digi + GR tale ATIS Add On w w w . c o m p u t e r s o p s c h o o l . n l
Carnaval der Dieren Muzikale app met illustraties van Fiep Westendorp Social IV investeert in Bomberbot ‘Het programma geeft je de controle terug!’ MediaMasters Meld je klas nu aan voor schooljaar 2017/2018
HOE (BE)WERKT EEN
ONLINE INFLUENCER? Jaargang 34 | Nummer 10 | Juni 2017 COS_Juni2017Vanessa.indd 1
30-05-17 12:52
Grootse aanbieding voor alle scholen! Typen School een jaar lang voor maar € 250,-.
Dé kans om de typevaardigheid van uw leerlingen te verbeteren!
Het belang van een goede typevaardigheid neemt met het toenemende computergebruik alleen maar toe. Daarom komt Ambrasoft
Tijd e
lijk gee €25 aa nta n limie 0,l lee t rlin gen
met een wel heel grootse aanbieding: Typen School, de online typecursus voor groep 6 t/m 8, is nu tijdelijk voor maar € 250,- een jaar lang beschikbaar! Het actiebedrag van € 250,- is ongeacht het aantal leerlingen. Dat betekent geen onverwachte kosten en ongelimiteerd gebruik voor grote en kleine scholen. Profiteer daarom van deze unieke actie en verbeter met Typen School de typevaardigheid van uw leerlingen!
Bestel Typen School voor het schooljaar 2017/2018 Ga naar: www.ambrasoft.nl/aanbiedingtypenschool/
Ambrasoft is onderdeel van Noordhoff Uitgevers
COS_Juni2017Vanessa.indd 2
30-05-17 12:52
Inhoud 4 Bits & Bites
Grappige, nuttige of slimme snufjes
8
5 COS digitale Add On
Méér magazine, maar dan online!
6 Online media influencers Hoe werkt dat en hoe weer je je?
8 Carnaval der Dieren
Muzikale app met illustraties van Fiep Westendorp
10 MediaMasters 2017/2018 Schrijf jouw klas vast in!
12 Investering voor Bomberbot ‘Het programma geeft je de controle terug’
16 Kijk mij… voorlezen op film!
‘Toon trots het resultaat van leesvaardigheid!’
12
18 Apple Teacher-programma
Gratis educatief platform voor de leerkracht
20 Persoonlijk leren bij SOML ‘Van moeten naar willen’
22 Digitaal toetsen
Tips voor een succesvolle start
20 Colofon COS is een onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict. Het is een uitgave van EDG Media en verschijnt 10x per jaar.
COS twittert @cosonline
COS_Juni2017Vanessa.indd 3
Uitgever: Erik Trimp
Foto’s iStock, Shutterstock
Hoofdredactie/coördinatie Vanessa Pelle, vpelle@edg.nl
Redactiesecretariaat EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht www.computersopschool.nl
Vormgeving Martin Hollander, Tom Venema Medewerkers Brigitte Bloem, Henk Botter, Mandy de Bruijn, Tefke van Dijk, Harry Dubois, Marianne Eggink, André Slegers, Lieke Steijvers, Malini Witlox Contact redactie cos@edg.nl
Druk PreVision, Eindhoven Abonnementenadministratie EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht telefoon: (030) 241 70 20 fax: (030) 241 06 71 e-mail: cos@edg.nl
Advertentieverkoop Mark Hutzezon Telefoon: (030) 241 70 25 E-mail: mhutzezon@edg.nl Abonnementsprijs 2017 Nederland: € 46,50; België en Luxemburg: € 51,50; overig: € 80. Een abonnement kan elke maand ingaan en heeft de duur van minimaal een jaar. Opzeggen kan per e-mail of per brief tot uiterlijk een maand voor het einde van de abonnementsperiode. Een proefof verzamelabonnement bestellen? Bel (030) 241 70 20 of kijk op www.computersopschool.nl
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle webadressen in dit nummer vindt u ook op: www.computersopschool.nl
30-05-17 12:52
Grappige, nuttige of slimme snufjes die op het bureau van COS belanden. Suggesties? Mail cos@edg.nl Onder redactie van Harry Dubois
Eigen schijfje We slaan al onze data op in de cloud, maar je kunt er ook voor kiezen om je films en foto’s op je eigen harde schijf op te slaan. Nadeel is dat deze harde schijven kapot kunnen gaan, je laptop gestolen kan worden of de
Flip voor 360
grootte van je harddisk te klein is. Kijk dan eens naar de opslag van
Mensen uit het onderwijs kennen vast de Flip nog
La Cie, de 2big Dock. Deze heeft twee harde schijven die elkaar
wel; een handzame camera waarmee je snel
spiegelen (Raid-oplossing). De grootte van de opslag kan maximaal
opnames kon maken en die via USB kon uploaden
20 TB zijn, dus voorlopig heb je daar wel genoeg aan. In het kastje
naar bijvoorbeeld YouTube. Helaas bestaat de Flip
waar de schijven zitten, kun je tevens diverse USB-apparaten
niet meer, maar er zijn alternatieven die je wellicht
aansluiten en opslagkaartjes van je fototoestel. lacie.com
kunt gebruiken. Een nieuw apparaat dat na de zomer op de markt komt, is de Ricoh Theta 360 camera. De oude versie van deze camera bestaat al zo’n anderhalf jaar,
QR-codes
maar deze versie kan opnemen in 4K. Info? theta360.com
Ze blijven leuk en soms handig; de QR-codes (Quick Response). Je ziet ze wel eens op gebouwen, op bordjes voor meer informatie of in tijdschriften. André Manssen heeft een leuk verhaal op
Photoshop alternatief
zijn blogsite geschreven dat zeer interessant is; hoe maak je ze en hoe kun je deze QR-codes opslaan op je computer? Zie bit.ly/QRcodesmaken
Leuk voor het onderwijs als goedkoper alternatief voor Photoshop is het programma Krita. Bovendien is dit mooie stukje software beschikbaar voor Windows, Mac én Linux. Het pakket is gratis en heeft genoeg mogelijkheden om je uren mee te vermaken. Ook goed is de online manual zodat je snel kunt leren hoe alles werkt. krita.org
Mixed Reality Wellicht kennen jullie nog de naam Windows Holographic? Dit deed denken aan de HoloLens, een bril waarmee je in een virtuele 3D-wereld kon rondlopen. Deze naam is veranderd in Mixed Reality en daar zullen we de komende jaren veel van gaan horen; er zullen meer van dit soort brillen op de markt komen, zeker omdat er uitdagingen liggen voor het onderwijs. Bij Acer zijn ze samen met Microsoft begonnen aan de ontwikkeling van nieuwe VR-brillen.
Ongehinderd luisteren We naderen de zomer en dan is het lekker om in je strandstoel te zitten en te luisteren naar muziek. Dat kan Spotify zijn of een andere audiostreaming. Muziek streamen met YouTube kan ook, maar dan zie je wel tegelijk de video’s en krijg je onderbrekingen met reclame. Om ongehinderd te kunnen luisteren, is een handige app ontwikkeld; Headset. Download de app voor je Mac of Windows en maak een - gratis - account aan. Zoek je favoriete band op YouTube, maak eventueel een playlist aan en afspelen maar! headsetapp.co
4
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 4
30-05-17 12:52
Meer magazine maar dan online! Gratis COS Add On met:
Schrijf je eigen thriller! Een heel spannend lesidee voor in de klas: hoe schrijf je je eigen thriller? Het lesidee staat vol met tips, links en inspirerende filmpjes. In de gratis digitale COS Add On vind je ook de How to… werken met de beoordelingsprogramma’s Google Forms en Microsoft Forms. Stap voor stap word je door beide programma’s geloodst. Bekijk ook de filmpjes die horen bij de artikelen uit het magazine. Zie bijvoorbeeld de trailer van de app Carnaval der Dieren, Bomberbot in de praktijk en de werking van eduroam simpel uitgelegd. In de COS Add On ook leuke nieuwe educatieve apps gespot en tips voor op het digibord.
Je vindt de COS Add On gratis op computersopschool.nl
COS_Juni2017Vanessa.indd 5
30-05-17 12:52
Achter de schermen van een online influencer Enzo Knol en Monica Geuze zijn de online idolen van een generatie die nog maar weinig televisie kijkt. Samen zijn de vloggers goed voor bijna twee miljoen jonge volgers op YouTube. Studenten van de Hogeschool van Amsterdam onderzochten via een nepaccount op Instagram hoe zo’n online influencer werkt en hadden binnen twee maanden tienduizend volgers. Hoe help je je leerlingen bewust te worden van de invloed van online bekendheden? Tekst Marianne Eggink Foto Myra Bax | Shutterstock
6
Anne Rieter poseert op een bankje in Amsterdam, haar
alles is wat het lijkt. Binnen twee maanden had de nep-
medestudent Myra Bax duwt nog even haar benen recht
personage tienduizend volgers. Ze maakten er een docu-
voor de foto. ‘Maar mijn schoenen zijn vies!’ zegt Anne
mentaire over, ‘Now you know: Achter de filters’, die je via
snel. ‘Maakt niet uit, daar is Photoshop voor.’ De foto van
de COS Add On op computersopschool.nl kunt bekij-
Rieter verschijnt later gefilterd en wel op Instagram onder
ken. De eerste paar honderd volgers hebben we via een
de naam Nykkie van Zessen. Zes studenten media, infor-
app verzameld, daarna zijn we heel actief geweest. Als je
matie en communicatie van de Hogeschool van Amster-
maar de juiste foto’s maakt, gaat het snel’, vertelt Bax.
dam maakten het account om te laten zien dat online niet
Maar wanneer werd Nykkie nou een online influencer?
