Mediawijzer worden op school

4

WEEK VAN DE MEDIAW觸SHEID Van 23 t/m 30 november 2012 vindt voor de derde keer de Week van de Mediaw議sheid plaats. T議dens de week wordt aandacht gevraagd van ouders, de jeugd en leerkrachten voor het belang van mediaw議sheid.

04-07_Mediawijsheid.indd 4

23-10-12 10:15

MEDIA 5

HUISWERK IN DE KLAS, INSTRUCTIE THUIS

Mediawijzer worden op school Voor kinderen van nu is internet op je mobiel net zo gewoon als fietsen.

Ze groeien op in een wereld vol media en kunnen putten uit een prachtige en oneindige bron aan informatie op alle gebieden die je maar bedenken kunt. Scholen haken hier gretig op in. In de vele online mediatoepassingen zien zij kans om het onderwijs uitdagender te maken.

i

tekst point to point communicatie | beeld humantouchphoto

In een samenleving vol media worden kinderen continu uitgedaagd om nieuwe dingen te ontdekken.

Het mediawijs maken van leerlingen ziet Frank Evers als een van de absolute kerntaken van zowel het primair als het voortgezet onderwijs. Evers werkt bij Kennisnet als programmamanager Expertise en houdt zich bezig met kennisontwikkeling, waaronder ook het thema mediawijsheid valt. ‘Ik vind het trainen van mediawijsheid net zo belangrijk als onderwijs in taal en rekenen. Immers, mediawijs zijn is in het leven van nu een essentie om wat te bereiken.’

Dat het gebruik van media niet zonder risico is, mag bekend zijn, vindt Evers: ‘Want de ‘boze buitenwereld’ komt soms wel erg dichtbij. Je moet kinderen in een gecontroleerde omgeving bewust maken van de gevaren. Zij kunnen dit gewoon niet zelf. Bovendien moet je hen leren dat niet alle informatie juist is, of dat informatie gekleurd kan zijn. Het gebruik van social media brengt weer andere risico’s met zich mee, zoals cyberpesten, of het online plaatsen van persoonlijke gegevens. Kortom, veel gevaren waar (jonge) kinderen zich vaak niet van bewust zijn.’

04-07_Mediawijsheid.indd 5

Onderwijstoepassingen Voor het expertisecentrum Mediawijzer.net werkte Evers mee aan een competentiemodel voor mediawijsheid. Het geeft scholen en docenten handvatten voor de invulling van mediawijsheid in hun lessen.

‘Mediawijsheid is een enorm breed thema. Bij iedereen ‘popt’ er een ander beeld op zodra je erover begint: ProjectX in Haren, prachtige onderwijstoepassingen, gamen… Het model legt heel duidelijk alle aspecten van mediawijsheid bloot. Het geeft scholen een kader van waaruit zij het gesprek over mediawijsheid kunnen structureren en waarmee zij weloverwogen kiezen wat bij hen en hun leerlingen past. De school kan kinderen leren hoe de media in de samenleving ingebed zijn, hoe media gemaakt worden, hoe media de werkelijkheid kleuren. Maar ook heel praktisch hoe je apparaten, software en toepassingen gebruikt en hoe je je kunt oriënteren in mediaomgevingen. In een later stadium komen onderlinge communicatie via media en het effectief omgaan met deze media aan bod.’

Eigen insteek bepalen Scholen bepalen zelf hoe zij mediawijsheid in hun leeromgeving inbedden. Evers: ‘Bijvoorbeeld door een leerlijn mediawijsheid in te zetten of door het trainen op mediawijsheid te verwerken in andere vakken.

Dat laatste vraagt wel wat van docenten. Immers, zij zijn hier niet in getraind. Maar wanneer zij ermee aan de slag gaan, realiseren ze zich vaak al snel dat het niet alleen om praktische kennis draait, maar ook om reflectie. Wat bied je aan en hoe bied je het aan?

Mediawijsheid is volgens de Raad van Cultuur: ‘… het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld’ (Raad van Cultuur 2005:8).

23-10-12 10:15

6 ORGANISEER EEN DEBAT OP SCHOOL Populair zijn dan ook methodes als Nieuwsbegrip, die op basis van de actualiteit allerlei opdrachten ontwikkelen.’

Ook ouders betrekken Evers weet dat ouders grote zorgen kunnen hebben over het gebruik van online media door hun kind. ‘Belangrijk is dat scholen samen met de ouders bepalen wat zij de leerlingen mee willen geven op het gebied van mediawijsheid. Want het gebruik van media houdt niet op bij de muren van de school. Bovendien heeft het ook direct invloed op de thuisomgeving. Denk bijvoorbeeld aan het geven van een huiswerkopdracht via Hyves, terwijl ouders liever zien dat hun kind (nog) niet op Hyves komt. Op plekken waar het thema serieus wordt opgepakt zie je vaak een dialoog ontstaan tussen ouder, kind en school. Samen kom je tot een mooi compromis, gebaseerd op begrip en vertrouwen.

