Dossier Grove Motoriek

Dossier

Grove motoriek 26 29 30 31 8

pagina’s

Spelend in balans De motorische ontwikkeling van je kind

Motoriek en schoolprestaties Is er verband?

Column Marie-Eline ‘Krijg nou wat… er is een wonder gebeurd!’

PrimaOuders testpanel Met de leukste doeboeken naar buiten

Met: achtergrondinformatie, tips en leerzame producten

PrimaOuders.nl 25

PrOu 4 Dossier Grove motoriek c.indd 25

05-06-13 14:39

Spelend in balans Waarom kan het ene kind hard rennen, hoog klimmen en zwemmen als de beste terwijl een ander niet zo snel en behendig is? Dat heeft te maken met inzet en durf, maar óók met de ontwikkeling van de grove motoriek.

Walt werd geboren als een kerngezonde baby. Hij sliep als een roosje, at als een bootwerker, was bijna altijd vrolijk en groeide precies volgens de curve. Moeder Annemarie was dik tevreden en had geen enkele reden tot zorgen. Maar toen Walt op zijn tweede verjaardag nog steeds niet goed kon lopen, veranderde dat. ‘Andere kinderen van twee liepen wél. Sommigen zelfs al een jaar. En Walt kwam niet verder dan een paar pasjes

aan de hand of langs de tafel. Ik dacht dat hij gewoon lui was, maar bij het consultatiebureau vonden ze dat het tijd was voor actie. We werden doorverwezen naar een kinderfysiotherapeut. Zij heeft ons handvatten gegeven zodat we Walt thuis zelf konden stimuleren. Dat ging spelenderwijs. We hebben bijvoorbeeld een soort ministormbaan gemaakt met een poef om overheen te klimmen, een doos om doorheen te kruipen, kussens

en een beloning aan het eind. Walt vond het super! Toen hij twee jaar en twee maanden oud was, paradeerde hij op eigen kracht door de kamer. We waren apentrots.’

Jong geleerd…

Bij Walt bleef de ontwikkeling van de grove motoriek achter. Onder grove motoriek verstaan we alle bewegingen van grote delen van het lichaam. Lopen en fietsen dus, maar ook vangen, balanceren en

26 PrimaOuders.nl

PrOu 4 Dossier Grove motoriek c.indd 26

05-06-13 14:39

Dossier Tekst Studio Stampij

koprollen maken. Een kind maakt in de baarmoeder zijn eerste bewegingen. Daarna ontwikkelt een baby zich verder motorisch volgens verschillende fases. Omrollen, kruipen, zitten, staan en lopen bijvoorbeeld. Dat gaat allemaal volgens een zeker patroon; de meeste kinderen leren eerst kruipen en gaan dan lopen. Ze leren

botsen sneller tegen dingen aan, vallen eerder en bewegen wat houterig. Vooral kinderen vanaf een jaar of zes kunnen daar last van hebben. Ze voelen zich bijvoorbeeld onzeker of een beetje angstig. Het is immers helemaal niet leuk om steeds de laatste te zijn bij gym of als het alsmaar niet lukt om een bal te vangen. Ook voor de

Over het algemeen krijgen kinderen met grofmotorische stoornissen te weinig beweging eerst hinkelen en kunnen daarna pas fietsen zonder zijwieltjes. Elke ontwikkelingsfase is gekoppeld aan een gemiddelde leeftijd. Voldoet je kind niet aan deze ‘norm’ en heeft hij langer de tijd nodig dan zou je kunnen zeggen dat hij zich motorisch traag ontwikkelt.

Een beetje geduld Naar schatting is bij 5 tot 15 procent van de Nederlandse kinderen de motoriek niet optimaal ontwikkeld. Deze kinderen hebben minder controle over hun lichaam. Ze

ouders van deze kinderen kan het vervelend zijn. Iedere ouder wil het liefst dat zijn kind overal goed in is.

Dat het slim is en sociaal, muzikaal, sportief en creatief. Maar dat is niet reëel. Het ene kind is een groepsdier met veel humor, een ander blinkt uit op school of heeft geweldig veel fantasie, weer een ander is sterk, soepel en snel.

Kinderfysiotherapeut Tamara Maas bevestigt dat. ‘Er is geen reden tot zorgen als je kind niet precies volgens de gemiddelden kan

In de webshop Dansen - Mijn lichaam en sport In Dansen leest je kind welke lichaamsdelen je gebruikt om te dansen, wat er met je lichaam gebeurt tijdens het dansen en wat je leert op een dansschool. € 10,00 • Groep 3-5

Tip!

