PrimaOnderwijs september 2011

Onderwijsnl

Voor alle professionals in het onderwijs

84%

van de leraren rekent op een

bonus

Het Leren van de TOEKOMST

DOCENT IS

leergierig

WWW.PRIMAONDERWIJS.NL

00_Cover.indd 1

VERSCHIJNT 6X PER JAAR

NUMMER 4

Prima PO en VO = Prima Onderwijs !

SEPTEMBER 2011

01-09-2011 22:12:35

2_Ad Medilex.indd 2

02-09-2011 10:47:07

Inhoud

Onderwijs nl

Voor alle professionals in het onderwijs

35

15

43

19

22

4 Nieuwtjes 7 Onderzoek: Docent is leergierig 11 Media 15 Dag van de leraar 19 LAKS over leerlingenparticipatie 22 Investeren in kleuters loont 26 Het Leren van de Toekomst 31 Crisismanagement op school

Onderwijs nl

Voor alle professionals in het onderwijs

Het grootste blad voor professionals met 180.000 lezers.

PrimaOnderwijs is een uitgave van

Naast het magazine bestaat PrimaOnderwijs uit een tweewekelijkse nieuwsbrief en de internetsite www.primaonderwijs.nl

Eindredactie Manon van Wijnen

EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht

Verder werkten mee Linda Blankenstein, Heleen de Bruijn, Brigitte Bloem, Ingrid Dekker, Elly van der Heide, Hanneke van der Linden, Marijke Nijboer, Arthur Snaauw, Loretta Staring, Carlie van Tongeren en Anne-Claire van de Vendel.

Uitgever Erik Trimp

03_Inhoud.indd 3

35 Homoseksualiteit en mediawijsheid 38 Bert Groenewoud (NTR) over het aanbod van Schooltv 41 Dyslexie-Express 43 Verrijking 49 Een bonussyteem in het onderwijs?

53 Bestellen & inschrijven 54 Agenda

Vormgeving Ellen Lennartz

Verschijning en verspreiding PrimaOnderwijs verschijnt 6 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door EDG Media bij alle basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland.

Redactie 030-241 70 45 redactie@primaonderwijs.nl Sales 030-241 70 29 Vincent van Kleef, vvankleef@edg.nl

Klantenservice 030-241 70 30 klantenservice@edg.nl Copyright 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

De uitgever is niet aansprakelijk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelingen.

02-09-2011 11:52:30

4

Groeten uit Westerschel

de

Vlaamse leerlingen beste in Derby der Lage Landen

H

Het team van de zes beste leerlingen aardrijkskunde uit het voortgezet onderwijs in Nederland is er niet in geslaagd de strijd te winnen in een aardrijkskundewedstrijd met de Vlamingen. Tijdens deze Derby der Lage Landen maakten de leerlingen allerlei opdrachten. De belangrijkste was een advies schrijven over de ruimtelijke ontwikkeling van de Westerschelde.

Daarvoor deden de leerlingen eerst veldwerk in het gebied. Individueel gezien was Wout Poncelet uit Vlaanderen de beste leerling. Hij en het Vlaamse team ontvingen vrijdag 19 augustus bij de opleiding Deltamanagement van Hogeschool Zeeland in Vlissingen uit handen van Deltacommissaris Wim Kuijken de eerste prijzen en een reischeque van 500 euro. Volgens Wim Kuijken is aardrijkskunde wezenlijk voor goed begrip van waterproblematiek en deltamanagement.

Tolerantietest Fort van de Democratie genomineerd voor Europese Award De interactieve website www.tolerantietest.eu is genomineerd voor de ‘Erasmus Euro Media Award 2011’. De vijftalige tolerantietest (Nederlands, Engels, Portugees, Spaans en Bulgaars) is bedoeld om samen met jongeren de grenzen van tolerantie te onderzoeken, in het perspectief van de Europese fundamentele rechten.

De Tolerantietest is een initiatief van het Fort van de Democratie in Utrecht, een project van de Stichting Vredeseducatie.

De Euro Media Awards worden op 14 oktober in Wenen uitgereikt.

Gratis sportlespakket Sport@School voor PO Sport@School is een initiatief van tien sportbonden en NOC*NSF om kinderen via een lespakket kennis te laten maken met een aantal sporttakoverstijgende thema’s en een groot aantal verschillende sporten. Het pakket is in samenwerking met KlasseTV ontwikkeld.

Sport@School is een lespakket voor de groepen vijf tot en met acht van het basisonderwijs. Leerkrachten kunnen het multimediale lespakket gebruiken om kinderen bewust te maken van de meerwaarde van sport en hen kennis te laten maken met een groot aantal sporten. Sport@ School omvat theorielessen, een groot aantal sportlessen en zelfs een compleet draaiboek, waarmee leerkrachten zelf een sportdag voor de kinderen kunnen organiseren. Het sportlespakket is kort voor de start van het nieuwe schooljaar gelanceerd en wordt gratis aangeboden aan leerkrachten uit het basisonderwijs. www.klassetv.nl/sport@school

4-5_Nieuwtjes.indd 4

02-09-2011 10:48:34

nieuwtjes 5

Msn’en met de meester

Met name in het basisonderwijs willen kinderen graag msn’en met de meester, of vrienden worden op Hyves met de juf. Hoe onschuldig online contacten soms lijken, er kleven ook risico’s aan het communiceren met leerlingen via sociale media als Facebook en Hyves.

Het PPSI-informatieblad ‘Onderwijspersoneel online’ zet uiteen welke gevaren er schuilen in dit soort digitale contacten met leerlingen. Ook wordt ingegaan op het online gedrag van personeel. Wat zet je over jezelf online als leerkracht? Wie accepteer je als vriend op Facebook? Kun je zomaar van alles twitteren?

Scholen die handreikingen willen bij het opstellen van regels over online gedrag van personeel kunnen het informatieblad ‘Onderwijspersoneel Online’ gratis aanvragen bij PPSI (www.ppsi.nl).

Er is een versie voor het primair en het voortgezet onderwijs beschikbaar.

Hoofdluis in kaart gebracht op luizenradar.nl De Luizenradar is een nieuwe online radar die in kaart brengt waar hoofdluis heerst in Nederland. Luizenradar.nl is 24 augustus j.l. officieel gelanceerd en geeft per postcodegebied een indicatie van het aantal hoofdluisbesmettingen. Ouders kunnen zo in één oogopslag zien of er bij hen in de buurt hoofdluis is en kunnen desgewenst voorzorgsmaatregelen nemen.

Ouders en scholen worden verzocht om op Luizenradar.nl een melding te maken als ze hoofdluis hebben ontdekt. Op deze manier wordt altijd de meest actuele informatie over hoofdluis gegeven en worden andere ouders en scholen gewaarschuwd.

Daarnaast is op Luizenradar.nl informatie te vinden over hoofdluis, het bestrijden én voorkomen ervan.

4-5_Nieuwtjes.indd 5

Verkiezingen

Gouden Steunpilaar 2011 Wie wordt dé onderwijsondersteuner van het jaar? Is jouw collega onmisbaar? En vind je het tijd worden dat hij/zij eens in het zonnetje wordt gezet? Nomineer hem of haar dan nu als favoriete Onderwijsondersteuner voor de Verkiezing van de Gouden Steunpilaar 2011! Wees er snel bij, want de inschrijving eindigt op vrijdag 21 oktober!

Op de OOP dag 2011, donderdag 17 november, maakt de jury tijdens een feestelijke bijeenkomst de uitslag bekend en worden de Gouden Steunpilaren (PO, VO en mbo) aan de winnaars uitgereikt. Hierbij zijn ook de onderwijsgevende collega’s en leerlingen van harte welkom!

CNV Onderwijs organiseert deze dag ieder jaar, speciaal voor het onderwijs ondersteunend personeel.

Ook dit jaar gebeurt dit weer in samenwerking met Prima online. Zie voor meer informatie www.goudensteunpilaar.nl

01-09-2011 16:15:54

OIG helpt het onderwijs verder Voor trainingsdata en meer informatie zie www.oig.nl

Onderwijs naar Excellence “In 23 jaar onderwijs is dit de tweede training die goed was. Deze training heeft mij bewust gemaakt van mijn gedrag en aangezet tot actie.”

Cursist Carboon College, Heerlen

“Benut je leervitaliteit.

Schrijf je nu in voor het programma Onderwijs Voor ein naar Excellence!” d o

ktob ingeschr er eve 10% n kortin g!

programma ervaringsleren docenten en leidinggevenden 3-dagen & terugkomdag of aangepast speciaal voor uw school open inschrijving: € 2.200 per deelnemer* in-school v.a. € 1.098 per deelnemer* bewezen resultaat in pilot met de VO-raad!

Positieve impact op Vensters voor Verantwoording Financieel aantrekkelijk vanaf zes personen

ADV_OIG_192x285.indd 1

1

* prijzen exclusief arrangementskosten

01-09-2011 10:46:59

onderzoek 7

Leren is niet automatisch professionaliseren De leervitaliteit van leraren is groot, zo blijkt uit onderzoek.

De leraar is leergieriger, minder leerangstig en minder ‘uitgeleerd’ dan andere professionals. Maar het feit dat de leraar relatief geïsoleerd opereert, staat zijn professionalisering in de weg. Hoe dat zit en wat je eraan kunt doen, lees je in dit artikel.

s

Tekst Elly van der Heide

Sinds het Lissabon-akkoord van 2000 staat het simuleren van een leven lang leren in de belangstelling. Eind 2010 deden het Ruud de Moor Centrum (RdMC) en de Onderwijs Innovatie Groep (OIG) grootschalig onderzoek. Ze vroegen leraren in PO, VO en mbo naar hun leerbereidheid in het algemeen en voor specifieke doelen. Zo ontstond de leervitaliteitsindex (zie kader).

Leervitaliteit Leraren blijken zeer leervitaal en dus bereid en geïnteresseerd om te blijven leren en ontwikkelen. Een paar opvallende onderzoeksresultaten: • Leraren zijn leergieriger dan andere hoger opgeleide professionals binnen het onderwijs. Leraren lijken minder leergierig als het gaat om technische ontwikkeling.Leerkrachten PO scoren op dat punt het laagst, VO-docenten scoren hoger en mbo-docenten zijn het meest technisch leergierig van alle leraren. Na correctie van de cijfers blijft het beeld bestaan, dus de verschillen zijn niet

7-9_Onderzoek.indd 7

01-09-2011 13:20:46

8

(Zelf)reflectie leidt tot professionalisering

door leeftijd te verklaren of door het feit dat er in het PO meer vrouwen werken.

• Leraren voelen zich duidelijk minder uitgeleerd dan andere hoger opgeleide professionals. Ze zijn ook duidelijk minder leerangstig. Daarbij is er geen verschil tussen leraren uit verschillende sectoren, ook niet als je de cijfers corrigeert op leeftijd of geslacht.

• Leerkrachten PO zoeken meer zekerheid dan hun collega’s in het VO en mbo. De verschillen blijven bestaan als je de cijfers corrigeert op geslacht of leeftijd, dus het verschil lijkt echt te liggen aan de onderwijssector.

De leerbereidheid voor werk en met name ook voor persoonlijke bekwaamheid is hoog bij leraren. Op de categorie leren voor opvoeding scoren leraren duidelijk hoger dan andere professionals. Leerkrachten PO scoren hier hoger dan docenten uit het VO, die weer hoger scoren dan docenten mbo. Het verschil in scores lijkt primair te liggen aan het onderwijstype en hangt wellicht samen met de leeftijd van de leerlingen.

Dialoog ontbreekt Media (denk aan ‘Zwartboek InHolland’, van Willigenburg 2010), onderzoek (zoals McDaniel, 2009) en overheid zijn eensluidend: leraren professionaliseren zich onvoldoende. Hoe kunnen we dat negatieve beeld over de professionaliteit van leraren rijmen met de positieve uitkomsten van de leervitaliteitsindex? De onderzoekers redeneren dat de leervitaliteit van leraren weliswaar groot is, maar dat (zelf)reflectie de katalysator is die leervitaliteit omzet in professionalisering. Doordat leraren een relatief geïsoleerde positie hebben, zo in hun eentje voor de klas, is er minder zelfreflectie en ontbreekt de dialoog. Vandaar dat hun daadwerkelijke professionalisering achterblijft bij hun bereidheid om te professionaliseren.

Aanbevelingen De conclusie lijkt dus te zijn dat leraren van hun spreekwoordelijke eilandjes af moeten komen. Maar daarbij kunnen directeuren en besturen best een handje helpen, zo blijkt uit de aanbevelingen van de onderzoekers. Ten eerste door een veilige cultuur te scheppen als basis voor reflectie. En ten tweede

7-9_Onderzoek.indd 8

door verantwoordelijkheid met afhankelijkheden te combineren. Hoe je dat aanpakt in de praktijk van alledag? Daar doen de onderzoekers ook een handreiking voor:

• Train leraren in de basis reflectievaardigheden.

Tijdens een training kunnen leraren in een veilige omgeving leren reflecteren en feedback geven.

Dit resulteert in individuele ontwikkeling en in de ontwikkeling van een cultuur.

• Ondersteun leraren in de praktijk. Geef zelf het goede voorbeeld. Doe mee en creëer geen gat tussen leiding en leraar. Stel je open, en stimuleer leraren door positieve resultaten te benoemen.

• Verbind individuele ontwikkeldoelen aan teams.

Maak concrete, meetbare afspraken op individueel en teamniveau en benoem het doel: ontwikkelen (niet afrekenen). Je leert het meest van elkaar.

Door afhankelijkheid te creëren in de persoonlijke doelen moet je wel met elkaar aan de slag.

• Geef verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid voor het behalen van doelstellingen vraagt wel om kaders voor tijd, budget en taken.

Verschillen per sector De resultaten van leerkrachten PO wijken vaak af van die van docenten VO en mbo. In het PO staan overwegend vrouwen voor de klas en de gemiddelde leeftijd ligt lager. Om invloeden van geslacht en leeftijd uit te sluiten, corrigeerden de onderzoekers de cijfers voor deze variabelen. Zo kregen ze een eerlijker beeld van de verschillen tussen onderwijssectoren.

