Leer van je collega's

28

In de praktijk:

Leer van je collega’s

Docenten hoeven geen cursus te volgen om bij te leren. Ze kunnen ook te rade gaan bij elkaar. Dat gebeurt steeds vaker en werkt heel goed.

Twee praktijkvoorbeelden. tekst Mirjam Janssen Foto o.a Human Touch Photograpy

H

Het vorige (en huidige) kabinet wilde dat scholen om hun kwaliteit te verbeteren meer werk maken van peer review. Ofwel: leren van collega’s. Scholengemeenschap Huizermaat in Huizen neemt daarom deel aan het driejarige programma van School aan Zet. De school begon twee jaar geleden met een aparte stroom voor meer- en hoogbegaafde kinderen. ‘We hebben het onderwijs voor deze leerlingen zelf ontwikkeld’, vertelt lerares Nederlands Tanja de Ruijter.

Samen met docent biologie Bart Smoors coördineert zij de afdeling voor hoogbegaafden. ‘Wij filmen onze lessen regelmatig en bekijken die met docenten die betrokken zijn bij deze afdeling. Verder gaan we bij elkaar op lesbezoek. We bespreken de lessen inhoude-

Professionalisering 29

lijk, maar kijken ook naar het functioneren van de docenten. We denken met elkaar mee. Als docent moet je je daarvoor durven openstellen. Bart en ik moeten dus zorgen dat docenten zich veilig voelen. Dat doen we door hun extra informatie te geven en te laten merken dat wij hen vertrouwen. Deze manier van werken helpt heel goed als je activerend onderwijs nastreeft. Het is een fijne manier van werken, omdat je je collega´s bij je eigen vragen en je eigen ontwikkeling kunt betrekken. Wat mij betreft werkt het beter dan een cursus omdat je met je collega´s bezig bent met je eigen situatie.´ Als het team bijeenkomt wordt een groot deel van de bijeenkomst besteed aan leren van elkaar. De afde-

ling vergadert niet extra vaak, maar stelt duidelijk prioriteiten. ‘Je kunt bijvoorbeeld met het hele team gaan praten over de Sinterklaasviering’, zegt De Ruijter. ‘Maar je kunt die ook overlaten aan twee mensen en tijdens de vergadering inhoudelijk op de lessen ingaan. Wij kiezen voor de laatste benadering. De structuur van onze vergaderingen is veranderd. Het is echt werkoverleg geworden.´

Confronterend

Tien jaar geleden begon het Adriaan Roland Holst College in Hilversum met de afdeling Quest voor projectgericht onderwijs. Terwijl in de rest van de school klassikaal frontaal wordt lesgegeven, gaan de

30 Als twee collega´s met een goede onderlinge chemie samen voor een groep staan, geeft dat een mooie dynamiek leerlingen van Quest vooral zelf aan de slag. Ze zitten in grotere groepen in aangepaste, ruimere lokalen. Er staan steeds twee vakdocenten tegelijk voor zo´n grote groep. ´We overleggen met z´n tweeën over de invulling van de opdrachten. Zowel tijdens de lessen als daarna koppelen we veel terug’, zegt Paul Halma, docent en teamleider van Quest. ´Dat is leerzaam, maar kan ook confronterend zijn. Meestal komen docenten er onderling wel uit, maar soms stappen ze samen naar mij als teamleider. De truc is dan te zorgen dat ze het uiteindelijk toch zelf oplossen.´ De leerlingen van Quest volgen een programma dat draait om betekenisvol leren, samenwerken, presenteren en zelf verantwoordelijkheid nemen. ´Als team praten we regelmatig over het programma en beleggen we ontwikkelmiddagen. Daarnaast zijn er werkgroepen die zich bezighouden met aparte onderwerpen als e-learPaul Halma ning of onderwijs in de moderne talen.

Het voordeel van onze aanpak is dat je als docent meer reflecteert op je werk. Er kijkt steeds een collega met je mee en daar leer je van. Als twee collega´s met een goede onderlinge chemie samen voor een groep staan, geeft dat een mooie dynamiek. We volgen de officiële kerndoelen voor de onderbouw, maar doen dat op een geheel eigen manier. Bij dit soort vernieuwend onderwijs kun je als docent niet terugvallen op de vaste lesmethodes. Je moet veel meer zelf nadenken over de invulling van je lessen. Dat kost veel energie, maar levert ook veel op.´ Halma kan zich niet voorstellen dat hij ooit anders heeft gewerkt. ‘Het inspireert mij nog steeds, maar deze manier van werken spreekt niet alle docenten aan. Je krijgt vaak een meer coachende rol en moet meer uit handen geven. Niet iedereen vindt dat prettig.

Tanja de Ruijter en Bart Smoors

Bovendien moet je veel tijd steken in de ontwikkeling van het curriculum.´ Het Roland Holst College heeft de manier van werken van Quest nadrukkelijk niet opgelegd aan de hele school. De school begon met een groep docenten die anders wilden werken en tijd wilden investeren in de ontwikkeling van nieuw lesmateriaal. Zo ontstond geleidelijk meer draagvlak voor een andere aanpak.

Even dreigde een soort tweedeling, volgens Halma, maar na tien jaar is Quest helemaal geaccepteerd in de school. ‘De aanpak heeft zich als een olievlek uitgebreid. Als het zo doorgaat, kunnen we onszelf als aparte afdeling opheffen!´

Tips

• Begin met een kleine groep docenten die deze manier van werken ziet zitten en vertrouw op een ‘olievlekwerking’.

• Bezoek elkaars lessen of bekijk ze op film.

• Zorg dat de sfeer veilig is, zodat docenten zich kwetsbaar durven opstellen en openstaan voor advies van anderen.

• Maak van vergadermomenten echt werkoverleg: plan in vergaderingen tijd om lessen te bespreken en van elkaar te leren.

• Maak je los van de waan van de dag: neem de tijd om met je collega´s lessen te evalueren of nieuwe lessen te bedenken.

Om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren heeft het ministerie van OCW het programma School aan Zet opgezet. Het programma focust op zes thema’s waaronder twee basisthema’s, te weten opbrengstgericht werken en HRM/ lerende organisatie. Peer review sluit aan bij het tweede basisthema. Omdat goede leraren de belangrijkste factor zijn voor goed onderwijs, hecht School aan Zet waarde aan het leren van en met elkaar. Meer weten? Kijk op www.schoolaanzet.nl