Deze Brulinoloopauto kan wel tegen een stootje en dankzij de dikke rand is de omgeving ook veilig(er). De ‘botsauto’ is te bestellen via www.brulino.com

Wat is gemiddeld?

3

» springen: 40-60 centimeter ver » trap oplopen (voeten worden afwisselend gebruikt) » tweemaal hinkelen op één been

4

» spontaan stoppen en starten met rennen » trap aflopen met hulp (voeten worden afwisselend gebruikt) » vijfmaal hinkelen op één been

JAAR

JAAR

5

JAAR

» spontaan starten, stoppen en draaien tijdens het rennen » springen met aanloop: 70-90 centimeter ver » zelfstandig een trap aflopen » 5 meter hinkelen

PrimaOuders.nl 27

PrOu 4 Dossier Grove motoriek c.indd 27

05-06-13 14:39

Twister leent zich uitstekend voor het trainen van de grove motoriek. Wie kan het langst balanceren met zijn rechterhand op rood en de linkervoet op geel?

�p! lopen, huppelen of fietsen. Vaak komt het vanzelf goed. Duurt het te lang, ontwikkelt een kind zich niet of heeft hij er zelf last van, dan is het goed om te laten onderzoeken of er sprake is van een achterstand.

Wellicht kunnen oefeningen en adviezen dan helpen.’

Kom in beweging!

Tamara ontvangt wekelijks kinderen met grofmotorische stoornissen in haar praktijk. Over het algemeen zijn dit kinderen met te weinig Waarom moet ik bewegingservaring. ‘Dat probleem regelmatig sporten? past heel erg bij deze tijd’, aldus Dit boek legt kinderen uit zijn beter toegerust om gezond en Tamara. ‘Kijk maar in je eigen omwaarom sporten en bewegen zo evenwichtig op te groeien. Ze hebgeving. (Spel)computers en de tv belangrijk is voor je gezondheid. ben relatief minder kans op ongewinnen het vaak van het touwtjeOok wordt er uitleg gegeven vallen en herstellen bij ziekte snelspringen, knikkeren en verstopperover bijvoorbeeld spierpijn. ler. Ze zijn mentaal sterker. Al met tje spelen. Ook wordt er doorgaans € 11,00 • Groep 4-5 al lopen ze minder minder gefietst omdat gezondheidsrisico’s.’ de auto een aantrekkelijk alternatief is. Dat Bij 5 tot 15 is jammer, want de En Walt? procent van de Walt is inmiddels levenskwaliteit van kinderen wordt voor een Nederlandse acht. Sinds een jaar groot deel bepaald is hij lid van een kinderen is door de mogelijkheden atletiekvereniging. de motoriek die ze krijgen om te Moeder Annemarie: bewegen en te spelen.

Het grote doeboek niet optimaal ‘Van nature is Walt (Meer) bewegen is dus Kinderen willen graag de wereld geen sportman, maar ontwikkeld van essentieel belang. om zich heen ontdekken. Met nu hij twee keer in Door te spelen en dit boek kun je je kind aanmoede week traint op sporten krijgen kinderen verschildigen om op ontdekking te gaan de atletiekbaan zien we dat het lende bewegingen onder de knie. en de interesse aanwakkeren. bewegen hem steeds makkelijker Dit kan thuis, bij een sportvereni€ 14,95 • Groep 0-2 af gaat. Het gaat soepeler en Walt ging of in een bewegingsgroepje. heeft meer controle over zijn lijf.

Kinderen die veel (buiten) spelen Toen hij vorig jaar begon, kon hij nog niet huppelen. Nu gaat dat heel goed. Walt heeft er bovendien veel lol in en omdat hij elke maand Grof versus fijn Onder grove motoriek verstaan we een snellere tijd loopt, is zijn bewegingen die je min of meer automatisch doet. Lopen, fietsen en zelfvertrouwen enorm gegroeid. zwemmen... Bij fijne motoriek is aandacht en concentratie nodig.

En dat is misschien nog wel het Denk aan knippen, kleuren en schrijven. allerbelangrijkst.’

28 PrimaOuders.nl

PrOu 4 Dossier Grove motoriek c.indd 28

05-06-13 14:39

Dossier

Snelle check (voor kinderen vanaf 4 jaar)

Mijn kind loopt opvallend anders dan andere kinderen.

O ja O nee ........................................................

Mijn kind struikelt vaak.

O ja O nee ........................................................

Mijn kind beweegt zich stijf.

O ja O nee ........................................................

Mijn kind kan zich niet zelfstandig aankleden.

O ja O nee ........................................................