En deze bleven ook na de correctie bestaan.

Ga voor meer informatie naar de websites van het Ruud de Moor Centrum http://portal.rdmc.ou.nl en de Onderwijs Innovatie Groep www.oig.nl

01-09-2011 13:21:19

onderzoek 9

Leervitaliteitsindex Toelichting op de termen: • Leergierig algemeen meet in hoeverre mensen nieuwsgierig zijn naar ontwikkelingen en in hoeverre ze het leuk vinden om nieuwe dingen te leren.

• Leergierig technisch meet in hoeverre mensen willen leren over alle technische ontwikkelingen.

• Leerangstig meet in hoeverre mensen het idee

PO1104_09.indd 9

hebben dat ze in staat zijn om bij te blijven met alle ontwikkelingen in de maatschappij.

• Uitgeleerd meet in hoeverre mensen het gevoel hebben dat ze nog iets zouden kunnen of moeten leren. Hoe hoger de score, hoe meer je het idee hebt dat er nog iets te leren valt.

• Zekerheid zoeken meet in hoeverre mensen garanties willen hebben op gebied van steun, haalbaarheid en effect voordat ze aan een opleiding beginnen.

02-09-2011 11:39:32

Op een leuke manier thuis aan de slag met de lesstof !

Maak kennis met Squla, het leukste en meest complete online oefenprogramma voor thuis. Methodeonafhankelijk en met modules voor alle vakken.

Meer weten? Ga naar www.squla.nl en overtuig uzelf.

www.squla.nl

media 11 BOEKEN • APPS • WWW

Boeken De boeken van het begin Smaragd (deel 1)

International perspectives on countering school segregation

John Stephens

Joep Bakker, Eddie Denessen, Dorothee Peters en Guido Walraven (Eds.) (publicatie in het Engels) Segregatie van scholen, ofwel het ontstaan van afzonderlijke zwarte en witte scholen, komt niet alleen in Nederland voor, maar is een internationaal probleem. In dit initiatief van de ‘Dutch National Knowledge Centre for Mixed Schools’ wordt de stand van zaken in meer dan 20 landen geanalyseerd, omtrent onderzoek naar (de)segregatie in scholen. De auteurs beschrijven interventies in hun nationale context en identificeren de succesfactoren om segregatie te verminderen en tegen te gaan en zo gelijke kansen voor alle kinderen te kunnen waarborgen.

Garant Uitgevers • €32 • ISBN 978 90 4412 694 5

Een donkere nacht. Drie kinderen moeten van huis vluchten voor een gewetenloos en duister gevaar. Tien jaar later wonen Kate, Michael en Emma in een weeshuis en weten zij nog steeds niet waarom ze destijds van hun ouders werden gescheiden. De drie beginnen aan een groot avontuur door vreemde en gevaarlijke werelden. Wie kunnen ze vertrouwen en wie niet? Wat hebben zij te maken met een eeuwenoude, geheime voorspelling? Het antwoord ligt verborgen in een betoverd boek...

Uitgeverij Unieboek • €18,99 • ISBN 978 90 4751 679 8

PrimaOnderwijs geeft 25 exemplaren van dit boek weg!

Wil je winnen?

Ga dan voor 1 november naar www.primaonderwijs.nl/winnen

Co-teaching Krachtig gereedschap bij de begeleiding van leraren Sandra Koot, voorwoord: Kees van der Wolf In het boek ‘Co-teaching’ breekt auteur Sandra Koot een lans voor het versterken van de handelingsvaardigheden van de leraar. Door deze manier van coaching-on-thejob kan passend onderwijs in de praktijk echt handen en voeten krijgen. Het boek is zeer praktisch van aard en legt zowel de werkwijze van co-teaching, als de achterliggende gedachte uit.

Uitgeverij Pica • €24,50 • ISBN 978 90 7767 163 4

11_Media.indd 11

Kinderpsychologie en -ontwikkeling voor dummies Laura L. Smith en Charles H. Elliott Definiëren wat ‘normaal gedrag’ is en wat niet is een lastige zaak, ook voor professionals die dagelijks met kinderen werken. Deze gids begeleidt je bij de optimale ontwikkeling van een relatie met een kind. Stap voor stap komen alle cognitieve ontwikkelingsfasen aan bod, inclusief de problemen die daarbij kunnen voorkomen.

Je leert de problemen te herkennen en om te gaan met de cognitieve barrières die leren en ontwikkelen belemmeren.

Pearson Education • €27,95 • ISBN 978 90 4302 310 8

Eduschock Breinoptimizer voor leren in de toekomst Dirk De Boe, Bernard Lernout en Pieter Sprangers Het nieuwe schooljaar staat voor de deur. Hoe ga je je leerlingen opnieuw inspireren? Het is de vraag van

01-09-2011 13:31:43

Verkiezing van de onderwijsondersteuner van 2011 Wie wordt dé Onderwijsondersteuner van het jaar en wint de Gouden Steunpilaar?!

Waarom zou de Onderwijsondersteuner van jouw school in aanmerking komen voor de Gouden Steunpilaar? Door zijn of haar inzet, creativiteit, doorzettingsvermogen, humor of wat dan ook.

Overleg met collega’s en leerlingen en nomineer nu jouw favoriete Onderwijsondersteuner voor de verkiezing Gouden Steunpilaar 2011! Originaliteit in de nominatie speelt zeker mee!

Logopedist

Mediathecaris

Administratief medewerker

Tutor Onderwijsassistent Medewerker

Orthopedagoog Klassenassistent Schoonmaker Conciërge Medewerker leercentrum

Maatschappelijk werker

Leraarondersteuner Toezichthouder Surf naar www.goudensteunpilaar.nl en meld je favoriete Onderwijsondersteuner aan!

Wees er snel bij, de inschrijving eindigt op vrijdag 21 oktober!

media 13

iedere leerkracht. Edushock neemt je mee in een razend leeravontuur. Twintig tweets uit een denkbeeldige toekomst leggen choquerende trends bloot die de wereld de komende jaren drastisch zullen veranderen. Die trends worden geïllustreerd met een fictief toekomstverhaal.

Edushock is een zapboek dat oproept tot meer creativiteit en innovatie in het onderwijs en biedt concrete tips voor leerkrachten, leerlingen en beleidsmakers.

Uitgeverij Scriptum • €19,95 • ISBN 978 90 7743 250 1

Waarden aan het werk Over kantelmomenten en normatieve complexiteit in het werk van professionals Tonja van den Ende Professionals stuiten regelmatig op normen en waarden die niet verenigbaar zijn. En zij hebben te maken met uiteenlopende belangen. Hoe gaan zij daarmee om in hun beroepspraktijk? ‘Waarden aan het werk’ biedt belangrijke aanknopingspunten voor het verder versterken van de normatieve leerprocessen van professionals en hun organisaties.

Uitgeverij SWP • €19,90 • ISBN 978 90 8850 236 1

www www.boektweepuntnul.nl Een crossmediale publicatie op basis van co-creatie en crowdsourcing; in dit geval een spontaan schrijverscollectief van 125 auteurs. Ofwel, een boek én website waarin lezers kort, maar helder geïnformeerd worden over sociale media, Web 2.0- applicaties en webtools. Een initiatief van Educos en Van Buurt Boek.

www.linoit.com Via deze site kun je allerlei prikborden maken voor je klas die zo instelbaar zijn dat ze alleen toegankelijk zijn voor je leerlingen.

Goodreader Er zijn een hoop pdf-lezers op de iPad,

apps 11_Media.indd 13

maar met GoodReader kun je niet alleen via mail of iTunes je pdf’s bekijken, je koppelt ook gemakkelijk Google Docs en Dropbox aan de app. Het is ook mogelijk om andere bestanden, zoals documenten en Excel-sheets, in Goodreader te bekijken. (€ 3,99, www.iphoneclub.nl/app/363448914)

Recuva Hebt je per ongeluk foto’s of andere bestanden van je harde schijf, usb-stick of geheugenkaart gewist?

Met Recuva kun je gewiste foto’s, documenten en andere bestanden eenvoudig terughalen. Probeer de Deep scan als je dieper wilt graven om je bestanden terug te toveren. (gratis, www.piriform.com/recuva/builds)

01-09-2011 13:32:18

NIEUW!

Schooltv: nu handig online Gemak dient de mens. Dat heeft Schooltv goed begrepen. U wilt over onze programma’s kunnen beschikken wanneer het u uitkomt. Dat is vanaf nu mogelijk. Want per vakgebied, vijftien in totaal, vindt u ons volledige aanbod online op schooltv.nl onder Schooltv Gemist.

De reguliere uitzendingen, donderdagochtend op Nederland 2, behoren tot het verleden. In plaats daarvan zijn er vanaf september 2011, op dinsdagen donderdagochtend, zogenoemde blokuitzendingen. Daarin worden meerdere aeveringen van een serie achter elkaar uitgezonden. Handig om op te nemen! Daarom zijn deze blokuitzendingen ook zo vroeg: van 5.00 tot 6.00 uur op Nederland 3.

NTR Ad Schooltv online Prima.indd 1

Het uitzendschema vindt u op schooltv.nl onder TV-gids. In onze webwinkel kunt u natuurlijk ook altijd een dvd met extra lesmateriaal bestellen.

Niets missen?

Abonneert u zich dan via schooltv.nl op de gratis nieuwsbrief van uw vakgebied. Drie keer per jaar krijgt u een update van ons nieuwe aanbod en tips om uw lessen met beeld en geluid nog aantrekkelijker te maken.

22-08-11 13:19

sta ervoor 15 LERAAR VAN HET JAAR & DAG VAN DE LERAAR

‘Iedereen verdient een compliment, maar leraren zeker!’

‘Zonder uw hulp had ik mijn diploma niet gehaald!’

‘Bedankt dat u bleef geloven in onze zoon, hij gaat weer met plezier naar school.’ ‘Onze leraar is echt top!’ 5 Oktober is het weer zover: hét moment om leraren eens flink in het zonnetje zetten, op de Dag van de Leraar.

Erna Reiken van SBL, organisator van deze dag: ‘Iedereen verdient een compliment, maar leraren zeker!’

W

Tekst Linda Blankenstein Beeld SBL

Wereldwijd staat op 5 oktober het lerarenvak in de spotlights. De Unesco vraagt met deze ‘World Teachers’ Day’ aandacht voor het recht op goed onderwijs voor ieder kind. In Nederland legt SBL (Stichting Beroepskwaliteit Leraren en ander onderwijspersoneel) een ander accent.

Erna Reiken, organisator van de Dag van de Leraar: ‘Veel leraren zijn ontzettend goed in hun vak en hun omgeving is trots op ze. Maar in de waan van de dag vergeet diezelfde omgeving maar al te vaak om hen een complimentje te geven.

Klagen over wat er niet goed loopt, gaat ons nou eenmaal makkelijker af. Daarom is het zo belangrijk om leraren jaarlijks een keer in het zonnetje te zetten en te bedanken voor hun inzet. Ieder mens is toch blij met een compliment?’

Lera a r van het ja a r Mathijs ter Bork 2 010

‘Veel scholen laten massaal de schoolbellen rinkelen om vijf voor twaalf’

15-17_Dag vd Leraar.indd 15

02-09-2011 10:29:52

16

‘Het leuke is dat de meeste genomineerden van zichzelf denken dat ze helemaal niet zo bijzonder zijn’

Taart of tweets?

2 010 Lera ar van hent-jaGar ulen José Jan se

Lipdubs, flashmobs: om hun waardering te laten blijken organiseren ouders, leerlingen en schoolbesturen op 5 oktober talrijke acties. Hoeveel scholen meedoen, is lastig te meten omdat vele spontane acties houden en deze niet aanmelden bij SBL. Maar dat het er meer dan 1.000 zijn is nu al zeker.

De activiteiten waarmee leraren bedankt worden variëren van de aloude gedichtjes en kaarten tot hippe varianten zoals tweets, of gewoon een lekkere appeltaart. ‘Veel scholen doen mee aan de uit Vlaanderen overgewaaide actie ‘Saved by the bell’, door massaal de schoolbellen te laten rinkelen om vijf voor twaalf. Daarmee maken ze duidelijk dat ze het werk van de leerkrachten waarderen en dat alle kinderen wereldwijd recht hebben op goed onderwijs.’

Bescheiden pareltjes De verkiezing van de Leraar van het Jaar is ondertussen ook in volle gang. Liefst 1400 leraren zijn er aangemeld door hun omgeving en inmiddels zijn

15-17_Dag vd Leraar.indd 16

dertig leraren genomineerd voor de volgende ronde.

Negen van hen gaan er door naar de laatste ronde, waarna op 1 oktober de drie winnaars (één per sector) tijdens een groot festijn bekend worden gemaakt.

‘Het gaat nadrukkelijk niet om een populariteitsverkiezing, maar om de kwaliteiten van de leraren. Hoe organiseert hij of zij de lessen, hoe is het gesteld met vakinhoudelijke kennis en didactiek, hoe verloopt het contact met leerlingen, ouders en collega’s? Dit jaar zitten er weer echte pareltjes tussen! Het leuke is dat de meeste genomineerden van zichzelf denken dat ze helemaal niet zo bijzonder zijn. Er zijn er zelfs bij die zich om die reden willen terugtrekken. Dan weet je dat je de goede te pakken hebt!’

Hallo minister De winnaars moeten die bescheidenheid wel tijdelijk van zich af zetten want hen wacht een jaar met veel nieuwe ontmoetingen en ervaringen. ‘Ze praten bijvoorbeeld mee over het onderwijsbeleid bij OCW, ontmoeten de minister, spreken op onderwijscongres-

01-09-2011 13:41:55

sta ervoor 17

ja ar 2 01 Lera ar van het en Trudy Co en

0

sen en geven veel interviews. De kennis die ze overal delen met anderen maakt hen bewuster van hun kwaliteiten als leraar, waardoor je ze ziet groeien.’ Ze zijn allemaal heel verschillend, maar toch hebben de winnaars ook veel gemeen: ze zijn enorm gedreven, hebben passie voor hun vak. Ook geloven ze in de kracht van kinderen en in het kind als individu. Ze zijn vaak bescheiden en het belang van hun leerlingen staat bij hen voorop.’