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 6
30-05-17 12:52
Tewatha Muller, jongeren- en vlogexpert bij Bureau Jeugd
hobby, het is meer een fulltime baan, waar je veel voor
en Media, legt het uit: ‘Als je online invloed hebt op het
moet opgeven. Ik werd wakker met honderd meldingen op
offline leven van de kijker, als die ook wil wat jij hebt, doet
mijn telefoon! In de uren dat ik zelf niet actief kon zijn heb
of koopt, dan ben je een influencer.’ Nykkie kreeg al snel
ik daarom een app ingezet die antwoordde op berichtjes.’
allerlei vragen van fans zoals: waar heb je dat truitje ge-
Die hoeveelheid werk wordt bij veel vloggers verdeeld
kocht, van welk merk is die tas en wie doet je haar?
over een team van fotografen, visagisten en andere hulptroepen. Bax: ‘Dat maakt het een stuk gemakkelijker om
POPULAIRSTE MEISJE VAN DE SCHOOL
jezelf zo goed mogelijk neer te zetten, maar vertekent wel
Het verschil met een ‘offline’ idool zoals Beyoncé is vol-
het beeld dat jonge kijkers krijgen. Je kan er behoorlijk
gens Muller dat online bekendheden vertrouwder, be-
onzeker van worden als je denkt dat iemands leven alleen
trouwbaarder en bereikbaarder voelen voor de kijker.
maar bestaat uit de perfecte beelden die je online ziet.
‘Beyoncé zie je alleen op het podium, je zou haar niet
Iedereen heeft weleens een slechte dag, maar dat zie je
zomaar tegen kunnen komen. Mensen als Enzo Knol of
niet terug op sociale media.’ Een andere keerzijde is het
Monica Geuze laten zoveel zien van hun dagelijkse leven
verlies van privacy. Bij vlogger Monica Geuze belden er tot
dat het lijkt alsof je ze persoonlijk kent. Ze voelen voor
haar grote schrik geregeld fans aan om gedag te zeggen.
veel jongeren als het populairste meisje van de school of
Muller: ‘Ik vermoed dat een mens niet zijn hele leven kan
die grote broer waar je enorm tegenop kijkt.’ Door die
vloggen, vanwege de psychologische effecten op lange
psychologische nabijheid zijn jonge volgers gemakkelijker
termijn. De documentaire ‘We Live in Public’ geeft hier
beïnvloedbaar. Dat merkt Muller soms heel concreet tij-
een goed voorbeeld van.’ (Zie de COS Add On.) Ook heb je
dens de gastlessen die ze geeft op scholen: ‘Op een dag
een dikke huid nodig voor de vele negatieve commentaren
hadden leerlingen het alleen maar over vissticks van Iglo.
op video’s en foto’s.
Ik vroeg hoe ze wisten dat die zo lekker zijn. Dat hadden ze in een video van Enzo Knol gezien waarna ze het thuis
EEN MAAND LANG VLOGGER
ook wilden hebben.’
Toch moeten we vloggen niet afschrijven volgens Muller. ‘Kijk samen naar video’s en foto’s en ga een open gesprek
IS DIT RECLAME?
aan. Als je het ergens niet mee eens bent, vertel dan
Jonge kinderen zijn zich vaak niet bewust van de gespon-
waarom, maar lach ook mee om een leuke grap.’ Ook
sorde content die hun online idolen laten zien. ‘Een vlog-
kunnen leerlingen veel leren van zelf aan de slag gaan:
ger met veel volgers kan
fotograferen, filmen,
voor een dergelijke video
editen, monteren,
tienduizenden euro’s
regisseren en zich-
verdienen. Velen zijn
zelf presenteren. Dit
hier niet transparant
kan bijvoorbeeld als
over’, zegt Muller. Dit
werkvorm voor een
komt enerzijds doordat
spreekbeurt of werk-
er geen duidelijke sanc-
stuk ingezet worden.
ties zijn voor het niet
Muller kent een
vermelden van gespon-
goede oefening voor
sorde video’s, anderzijds
de leerling die zich
worden video’s waarin
de volgende Enzo
dit wel vermeld wordt,
Knol waant: ‘Laat ze
minder goed bekeken.
eens een maand
Als school, leerkracht of
lang elke dag vlog-
ouder is het volgens
gen op een privé-
Muller vooral belangrijk om leerlingen te helpen herken-
YouTube-account. Bespreek het doel. Is het roem? Rijk
nen wanneer iets reclame is en hoe je daar mee omgaat.
worden? Vinden ze het gewoon leuk? Laat ze een planning
‘Ga via vragen samen op ontdekking: producten die jouw
maken waarin ze het vloggen combineren met school. En
YouTube- of Instagramidool laat zien in filmpjes of foto’s
maak duidelijke afspraken over wat en wie ze wel en niet
– is dat reclame of niet? Hoe weet je dat?’
gaan filmen. Door het zelf te proberen krijgen ze een kijkje achter de schermen en ontdekken ze meteen of ze het
FANS AAN DE DEUR
echt zo leuk is als het lijkt.’
‘Velen willen later ook YouTuber worden vanwege de faam en het geld, maar dit is maar voor heel weinigen wegge-
Kijk voor meer informatie, ouderavonden,
legd’, zegt Muller. En achter de schermen is het ook alles-
tips en vragen over vloggers:
behalve gemakkelijk vertelt Bax: ‘Het is niet zomaar een
bureaujeugdenmedia.nl/tag/vloggers
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 7
7 30-05-17 12:52
Nieuwe muzikale app
Carnaval der Dieren met illustraties van Fiep Westendorp Carnaval der Dieren is de vierde in de succesvolle reeks educatieve apps voor het basisonderwijs, uitgebracht door het Koninklijk Concertgebouworkest en Uitgeverij Follow a Muse. De app kwam tot stand in co-productie met de Fiep Westendorp Foundation. Gouden vondst zijn de illustraties van Fiep Westendorp, die via animatie over het beeld van de uitvoerende musici lopen. Een heerlijke app om actief met kleuters van te genieten. Door Brigitte Bloem Beeld Uitgeverij Follow a Muse Ik zal in de tweede klas van de lagere school, de huidige
met je kan doen. Toen ik, al zappend, een week of wat
groep 4, hebben gezeten toen we met ons kleine schooltje
geleden in het muziekprogramma Podium Witteman te-
in de nog jonge nieuwbouwwijk voor onze ouders het
rechtkwam en daar de tonen van ‘mijn carnaval’ hoorde,
Carnaval der Dieren opvoerden. Weken van voorbereiding
bleef ik dan ook geboeid luisteren. Wat bleek, musici van
gingen eraan vooraf. We maakten maskers en schilderden
het Koninklijk Concertgebouworkest speelden, samen
decors. We luisterden naar de muziek en probeerden die
met de pianobroers Lucas en Arthur Jussen, delen van
te ‘vangen’ in onze bewegingen. Koninklijk paraderen bij
Carnaval der Dieren ter promotie van hun nieuwste app
de leeuw, parmantig trippelen bij de kippetjes, traag slui-
voor scholen.
pen voor de schildpadden, lomp meestampen met de
8
olifanten, springen als de kangaroes, klapwieken als de
DIERENOPTOCHT
vogeltjes, de gracieuze zwaan en natuurlijk de ‘grande
De pc-versie van de app is voor scholen gratis en kan
finale’, waarop we in een lange rij allemaal nog een keer
gebruikt worden op het digibord. Door te bewegen, te
ons kunstje mochten doen. Telkens als ik in de afgelopen
zingen, te klappen en te luisteren leren kinderen spelen-
decennia het prachtige Carnaval des Animaux van de
derwijs van alles over het muziekstuk, over ritme, muziek-
Franse componist Camille Saint-Saëns hoorde, raakte ik
instrumenten, muzieknoten en meer. Via de dierenoptocht
in vervoering. Herkenning en genieten. Dat is wat muziek
kan elk van de veertien delen van de compositie in de
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 8
30-05-17 12:52
Kijk voor een impressie de trailer van de app via COS Add On op computersopschool.nl groep aan bod komen. Meegeleverde leskaarten bieden leuke en leerzame lessuggesties die het de groepsleerkracht gemakkelijk maken om het verhaal van de muziek en de instrumenten met de klas te ontdekken. Daarnaast bevat de app extra weetjes en interactieve spellen op drie niveaus. Steeds worden korte stukjes muziek aangeboden, passend bij de korte spanningsboog jes van kleuters. De makers van de app hebben leuke grapjes uitgehaald, onder meer door interactie tussen de ‘getekende’ dieren en de musici te bewerkstelligen. Bovendien straalt het enthousiasme van Lucas en Arthur Jussen en de andere muzikanten van het beeld.
EERSTE VERKENNING Marita Teunisse werkt al bijna dertig jaar in het cluster 2 onderwijs. Op Auris de Spreekhoorn in Breda geeft ze les aan kinderen in de onderbouw die een taalontwikkelingsstoornis hebben en/of slechthorend zijn. Samen met de kinderen in haar groep heeft ze een eerste verkenning van de app gedaan. ‘De leerlingen en ikzelf zijn erg enthousi-
het auditieve met het visuele combineert. ‘Ik deed al
ast’, vertelt Marita. ‘We zijn bezig met het thema boerde-
regelmatig wat met de muziek van Carnaval des Animaux,
rij, dus we zijn begonnen met alle boerderijdieren in het
maar de app met de bewegende diertjes maakt het veel
muziekstuk. We hadden het al over de bewegingen van
herkenbaarder voor kinderen. Daarmee wordt de muziek
deze dieren gehad: galopperen, scharrelen, fladderen.
nóg veel fijner om naar te luisteren én te kijken.’ Ze is met
Aan de hand van de app, met de getekende dieren en de
haar leerlingen nog niet aan de spelletjes toegekomen,
bijbehorende muziek, kon ik de kinderen laten oefenen
‘maar dat staat binnenkort zeker op ons programma.’
met woorden die een beweging uitdrukken. Zo heb ik er
De app gratis voor jouw school aanvragen? Ga naar:
een mooi lesje woordenschat aan kunnen koppelen.
