Prima Onderwijs januari 2012 by EDG Media

Onderwijsnl

Voor alle professionals in het onderwijs

Meer mannen voor de klas

De leraar in

Passend Onderw캐s WWW.PRIMAONDERWIJS.NL

VERSCHIJNT 6X PER JAAR

NUMMER 1

2020

JANUARI 2012

r o t n e â&#x20AC;&#x2DC;M

? â&#x20AC;&#x2122; r a a j t e h n va

Stem dan nu en win een prijs voor de klas van de winnende mentor

Nomineer via www.primaonderwijs.nl/mentor Stemmen kan t/m 24 februari 2012

Wat maakt jouw collega zo bijzonder? q Hij kan goed luisteren q Leerlingen kunnen altijd bij hem terecht q Hij laat zijn klas merken dat hij mentor is q Hij lost (samen) problemen op q Hij helpt bij studiekeuze

PrimaOnderwijs_ad_.indd 6

19-12-11 10:19

Inhoud

Onderwijs nl

Voor alle professionals in het onderwijs

4 49

36 34

4 Nieuwtjes 6 Passend onderwijs = goed onderwijs 14 Dag klassikaal! 19 Media: van mustreadâ&#x20AC;&#x2122;s tot apps 23 De zin en onzin van hoogbegaafdheid 28 Leraar 2020 33 Exameneisen: het vervolg 34 Gouden Steunpilaar: de winnaars

Onderwijs nl Met 180.000 lezers het grootste blad voor alle onderwijsprofessionals. PrimaOnderwijs is een uitgave van

Naast het magazine biedt PrimaOnderwijs een tweewekelijkse nieuwsbrief en www.primaonderwijs.nl EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht Uitgever Erik Trimp

36 Achtste-groepers huilen niet 38 Binnenkijken bij een Londense school 42 Squla klapt uit de school 45 Verrijking 49 Mannen voor de klas 53 Bestellen & inschrijven 54 Agenda

Eindredactie Manon van Wijnen Vormgeving Ellen Lennartz Verder werkten mee Ingrid Dekker, Anita Drost, Mirjam Janssen, Elly van der Heide, Marijke Nijboer, Marije Sietsma, Anne-Claire van de Vendel, DaniĂŤlle Vogels en Rianne Zegelaar.

Verschijning en verspreiding PrimaOnderwijs verschijnt 6 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door EDG Media bij alle basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland. Redactie 030-241 70 45 redactie@primaonderwijs.nl Sales 030-241 70 49 Xander Veeneman, xveeneman@edg.nl

Klantenservice 030-241 70 30 klantenservice@edg.nl Copyright 2012 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelingen.

Beeld: IStockphoto

s la k e d r o vo s r a a en st n Ku op basisschool ‘De kleine reus’

Op 14 december 2011 namen zeventien kunstenaars de les op basisschool De Kleine Reus over. Terwĳl de leraren en de directie elders een studiedag hadden, kregen de kinderen gastlessen van de kunstenaars. Basisschooldirecteur Miriam Heĳster: ‘De kunstenaars mochten dit jaar tĳdens vĳf studiedagen onze school compleet overnemen. Fantastisch voor de leerkrachten en de kinderen. De kunstenaars sluiten namelĳk aan bĳ het lesprogramma: zo was groep 6 bezig met de middeleeuwen en kunstenaar Servaas Huygen sloot hier op aan met een les over de werkplaats en middeleeuwse schilderkunst van Pieter Bruegel. De kinderen mochten hierbĳ zelf ook experimenteren. De kunstenaars maken onderdeel uit van De Zoete Inval, een project waarbĳ kunstenaars met leservaring voor de klas worden gezet om leraren in het basisonderwĳs te vervangen bĳ ziekte, bĳzonder verlof of studiedagen. De vervanging wordt betaald vanuit het onderwĳs en is een duurzame financiering. Naast invalwerk verzorgen de kunstenaars van De Zoete Inval ook workshops voor leraren en zĳ begeleiden theater- en toneelvoorstellingen op basisscholen.

Landelĳke bibliotheek voor e-books Er komt één landelĳke bibliotheek voor e-books waarop vanaf eind 2012 alle openbare bibliotheken aangesloten zullen zĳn. Iedereen die lid is van een bibliotheek kan op die plek e-books gaan lenen. Dit heeft staatsecretaris Zĳlstra bekendgemaakt. Volgens de regering is het veel goedkoper en efficiënter om een landelĳke bibliotheek op te zetten dan dat iedere bibliotheek voor zich een website gaat ontwikkelen. Het kabinet heeft 15 miljoen euro toegezegd voor het project, uit het Gemeentefonds komt ook nog eens dat zelfde bedrag.

Gratis PPSI-brochure ‘Meldplicht voor onderwĳspersoneel vo’ Uit een onderzoek van Brandpunt in maart 2011 bleek dat 36 procent van de docenten wel eens het vermoeden heeft gehad van seksuele handelingen tussen een collega en een leerling, maar slechts 8 procent meldt dit ook daadwerkelĳk aan de directie. Blĳkbaar realiseren medewerkers in de onderwĳssector zich niet dat zĳ sinds 1999 wettelĳk verplicht zĳn om

‘onverwĳld’ melding te maken van seksuele escapades van een collega met een minderjarige leerling. En dat geldt ook in geval van een vermoeden. De uitkomsten van genoemd onderzoek zĳn voor het Project Preventie Seksuele Intimidatie aanleiding geweest om een brochure ‘Meldplicht voor personeel vo’ te maken. Hierin worden alle redenen die door onderwĳspersoneel genoemd worden om het niet te melden, systematisch ontzenuwd. Verplichte kost voor iedereen die in het onderwĳs werkzaam is. ‘Meldplicht voor onderwĳspersoneel vo’ is gratis aan te vragen via ppsi@aps.nl

nieuwtjes 5

Winnaars overblijfi dee

‘Het beste van Nederland ’

it meer dan vĳftig creatieve en originele inzendingen heeft Blink Uitgevers de drie winnaars van ‘Het beste overblĳfidee van Nederland’ gekozen. De winnaar van de hoofdprĳs van 5000 euro is basisschool ‘t Kirkeveldsje uit Schimmert, met een eigen ontworpen klimrek. De tweede prĳs ter waarde van 2000 euro ging naar de St. Jozefschool uit Achterveld en Basisschool de Eerste Rith uit Breda won de derde prĳs van 1000 euro. De winnaars mogen het geldbedrag besteden aan hun overblĳfidee. De winnaar van de hoofdprĳs, basisschool ‘t Kirkeveldsje, bedacht het idee om een klimrek te ontwerpen voor het schoolplein waarbĳ creatief gebruik wordt gemaakt van de aanwezige bomen. Met alle kinderen is een maquette gemaakt van het eigen ontworpen klimrek. De St. Jozefschool in Achterveld ontwierp een toverkast waarmee het binnenspeelmateriaal op een creatieve manier kan worden aangeboden en won daarmee de tweede prĳs. De derde winnaar, basisschool de Eerste Rith, zette de kinderen aan het werk om een creatief idee te verzinnen. Ze bedachten onder andere een waterglĳbaan en een klimwand, maar ook een touwladder.

5000,voor bas iss ‘t Kirkev chool el uit Schim dsje mer t

Het Kwadrant in Bergen op Zoom wint Schoolkantine Award 2011

,0 0 0 . 5 1or het Kwadranotm vo Zo gen op uit Ber

Het Kwadrant, school voor praktĳkonderwĳs in Bergen op Zoom, heeft de Schoolkantine Award 2011 gewonnen. De jury is vol lof over het gezonde aanbod in de kantine, het enthousiasme van de werkgroepleden en het draagvlak binnen de school. Zĳ wonnen hiermee een Kantine Make-over ter waarde van 15.000 euro. Landstede in Zwolle wist de tweede prĳs van 10.000 euro in de wacht te slepen. De derde prĳs van 5.000 euro ging naar het Friesland College in Leeuwarden. GroenLinks-kamerlid Jesse Klaver maakte de prĳswinnaars bekend tĳdens een feestelĳke uitreiking in Den Haag. Deze prĳs werd dit jaar voor de vierde keer uitgereikt aan de school die de meeste vooruitgang heeft geboekt bĳ het structureel gezonder maken van het aanbod in de schoolkantine. Het Voedingscentrum hoopt dat andere scholen zich laten inspireren door de winnaars. Zeker op weg naar 2015, het jaar waarin alle schoolkantines in Nederland gezond moeten zĳn (motie Vendrik, 2009). Een gezonde schoolkantine maakt gezond kiezen gemakkelĳker voor leerlingen.

‘Passend onderwĳs is gewoon goed onderwijs’

Passend onderwijs is in feite gewoon goed onderwijs, waarbij je rekening houdt met de verschillen tussen kinderen. Aldus onderwijsconsultant Henk Keesenberg. De omvang van de toestroom van ‘speciale’ kinderen naar reguliere scholen wordt volgens hem overdreven. ‘Zelfs als álle leerlingen zouden komen, zou dat neerkomen op vier leerlingen per school.’ Tekst: Marĳke Nĳboer

Over Henk Keesenberg Stond tien jaar voor de klas. Hĳ werkt nu als onderwĳs-consultant. Sinds 2006 is hĳ coördinator van het Infopunt Passend Onderwĳs. Contact? henk@passendonderwĳs.nl

passend onderwijs 7

Door alle discussie en deining is passend onderwĳs een beladen onderwerp geworden. Zo is het zicht op de feiten enigszins vertroebeld, zegt Henk Keesenberg. Passend onderwĳs is in feite gewoon goed onderwĳs. ‘Als het goed is ben je als school ook nu al bezig met de drie belangrĳke voorwaarden voor goed onderwĳs: omgaan met verschillen in de klas, opbrengstgericht werken en professionalisering. Als je die drie factoren goed toepast en je blĳft werken aan je deskundigheid op die punten, dan ben je met passend onderwĳs bezig.’ Keesenberg citeert hoogleraar Luc Stevens, directeur van het Nederlands instituut voor onderwĳs en opvoedingszaken (NIVOZ): wat goed is voor zorgleerlingen, is goed voor alle leerlingen.

Laten we het allemaal niet te veel opkloppen Natuurlĳk heeft de ene leraar deze deskundigheid al beter in de vingers dan de andere. ‘Er zĳn regio’s waar de deelname aan het speciaal onderwĳs nog hoog is en scholen minder ervaringen hebben met zorgleerlingen’, zegt Keesenberg. ‘In die gebieden zullen de teams zich misschien nog nadrukkelĳker moeten gaan scholen in de net genoemde drie punten.’ Die scholing kan volgens hem het beste in de klas plaatsvinden. ‘Het effect van een cursus is meestal maar beperkt. Ik geloof meer in ‘training on the job’: iemand die in de groep voordoet hoe het moet en jou zo laat zien hoe je meer uit je leerlingen kunt halen. Intervisie, uitwisseling en feedback van collega’s, dát helpt.’

Geen enorme toestroom De gewĳzigde wet passend onderwĳs gaat naar verwachting op 1 augustus 2012 in, maar de echte uitvoering start een jaar later. Keesenberg schat in dat er door de invoering van passend onderwĳs per school misschien één of enkele leerlingen met een

beperking bĳ komen. Volgens hem is het absoluut niet zo dat er een flinke toestroom van zorgleerlingen zal zĳn. ‘Een bepaalde groep leerlingen zal zeker binnen het speciaal onderwĳs blĳven. Zelfs als álle leerlingen die nu in het speciaal onderwĳs zitten naar de reguliere basisschool zouden komen, en we zouden hen gelĳkelĳk verdelen over alle reguliere basisscholen, zou dat neerkomen op vier leerlingen per school. Dus laten we het allemaal niet te veel opkloppen.’

Er staat wel een aantal veranderingen op stapel. Het rugzakje, de leerlinggebonden financiering, verdwĳnt. In plaats daarvan krĳgen de samenwerkingsverbanden, waarbinnen reguliere en speciale scholen samenwerken, dit geld. Hiermee kunnen zĳ bĳvoorbeeld ondersteuning op maat aanbieden of ze kunnen het budget verdelen over de scholen. Ook de Commissie voor Indicatiestelling (die beslist over toelating tot het so of een rugzakindicatie) en de Permanente Commissie Leerlingenzorg (voor toelating tot het sbo) verdwĳnen. Straks gaat het samenwerkingsverband passend onderwĳs die beslissingen nemen.

Het speciaal onderwĳs moet 10 procent van het budget inleveren. ‘Daar zullen de klassen ongetwĳfeld groter worden’, voorspelt Keesenberg. De regionale expertisecentra (REC) voor onderwĳs aan kinderen met een handicap worden afgeschaft. Ingrĳpend is ook de halvering van het geld voor ambulant begeleiders; mensen die vanuit het speciaal onderwĳs reguliere scholen helpen bĳ het goed onderwĳzen van zorgleerlingen. ‘Het is nog niet duidelĳk waar deze mensen heengaan’, zegt hĳ. ‘De minister verwacht dat de samenwerkingsverbanden een beroep op hun expertise zullen gaan doen en eventueel mensen in dienst nemen. Maar dat beslissen de samenwerkingsverbanden zelf.’ Momenteel geeft de overheid het ene samenwerkingsverband meer geld voor speciaal onderwĳs en rugzakken dan het andere. Dat komt doordat in de ene regio meer ‘speciale’ leerlingen naar het reguliere onderwĳs gaan, dan in de andere. Door de invoering van passend onderwĳs wordt die verhouding in het hele land gelĳkgetrokken en zal ook het geld gelĳkelĳk worden verdeeld over alle samenwerkingsverbanden. Dat gebeurt stapsgewĳs; vanaf 1 augustus 2019 krĳgen alle samenwerkingsverbanden hetzelfde bedrag per leerling.

Heb hoge ambities

Thermometer in de school

Vanaf 1 augustus 2013 hebben de scholen een zorgplicht: zĳ moeten ervoor zorgen dat elk kind dat extra ondersteuning nodig heeft, een passende plek krĳgt. Als de school waar ouders hun kind aanmelden zelf geen passend aanbod heeft, moet men op zoek gaan naar een geschikte plek elders. De huidige handelingsplannen verdwĳnen. In plaats daarvan wordt voor elke leerling met een extra ondersteuningsbehoefte een ontwikkelingsperspectief geformuleerd. De school formuleert welk eindniveau van een bepaalde leerling wordt verwacht en werkt daar naar toe. ‘Kĳk vooral wat leerlingen wél kunnen bereiken’, adviseert Keesenberg. ‘En ik zou zeggen: heb hoge ambities. Hoge ambities leiden tot hogere opbrengsten.’

Keesenberg vindt dat de pabo’s en lerarenopleidingen aanstaande leerkrachten en docenten beter moeten voorbereiden op het omgaan met verschillen en het opbrengstgericht werken. ‘Laten zĳ ook eens kritisch kĳken naar hun eigen aanbod op het punt van bĳ- en nascholing. Een voorbeeld: veel leraren vinden het ingewikkeld om met ouders te praten. Wat doen de opleidingen daaraan?’ Maar de eerstverantwoordelĳken voor passend onderwĳs zĳn de scholen en de onderwĳsgevenden. ‘Docenten moeten samen met het management de thermometer in de school steken. Daarbĳ is de vraag: halen wĳ ook bĳ ingewikkelde kinderen, inclusief de hoogbegaafden, het maximale eruit?’ Keesenberg: ‘Met name het goed omgaan met verschillen is zó essentieel. Thuis doe je dat als ouder automatisch. Daar scheer je niet iedereen over één kam. Waarom zou je dat op school anders doen?’