Eindelijk goed nieuws Hoe is het eigenlijk gesteld met het imago van de leraar in Nederland? Nog steeds geldt voor veel media dat goed nieuws het aflegt tegen slechte berichten.

Je leest veel over wat er niet goed gaat in het onderwijs. Met de Dag van de Leraar en de bijbehorende verkiezing brengt SBL de beroepsgroep op een positieve manier onder de aandacht. ‘We willen leraren een podium geven om te vertellen wat een mooi vak dit eigenlijk is. De meeste leraren zijn te bescheiden, ze mogen zich trots voelen op hun beroep en op hun

15-17_Dag vd Leraar.indd 17

eigen kwaliteiten.’ Aan meten doet SBL niet, maar dat de dag en de verkiezing van de Leraar van het Jaar een positief effect hebben op het imago van leraren, is een leuk bijkomend voordeel.

Net zo bekend als Dierendag ‘Wat zou het mooi zijn als niet alleen de huidige leraren in het zonnetje gezet worden, maar ook oudleraren. Dat iedereen een vroegere leraar bedankt die iets voor hemzelf of voor zijn kinderen heeft betekend. Schrijf of mail je leraar Nederlands zonder wie je het niet gered had, of je leraar aardrijkskunde die je zo inspireerde. Of bedank die leraar die je dochter vorig jaar zo goed hielp toen ze gepest werd in de klas. Eigenlijk hoop ik dat binnen een paar jaar de Dag van de Leraar net zo bekend is in Nederland als Dierendag.’

Kijk voor meer informatie op www.dagvandeleraar.nl.

Wil je meer weten over SBL, kijk dan op www.lerarenweb.nl.

01-09-2011 21:18:13

Bent u werkzaam in het onderwijs?

Dan herkent u ze misschien wel: nieuwsgierige leerlingen die vaak laten zien dat ze al veel weten.

Deze leerlingen zijn talentvol en vragen om mĂŠĂŠr.

Met Acadin kunt u ze dat geven.

Acadin is een leeromgeving die uw mogelijkheden om deze leerlingen te begeleiden verruimt. Acadin biedt u altijd en overal toegang tot rijke leeractiviteiten, waarmee u met uw leerlingen een afgestemd aanbod op maat kunt samenstellen. Bied talentvolle leerlingen wat ze nodig hebben.

Meld u nu aan op Acadin.nl!

voor talenten in uw klas.

Acadin is een samenwerking van

Adv_Acadin_PrimaOuders_192x285_fc.indd 1

en

23-08-11 10:06

visie 19

LAKS komt met wetsvoorstel:

‘Leerlingenparticipatie moet verplicht worden’ LAKS, Landelijk Aktie Komitee Scholieren, weet ieder jaar het landelijke nieuws te halen met de succesvolle eindexamenklachtenlijn, waarmee het in de functie van ‘waakhond’ alle andere onderwijsorganisaties overtreft. Minder bekend is het LAKS om landelijke initiatieven voor meer leerlingenparticipatie en medezeggenschap en verbetering van het onderwijs in het algemeen. Reden voor het nieuwe bestuur om dit tot de speerpunten van komend schooljaar te maken. En om het meteen goed te aan te pakken komt LAKS met een wetvoorstel.

Tekst Hanneke van der Linden Beeld Ruud Pos

19-21_VisieLAKS.indd 19

01-09-2011 15:42:30

20

T

Gro s a i b o T

nd

‘Tijdens de eindexamens weten scholieren ons altijd goed te vinden, eerder in hun schoolloopbaan blijkt dat nog wel eens lastig’, vertelt Chanine Drijver (17), de nieuwe voorzitter van het LAKS, die zich vooral ten doel heeft gesteld de zichtbaarheid van het LAKS te vergroten.

Er staan verschillende landelijke activiteiten op het programma. Waaronder op 26 september een Algemene Leden Vergadering, met als thema het vergroten van leerlingenparticipatie binnen het onderwijs en in oktober een ludieke actie om uiteindelijk tot een wetsvoorstel te komen waarmee het VO tot leerlingenparticipatie in de besluitvorming wordt verplicht.

Domweg vergeten Tobias Grond (17): ‘Verbetering van leerlingenparticipatie binnen het VO is geen nieuw standpunt van het LAKS, maar blijft één van onze speerpunten.

Schoolleidingen moeten de mening van de leerlingen meewegen in hun besluiten om tot een goede beslissing te komen.

Niet dat bij ieder wissewasje de leerlingenraad wordt gehoord, maar zeker waar het onderwerpen betreft die de leerlingen zelf aangaan is het belangrijk de mening van leerlingen mee te wegen. Wij zitten in de klas, wij ondergaan het onderwijs. Steeds meer scholen zijn zich ervan bewust dat een goed functionerende leerlingenraad iets kan toevoegen aan de besluitvorming, en toch zijn er nog steeds schoolleidingen die deze visie niet delen of het domweg vergeten.’

Directies van scholen kunnen zelf bij het LAKS aankloppen voor ondersteuning bij het opzetten van een leerlingenraad

Speeddate in Den Haag Het LAKS wil een wet ontwikkelen waarmee scholen, waar tien procent van de leerlingen een leerlingenraad wensen, worden gestimuleerd die te initiëren.

Of dat leerlingen op een andere manier bij de besluitvorming worden betrokken op de school, waar het onderwerpen betreft die de leerlingen direct raken.

Leerlingen behoren adviesrecht te hebben, vindt het LAKS. Volgens Grond is er onder leerlingen genoeg draagvlak voor. ‘Het LAKS organiseert in oktober een speeddate op het plein in Den Haag met beleidsmedewerkers uit het onderwijs, sectororganisaties en politici om leerlingenparticipatie onder de aandacht te brengen.’

19-21_VisieLAKS.indd 20

Chanine Drijver geeft aan dat directies van scholen zelf bij het LAKS kunnen aankloppen voor ondersteuning bij het opzetten van een leerlingenraad. ‘Directies kunnen hun school opgeven en dan gaan we ons samen met de directie inzetten voor de uitvoering.

Denk bijvoorbeeld aan een door het LAKS opgestelde checklist voor alles wat zich binnen een school kan afspelen en waarmee leerlingenraden aan de slag kunnen, of ondersteuning en begeleiding van scholieren die elders een leerlingenraad hebben opgezet.

De ervaring leert dat het meest lastige is om leerlingen uit de onderbouw erbij te betrekken of om binnen het vmbo leerlingenraden op te zetten.’

01-09-2011 15:42:42

visie 21

Vmbo’ers willen doorstromen Grond en Drijver, beiden in het zesde jaar vwo, zijn zich bewust van het elitaire karakter dat aan het LAKS kleeft.

Drijver: ‘Meestal worden leerlingen actief binnen de school als ze wat ouder zijn en bij het vmbo zit je dan al snel in het eindexamenjaar.

Om het vmbo toch een stem te geven is sinds vorig jaar binnen het LAKS een vmbo-panel actief waarbij onderzoek wordt gedaan naar specifieke problemen.

De meest gehoorde klacht die bij ons binnenkomt over het vmbo is van vmbo’ers die willen doorstromen en niet worden toegelaten.

Er worden té veel drempels opgeworpen die de doorstroom van vmbo naar bijvoorbeeld havo frustreren. Het s is niet terecht dat Beeld Bas Baltu cijfers doorslaggevend zijn, terwijl er bijvoorbeeld totaal niet naar motivatie wordt gekeken.’

Grond: ‘Magere cijfers geven vaak problemen in de doorstroom door de regeltjes van de school. Terwijl met redelijke cijfers en een juiste motivatie iemand wel kan slagen, denk ook bijvoorbeeld aan een zomerschool of bijspijkercursussen die de doorstroom vergemakkelijken. Toch blijft 94 procent van de scholen drempels leggen op basis van cijferlijsten.’ Drijver: ‘Daarnaast is de helft van de vmboleerlingen niet tevreden over de begeleiding bij studiekeuze en beroepsoriëntatie. Dat vind ik nogal wat. Het blijkt dat de mening en adviezen van vrienden en familie en de informatie die vervolgopleidingen zelf geven en dergelijke, veel zwaarder tellen dan wat de decaan of mentor te vertellen heeft.’

Motivatie Een ander punt van aandacht van het LAKS is de aansluiting van VO naar WO. Volgens Grond valt dertig procent van de eerstejaars uit door verkeerde studiekeuze. ‘Ook hier zie je aan terug dat er bij

19-21_VisieLAKS.indd 21

selectie aan de poort te veel naar cijferlijsten wordt gekeken en te weinig naar motivatie. Cijfers zijn geen garantie voor succes blijkt maar weer. Daarnaast kan de studievoorlichting veel beter. Uit onderzoek van het LSVb blijkt dat Universiteiten het overgrote deel van de studies in voorlichtingsmateriaal als kleinschalig neerzetten en dat klopt niet. Natuurlijk, de aansluiting van het vwo op het wo kan beter door de kennis te vergroten en het onderwijs naar een hoger plan te brengen, maar mensen die willen zouden aan de studie van hun keuze moeten kunnen beginnen.

Diploma’s moeten toch gewoon toegang geven tot de studie van je keuze, zonder dat je steeds meer drempels over hoeft aan de poort van het wo.’

ijver r D e n Ch anzi itter L A K S voor In juni is Chanine Drijver aangetreden als de nieuwe voorzitter van het LAKS. Chanine is zesde jaars vwo-student aan het Atlas College van OSG WestFriesland in Hoorn en doet daar cultuur en maatschappij, aangevuld met filosofie, maatschappij wetenschappen en mno. Haar mentor is Andrew Niemeijer, leraar van het jaar 2009.

Iedere voorzitter van het LAKS treedt voor één jaar in functie. Chanine wil zich dit jaar inzetten voor het vergroten van leerlingenparticipatie, het verbeteren van studiekeuzebegeleiding en de zichtbaarheid van het LAKS. Haar ambities liggen op het onderwijs inhoudelijke vlak en ze ziet het LAKS niet als een opstap naar de politiek. ‘Het is leuk om in de Tweede Kamer rond te lopen en politiek is heel boeiend, maar ik vind het gaaf om met onderwijs bezig te zijn.

Er is nog zo veel te verbeteren!’ Chanine is te volgen via Kijk op:

http://twitter.com/#!/chaninedrijver

01-09-2011 15:42:59

22

22-24_PraktijkKleuters.indd 22

01-09-2011 15:44:17

praktijk 23

Investeren in kleuters

In iedere kleuterklas zitten kinderen die een aparte aanpak vragen.

Met zijn boek ‘Zorg voor kleuters’ wil Johan Eichhorn kleuterleerkrachten van zowel speciaal als regulier onderwijs beter toerusten voor het aanbieden van deskundige begeleiding. Bewust planmatig handelen bij de allerjongsten werkt preventief en voorkomt vroegtijdige uitval, is zijn overtuiging.

K

Tekst Brigitte Bloem

‘Kinderen hebben spel nodig om zich te ontwikkelen.

Spelen ze niet, dan stagneert hun ontwikkeling’, legt Eichhorn uit.‘Die spelontwikkeling mondt normaliter uit in doen alsof het kind kan lezen en schrijven. Op dat moment is het kind gemotiveerd om écht te leren lezen en schrijven.’ In zijn boek beschrijft Eichhorn de spelontwikkelingsfases en de fases in de ontwikkelingspsychologie en geeft hij leerkrachten handvatten en praktische tips, waardoor ze beter weten waar ze bij jonge kinderen op moeten letten.

Risicokleuters Al aan het begin van zijn onderwijsloopbaan, ruim 25 jaar geleden, had Eichhorn interesse in jonge kinderen waarbij de ontwikkeling niet verloopt zoals je zou mogen verwachten.‘Ik kwam erachter dat je door planmatig handelen de ontwikkeling van deze leerlingen positief kunt beïnvloeden. Ik ben toen van alle kinderen in mijn klas waarbij de ontwikkeling stagneerde de effecten van mijn handelen bij gaan houden. Al snel heb ik ook mijn collega’s geadviseerd om dat te gaan doen.’ We hebben de beschikking over leerlingvolgsystemen en nemen regelmatig

22-24_PraktijkKleuters.indd 23

01-09-2011 15:46:01

24

toetsen af. Op die manier kan vroegtijeen jongen in de klas, die niet op zijn stoeltje kon dig worden ontdekt of er bij leerlingen blijven zitten. Voortdurend zei ik hem: “Niet lopen”, iets stagneert in de ontwikkeling.‘Maar “niet draaien”, “niet achterstevoren zitten”. Op die het allerbelangrijkste blijft toch de observatie van de manier liet ik hem weten dat hij iets fout deed. Toen leerkracht’, vindt Eichhorn.‘In elke kleutergroep zitten ik dat eenmaal inzag, ben ik hem complimentjes gaan wel een of meer risicokleuters. Passieve kinderen, geven als hij goed zat. En ook de andere kinderen, die kinderen met een zwakke zelfsturing, kinderen met netjes op hun stoel bleven zitten. Kinderen vinden het een beperkt taalgebruik. Of kinderen met een geringe fijn om een compliment te krijgen. Binnen de kortste wendbaarheid van handelen. Ze hebben iets geleerd keren zat iedereen goed op zijn stoel.’ in een bepaalde situatie. Verandert die situatie, dan Als een leerkracht erachter komt dat een kind raken ze de weg kwijt en moet je het weer opnieuw storend gedrag vertoont, vraagt Eichhorn altijd om aanleren. de frequentie van dat Of kinderen die progedrag bij te houden. ‘Ik blemen hebben met Ik adviseer leerkrachten om zo veel ben dat zelf gaan doen het focussen van hun toen een jongetje bij mij mogelijk vaste rondes te lopen aandacht.’ Eichhorn in de klas fysiek geweld adviseert leerkrachten tegen andere kinderen goed te kijken naar wat een kind nodig heeft. ‘Weet je gebruikte. Nou is fysiek geweld natuurlijk nooit goed, eenmaal wat de goede richting is? Stimuleer het kind maar doordat ik het bijhield, kwam ik erachter dat het dan als hij het gewenste gedrag vertoont. Benoem lang niet zo vaak voorkwam, als ik dacht. Vervolgens het goede gedrag en beloon het. Een krul op een vel ben ik in kaart gaan brengen wanneer hij dat papier is vaak al genoeg.’ gedrag vertoonde, wat eraan vooraf ging en hoe ik erop reageerde. Eigenlijk was dat de Vaste rondes eerste gedragsfunctieanalyse die ik maakte.