followamuse.nl/aanvragen
Vervolgens zijn we met z’n allen de bewegingen na gaan doen op de muziek. Dat vonden de kinderen helemaal leuk!’ Voor veel leerlingen in haar groep is muziek een
MUZIEK GOED VOOR BREINONTWIKKELING
heel prettige uitingsvorm, weet Marita door haar jaren-
Hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder doet veel
lange ervaring. ‘Kinderen met een taalontwikkelings-
onderzoek naar de effecten van muziek op het brein.
stoornis vinden het vaak moeilijk om on demand woorden
Zelf muziek maken ziet hij als een verrijking voor het
te bedenken en zinnen te maken die lekker lopen. Als ze
brein, maar ook luisteren naar muziek en zingen is
liedjes zingen, gaan ze veel vrijer en onbevangen om met
voor kinderen belangrijk. Er is volgens Scherder
hun spraak en taal. Muziek maakt vrolijk en dat werkt ook
inmiddels meer dan genoeg wetenschappelijk bewijs
zo bij mijn leerlingen.’ Het mooiste vindt Marita dat de app
dat de prikkels die muziek in het kinderbrein veroorzaken, bijdragen aan een optimale ontwikkeling van dat brein. ‘Muzikale impulsen zijn belangrijk voor de doorbloeding van de zenuwvezels die onze zenuwcellen over lange afstand verbinden. Die verbindingen hebben direct effect op de vorming van de persoonlijkheid, de ontwikkeling van het empathisch vermogen en het leren reflecteren op anderen en op jezelf’, zo vertelde hij dit voorjaar een zaal vol leraren tijdens het symposium ‘Morgen Méér Muziek in de Klas’ in Paleis Noordeinde in Den Haag. Zie ook: meermuziekindeklas.nl
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 9
9 30-05-17 12:52
De masters achter
MediaMasters
Hoe breng je mediawijsheid op zo’n manier de klas in dat zowel leerkrachten als leerlingen samen kennismaken met mediawijsheid én er meer over willen leren? Voor deze uitdaging stond Mediawijzer.net ruim zeven jaar geleden. Netflix, Snapchat en Instagram bestonden nog niet en Enzo Knol moest zijn eerste vlog nog online plaatsen; leerlingen (en volwassenen) brachten vooral tijd door met sociale media als Hyves, Facebook en Twitter en de eerste generatie iPads. We spreken met de mensen achter het mediawijsheidproject MediaMasters én leerkracht en deelnemer Yvonne Beijering van obs Ekkelhof uit Drouwen. Door Lars Ykema Foto’s Vera Duivenvoorden Om in de klas te beginnen Yvonne, wat betekenen
plaats. Het afgelopen jaar streden 150.000 leerlingen
de nieuwe technologische ontwikkelingen voor het
uit groep 7 en 8 om de titel ‘Meest mediawijze klas
onderwijs en jouw lessen?
van Nederland’. Hoe zijn jullie ooit begonnen?
‘Scholen zijn niet te vergelijken met vijftien jaar geleden.
Mimi van Dun (projectcoördinator Mediawijzer.net): ‘In
Het is belangrijk dat leerkrachten bij de tijd blijven. Ik vind
2011 zochten we naar een manier waarop we de leer-
dat pabo-studenten tijdens hun opleiding bijvoorbeeld de
krachten konden inspireren om meer te doen met media-
basisbeginselen van programmeren moeten leren, maar
wijsheid in de klas. Dat was een onderwerp waar nog
het gaat ook verder dan dat. Mediawijsheid zie ik als een
weinig aandacht voor was in het onderwijs. Het bestaande
stukje modern burgerschap, het hoort er gewoon bij en
lesmateriaal was nog niet zichtbaar genoeg en het ge-
zou eigenlijk in alle vakken terug moeten komen. Kinderen
sprek tussen leerkrachten, ouders en leerlingen over
moeten vroeg leren hoe om te gaan met nieuwe techno-
mediawijsheidthema’s moest nog op gang komen. Vrij
logie maar daarvoor zijn ze wel voor een groot deel afhan-
snel kwamen we op het idee om een game te ontwikkelen
kelijk van hun leerkracht en ouders. Het mag eigenlijk niet
samen met netwerkpartners van Mediawijzer.net, zodat
gebeuren dat leerkrachten achterlopen.’
we dialoog en aanbod met elkaar konden combineren.’ Jaïn van Nigtevegt van serious game-ontwikkelaar Flavour
Dit jaar vindt de zevende editie van MediaMasters
10
vult aan: ‘Een breed onderwerp als mediawijsheid leent
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 10
30-05-17 12:52
zich daar fantastisch voor. We zien dat leerlingen een stapje harder lopen tijdens MediaMasters, omdat ze zich
MELD JE (NIEUWE) KLAS NU AAN
VOOR SCHOOLJAAR 2017/2018
identificeren met de hoofdpersonages uit de game en erg meeleven met de verhaallijn. Ze wíllen de personages helpen als het verhaal daar om vraagt. Dat kunnen ze doen door vragen te beantwoorden over mediawijsheid, die hebben we MediaMissies genoemd. Er wordt echt letterlijk spelenderwijs kennisgemaakt met de basis van mediawijsheid.’ Wat zijn duidelijke verschillen ten opzichte van de eerste edities en de huidige jaargang? Jorgen van Dongen van filmmaker Bleck Media: ‘In de eerste edities werkten we meer vanuit een ‘SchoolTV’perspectief. De dagelijkse afleveringen waren opgesplitst
Leerkrachten kunnen hun klas voor het schooljaar 2017/2018 vanaf 1 juni aanmelden via mediamasters.nl. De MediaMasters Game wordt gespeeld tijdens de Week van de Mediawijsheid (17 t/m 24 november 2017). De MediaMasters Club is het gehele schooljaar toegankelijk. Meedoen aan MediaMasters is gratis.Leerlingen, ouders en leerkrachten leren met MediaMasters spelenderwijs meer over sociale media, reclame, informatievaardigheden, programmeren, games, cyberpesten, vloggen, beeldvorming en online gedrag.
in een educatief en entertainend filmgedeelte. Dat laten we inmiddels meer in elkaar overlopen, het verhaal is nu filmischer. Het educatieve aspect verplaatsen we nu meer naar het gamegedeelte. Dat heeft ook voordelen: leerlingen kunnen de stof dan direct bespreken met de leerkracht en het maakt de verhaallijn nog krachtiger.’ Van Dun: ‘Het project groeit ieder jaar en behoeftes veranderen. Leerkrachten willen inmiddels een schooljaar lang aan de slag kunnen met mediawijsheid in plaats van alleen een campagneweek. Zo is de MediaMasters Club ontstaan. Als lid van de Club krijg je als leerkracht gratis toegang tot extra opdrachten en MediaMissies over actuele mediawijsheidthema’s.’
uit onze jaarlijkse evaluaties blijkt dat omgangsvormen
Beijering: ‘Als leerkracht is het fijn dat je de opdrachten
(zoals cyberpesten), informatievaardigheden, privacy en
van de MediaMasters Club kunt inzetten op de momenten
veilig internetten belangrijke thema’s zijn in de klas. Ver-
dat het relevant voelt. De Club-momenten over nepnieuws
geleken met 2011 is het kritisch kijken en leren omgaan
en cyberpesten kwamen op een goed moment, terwijl ik
met media ook belangrijker dan ooit. Denk daarbij aan de
de les over smartphones in het verkeer heb overgeslagen
recente nieuwsberichten over nepnieuws. Wat ik nog zou
omdat we dat in de klas al eerder in het jaar hadden be-
willen toevoegen: mediawijsheid leer je niet in een weekje
handeld.’
MediaMasters. Daar heb je meer diepgang voor nodig, denk aan de (doorlopende) leerlijnen en het lesmateriaal
Hoe bepalen jullie wat relevant is voor leerlingen voor
van de vele bij ons netwerk aangesloten partners.’
nieuwe edities? Van Dun: ‘De inhoud van de verhaallijn en koppeling met
Hoe ver zijn jullie met MediaMasters 2017/2018?
de game worden bepaald door onderzoeken, de actualiteit
Van Dongen: ‘Het script en concept zijn klaar, in juni
en trends die we signaleren. We werken daartoe samen
filmen we.’ Van Nigtevegt haakt in: ‘En dan gaat voor ons
met netwerkpartners zoals Kennisnet, het Jeugdjournaal
de game-ontwikkeling beginnen en bepalen we de visuele
en het EYE Filmmuseum. We luisteren naar leerkrachten:
stijl voor dit jaar.’ Van Dun besluit: ‘Volgens mij wordt het een mooie editie, net iets spannender dan vorig jaar en met aandacht voor nieuwe technieken als virtual- en augmented reality!’