Dag rugzakje

Het goed omgaan met verschillen is zó essentieel

Bezuinigingen Veel ophef veroorzaakte de geplande bezuiniging van 300 miljoen euro, die vanaf augustus 2013 stapsgewĳs wordt doorgevoerd.

prima opvoeding extra 9

D I T I S E E N P U B L I C AT I E VA N H E T I N FO R M AT I E P U N T PA S S E N D O N D E R W I J S

Passend Onderwijs :

Sámen is de sleutel Het kabinet vindt dat alle kinderen recht hebben op goed onderwijs, dus ook kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. Als de wetswijziging voor passend onderwijs doorgang vindt moeten scholen vanaf 1 augustus 2013 zorgen dat er voor elk kind een passende plek is. De sleutel tot het succes ligt in een goede samenwerking, tussen ouders en de school én tussen scholen onderling in de regio.

e huidige aanpak voor passend onderwĳs biedt onvoldoende ruimte voor maatwerk en zorgt voor veel bureaucratie. Volgens de wetswĳziging passend onderwĳs moeten scholen vanaf 1 augustus 2013 zorgen dat er voor elk kind een passende plek is. Op de school waar ouders hun kind hebben aangemeld, of een andere (reguliere of speciale) school die beter aansluit bĳ de ondersteuningsbehoefte van het kind. Natuurlĳk gebeurt dat in nauw overleg met de ouders. Het speciaal onderwĳs blĳft met ca. 70.000 plekken gewoon bestaan. De wetswĳziging moet nog door de Tweede en Eerste Kamer.

Regionaal samenwerken Om alle kinderen een zo passend mogelĳke plek te bieden, gaan scholen regionaal samenwerken. De landelĳke indicatiestelling en het ‘rugzakje’ verdwĳnen. In plaats daarvan organiseren en financieren de samenwerkende scholen de ondersteuning die een kind in de klas nodig heeft. Leraren spelen daarbĳ als professionals een centrale rol. Een goede samenwerking en een goede communicatie, tussen scholen onderling én tussen ouders en de school, zĳn van groot belang voor het slagen.

www.passendonderwĳs.nl

Ronald Nĳssen (53), adjunct-directeur van groenschool Prinsentuin in Andel

‘Met de handen werken is voor deze leerlingen heel aantrekkelijk’ ‘Omdat wĳ een groenschool zĳn besteden we veel aandacht aan planten, dieren en praktĳklessen. Dat is voor veel leerlingen die extra aandacht nodig hebben heel aantrekkelĳk, omdat ze veel met hun handen kunnen werken. De leerstof staat hier altĳd ten dienste van de praktĳk. Alhoewel wĳ beslist een reguliere school zĳn, hebben wĳ fors geïnvesteerd in de extra ondersteuning die we leerlingen willen bieden. We hebben een team van deskundige docenten, een psycholoog en twee (ortho)pedagogen. Het gaat om maatwerk. We willen actieve leerlingen, die zelfstandig kunnen werken, maar altĳd worden geholpen als dat nodig is. Ons team is er voor die leerling. Passend onderwĳs slaagt als je een bevlogen team hebt, dat voor die leerlingen gaat. Dat betekent in de praktĳk bĳvoorbeeld dat leerlingen kort klassikale instructies krĳgen en vervolgens in groepjes aan het werk gaan en individuele hulp krĳgen als ze dat nodig hebben. Er is ook een vak ‘keuzewerktĳd’, waarbĳ leerlingen op het zogenoemde leerplein aan het werk gaan en waar ze als het ware begeleid worden door verschillende docenten en remedial teachers. Verder werken wĳ met gestructureerde leerstofplanners waarbĳ ieder kind precies weet wat ie in een week voor een bepaald vak moet doen. De gouden tip voor succesvol passend onderwĳs? Rust docenten goed toe voor de hulpvragen die ze kunnen krĳgen. Zoek mensen die geïnteresseerd zĳn in deze kinderen en zorg dat docenten geregeld worden bĳgeschoold.’

Kĳk voor meer informatie op w

prima extra 11

Neeltje Kooistra (44), leraar groep 3, 7 en 8, EbenHaezer in Menaldum (Friesland)

‘Nascholing is belangrijk, maar kies iets wat bij je past’ ‘Ik had in het schooljaar 2008/2009 een groep waarbij ik dacht: ik weet niet alles. Dat vond ik vreemd en het gaf me een vervelend gevoel. Dit was een groep kinderen met veel verschillende problemen, zoals adhd, add, pdd-nos, concentratieproblemen, dyslexie... Het waren zo veel problemen bij elkaar, ik kwam er niet meer uit. De school vroeg of ik niet een studie wilde gaan volgen met de lerarenbeurs. Ik dacht: dat wil ik. Ik wilde me echt gaan professionaliseren om beter uit de voeten te kunnen met passend onderwijs, zodat je leerlingen hun eigen individuele talenten kunt helpen ontwikkelen. Mijn uitstroomprofiel van de masteropleiding was houding en gedrag van leerlingen en van leerkrachten. Ik kwam erachter dat als je iets grondig onderzoekt, je beter beslagen ten ijs komt. Je plakt met deze studie de theorie aan de praktijk vast.

Zo’n studie geeft je zo veel inzicht in eigen kunnen, over wie je bent als persoon en als leerkracht. Je doet het ook niet alleen voor jezelf, maar ook voor de school. Want wat je leert neem je mee naar je team, je kunt ook voor hen dingen inzichtelijk maken. Mijn afstudeerproject was woordenschatonderwijs. Op school vroegen wij ons af waarom kinderen bij ons hier zo laag op scoorden. Ik ben daar onderzoek naar gaan doen. Op de onderzoeksresultaten kreeg ik allemaal reacties van herkenning, zo van “Oh, zit dat zo?” en ”Dat merk ik in mijn klas ook.” Het resultaat is dat we dit deel van het onderwijs nu heel anders aanpakken. Een studie als deze zou ik trouwens iedereen aanraden. Nascholing is belangrijk, maar ik heb wel gemerkt dat je iets moet gaan doen dat dicht bij je staat, wat bij je past. Dat is eigenlijk ook een vorm van passend onderwijs.’

Adviesrecht via MR Leraren krĳgen via de medezeggenschapsraad (MR) van de school adviesrecht op het schoolondersteuningsprofiel. De samenwerkende scholen krĳgen een eigen MR waarin leraren vertegenwoordigd zĳn van alle MR’s van de scholen in het samenwerkingsverband (de ondersteuningsplanraad). Deze ondersteuningsplanraad krĳgt instemmingsrecht op het ondersteuningsplan van het samenwerkingsverband.

‘Leraren spelen als professionals een centrale rol’

p www.passendonderwĳs.nl

Martin Bootsma (46 jaar), leraar A. Bekemaschool, Duivendrecht en leraar van het jaar po

‘Omgaan met verschillen in de klas doe je eigenlĳk vooral door heel goed en afzonderlĳk te kĳken naar alle kinderen in een groep en je af te vragen: hoe kan ik ze individueel tot leren brengen? Dat is passend onderwĳs. Ik kĳk vooral hoe ik kinderen verder kan helpen, wat hun specifieke behoeftes zĳn. Bĳvoorbeeld door ze in een groepje van twee te laten werken, door sommigen veel sturing en uitleg te geven of door hen te laten leren door veel te luisteren en te kĳken. In mĳn klas zit bĳvoorbeeld een jongen met adhd die heel beweeglĳk is. Wĳ zorgen er voor dat hĳ veel kan lopen en dat ie opdrachten kan doen, waarbĳ hĳ kan bewegen. Bĳvoorbeeld balspellen, of juist opdrachten liggend op de grond of zittend op een draaistoel. Onze klassen zĳn zo ingericht dat voor alle kinderen met hun specifieke behoeften een aparte plek is, zodat ze geen last van elkaar hebben. Ik vind overigens dat kinderen heel goed in staat zĳn rekening met elkaar te houden en in te schatten hoe andere kinderen zĳn. Bĳ ons op school werkt passend onderwĳs goed omdat we heel zorgvuldig kĳken naar wat kinderen nodig hebben. Daarmee kun je veel problemen voor zĳn. Kinderen in het speciaal onderwĳs willen vaak veel bewegen. Tot nu toe kan dat op veel reguliere scholen niet. Maar als je die gelegenheid als school wel biedt, dan kunnen ze vaak prima in het regulier onderwĳs terecht. Voor passend onderwĳs heb je als school vooral een goede visie nodig op leren en onderwĳs. Je moet niet tevreden zĳn als het goed gaat; je wilt excellent worden. Wĳ maken verder een heleboel onderwĳsmateriaal zelf en kopen het als dat nodig is. We steken daar veel energie en tĳd in en dat krĳg je terug door de energie van kinderen en de resultaten die ze behalen. Mooi onderwĳs hoeft niet veel geld te kosten. Mooi onderwĳs gaat over goede ideeën.’

Professionalisering docent Vanaf 2012 ontvangen scholen budget en middelen voor de professionalisering van docenten. Een belangrĳk onderdeel daarbĳ is omgaan met verschillen in de klas. Leraren kunnen ook gebruik maken van een lerarenbeurs voor verdere professionalisering. Medio maart 2012 kunnen leraren zich hiervoor inschrĳven. Informatie is te vinden op www.OCWDUO.nl

www.passendonderwĳs.nl

Tekst: Heleen de Bruĳn | Beeld: Informatiepunt passend onderwĳs

‘Bied de kinderen veel ruimte voor beweging’

Bent u werkzaam in het onderwijs? Dan herkent u ze misschien wel: nieuwsgierige leerlingen die vaak laten zien dat ze al veel weten. Deze leerlingen zijn talentvol en vragen om mĂŠĂŠr. Met Acadin kunt u ze dat geven. Acadin is een leeromgeving die uw mogelijkheden om deze leerlingen te begeleiden verruimt. Acadin biedt u altijd en overal toegang tot rijke leeractiviteiten, waarmee u met uw leerlingen een afgestemd aanbod op maat kunt samenstellen. Bied talentvolle leerlingen wat ze nodig hebben. Meld u nu aan op Acadin.nl!

voor talenten in uw klas.

Acadin is een samenwerking van

PrimaOnderwijs_ad_.indd 9 Adv_Acadin_PrimaOuders_192x285_fc.indd 1

22-12-11 10:33 23-08-11 10:06

Beeld: IStockphoto

Dag Klassikaal! Differentiëren werkt voor

Passend onderwijs is prima uit te voeren door scholen die met niveaugroepen werken, meent Loes Zwart, adjunct-directeur van OBS De Rietendakschool in Utrecht. Het is volgens haar vooral een kwestie van een goede organisatie in de klas en een goede samenwerking tussen alle betrokkenen. Tekst: Mirjam Janssen

Passend onderwijs sluit volgens Loes Zwart aan bij de trend om les te geven in kleinere groepen van hetzelfde niveau. Zwart is adjunct-directeur van OBS De Rietendakschool in Utrecht en heeft ook ervaring als leerkracht in het basis- en voortgezet onderwijs. Ook werkte ze eerder als zorgcoördinator en directeur. ‘Sinds een jaar of tien zie je dat leerkrachten op steeds meer scholen differentiëren naar niveau. Als schoolleiding letten wij er sterk op dat onze docenten werken volgens het zogeheten directe instructiemodel. Daarbij verdeel je de groep in ten minste drie niveaus. Eerst geef je een korte inleiding waarna de snelle leerlingen zelfstandig aan de slag gaan. Vervolgens herhaal je de instructie voor de midden-

passend onderwijs 15

Als leerkracht moet je de vaardigheid hebben om niet alleen van het middenniveau uit te gaan

iedereen groep. Als die aan het werk is, schuiven de zwakkere leerlingen aan bĳ de instructietafel voor verdere uitleg. Binnen die derde groep is nog meer variatie mogelĳk. Je moet voor deze kinderen zoeken naar lesstof die net iets boven hun niveau ligt, zodat ze worden uitgedaagd. In dit systeem is het handig om met weektaken te werken; de kinderen kunnen dan altĳd zelf doorwerken en hoeven niet te wachten op instructie.’

Klassikaal kan niet meer Volgens Zwart zĳn op deze manier meer kinderen met leer- en gedragsproblemen binnen het reguliere onderwĳs op te vangen. ‘Klassikaal onderwĳs kan

eigenlĳk niet meer, het leidt tot meer uitval op de laagste en de hoogste niveaus. Als leerkracht moet je de vaardigheid hebben om niet alleen van het middenniveau uit te gaan. Je moet je leerlingen leren zelfstandig te werken. Dat vereist een goede organisatie, openheid en een positieve relatie met de kinderen. Leerkrachten die moeite hebben met differentiëren moeten zich op dit punt ontwikkelen en scholen.’ Zwart merkt regelmatig dat leerkrachten door de invoering van het passend onderwĳs vrezen dat hun hele klas vol probleemgevallen komt te zitten. Maar dat is volgens haar overdreven. ‘Het gaat waarschĳnlĳk maar om één of twee moeilĳke kinderen

Loes Zwa r

Nieuw!

PASSEND ONDERWIJS

Het verwende kind-syndroom

Voor meer informatie, zie www.gedrag.nu

WILLEM DE JONG WILLEM DE JONG

ANGST EN DEPRESSIE Over angsten, depressies en aanverwante problematiek bij kinderen en jongeren Over de auteur Willem de Jong is werkzaam voor REC 4.5 Noord-Holland als expertise- en productontwikkelaar. Hij werkt al meer dan 30 jaar in het speciaal onderwijs, gecombineerd met werkzaamheden in het veld van de kinderen jeugdpsychiatrie. Daarnaast heeft hij een eigen bedrijf: S & P. Hij geeft trainingen, voorlichting en workshops aan leerkrachten en ouders op het gebied van gedrag en psycho-educatie.

Als geen ander is Willem de Jong in staat om heel helder en duidelijk te beschrijven hoe Foto: Mark Broersen

ouders en leerkrachten hun handelen kunnen aanpassen aan de stoornis van een kind. Drs. Peter Mol, directeur REC 4.5

ANGST EN DEPRESSIE

Veel vaker dan gedacht wordt, kampen kinderen en jongeren met angsten en/of depressieve klachten. De uitingsvormen zijn divers en meestal slecht herkenbaar zoals: vermijdend of teruggetrokken gedrag, koppigheid, lichamelijke klachten of brutaal en agressief gedrag. De klachten lijken in verschillende opzichten op elkaar, vooral wat betreft de lage zelfwaardering en het negatieve zelfbeeld dat kinderen hebben. Vroegtijdige onderkenning en behandeling zorgen ervoor dat de klachten op latere leeftijd fors afnemen. In dit boek staan kijken handelwijzers voor ouders en leerkrachten betreffende angst, depressie en aanverwante problematiek, bedoeld om signalen bijtijds op te pikken en vervolgens juist en tijdig te kunnen handelen.

WILLEM DE JONG

ANGST EN DEPRESSIE Over angsten, depressies en aanverwante problematiek bij kinderen en jongeren

Een leidraad voor ouders en leerkrachten

NUR 770

PICA omslag Angst en depressie_def.indd 1

31-augustus-2010 31-augustus-2010 12:47

Het is van groot belang dat leerkrachten beseffen dat gedragsproblemen niet alleen te wijten zijn aan de leerling. Inzicht in de verschillende oorzaken van gedragsproblemen is dan ook onontbeerlijk; vaak kan met kennis en begrip het tij zelfs worden gekeerd. In dit boek staat Willem de Jong stil bij de verschillende domeinen (leerling, gezin, school en omgeving) en de daarbij behorende risicofactoren, waaronder erfelijkheid, temperament, hechting, voorbeeldgedrag, vernedering, schaamte, verwaarlozing, ziekte, rouw en mishandeling. Leidraad in dit boek is: met kennis van zaken proactief werken. Anders gezegd: op grond van gegevens – en niet op grond van aannames – werken aan het professionaliseren van het pedagogisch en didactisch handelen.

Over de auteur Willem de Jong werkte 30 jaar in het speciaal onderwijs als leraar en manager. Momenteel is hij werkzaam voor de afdeling Training & Ontwikkeling bij REC 4.5 Noord-Holland en hij is directeur van GEDRAG. NU. Willem de Jong schreef ook: Angst en depressie. Over angsten, depressies en aanverwante problematiek bij kinderen en jongeren.

NUR 770

GEDRAG IS MEER DAN JE ZIET!