‘Ik zeg wel eens gekscherend: “Een kleuterklas is Planmatig handelen net een cafetaria. Kinderen roepen en juf of meester De oorzaken voor stagnatie in de ontwikkekomt”’, vervolgt Eichhorn. ‘Nu gaan we het omdraaien. ling kunnen heel divers zijn. Het ene kind Jij hebt als leerkracht de regie. Jij bepaalt hoe je bijheeft beperktere capaciteiten, een ander kind wordt voorbeeld je ronde door de klas loopt. Ik adviseer leerte weinig gestimuleerd. Het ene kind ontwikkelt zich krachten om zo veel mogelijk vaste rondes te lopen, sneller dan het andere. Sommige kinderen hebben waarbij je alle leerlingen de aandacht kunt geven die verborgen leerstoornissen. Eichhorn: ‘Het lastige bij ze nodig hebben. Natuurlijk gebeurt er wel eens iets, kleuters is dat hun ontwikkeling niet heel gestaag waardoor je die route moet onderbreken, maar begaat, maar sprongsgewijs, grillig. Daarom is het langrijk is dat jij de regie houdt. Plan in die ronde ook goed om die ontwikkeling per kind voortdurend in je eigen stoel. Drink daar je kop koffie en kijk goed om kaart te brengen. Toetsen zijn immers momentopnaje heen. Dan zie je vaak al waar je in je volgende ronde men. Over kleuters waarbij de ontwikkeling gewoon wat moet gaan doen. Ren je van hot naar her, dan zie verloopt hoeft een leerkracht zich geen zorgen te je onvoldoende of kinderen extra aandacht of begeleimaken. Maar voor kinderen die extra stimulansen ding nodig hebben. Een vaste ronde lopen is ook een en begeleiding nodig hebben is planmatig handelen goede manier om systematisch informatie te verzahet beste advies dat ik leerkrachten kan geven. Juist melen over bepaalde leerlingen. Bovendien draagt door planmatig te handelen en daarvan het renhet bij aan het omgaan met uitgestelde aandacht, een dement bij te houden, kom je iets te weten over de vaardigheid die vooral jonge kinderen in groep 2, met leerbaarheid van de betreffende kleuter. Als je weet het oog op de overgang naar groep 3, moeten leren. waar de grenzen van die leerbaarheid liggen, kun je Het is ook een van de punten op de lijsten met vaarzo nodig gaan onderzoeken wat er digheden, die ik achterin mijn boek heb opgenomen en schort aan het kind. Het is belangwaaruit leerkrachten kunnen putten als ze twijfelen rijk dat je signalen op tijd oppikt en aan de overgang naar groep 3.’ er daadwerkelijk wat mee doet.’

Niet-boodschappen

Eichhorn heeft veel rond kunnen kijken op scholen.

Zo kwam hij erachter dat we vaak ‘niet-boodschappen’ naar kinderen zenden. ‘“Niet dit doen”, “niet dat doen”: eigenlijk zeg je dan telkens tegen zo’n kind dat het iets niet kan’, legt Eichhorn uit. “Ik had eens

22-24_PraktijkKleuters.indd 24

‘Zorg voor kleuters’ Johan Eichhorn, Uitgeverij Pica ISBN 978 90 7767 160 3

01-09-2011 15:44:42

OP MAAT GEMAAKT VOOR KINDEREN! t af e i n t f Gee en op hand

Droogt niet uit

*

Veilig, duurzaam en lange levensduur Stevig, geblokkeerde en vormvaste, brede stiftpunt Goed uitwasbare inkt van handen en kleding Ook verkrijgbaar in medium punt

Veilig, duurzaam en lange levensduur Driehoekige vorm perfect voor beginners (ergonomische greep) Houtvrij potlood gemaakt uit 54% gerecycled materiaal Ook verkrijgbaar als standaard potlood

* m.u.v. de kleur zwart, ISO-norm 554

Veilig, duurzaam en lange levensduur Schokbestendig en stevig kleurkrijt Driehoekige vorm perfect voor beginners (ergonomische greep) Ook verkrijgbaar als standaard kleurkrijt

Droogt niet uit Medium geblokkeerde punt

Levendige scherpe kleuren

2 maanden zonder dop

54% gercycled materiaal

www.bickids.com

Adv_BicKids_Klasse_192 x 285.indd 1

Zeer sterk & schokbestendig

Leren hoe je gercycled TLODEN54%materiaal URPteOplaatsen KLEvingers

Verkrijgbaar bij uw schoolleverancier

Vanaf 1 jaar

Leren hoe je vingers te plaatsen

Levendige scherpe kleuren

Schone handen

*2 maanden zonder dop te bewaren.

Extra sterk en schokbestendig

gives you more!

17/08/11 14:31

26

Het Leren van de Toekomst

H

ICT is niet meer weg te denken uit het onderwijs. Om de mogelijkheden van ICT-toepassingen te onderzoeken zijn Kennisnet en SURFnet het project Leren van de Toekomst 2011 gestart.

Met dit innovatieproject willen de samenwerkende partijen uitzoeken op welke manier innovatieve, technologische ICT-oplossingen optimaal benut kunnen worden.

Tekst Anne-Claire van de Vendel

28-29_ProjectLeren.indd 26

Het onderwijs is continu in beweging en hierdoor ontstaan telkens weer nieuwe uitdagingen. Steeds meer leerlingen hebben binnen het reguliere onderwijs een onderwijsroute op maat nodig. Het voordeel hiervan is dat deze leerling zich in een eigen tempo verder kan ontplooien.

Verder staat onomstotelijk vast dat de resultaten van taal en rekenen dalen. Als reactie heeft de Tweede Kamer de zogenaamde referentieniveaus ingevoerd.

Deze structuur moet vastgelegd worden in de inrichting van het onderwijs. Uitdagingen die niet altijd even makkelijk zijn, maar wel noodzakelijk.

Versnelde invoering Volgens Kennisnet is ICT een erg belangrijke component om deze uitdagingen aan te gaan, en wordt daar nog te weinig gebruik van gemaakt. Enige tijd geleden stelde Kennisnet al een zogenaamde ‘vier in balansmonitor’ op, waarmee de stand van zaken op ICTgebied binnen het onderwijs in kaart werd gebracht.

Aan de hand van de uitkomsten van deze monitor bepaalde Kennisnet dat het gebruik van ICT-middelen

02-09-2011 11:50:27

project 27

versneld kan worden toegepast in het onderwijs. Dit maar dat vraagt wel om een goede balans tussen moet echter wel gebeuren in nauwe samenwerking het gebruik van ICT en de manier van lesgeven. met het onderwijsveld.

Daarnaast is het mogelijk om het onderwijsaanbod Het Ichthus College in Kampen is de te flexibiliseren, zodat je iedere leereerste school binnen het voortgezet ling een leertraject op maat aan onderwijs die gaat starten met het kunt bieden.

Met ICT kun experimentele project Leren van de Kennisnet biedt de deelnemende je iedere leerling toekomst. De eerste drie weken van scholen een goed begeleidingstraject, oktober krijgt een vmbo-klas lessen, waarbij ook aan de inbreng van de een leertraject waarbij gebruik gemaakt wordt van betreffende docenten veel aandacht op maat bieden de nieuwste technologieën. Door het wordt besteed. Door de inbreng van project wil Kennisnet de school laten ICT verandert hun rol voor de klas en zien hoe zij de onderwijskundige uitdat is niet altijd eenvoudig. Een goede dagingen effectief kunnen aanpakken met behulp van balans tussen ICT en lesgeven is echter noodzakelijk ICT-innovaties. Met behulp van ICT kunnen weliswaar om de inzet van ICT binnen het onderwijs tot een betere leeropbrengsten worden gerealiseerd, goed einde te brengen.

Implementatie het Leren van de Toekomst Het vormgeven van het project Leren van de Toekomst kent een aantal stappen, die handig zijn voor alle scholen.

Op www.hetlerenvandetoekomst.nl staan per stap nuttige tips en blogs.

1. VISIE: Voor het inzetten van ICT binnen een school zijn een visie op en ambitie voor onderwijs belangrijke eerste stappen. Dit zijn de startpunten om met het Leren van de Toekomst aan de slag te gaan.

2. LESPROGRAMMA: Vervolgens moet gekeken worden naar de vakinhoud, dus het lesprogramma. Wat moet er nu eigenlijk worden onderwezen en welke ICT-eisen zijn hiervoor nodig?

3. SELECTIE VAN MIDDELEN: Aan de hand van de visie en lesinhoud wordt gekeken welke ICT-middelen nodig zijn.

Een mogelijkheid is om onderwijsleveranciers het lesprogramma aan te bieden en hen te vragen wat zij kunnen bieden.

4. SCHOLING EN IMPLEMENTATIE: De ICT-middelen moeten op technische gebieden worden geïmplementeerd, maar daarnaast moeten ook de docenten de middelen kunnen hanteren. Verder is er materiaal nodig, zodat ook de leerlingen zonder problemen gebruik kunnen maken van de ICT-mogelijkheden.

5. UITVOERING: De uitvoering vindt in eerste instantie plaats als een experiment van een aantal weken. Tijdens het experiment worden verschillende onderzoeken uitgevoerd, naar onder andere de efficiëntie, effectiviteit en aandachtswaarde van de ICT-middelen. Aan de hand van deze experimentele fase wordt gekeken naar de verbeterpunten en de definitieve inzet van ICT-middelen.

Kijk voor meer informatie op:

28-29_ProjectLeren.indd 27

www.hetlerenvandetoekomst.nl

01-09-2011 16:31:37

Houd uw postvak Begin september ontvangt elke leerkracht van groep 4 en 5 een proefnummer van samsam Junior. In dit proefnummer vindt u een

Een goed tijdschrift dat ook nog gratis is!

Ben ik blij mee.

bon, waarmee u gratis exemplaren bestelt voor uw klas. Bestel snel, want OP=OP! U kunt u bestelling ook aan ons mailen: samsam@ncdo.nl

wereldburgerschap voor jonge kinderen

Waarom samsam Junior?

Onderzoek onder leerkrachten laat zien dat er veel behoefte is aan materiaal over wereldburgerschap.

Vooral voor groep 4 en 5.

Samsam Junior is een magazine over kinderen wereldwijd. Het is helemaal afgestemd op de jonge leerling. Zowel het onderwerp, het beeld als de tekst sluiten aan bij het niveau van groep 4 en 5.

Bestel nu en ontvang ook het tweede nummer van Samsam Junior in het voorjaar van 2012.

Ik besteed graag aandacht aan wereldburgerschap en deze samsam is daarvoor perfect!

adv-samsam-mb MALAWIdef.indd 2-3

samsam is altijd gratis voor leerlingen

nieuw voor groep 4 en 5: samsam Junior!

ak in de gaten!

Bestel snel, want OP=OP! 29-08-2011 16:43:53

Computers op School is hét onafhankelijke vaktijdschrift voor onderwijs en ict

Neem nu een abonnement op COS en ontvang een gratis abonnement voor vier maanden op

Winkler Prins online* Dé online encyclopedie

jken en ki en pend t rek Od ip egrij ch • B ense et de ev m ad • L p p • O

ijs en

kL

as

ink senw

eL

de

in

ict

erw

entijds

rift

elijk

tijdsch vak

ond

r eig

voo

ank

Onafh

*keuze uit: ol Scho er 7 rs op mm ute nu Comp ng 28 rga 1 Jaa 201 art Ma

Ga snel naar www.cos-online. nl/abonneren

Junior Winkler Prins online Studie Winkler Prins online Grote Winkler Prins online

Het is een abonnement voor de hele school.

Kijk voor meer informatie op: www.winklerprins.com

praktijk 31

Crisis management

‘Een school die een crisis goed aanpakt, dwingt respect af’ Regelmatig komt een school in het nieuws vanwege een nare gebeurtenis. In één klap staat de hele school op z’n kop. Wat zeg je tegen de leerlingen en de ouders en hoe ga je om met al die journalisten aan de telefoon en op het plein? Hoofdregel: hou zelf de regie!

T

Tekst Marijke Nijboer

Twee leerlingen die zoekraken tijdens een schoolreis naar Parijs, een meisje van twaalf dat bevalt tijdens een schoolexcursie, een docent op wiens computer kinderporno wordt aangetroffen: regelmatig komt een school in het nieuws vanwege een nare gebeurtenis. Aan de feiten zelf valt meestal weinig meer te doen, maar de manier waarop een school hiermee omgaat, kan een wereld van verschil maken.

Wees niet bang voor de buitenwereld, zegt Simone Scholten, managing consultant bij onderwijsadviesbureau CPS. ‘Als een feit eenmaal bekend is, kun je maar beter naar buiten treden. Maar denk goed na over hoe je je verhaal vertelt en welke vragen je kunt verwachten. Een calamiteit is imagobedreigend, maar als je er goede regie op zet, kan het zelfs imagoversterkend gaan werken. Een school die een crisis goed aanpakt, dwingt respect af.’

Door het maken van een calamiteitenprotocol kun je je voorbereiden op een toekomstige noodsituatie.