DOELSTELLINGEN MEDIAMASTERS
• Kritisch leren kijken naar media en snappen hoe deze werken (analyse)
• Het effect (bedoeld of onbedoeld) van media ervaren
en begrijpen (bewustwording)
• Inzicht krijgen in eigen mediagedrag (gedrag) • Praten over media, thuis en in de klas (dialoog) • Zelf media kunnen inzetten, maken en delen (creatie)
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 11
11 30-05-17 12:52
Social Impact Ventures investeert in Bomberbot Social Impact Ventures (Social IV) heeft een flinke investering gedaan in het educatieve online platform Bomberbot. Bomberbot heeft als doel om leerlingen van 7 tot en met 13 jaar vaardig te maken in 21st century skills, zoals programmeren, en hen te leren begrijpen wat technologie en digitalisering betekent in de wereld om hen heen. Voor Social IV is het de eerste impact investment op het gebied van onderwijs. In het Bomberbot-kantoor in Amsterdam vertellen Warner Philips van Social IV en Cristian Bello, oprichter van Bomberbot, over hun ambities voor het Nederlandse onderwijs, ‘en daarna voor de hele wereld.’ Door Vanessa Pelle Foto’s Bomberbot
12
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 12
30-05-17 12:52
we het aanbod van 21st century skills één van de belangrijkste uitdagingen. De andere uitdaging was de werkdruk van leerkrachten. We vonden het zorgelijk dat de mensen die onze kinderen elke dag disciplines en vaardigheden bijbrengen om een succesvolle toekomst te krijgen, overwerkt en onderbetaald zijn. 21st century skills horen ‘Drie jaar geleden zijn we gestart met Bomberbot’, start
onderdeel van het curriculum te zijn, maar hoe kun je dat
Cristian Bello zijn verhaal, dat zijn oorsprong kent in zijn
invoeren zonder de leerkrachten nog meer te belasten?
geboorteland Colombia. ‘Ons doel is altijd geweest om
Bomberbot tackelt met haar programma beide issues!’
kinderen op scholen kennis te laten maken met technologie. Nederland is samen met Finland een voorloper als
PRAKTIJKKENNIS
het gaat om technologie en onderwijs. Programmeren
Voordat Social IV echter overging tot een financiële impuls
staat hier niet op het curriculum, maar sinds onze start
van 750.000 euro, werd eerst de markt verkend. ‘Vanuit
maken al wel 5.000 scholen in Nederland gebruik van
zakelijk oogpunt wilden we uiteraard eerst weten of de
Bomberbot. Leerkrachten zien de noodzaak. Ze willen niet
gebruikers daadwerkelijk blij zijn met het programma.
wachten op wat het ministerie van OCW besluit. Ze willen
Vanuit maatschappelijk oogpunt wilden we weten of
nu aan de slag. We zijn meer dan ooit omgeven door technologie. We zijn afhankelijk van technologie. Dat gaat alleen
‘Bomberbot
Bomberbot een positieve impact zou hebben. Daar kom je alleen maar achter door met
tackelt met haar
mensen uit de praktijk te praten, vooral met
programma
echt begrijpelijk zonder voorkennis, konden
ermee kunnen, maar niet de technologie
belangrijke
den ze ervan? Dat werd beaamd! We vroegen
die dat mogelijk maakt. Het gaat bij ons
sociale issues!’
maar toenemen. We gebruiken onze devices voor vrijwel álles, maar weten niet hóe die werken. We begrijpen wat we
lesprogramma om het leren begrijpen van die technologie. We willen kinderen laten
de leerkracht. Vonden zij de instructies ook de leerlingen het ook echt waarderen en leerverder: moesten er wellicht veel aanpassingen gedaan worden, meer game-elementen worden toegevoegd, meer toeters, bellen en
zien hoe leuk en veelzijdig technologie is. Dat begint op de
bling? Maar de leerkrachten lieten weten juist de afwezig-
scholen. Bomberbot biedt leerkrachten heel eenvoudige
heid van die drukte enorm te waarderen. Hun leerlingen
tools om goed les te geven in die materie. Daar hoeven ze
waren goed gefocust, werden niet afgeleid en namen het
geen kennis van ICT voor te hebben. We hebben een plat-
serieus. Ze zagen hun leerlingen echt vooruit gaan. De
form gebouwd dat voor leerkrachten heel makkelijk is om te
skills namen toe. We hebben ons daarnaast ook goed >>>
gebruiken. We bieden daarnaast customer support en trainingen. De meeste leerkrachten vinden lesgeven in een materie waarover ze zelf nooit iets geleerd hebben best intimiderend. Die angst is al snel weg. Als ze eenmaal zijn begonnen, zien ze in dat het eigenlijk heel eenvoudig is. En dat de kinderen er baat bij hebben, en niet onbelangrijk, plezier!’
OVERWERKT EN ONDERBETAALD De gedrevenheid van Cristian bleef ook bij Social Impact Ventures niet onopgemerkt. Warner Philips: ‘Ons fonds investeert alleen in bedrijven die zich inzetten om een maatschappelijk probleem op te lossen met gebruik van een gezond en kansrijk businessmodel. Toen we jaren geleden keken naar wat de problemen in het onderwijs waren en wat de oplossingen zouden kunnen zijn, vonden
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 13
13 30-05-17 12:52
laten informeren door partijen als Kennisnet. We raakten overtuigd dat dit nodig is en eind maart zijn we ingestapt.’
CONTROLE TERUG De investering wordt aangewend voor productontwikkeling en versnelde expansie. Warner: ‘Wij zijn geen passieve investeerder. We denken continu mee over hoe we Bomberbot nog toegankelijker kunnen maken en bereikbaar voor iedereen. Denk aan leerlingen op middelbare scholen die dit programma gemist hebben op de lagere school. Hoe groter het bereik, hoe meer leerlingen de controle krijgen. Onze levens worden gedomineerd door technologie. Om daar echt grip op te krijgen, moet je weten hoe devices werken. Niet om in de toekomst een programmeergenie te worden, maar om simpelweg te leren je telefoon uit te zetten als je bijvoorbeeld in de klas zit. Dat je jezelf niet continu laat (af)leiden door je smartphone. Het
wereld.’ Warner: ‘Uiteindelijk willen het speelveld voor alle
is ook belangrijk om te leren dat je devices voor je moet
kinderen op de planeet levelen! Dat maakt de wereld eer-
laten werken. Bijvoorbeeld om online informatie te vinden.
lijker en veiliger. Bomberbot kan in de toekomst een enor-
De trend van 2016/2017 is toch wel fake nieuws. Hoe
me beweging op gang brengen, maar we geloven dat we
maak je onderscheid tussen feit en fictie? Ook dat is een
dat alleen kunnen bereiken als we eerst de beste zijn op
essentieel onderdeel van Bomberbot. Hoe ga je om met
dit gebied. We zijn als investeerder nieuw in deze sector
privacy, hoe creëer je veilige wachtwoorden? Het is be-
en hebben veel te leren, maar we zijn ook bereid om leer-
langrijk dat kinderen verantwoord en vol zelfvertrouwen
geld te betalen. We willen helpen bij de ommekeer in het
leren omgaan met technologie.’
onderwijs, dat in onze opinie nu niet de aandacht krijgt dat het verdient!’
SPEELVELD LEVELEN Cristian: ‘Daarom is de match met Social IV zo’n goede. We doen dit niet om snel geld te verdienen, maar om te werken aan een duurzame verankering van 21st century skills in het onderwijs, nu in Nederland, straks in de hele
Bekijk het filmpje over Bomberbot in de klas via de COS Add On op computersopschool.nl
Bomberbot organiseert deze zomer codekampen door heel het land. Op de vijfdaagse kampen maken kinderen tussen 7 en 13 jaar een eigen website en leren de alledaagse technologie begrijpen en beïnvloeden. Cristian: ‘Wij krijgen steeds meer aanvragen van ouders om workshops te organiseren voor kinderen tijdens schoolvakanties. Door de codekampen leren kinderen in een speelse omgeving programmeren terwijl ze plezier maken met leeftijdsgenoten.’ Bomberbot organiseert de vijfdaagse codekampen op diverse locaties, waaronder Amsterdam, Den Haag, Maastricht en Leeuwarden. De trainers verzorgen een programma voor een snelle leercurve. In één week tijd leren kinderen van 7 tot 13 jaar computertaal voor games, apps en websites bouwen. Niet alleen wordt grammatica bijgebracht, ook ontwikkelen kinderen basiscompetenties van de 21ste eeuw zoals logica, problemen oplossen, creatief denken en samenwerken. codekamp.bomberbot.com
14
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 14
30-05-17 12:52
adv A4
Rekensprint SERIE vernieuwd en uitgebreid Weekkaarten
Noem de splitsingen van de volgende getallen uit je hoofd (zonder kaartjes): 8, 7
Noem de splitsingen van de volgende getallen uit je hoofd (zonder kaartjes): 5 6 7 10
Noem de splitsingen van de volgende getallen uit je hoofd tijd (zonder kaartjes): 6 2 min 7
Selectie van 20 sommen tot 10
Selectie van 20 sommen tot 10 2 Blauwe kaartjes en 2 min 33 Gele kaartjes
Sprong over tiental tot 20, erbijsommen 6+8, 7+9 etc. Antwoord op de volgende manier: 6+4+4=14 7+3+6=16
Sprong over tiental tot 20, erbijsommen 6+8, 7+9 etc. Antwoord op de volgende manier: 6+4+4=14 7+3+6=16 4 min
Selectie van 10 5 Rode kaartjes
Selectie van 10 5 Rode kaartjes
Selectie van 10 55 Rode kaartjes
Familiesommen + tot 20: Geef op de volgende manier antwoord, dus zonder te tellen! 12+7: 2+7=9, dus 12+7=19.
Familiesommen -tot 20: Geef op de volgende manier antwoord, dus zonder te tellen! 19-7: 9-7=2, dus 19-7=12.
Familiesommen + 7 min tot 20: Geef op de volgende manier antwoord, dus zonder te tellen! 12+7: 2+7=9, dus 12+7=19.
Familiesommen - tot Erbijsommen tot 10. 20:Noem Geef op de volde uitkomst. gende manier antwoord, dus zonder te tellen! 2 Blauwe kaartjes 19-7: 9-7=2, dus 19-7=12.
4 Paarse kaartjes erbijsommen.
4 Paarse kaartjes erafsommen.
4 Paarse kaartjes 4 erbijsommen.
4 Paarse kaartjes erafsommen.
Tel verder met sprongen van 4: 4-8-12 ..... 40
Tel verder met sprongen van 6: 6-12-18 ..... 60
Tel verder met 10: 100-110 ..... 200 Dag 3
Dag 2 3 min Getallen tot 100: 75 = 70 en 5 31 = 30 en ... 53 = 27 = 68 = 24 = 59 = 96 = 73 = 24 = 5 min Tel verder: 35, 36 ..... 46 28, 29 ..... 35 19, 20 ..... 27 48, 49 ..... 54 66, 67 ..... 72 87, 88 ..... 95
Erbijsommen tot 10. Noem de uitkomst.