Foto: Jelte Oosterhuis, Usquert

In het onderwijs worden leerkrachten steeds meer geconfronteerd met leerlingen die ‘uitdagend’ of ‘ongepast’ gedrag vertonen. Soms is het moeilijk vast te stellen of het gaat om een fase in de normale ontwikkeling van het kind, of dat er sprake is van risicovol en op den duur ontwrichtend gedrag.

WILLEM DE JONG

‘Als geen ander is Willem de Jong in staat om heel helder en duidelijk te beschrijven hoe ouders en leerkrachten hun handelen kunnen aanpassen aan de stoornis van een kind.’ Drs. Peter Mol, directeur REC 4.5

GEDRAG IS MEER DAN JE ZIET!

WILLEM DE JONG

GEDRAG IS MEER DAN JE ZIET! Wat iedere leerkracht moet weten over gedragsproblemen en -stoornissen

pica omslag gedrag is meer dan je ziet_DEF.indd 1

Willem de Jong schreef ook: Angst en depressie. Over angsten, depressies en aanverwante problematiek bij kinderen en jongeren Gedrag is meer dan je ziet! Wat iedere leerkracht moet weten over gedragsproblemen en -stoornissen

Waarom verwennen ouders? Welke negatieve gevolgen heeft problematische verwenning? Wat zijn de gevolgen in het onderwijs? Hoe keer je het tij?

nipulerende gedrag. Vaak raken ze in een sociaal isolement en is er sprake van schoolverzuim. de gevolgen blijven ook op volwassen leeftijd merkbaar.

Problematisch verwende kinderen krijgen te veel, te snel en te lang. Ze krijgen materiële zaken of doen ervaringen op die niet bij hun leeftijd, hun interesses en hun talenten passen. Bij problematische verwenning is er sprake van grenzeloosheid en toegeeflijkheid van de kant van de ouders, waardoor de gezonde ontwikkeling van het kind in gevaar komt. Wat niet iedereen zich realiseert, is dat problematische verwenning een vorm van verwaarlozing is. Kinderen die hieraan blootgesteld worden, vallen onder andere op door hun lage frustratietolerantie en hun koppige, soms oppositionele en ma-

dit maakt het een indringend probleem, dat wellicht voorkomen kan worden door aan de ene kant meer kennis van opvoedtaken, maar ook door als opvoeder te vertrouwen op gezond verstand. Je kunt een kind tenslotte maar één keer opvoeden.

in dit boek beschrijft de Jong de redenen voor en de vormen van problematische verwenning. daarnaast biedt hij handelingswijzers voor ouders en professionals, die als doel hebben kinderen en jongeren te beschermen tegen de verwaarlozende effecten van verwenning.

Het verwende kind syndroom

Willem de Jong werkte 30 jaar in het speciaal onderwijs als leraar en manager. momenteel is hij werkzaam voor de afdeling Training & ontwikkeling bij ReC 4.5 noord-Holland en hij is directeur van gedRAg.nU

Willem de Jong

Waarom verwennen ouders? Welke Willem de Jong negatieve gevolgen heeft problemaHet verwende tische verwenning? Wat zijn de gekind syndroom volgen in het onderwijs? Hoe keer je Jongens en meisjes verwaarloosd door verwenning het tij? Willem de Jong neemt deze problematiek kritisch onder de loep en laat ook de moderne opvoedtaken van ouders en leerkrachten niet onbesproken. ‘Ik ben blij met dit boek, waarin het onderwerp problematische verwenning heel helder wordt neergezet en uitgelegd.’

Willem de Jong

Het verwende kind syndroom Jongens en meisjes verwaarloosd door verwenning

‘Het ouderschap stelt ouders soms voor complexe opdrachten. opdrachten waarmee ze, zeker bij het eerste kind, geen ervaring hebben. Veel onzekerheden en risico’s in het leven worden afgedekt met een ziektekosten-, brand-, ongevallen- of rechtsbijstandverzekering en het consulteren van de buienradar. op reis worden ongemakken gedekt met een pech-onderweg verzekering of een reis- en annuleringsverzekering. Waarom verzekeren ouders zich niet tegen de onzekerheden van de opvoeding, door zich meer te verdiepen in de ontwikkelingstaken van hun kind en hun eigen opvoedingstaken? Je kunt een kind maar één keer opvoeden.’

Onze werkwijze is uw vraag te verbinden met onze expertise op het gebied van gedrag, leren, begeleiden

‘Ik ben blij met dit boek, waarin het onderwerp problematische verwenning heel helder wordt neergezet en uitgelegd.’ Drs. Tischa Neve, kinderpsycholoog

NUR 770

‘eruit halen wat erin zit! maar wat als er niet zoveel in zit? en wat als er niet uit komt wat erin zou moeten zitten? Als succes maakbaar is, hoe wordt er dan tegen mislukkingen aangekeken? Hoe gaan ouders om met hun eigen “falen” en dat van hun kind? Problematisch verwennende ouders blijven in de al dan niet reële potentie van hun kind geloven en zullen anderen (leeftijdsgenoten, medeleerlingen, de leerkrachten of het onderwijssysteem) de schuld geven wanneer er sprake is van tegenvallende resultaten of falen.’

en schoolontwikkeling.

Uit: Het verwende kind-syndroom

11-juli-2011 11-juli-2011 10:04

Drs. Tischa Neve, kinderpsycholoog omslag Het verwende kind syndroom_DEF.indd 1

We gaan hierbij uit van zowel de kwaliteit van de leraar als die van de

pica

22-november-2011 22-november-2011 11:10

leerling. Samen zoeken wij de vorm die

ISBN 9789077671689 • 160 pagina’s • € 17,50

het beste past.

Positive Behavior Support in de school Nieuw! Dit boek is bedoeld als blauwdruk voor de invoering van een succesvol, efficiënt systeem voor individuele gedragsondersteuning in een school. Het doel is het vergroten van de kennis over het identificeren van serieuze gedragsproblemen en het implementeren van effectieve oplossingen daarvoor. ISBN 9789077671641 176 pagina’s • € 34,95

Deanne A. Crone & Robert H. Horner

Wij nodigen u van harte uit ons uw vragen voor te leggen. Dat kan onder andere op het gebied van: • special educational needs (master

Ontwikkeling en implementatie van

Positive Behavior Support in de school Strategieën voor effectieve oplossingen bij gedragsproblemen

opleiding) • onderwijs en schoolontwikkeling • klassenmanagement • sociale emotionele ontwikkeling • taal, lezen, rekenen

pica

• gedrag, omgaan met verschillen • coaching

Hulpwaaier Autisme in de klas

• excellente leerlingen • opbrengstgericht werken • ouder als educatief partner

Nieuw!

Neemt u contact met ons op via het kantoor bij in de buurt. Deze Hulpwaaier is een handig middel voor leerkrachten met leerlingen die een autisme spectrumstoornis hebben. Op een overzichtelijke manier, gerangschikt op kleur, staan tips en strategieën in de verschillende secties, waaronder leeromgeving, wijzigingen in dagelijkse routine, communicatie en gedrag. De waaier is geschikt voor zowel PO als VO.

Kijk voor de contactgegevens op www.seminarium.hu.nl

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

In kleur • 20 x 8 cm • € 14,95

Bestellen? www.uitgeverijpica.nl Volg ons nu ook op Twitter! @Uitgeverij_Pica

adv EDG 14-12-2011 86x265.indd 1 PrimaOnderwijs_ad_.indd 10

14-december-2011 14-december-2011 12:25 19-12-11 10:25

passend onderwijs 17

per school. Het blĳft mogelĳk zeer problematische kinderen naar het speciaal onderwĳs te verwĳzen. Als het echt niet gaat met een kind op je school, kun je contact zoeken met het zorgplatform. Daar worden alle gegevens en handelingsplannen bekeken en dan wordt nogmaals de afweging gemaakt of een kind toch beter af is in het speciaal basisonderwĳs of speciaal onderwĳs. Mĳn ervaring is dat doorverwĳzing, met een goede argumentatie, nog steeds kan. En dat zal in de toekomst ook nog steeds mogelĳk zĳn.’

Kind de dupe

een kind kan wĳden dat alle aandacht nodig heeft.’ Verder ziet Zwart een taak weggelegd voor de schoolbesturen. ‘Soms gedĳt een kind niet op een bepaalde school en zou het eigenlĳk naar een andere school moeten, omdat de mogelĳkheden daar kansrĳker zĳn voor deze leerlingen. Dat overplaatsen is een heel gedoe, omdat het dikwĳls gaat om kinderen die niet zo goed kunnen leren en daarmee de score van een school naar beneden halen. Scholen wĳzen hen daarom vaak af. De schoolbesturen zouden zich ervoor moeten inzetten dat de uitwisseling tussen scholen beter wordt. De Onderwĳsinspectie zou hier ook rekening mee moeten houden. Het is goed dat ze focussen op resultaat, maar ze moeten de belangen van individuele kinderen niet uit het oog verliezen.’

Leerkrachten vrezen dat hun hele klas vol probleemgevallen komt te zitten

De opvang van een kind met een rugzakje is ook een kwestie van als team goed samenwerken. ‘Stel dat een leerkracht ziet dat een kind niet goed functioneert dan kan hĳ dat melden bĳ de interne begeleider. Samen maken ze een plan om het kind te helpen zich te ontwikkelen. Als dat niet werkt, is het mogelĳk externe adviseurs in te schakelen of het kind te laten testen door de schoolbegeleidingsdienst. Bĳ iedere stap moet je in ieder geval ook de ouders betrekken. Je moet zorgen dat je met hen op één lĳn zit, anders is het kind de dupe. Op onze school nemen we als het nodig is meteen contact met hen op.’ Het aantrekkelĳke van lesgeven op verschillende niveaus is volgens Zwart dat ook de hoogbegaafden aan hun trekken kunnen komen. ‘Voor hen kun je op deze manier makkelĳker extra aanbod ontwikkelen. Je kunt af en toe aparte activiteiten voor hen organiseren waarna ze bĳvoorbeeld een presentatie van die activiteit houden voor hun eigen groep. Zo leg je de verbinding met andere leerlingen en raken ze niet geïsoleerd als ‘slimme groep’, want aparte klassen voor deze groep lĳkt me minder wenselĳk. Gelukkig zien steeds meer scholen in dat het belangrĳk is ook voor hoogbegaafden een eigen programma te ontwikkelen, omdat zĳ anders doodongelukkig worden.’

Uitwisseling moet beter De directie kan leerkrachten goed ondersteunen bĳ het passend onderwĳs. En niet alleen moreel, maar ook praktisch. ‘Kinderen die extra aandacht behoeven in de klas worden soms door de leerkracht naar ons gestuurd. Wĳ praten dan met hen. We gaan ook wel eens zelf voor de klas staan, zodat de leerkracht zich even aan

Kinderen zijn onderwijsdeskundigen

De grootste onderwĳsdeskundigen zĳn volgens Zwart uiteindelĳk de kinderen zelf. ‘Ga met ieder kind in gesprek. Vraag hoe het wil leren en hoe het zĳn eigen ontwikkeling ziet. Als je goed luistert hoor je dan van een kind hoe het leert; ieder kind wil leren en succeservaringen opdoen. Deze diagnostische gesprekken vragen een tĳdsinvestering van de leerkracht, maar leveren veel op. Zo wordt werken met kinderen succesvol.’

N A A R

D E

B E S T S E L L E R

VA N

VA VA E N E J KO O I R E V S NIL K E E B B O HANNA

E T S T ACH

CH T DER GU

JOH

V R I E N S

ST R E T A ANN

EEGE

S R E P E O R -G M VA N E E N F I LI S B O T S

DENN

DOE N E S R

T E I N N ILE EPE

O STEGR T H C NL/A WIJS.

MEE

TIE!

E AC MET D

NDER

AO R PRIM

GA NA

J A C Q U E S

IOSCO B E D I IN R A U R B 15 FE WWW

PrimaOnderwijs_ad_.indd 7 AGHN_ADV_PRIMA_ONDERWIJS.indd 1

.ACH

OEP TEGR

ERSD

UN E STE MET D

EFILM

GI E BEL VA N D

SCHE

H E LT TA X S

.NL

OR ER VO

LM DE FI

19-12-11 10:20 16-12-11 09:57

media 19 BOEKEN • APPS • WWW

Boeken ‘Wij zijn een groep’

‘Het lerende brein’

Versterk het groepsgevoel met verrassende opdrachten en spel Mirjam Zwaan en Nathalie van Kordelaar Een training voor de basisschool om het groepsgevoel positief te stimuleren. Met gevarieerde opdrachten, spel en creativiteit leren kinderen met de training elkaars goede eigenschappen en vaardigheden kennen. Een klas waarin gepest wordt, één die na een vakantie samengevoegd is, of een klas die uit subgroepjes bestaat en kinderen buitensluit wordt hierdoor gestimuleerd om elkaar te helpen en om elkaar positieve feedback te geven. De training is kort en intensief en kan op ieder moment van het jaar ingezet worden door de eigen leerkracht of intern begeleider. Swpbook • € 19,90 • ISBN: 978 90 8850 233 0

Torkel Klingberg

VET! Kinderen over obesitas: hoe kom je eraan en kom je er vanaf? Inger Boxsem & Wout Jan Balhuizen Het aantal kinderen met overgewicht is in twintig jaar verdubbeld. Eén op de acht kinderen is te dik. Wie gaan er schuil achter deze statistieken? Wie zĳn die kinderen? En hoe kan het dat ze zo dik zĳn geworden? Wat vinden zĳ van hun uiterlĳk en hoe reageert de buitenwereld op hen? Kunnen ze afvallen en wie moet ze daarbĳ helpen? ‘Vet!’ is een persoonlĳk document dat wil bĳdragen aan de discussie over een probleem dat een steeds grotere omvang aanneemt, een probleem dat alleen wordt opgelost als iedereen in de directe omgeving van kinderen zich daarvan bewust is. Maar ‘Vet!’ is vooral het openhartige en soms hartverscheurende relaas over de achtergronden en problemen van normale kinderen in een te dik lichaam. Kosmos Uitgevers € 21,95 • ISBN 978 90 2155 027 5

Het onderzoek naar ons brein bevindt zich in een stroomversnelling. Het aantal publicaties op dit terrein is nauwelĳks bĳ te benen, niet voor een ingevoerd onderzoeker, laat staan voor een breder lezerspubliek. Het lerende brein is een boek dat beschrĳft hoe we onze kinderen en tieners de beste omstandigheden kunnen bieden om te leren en zich te ontwikkelen. Op aansprekende wĳze en met vele verhelderende voorbeelden gaat Klingberg in op vragen als: Hoe maken we de stap van kennis over zenuwcellen naar het onderwĳs in het klas-lokaal? Welke oorzaken zĳn er voor problemen als dyslexie, dyscalculie en een gebrek aan concentratievermogen aan te wĳzen? Waarom is de rĳpheid van de hersenen van betekenis voor het gedrag van een tiener? Pearson • € 24,50 • 978 90 2652 239 0

‘Het verwende kind-syndroom’ Willem de Jong In ‘Het verwende kind syndroom’ probeert Willem de Jong niet om een nieuw etiket te introduceren dat we op bepaalde kinderen kunnen plakken. Het genoemde syndroom is overigens niet eens een officiële diagnose. Eén van de redenen voor dit boek is een groeiende groep kinderen die probleemgedrag vertoont, waarbĳ dit gedrag niet voortvloeit uit een stoornis maar uit een verkeerde opvoedstĳl. Met dit boek hoopt De Jong een discussie op gang te brengen over het opvoedgedrag van ouders. Drs. Tischa Neve, kinderpsycholoog reageerde als volgt: ‘Ik ben blĳ met dit boek, waarin het onderwerp problematische verwenning heel helder wordt neergezet en uitgelegd.’ Pica • € 17,50 • ISBN 978 90 7767 168 9

BESTEL HET ALBUM MET PRAKTISCHE TIPS OVER VEILIG INTERNETTEN. GA NAAR WWW.PRIMAONDERWIJS.NL/SUSKEENWISKE EN BESTEL HET VERNIEUWDE ALBUM ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

● Inclusief digitale lesbrieven ● Dit unieke album is niet in de winkel te koop

€ 1,50 per strip

(exclusief adm in en verzendkostistratie en) Stand

aard

Uitge

verij

media 21

www

apps

www.onderwijserfgoed.nl Wanneer ging de bewaarschool over in het kleuteronderwĳs en waarom? Wat regelde de Mammoetwet precies? Hoe zat het ook alweer met de tweefasenstructuur in het wetenschappelĳk onderwĳs? Wat doet het volwassenenonderwĳs in de ROC’s? De Onderwĳsraad, Inspectie van het onderwĳs en het Nationaal Onderwĳsmuseum hebben de handen ineengeslagen om via deze nieuwe website drie eeuwen onderwĳsgeschiedenis digitaal te ontsluiten.

www.cabaretinonderwijs.nl Op initiatief van Cabaret in Onderwĳs is onderwĳsland een nieuwe cartoon rĳker. De strip met de avonturen van meneer Krĳtje richt zich specifiek op leraren in het basisonderwĳs en is gratis ter beschikking gesteld aan redacties van schoolbesturen binnen het primair onderwĳs. Daarnaast zal de strip verschĳnen op de site www.cabaretinonderwĳs.nl. ‘We staan bekend als een organisatie die de dagvoorzitter of cabaretact verzorgt tĳdens studiedagen of congressen in het primair onderwĳs’, aldus Martĳn Funke, manager bĳ Cabaret in Onderwĳs, ‘maar ook een strip sluit prima aan bĳ onze doelstelling om humor en onderwĳs met elkaar te verbinden. Met de cartoon Meneer Krĳtje hopen we weer een vleugje humor aan het onderwĳsveld te hebben toegevoegd.’

