een foto van te maken en het woord in te spreken om zo een ‘presentatie’ te maken van alle woorden. De app is eigenlijk bedoeld voor peuters maar zeker goed inzetbaar in de onderbouwgroepen. Er zit een aantal standaardplaatjes in. Via een speciale instelling kun je bij het gedeelte komen om zelf foto’s en woorden toe te voegen. De app kost € 0,99 in de Appstore.

De grote hack Vanwege het 100-jarig bestaan van de NEN-normen (Nederlandse Normen, www.nen.nl) is een app ontwikkeld waarmee kinderen kennis kunnen maken met NEN en zich realiseren op welke aspecten deze van toepassing zijn. In de app speel je een spel, de NEN-normen zijn gehackt en verdwenen. Alles loopt in het honderd. Je wordt opgeroepen om samen met andere NEN-helden het land te redden

Zookazam

en vier missies te volbrengen. De eerste is gericht op wat de normen zijn, de tweede

Met Zookazam haal je een hele dierentuin je klaslokaal

gaat over thuis, de derde over het verkeer

binnen. Door je telefoon op een contrastrijk oppervlak te richten

en de vierde over school/werk. Om de

kun je met behulp van augmented reality diverse dieren in 3D

missies te volbrengen, moet je vragen

projecteren. Leerlingen kunnen de dieren mooi van dichtbij en uit

beantwoorden. Meestal zijn dit meerkeuze-

allerlei hoeken bekijken. Er zijn verschillende categorieën, van

vragen. Jammer is dat je niet eerst een

vogels en vissen tot dinosauriërs. Het

infoblokje krijgt waardoor je beter in staat

is ook mogelijk om informatie over wat

bent om de juiste antwoorden te kunnen

het dier eet en waar hij leeft te beluis-

geven. Het is ook niet mogelijk om te zien wat de juiste

teren terwijl je het bekijkt (wel in het

antwoorden zijn als je een fout maakt. Leerlingen moeten bij

Engels). Op dit moment bevat de app

het spelen van het spel toegang hebben tot andere bronnen.

42 dieren verdeeld over negen cate

Toch is het een leuke manier om te ontdekken bij welke

gorieën. Leuk om kinderen te laten

producten en processen NEN-normering een rol speelt. Gratis

gebruiken en er een presentatie over

te verkrijgen in Appstore en in Google Play, binnenkort ook in

te laten maken. Het ‘toveren’ met

de Windowsstore.

augmented reality zal de kinderen zeker aanspreken. Verkrijgbaar voor € 0,99 in Appstore, in Google Play voor € 1,09.

COS JAARGANG 34 NUMMER 03 – 2016

Nieuw:

Ambrasoft Typen School De unieke typecursus voor groep 6 t/m 8 Typen School is de nieuwe online typecursus voor scholen. Met het Ambrasoft typediploma zijn uw leerlingen in staat te typen met minimaal 100 aanslagen per minuut met een nauwkeurigheid van 99%. De unieke opzet met vlogs (video blogs) over het leven van middelbare scholier en acteur Julian Ras, zorgt ervoor dat uw leerlingen gemotiveerd blijven de cursus succesvol af te ronden. Typen School is ﬂexibel in te zetten door leerkrachten. De leerlingen volgen de cursus zelfstandig en hebben geen begeleiding nodig.

Vraag een offerte aan via www.ambrasoft.nl/typenschool 20% klantenkorting op een licentie Typen School als u ook Ambrasoft Rekenen & Taal School gebruikt.

• Gratis thuisgebruik • Unieke beleving door vlogs • Voorbereiding op middelbare school • Inclusief typediploma • ECDL gecertiﬁceerd