Splitskaartjes van 4, 5 5 min 1 Grijze kaartjes
2 Blauwe kaartjes
Dag 3
Dag 4
Tel verder met sprongen van 6: 6-12-18 ..... 60
Tel verder met sprongen van 3: 3-6-9 ..... 30
Tel terug met 10: 210-200 ..... 100 Dag 4
Tel verder met 10: 320-330 ..... 400
Tel terug met 10: 520-510 ..... 400
Familiesommen Getallen tot 100: tot 8320= en 80 tot en 3100 door Geef 41elkaar. = 40 en ... meteen 33het = antwoord. 29Flits = de kaartjes! 67 = van 20 23Selectie = 584 = Paarse en 957 = Lichtgroene 74kaartjes = 27 = Sprong over tiental 100, erbijsomTeltot terug: men en 38 erafsommen. 44, 43 ..... Antwoord 93, 92 ..... 86 op de volgende 85, 84 .....manier: 78 68+5=68+2+3=73 76, 75 ..... 68 53-7=53-3-4=46 64, 63 ..... 57 56, 55 ..... 47 Selectie van 15 10 Blauwe van kaartjes Splitskaartjes 3, 4, 5
Familiesommen Getallen tot 100: 100, 25tot = 20 ensomtype: 5 47-20 4326+40; = 40 en ... 38Het = eerste getal blijft 83heel. = 65 = van 20 56Selectie = 989 = Lichtgele kaartjes 89 = 76 = 67 = Sprong over tiental 20, erbijsommen Teltot terug: 6+8= 6+4+4=14 en 49, 48 ..... 40 erafsommen 43, 42 ..... 37 12-8=12-2-6=4 32, 31 ..... 25 21, 20 ..... 15 16, 15 ..... 7 89, 88 ..... 80 Selectie van 15 5 Rode kaartjes Splitskaartjes van en 5,6 6 Oranje kaartjes
Familiesommen tot 100, somtype: 26+40; 47-20 Het eerste getal blijft heel.
Alle familiesommen tot 20 en 100 door elkaar. Flits de kaartjes! Tempo!
Selectie van 20 9 Lichtgele kaartjes
Selectie van 20 4 Paarse en 7 Lichtgroene en 9 Lichtgele kaartjes
Sprong over tiental tot 100, erbijsommen en erafsommen. Antwoord op de volgende manier: 68+5=68+2+3=73 53-7=53-3-4=46
Sprong over tiental tot 20, erbijsommen 6+8=6+4+4=14 en erafsommen 12-8=12-2-6=4
Selectie van 15 10 Blauwe kaartjes
Selectie van 15 5 Rode kaartjes en 6 Oranje kaartjes
Klokkijken: 1 Grijze kaartjes Hele en halve uren, kwart vóór tot 10, Erafsommen alleen kaartjes met: -1, -2, -3
Moeilijkere som1 Grijze kaartjes men tot 100 zonder sprong > 10:tot 10, Erafsommen 33+25=53+5=58. alleen kaartjes met: -1,Eerste -2, -3,getal -4 heel laten! 80-27=80-20-7=53 3 Gele kaartjes
Klokkijken: Hele en halve uren, kwart vóór
Moeilijkere sommen tot 100 zonder sprong > 10: 33+25=53+5=58. Eerste getal heel laten! 80-27=80-20-7=53
Kaartje 1 t/m 24 14 Roze kaartjes
11 Donkergele kaartjes
3 Gele kaartjes
11 Donkergele kaartjes
Kaartje 1 t/m 24 14 Roze kaartjes
grijs
donkeroranje
lichtblauw
donkergeel
blauw
lichtgeel
lichtblauw
lichtgroen
oranje
rood
paars
10 11 12 13 14 15 16 17 14/07/16 14:43
Rekensprint Basis
• Training van voorbereidende rekenvaardigheden en bewerkingen tot 20 binnen het tiental • Voor midden groep 2 en oudere leerlingen die extra oefening nodig hebben • Beschikbaar voor digibord en tablet
• Automatisering van basisvaardigheden tot 100 • Voor wie: voor groep 4 en 5 of voor leerlingenin de bovenbouw met achterstanden • Uitgebreid met extra kaartenset voor oefenen met automatiseren van tijd • Beschikbaar voor digibord en tablet
Rekensprint Extra
Rekensprint 1F
• Automatisering van alle basisvaardigheden tot 1000 • Voor leerlingen vanaf groep 5 en 6 of voor oudere leerlingen met achterstanden • Uitgebreid met extra kaartenset voor oefenen met automatiseren van tijd • Beschikbaar voor digibord en tablet 16
SERIE
Klokkijke
n, anal
oog: tien
voor / over
is het?
, vijf voor
/ over (hele
en halv
e uren)
12
choolsupport
.nl
Hoe laat
• Automatisering van basisvaardigheden tot referentieniveau 1F • Voor wie: voor leerlingen vanaf groep 7 in het basisonderwijs en leerlingen in de eerste klassen van voortgezet onderwijs • Beschikbaar voor digibord en tablet
10 9
1
Tafels
8 van 2 t/m
10 12
Rekenspr
5
6
4
3 splitsen
01
SER
© Schools
oorden
t.nl choolsuppor
3
= 2+2
Rekenspr
27/06/16
Re
int kenspr
IT6-IT16
orden.indd
10
1
07
SERIE
dd 1
sommen
9
0
tot 100
z.o. antw
oorden
12
79 splitsen 53
01
SERIE
Rekenspr
03
int
10 erafsommen tot
1
07 antw
oorden.in
IT1
/16 21/06
dd 12
21/06/16
03
10
SERIE
int
22:34
10 – 9 =
SERIE
erafsomm
7
22/06/16
14:11
.
Rekensprint
22:36
IT11
dd 25
01.indd 53 21/06/16 22:48
e Nu met digital omgeving!
27/06/16
.indd 17:102 8
1
en tot 10
1
10 – 9 = Rekenspr
Rekensprint
oorden.in
22:53 21/06/16
06 antwo
15:42
17:19
oorden.in
01 antw
28/06/16
ort –
12
en
7+2=
1
– www.s lsupport
02IE
SER
l
25
tot 10
© Schoo
© Schoo
eraf antw
14:11
mmen
oolsupp
NIEUW! 12 antw
erbij en
int
IT13
t
2
IT21-IT2
– 9 = 3322/06/16 Rekensprint –3–6= 24
13.indd Rekenspr
Rekensprin
tot 100,
upport.n .schools www
support
1
© School
oolsupport.nl
dd
en.in
twoord
07 an
– 9 = 33
(dubbel)
24
– www.s
=7
7
upport – www.sch
83 – 50
int
tiental
© Sch
06
SERIE
13 – 3 – 3
orden 10
spr Reken
choolsupport .nl
20, eraf antwo
over het
erbijso
– www.s
upp .schools – www ort oolsupp
tiental tot
12 Sprong
12
2x3=
t.nl choolsuppor
38 SERIE
© Sch
sprong over
16.indd
lsupport
=8
l ort.n
3+5
antwoord
3
SERIE
SERIE
07IE
7
int
13
choolsupport .nl
orden
– www.s
antwo
2
pport.nl – www.schoolsu © Schoolsupport
z.o.
support
– www.s
tot 100
© School
men
11 12 1
support
donkergeel
blauw
lichtgeel
14/07/16 14:43
© School
9
lichtblauw
lichtgroen
oranje
rood
paars
geel
blauw
grijs
▼ ▼ ▼ ▼ 9 10 11 12 13 14 15 16 17
8
grijs
8
donkeroranje
7
lichtblauw
6
roze
5
geel
blauw
grijs
4
groen
▼ ▼ ▼ 1 2 3
Rekensprint Basis v2 weekkaarten.indd 1
Rekensprint Start
▼ ▼ ▼ ▼ 4 5 6 7
3
roze
2
groen
1
paars
Rekensprint
Rekensprint Basis v2 weekkaarten.indd 17
paars
Rekensprint
som
Dagelijks gebruiken ruim 2000 scholen Rekensprint als remediërend leermiddel ter bevordering van het automatiseren van de basale rekenvaardigheden. De Rekensprint serie is nu vernieuwd en uitgebreid. Alle versies zijn beschikbaar als digibordversie, sluiten aan bij het rekenmuurtje en de Bareka toets. Rekensprint is naast elke rekenmethode te gebruiken.
14/07/16 14:43
grijs
blauw
lichtgeel
lichtblauw
lichtgroen
oranje
rood
paars
geel
blauw
grijs
Dag 2
2 min
10 11 12 13 14 15 16 17 donkeroranje
9
lichtblauw
8
roze
7
groen
6
© Schoolsupport • www.schoolsupport.nl
▼ ▼ ▼ ▼ 2 3 4 5
1
paars
Rekensprint
Rekensprint Basis v2 weekkaarten.indd 8
donkergeel
© Schoolsupport • www.schoolsupport.nl
4 min
Dag 1
© Schoolsupport • www.schoolsupport.nl
2 Blauwe kaartjes en 3 Gele kaartjes
Sprong over tiental tot 20 erbijsommen 6+8, 7+9 etc. Antwoord op de volgende manier: 6+4+4=14 7+3+6=16
8 10
1
tijd
Week 1
Noem de splitsingen van de volgende getallen uit je hoofd Dag 1kaartjes):4, 5 (zonder
2 Blauwe kaartjes en 3 Gele kaartjes
Selectie van 20 sommen tot 10
5 min
Week 17
100: JeGetallen moet 10tot overhou86 Hoeveel = 80 en 6moet den. = 40 en ... er45 weg? 1732....= 14 .... 1228....= 18 .... 69 = 15 .... 16 .... 1921....= 11 .... 56 = 98 = van 20 somSelectie 79 = men tot 10 25 = 2 Blauwe kaartjes en verder: 3 Tel Gele kaartjes 68, 69 ..... 75 Sprong tiental 79, 80over ..... 84 tot45, 20,46erbijsommen ..... 53 6+8, etc. 67,7+9 68 ..... 78 Antwoord 85, 86 .....op 94de volgende 58, 59manier: ..... 67 6+4+4=14 7+3+6=16 Splitskaartjes van 3, 4 Selectie van 10 5 1 Rode kaartjes Grijze kaartjes
Vul de volgende getallen aan tot 10: 2 .... 3 .... 4 .... 6 .... 8 .... 5 .... 9 .... 1 .... 3 min
Dag 4
.nl
Tel terug met spron- Tel verder met gen van 10: sprongen van 3: 94, 84 ..... 3-6-9 ..... 30 Weekkaarten 87, 77 ..... 73, 63 ..... 59, 49 ..... 65, 55 .....
choolsupport
Dag 3
Tel verder met sprongen van 3: 3-6-9 ..... 30
– www.s
Dag 2
Tel verder met sprongen van 2: 2-4-6 ..... 20 Tel verder met sprongen van 5: 5-10-15 ..... 50
support
Dag 1
2 min
17
© School
tijd
2 min
Voor het automatiseren van rekenen in een doorgaande leerlijn
8
Week 8
© Schoolsupport – www.schoolsupport.nl
Weekkaarten
03.indd
int
IT11
21/06/16 22:35 1
03.indd 1
helpt!