Muiswerk Woordenboek is een woordenboekapp met ruim 40.000 veelgebruikte woorden uit de Nederlandse taal. Van de meer dan 12.000 basiswoorden worden de verschillende betekenissen gegeven en per betekenis worden voorbeelden van het gebruik, synoniemen en tegenstellingen aangegeven. Meer dan 1.000 woorden zĳn voorzien van een plaatje om de betekenis te ondersteunen. Uniek aan dit woordenboek is dat het ieder basiswoord uitgebreid en leesbaar omschrĳft: woordsoort, uitspraak, alle betekenissen, voorbeelden, uitdrukkingen, vervoegingen en verbuigingen. Gratis te downloaden op itunes.apple.com/nl/app en market.android.com

Pairshare is een app die ontwikkeld is om muziek te delen. Gebruikers maken simpelweg een ‘sharelist’ aan en gebruiken de bluetooth autoscan om de content te kunnen delen. Maar in plaats van muziek is deze app ook heel goed bruikbaar om (lessen in de vorm van) podcasts te delen. Een geweldige toepassing voor op school. Voor € 0,76 te downloaden op itunes.apple.com/au/app Flipboard is een app die zorgt voor een directe doorzetting van twitterberichten naar je iPad. Flipboard presenteert dit vervolgens in een mooi opgemaakte setting. Een handige manier om online teksten te realiseren voor specifieke lessen of literatuurlĳsten. Gratis te downloaden op itunes.apple.com/au/app

Samen met uw leerlingen weg uit de dagelijkse drukte en nieuwe energie opdoen. Denk eens aan een schoolreisje naar een van de ruim 65 bungalowparken van Landal GreenParks. De parken zijn allemaal gelegen in een prachtige omgeving waar vele activiteiten mogelijk zijn, zowel op het park als in de directe omgeving.

Met de klas een bijzondere tijd beleven

Genoeg te doen Op en rondom de parken is van alles te doen. Zoals zwemmen, klimmen en klauteren en speuren door het bos. Maar ook fietsen, wandelen, mountainbiken en abseilen. De mogelijkheden zijn eindeloos.

Interesse? Bezoek voor meer informatie, het aanvragen van een offerte en inspiratie www.landal.nl/schoolreis

11-00816_PrimaOnderwijs.indd 1

15-12-11 15:34

TIJD OM TE REMIXEN! Naar schatting liggen er in Nederlandse huishoudens alleen al 25 MILJOEN MOBIELTJES ONGEBRUIKT in laatjes en kasten. Of erger nog: ze verdwijnen in de afvalbak. Dit geldt voor heel veel klein ICT-afval. WAARDEVOLLE GRONDSTOFFEN die nu niet kunnen worden hergebruikt. Vooral de huidige generatie JONGEREN, die opgroeit in de digitale wereld, is zich niet bewust van het belang van RECYCLING. Terwijl dit goed is voor het milieu én voor onszelf. Draag samen met Stichting ICT~Milieu bij aan de bewustwording van scholieren. MELD JOUW SCHOOL VOOR 16 JANUARI 2012 AAN voor RemixiT. Zamel vervolgens met je middelbare school zoveel mogelijk klein ICT-afval in tussen 23 januari en 17 februari 2012, en maak kans op waanzinnige prijzen. Powered by

Meld jouw middelbare school aan via www.remixit.nl Powered by

Lees in de rubriek ‘verdieping’ in dit magazine over het recyclen van ICT-afval. Powered by

PrimaOnderwijs_ad_.indd 4

onderdeel van Onderdeel van

onderdeel van

22-12-11 09:44

passend onderwijs 23

Zin en onzin

over (hoog)begaafdheid

In elke klas zitten gemiddeld 1 tot 4 (hoog)begaafde leerlingen. Dat ze niet allemaal een spencertje en dikke brillenglazen dragen, dat weten we natuurlijk wel. Maar wat weten we eigenlijk nog meer? En kunnen we fabels en feiten van elkaar onderscheiden? Tekst: Elly van der Heide

Hoogbegaafd? Maar hij weet het antwoord op de simpelste vragen niet! Hoogbegaafde kinderen vertellen dikwĳls niet wat hun zorgen zĳn en kunnen ongezien de lat voor zichzelf erg hoog leggen. Ze zeggen liever niets, als ze niet heel zeker het goede antwoord weten. Praat bĳ vreemde uitkomsten of vreemde stiltes bĳ tamelĳk gewone vragen dus even goed door met het kind, om te ontdekken waar de miscommunicatie zit. Wat gebeurt er als je water op je kleren morst? Nou, simpel: dan wordt de stof nat natuurlĳk. Dus waarom zei het achtjarige hoogbegaafde jongetje dat niet gewoon? Omdat, zo vertelde hĳ later, hĳ helemaal niet wist wat die moleculen dan doen.

‘Pushy parents’ zijn ouders die komen klagen dat hun kind niet genoeg wordt uitgedaagd, terwijl het kind ‘t op alle vlakken prima doet. Natuurlĳk bestaan ze, die ‘pushy parents’, maar er zĳn vooral ook veel kinderen met goede cĳfers die toch onderpresteren. Hoogbegaafde kinderen zĳn soms bang om fouten te maken. Ze kĳken goed naar wat er van de gemiddelde leerling wordt verwacht en doen precies dat. Of ze kiezen steeds dezelfde werkjes uit waarvan ze weten dat ze die al kunnen. Ze maken dan inderdaad geen fouten en halen goede cĳfers, maar ondertussen leren ze niets nieuws. Door je in te spannen en door fouten te maken, leer je. Hoogbegaafde kinderen leren niet om te leren en raken zo het contact met hun eigen leergierigheid

een beetje kwijt. Op de langere termijn is dat funest voor hun leerweg. Interessant weetje: hoogbegaafde leerlingen beheersen veel van de leerstof al voordat die in de klas wordt aangeboden. Onderzoekers in Amerika spreken van 25 tot 55 procent van de leerstof, maar er zijn ook schattingen van 40 tot 70 procent. Toets het kind eens vóórdat de nieuwe leerstof behandeld wordt en geef alleen instructie op de punten die hij of zij nog niet beheerst.

In tegenstelling tot zorgleerlingen, komen hoogbegaafden altijd op hun pootjes terecht. Iedere leerling heeft recht op aangepast onderwijs, en iedere leerling voor wie het reguliere aanbod niet past, is een zorgleerling. Ook de hoogbegaafde heeft steun en begeleiding nodig. Wie hoogbegaafd is (2,5 tot 3 procent van de bevolking), is vaak de uitzondering in een groep. Op de schoolleeftijd, wanneer ieder kind graag bij de groep wil horen, kan dat moeilijk en verwarrend zijn. Laat deze kinderen met hun zorgen en onzekerheden dus niet alleen staan. Topsporters en topmusici worden op jonge leeftijd intensief gecoacht en iedereen begrijpt de spanningen waarmee deze kinderen moeten worstelen. Maar ook bij cognitieve topprestaties heb je alle onzekerheden die horen bij ‘je kop boven het maaiveld uitsteken’. Overigens blinken hoogbegaafden lang niet altijd uit op school en de uitblinkers zijn ook lang niet altijd hoogbegaafd.

Waarom is het soms zo lastig om een hoogbegaafde leerling te motiveren? ‘Hoogbegaafd’ is niet hetzelfde als ‘hoog-intelligent’. Een hoog IQ is één ding, maar voor hoogbegaafdheid (dat betekent: in staat zijn tot bijzondere prestaties) zijn meer factoren van belang. Of je creatief kunt denken, bijvoorbeeld. En of je de grote motivatie hebt om je bijzondere talenten te ontwikkelen. Creativiteit en motivatie hangen erg samen met de omgeving van het kind. Dáár kun je als volwassene en als school een heel belangrijke invloed hebben. Want ook creatief denken, en gemotiveerd blijven als het tegenzit, dat zijn dingen die niet komen aanwaaien. Daar moet je voor leren. De ene keer heeft het kind niets geleerd, maar haalt toch een goed cijfer. Of het schrijft een opstel op de laatste avond snel snel, en dat wordt vol lof

Er zijn veel kinderen met goede cijfers die toch onderpresteren

passend onderwijs 25

voorgelezen in de klas. De andere keer heeft het kind zĳn/haar hart gelegd in een opdracht en wordt er nauwelĳks naar gekeken. Als het kind op school niet leert dat er een verband is tussen de inspanning die het doet en het resultaat dat het behaalt, dan is dat slecht voor de motivatie. Het geeft ook weinig zelf-inzicht en ondermĳnt het zelfvertrouwen.

Versnellen of niet? Op de website van het CBO (www.ru.nl/fsw/cbo) staat onder meer de Versnellings Wenselĳkheidslĳst. Ouders en docenten kunnen gezamenlĳk een aantal vragen beantwoorden om te beslissen of versnellen een goede optie is.

En moeten we die leerling nou een klas over laten slaan of…? Iedereen heeft twĳfels over het versnellen van een leerling. Heel begrĳpelĳk ook: je grĳpt op zo’n moment in in het leven van de leerling en niet alle consequenties van die ingreep zĳn te overzien. Wanneer een kind cognitief echt veel verder is dan zĳn/haar kalenderleeftĳd aangeeft, is elke situatie moeilĳk: wel én niet versnellen. Je maakt dus een afweging tussen twee kwaden en daarvoor zĳn goede afspraken nodig tussen school, ouders en het kind zelf. Overigens: NIET versnellen is in zo’n geval óók een ingreep, alleen is dat minder duidelĳk en lĳkt het daardoor de gemakkelĳkere weg.

Dit artikel is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met dr. Els Schrover. Zĳ is verbonden aan het Centrum voor Begaafdheidsonderzoek van de Radboud Universiteit Nĳmegen (Faculteit Sociale Wetenschappen). www.ru.nl/fsw/cbo.

Surftips

Bezoek het Landelĳk Informatiepunt (Hoog) begaafdheid op www.infohoogbegaafd.nl voor meer informatie meer over zaken als compacten en verrĳken, plusklassen of begaafdheidsprofielscholen. Er is een ingang voor po (bĳ SLO) en vo (bĳ CPS). Ga naar www.rĳksoverheid.nl/hoogbegaafd voor informatie over het excellentieprogramma po.

Dubaboard Het veilige, interactieve en educatieve communicatieplatform voor basisscholen, ouders en leerlingen.

Dubaboard is ontstaan vanuit de gedachte dat communicatie tussen een basisschool, ouders en leerlingen beter kan. Als er vanuit een basisschool en vanuit de ouders tot beider tevredenheid wordt samengewerkt in het belang van de leerling, heeft dat voor die leerling alleen maar positieve gevolgen. Ze voelen zich beter, presteren daardoor ook constanter en worden nog beter voorbereid op hun volgende stap richting de middelbare school. Ze raken bekend met vormen van communicatie, die steeds meer en vaker van invloed zĳn op hun leven. Ook optimaliseert Dubaboard de educatie door het beschikbaar stellen van educatieve content en andere leermiddelen. ‘Een belangrĳk voordeel van Dubaboard is dat het oudercommunicatie en -participatie bevordert’, stelt Bart van Veen, directeur van Dubaboard. ‘Iets waar minister Van Bĳsterveldt van OC&W recentelĳk mee naar buiten trad: meer betrokkenheid van ouders bĳ de schoolactiviteiten van hun kinderen’. Dubaboard voorziet in deze behoefte op een eigentĳdse manier: het kan daardoor een bĳdrage leveren om communicatie tussen een basisschool en ouders verder te optimaliseren.

Geïntegreerde modules Dubaboard bestaat uit modules, die volledig geïntegreerd zĳn maar die afzonderlĳk van elkaar door een school ‘uit’ of ‘aan’ gezet kunnen worden: • Communicatie Tussen schoolleiding, leraren, ouders, kinderen over alles wat met school te maken heeft: uitnodigingen voor 10-minutengesprekken, memo’s, schoolreisjes etc. • Planning Bĳvoorbeeld lesprogramma’s, pleinwacht, oudergesprekken etc. Sociale media. Chatten met vriendjes op school, foto’s en films uploaden, vriendjes uitnodigen voor ‘communities’ binnen de

Bart van Veen, algemeen directeur Dubaboard: ‘Dubaboard draagt bĳ aan een betere ouderbetrokkenheid en -participatie en laat scholen en ouders samen werken aan zelfstandige kinderen.’

prima extra 27

Ouders bepalen dus zelf of hun kind met het Duba Tablet het internet op kan of niet. En dat is wel zo veilig school, in een geheel beveiligde omgeving: alleen toegankelĳk voor schoolleiding, leraren, ouders en kinderen van de betreffende basisschool! • Educatieve content Ouders kunnen met hun kind(eren) extra oefeningen doen met de content die ook op school wordt gebruikt of in ieder geval daarop aansluit. • Maatschappelĳke modules en Goede doelen Organisaties die zich met thema’s bezighouden die maatschappelĳke onderwerpen raken, worden in de gelegenheid gesteld om zich op Dubaboard, middels lesmateriaal en andere middelen, te profileren. Zo worden onderwerpen als ‘pesten’, ‘kinderen met autisme, Asperger, dyslexie, ADHD’, ‘hongersnood in de derde wereld’, ‘kindsoldaten’ etc. in de klas bespreekbaar gemaakt.

Signaleerfunctie ‘Dubaboard kent nog een andere zinvolle functionaliteit’, zegt Van Veen. ‘We hebben namelĳk V.I.S.® ontwikkeld, wat staat voor Voortgangs Informatie Systeem. Dit geeft aan of een leerling wel of geen problemen ondervindt met de aangeboden lesstof, of de leerling op sociaal-emotioneel gebied, bĳvoorbeeld in de omgang met klasgenootjes, problemen ondervindt, of een combinatie van beiden.’ Zĳn er bĳ schoolleiding of leraar aanwĳzingen dat het op een bepaald vlak minder goed gaat met een leerling, dan kunnen zĳ dat op Dubaboard aangeven. Van Veen gaat verder: ‘Uiteraard betekent dit niet, dat andere vormen van contact zoeken, zoals het sturen van een e-mail, bellen met school of ouders, hiermee tot het verleden behoort. V.I.S. heeft alleen een signaleerfunctie om het welzĳn van de leerling zo goed mogelĳk in de gaten te houden.’