Bijvoorbeeld dat een kind pas vrij op internet mag als het op school het diploma ‘veilig internet’ heeft gehaald. Dan weet je zeker dat het kind een basis heeft op het gebied van mediawijsheid.’

Om inzicht te krijgen in wat leeft onder jongeren en ze bewust te laten worden van de invloed van media op hun manier van leven, wordt een online toolkit beschikbaar gesteld om een eigen debat op school te organiseren. Wat vinden jongeren nou eigenlijk zelf slim mediagedrag en hoe bewust zijn zij van de invloed van media op hun manier van leven? Download de toolkit via weekvandemediawijsheid.nl/media-battle

GOOD PRACTICE SCHOOL

‘Moderne Media’-leerlijn Thorbecke Scholengemeenschap Zwolle Een klinkend voorbeeld van een school die het onderwerp mediawijsheid actief oppakt, is de Thorbecke Scholengemeenschap (TSG) in Zwolle. Vanuit een sterke wil zich te profileren in de regio startte de school een aparte leerlijn voor mediawijsheid: ‘Moderne Media’.

De scholengemeenschap geeft haar leerlingen maar liefst vijf uur per week actief les in moderne media, vertelt Wim Hilberdink, projectleider leerlijn Moderne Media. ‘We laten leerlingen bijvoorbeeld in groepjes filmpjes maken over een onderwerp als digitaal pesten. Ze denken na over dat onderwerp, schrijven een script en maken opnames. Het geeft prachtige openingen voor een boeiend gesprek over zo’n onderwerp.’

Voldoende materiaal Samen met een aantal scholen in Noord-Holland en Friesland maakte TSG een wikiwijswebsite voor het voortgezet onderwijs. Hilberdink: ‘Het bevat voldoende lesmateriaal om drie jaar lang twee tot drie uur in de week les te kunnen geven in mediawijsheid. We schreven ook een plan van aanpak en formuleerden 36 kerndoelen. Een mooi startpunt voor andere scholen!’(mediawijsheid-vo.wikiwijs.nl)

Over de Thorbecke scholengemeenschap De Thorbecke Scholengemeenschap in Zwolle ontving in 2011 de Onderwijsprijs van de provincie Overijssel én kreeg daarnaast van de minister van Onderwijs de Nationale Onderwijsprijs 2011. Ook mocht de school als eerste school in Europa de Seal of Approval van de Erasmus EuroMedia Awards in ontvangst nemen.

De scholengemeenschap won deze prijzen voor de leerlijn ‘Moderne Media’.

04-07_Mediawijsheid.indd 6

23-10-12 10:15

MEDIA 7 De 10 competenties

Mediawijzer.net heeft het begrip mediawijsheid ingedeeld in 10 competenties: 1. Inzicht hebben in medialisering van de samenleving 2. Begrijpen hoe media worden gemaakt 3. Zien hoe media de werkelijkheid kleuren 4. Apparaten, software en toepassingen gebruiken 5. Oriënteren binnen mediaomgevingen 6. Informatie vinden en verwerken 7. Content creëren 8. Participeren in sociale netwerken 9. Reflecteren op het eigen mediagebruik 10. Doelen realiseren met media

MediaMasters

De inschrijving voor MediaMasters 2012, de media-ervaring voor groep 7 en 8, is al verstreken maar leerlingen van klassen die MediaMasters gaan spelen, kunnen zich in november kwalificeren voor een mediawijze snuffelstage. Vorig jaar gingen leerlingen onder meer aan de slag bij Frits Wester (RTL Nieuws), Giel Beelen (3FM), het Jeugdjournaal, Metro, The Voice of Holland, Kidsweek, Z@PPLive en NickBattle. Ook dit jaar zullen grote mediabedrijven een kijkje achter de schermen gunnen. www.mediamasters2012.nl

Het trainen van mediawijsheid is net zo belangrijk als taal en rekenen HOE MEDIAWIJS IS JOUW KLAS? Hoe mediavaardig zijn jouw leerlingen?

Hoe ga je om met digitaal pesten in de klas? Deze en andere vragen hebben te maken met het thema mediawijsheid. Kennisnet biedt websites en programma’s die jou en je klas mediawijzer maken: • online workshops: onlineworkshops.kennisnet.nl/mediawijsheid • Davindi: www.davindi.nl • Diploma Veilig Internet: diplomaveiliginternet.kennisnet.nl • kids.kennisnet.nl • mediawijsheid.kennisnet.nl • www.mediawijzer.net

04-07_Mediawijsheid.indd 7

23-10-12 10:15