Zo’n stappenplan biedt houvast wanneer onverhoopt een leerling overlijdt, een besmettelijke ziekte uitbreekt of de school zware negatieve publiciteit krijgt. Dankzij het protocol weet je wat wanneer moet

31-33_PraktijkCrisis.indd 31

01-09-2011 15:52:36

32

worden gedaan, met wie contact moet worden gelegd en wat zeker niet mag worden vergeten. Scholten: ‘Zo’n draaiboek hou je levend door het af en toe in het team te bespreken.’

De juiste uitstraling Spreek ook nu al af wie perswoordvoerder zal zijn.

‘Het moet iemand zijn die goed overkomt. Enige emotie tonen mag, maar de uitstraling moet zijn: wij hebben het onder controle. De directeur ligt het meest voor de hand, maar ik heb meegemaakt dat een directeur zichzelf niet geschikt vond voor die rol en z’n adjunct vroeg. Dat kan natuurlijk ook.’ De woordvoerder moet tijdig met een eenduidige boodschap komen. En die kort en bondig houden: wat is er waar en wanneer gebeurd, wie waren erbij betrokken, hoe is het gekomen, wat wordt er aan gedaan.

‘Als een cruciaal stukje informatie nog niet bekend is, zeg je dat.’

Het is van belang om binnen het team af te spreken wat wel en niet naar buiten mag. Scholten: ‘Leraren worden op het plein en in de supermarkt door ouders aangesproken. Zij mogen natuurlijk betrokkenheid tonen, maar moeten wel enige afstand bewaren.’

Als team kun je oefenen in het voeren van zulke gesprekken en in het omgaan met de media door beurtelings de rol van ouder of journalist te spelen.

‘Als je onder druk staat is het heel lastig om niet te veel te zeggen en om goed om te gaan met je emoties.’ Scholtens advies: hou zelf de regie, en bedenk dat ook non-verbale indrukken belangrijk zijn.

‘Als je een herdenkingsplek inricht, toon je dat je de situatie serieus neemt. Ook de plek waar je gaat staan terwijl je wordt geïnterviewd, straalt iets uit.

Bepaal die dus zelf.’

Dieptepunt Toen Eric van ’t Zelfde twee jaar geleden directeur werd van OSG Hugo de Groot in Rotterdam, stapte hij midden in een crisissituatie.

Het was geen plotselinge noodsituatie: door jarenlang wanbeleid was de school afgegleden. Er werd gespijbeld, de sfeer was onvei-

el f d e Z t ‘ n E rik va 31-33_PraktijkCrisis.indd 32

lig en docenten vertrokken naar andere scholen. Het dieptepunt kwam in 2009, direct na voor de school dramatische eindexamenuitslagen (de havo had maar 26% geslaagden): gezakte leerlingen vernielden auto’s van docenten en verwoestten de aula.

Van ’t Zelfde stelde allereerst een diagnose: ‘Dan weet je meteen wat je moet doen.’ Zijn analyse: het ‘zelfontdekkend, uitdagend en coachend’ leren van de school paste volstrekt niet bij de vele achterstandsleerlingen, die juist structuur nodig hadden. Ook waren veel leerlingen boven hun niveau geplaatst.

Dat leidde tot frustratie en teleurstelling. Samen met zijn team maakte de directeur een ambitieus vijfjarenplan, dat de kwaliteit van het onderwijs moest opkrikken. Hij koos voor transparante communicatie

01-09-2011 15:52:57

praktijk 33

Hij had vanuit verschillende werkzaamheden goede contacten met de pers opgebouwd en zorgde dat zijn vijfjarenplan volop aandacht kreeg in de krant.

Zo moet het, zegt Simone Scholten. ‘Ik geloof erg in proactief contact met de pers. Als je bij goed nieuws al contact zoekt, weet je wie je bij slecht nieuws moet benaderen. Zorg dat je dan een heldere hoofdboodschap klaar hebt.’

OSG Hugo de Groot lijkt de weg omhoog te hebben gevonden. Dit jaar slaagde 91% van de havisten en vwo en mavo scoorden zelfs 93%. Directeur Van ’t Zelfde zet opnieuw communicatie in, dit keer naar de Tweede Kamer. ‘Wij dreigen namelijk het stempel ‘zeer zwak’ te krijgen, op basis van de cijfers van vorig jaar. Ik vind dat de inspectie dat écht niet kan maken.’

Als je een herdenkingsplek inricht, toon je dat je de situatie serieus neemt

Zo ga je om met een crisis: • • • • • met team, ouders en leerlingen. ‘Ik heb gezegd: dit wordt het jaar van de pijn, maar ook: we gaan voor een goede, veilige school’. Docenten die niet mee wilden of na coaching nóg niet mee konden, vertrokken, net als een groep onhandelbare leerlingen.

‘Je moet net zo goed zijn voor de mensen die wél willen, als streng voor degenen die niet willen’, zegt hij. De directeur vroeg maximale inzet van iedereen, en ging met een strakke organisatie de chaos te lijf.

Elke keer als er een succes was geboekt, werd dat gevierd.

• • • •

Maak nu al een stappenplan.

Hou zelf de regie.

Kies een goede woordvoerder.

Durf naar buiten te treden bij slecht nieuws.

Stem je boodschap van tevoren af met de betrokkenen.

Blijf bij de feiten.

Is er geen nieuws, laat je dan niet verleiden om toch te praten.

Laat team, ouders en leerlingen weten waar ze terecht kunnen met vragen.

Verder lezen? ‘Handboek marketing en communicatie voor scholen’, Simone Scholten en Amanda Verhoeven, CPS Uitgeverij, ISBN 978 90 6508 6129.

De pers gebruiken Ook de buitenwereld moest de boodschap krijgen dat de bezem door de school ging. Van ’t Zelfde wilde positieve publiciteit om het slechte imago om te buigen.

31-33_PraktijkCrisis.indd 33

01-09-2011 15:53:18

Passend onderwijs en mentoraat • Wat is op uw school nodig om een professioneel en vitaal mentoraat te ontwikkelen?

• Hoe zorgt u ervoor dat het mentoraat professioneel en vitaal blijft?

informatie

De training ‘Naar een vitaal en professioneel mentoraat’ kan u daarbij helpen.

Bent u geïnteresseerd in wat APS kan betekenen op het gebied van passend onderwijs en mentoraat?

Bel 030 28 56 500, kijk op www.aps.nl/mentoraat of mail naar voortgezetonderwijs@aps.nl

IN DE PUT - UIT DE PUT

Winkler Prins online is: • Betrouwbaar en volledig afgestemd op de kerndoelen in het onderwijs • Webbased, te gebruiken via een digitaal schoolbord of ELO, altijd bij de hand zonder inloggen • Up-to-date, doorlopend bijgewerkt door professionele auteurs 23-08-10 20:45

www.decoolekikker.nl adv30juni.indd 1

Met Junior Winkler Prins online is dat verleden tijd!

Maak nu gratis kennis met Winkler Prins online

Faalangst? Doemgedachtes?

Met dit spel verander je ze in opkikkertjes!

Zo kun je moeilijke situaties beter aan.

AdvDekselNW2a.indd 1

www.aps.nl

Verdwalen uw leerlingen ook in Google?

BOEKEN EN SPELLEN • Sociale vaardigheden • Omgaan met pesten en plagen • Assertiviteit • Bewust worden van gevoelens • Goede manieren •

leren inspireren

• Inclusief vele foto’s, video’s, geluidsfragmenten en een wereldatlas

01-07-11 09:53

Stuur een e-mail met uw naam, e-mailadres en de naam van de contactpersoon van uw school naar onderwijs@winklerprins.com en maak vrijblijvend kennis met Winkler Prins online.

uitpakken 35

HOMOSEKSUALITEIT IN DE KLAS:

‘Vertel vooral niet hoe ze erover moeten denken’

H

Homoseksualiteit is een veelbesproken onderwerp in allerlei soorten media. Jongeren komen er continu mee in aanraking en praten erover. Maar zijn ze zich altijd bewust van de boodschappen achter die media-uitingen? Leerkrachten kunnen, door zich te verdiepen in de (media) leefwereld van jongeren, helpen hen mediawijs te worden en bewust en kritisch om te gaan met wat ze dagelijks zien en horen.

Tekst Heleen de Bruijn

Hoe leerlingen denken over homoseksualiteit, wordt sterk beïnvloed door de beelden die ze oppikken vanuit de media. De kusscène tussen twee mannen in de tv-serie Goede Tijden, Slechte Tijden, een programma als Geer & Goor of boodschappen over hetero- en homoseksualiteit op YouTube, Hyves, GeenStijl, Facebook en Twitter… Jongeren worden ermee overspoeld en praten er met elkaar over. Volgens Bamber Delver van de Kinderconsument is het goed als leerkrachten leerlingen helpen de betekenis en boodschappen achter deze beelden te ontdekken en ze zo ‘mediawijs’ te maken.

Maar, zegt Delver, om dat te kunnen, moeten leerkrachten zich verdiepen in de leefwereld van hun leerlingen. ‘Als je als docent geen idee hebt waar je leerlingen mee bezig zijn, kun je eigenlijk niet meer voor de klas staan.

Bamber Delver 35-37_UitpakkenMedia.indd 35

01-09-2011 15:54:34

36

Als je laat zien wat de bronnen zijn van de beelden in de media, kunnen leerlingen een eigen oordeel vormen Dan sta je zo ver van je leerlingen af, dat je je kennis niet meer goed kunt overdragen.’

Andere voorlichting nodig In opdracht van het Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen werken Gay & School – www.gayandschool.nl – en de Kinderconsument samen aan de educatie over homoseksualiteit in het onderwijs. Delver: ‘Wij zijn er van overtuigd dat je in deze wereld, met deze media, een ander soort voorlichting moet gebruiken dan de vroegere lespakketten over homoseksualiteit. Leerlingen zijn in hun puberteit al erg met seksualiteit bezig en weten echt wel waar ze de informatie daarover vandaan kunnen halen. Wij vinden dat ook docenten zich bewust moeten worden van de boodschappen die leerlingen ontvangen en verzenden.’

Treurig homostel

Lady Gaga Delver noemt het voorbeeld van Lady Gaga, de grootste popster van dit moment. Eén van haar hits, ‘Born This Way’, gaat over het recht om anders te zijn. Volgens Delver zou het fantastisch zijn als het onderwijs zulke, voor de jeugd bekende songs en clips gebruikt om homo-emancipatie te bevorderen.

‘Gebruik de mediawereld van jongeren. Als je laat zien dat je goed op de hoogte bent van allerlei media en dat je de pornokanalen op internet kent, dan win je aan respect. Bovendien, als we er in het onderwijs achter kunnen komen welke invloed de media hebben op onze leerlingen, én onszelf, dan kunnen we er hopelijk ook achterkomen hoe het onderwijs een rol kan spelen om de emancipatie van homoseksualiteit een kans te bieden.’

35-37_UitpakkenMedia.indd 36

Volgens Bamber Delver is het onderwijs tegenwoordig geen kenniszender meer, zoals vroeger, maar zet het onderwijs leerlingen aan het denken. ‘Je laat zien wat er aan de hand is in die media. Waarom die kus in GTST in het script staat, wat de schrijvers ermee bedoelen. Waarom een heterostel op bepaalde foto’s heel vrolijk wordt afgebeeld en een homostel heel treurig. Heeft dat met het oordeel van de fotograaf over homostellen te maken? Kortom, als je laat zien wat de bronnen zijn van de beelden in de media, kunnen leerlingen zich een eigen oordeel vormen.’

Oren op slot ‘Het is daarbij heel belangrijk dat leerkrachten hun eigen oordeel over homoseksualiteit voor zich houden. Het nadeel van de oude manier van voorlichting over homoseksualiteit is dat meestal werd gedacht: we moeten de leerlingen op een ander pad brengen, ze positiever laten denken over homoseksualiteit.

01-09-2011 15:54:48

uitpakken 37

Tips voor de leerkracht: • BESEF DAT JE ALS LEERKRACHT EEN BELANGRIJK ROLMODEL bent voor leerlingen. Kijk naar de invloed die je zelf hebt op het gebied van seksuele voorlichting. Praat daar met andere docenten over. Hoe worden zij gezien door leerlingen?

• VERDIEP JE IN DE MEDIA. Ontdek waar leerlingen naar kijken en luisteren: van tv en YouTube, tot sociale media en muziek. Licht er dan voorbeelden uit, die je in lessen kunt gebruiken.

• VRAAG LEERLINGEN eens bij te houden welke seksueel geladen beelden zij zien. Vraag hoe heteroseksualiteit/ homoseksualiteit in de media verschillend wordt uitgebeeld.

(Mediabewustwording) • LEER LEERLINGEN objectief te beschrijven wat zij zien en horen en te doorgronden wat de bron is.

(Mediabegrip)

Dat verstopt alle communicatie: de oren, harten en hoofden van leerlingen gaan op slot omdat dan al van tevoren duidelijk is hoe zij hierover horen te denken.

Dat werkt niet: leg de kaarten open op tafel en geef leerlingen de kans zich zelfstandig een oordeel te vormen over het onderwerp. Dat doe je door mediauitingen over homoseksualiteit te duiden, de bronnen en achtergronden te verklaren en uit te leggen. Zo worden ze mediawijs. En dat ze daardoor ook nog positiever gaan denken over homoseksualiteit, dat is alleen maar mooi meegenomen.’

35-37_UitpakkenMedia.indd 37

• GEEF LEERLINGEN de kans zich een mening te vormen en andere meningen een kans te geven. (Media-attitude) • VRAAG OPEN EN POSITIEF welk mediagedrag leerlingen hebben als het gaat om relaties en (homo)seksualiteit. Welke woorden gebruiken zij en welke lading hebben woorden als gay en homo. (Mediagedrag) • VEEL LEERKRACHTEN vinden het eng om over seksualiteit te praten met hun leerlingen, omdat zij zichzelf dan ook bloot moeten geven. Praat daarover met collega’s.