Duba Tablet Als webapplicatie ‘draait’ Dubaboard op internet, het is dus via een pc of laptop bereikbaar. De Duba Tablet maakt het mogelĳk om ook geheel onafhankelĳk van de locatie op Dubaboard te komen. Van Veen: ‘De Duba Tablet kan het beste gezien worden als een draadloos verlengstuk van de desk- of laptop computer waarop Dubaboard geïnstalleerd is. Met het Dubaboard icoontje op de Tablet hebben kinderen direct toegang tot Dubaboard. Ze kunnen op het Duba Tablet alles doen, wat ze anders via een computer doen. Het biedt kinderen en hun ouders dus nog meer flexibiliteit.’ Pas na het invoeren van een pincode die door de ouders verstrekt wordt, kunnen kinderen via een ander icoontje het internet op. ‘Ouders bepalen dus zelf of hun kind met het Duba Tablet het internet op kan of niet. En dat is wel zo veilig’, aldus Van Veen.

Kick-off Dubaboard wordt op 2 februari 2012, op de locatie van HCO in Den Haag, officieel gelanceerd. Indien u zich hiervoor wilt aanmelden, kunt u dat doen via www.dubaboard.nl/aanmelden

De Nederlandse overheid wil de kwaliteit van het onderwijs versterken en kwam daarom in het voorjaar van 2011 met een drietal ‘actieplannen’. Wat houden die actieplannen nu eigenlijk precies in en wat betekenen ze voor de dagelijkse praktijk van professionals in het onderwijs? Tekst: Anita Drost Beeld: Gerrit de Heus

Leraar

2020

Gij zult beter p

Het gaat om de actieplannen ‘Basis voor presteren’ voor het primair onderwijs, ‘Beter presteren’ voor het voortgezet onderwijs en ‘Leraar 2020 – een krachtig beroep!’ voor het lerarenbeleid in alle onderwijssectoren. Deze beleidsnotities zijn afkomstig van de minister en staatsecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. In de plannen staat beschreven wat het huidige kabinet Rutte in de komende periode precies wil bereiken, namelijk dat de kwaliteit van het Nederlandse onderwijs stijgt en daarmee de prestaties van leerlingen over de hele linie verbeteren. Daarbij legt de overheid bijzondere nadruk op de prestaties van excellente leerlingen. In de actieplannen is uitgewerkt welke maatregelen de overheid neemt om de kwaliteit van onderwijs te versterken. Speerpunten hierbij zijn dat scholen kunnen beschikken over goed geschoolde en professionele leraren en worden geleid door opbrengstgerichte school-

leiders en besturen; dat scholen opbrengstgericht werken en een ambitieus leerklimaat creëren; en dat scholen en docenten resultaten inzichtelijk maken en worden aangesproken op hun prestaties.

Leraar 2020 – een krachtig beroep! Het actieplan Leraar 2020 beschrijft hoe de professionele kwaliteit van de leraren en schoolleiders verbeterd kan worden. Zij zijn immers cruciaal voor de kwaliteit van het onderwijs en onmisbaar voor de versterking ervan. Het plan bevat zowel de concrete doelen die het huidige kabinet zich stelt voor de eerstkomende jaren als het beeld voor de lange termijn tot 2020. Het kabinet streeft naar de volgende beelden: • Werken in het onderwijs is zeer gewild. • Het opleidingsniveau is substantieel verhoogd, bij voorkeur tot masterniveau.

sta ervoor 29

r presteren • Werknemers registreren zich als bekwame leraar •

en ondernemen activiteiten om die registratie te behouden. Scholen maken structureel gebruik van ‘peer review’, waarbĳ professionals van verschillende scholen bĳ elkaar kĳken en elkaar aanspreken op kwaliteit en de verbetering daarvan.

Drie actielijnen Om deze streefbeelden te realiseren beschrĳft het actieplan grotendeels al in gang gezette of al bekende maatregelen, waarvan de doelstellingen zĳn samen te vatten in drie zogenaamde actielĳnen. De eerste actielĳn ‘De kwaliteit van de leraar en schoolleider wordt duurzaam geborgd’ bevat onder meer verdere professionalisering van leraren en schoolleiders. Zĳ moeten bĳvoorbeeld in 2016 hun eventuele tekorten op diverse terreinen hebben weggewerkt. Er zĳn daarvoor extra middelen beschik-

Eén van de speerpunten is dat docenten worden aangesproken op hun prestaties

baar. Ook wordt eind 2011/begin 2012 voor leraren een beroepsregister geopend. In 2018 moeten alle leraren daarin opgenomen zĳn. In de tweede actielĳn, ‘Naar professionele scholen, met ruimte voor goed onderwĳspersoneel’, staat het HRM-beleid (personeelsbeleid) op schoolniveau centraal. Andere maatregelen betreffen voortzetting van de functiemix, invoering van prestatiebeloning, starten met ‘peer review’ en invoering van een wetsvoorstel voor versterking van de positie van de leraar. In de derde actielĳn ‘Er komen voldoende en goed opgeleide leraren’ gaat het met name

Gamen-derwijs van basisschool naar VO! Gratis educatieve game Go VMBO! helpt leerlingen en ouders bij opleidingsen schoolkeuze.

Hoe is Het voortgezet onderwijs opgebouwd? wat is vMbo en voor wie? Hulp bij opleidingsen scHoolkeuze

Ieder jaar maken duizenden leerlingen van groep 8 de belangrijke stap naar het Voortgezet Onderwijs. Leerkrachten van groep 8, ouders van deze leerlingen en het Voortgezet Onderwijs hebben samen de belangrijke taak om deze jongens en meisjes goed te begeleiden bij hun opleidingsen schoolkeuze. De educatieve game Go VMBO! helpt u daarbij. Leerlingen leren gaandeweg de game het Voortgezet Onderwijs kennen. Ze ontdekken hun eigen talenten en combineren deze met hun interesses om uiteindelijk uit te vinden op welke opleiding en school zij het beste tot hun recht komen.

Speel de game gratis met uw klas op www.govmbo.nl De game is ontwikkeld in opdracht van de Stichting Platforms VMBO.

PrimaOnderwijs_ad_.indd 7

22-12-11 09:46

sta ervoor 31

Er wordt een beroepsregister geopend en in 2018 moeten alle leraren daarin opgenomen zijn over verdere kwaliteitsverbetering van de lerarenopleidingen, waaronder de invoering van kennisbases en landelijke toetsen.

Professionaliseren doe je zelf Wordt het beroep van leraar door de maatregelen van de overheid zwaarder? ‘Er worden in ieder geval hogere inhoudelijke eisen gesteld’, zegt Freddy Weima, directeur van het SBO. ‘Maar leraarschap is dan ook een heel belangrijk beroep dat een stevige opleiding vereist en waaraan dus best eisen gesteld mogen worden. Dat vinden de leraren zelf ook: zo is er onder hen een grote behoefte aan bijscholing.’ ‘Het actieplan Leraar 2020 bevat een aantal goede punten, die ook voor de sociale partners topprioriteit hebben’, aldus Weima. ‘Het niveau moet omhoog, daar zijn alle partijen het over eens. Alleen kregen de sociale partners bij het lezen van de actieplannen aanvankelijk de indruk dat de overheid hierin wel érg sterk de regie neemt. Terwijl het er toch om gaat hoe je jezelf als leraar of schoolleider professionaliseert. De overheid kan dat niet van bovenaf opleggen, wel stimuleren.’ In intensieve gesprekken wist de staatssecretaris het beeld van een sterk sturende overheid weg te nemen. De bedoeling is dat de overheid de concrete doelen van de beleidsmaatregelen vaststelt en dat de partijen in het onderwijsveld zelf bepalen op welke manier zij die doelen zullen realiseren. Alleen als het veld niet in beweging komt, ziet de staatssecretaris zich genoodzaakt te sturen.

Kritiek

Surftips

De zorgen over de rolverdeling tussen overheid en het werkveld lijken te zijn weggenomen. Andere kritiek betrof de bezuinigingen in het passend onderwijs. Het valt vooral niet overal goed dat de overheid tegelijkertijd extra middelen inzet voor prestatiebeloning. Ook is er kritiek op het voornemen om de salarissen niet te verhogen. Weima: ‘Zowel de sociale

partners als de overheid willen goed en voldoende onderwijspersoneel. De vraag is of dat lukt als de salarissen niet stijgen. In het verleden is hier op den duur ook altijd wel weer een correctie op gekomen.’

Over SBO Het Sectorbestuur Onderwijsmarkt (SBO) is een kennis- en expertisecentrum op het gebied van de onderwijsarbeidsmarkt. Het SBO wordt bestuurd door de sociale partners in het onderwijs. Per januari 2012 wordt het SBO opgeheven en worden de verschillende activiteiten overgedragen. Op de website van het SBO (www.onderwijsarbeidsmarkt.nl), die voorlopig nog in de lucht blijft, is veel informatie te vinden over de kwaliteit van het onderwijs.

• Download de kamerbrief actieplannen van 23-05-2011 van Halbe Zijlstra, staatssecretaris van onderwijs via www.primaonderwijs.nl/leraar2020 • Google op Actieplan ‘Leraar 2020 – een krachtig beroep!’, ‘Basis voor presteren OCW’ of ‘Beter presteren OCW’

Tweede druk uit van nieuw boeken i-blocks

Voor groep 1, 2 en 3

betrokken, hoe hoger het rendement. Met i-blocks horen, zien en voelen kinderen taal, het is een

verrijking omdat kinderen op een andere manier bezig zijn met taal. i-blocks is een uitdaging voor

Met oefeningen als: meer, minder, evenveel rijtjes afmaken, tellen, op-, aftellen, resultatief tellen, groter/kleiner dan

cks

.inf

Directe feedback Degelijk materiaal

-bl o

cijfers 1 - 6, kleuren, vormen, handjes, beertjes, en dobbelsteen

Heldere uitspraak

Zelfstandig

w.i

Nieuwe blokken met:

Bestel direct op www.i-blocks.info

Begin- en middenklank, eindrijm, maak de zin af, vrij woorden (na)leggen

begeleider.â&#x20AC;&#x2122;

Met oefeningen als:

een rugzak is het een verademing om eens zelf-

standig bezig te zijn, in plaats van met een

film

krant, wolk, schip, klomp, drie, fles, stuur, zwaan, schaats, bang, worm, trap, bank, plank,

sterke leerlingen uit groep 2 en een stimulans

zwakke voor zwakkeren in groep 3. En voor kinderen met

ijk de

Met mmkmm woorden als:

PrimaOnderwijs_ad_.indd 6

â&#x20AC;&#x2DC;Hoe meer zintuigen bij een leerproces worden

Bek

voor aanvankelijk lezen & rekenen

22-12-11 09:45

leren 33

Aangescherpte exameneisen, n?!

a d t a d t i z e ho

SPECIALE CAMPAGNE MOET ZORGEN VOOR DUIDELIJKHEID In de novembereditie 2011 van PrimaOnderwijs schreven we er al uitgebreid over: vanaf dit schooljaar krijgen examenkandidaten te maken met scherpere exameneisen. Nog niet alle scholieren zijn door hun school op de hoogte gesteld van de aanscherping. Een speciale campagne moet er nu voor zorgen dat alle eindexamenkandidaten weten wat hen te wachten staat.

e Tekst: Marĳke Nĳboer

Er verandert nogal wat: vmbo’ers, havisten en vwo’ers moeten gemiddeld over alle vakken van het Centraal Examen (CE) een voldoende (5,5) halen. Ze moeten daarnaast ook een voldoende scoren voor lichamelĳke oefening, ckv of het kunstvak (vmbo) en hun sectorwerkstuk (vmbo tl en gl). De overige exameneisen blĳven gehandhaafd. Wie voor een vak een drie of lager haalt, is gezakt. In het schooljaar 2012–2013 komt er nog een schepje bovenop: dan mogen havisten en vwo’ers maximaal één vĳf als eindcĳfer halen voor de kernvakken Nederlands, Engels en wiskunde. Voor het vmbo geldt als nieuwe eis dat het cĳfer voor het schoolexamen van het beroepsgerichte vak nog eenmaal (was tweemaal) meetelt met het cĳfer voor het centrale eindexamen voor dat vak om tot het eindcĳfer te komen.

boos over de extra werkdruk die ze voorzien; anderen zien de noodzaak van de maatregel in. De VO-raad is niet tegen de strengere eisen, maar wel tegen het tempo waarin deze worden doorgevoerd. Volgens de raad zouden ruim achttienduizend middelbare scholieren die dit jaar hun eindexamen hebben gehaald zĳn gezakt als de strengere exameneisen al waren ingevoerd.

80% van de scholieren weet niet wat de strengere exameneisen inhouden

Discussie De strengere eisen zorgen her en der voor flink wat discussie. Volgens scholierenorganisatie LAKS weet tachtig procent van de scholieren niet wat de strengere exameneisen inhouden. Ook docenten lieten hun mening via verschillende kanalen horen. Sommigen zĳn

Betere doorstroming

Het ministerie van OCW zag het niveau van beginnende studenten al een aantal jaren dalen bĳ de vakken Nederlands, Engels en rekenen/wiskunde. Minister Marja van Bĳsterveldt hoopt dat de verscherping van de exameneisen zal zorgen voor een betere doorstroming in het vervolgonderwĳs en dat de waarde van het diploma voor de toekomst gegarandeerd blĳft. Volgens haar hebben de meeste scholen hun programma al aangepast aan de nieuwe eisen. Samen met het LAKS start het ministerie van OCW een voorlichtingscampagne om de nieuwe eisen nog beter onder de aandacht te brengen. Op www.examen.nl/exameneisen is alle informatie te vinden over de aangepaste exameneisen. Scholen die hun leerlingen actief willen informeren, kunnen via www.examen.nl/voorlichting gratis folders en posters bestellen.

En de

Gouden Steunpilaar

gaat naar….

Voor veel docenten zijn ze een grote hulp: onderwijsondersteuners. Voor de één vanwege het bakje koffie dat precies op tijd klaarstaat in de lerarenkamer. Voor de ander omdat het organiseren van een themaweek zonder hulp ondoenlijk is. Daarom en om duizend-en-één andere redenen werd in november de Gouden Steunpilaar 2011 uitgereikt. Tekst: Marĳe Sietsma

Een school kan net zo min zonder het ondersteunend personeel als zonder leraren. Van conciërge en administratief medewerker tot orthopedagoog, schoonmaker of bibliothecaris, samen maken ze de school compleet. Vandaar dat vakbond CNV en PrimaOnderwĳs jaarlĳks de Gouden Steunpilaar uitreiken. Speciaal om het ondersteunende personeel eens in het zonnetje te zetten: met een beeldje én een midweek of een weekendje weg, beschikbaar gesteld door Landal Greenparks.

Champagne op tafel De genomineerden werden aangedragen door hun collega’s. Dat leverde veel blĳ verraste gezichten op. Bĳ onderwĳsassistente Manouk Nagtegaal, bĳvoorbeeld. ‘Tĳdens een vergadering kwam er ineens champagne op tafel. Pas toen bleek dat ik bĳ de laatste drie zat, vertelden mĳn collega’s dat ze mĳ

gouden steunpilaar 35 Winnares po Manouk Nagtegaal (midden) omringd door collega’s

hadden aangedragen.’ Nagtegaal won de Gouden Steunpilaar in de categorie Primair Onderwĳs. De werkzaamheden van Nagtegaal wisselen sterk. ‘Het hangt helemaal van de dag af en er komt vaak ook veel tussendoor. Ik begeleid bĳvoorbeeld rugzakkinderen. Eén leerling is ernstig ziek en kan niet naar school komen. Haar geef ik thuis onderwĳs. Maar ik begeleid ook kinderen met lezen en spellen, en ik ga elk jaar mee op kamp met de bovenbouw. Verder maak ik afscheidsboekjes voor groep acht.’

Door ruim 1400 leerlingen en al zĳn collega’s werd hĳ op het schoolplein toegezongen Veel afwisseling betekent ook veel schakelen. Dat is soms zwaar, geeft Nagtegaal toe. Toch blĳft ze enthousiast. En dat is precies waarom haar collega’s haar opgaven. ‘Niets is haar teveel’, schreven zĳ in hun voordracht. Het leukste vindt Nagtegaal de zichtbare vooruitgang die kinderen boeken door haar hulp. ‘Zelfs door dat kleine beetje extra aandacht dat je geeft, zie je ze groeien. Het is een heel prettig idee dat ik ze toch een beetje op weg heb geholpen.’