Mijn kind kan geen seconde stil zitten.

O ja O nee ........................................................

Mijn kind heeft evenwichtsproblemen.

O ja O nee

☞ Heb je meer dan twee stellingen met ja beantwoord? Dan kan er sprake zijn van een probleem in de motorische ontwikkeling. Vraag gerust je huisarts of het consultatiebureau om advies.

Gym

Scholen zijn niet verplicht om gymles te geven. Gelukkig krijgen de meeste kinderen toch twee keer per week zo’n 45 minuten gym. Dat is goed voor de motorische ontwikkeling.

Motoriek en schoolprestaties: is er een verband?

Onderzoekers hebben aangetoond dat er een verband bestaat tussen de motoriek en prestaties op school. De Eindhovense Thea van Eijk deed samen met de Radboud Universiteit in Nijmegen onderzoek naar de relatie tussen motoriek, visuele ontwikkeling en het leren op school. Ze constateerde dat er een relatie is tussen de motorische ontwikkeling en leren. Dit was al bekend over kinderen in het speciaal onderwijs, maar dat het ook op een ‘gewone’ basisschool zo blijkt te zijn, was verrassend. Thea heeft een glasheldere verklaring.

‘Vroeger werkten de kinderen mee op het land, ze deden de afwas en speelden veel buiten. Dat is tegenwoordig niet meer zo. Kinderen bewegen te weinig en dat zie je terug in hun ontwikkeling. Niet alleen de grove motoriek blijft achter, maar bijvoorbeeld ook hun doorzettingsvermogen, creativiteit, ruimtelijk inzicht, oog-handcoördinatie en concentratie ontwikkelen zich niet

naar behoren. En dat zijn allemaal vaardigheden die je op school, en later in je leven, heel hard nodig hebt. Daardoor blijven op den duur de schoolprestaties achter. Eeuwig zonde, want het is zo eenvoudig om de ontwikkeling wél goed te laten verlopen. Zet de tv en computer uit en laat je kind hinkelen en touwtjespringen. Laat hem zijn boterhammen zelf smeren. Laat hem helpen in de keuken en tuin.

Die kleine, alledaagse handelingen maken het verschil. Leren moet je leren en dat doe je door te spelen en ervaringen op te doen.’

Motorische toets Thea pleit voor het invoeren van een motorische toets voor zesjarigen. ‘Als we de motorische ontwikkelingen van zesjarigen zouden testen - in plaats van de cognitieve vaardigheden waar nu de focus op ligt - kunnen we met vrij veel zekerheid zeggen of kinderen klaar zijn voor het echte werk op school.

Als ze zich voldoende motorisch en visueel ontwikkeld hebben, zijn ze beter in staat om te leren schrijven en rekenen. Als die basis niet goed zit, kunnen we toch niet van kinderen verwachten dat ze piepkleine lettertjes tussen twee lijntjes kunnen priegelen? We moeten beginnen bij het begin.’

Thea ontwikkelde ‘Beter leren door spelen’. Dit programma biedt ouders (en professionals) handvatten om de motoriek en visuele vaardigheden van kinderen te verbeteren.

Kijk op www.beterlerendoorspelen.nl

Wist je dat... een achterstand in de grove motoriek vanaf het zevende levensjaar effect kan hebben op de sociaal-emotionele ontwikkeling? Motorisch sterke kinderen vinden elkaar op het schoolplein.

PrimaOuders.nl 29

PrOu 4 Dossier Grove motoriek c.indd 29

05-06-13 14:39

Column

Marie-Eline Vervoort is lerares en remedial teacher. Ze is de drijvende kracht achter De Studietuin, een professioneel bijles en huiswerkbegeleidingsinstituut met vestigingen in Amsterdam. Ze is moeder van een zoon van zeven en een dochter van drie jaar.

M

art is een aandoenlijk joch.

Hij kijkt altijd een

beetje verdwaald om zich heen onder zijn bruine pony. Zijn tafel ligt vol schriften en gummen en hij zoekt naar het rekenboek dat hij zojuist nog had. Mart is onhandig en hij weet het.

De klas ook...