• KIJK WAT ER OP SCHOOL gebeurt. Welke scheldwoorden worden er gebruikt op school voor homo’s en lesbiennes en zijn er bijvoorbeeld stelletjes van hetzelfde geslacht aanwezig?

• START EEN LES eens met iets heel actueels, zoals een televisieprogramma dat leerlingen de avond ervoor hebben gezien, of een artikel in de krant. Dat vinden leerlingen fantastisch.

Het laat zien dat je kunt aansluiten bij hun belevingswereld.

Homoseksualiteit op internet YOUTUBE Als je ‘homo’ intikt in het zoekmenu vind je onder andere: • Een filmpje van een jongen die zijn ‘coming-out-verhaal’ vertelt (titel ‘Ben jij homo?’).

• De scène uit GTST waarin twee mannelijke acteurs elkaar zoenen.

• De discussie die de heren van Voetbal International voerden over homoseksuele voetballers (titel: ‘Over homo’s in de voetballerij’).

Verder kun je op YouTube zoeken op: • De ‘kut homo-remix’ • Lief! 1/3 (Spangas Remix) • A message from Lady Gaga to the Senate Sept 16 2010 HYVES http://anti-homo-haat.hyves.nl/ GAY & SCHOOL www.gayandschool.nl ONDERZOEK Zoek op www.nu.nl op ‘Homo als scheldwoord moet kunnen’ en je vindt de uitslag van deze peiling.

DE WIFI-GENERATIE Op www.dewifigeneratie.nl ontdek je alles over het boek ‘De WIFI-generatie, Jeugd op het mobiele internet’ van Bamber Delver en Liesbeth Hop.

01-09-2011 15:54:59

38

Schooltv Beeld

Wim B

os

maakt het leerkrachten makkelijk

Tv-kijken alleen is niet voldoende, luidt de visie van NTR Schooltv. Een opmerkelijke opvatting voor een omroep.

Maar volgens hoofdredacteur Jeugd en Schooltv, Bert Groenewoud, heeft Schooltv dan ook een uniek aanbod binnen de publieke omroep.

W

Tekst Loretta Staring Beeld Schooltv

Welk kind is de afgelopen decennia niet groot geworden met Schooltv-programma’s als Koekeloere, Huisje Boompje Beestje, Nieuws uit de Natuur en Schooltv-weekjournaal? Inmiddels heeft Schooltv een breed multimediaal aanbod met handleidingen, werkbladen, dvd’s en lesmateriaal voor het digitale schoolbord. Hoofdredacteur Jeugd en Schooltv, Bert Groenewoud: ‘Als kinderen live of via internet Schooltv-programma’s bekijken, levert dat al veel op.

Maar met net iets meer, bereik je als leerkracht het beste leereffect. Dat kan variëren van een gesprekje over het programma tot het uitgebreid behandelen van het onderwerp.’

Groenewoud benadrukt dat het van groot belang is om te focussen op de ontwikkelingsstadia waarin kinderen zich bevinden. Schooltv stemt het tempo en toon van de programma’s daar dan ook op af. ‘Alleen dan leren kinderen er daadwerkelijk iets van.

eendert Beeld L

38-39_Visie Schooltv.indd 38

We maken programma’s die aansluiten bij de kerndoelen voor kinderen van groep 1 tot en met het voortgezet onderwijs. Hierbij is de belevingswereld en het ontwikkelingsniveau van kinderen, samen met een aantal didactische uitgangspunten, heel belangrijk. Het moet wel passen bij het curriculum.’

Veel lesmateriaal Schooltv-programma’s volgen waar mogelijk de actualiteit. ‘Wanneer André Kuipers straks de ruimte in gaat, zal Huisje Boompje Beestje daar absoluut aandacht aan besteden. En tijdens het seizoen van de spechten komt deze vogel zeker aan bod in Nieuws uit de Natuur.’ Omdat Schooltv het de leerkracht graag makkelijk maakt, is er op www.schooltv.nl veel lesmateriaal te vinden. ‘Een leerkracht selecteert zijn groep en ziet dan precies welke programma’s er zijn.

In de handleidingen staat hoe je het programma in de les optimaal kunt gebruiken. Voor kinderen bevat onze site ook links naar de leerlingensites.’

Sinds een paar jaar oriënteert Schooltv zich op de ontwikkeling van digitale producten. ‘Nieuws uit de Natuur heeft ook een mooi digiproduct: naast de werkboekjes en handleiding ontvangen leerkrachten een digitaal bordboek om op het digibord klassikaal allerlei opdrachten te doen.

Jansen

01-09-2011 15:57:10

visie 39

Live via internet De Schooltv-programma’s zijn op vele manieren te bekijken. Via het digitale schoolbord en schooltv.nl/schooltvgemist zijn alle programma’s terug te kijken.

Op vrijdag is het Schooltv-weekjournaal en Nieuws uit de Natuur nu ook live via internet te volgen. Uiteraard kunnen alle programma’s ook worden opgenomen.

Ook zijn de meeste series op dvd te bestellen.

Ook staan er in het bordboek verwijzingen naar filmpjes op de website. Als je bijvoorbeeld op een vogel klikt, kom je bij een filmpje waarin je die vogel in actie ziet. Ook hebben we voor elke groep digitale rekenlespakketten gemaakt met Moffel en Piertje, Raaf, Prof. Dr. Testkees en Mr. Right. Daarin besteden we aandacht aan zaken als heen en terug tellen, telstructuur, staartdelingen en moeilijkere opgaven voor groep 7 en 8.

Dat zijn heel handzame lessen, overzichtelijk en met de sfeer van het programma.’

Toegevoegde waarde De kwalitatief hoogwaardige programma’s die Schooltv maakt, zijn gratis via het open net en via internet te bekijken. Voor het bijbehorende lesmateriaal, dat een grote toegevoegde waarde biedt, betaalt een school de kostprijs en die wordt zo laag mogelijk gehouden. ‘Ik begrijp dat scholen veelal voor een methode kiezen. Ze weten dan zeker dat alles uit het curriculum aan bod komt. Het Schooltv-materiaal biedt vanwege zijn praktische en actuele insteek echter een waardevolle aanvulling. Het sluit ook aan op de meest gebruikte methodes en voegt daar, zeker in combinatie met de Schooltv-beeldbank en Teleblik, nog extra waarde aan toe. Daar hebben veel leerlingen profijt van.’

Schooltv kan ook een grote bijdrage leveren als er over bepaalde onderwerpen geen methodes voor handen zijn. Neem bijvoorbeeld actief burgerschap en sociale integratie, waaraan scholen toch ook

38-39_Visie Schooltv.indd 39

Naast de werkboekjes en handleiding ontvangen leerkrachten een digitaal bordboek aandacht moeten besteden. ‘Als je kleuters iets van betrokkenheid wilt laten zien, dan kan dat heel goed met Moffel en Piertje of met Flip de Beer. Het Schooltv-weekjournaal is natuurlijk bij uitstek een voorbeeld van het betrekken van kinderen bij wat er zich in de wereld afspeelt. In de bijbehorende krant koppelen we nieuws, taalvaardigheid, leesbegrip en burgerschap aan elkaar. Leerkrachten die deze krant gebruiken, zijn daar dus allemaal mee bezig.’

Programmaraad Schooltv vindt het belangrijk feeling met de doelgroep te houden. Er loopt daarom een monitor waarin een schooljaar lang feedback op de programma’s wordt gevraagd. ‘Hierbij komen punten langs als: hoe zit het met leerzaamheid, houdt het programma de aandacht van de kinderen vast, sluit het aan op de samenleving en welk cijfer krijgt het programma’, licht Groenewoud toe. ‘Tot slot hebben we een programmaraad. In deze raad is het complete onderwijsveld vertegenwoordigd en zij bepalen met zijn allen welke richting Schooltv op moet.’

Volop nieuw aanbod Dit najaar start Schooltv met een aantal nieuwe series, zoals een praatprogramma waarin kinderen discussiëren over maatschappelijke dilemma’s. Verder komen er nieuwe geschiedenisprogramma’s, waaronder een interessante serie over slavernij.

Ook nieuw is de serie over klassieke muziek en wereldmuziek en de aardrijkskundeserie voor de bovenbouw: ‘Europa in delen’.

01-09-2011 15:57:25

Alles moet je leren Omgaan met media ook Ons dagelijks leven, en ook dat van uw leerlingen, is niet meer los te zien van het gebruik van verschillende media. Daarom is het belangrijk dat kinderen weten hoe ze hiermee om moeten gaan. Hoe werken zoekmachines? Hoe kun je downloaden?

Hoe presenteer je jezelf? Wat zijn veilige sites? Hoe ga je om met internet- en tv-reclame? Met sociale media? Om aandacht aan deze onderwerpen te geven in de klas heeft KlasseTV in samenwerking met UPC een compleet lespakket ontwikkeld, bestaande uit 6 modules.

Het lespakket ‘Mediawijsheid ’ is een totaalpakket over het gebruik van media en sluit aan bij de belevingswereld van kinderen. Veilig internet neemt hierbij een belangrijke plaats in. Mediawijsheid combineert interactieve werkvormen en instructielessen.

Het is vanaf september 2011 in te zetten en is ontwikkeld voor het digitale schoolbord.

Ga voor meer informatie naar www.klassetv.nl UPC zet zich in om iedereen veilig wegwijs te maken in de digitale wereld.

Mede mogelijk gemaakt door

1105048_adv_Prima PO_170x243_v3.indd 1

6/16/11 9:08 AM

leren 41

Dyslexie-Express:

ook een boemeltreintje komt er wel

Veel hulpmiddelen en methodes voor dyslexie richten zich op de cognitieve ontwikkeling van kinderen met dyslexie. Het nieuwe hulpmiddel Dyslexie-Express ondersteunt juist de sociaal-emotionele ontwikkeling.

Iets wat in het primair onderwijs nog ontbrak, zag dyslexiespecialist Terry van de Beek.

Tekst Ingrid Dekker

Het is volgens Van de Beek erg belangrijk om leerlingen met dyslexie zowel te helpen met de cognitieve kant als op sociaal-emotioneel gebied.

De leerling heeft daarbij begeleiding, begrip en steun nodig van de groepsleerkracht en van zijn omgeving.

Coaching biedt de leerling met een leesprobleem een veilige omgeving om met zorgen om te kunnen gaan.

Het spoorwegennet

h

Hoe leg je uit aan een kind bij wie zojuist de diagnose dyslexie is gesteld, wat er met hem of haar aan de hand is? Vaak wordt aan het kind verteld dat hij of zij moeite heeft met lezen en spellen, zegt dyslexiespecialist Terry van de Beek. ‘Kinderen blijven dan met veel vragen zitten. Hoe ontstaat dyslexie, is het mijn eigen schuld? Gaat het over? En heeft het nog wel zin om op school mijn best te doen? Om op al deze vragen antwoord te geven, ontwikkelde Van de Beek de Dyslexie-Express.

Identificeren De Dyslexie-Express is een hulpmiddel voor het basisonderwijs, met materialen voor verschillende – met elkaar samenhangende – interventiemogelijkheden, op leerling-, groeps- en leerkrachtniveau.

Het kan een leerling met dyslexie bijvoorbeeld erg helpen om zich te kunnen identificeren met iemand die hetzelfde ervaart en die daarvoor een oplossing bedenkt of aangereikt krijgt.

41_LerenDyslexie.indd 41

Bij de Dyslexie Express hoort ook een leesboekje voor kinderen. Hierin wordt dyslexie uitgelegd door een vergelijking te maken met het spoorwegennet.

Van de Beek: ‘In de hersenen zijn allerlei verbindingen tussen de cellen. De hersencellen kun je vergelijken met stations en de verbindingen ertussen met spoorlijnen. Bij mensen zonder dyslexie bestaan die verbindingen als het ware uit een rechte spoorlijn waarover een intercity snel van A naar B rijdt.

Bij mensen met dyslexie zijn die verbindingen niet zo snel. Zij zitten als het ware in een boemeltreintje dat bij elk station stopt en daarna weer verder gaat.

Ook dit boemeltreintje komt op de plek van bestemming. Het gaat alleen wat langzamer.’

Handvatten Naast een leesboek bevat de Dyslexie Express een audio-cd, waarop het verhaal wordt voorgelezen.

Verder is er een PowerPoint die kinderen zelf kunnen aanvullen, zodat ze in de klas, of bijvoorbeeld aan opa en oma, kunnen uitleggen wat dyslexie is.

Ook is er een spel dat kinderen kunnen spelen, waarbij de essentie is dat de spelers samenwerken om te kunnen winnen. Er zijn dus geen winnaars en verliezers. Daarnaast is er nog een boek dat leerkrachten handvatten biedt om coachingsgesprekken te voeren met kinderen.

Meer over de Dyslexie Express: www.dyadon.nl

01-09-2011 16:00:08

42_Ad Excalibur.indd 42

02-09-2011 10:34:57

verrijking 43

Samsam Junior NIEUW!

Het tijdschrift Samsam komt met een juniorversie voor kinderen van groep 4 en 5. Twee keer per jaar verschijnt er voor de hele klas een gratis tijdschrift met een lesbrief over wereldburgerschap voor jonge kinderen. Alle leerkrachten krijgen in september een gratis proefnummer op school. Het thema is pindakaas. Waar komt pindakaas vandaan? Wist je dat pinda’s plukken mensenwerk is?

Ook het tweede nummer ontvangen? Dit verschijnt in voorjaar 2012. Aanmelden kan via de bon in deze editie van PrimaOnderwijs of via www.samsam.net.

Voor de tijdschriften geldt op = op.

Hoofdredacteur Liesbeth Schouten: ‘Leerkrachten in groep 4 en 5 geven aan dat ze structurele aandacht voor wereldburgerschap belangrijk vinden. Daarom hebben wij Samsam Junior ontwikkeld. Het is de juniorversie van de ‘gewone’ samsam.

Ook voor de jongere kinderen brengt samsam nu de wereld dichterbij. Op een speelse en aansprekende manier natuurlijk, zoals dat hoort bij deze groep.’