21/06/16
22:48
De vernieuwde versies van Rekensprint liggen voor u klaar! Bestel de speciale IB/RT-set of de uitgebreide Schoolset. Er zijn ook aanvulsets voor de vorige Rekensprint-versies bestelbaar. Ga voor alle informatie en voor het plaatsen van uw bestelling naar www.schoolsupport.nl/rekensprint adv A4 COS Magazine zomer 15 2017.indd 1 COS_Juni2017Vanessa.indd
29/05/17 12:52 11:47 30-05-17
Kijk mij… voorlezen op film! Door zijn praktijkonderzoek Kijk mij…voorlezen op film mocht Fedor Baarslag van OBS Tellegen in Wijhe zijn master Innoveren en Leren in ontvangst nemen. Het onderzoek deed hij op zijn basisschool en bij nog acht andere scholen. Hij onderzocht of ouderbetrokkenheid en de motivatie van kinderen bij lezen worden vergroot door het gebruik van filmopnames. De reacties waren zo positief dat Baarslag nu ook andere basisscholen gaat begeleiden bij hun (lees)onderwijs. Door Vanessa Pelle
16
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 16
30-05-17 12:52
Hoe werkt Kijk mij… voorlezen op fi lm? ‘Kijk mij… voorlezen op film is de titel van het onderzoek naar de inzet van leesfilms in groep 3. Leerkrachten hebben zich vijf weken kort laten voorlezen door een kind met een zelfgekozen boek, waarbij de leerkracht het lezende kind filmde. Dat filmpje werd daarna meteen gedeeld met de ouders via email. Het bleek dat 80 procent van alle
Bekijk via de COS Add On op computersopschool.nl het leesfilmpje van Frank!
ondervraagde ouders de film trots doorstuurde naar verdere familie. Het kind kreeg daarna ook complimenten van broertjes, zusjes, opa’s en oma’s… Ik zou het prachtig
De inzet van nieuwe media, zonder ingewikkelde
vinden als nog meer scholen in de toekomst hun leestrots
toeters en bellen. Heeft men dit ook zo ervaren?
van de leerlingen uitstralen naar ouders!’
‘Ja en nee. Ja, het is makkelijk, want de techniek is heel toepasbaar. Een film met je telefoon is zo gemaakt en
Waarom ben je dit gestart?
verzonden. Het goed inrichten kost wel wat voorbereiding.
‘Lezen is van al het werk dat we maken en leren op school
Het filmen vraagt om een rustige omgeving, want alle ruis
niet goed ‘grijpbaar’. Wanneer een kind stopt met lezen, is
komt op film en dat wil je niet. Denk na over de ruimte
het niet meer hoorbaar of zichtbaar. Bij kleuters hangen
waar je filmt en hoe je het beeld en geluid oppakt. Ook de
we veel werk in de klas op of geven het mee naar huis.
klassenorganisatie is van belang. Het is per groep en
Maar hoe hang je leeswerk op? Hoe toon je trots een re-
groepsgrootte, maar ook per leerkracht afhankelijk of
sultaat van leesvaardigheid? Ik wilde de groei van de kin-
ondersteuning gewenst is. Uit het onderzoek bleek dat
deren vastleggen als bewijs van wat zij nu alweer konden
vrijwel alle leerkrachten eens per vijf weken een leesfilm-
lezen, omdat ik vind dat elke groei in lezen het bejubelen
moment konden organiseren. Zij gaven de uitvoerbaarheid
waard is. Kinderen horen alle credits te krijgen voor hun
gemiddeld een cijfer 8.’
leesontwikkeling; zij gaan gigantisch hard vooruit in een korte tijd, al voelt dat voor henzelf en hun omgeving soms
Hoe reageerden de leerkrachten en leerlingen?
niet zo. De leesfilmpjes laten deze kleine stapjes zien.’
‘De leerkrachten genoten van alle positieve reacties van ouders. Op mijn website voorlezenopfilm.weebly.com zijn
Waarom wil je dit delen met collega’s?
wat reacties te lezen. Veel leerkrachten hebben de lees-
‘In onderwijsland kijken we door een bril van ‘te verwach-
films ook langer doorgezet dan het onderzoek van hen
ten groei’. We verwonderen ons niet meer als een kind iets
vroeg, omdat zij het waardevol vonden om mee verder te
nieuws kan, het ligt in de lijn der verwachting dat je na
gaan. De leerlingen vinden het leuk om hun film terug te
vier weken deze woordjes kunt lezen, maar is dat zo?
zien. Ze benoemen ook zelf dat het lezen vlotter gaat. 94
Laten we trots zijn op álles wat lukt, want met positieve
procent is overwegend trots op zichzelf, 6 procent denkt
energie kom je verder. Ik wil wat doen tegen de dalende
helaas erg negatief over zichzelf. Zij zien juist alles wat ze
leesmotivatie onder jongeren. Het gebrek aan voldoende
verkeerd doen, dus altijd opletten met dit medium!’
leesvaardigheid leidt tot frustratie of demotivatie in latere leermomenten. En dat zit mij dwars als ex-zwakke lezer. Ik
Krijgt Kijk mij… een vervolg met andere vakken?
kom uit een groot gezin met voornamelijk zussen. Het
‘Dat kan zomaar! Kijk mij… rekenen, Kijk mij… gymen. Het
boekenaanbod thuis was de Penny en Floortje. Dat sprak
filmen van groeimomenten is niet nieuw. De meeste vak-
mij weinig aan. Hierin ligt een taak van ouders. Een zes-
leerkrachten gymnastiek gebruiken beeld al langer in hun
jarig kind heeft hulp nodig om te zorgen dat het dagelijks
lessen. Nu de rest van het onderwijs nog. Het is zeer ge-
omringd wordt door fijne boeken. Als leerkrachten richten
accepteerd, want kijk om je heen; het filmen en delen van
we ons vaak op onze leerlingen, maar wat als richten op
de allereerste stapjes van een dreumes of het fietsen
ouders meer gaat opleveren? Uit allerlei onderzoeken
zonder zijwieltjes wordt gefilmd en met familie gedeeld.
blijkt dat de ouders voor de leesmotivatie cruciaal zijn.
Kunnen wij het leren ook in het onderwijs meer levendig
Vanuit de resultaten van mijn onderzoek bleek dat vier op
maken? De kansen liggen volgens mij voor het oprapen!’
de vijf ouders van mening zijn dat de leesfilms bijdragen aan een vergroting van ouderbetrokkenheid. Bijna driekwart van de ouders gaf aan dat de aanpak ertoe heeft lezen of vaker zijn gaan oefenen. Er is vanuit de resultaten
MEER WETEN OVER HOE JE DIT ZELF ORGANISEERT OP SCHOOL?
ook een directe beïnvloeding op de leerling gemeten. De
Kijk op voorlezenopfi lm.weebly.com
leerling ziet zijn competenties op film groeien en bouwt
voor leuke voorbeelden en trainingsdata.
bijgedragen dat zij als gezin vaker zijn gaan praten over
daarmee meer zelfvertrouwen op, wat motiverend werkt.’
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 17
17 30-05-17 12:52
Hoe word je een Apple Teacher? Pubers interesseren voor een klassieker als Romeo & Juliet, dat lijkt een pittige opgave. Niet voor docent Larry Reiff, die zijn les op de iPad begint met leesoefeningen via iBooks. De leerlingen ontcijferen de verzen door verschillende versies van de tekst in de app met elkaar te vergelijken. Via
iMovie bekijken ze vervolgens fragmenten uit films van Romeo & Juliet. Daarna gaan ze aan de slag met de voorbereiding van hun eigen versie van het toneelstuk. Ze gebruiken de iAnnotate-app om het pdf-bestand van de toneeltekst te voorzien van regieaanwijzingen, zodat ze later de scènes zelf kunnen naspelen. Door Lieke Steijvers Foto’s Apple Zie je zo’n interactieve les ook voor je? Dan is het gratis
bij het gebruik van Apple-producten in het lesgeven en
Apple Teacher misschien iets voor jou. Apple Teacher is
leren. Je kunt op de iPad en iMac in eigen tempo vaardig-
een onderwijsprogramma dat leerkrachten ondersteunt
heden ontwikkelen en deze direct toepassen in de klas. Het Apple Teacher Learning Center is de basis van het programma. Dit is een interactief platform met lesideeën, tips en handleidingen voor gebruik van bijvoorbeeld iMovie, Garageband, Keynote en Numbers in je lessen. Je leert ook hoe je apps met elkaar kunt combineren. Aan het einde van elk cursusonderdeel maak je een toets, waarmee je badges verdient. Heb je er acht verzameld, dan mag je het officiële Apple Teacher-logo voeren en het bijvoorbeeld op je cv of LinkedIn-profiel zetten.