Als Mart naar de wc loopt, slepen zijn veters als franjes achter hem aan. In de pauze haalt hij zijn tas als laatste, omdat zijn la niet dicht ging. Hij zit pas klaar met brood en een open drinkbeker als het gros al ongeduldig naar buiten wil. Eenmaal op het voetbalveld staat hij op een veilig plekje achteraan bij het doel. Hij huppelt links, rechts, links, rechts, en rent nauwelijks op een aankomende bal af. Stel je voor dat hij mist…

Bij gym is het helemaal feest. Waarom moet je ook kunnen dribbelen tussen vijf woeste tegenstanders? Hoezo is die korf zo hoog? En een toegeworpen bal slaan met een slaghout is krankzinnig. Mart doet braaf mee, maar kent zijn plaats. Hij weet het precies: het stoerst is Michael, die scoort met zo’n harde poeier dat je beter opzij kan duiken. Dan Tim, die dubbele salto’s kan op de trampoline. Daarna Bilal… Ergens op de twaalfde plaats staat Mart. Ze plagen hem niet hoor, hij staat daar gewoon. Op de twaalfde plaats. En dat zal volgens Mart niet veranderen, tenzij er een wonder gebeurt.

‘Krijg nou wat… er is een wonder gebeurd!’

De wereld zit vol Marts. Zijn grove motoriek is nog niet goed ontwikkeld. En dat zie je als je hem vergelijkt met Michael, die met losse handen over de stoep crost op zijn mountainbike.

Mart berust er in en leeft zich uit in spel en fantasie.

Lego, Minecraft, strips lezen of met een vriendje op de Wii. Op school blijkt Mart leuk te kunnen schrijven, als je maar niet op zijn handschrift let. Hij is gezellig om mee te kletsen en zijn zachtaardige natuur heeft Eva’s aandacht getrokken. Onverwacht ontvangt hij een frommelig papiertje in zijn handpalm. Hij leest het snel, met zijn rug naar de anderen toe. ‘Wil je verkering?’ staat er in vlekkerige vulpenletters. Mats ogen gaan wijd open. Met hem? Niet met Michael, of Tim? Haastig schrijft hij terug ‘ja’ en denkt: krijg nou wat… er is een wonder gebeurd!

30 PrimaOuders.nl

PrOU 4 Dossier Grove motoriek column + test c.indd 30

05-06-13 15:04

Test

Dossier

‘Ze is echt een kind voor het circus’

Tes de tester!

Tekst en foto’s Vanessa Pelle

Er is geen betere tester voor het dossier grove motoriek dan de 7-jarige Tes. Barstend van de energie staat ze klaar. ‘We gaan toch spelen?’ zegt ze ongeduldig. ‘Nou, kom op dan!’

Tes is zo’n meisje dat blaakt van het zelfvertrouwen. Ze neemt makkelijk het voortouw, wijst aan wat er moet gebeuren en heeft genoeg fantasie om zichzelf en de kinderen om haar heen te vermaken.

Dat blijkt ook tijdens een potje flessenvoetbal buiten, een tip uit het doeboek Speel Wijzer. Vul voor iedere speler een plastic fles water en zet die neer zonder dop. Spelers moeten proberen elkaars fles om te schieten. Zodra die omvalt, moeten ze hun eigen fles zo snel mogelijk weer overeind zetten om te voorkomen dat al het water eruit loopt. Wie is er niet mee opgegroeid? Tes gaat ervoor! Vol overtuiging. En na elke val- en glijpartij is het lachend opstaan, even afkloppen en weer oppakken. Daar waar het ene kindje niet helemaal blij wordt van de steeds viezer wordende schoenen en de ander liever

wegduikt als de bal er aan komt, gaat Tes onvermoeibaar verder.

Moeder Mieke: ‘Vroeger struikelde Tes veel meer, ze was wat onhandig. Dat had ook met haar slechte zicht te maken. Nu dat beter gaat, heeft ze haar motoriek ook steeds beter onder controle.’

En die controle komt ook wel van pas in Tes d’r bijzondere naschoolse activiteit. Mieke: ‘Tes zit op Pretpiste.

Dat is zeg maar circusles. Helemaal leuk! Ze kreeg pas een éénwieler mee naar huis om op te oefenen. Ze leert jongleren, koorddansen. Ze zit overigens niet op de Pretpiste om haar motoriek bewust te verbeteren hoor, Tes is gewoon echt een kind voor het circus.’

Kijk op de volgende pagina’s voor de bevindingen van het testpanel.

PrimaOuders.nl 31

PrOU 4 Dossier Grove motoriek column + test c.indd 31

05-06-13 15:04

t s e T Tes

★★★✩✩ Speel Wijzer Dit boek staat boordevol spelletjes die je met eigen middelen kunt spelen. Zowel voor binnen als voor buiten geeft dit boek tips. Groep 0-8. € 24,90

Wat is jullie indruk van het boek?