Leerkrachten van groep 4/5 over Samsam Junior: ‘Ik maak graag tijd om leerlingen iets van de wereld te laten zien.’ ‘Wereldburgerschap vindt iedereen belangrijk.’

‘Fijn dat zo’n goed blad gr atis is’

Squla is nu nog leuker en leerzamer Squla – het online oefenprogramma voor thuis – is vorig jaar erg positief ontvangen. Op basis van reacties van leerkrachten, ouders en leerlingen is Squla nu nog leuker en leerzamer gemaakt. Het resultaat is een vernieuwde Squla, geschikt voor de groepen 4 t/m 8 en brugklas.

Het basisonderwijs en voortgezet onderwijs hebben de afgelopen weken een pakket ontvangen met informatiematerialen, voor zowel docent als ouders. Voor scholen is het mogelijk extra voorlichtingsmateriaal voor ouders te bestellen. Ga hiervoor naar www.squla.nl/nabestellen.

Meer informatie? Kijk op www.squla.nl

43-47_Verrijking.indd 43

Stuur je afval op en steun een goed doel!

BIC, wereldwijd bekend door schrijfwaren en correctieproducten, start samen met TerraCycle, een baanbrekend inzameling- en recycleerprogramma voor gebruikte schrijfwaren. Via dit door BIC gesponsorde programma kunnen alle schrijfwaren worden ingezameld, ongeacht of deze van het BIC® merk zijn. Vervolgens worden deze gerecycleerd tot nieuwe bruikbare producten zoals penhouders, prullenbakken en gieters.

Het programma richt zich op locaties waar veel schrijfwaren worden gebruikt, zoals scholen, kantoren en universiteiten. In ruil voor elke ingeleverde pen (of andere schrijfwaren) wordt 2 eurocent overgemaakt aan een goed doel naar keuze van de inzamelende organisatie. www.terracycle.nl

01-09-2011 16:01:10

Vandaag geleerd, morgen in de praktijk toegepast De nieuwe nascholingsgids 2011 - 2012 is uit! Ontvangt u de gids niet auto­ matisch? Bekijk de gids dan op www.sonedutraining.nl of bel 088 093 17 00.

U kunt nog inschrijven voor een leergang of opleiding. Wees er snel bij!

Onder andere voor: • Coördinator leerlingenzorg in de kleuterbouw • Zorgarrangementen

Leer voor je leven

in eigen klas • Registeropleiding (post-HBO) tot rekencoördinator • Opleiding tot intern begeleider

2111344 SONedutraining advertentie 192x285.indd 1

www.sonedutraining.nl tel. 088 093 17 00

23-8-11 9:06

verrijking 45

Leerlingen en docenten

met André Kuipers de ruimte in

Over enkele maanden stijgt vanaf lanceerbasis Bajkonour een Soyuz-raket op.

Bestemming: het internationale ruimtestation ISS. Aan boord: de Nederlandse astronaut André Kuipers. En met hem duizenden meisjes en jongens en hun docenten. Zij kijken mee over de schouder van André, want ze volgen het educatieve programma ‘Ruimteschip Aarde’.

Dat de aarde bijzonder is, en kwetsbaarder dan we dachten, weten we. Maar hoe bijzonder en hoe kwetsbaar precies?

En wat kunnen we daarvan zien vanuit de ruimte? Daar zijn spannende vragen over te maken, proefjes voor te bedenken en originele oplossingen voor te verzinnen: dat is de kern van project Ruimteschip Aarde. Vanaf begin september 2011 is dit speciaal ontwikkelde lesmateriaal gratis te downloaden van de website www.ruimteschipaarde.nl

Mediasmarties.nl

dé online Kindermediagids Het aantal kindermedia is de laatste jaren explosief toegenomen. Dat is natuurlijk leuk en leerzaam, mits de media passen bij de leeftijd van het kind. Maar hoe weet je als ouder en professional wat geschikt is en wat niet? Mediasmarties biedt de uitkomst.

Op Mediasmarties.nl vinden ouders en professionals met één zoekopdracht objectieve, betrouwbare informatie over actuele en bestaande media voor kinderen van 1,5 tot 12 jaar. Van tv-programma’s tot cd-roms, dvd’s, games, (bioscoop)films, apps en websites. Het aanbod is enorm en groeit elke dag.

Mediasmarties is een onafhankelijke organisatie, zonder commerciële belangen en wordt gesteund door de Ministeries van OCW en VWS. In de eerste week van september hebben alle basisscholen informatiemateriaal ontvangen. Ook zijn er speciale voorlichtingsfolders voor ouders beschikbaar, vraag ze dus snel aan via: Kijk op:

43-47_Verrijking.indd 45

www.primaonderwijs.nl/mediasmarties

01-09-2011 16:01:34

46_Ad TKMST.indd 46

01-09-2011 21:59:27

verrijking 47

Week van het geld 2011 Om kinderen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar te leren omgaan met geld, organiseert ‘Wijzer in geldzaken’ van 7 tot en met 11 november de 2e editie van de Week van het geld.

Met alle activiteiten die eraan gekoppeld zijn, is dit een uitgelezen kans om dit onderwerp op een leuke manier onder de aandacht van de leerlingen te brengen. De hele week staan alle programma’s van SchoolTV in het teken van leren omgaan met geld. En er verschijnt een speciale ‘Week van het geld’-krant op alle scholen. Banken en verzekeraars verzorgen op aanvraag gratis gastlessen op scholen. Ook leuk: met de klas een bezoek brengen aan het Geldmuseum, het bezoekerscentrum van De Nederlandsche Bank. www.weekvanhetgeld.nl

Gratis kaartspel voor jou!

Woensdag 5 oktober is het eindelijk weer zover: de Dag van de Leraar.

CNV Onderwijs, PrimaOnderwijs.nl en Loyalis zetten docenten op deze dag graag in het zonnetje.

Daarom ontvangt iedere school in Nederland dan het leuke kaartspel ‘Quiz’ je dat’, als blijk van waardering.

Nieuwsgierig? Het spel is op 5 oktober te vinden in de personeelskamer. Wie niet zo lang kan wachten kan het al gratis aanvragen via

Quiz’ je dat?

Een on(der)wijs leuk spel!

Op welk eiland stierf Napoleon Bonaparte?

En wat is het voltooid deelwoord van ‘googelen’?

Weet jij het antwoord op deze vragen?

Laat jouw kennis zien! Vraag nu gratis het ‘Quiz’ je dat’ spel aan via www.quizjedatspel.nl Wees er snel bij want op = op!

Je krijgt het spel na 5 oktober thuisgestuurd.

www.quizjedatspel.nl

43-47_Verrijking.indd 47

01-09-2011 16:01:51

Met APS een pakkende aanpak voor passend onderwijs Kwaliteitsslag speciaal onderwijs Co-teaching De inclusieve school Excellentie Lerende ib-netwerken Omgaan met verschillen Onderwijszorgprofiel Speciale basisschool Sturen op passend onderwijs

informatie

• • • • • • • • •

Bent u geïnteresseerd in wat APS kan betekenen op het gebied van passend onderwijs?

Bel 030 28 56 500, kijk op www.aps.nl/passendonderwijspo of mail naar primaironderwijs@aps.nl.

leren inspireren

www.aps.nl

Een leerprogramma om van te smullen Op zoek naar een vakoverschrijdend, leerzaam en prettig leerprogramma voor leerlingen van de lagere school?

Een activiteit die de leerlingen bovendien wijst op de voordelen van fruit en een gezonde levensstijl?

Dan is ‘Fruit, een lekkere buit’ precies wat u zoekt.

Het is een gevarieerd en vakoverschrijdend leerprogramma dat leerlingen een heel schooljaar lang een breed NIEUW Proeven scala aan prettige en leerzame klasactiviteiten biedt: bewegingsopdrachten uitvoeren, creatieve fotocollages maken, vragen beantwoorden over fruit en andere onderwerpen, chemische proeven doen met alledaagse voedingsproducten, zelfs een filmpje maken. Bovendien is er een mooie prijs mee te winnen: een spetterende kiwiparty voor de hele school. Daarnaast kan je nog sparen voor 10 of 20 kiwiballen.

‘Fruit, een lekkere buit’ is helemaal gratis en vraagt geen enkele investering, al het lesmateriaal is te downloaden van de website.

U vindt het inschrijvingsformulier en alle verdere informatie op

www.fruiteenlekkerebuit.nl

Kwartet

bovenbouw

Proef: Zwemmende pepe

r

Bedoeling van Een kwartet is

dit spel:

g van 4 bij elkaar een verzamelin

verwijst naar de

:

Doe het zo:

familie

verwijst naar het verwijst of dit

Je hebt nodig

horende kaarten.

land van oorsprong

fruit aan een

plant groeit struik, boom of

weetje verwijst naar een hebben meer kaarten sommige spelers spelers zien.

Het kan zijn dat aan de andere onder de spelers.

Je laat ze niet kwartet dan Verdeel alle kaarten kaarten neem je in je hand. maken. Leg dit De al een kwartet dan andere spelers. je hebt gekregen de kaarten die Soms kun je met tafel. open voor je op niet hebt. hebt. een kaart die je 1 kaart in je hand andere spelers je zelf minimaal aan één van de je waarvan vraag hebben. wilt Als je begint, van een kwartet kwartet die je een kaart zijn met kaarten de kaart uit dit Dit moet dan wel en vraag naar en mag je doorgaan van het kwartet hebt, aan je afgeven Noem de naam van 4 kaarten moet hij deze Als je een setje kaart heeft, dan Als de speler die neer op tafel. aan dezelfde speler. aan wie kaarten voor je overigens niet vragen. Dit hoeft bij elkaar horende je beurt voorbij en mag de speler en leg je de vier dan is roep je ‘Kwartet!’ kaart echter niet, de gevraagde stellen.

Heeft de speler de volgende vraag vroeg kaart je het laatst een

?

Proef:

Een verschrikkelijk geurtje! gemalen peper 1 glas gevuld met

water

Je hebt nodig:

1. Strooi voorzi chtig gemal en peper op 2. Doe dit tot het volled het watero ppervlak van ig bedekt 3. Nu mag is. het glas. je het glas niet meer 4. Steek je bewegen. vinger langza am een klein hem er metee stukje in het n weer uit. water en trek 5. Wat stel je vast?

1 2&3

een halve ui een soepbord een mes water fijn los poeder: talkpoeder of krijtpoeder

Doe het zo: 1. Giet water in het soepbord.

2. Strooi een dun laagje fijn poeder over het wateroppervlak.

3. Snijd met het mes een stuk van de ui af.

4. Houd de vers opengesneden kant van de ui boven het poederoppervlak.

5. Wat gebeurt er?

1 2

4

3

4

ekkerebuit.be

www.fruiteenl

www.fruite

enlekkereb

uit.be

www.fruiteenlekkerebuit.be

uitpakken 49

‘Bonussen voorleiden docenten tot ontevredenheid’ Een bonussysteem invoeren voor excellente docenten: een plan dat gedoemd is te mislukken, betoogt organisatiepsycholoog Kilian Wawoe.

Hij promoveerde in 2010 op de werking van bonussen bij banken. Onlangs peilde Wawoe in een onderzoek de meningen van vijfduizend docenten over prestatiebeloningen in het onderwijs.

Tekst Carlie van Tongeren

49-51_UitpakkenKilian.indd 49

D

De kwaliteit van het onderwijs in Nederland moet omhoog, zo is de boodschap in het regeerakkoord. Een van de actiepunten is ruimte bieden voor prestatiebeloningen. De Onderwijsraad kwam in maart met aanbevelingen: vijf procent van de docenten zal straks worden aangemerkt als ‘excellent’. Voor die docent is, voor een periode van vier jaar, jaarlijks 25.000 euro beschikbaar. Van dat geld krijgt hij of zij een eenmalige toelage van 2.500 euro en diverse privileges, zoals ruimte om te werken aan professionalisering en schoolontwikkeling. ‘Excellente’ leraren zullen hun collega’s ‘aansteken’ en zo zal de onderwijskwaliteit verbeteren, schetst de raad.

Verkeerd soort competitie Uit recent onderzoek van Kilian Wawoe blijkt dat de meerderheid (70 procent) van de docenten tegen invoering van prestatiebeloningen is. Waarom werkt een bonus volgens Wawoe niet? ‘Een bonus heeft effect op de kwantiteit, niet op de kwaliteit. Bij een tomatenplukker kan een bonus voor elke honderd tomaten helpen om hem meer tomaten te laten plukken. De motivatie voor dergelijk werk is geld verdienen om bijvoorbeeld op vakantie te gaan’, illustreert Wawoe.

01-09-2011 16:10:10

50

Mijn eigen prest atie is boven

gemiddeld

Prest atiebeloning op basis van gemeten leerwin st: goed idee?

‘Maar bij bankiers en docenten mag je ervan uitgaan dat ze in de kern gemotiveerd zijn voor hun werk.

Kennis en vaardigheden bepalen iemands kwaliteit.

Daarop hebben bonussen geen enkel positief effect.’

De negatieve effecten kennen we wel uit de financiele crisis: (te) grote risicobereidheid en fraude. De hoogte van de bonus maakt niet uit. ‘Al gaat het maar om honderd euro of een bos bloemen. Wat je krijgt, is een verkeerd soort competitie en mensen die rare dingen gaan doen. Je kijkt niet naar wat jij hebt, maar wat jij hebt ten opzichte van anderen.’

Hoe meet je excellentie?

Prestatiebeloningen zullen volgens Wawoe leiden tot ontevredenheid onder docenten die nu wel gemotiveerd zijn. Van de ondervraagde leraren denkt 84

Ik verwacht een bonus te krijgen procent in aanmerking te komen voor zo’n bonus.

‘Het is heel menselijk om je eigen prestaties hoger in te schatten ten opzichte van die van je collega’s.