Met een kwinkslag In de categorie voorgezet onderwĳs werd Frank van Waterschoot, conciërge op het DevelsteinCollege in Zwĳndrecht, benoemd tot Gouden Steunpilaar. Vanwege zĳn optimisme en enthousiaste werkhouding, waar alle collega’s en leerlingen baat bĳ hebben. Het Develsteincollege is een grote school met zo’n 1600 leerlingen. ‘Er gebeurt dus altĳd wel wat’, zegt Van Waterschoot. Omgaan met leerlingen en collega’s is zĳn lust en zĳn leven. ‘Ik heb een voortreffelĳk goede band met de leerlingen. Ik ben beslist geen conciërge die altĳd loopt te straffen, maar met een bepaalde draai eraan kan ik wel altĳd zeggen wat ik ergens van vind.’ Problemen lost hĳ op met een kwinkslag en zelfs zĳn vakantie verzet hĳ zonder morren als dat beter uitkomt. Met recht een Gouden Steunpilaar dus. De overwinning leverde Van Waterschoot een echt kippenvelmoment op. ‘Toen bekend werd dat ik de prĳs had

gewonnen, hebben leerlingen en collega’s ’s nachts nog een liedje in elkaar gedraaid. Ik zie ze nog staan, buiten, met instrumenten en al.’ Door ruim 1400 leerlingen en al zĳn collega’s werd hĳ op het schoolplein toegezongen. Volgend jaar wordt Van Waterschoot 65, maar volledig met pensioen gaan, dat wil hĳ niet. Ik bouw het rustig af hoor. Hopelĳk kan ik nog een paar dagen per week blĳven werken.’

Leerkrachten ontzien Hoewel ze zelf niets te klagen hebben, zĳn beide winnaars blĳ met de extra aandacht voor onderwĳsondersteunend personeel die de prĳs met zich meebrengt. Nagtegaal: ‘Ik denk dat op elke school minstens twee assistenten moeten rondlopen. Al hangt dat natuurlĳk ook een beetje af van de grootte van de school. Het is in elk geval belangrĳk om leerkrachten te ontzien. Met de bezuinigingen die eraan gaan komen wordt de druk alleen maar hoger. En dat terwĳl passend onderwĳs wel heel hard nodig is.’

De Gouden Steunpilaren van 2011 • Primair onderwĳs - Manouk Nagtegaal, onderwĳsassistent op basisschool De Beekvliet in Velserbroek • Voortgezet onderwĳs - Frank van Waterschoot, conciërge op het Develsteincollege in Zwĳndrecht • Middelbaar beroepsonderwĳs Theo Jongenotter, hoofdconciërge van het Albeda College in Rotterdam

Jacques Vriens over verfilming ‘Achtste-groepers huilen niet’:

‘Dat het juist dít boek is, vind ik fantastisch’ ‘Achtste-groepers huilen niet’ van Jacques Vriens is al jaren één van de meest populaire voorleesboeken voor de bovenbouw. Binnenkort kunnen ook niet-lezers kennismaken met dit prachtige verhaal, want vanaf 15 februari draait de verfilming in de bioscoop. Tekst: Marĳe Sietsma

Het leven op school speelt een belangrĳke rol in de boeken van Vriens. Geen wonder, want zelf stond hĳ ook ruim 25 jaar voor de klas. In ‘Achtste-groepers huilen niet’ vertelt hĳ het verhaal van Akkie en haar gevecht tegen leukemie. Dat het verhaal nu verfilmd is, vindt Vriens fantastisch. ‘Vooral omdat het dít boek is.’ Het verhaal is namelĳk gebaseerd op zĳn eigen ervaringen. ‘In 1991 had ik een meisje in de klas dat is overleden aan leukemie: Anke. In de jaren erna ben ik een aantal keer begonnen met schrĳven over haar, maar ik kwam er niet uit. Ik werd er zo verdrietig van.’ Toch is het Vriens gelukt. Hĳ veranderde wat namen en maakte van de meester een juf. Door afstand te scheppen kwam hĳ dichter bĳ het onderwerp. En wist er een typische Vriens-draai aan te geven. Want zelfs dit loodzware thema wist hĳ lichtvoetig op te schrĳven. ‘Daar krĳg ik ook nog vaak brieven over. Lezers die zeggen dat ze om het boek hebben gelachen én gehuild. Dat vind ik een groot compliment.’

In het ziekenhuis interviewde ik Anke, zodat ik dat kon laten horen in de klas

Kom in actie voor KiKa

Kinderen die in actie komen voor KiKa (en minimaal € 10,- ophalen) krĳgen een gratis bioscoopkaartje voor ‘Achtstegroepers huilen niet’. Wat voor inzamelactie ze beginnen mogen de kinderen zelf weten. Papier ophalen, een sponsorloop organiseren, tekeningen verkopen, je mag het helemaal zelf verzinnen. Een actie aanmelden kan op

www.actievoorkika.nl

Speciaal moment Vriens: ‘Het bĳzondere is – en dat zie je ook in de film – dat het leven in de klas gewoon door gaat. Er zĳn zo veel andere dingen die aandacht vragen. Daarbĳ kun je het er niet elke dag over hebben. In mĳn klas hielp het destĳds heel goed om hiervoor een speciaal moment te maken. Ik ging regelmatig op zaterdag naar het ziekenhuis met een paar leerlingen, dus dan maakten we de middag ervoor iets voor Anke. Een boek met strips, gekke tekeningen en een quiz, bĳvoorbeeld. Of een radioprogramma. In het

media 37

Met de klas naar de première!

cast Vriens met de ziekenhuis interviewde ik Anke ook weer, zodat ik dat kon laten horen in de klas. Zo bleef ze deel uitmaken van het leven op school.’

Integer Vriens is erg gelukkig met de film. ‘Er zitten hele vrolĳke momenten in en het is ongelofelĳk integer gedaan. Met een onderwerp als dit kun je makkelĳk uit de bocht vliegen, maar de sfeer van het boek zit er helemaal in. Dat heeft regisseur Dennis Bots fantastisch gedaan!’ www.achtstegroepersdefilm.nl

Bĳna ieder kind heeft op de basisschool al eens met ziekte te maken gehad. Of het nou gaat om een eigen familielid of een kennis van een klasgenootje… Zodra je het onderwerp als leerkracht aansnĳdt merk je dat het leeft. Een bezoek aan de film ‘Achtste-groepers huilen niet’ kan een gesprek op gang helpen, of een mooie afsluiter vormen van bĳvoorbeeld een themaweek. Elke basisschool krĳgt een exemplaar van de filmposter toegestuurd. En elke achtste groep maakt kans om naar de officiële première op 4 februari in het Tuschinski theater in Amsterdam te gaan! Maak een foto van alle achtste-groepers en zorg ervoor dat te zien is dat de poster in jullie klas hangt. Stuur deze foto vervolgens naar www.primaonderwĳs.nl/ achtstegroepers. Als je onverhoopt geen poster hebt ontvangen, kun je hem hier ook uitprinten. Onder alle inzendingen worden bovendien ook nog een groot aantal vrĳkaarten voor de film verloot.

Kĳkje in de Londense o Goed onderwijs leveren aan leerlingen uit een kansarme wijk, dat is de core business van de Kingsford Community School in Oost-Londen. Hoe onze collega’s aan de andere kant van het Kanaal dit bereiken? Met duidelijke grenzen en een positieve aanpak. Tekst: Rianne Zegelaar

Het is geen eenvoudige opgave om de Kingsford Community School in Oost-Londen binnen te komen. ‘Security is tight here, I hope I’ll be able to get you in’. Gastheer Alex Ferraby, docent Frans en Chinees en teamleider van de afdeling Talen doet zĳn best om een Nederlands onderwĳsblad een kĳkje te gunnen in de school. Bezoekers dienen van tevoren een afspraak te maken en moeten zich melden via de intercom. Na binnenkomst wordt je geacht je in te schrĳven bĳ de receptie en te wachten in de ontvangstkamer. Alles wordt geregistreerd, op papier, maar ook op videoband. Het bordje ‘Smile, you’re on camera’ is niet alleen Engelse humor, maar op Kingsford Community School noodzaak en realiteit van elke dag.

Etnische minderheden De Kingsford Community School staat in het oostelĳk deel van Londen, in de wĳk Newham. Het gebied heeft een grote diversiteit aan etnische minderheden, dit valt direct op als je de school binnenloopt.

praktijk 39

e onderwĳskeuken Leerlingen van Afrikaanse, Indische en Pakistaanse origine mengen zich hier met een minderheid van blanke leerlingen van Engelse komaf. De wĳk wordt gekenmerkt door grotestedenproblematiek als hoge criminaliteitscĳfers en armoede. De vraag die ons bezoek drĳft is hoe onze Engelse collega’s omgaan met onderwĳs geven aan leerlingen uit deze wĳk. Wat is hun visie op het onderwĳs dat zĳ geven, hoe pakken zĳ het aan en kunnen wĳ als Nederlandse docenten hiervan leren?

Goed onderwijs Belangrĳkste focus van de school is volgens directeur Joan Deslandes ‘making the kids worthwhile members of society’. Het doel van de school is de leerlingen hun plek te leren vinden in de economie en de maatschappĳ. De school is zich daarbĳ terdege bewust van het feit dat de sociale achtergrond van veel leerlingen voor de nodige gedragsproblemen zorgt. Juist daarom heeft de school als doel kwalitatief hoogwaardig onderwĳs te leveren, omdat dit

Alles in de school is erop gericht de leerlingen positief tegemoet te treden de kans op economisch welzĳn van de leerlingen in de toekomst verhoogt. Er moet dus hard gewerkt worden om verder te komen dan waar veel leerlingen vandaan komen. De school houdt het haar leerlingen daarom regelmatig voor wat hen te doen staat: ‘This school is a place of work, and your work is learning.’ Daarbĳ ziet de school ook in dat de achtergrond van haar leerlingen om een specifieke aanpak vraagt. Directie en onderwĳzend personeel zĳn zich bewust van de lage sociale klasse van veel van de ouders, de hoge criminaliteitscĳfers van de wĳk en het feit dat veel leerlingen opgroeien met veel negatieve aandacht. Alex Ferraby legt uit: ‘It’s all about firm boundaries

DE KRACHT . .. E T H C A W R E V N O VAN HET vo�� e� �O Onderwijs is een spel met de aandacht van de leerlingen. Schoolsupport biedt de docent VO daarvoor inspirerende oplossingen: additionele leermiddelen die de leerling van nu weten te verrassen, te raken en uit te dagen. ❉ Nederlands: begrijpend lezen / spreek- en schrijfopdrachten / spelling en grammatica / NT2 ❉ Engels: online lezen en readerseries / leren-doordoenmaterialen / naslagmaterialen

❉ Zorgverbreding: concentratietraining / zelfhulpgidsen voor leer- en ontwikkelingsproblemen, sociale vaardigheden en studievaardigheden / lesmateriaal voor hoogbegaafden ❉ En meer: wiskunde/rekenen, natuurkunde NiNa, biologie/verzorging, mens & maatschappij, levensbeschouwing, informatiekunde… Nieuwsgierig? Méér informatie en oplossingen op www.schoolsupport.nl/vo

Uw leverancier van lesmateriaal OP MAAT voor het basisonderwijs!

PrimaOnderwijs_ad_.indd 5

Nog geen abonnement? Kijk op basisschoolmateriaal.nl

Ook

BASISSCHOOLMATERIAAL.NL

prima onderwijs.indd 1

Werkbladen voor elke groep en voor elk vakgebied!

Uw leverancier van lesmateriaal OP MAAT voor het basisonderwijs!

BASISSCHOOLMATERIAAL.NL

��p�!

U w a ctie co de is : X M D4x s 8 P ro fi te e r!

21/12/11 16:11 22-12-11 09:45

praktijk 41

Er moet hard gewerkt worden om verder te komen dan waar veel leerlingen vandaan komen and a positive approach’. De school heeft stevige grenzen en een positieve aanpak hoog in het vaandel staan. Deze twee elementen zĳn duidelĳk zichtbaar in de gedragsregels en de benadering die het onderwĳzend personeel heeft naar de leerlingen.

Duidelijkheid Het begint al op het moment dat de leerlingen ’s morgens binnenkomen. Bĳ de ingang wordt gecontroleerd of het schooluniform compleet en naar behoren gedragen wordt, anders volgt een enkeltje huiswaarts. Afwezigheid of te laat komen wordt secuur geregistreerd in het computersysteem. Voordat de lessen beginnen, is er het moment van samenzĳn met de mentor, waarbĳ ook gecontroleerd wordt of de leerlingen zaken als hun agenda, pennen en boeken bĳ zich hebben. Tĳdens de lessen mogen leerlingen niet zonder toestemming op de gangen lopen. De tussendeuren zĳn daarom afgesloten en alleen personeel heeft een magneetsleutel. Eens per week heeft elke jaargang ’s morgens een samenkomst waarbĳ ze worden toegesproken over gedragsregels en maatregelen. Ferraby: ‘De leerlingen weten wanneer ze een grens over gaan omdat wĳ heel duidelĳk zĳn over de regels en de onvermĳdelĳke consequenties. Deze duidelĳkheid geeft broodnodige houvast aan leerlingen en een klimaat waar goed onderwĳs tot z’n recht komt’.

Positieve aanpak Maar er is meer dan duidelĳke regels. Alles in de school is erop gericht de leerlingen positief tegemoet te treden. Het doel is dat leerlingen zich hierdoor

gezien en gewaardeerd voelen. Dit wordt zichtbaar in de manier waarop Ferraby zĳn leerlingen aanspreekt, op het schoolplein en op de gangen. Als hĳ leerlingen voorstelt, weet hĳ er steevast bĳ te vermelden waar deze leerling goed in is. In één van de gangen hangt een groot bord met foto’s van leerlingen die uitzonderlĳke prestaties verricht hebben op het gebied van talen of sport. Ferraby: ‘Wĳ zetten leerlingen in het zonnetje die hun best doen om verder te komen en uit te blinken. Daarbĳ zĳn deze leerlingen weer een rolmodel voor anderen.’ Het samenzĳn met de mentor ’s morgens is ook het moment om persoonlĳke positieve belangstelling te tonen. De samenkomst van de jaargangen eens per week is er eveneens om aandacht te geven aan leerlingen die het gepresteerd hebben om bĳvoorbeeld altĳd op tĳd te zĳn. Door een beloningssysteem kunnen leerlingen door goed gedrag tevens punten verdienen die weer erkenning opleveren. Zo probeert de school goed gedrag te bevorderen.

Respect Ferraby: ‘Wĳ voelen ons verantwoordelĳk om leerlingen meer dan onderwĳs te bieden.’ Daarom ontwikkelt de school steeds nieuwe projecten op het gebied van bĳvoorbeeld liefdadigheid, aanpak van pesten en respect voor de ander. Voor dit laatste is er de ‘debating class’. Deze is erg populair onder de leerlingen van de school omdat ze zien dat het positief effect heeft. Ferraby: ‘Hier leren de leerlingen eerst rustig nadenken en argumenten formuleren in plaats van te schreeuwen of er bovenop te slaan, zoals ze vaak gewend zĳn.’

De leukste plek om te leren Hoe maak je vakken als rekenen, topografie en spelling zo leuk, dat kinderen zin hebben om te oefenen? Door aan te sluiten bij de belevingswereld van kinderen: was de gedachte van André Haardt. En zo ontstond Squla, een online oefenprogramma waar leren en spelen hand in hand gaan. Met quizzen, instructiefilmpjes en oefengames. Dit idee blijkt een schot in de roos. Steeds meer kinderen spelen mee.