ZELFVERTROUWEN Apple Teacher is de moeite van het proberen waard, al is het maar omdat je een schat aan ideeën opdoet voor de inzet van digitale middelen in de klas. Laat de leerlingen
18
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 18
30-05-17 12:52
bijvoorbeeld via iMovie een korte film maken over een excursie die ze hebben gedaan, compleet met muziek, begintitels en special effects. Of leer hen de beginselen van programmeren via Swift Playgrounds, de junior variant van de programmeertaal Swift. Je kunt het Apple Teacher-programma in zijn geheel volgen, maar dat hoeft niet. Je hoeft er zelfs niet eens leerkracht voor te zijn. Iedereen kan de handleidingen van de apps los van elkaar downloaden via iTunes en door zelfstudie aan de slag gaan. Het programma is sinds januari 2017 ook in Nederland te volgen en je kunt je via de Nederlandse website van Apple aanmelden. Wel zijn de handleidingen van de apps (nog) in het Engels. Met het Apple Teacher-logo kun je zowel aan de schoolleiding als de leerlingen laten zien dat je je ontwikkelt op het gebied van technologie in de
5 X GRATIS APPLE APPS IN DE KLAS
klas.
CLASSROOM APP KENNISDELING
Klaslokaal is een iPad-app waarmee leerkrachten werk kunnen delen
Heb je de smaak te pakken, dan kun je na het Apple
en de devices van de leerlingen kunnen beheren. Je kunt bijvoorbeeld
Teacher-programma ‘doorleren’ voor Apple Distinquished
het scherm van leerlingen op je eigen scherm bekijken of je kunt op
Educator. Dit zijn leerkrachten die veel ervaring hebben
de iPads van alle leerlingen tegelijk dezelfde app of een pagina in een
met het toepassen van Apple-producten in het onderwijs.
studieboek openen.
Als ‘distinquished educator’ kun je bijvoorbeeld lesideeën delen via iTunes en vragen van andere leerkrachten be-
SWIFT PLAYGROUNDS
antwoorden. Een andere leermogelijkheid is om je verder
Voer programmeren in als schoolvak! Met deze app voor de iPad kun
te bekwamen in Swift, de programmeercode van Apple.
je leerlingen de beginselen leren van programmeren. Leerlingen leren
Via Swift Playgrounds kun je lessen ontwikkelen en jezelf
met de door Apple ontwikkelde programmeertaal Swift puzzels oplos-
een expert noemen in Swift.
sen en figuurtjes besturen. Ze kunnen zelfs een eigen app bouwen. Je hebt geen programmeerkennis nodig om met Swift Playgrounds te
WIL JE NIETS MISSEN?
kunnen beginnen.
Volg dan @AppleEDU en praat mee via #AppleTeacher op Twitter.
ITUNES U Met iTunes U kun je lesmateriaal samenstellen en aanbieden op de
WIST JE DAT... …je bij elke Apple Store gratis kunt deelnemen aan
iPad. Je kunt projecten en werkbladen uitbreiden met apps, weblinks, foto’s en video’s. Of je kunt opdrachten en toetsen ‘uitdelen’, weer innemen en een cijfer geven.
workshops? Apple-goeroes leren je alles over de iPad, Mac en apps als iMovie of Garageband.
GARAGEBAND Garageband is een iMac-app voor het maken van muziek. In de app vind je keyboards, gitaren en bassen, en leerlingen kunnen geluiden mixen. Garageband is ook zeer geschikt voor het maken van flitsende opnames. Laat leerlingen eens hun eigen radioprogramma maken over de Tweede Wereldoorlog of laat ze in groepjes een lied maken over een onderwerp uit de les.
PAGES, NUMBERS EN KEYNOTE Drie apps voor de iMac om documenten, grafieken en presentaties veel mooier te maken. Met de sjablonen van Pages maken leerlingen de mooiste kranten en tijdschriften. In Numbers voor de Mac maken ze prachtige spreadsheets met interactieve diagrammen en grafieken. En met Keynote draaien leerlingen in no time een flitsende presentatie in elkaar.
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 19
19 30-05-17 12:52
Persoonlijk leren bij Stichting Onderwijs Midden-Limburg (SOML)
‘Van moeten naar willen’ Stichting Onderwijs Midden-Limburg (SOML) biedt onderwijs aan achtduizend leerlingen in het voortgezet onderwijs. Gepersonaliseerd leren is de koers die de stichting heeft ingezet. Elke SOML-school verandert in zijn eigen tempo en op zijn eigen manier. Paul Slegers van SOML: ‘We gaan met onze leerlingen van ‘moeten’ naar ‘willen’. Dat levert onderwijs op dat voortkomt uit individuele keuzes van gemotiveerde leerlingen.’ Foto Reyer Boxem/SOML ICT is bij deze koersverandering een onmisbaar hulpmid-
gemakkelijk als gast kunnen aansluiten op het netwerk
del. Zo maakt SOML gebruik van eduroam (kennisnet.nl/
van een andere instelling. ‘Je kunt dus bij elke instelling
eduroam). Met eduroam (education roaming) geef je als
die eduroam heeft draadloos gebruik maken van internet.
school leraren, medewerkers en leerlingen meer online
Ook bij bibliotheken en universiteiten’, zegt Slegers en-
mobiliteit. Zij kunnen op verschillende locaties meteen
thousiast.
gebruikmaken van draadloos internet. Hiervoor hebben
20
zij maar één schoolaccount nodig. Aan elkaar gekoppelde
NIET MOGELIJK ZONDER ICT
authenticatieservers zorgen ervoor dat gebruikers heel
Paul Slegers is lid van het college van bestuur van SOML.
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 20
30-05-17 12:52
AANSLUITEN OP EDUROAM VIA KENNISNET Hij vertelt dat de beweging die SOML heeft ingezet uit
zijn.’ Dat betekent overigens niet
gaat van het centraal stellen van de leerling. De ene
dat de leerlingen de hele dag naar
locatie - van de 11 die de stichting telt - is daarin verder
hun Chromebook zitten te turen.
Wil je als po - of vo -sc
dan de andere. ‘We hebben een groep koplopers die
‘Ook bij Agora zoeken we naar varia-
onder de noemer Agora een volledig nieuw onderwijs-
ties in werkvormen. Die diversiteit is
concept volgt, dat zonder ICT niet mogelijk zou zijn.’
heel belangrijk, maar ook een zoek-
Agora-leerlingen - van vmbo tot en met gymnasium -
tocht. Je wil niet dat het onderwijs
doorlopen het voortgezet onderwijs zonder vakken,
eenzijdig wordt’, aldus Slegers.
ho ol ook aanslui ten op eduro am, meld je dan aan via ke nn isn et .nl/ ed uroam/a an melde n
lesroosters, cijfers, methoden en rapporten. ‘Het is de eerste groep die volgens een niet-gestandaardiseerde
BEWUSTE KEUZE
route richting het eindexamen gaat. Dat is best spannend.
Wat ICT betreft werken de andere locaties van SOML met
Tegelijkertijd zien we dat niet alleen het leereffect, maar
een combinatie van boeken en digitale middelen. Slegers:
ook de leervreugde bij deze leerlingen heel groot is.’
‘Geen enkele leerling kan zonder die digitale middelen.’ Tegelijkertijd weet hij dat niet elke docent in hetzelfde
VISIE OP PERSOONLIJK LEREN
tempo meegaat. ‘Docenten en leerlingen moeten zelf
In het meerjarig beleidskader is de visie van SOML op
de voordelen van ICT ontdekken. Van bovenaf opleggen,
persoonlijk leren helder verwoord. ‘Voor ons is de geza-
werkt zeker niet. Agora-leerlingen hebben bewust voor
menlijke vorming - leren in ontmoeting - de kern van per-
de route gekozen. Met de docenten moet je als directie en
soonlijk leren. De activiteiten die we organiseren staan
college van bestuur in verbinding blijven en kijken wat ze
daarom in het teken van burgerschapsvorming. ICT is
nodig hebben. De bewuste keuze van leerlingen voor dit
alleen een middel om gepersonaliseerd leren te onder-
nieuwe onderwijsconcept zorgt ervoor dat de docenten
steunen.’ Voor de invulling van de ICT-kant, haalt SOML
bijna als vanzelf meegaan.’
veel inspiratie en informatie uit het Kennisnet Trendrapport (kennisnet.nl/publicaties/trendrapport). Slegers:
EDUROAM: KRITISCHE SUCCESFACTOREN
‘Dat heeft ons geholpen om onze eigen strategie te ont-
Onlangs voegde SOML eduroam - een internationaal
wikkelen. Onze ICT-infrastructuur staat als een huis. Nu
roamingnetwerk in het onderwijs - toe aan de bestaande
beraden we ons op de devices met als uitgangspunt de
wifi-infrastructuur. SOML liet eduroam installeren door
vraag: hoe ondersteunen we het persoonlijk leren het
haar vaste everancier IT-Workz die de infrastructuur be-
beste? Gaan we over op Bring Your Own Device (BYOD)?
heert en meedenkt over het ICT-beleid. Directeur Jan
Kennisnet denkt en praat mee over ons beleidskader en
Broeken van IT-Workz: ‘Wij hebben de koppeling tot stand
helpt ons dit verder aan te scherpen.’
gebracht tussen het unieke account van leerlingen, medewerkers en eduroam. Ze kunnen nu met hun eigen gebrui-
VARIATIES IN WERKVORMEN
kersnaam en wachtwoord inloggen op eduroam. Heel
Voor het Agora-onderwijs speelt deze vraag overigens
eenvoudig. SOML had al goede, gestandaardiseerde wifi-
niet. Daarin heeft ICT hoe dan ook een centrale rol. Zo
apparatuur. Dat is een belangrijke voorwaarde voor suc-
hebben alle leerlingen bijvoorbeeld een Chromebook. ‘Ze
ces’, legt Broeken uit. SOML hield zelf de regie over de
hebben geen boeken meer en gebruiken het internet veel-
implementatie, stemde zorgvuldig af met IT-Workz en
vuldig om informatie op te zoeken. Zonder digitale midde-
informeerde de eigen organisatie. ‘Dat laatste - de
len zou dit innovatieve onderwijsconcept niet mogelijk
communicatie - is een tweede kritische succesfactor.’