Als straks maar vijf procent ‘excellent’ genoemd wordt, hoef je maar een simpel rekensommetje te maken om te zien dat veel docenten teleurgesteld zullen raken.’ Wawoe vindt het onterecht dat er zo veel aandacht uitgaat naar toppresteerders. ‘Organisaties worden niet gedragen door hen, maar door de meerderheid die het werk naar behoren doet en die nu minder gemotiveerd dreigt te raken’, zegt hij.

‘En dan waag ik me nog niet eens aan de discussie hoe je ‘excellentie’ gaat meten.’

Onderpresteerders ‘Een veelgehoorde kreet in de bankenwereld is: zonder bonussen lopen toppresteerders weg. Maar het werkelijke probleem is dat de onderpresteerders blijven zitten. Het werkt ontzettend demotiverend als een collega de kantjes ervan afloopt voor hetzelfde, of zelfs een hoger salaris dan jij.’ Volgens de Onderwijsinspectie is één op de tien docenten een onderpresteerder; volgens de leraren in Wawoes onderzoek presteert één op de zes onder de maat. De ondervraagden blijken ontevreden

84 procent van de docenten denkt voor een bonus in aanmerking te komen

49-51_UitpakkenKilian.indd 50

01-09-2011 16:10:21

uitpakken 51

Hoe is de Prestatie van jullie team? met de wijze waarop het management omgaat met die onderpresteerders. ‘Slechte docenten zijn vaak allang bekend bij het schoolbestuur, maar er wordt niets mee gedaan. De gedoogcultuur in het onderwijs is sterker dan in andere sectoren.’

Om de onderwijskwaliteit te verbeteren, moeten scholen de onderpresteerders in kaart brengen, zegt Wawoe. Voor die groep ziet hij drie mogelijkheden: scholing geven, andersoortig werk binnen de school zoeken of ontslag. Ongeveer driekwart van de ondervraagde docenten is het eens met de stelling: ‘Voor de kwaliteit van het onderwijs is het beter om slecht functionerende docenten te ontslaan dan prestatiebeloningen in te voeren’.

Dat in kaart brengen, begint simpel. ‘Op veel scholen wordt nooit een functioneringsgesprek gevoerd. Dan weet je niet dat je iets verkeerd doet. Laat ouddocenten jongere collega’s coachen en voer intervisie in; zorg dat leraren zich bij elkaar kwetsbaar durven opstellen. Geef oprechte complimenten en punten van kritiek.’ Leraren moeten ook beoordeeld worden door ouders en leerlingen. ‘Leerlingen zien een docent het vaakst aan het werk. Natuurlijk moet je hun antwoorden filteren op “hij heeft een verkeerde broek aan”, maar het levert ook veel bruikbare informatie op.’

Tergend langzaam

Hoe gaat jullie school om met onderp resteerders?

Een bonus heeft effect op de kwantiteit, niet de kwaliteit

awoe?

Wie is Kili an W Organisatiepsycholoog Kilian Wawoe (1972) werkte tien jaar als HR-manager bij ABN Amro, waar hij vertrok uit onvrede met de bonuscultuur.

Hij promoveerde in 2010 aan de Vrije Universiteit Amsterdam op de werking van bonussen bij banken, waarvoor hij 1500 bankmedewerkers in Nederland, India, Brazilië, Roemenië en de Verenigde Staten ondervroeg.

Zijn ervaringen en zijn promotieonderzoek resulteerden in het boek ‘Bonus’ (2010). Voor Uitgesproken VARA vroeg Wawoe in mei bijna 5000 docenten in primair, voortgezet, beroepsen hoger onderwijs naar hun mening over bonussen voor excellente docenten. Wawoe is docent aan de Vrije Universiteit en adviseert bedrijven en instellingen, waaronder scholen, over prestatieverbetering en beloning.

Eerst de banken, nu het onderwijs. Waarom ageert Wawoe zo driftig tegen bonussen? ‘Een van de belangrijkste bevindingen uit de organisatiepsychologie van de laatste honderd jaar is dat bonussen op de werkvloer geen kwaliteitsverbetering opleveren. We hebben allemaal gezien hoe door die bonuscultuur de hele financiële sector kapot is gegaan en hoe dit nu tergend langzaam weer omgebogen wordt. Dan gaan we dat systeem nu toch niet in het onderwijs invoeren? Ik kan nu al voorspellen dat het niet gaat werken. Voer die discussie binnen de school en in Den Haag. Dit is het moment om te zeggen: Kijk op: http://www.onderwijsraad.nl/publicaties/2011/ alsjeblieft, doe het niet.’ excellente-leraren-als-inspirerend-voorbeeld/item3479

49-51_UitpakkenKilian.indd 51

01-09-2011 16:10:30

WWW.KINDVAK.NL

UITGEBREID ACTIVITEITENPROGRAMMA TIJDENS KINDVAK 2011 Van 3 tot en met 5 november

Tijdens alle beursdagen kunnen

Verder zal er nog veel meer te doen zijn op

wordt KindVak 2011

pedagogisch medewerkers op de KindVak

de beurs, zoals workshops van exposanten,

weer georganiseerd in de

Academie gratis praktijkgerichte lezingen

de Kinderboekenstraat, het Inkopersforum,

Brabanthallen in Den Bosch.

volgen. Deze zijn specifiek toegespitst op

het Spreekuur Landelijk Steunpunt

medewerkers die werken met kinderen

Brede Scholen, de Leidsterteam van het

in de leeftijden 0-4 jaar en 4-12 jaar. Het

jaar verkiezing en de verkiezing van het

Landelijk Steunpunt Brede Scholen zal

vestigingshoofd van het jaar.

Professionals die werkzaam zijn in de kinderopvang, buitenschoolse opvang en brede scholen mogen deze vakbeurs niet missen. De beurs heeft een compleet aanbod aan producten en diensten en

tijdens de KindVak Academie in totaal 6 thema’s verzorgen voor de pedagogisch

Na een succesvolle 1e editie wordt

medewerker van 4-12 jaar.

tijdens KindVak 2011 wederom een op maat gemaakt studentenprogramma

Bij het Managementcongres, dat tijdens

georganiseerd. Dit programma is

KindVak 2011 voor de tweede keer

toegankelijk voor studenten SPW niveau

heeft ook een uitgebreid

plaatsvindt, staan onderwerpen centraal

3 & 4 in het laatste jaar van hun opleiding

activiteitenprogramma.

voor directie- en managementleden in de

(zowel BBL als BOL studenten zijn welkom).

kinderopvang. Er komen onderwerpen

KindVak biedt hen 2 inhoudelijke sessies

aan bod zoals: wat biedt de markt, wat

van ieder 40 minuten om vervolgens de

zijn de trends en hoe wordt ingespeeld

markt te verkennen op de beursvloer van

op de actualiteit? Het Landelijk Steunpunt

KindVak.

Brede Scholen zal 1-2 thema’s in het Managementcongres (vrijdag 4 november)

KindVak wordt van donderdag 3 november

verzorgen.

tot en met zaterdag 5 november gehouden in de Brabanthallen in Den Bosch. De beurs

Alle vakbezoekers van KindVak kunnen stemmen voor de KindVak Noviteitenprijs 2011.

De nieuwste producten voor de kinderopvang zijn

is alle dagen geopend van 10.00 tot 17.00 uur. Professionals in de kinderopvang, buitenschoolse opvang en brede scholen kunnen zich gratis registreren op www.kindvak.nl

voor u samengebracht op het Noviteitenplein.

advertorial-kindvak-210x285-V2.indd 1

28-06-11 13:44

Bestellen&

inschrijven

SUSKE EN WISKE

PO/VO

Dit unieke album over veilig internetten, compleet met praktische tips en digitale lesbrieven, is niet in de winkel verkrijgbaar. Bestel het dus snel!

Bestemd voor: leerkrachten en leerlingen groep 5 t/m 8 basisonderwijs/docenten en leerlingen onderbouw voortgezet onderwijs

PSO-BOX TECHNIEK gratis

MAS MAGAZINE

VO

VO De TKMST Test voor vmbo, havo/vwo en mbo biedt een snelle en makkelijke manier om inzicht te krijgen in de interesses van uw leerling.

Bestemd voor: decanen, mentoren en leerlingen die bezig zijn met hun studiekeuze

JOUW KEUZE VO

Verschillende lespakketten, docentenhandleidingen en overig lesmateriaal over relaties, seksualiteit en veilig vrijen. Bestemd voor: docenten biologie/verzorging/maatschappijleer, mentoren

JOUW STUDIE. JOUW KEUZE. gratis

VO

Een handige leidraad voor jullie school om leerlingen die een maatschappelijke stage gaan lopen te informeren, te stimuleren en te enthousiasmeren!

Bestemd voor: maatschappelijke stagecoördinatoren

TKMST TEST, VOOR SECTOR-/ PROFIEL- EN STUDIEKEUZE

TechNet, een initiatief van TechniekTalent.nu en het Platform Bèta Techniek, ontwikkelde samen met Kenteq, Innovam, PMLF en Bureau Top de PSObox Techniek voor leerlingen uit onderbouw van het vmbo. Bestemd voor: vmbo-/mbo-decanen en technische vakdocenten

LANG LEVE DE LIEFDE

gratis

VO

Maak de interessetest, bezoek open dagen, praat met de decaan, maar lees eerst deze brochure van Studiekeuze123 als je een vervolgopleiding moet kiezen.

Bestemd voor: decanen, mentoren en eindexamenkandidaten havo/vwo

gratis

VO

Dit magazine van de HBO-raad bevat informatie voor alle eindexamenkandidaten van havo/vwo die zich oriënteren op een vervolgopleiding aan een hogeschool. Bestemd voor: decanen, mentoren en leerlingen die bezig zijn met hun studiekeuze

STUDEREN AAN DE UNIVERSITEIT

gratis

VO

In de brochure ‘Studeren aan de universiteit 2011-2012’ staat informatie voor leerlingen van 4, 5 en 6 vwo, die zich oriënteren op een vervolgopleiding aan een universiteit. Bestemd voor: decanen, mentoren en leerlingen die bezig zijn met hun studiekeuze

Bestel op www.p rim aon derwijs.nl/bestellen 53_Bestellen.indd 53

02-09-2011 10:40:08

54

Agenda

SAMEN LEUKE DINGEN DOEN

de commerciële en non-profit organisaties zich presenteren.

Alle werknemers uit het onderwijs kunnen op deze dag lezingen en workshops volgen en de dag wordt afgesloten met een bruisend feest op het plein voor de Schouwburg, de Esplanade.

Wereld Schoolmelk Dag Waar heel Nederland Wanneer 28 september 2011 In Nederland wordt op 3.000 scholen door bijna 100.000 kinderen schoolmelk gedronken.

Toch blijkt uit onderzoek dat veel basisschoolleerlingen te weinig melkproducten binnen krijgen. Woensdag 28 september is het Wereldschoolmelkdag en wordt in ruim 40 landen, zoals China, Jamaica en Pakistan, stilgestaan bij het belang van schoolmelk. De ‘Melk op School’campagne organiseert een grote gratis Probeerdag en verloot 200 excursies naar de boerderij. www.melkopschool.nl

Vonken en vinken

Het Jonge Kind: Leve het jonge kind!

1e

Jaarcongres

Waar Jaarbeurs Utrecht Wanneer 1 november 2011 Er is veel gaande op het gebied van het jonge kind (0-7 jaar). De snelle veranderingen bij de instellingen voor het jonge kind vragen ook om extra aandacht voor kwaliteit.

Tegelijkertijd moet er voor worden gewaakt dat van kinderen geen onmogelijke dingen worden gevraagd. Op het 1e Jaarcongres Het jonge kind: Leve het jonge kind! komen al deze onderwerpen aan bod. Er wordt gekeken naar nieuwe (beleids) maatregelen en naar kwaliteitszorg en er komt een breed palet aan thema’s, methoden, visies en projecten aan de orde. Het congres is vooral gericht op uitwisseling van kennis en de nieuwste inzichten over het jonge kind. www.hetjongekind.nl

Slim omgaan met (hoog) begaafde leerlingen Waar Spant in Bussum Wanneer 4 oktober 2011 Tijdens het congres Vonken en Vinken worden veranderingsprocessen binnen basisscholen voor het voetlicht gebracht. Scholen kunnen van elkaar leren bij het opzetten en uitvoeren van dergelijke processen.

Tijdens het congres worden achtergronden, verloop en resultaten van veranderingsprocessen belicht. www.basisschoolcongres.nl

Onderwijsdag Almere Waar het stadshart van Almere Wanneer 5 oktober 2011 Almere viert de Dag van de Leraar groots met een onderwijsmarkt en uitwisselmarkt, waar verschillen-

54_Tot Slot.indd 54

Waar Leerhotel Het Klooster in Amersfoort Wanneer 15 november 2011 Sarah haalt hoge cijfers, maar kan haar draai niet vinden in de klas.

Zou het kunnen zijn dat Sarah een hoogbegaafde leerling is? Welke signalen duiden op hoogbegaafdheid? Welke ondersteuning hebben hoogbegaafde leerlingen nodig op sociaal-emotioneel gebied? Hoe is passend onderwijs in te zetten voor hoogbegaafde leerlingen?

Op dinsdag 15 november organiseert Medilex de studiebijeenkomst ‘Slim omgaan met (hoog)begaafde leerlingen’. Kosten vanaf € 275,- per persoon. www.medilex.nl/hoogbegaafdheid

01-09-2011 16:38:18

n e g n i l r e e l w u Leer d l e g t e m n omgaa n a v k e e in de W

het geld!

U doet toch ook mee?

Van 7 tot en met 11 november 2011 organiseert Wijzer in geldzaken de tweede editie van de nationale Week van het geld. Doel van de Week van het geld is om basisschoolleerlingen op een leuke manier te leren omgaan met geld.

Ook kostenloos een gastles, workshop of voorstelling die uw leerlingen leert omgaan met geld?

Kijk op www.weekvanhetgeld voor activiteiten en meld u snel aan want vol is vol!

ADV Prima Ouders WvhG.indd 2

23-08-11 10:03

56_Ad DagvdLeraar.indd 56

02-09-2011 10:43:24