Tekst: Ingrid Dekker

Squla is ontwikkeld in samenwerking met Cito en werd in oktober 2010 landelĳk geïntroduceerd. Daaraan was een ruime periode vooraf gegaan van ontwikkeling en testen. Intussen wordt Squla door steeds meer kinderen ontdekt. Op dit moment hebben ruim 25.000 kinderen een abonnement. Hoe is Squla ontstaan? André Haardt: ‘Er bestond grote behoefte aan een dienst die kinderen kan helpen om thuis met de lesstof van school aan de gang te aan met als doel de schoolprestaties te verbeteren en de wil om te leren te stimuleren.’ Om dat te bereiken was het noodzakelĳk een vertaalslag te maken naar de wereld van kinderen, vond Haardt. ‘Wĳ kozen voor de insteek van online games. Kinderen van nu spelen op internet graag spellen met andere kinderen. Habbo is bĳvoorbeeld een populair spel, maar met Habbo leer je niets. Het helpt je ook

Haa é r d n A niet verder op school. Wĳ hebben gekeken hoe we de magie en aantrekkingskracht van dit soort platformen kunnen koppelen aan onderwĳs.’

Testen Met die gedachte werden onderwĳsprofessionals en game-ontwikkelaars bĳeen gebracht en zo ontstond Squla. Er werd ook getest. Bĳ tien scholen leerden

r dt

leren 43

Kinderen halen meer uit zichzelf als de lesstof op een aantrekkelijke manier wordt aangeboden

Squla op school

Beeld: IStockphoto

Squla is nu nog voor thuisgebruik. Maar achter de schermen wordt een schoolversie ontwikkeld die klassikaal kan worden ingezet. Tĳdens de NOT werd hiervan al een proefversie getoond. Squla hoopt de definitieve versie in het voorjaar van 2012 te introduceren. www.squla.nl

Betaald lidmaatschap Haardt: ‘Squla is vrĳ van advertenties en ontvangt geen subsidies. De online leeromgeving wordt ontwikkeld door een team van ervaren en talentvolle specialisten op het gebied van onderwĳs, games, internet, media en techniek. De makers willen een innovatief en kwalitatief hoogstaand product in de markt zetten. Kortom, om Squla te maken is geld nodig en daarom vragen we de ouders om een betaald lidmaatschap af te sluiten voor hun kind.’

kinderen gedurende een afgesproken periode aardrĳkskunde via Squla. Bĳ tien andere, vergelĳkbare, scholen kregen kinderen de aardrĳkskundestof op een reguliere wĳze aangeboden. Vervolgens werd getest en kwam naar voren dat de kinderen die via Squla de lesstof tot zich hadden genomen, veertig procent beter scoorden. Bovendien bleek dat ze aanzienlĳk meer lesstof tot zich hadden genomen.

Haardt: ‘De kinderen waren gemotiveerd om hun best te doen. Ze haalden meer uit zichzelf doordat de lesstof op een voor hun aantrekkelĳke manier werd aangeboden.’

Direct feedback Squla werkt met spellen, quizzen en instructiefilmpjes. Kinderen kunnen virtuele bekers verdienen en zo hun profiel meer status geven. Ze kunnen tegen andere kinderen spelen en krĳgen bĳ elk fout antwoord direct feedback. ‘Een kind ziet dus meteen wat het goede antwoord wél was en waarom. Eventueel wordt extra uitleg gegeven of een instructiefilmpje getoond.’ Squla is bedoeld voor kinderen van groep 4 tot en met 8 van de basisschool en de brugklas van het voortgezet onderwĳs. Voor de basisschool zĳn er modules voor rekenen, taal (inclusief begrĳpend lezen), spelling, Engels, topografie, aardrĳkskunde, geschiedenis en natuur & techniek. Brugklasleerlingen kunnen op hun eigen niveau (vmbo-bk, vmbo-gt, havo/vwo) oefenen met Nederlands, Engels, Frans, wiskunde en begrĳpend lezen, Duits en Mens & Maatschappĳ. Haardt: ‘Het leuke is dat je met Squla het niveau van het kind kunt volgen. Zit een kind in groep 5, maar zit hĳ qua rekenen op het niveau van groep 6, dan kun je dat instellen. Je kunt dus heel gemakkelĳk online het niveau van het kind volgen en precies dat bieden waar het kind aan toe is.’

prima extra

‘We shall now open our books’ Doeltaal is voertaal op het Northgo Drie jaar geleden ontstond het idee: Engelse les geven in het Engels, met Engelse boeken. Inmiddels is het zover: sinds dit schooljaar werken de eerste klassen vmbo, havo en vwo van het Northgo College met een Engelse methode van Pearson. ‘Ondersteuning van de uitgever is cruciaal.’

ngelse boeken in de Engelse les, het klinkt Het Northgo heeft ook de zogenaamde Cambridge eigenlijk best logisch. Deze manier van certificaten ingevoerd. ‘Deze moet je kunnen overlesgeven, die ‘doeltaal is voertaal’ wordt leggen, als je naar het buitenland wilt om te wergenoemd, zorgt al jaren voor veel discussie in het ken of studeren. Het is een internationaal erkend (talen)onderwijs. Een kleine zoektocht op interdiploma, gelinkt aan het Europese referentiekader. Dat betekent dat als je voor Engels net levert dan ook veel hits op. Eén leerling zegt: ‘De eerste twee ‘In deze methode op ERK-niveau het niveau B2 haalt, weken waren afschuwelijk, daarna dat het overal hetzelfde is.’ leren leerlingen ging het steeds beter. Mijn Frans is nu veel beter dan dat van mijn Laat je ondersteunen veel meer vrienden op scholen waar de doHoe enthousiast de taalsectie van door te oefenen’ centen nauwelijks Frans spreken’ het Northgo ook is, ze benadrukken (bron: www.jolandeschyns.nl) wel dat een dergelijke omslag niet Lammy Guichelaar, docent Engels op het Northgo over één nacht ijs gaat. ‘Er is veel aanbod, dus je College in Noordwijk, beaamt dit. ‘Leerlingen, en moet je goed oriënteren. Onze tip: nodig uitgevers ook hun ouders trouwens, moesten er erg aan uit die voorlichting komen geven. Uitgeverij Pearson wennen. Het duurt even voor ze de voordelen gaan ondersteunt ons nog steeds: binnenkort komt er zien. Leerlingen vinden het eng om zo ondergeeen auteur proeflessen geven en volgend jaar, als we het ook in de bovenbouw invoeren, komt de dompeld te worden in de taal. Daarom voeren we uitgever demonstreren hoe je een Engels-Engels het gefaseerd in: dit jaar klas één, volgend jaar woordenboek hanteert. Een goede voorbereiding is klas twee en het jaar daarna klas drie.’ cruciaal en de steun van de uitgever onmisbaar.’

Tekst: Manon van Wijnen | Beeld: IStockphoto

Minder regeltjes Ook voor docenten is het wennen, omdat ze altijd met traditionele methodes hebben gewerkt. Wat Guichelaar meteen opviel aan de methode is dat er veel minder regeltjes gestampt hoeven te worden. ‘Op het eerste gezicht kwam het daardoor wat oppervlakkig over. Je bent zo gewend aan die regels. In deze methode leren leerlingen veel meer door te oefenen. Ze leren nog wel de grammaticaregels, maar moeten deze zelf uit de oefeningen halen. Ik merk dat ze het daardoor sneller oppikken, terwijl ze die regels vaak maar moeilijk konden onthouden. ’Een andere pré is de prijs. ‘Engelse methodes zijn stukken goedkoper.’

Cambridge certificaten Volgens Guichelaar zijn er steeds meer scholen in Nederland die werken met Engelse methodes.

Congres ‘Doeltaal-voertaal’ Op 27 maart 2012 organiseert Pearson Benelux de gratis conferentie ’Amazing Minds ‘doeltaal-voertaal’ voor docenten die ‘doeltaalvoertaal’ hebben ingevoerd of van plan zijn dit te doen. Tijdens deze conferentie komt internationale spreker Jeremy Harmer praten over de ‘doeltaal-voertaal’ methodologie, geeft het SLO een workshop voor ‘doeltaal-voertaal’ en zullen docenten voorbeelden uit de praktijk krijgen van docenten Engels in Nederland die deze manier van lesgeven al even geleden hebben ingevoerd. Tegelijkertijd krijgen ze voorbeelden van de ondersteuning die ze van Pearson mogen verwachten wanneer ze met deze methodes aan de slag gaan. Aanmelden kan via primaonderwijs.nl/pearson

verrijking 45

Geef je op als

Edukans Werelddocent

Edukans, de ontwikkelingsorganisatie voor onderwĳs, werkt aan het verbeteren van de kwaliteit van onderwĳs. Niet alleen met financiële steun aan scholen, maar ook met de inzet van Nederlandse onderwĳsprofessionals. In de meeste landen zitten de klassen overvol. Alle kinderen – ongeacht hun niveau – krĳgen op dezelfde manier klassikaal les. Bovendien is een tekort aan lesmateriaal. De activiteiten in de klas bestaan uit luisteren, herhalen en overschrĳven van het bord. Nederlandse leerkrachten kĳken hoe ze samen met de docenten concrete oplossingen kunnen vinden voor hun problemen; hoe ze kinderen bĳ de les kunnen betrekken, hoe ze hen kunnen leren discussiëren en presenteren of hoe ze in groepjes kunnen werken. Activerende didactiek waar de Nederlandse docenten veel ervaring mee hebben, maar die een eyeopener kunnen zĳn voor docenten in ontwikkelingslanden. En de Nederlandse docenten? Die staan na hun reis weer gemotiveerder voor de klas, zĳn creatiever en hebben flink leren relativeren. Een onvergetelĳke levensles! Je kunt kiezen voor een programma van twee weken of drie maanden. Voor schoolleiders is er een speciaal programma in Oeganda en Ethiopië waar ze hun expertise kunnen delen over bĳvoorbeeld het managen van een school met hun collega’s. Deel ook jouw ervaringen! Verrĳk jezelf met ervaringen en kennis van je collega’s uit ontwikkelingslanden die je weer in jouw lessen kunt gebruiken en geef je voor 8 februari 2012 op als Werelddocent via www.edukans.nl/werelddocent.

Toets 0 t/m 3 van Cito nu aangepast aan de referentieniveaus

Benieuwd naar het niveau van je leerlingen? En of ze vooruitgang boeken? De Toets 0 t/m 3 van het Cito Volgsysteem voor voortgezet onderwĳs geeft dit weer. Deze toetsen meten de prestaties van leerlingen op kernvaardigheden, van de brugklas tot en met klas drie. De resultaten zĳn eenvoudig te vergelĳken met landelĳke gegevens. Sinds kort zĳn de toetsen vernieuwd. Belangrĳkste verandering is de koppeling aan de referentieniveaus taal en rekenen. De toetsen van het volgsysteem zĳn onmisbaar bĳ het in kaart brengen van de kwaliteit van het onderwĳs, het volgen van de prestaties van leerlingen en bĳ het nemen van onderwĳskundige beslissingen. Interesse? De educatief adviseur van Cito beantwoordt graag vragen en komt ook langs voor voorlichting op school. Contact opnemen kan via: vas@cito.nl. www.cito.nl.

Wereldnieuws op unicefenjij.nu

p de website unicefenjij.nu draait alles om kinderen, het nieuws en het werk van UNICEF. Hoe is het met de kinderen in de Hoorn van Afrika, hoe krijgen kinderen in Bangladesh zwemles en in welke klas houdt Nicolette van Dam een speciale UNICEF-spreekbeurt? Kinderen lezen het allemaal op www.unicefenjij.nu. Via unicefenjij.nu gaat de kinderrechtenorganisatie de dialoog aan met kinderen en betrekken ze hen bij het werk van UNICEF voor kinderen in andere landen. Op de website staan foto’s en filmpjes over projecten,

informatie over spreekbeurten, werkstukken en de UNICEF Loop en acties van kinderen voor UNICEF. Ook vinden ze er nieuwsberichten en opdrachten, die ze alleen of samen met klasgenoten kunnen maken.

unicef… en jij!

Behalve lezen en kijken kunnen kinderen op unicefenjij.nu zelf reacties plaatsen en vragen stellen. Ook ontdekken ze hoe ze UNICEF kunnen helpen met haar werk. De mooiste acties krijgen een speciaal plekje op de website. Nieuwsgierig? Surf snel naar www.unicefenjij.nu

RemixIT 2012

inzamelcampagne ICT-afval scholieren

ICT~Milieu organiseert voor de tweede maal de landelijke ICT-inzamelcampagne RemixIT. Middelbare scholieren in heel Nederland worden uitgedaagd om zoveel mogelijk klein ICT-afval in te zamelen, zoals mobiele telefoons, spelcomputers en mp3-spelers. De school die de meeste kilo’s inzamelt, wint een optreden van bekende hiphopartiesten voor het schoolfeest. Ook kunnen scholieren diverse individuele prijzen winnen. ICT-afval bevat allerlei waardevolle materialen die na recycling hergebruikt kunnen worden als nieuwe grondstof of als brandstofvervanging. Op dit moment wordt in Nederland maar liefst tweederde van de totale hoeveelheid ICT-afval niet gerecycled; het verdwijnt in laatjes en kasten. Of erger nog: het komt terecht bij handelaren of in de afvalbak, waardoor deze afvalstroom oncontroleerbaar is. Deze oncontroleerbaarheid leidt tot ongewenste afvaldump en milieuschade met name in derdewereldlanden. Het recyclen van ICT-afval is dus heel belangrijk. Door te recyclen hoeven bovendien minder grondstoffen uit het milieu onttrokken te worden. Grondstoffen die ook nog eens schaars zijn. Als die grondstoffen opraken kunnen veel ICT-producten niet meer worden gemaakt. Recyclen is dus beter voor het milieu, bespaart kosten en houdt daardoor de producten betaalbaar. RemixIT 2012 gaat maandag 23 januari van start en loopt tot en met vrijdag 17 februari. Twee weken later, op 7 maart 2012, worden de winnaars bekendgemaakt. www.remixit.nl

verrijking 47

Digitale leeromgeving voor talentvolle leerlingen

In het basisonderwijs is steeds meer aandacht voor leerlingen die meer aankunnen dan gemiddeld. De digitale leeromgeving Acadin.nl komt tegemoet aan de leerbehoefte van deze leerlingen, met passende uitdagingen die de reguliere lesstof onvoldoende biedt. In Acadin.nl wordt op verschillende manieren ruimte geboden om (uitzonderlijke) talenten van leerlingen verder te ontwikkelen. Leraren en leerlingen worden ondersteund bij het selecteren van geschikt leermateriaal dat aansluit bij de behoeften, mogelijkheden en interesses van een individuele leerling. Daarnaast biedt het platform faciliteiten voor leerlingen, leraren en experts om samen te werken en elkaar te ontmoeten. De leeractiviteiten komen uit diverse vakgebieden. Zo kunnen leerlingen zich verdiepen in onderwerpen op het gebied van taal, rekenen en wereldoriĂŤntatie, maar ook vakgebieden als kunstgeschiedenis, computervaardigheden en filosofische vraagstukken bieden diverse interessante uitdagingen. Veel opdrachten zijn vakoverstijgend. Binnen Acadin.nl is het mogelijk met eigen domein te werken. In dit topdomein kunnen per leerling profielen worden aangemaakt, waarin de interesses en het didactische niveau per vakgebied kunnen worden ingevuld. Zo krijgt elke leerling met een eigen account toegang tot een eigen leeromgeving, waarin het aanbod kan worden afgestemd op de individuele leerbehoefte. In het topdomein heeft de leraar/begeleider per leerling een overzicht van welke opdrachten al zijn gemaakt en met welke hij nog bezig is. Een intern berichtensysteem voorziet, binnen en buiten de contacturen op school of in de plusklas, in de communicatie tussen leerling en begeleider. Daarnaast is aan elke leeractiviteit een forum gekoppeld, waar vragen van leerlingen beantwoord kunnen worden door andere Acadingebruikers. Acadin.nl is een initiatief van Kennisnet en SLO. www.acadin.nl.