Mieke: ‘Het is een heel overzichtelijk boek met allerlei verschillende spellen die je kunt doen met afgedankte rommel. En flessenvoetbal is natuurlijk geweldig. Als kind deden wij dat zelf ook. In het boek staan handige lijstjes met wat je allemaal nodig hebt. Maar er zit ook veel tussen wat voor een doorsnee familie niet à la minute realiseerbaar is. Zo kun je bijvoorbeeld een parcours uitzetten met autobanden. Ja super, maar ik heb geen autobanden in mijn achtertuin liggen. Of een spel met oude injectiespuiten! Daar stond ik even raar van te kijken voordat ik moest lachen. Ik snap wel dat ze die plastic dingen zonder naald bedoelen. Toch?

Staat er niet bij namelijk!’

Zou je het boek zelf kopen?

Mieke: ‘Wel als ik een kinderfeestje zou geven. Als je van te voren weet wat je allemaal moet bewaren of bij familie en vrienden kunt verzamelen, dan kun je met dit boek een hele leuke, low budget middag organiseren. Er staat veel in voor binnen en buiten, voor groepen of voor de naschoolse opvang, maar in ons geval niet echt voor een zondagmiddagje in de tuin. Tenzij we vanaf nu echt alle rommel bewaren.’

32 PrimaOuders.nl

PrOU 4 Dossier Grove motoriek column + test c.indd 32

05-06-13 15:05

Dossier

★★★★✩ Fit maakt slim

★★★✩✩ JoJo, mijn mijn jojo

Honderd nieuwe bewegingsspellen om kinderen op een vrolijke en verrassende manier aan het bewegen te krijgen. Groep 1-8. € 12,50

Met dit lees- en doeboek vol tips, trucs, verhaaltjes en een jojostrip kan je kind creatief aan de slag met jojo’s. Groep 3-4. € 8,95

En, fit geworden?

Heeft Tes nieuwe jojotrucjes geleerd?

Mieke: ‘Nou, de kinderen hebben wel gelanglauft op twee stukken karton. Super leuk! En het glijdt goed op een houten vloer. We hebben geprobeerd om te koorddansen met een stuk touw op de grond, maar daar heb je wel een goed touw voor nodig. Een touw knopen met je tenen vond Tes nog wel erg moeilijk. Het balanceren met een boek op haar hoofd ging wel goed. En ook erg geestig is het schildpaddenspel, waarbij je op je rug moet liggen en al wiebelend moet proberen zonder handen overeind te komen… Het ging niet zoals het hoorde maar we hebben absoluut lol gehad.’

Raad je het boek aan?

Mieke: ‘Het is duidelijk een boek voor school en opvang, want veel opdrachten richten zich op de klas.

Maar het is ook heel leuk voor thuis. Wij hoeven de fantasie van onze kinderen al niet echt te prikkelen. Meestal is die fantasie buiten zodanig dat ze vanzelf spellen bedenken. Maar dit boekje biedt wel extra inspiratie. Het is heel overzichtelijk dus je vindt snel de spellen die ze bijvoorbeeld met z’n tweetjes kunnen doen. Ik raad hem zeker aan! Sterker nog, ik heb ‘m al getipt aan een vriendin die binnenkort een partijtje organiseert.’

(met jojo)

Mieke: ‘Niet uit het boek! Het is, denk ik, kind eigen om dat zelf te willen ontdekken. Zeker op haar leeftijd. Ze heeft de bijgeleverde jojo wel elke dag mee naar school genomen.’

Tes: ‘Kijk, ik zal laten zien wat ik kan…’ Vol enthousiasme gooit ze de jojo van zich af, rakelings langs de vissenkom…

Mieke lacht: ‘De jojo ziet er niet voor niets nu al goed gebruikt uit! Dat zegt niets over de kwaliteit van deze jojo hoor. Het is een goede jojo. Van hout en niet van plastic. Die gaan te snel stuk. Deze is dan misschien wat gehavend nu, maar zeker niet stuk.

Vandaar ook de drie sterren die ik heb gegeven.’

Zou je dit boek kopen?

Mieke: ‘Het boek niet, de jojo wel! Ik vond dat zelf vroeger ook geweldig. Het boek lijkt mij een beetje overbodig, tenzij je natuurlijk een fanatieke jojoër bent. Maar Tes kijkt alleen vluchtig naar wat plaatjes in het boek, ze leest de verhaaltjes niet of de omschreven tips. Ik zelf ook niet. Ik vind het een chaotisch boek maar dat is misschien omdat ik een moeder ben en vinden kinderen dit juist heel leuk.’

PrimaOuders.nl 33

PrOU 4 Dossier Grove motoriek column + test c.indd 33

05-06-13 15:05