ICT IN HET ONDERWIJS: WAT WERKT WEL EN NIET? ONTDEK HET OP DE ONDERZOEKSCONFERENTIE 2017! Wil jij meer weten over ICT in het onderwijs? Ga dan woensdag 28 juni naar de Onderzoeksconferentie 2017! De Onderzoeksconferentie is een gezamenlijk initiatief van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) en Kennisnet. Wetenschappers presenteren er recente onderzoeken op het gebied van onderwijs en ICT. Daarnaast staan twee thema’s centraal: ‘Multimediaal leren’ en ‘Toetsen in het onderwijs’. In het eerste thema hoor je meer over wanneer multimedia echt (niet) werkt. Er zijn steeds meer mogelijkheden om multimediale leermaterialen in te zetten in de les. Maar is dat altijd effectief? In het tweede thema worden opbrengsten en risico’s van digitale toetsing op een rij gezet. Toetsing hoort bij onderwijs en vervult een belangrijke functie in het onderwijssysteem. Hoe kan ICT helpen bij het afnemen van toetsen en wat zijn de gevolgen van digitale toetsing? Door dieper in te gaan op een onderwerp, is er ruimte voor verschillende perspectieven en het leggen van dwarsverbanden tussen po, vo en mbo. Op deze manier krijgt het publiek zowel de theorie als praktische toepassingen daarvan te horen. De dag wordt afgesloten met een keynote van Patti Valkenburg, universiteitshoogleraar media, jeugd en samenleving aan de Universiteit van Amsterdam. kn.nu/onderzoeksconferentie
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 21
21 30-05-17 12:52
‘Digitaal toetsen motiveert leerlingen enorm’ Veel middelbare scholen snuffelen aan de mogelijkheden van digitaal toetsen. Leerlingen vinden het een prettige vorm van toetsen en ook docenten zien de voordelen. Bedenkingen zijn er ook. ‘Een goede digitale toets maken kost veel tijd.’ Tekst Lieke Steijvers Foto Shutterstock | Sander Niessing Dinsdagmorgen, het tweede uur biologie op het Liemers
cier van toetssoftware WinToets en Quayn. Hij ziet wel veel
College in Zevenaar. De tafels gaan uit elkaar, leerlingen
belangstelling voor digitaal toetsen binnen scholen. ‘Digi-
loggen in op hun laptop en Sander Niessing, docent bio-
taal toetsen past mooi binnen gepersonaliseerd leren.
logie en ICT-innovator zet de toets open via zijn computer.
Leerlingen gebruiken de digitale toetsen als persoonlijk
Hij vraagt de leerlingen om de helderheid op het scherm
leermiddel, ze krijgen snel feedback en kunnen gericht
laag te zetten en gaat achterin de klas staan. Sommige
aan de slag met zwakke punten. Maar scholen moeten
leerlingen doen niet mee, zij scoorden bij de digitale diag-
dan wel het toetsbeleid aanpakken, daar zit vaak de crux.’
nostische toets minder op bepaalde onderdelen en willen nog extra oefenen. Voor de docent maakt dit niets uit; de
INZICHT
databank van toetsvragen is enorm, hij kan snel een nieu-
Steven Boot is docent scheikunde en ICT-coördinator op
we toets samenstellen.
het Ichthus College in Kampen. ‘Sinds tien jaar moeten onze leerlingen een eigen laptop hebben en sinds vijf jaar
22
GEPERSONALISEERD LEREN
werken we met digitaal toetsen.’ Dat ging niet in een keer
Het is een voorbeeld van hoe de praktijk van digitaal toet-
goed, vertelt Boot. ‘Het netwerk moet stabiel genoeg zijn
sen kan werken. Toch zijn er nog weinig middelbare scho-
om piekbelasting aan te kunnen.’ Waarom zou je als
len die deze vorm van toetsen op grote schaal inzetten.
school digitaal gaan toetsen? Boot: ‘Je krijgt inzicht in hoe
Allard Bijlsma is directeur van De Rode Planeet, leveran-
leerlingen de toetsen maken, wat er achter zo’n mager
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 22
30-05-17 12:53
‘Je kunt de resultaten koppelen aan het leerlingvolgsysteem, rapportcijfers of zelfs landelijke trends’ zesje zit. Je kunt inzoomen op welke vragen leerlingen moeilijk vinden en waarom. Ook krijg je inzicht in de kwaliteit van de toetsvragen. Als alle leerlingen een vraag goed maken, is deze wellicht te makkelijk. Een vraag die niemand goed maakt, moet je ook onder de loep nemen. Vervolgens kun je de resultaten koppelen aan het leerlingvolgsysteem, rapportcijfers of zelfs landelijke trends.’ Een ander pluspunt is volgens Boot dat docenten minder tijd kwijt zijn aan nakijkwerk. ‘Ik kan antwoorden beter en
toetsen maken in het systeem’, zegt Boot. ‘Bij sommige
sneller lezen. Ik hoef geen handschriften meer te ontcijfe-
docenten is er weerstand. Ze zijn bezorgd dat het niet
ren. Leerlingen kunnen hun antwoorden ook beter structu-
veilig is of denken dat het veel werk is. Het opbouwen van
reren. Docenten kunnen het nakijkwerk opsplitsen per
een databank kost tijd, maar daarna loont het.’ Volgens
vraag of kleine groepjes met vragen en zodoende sneller
Bijlsma is een goede databank met vragen essentieel voor
door de toetsen heen gaan.’ Hoewel digitaal toetsen tijd
het succes van digitaal toetsen. ‘Wil je vaak en goed toet-
scheelt bij het nakijken, is de voorbereidingstijd juist
sen, dan moet je snel een toets kunnen maken en niet
meer, vooral in het begin. ‘Het kost tijd om het programma
telkens opnieuw alle vragen in hoeven voeren.’ Over de
eigen te maken en om een databank met vragen op te
veiligheid van digitaal toetsen zijn de betrokken docenten
bouwen. Onze school heeft dit proces extra gefaciliteerd,
het eens: elke docent weet dat je de boel in de gaten
bijvoorbeeld met abonnementen op vragenbanken. Een
moet houden. Niessing: ‘Toetsen is veiliger op computers
prettige bijkomstigheid: digitaal toetsen scheelt gigan-
van de school omdat je kunt werken met een beveiligde
tisch in de kopieer- en papierkosten.’
browser, maar dit is met eigen laptops en tablets ondoenlijk. Als docent moet je er wat feeling voor krijgen. Laat
SNELLE FEEDBACK
leerlingen bijvoorbeeld de schermen op een lage helder-
‘Leerlingen vinden digitaal leren en oefenen leuk’, zegt
heid zetten, zodat afkijken lastiger wordt.’ Bijlsma: ‘Ga
Allard Bijlsma. ‘Ze krijgen na een toets snel feedback en
altijd achter in de klas staan en controleer of leerlingen
zijn gemotiveerd om verder te gaan. In een digitale toets
met hun eigen naam zijn ingelogd. Scholen kunnen ook
kan een docent bijvoorbeeld afbeeldingen of geluid toe-
investeren in een monitoringprogramma vanuit de pc van
voegen en actieve vraagtypes inzetten, zoals foto’s slepen
de docent.’
naar de juiste plek, iets tekenen of met een schaalstok schuiven. Een goede digitale toets geeft een analyse van
VIJF TIPS
de gemaakte fouten, ook van zaken die normaal minder
Allard Bijlsma van De Rode Planeet geeft vijf tips om succesvol te
snel komen bovendrijven, zoals taalfouten.’ Niessing: ‘Op
starten met digitaal toetsen.
het Liemers College kunnen leerlingen op verschillende momenten een toets maken. Ze moeten een drempel-
1. Start met een paar goede toetsen per jaar.
waarde halen en gaan daarna verder met leerdoelen op
2. Voor goede analyses van de resultaten:
een meer gevorderd niveau. Ze krijgen geen cijfer. We
merken dat deze toetsvorm motiverend werkt.’ Nog een
3. Zorg dat beeldbronnen zo klein mogelijk zijn en dat je video via
voordeel: de leerlingen zien alle vragen apart op het
scherm. Hierdoor kunnen ze zich beter concentreren op
4. Samenwerken loont! Denk aan de opbouw van een gezamenlijke
een vraag en raken niet nerveus van een complete toets.
vragenbank.
Ze kunnen de vraag ook laten voorlezen.
5. Probeer digitaal toetsen uit met verschillende apps en programma’s.
metadateer de toets. Label in ieder geval het onderwerp. streaming koppelt. Een voorbeeld is YouTube.
Vanuit WinToets kun je vragen bijvoorbeeld exporteren naar Socrative en
DATABANK
zo de leerlingen op hun smartphone de vragen laten maken.
Op het Ichthus College kunnen docenten vooralsnog zelf bepalen of ze digitaal toetsen of niet. ‘Onze sectie Neder-
Meer informatie: drp.nl
lands toetst bijna alles digitaal. Docenten kunnen toetsen samenstellen uit een uitgebreide databank en zelf snel de
COS JAARGANG 34 NUMMER 10 – 2017
COS_Juni2017Vanessa.indd 23
23 30-05-17 12:53
Onderwijsdier? Laat je inspireren door
DIDACTIEF 1 jaar
slechts € 58,5 0 50 (35% k orting! ) én t.w.v. m inimaa l
€ 37,
cadeau
€ 29,-!
s
Inspireert, motiveert en ondersteunt je bij het maken van nóg betere lessen Geeft je nóg meer inzicht in gedrag en interesses van je leerlingen Brengt je op talloze nieuwe ideeën
Didactief is een onafhankelijk vakblad voor primair en voortgezet onderwijs. Dankzij een uitgebreid netwerk van correspondenten op universiteiten en hogescholen is de redactie als eerste op de hoogte van de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen. Die worden vervolgens getoetst aan de klassenpraktijk.
www.didactiefonline.nl/aanbieding COS_Juni2017Vanessa.indd 24
30-05-17 12:53