Klaar voor de centrale examens taal en rekenen? Voor vo-scholen die bij de voorbereiding op de centrale examens taal en rekenen wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken, zijn er de taal- en rekentoetsen van AMN. De toetsen zijn gemaakt op de niveaus van Meijerink. De rapportages, op individueel en groepsniveau, geven inzicht in het niveau van de leerling en input voor beleid. Al tienduizenden leerlingen hebben hun niveau getoetst. Om scholen nog beter van dienst te zijn wil AMN graag weten hoe ver Nederland is met de voorbereiding op de centrale examens voor taal en rekenen. Benieuwd naar het niveau van je klas? Surf dan naar www.primaonderwijs.nl/amn, vul de enquĂŞte in en maak een taal- of rekentoets op 3F niveau!

Beurs Beter Begeleiden Datum 17 april 2012 Locatie; NBC Nieuwegein Prijs: Leden 65,-- Niet leden 99,--

Inschrijving start op 1 februari! Schrijf je in via de website www.beterbegeleiden.nl zodat je zeker kunt zijn van jouw deelname en de workshop van jouw keuze. Schrijf je in voor 29 februari en ontvang 5 euro vroegboekkorting op de entreeprijs.

Niet-leden kunnen gebruikmaken van de speciale lidmaatschapsactie. Schrijf je nu in voor de beurs in april en ontvang het lidmaatschap voor de rest van 2012 van ons cadeau. Meer informatie over de beurs, deze actie en de voorwaarden kun je terugvinden op www.beterbegeleiden.nl

project 49

GEZOCHT

mannelĳke rolmodellen Het primair onderwijs wemelt van de vrouwen. Er zijn dan ook veel meer juffen dan meesters. Het project ‘Mannen voor de klas’ moet mannelijke scholieren laten zien hoe leuk lesgeven is, vooroordelen wegnemen én inzicht geven hoe onderwijs aantrekkelijker wordt voor heren.

Dat het aantal mannen in het primair onderwĳs lager ligt dan het aantal vrouwen is niet nieuw. ‘Bĳ 85 procent van de kinderen op de basisschool staat er een juf voor de klas’, vertelt Astrid Poot van Young Works, organisator van het project ‘Mannen voor de klas’. ‘Dat is geen juiste afspiegeling van de samenleving. Kinderen missen hierdoor mannelĳke rolmodellen, die een voorbeeld voor hen kunnen zĳn. Met het project ‘Mannen voor de klas’ willen wĳ aandacht geven aan deze problematiek. Ook hebben we gekeken wat er moet gebeuren om de pabo en het werken op de basisschool aantrekkelĳker te maken voor mannen.’

Meteen meester Tekst: Anne-Claire van de Vendel

Drie pabo’s organiseerden in samenwerking met het ministerie van OCW het project ‘Mannen voor de klas’,

Als je als jongen naar de pabo gaat, is dat helemaal niet stoer

dat resulteerde in een zogenaamde ‘Mannen voor de klas-dag’. Op 7 november werden drie basisscholen in het land volledig overgenomen door aanstormende, mannelĳke leerkrachten. 45 Mannelĳke pabostudenten en 45 ambitieuze havo- en vwo-jongeren verzorgden een ochtend alle lessen op drie basisscholen in Scheveningen, Zwolle en Utrecht. Een spannende dag voor zowel de scholieren als studenten van de pabo’s. ‘Iedere scholier werd gekoppeld aan een pabostudent’, legt Poot van Young Works uit. ‘Op deze manier konden de scholieren een kĳkje nemen op een pabo, maar konden ze ook meteen de praktĳkverhalen van de pabostudenten horen.’ Daarnaast wilden de organisatoren de scholieren duidelĳk maken dat lesgeven niet alleen maar lol maken is, maar echt vakmanschap. ‘Ze moesten eerst een lesdag voorbereiden en

gingen daarna meteen zelf aan de slag. Wanneer je voor de klas staat ben je meteen meester. De kinderen hebben direct gezag voor je en gaan mee in jouw plan. En daar sta je dan als jonge man: een flinke verantwoordelĳkheid!’

Vele vooroordelen Het doel van het project was vooraf duidelĳk: het op gang brengen van een maatschappelĳke discussie en de taboes rondom mannen in het basisonderwĳs doorbreken. Jorgos Bronkhorst studeert aan de pabo en weet alles van de vele vooroordelen, die er nu heersen. ‘Als je als jongen naar de pabo gaat, is dat helemaal niet stoer. Docent op een middelbare school kan nog wel, maar de basisschool is een heel ander verhaal. Mĳn vrienden hebben erg gelachen om mĳn studiekeuze. Ze vroegen of ik dan de hele dag liedjes

project 51

moest zingen of papieren bootjes moest vouwen. Voor mij waren deze reacties geen enkel probleem. Mijn keuze stond vast en ik vind niet dat vrienden bepalen welke studierichting je kiest.’

Kenniseconomie Voor Poot is dit een herkenbaar beeld, dat zij dan ook graag door het project wil bijstellen. ‘Het beeld van de knip-en-plak-sfeer is nog steeds hardnekkig’, weet ze. ‘Dat vooroordeel is zo onterecht en moet verdwijnen. Er wordt vergeten dat de basis van onze kenniseconomie in het basisonderwijs wordt gelegd. Het plezier in het leren wordt op de basisschool opgebouwd. Een kind zit 25 uur per week op school, dat is nog al wat. Het primair onderwijs is heel erg belangrijk voor de ontwikkeling van het kind. De professionaliteit van het onderwijs moet veel meer in de spotlights komen te staan.’

Meer waardering

‘Mannen voor de klas’ in drie stappen Stap 1 Voorbereiding De drie participerende pabo’s koppelen elk 15 van hun mannelijke studenten aan ambitieuze mannelijke havo-, vwo- en mbo-scholieren. De week voor de ‘Mannen voor de klas-dag’ ontvangen de pabo’s de scholieren op school. De leerlingen maken kennis met de lerarenopleiding, worden rondgeleid en bereiden samen met een mannelijke student hun lessen voor. Stap 2 ‘Mannen voor de klas-dag’ De duo’s bereiden lessen voor en geven samen de lessen aan een basisschoolgroep. Op drie verschillende basisscholen in Nederland worden deze lessen verzorgd. Stap 3 Pabo Talkshow Een aantal dagen na de ‘Mannen voor de klas’dag vinden drie Pabo Talkshows plaats. Hierbij delen leerlingen en studenten hun ervaringen met de andere studenten, experts en beleidsmakers. Uiteindelijk resulteert dit in een ‘aanvalsplan’ voor de pabo’s.

En dat is dan ook gelijk een van de conclusies die uit het project ‘Mannen voor de klas’ naar voren is gekomen. ‘Het project werd afgesloten met drie talkshows, waarin de studenten en scholieren met onder andere experts konden discussiëren over de rol van de meester’, vertelt Poot. ‘Daarnaast kwamen de deelnemers ook met aanbevelingen naar het ministerie van OCW en de pabo’s om de pabo en het vak leerkracht aantrekkelijker te maken voor mannen. Het unanieme advies naar de maatschappij toe was om meer waardering uit te spreken voor het beroep.’

Actief mannenbeleid Maar het allerbelangrijkste is volgens de deelnemers dat er een actief mannenbeleid gevoerd gaat worden. Poot: ‘Onze deelnemende pabo’s (Marnix Academie in Utrecht, Inholland in Den Haag en KPZ in Zwolle) zijn hierin al heel actief. De KPZ heeft bijvoorbeeld op de open dag mannelijke geïnteresseerden gekoppeld aan een mannelijke student. Samen maakten ze een rondje door de school waarbij de student direct vragen kon stellen. De student vertelde op zijn beurt hoe het eraan toe gaat in de praktijk.’ Er moeten meer van dit soort acties komen. Iedereen is het erover eens dat kinderen ook behoefte hebben aan mannelijk rolmodellen. Dat ziet ook het ministerie van OCW in: staatssecretaris Zijlstra heeft bepaald dat in 2020 minimaal 30 procent van het onderwijzend personeel in het primair onderwijs een man moet zijn. Daar zijn wij blij mee en wij gaan dan ook onverstoord door met het promoten van onderwijs onder de mannen!’

saMsaM saMsaM M saMsaM saMsaM saMsaM saMsaM = saMen delen saMen leren s a M e n werken

Maandblad

nr.7 2011

wereldwijd

saMsaM = saMen delen saMen leren s a M e n werken

Maandblad

nr.7 2011

wereldwijd

Maandblad nr.7 2011

wereldwi jd

Wereld saMsaM saMsaM voor jonge wereldburgers

saMsaM = saMen delen saMen leren s a M e n werken

burgerschap

Maandblad

nr.7 2011 wereldwi jd

ben jij

Wereldburger?

saMsaM

adv-samsam-aardolie.indd 1

PrimaOnderwijs_ad_.indd 8

saMsaM = saMen delen saMen leren s a M e n werken

saMsaM

Maandblad

nr.7 2011 wereldwijd

20-12-11 16:25

22-12-11 09:46

Bestellen inschrĳven HANDREIKING LEREN OMGAAN MET GELD gratis

PO/VO

Deze handreiking geeft tips om het leren omgaan met geld in te passen in de les en biedt een overzicht van lesmiddelen. Bestemd voor: leraren economie, maatschappĳ en verzorging VO

PSO-BOX TECHNIEK gratis

TechNet, een initiatief van TechniekTalent.nu en het Platform Bèta Techniek, ontwikkelde samen met Kenteq, Innovam, PMLF en Bureau Top de PSO-box Technie. Bestemd voor: vmbo-/ mbo-decanen en technische vakdocenten

SUSKE EN WISKE

PO/VO

Dit unieke album over veilig internetten, compleet met praktische tips en digitale lesbrieven, is niet in de winkel verkrĳgbaar. Bestel het dus snel! Bestemd voor: leerkrachten PO en leerlingen van groep 5 t/m 8 en docenten en onderbouwleerlingen VO

JOUW STUDIE. JOUW KEUZE.

MAS MAGAZINE

gratis

Een handige leidraad voor jullie school om leerlingen die een maatschappelĳke stage gaan lopen te informeren, te stimuleren en te enthousiasmeren! Bestemd voor: maatschappelĳke stagecoördinatoren

TKMST TEST, VOOR SECTOR-/ PROFIEL- EN STUDIEKEUZE

De TKMST Test voor vmbo, havo/vwo en mbo biedt een snelle en makkelĳke manier om inzicht te krĳgen in de interesses van uw leerling. Bestemd voor: decanen, mentoren en leerlingen die bezig zĳn met hun studiekeuze

JOUW KEUZE

gratis

Maak de interessetest, bezoek open dagen, praat met de decaan, maar lees eerst deze brochure van Studiekeuze123 als je een vervolgopleiding moet kiezen. Bestemd voor: decanen, mentoren en eindexamenkandidaten havo/vwo

Dit magazine van de HBO-raad bevat informatie voor alle eindexamenkandidaten van havo/ vwo die zich oriënteren op een vervolgopleiding aan een hogeschool. Bestemd voor: decanen, mentoren en leerlingen die bezig zĳn met hun studiekeuze

STUDEREN AAN DE UNIVERSITEIT gratis

gratis

In de brochure ‘Studeren aan de universiteit 2011-2012’ staat informatie voor leerlingen van 4, 5 en 6 vwo, die zich oriënteren op een vervolgopleiding aan een universiteit. Bestemd voor: decanen, mentoren en leerlingen die bezig zĳn met hun studiekeuze

Bestel op www.primaonderwĳs.nl/bestellen

Agenda Inspiratiedag Levenverrijkend Onderwijs Waar Centrum Djoj Rotterdam Wanneer 10 februari 2012 Hoe kun je het contact en de samenwerking met leerlingen, collega’s en de omgeving optimaliseren? De inspiratiedag Levenverrĳkend Onderwĳs, op vrĳdag 11 februari 2012, biedt voor alle professionals in het onderwĳs nieuwe inzichten en handvatten, gebaseerd op Geweldloze Communicatie. Kosten € 125,voor organisaties (school, instelling, eigen bedrĳf) en € 90,- voor particulieren (inclusief koffie, thee, lunch en consumptiebon voor de borrel, exclusief korting). www.geweldlozecommunicatiefestival.nl

Achtste-groepers huilen niet Waar bioscopen door heel Nederland Wanneer vanaf 15 februari 2012 ‘Achtste-groepers huilen niet’ van Jacques Vriens is al jaren één van de meest populaire voorleesboeken voor de bovenbouw. Binnenkort kunnen ook nietlezers kennismaken met dit prachtige verhaal, want vanaf 15 februari draait de verfilming in de bioscoop. www.achtstegroepersdefilm.nl

OMJS conferentie

Topdocenten? Topteam!

Waar Conferentiehotel Willibrordhaeghe Deurne Wanneer 14 maart 2012, 14.00 tot 17.00 uur Onderwĳs in de 21e eeuw, maak deze dag kennis met effectief lesgeven in de 21ste eeuw, sociale media in de klas, Visiespel Onderwĳs in de 21ste eeuw, opbrengstgericht leiderschap en nog veel meer… Kosten per deelnemer: € 75,- inclusief materialen, exclusief korting. Wie meer dan één persoon opgeeft via de website, kan het beste apart alle voorkeuren van de deelnemers voor de workshoprondes sturen naar info@onderwĳsmaakjesamen.nl

Waar Congrescentrum In de Driehoek Utrecht Wanneer 7 maart 2012 Zorg voor een doelmatig en praktisch personeelsbeleid en vorm van uw topdocenten een topteam! Onder leiding van dagvoorzitter Michel Rog, voorzitter CNV Onderwĳs, krĳgt u praktische oplossingen op onder meer de volgende vragen: • Wanneer wordt beoordelen van docenten een impuls voor de kwaliteit van het onderwĳs? • Hoe blĳft u profiteren van de kwaliteiten van docenten in hogere loonschalen? • Op welke manier onderscheidt u zich door de invoering van het lerarenregister? • Hoe kunt u preventief omgaan met disfunctioneren? Deelnemersprĳs voor de hele dag: € 395,(exclusief btw en korting), inschrĳven via www.medilex.nl

Conferentie Onderwijs en krimp Waar Provinciehuis Drenthe te Assen Wanneer 8 maart 2012, 11.00 tot 16.00 uur Naast de presentatie van de onderzoeksresultaten van het Onderzoek Onderwĳs & Krimp is er aandacht voor oplossingsrichtingen. Waarbĳ deelnemers kunnen discussiëren over een aantal kansrĳke scenario’s. http://www.stamm.nl/agenda

www.onderwijs-en-ict.org 25 & 26 januari 2012 Jaarbeurs Utrecht

U UW VRAAG N GE AAN SBAD TOEGANGratis via

G n-ict.org e s ij w r e www.ond: 100.006.45 code

HĂŠt platform voor ICT-toepassingen en -diensten in het onderwijs Met: Onderwijs Academie - Serious Gaming Plein Presentatiesessies - Uitgeversplein Op 25 en 26 januari 2012 vindt de derde editie van de vakbeurs Onderwijs & ICT plaats in Jaarbeurs Utrecht. Bent u binnen het onderwijs verantwoordelijk voor de inzet van ICT, dan mag u deze beurs niet missen! Op Onderwijs & ICT vindt u het grootste aanbod van toegepaste ICT-oplossingen voor het onderwijs. Een groot aantal standhouders staat klaar om het nieuwste aanbod van ICT-producten en -diensten aan u te presenteren. Ook kunt u gratis een uitgebreid inhoudelijk programma met seminars, lezingen, themapleinen en de Onderwijs Academie bezoeken.

Kijk voor meer informatie op www.onderwijs-en-ict.org

Mediapartner:

PrimaOnderwijs_ad_.indd 5

EDG Media

Kennispartner:

19-12-11 10:19

Lees Le L Lee ee e ess al e alllles les es over over d de en niiie euwe uuw we e we exa xxa xamene am a me ene ne n eisen isse en o p w w w .e ww .exa am ame me m en e n.n n . n l /e .n / e xxa am a me me en ne n e iiss e en n

PrimaOnderwijs_ad_.indd 4

19-12-11 10:20