PrimaOnderwijs januari 2015 by EDG Media

Onderwijsnl

Voor alle professionals in het onderwijs nummer 1 • januari 2015 • www.primaonderwĳs.nl • verschĳnt 6x per jaar •

Goede voornemens van de onderwĳsraden

De leukste klassenuitje s voor het nieuwe jaar !

Maak in 2015 je dromen waar! Met de vmbo Durf te dromen-wedstrĳd!

MET ➜ Beter muziekonderwĳs ➜ Waarom je de NOT niet mag missen

Ken jij de wereldverbeteraar 2015? ➜ De gezonde school Eerlĳke handel in de klas ➜ Nieuwe impuls burgerschapsonderwĳs

EDG_PO_Jan15_cover_v06.indd 1

18-12-14 17:21

Intelligence plus character that is the goal of true education Martin Luther King Jr.

www.cps.nl/academie

2329_Advertentie_Prima_jan_2015.indd 1 00_Basis_ADS_PO.indd 2

18-12-14 18-12-14 08:44 11:48

Inhoud

Onderwijs nl

Voor alle professionals in het onderwijs

Laat je inspireren op de NOT!

13 Maak je dromen waar!

De leukste klassenuitjes voor dit jaar

Zit de wereldverbeteraar 2015 in jouw klas?

Wat heeft 2015 in petto volgens PO-Raad en VO-raad? 4 22 24 26 28 30 33

Nieuws Jĳ bepaalt wie je bent Eerlĳk in de klas Schooltv ook voor het vo! Nieuwe impuls burgerschapsonderwĳs Vernieuwd lespakket over voeding De wereld van de post

35 Eneco WindLab is verhuisd 38 Muziek op school 40 Van begrĳpend luisteren naar begrĳpend lezen 45 Skills Talents 46 Onderwĳstrainees voor de klas 50 Sportieve school is een gezonde school

I OM

ĲS DRAAI OM DRAA RW DE ON & T IC L IA EC OM SP I AA DR OM I DRAA Onderwijs nl Met 170.000 lezers het grootste blad voor alle onderwijsprofessionals. PrimaOnderwijs is een uitgave van

Vormgeving Saskia van Geijlswijk, Martin Hollander, Tom Venema

EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht

Medewerkers Brigitte Bloem, Heleen de Bruijn, Tefke van Dijk, Anita Drost, Merle van Herk, Mirjam Janssen, René Leverink, Redactie 030-241 70 44 Erik Ouwerkerk, Studio Stampij redactie@primaonderwijs.nl

Uitgever Erik Trimp Mediacoördinator Vanessa Pelle vpelle@edg.nl

03_Inhoud Jan 2015.indd 3

Verschijning en verspreiding PrimaOnderwijs verschijnt 6 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door EDG Media bij alle basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland.

Naast het magazine biedt PrimaOnderwijs een tweewekelijkse nieuwsbrief en www.primaonderwijs.nl

Foto’s Marius Roos, Hollandse Hoogte, Human Touch Photograpy, iStock

Sales Mark Hutzezon 030-2417025, mhutzezon@edg.nl

Klantenservice 030-241 70 30 klantenservice@edg.nl Copyright 2015 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelingen.

18-12-14 16:04

Kun jĳ de zwaartekracht verslaan?

Doe mee aan de Golfbalchallenge! André Kuipers heeft het gedaan: de zwaartekracht verslaan. Als astronaut heeft hĳ in de ruimte gezweefd en gevoeld hoe het is als je niet met twee benen op de aarde staat. Maar toen hĳ terug was, zat hĳ weer net als wĳ: vastgeplakt aan de aarde. Want de zwaartekracht is overal, je ontkomt er niet aan. Maar… wĳ gaan tóch proberen de zwaartekracht te trotseren. André daagt de leerlingen van groep 7 en 8 uit! Hĳ laat graag zien hoe interessant en uitdagend wetenschap en techniek zĳn. De missie Laat een golfbal vallen vanaf één meter hoogte, maar vind een manier om de val te vertragen. Hoe lang kunnen jullie de golfbal in de lucht houden? De bal moet zo lang mogelĳk onderweg zĳn. De school met de langste tĳd wint de Golfbalchallenge!

Waarom de Golfbalchallenge? André Kuipers laat graag zien hoe interessant en uitdagend wetenschap en techniek zĳn. Wat kun je winnen? De klas met de langste tĳd wint de Golfbalchallenge. André Kuipers zal op de winnende school komen kĳken hoe de oplossing eruit ziet. Speciaal voor groep 7/8, bestel je gratis golfbal! André wil zo veel mogelĳk groepen 7/8 oproepen om mee te doen. Hiervoor worden speciale golfballen beschikbaar gesteld die scholen gratis kunnen bestellen. Bovendien ontvangen jullie ook een educatieve poster over zwaartekracht. Ga naar www.primaonderwĳs.nl/golfbal en bestel! Daarnaast zĳn er twee digitale lessen samengesteld over zwaartekracht en satellieten die je ter voorbereiding op de wedstrĳd kunt inzetten. Het zĳn korte, krachtige lessen die eenvoudig uitvoerbaar zĳn in de bovenbouw. Gaan jullie de uitdaging aan? De Golfbalchallenge is een initiatief van TechYourFuture, in samenwerking met TechniekPact.

Kijk voor het lesmateriaal en meer informatie op

www.golfbalchallenge.nl

00_Nieuws.indd 4

18-12-14 16:50

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) publiceert dagelĳks feiten en cĳfers over zeer uiteenlopende onderwerpen. Van werkloosheid tot voortĳdige schooluitval, van perenpluk tot inkomensverschillen. De website CBS in de Klas richt zich speciaal op het onderwĳs en biedt docenten lesmateriaal dat aansluit bĳ het lesprogramma. Tot voor kort was er alleen materiaal beschikbaar voor het voortgezet onderwĳs, maar nu ook voor het basisonderwĳs. Het belangrĳkste onderwerp van de lesplannen is informatieverwerking. Hoe lees je een tabel of grafiek? Waar moet je op letten als je een grafiek ziet? Hoe maak je zelf een grafiek? Uiteraard kun je op CBS in de Klas ook cĳfers en grafieken vinden over tal van onderwerpen om bĳvoorbeeld de les mee te beginnen. Het materiaal op CBS in de Klas is gratis en vrĳ toegankelĳk. We horen graag waar docenten behoefte aan hebben.

NIEUWS

Statistiek voor basisonderwĳs

Voor vragen en suggesties: onderwĳssite@cbs.nl www.cbs.nl/cbsindeklas advertentie

ontdek de wereld

Eten of gegeten worden? tm 6 sep 2015

Ervaar hoe de vleesetende T-Rex en de plantenetende Edmontosaurus op totaal verschillende wijze hun dagelijkse maaltijd bij elkaar sprokkelden. Ontdek via levensgrote animatronic modellen hoe de tanden en kaken van de dinosaurus in perfecte harmonie verscheuren vermalen en kauwen. Bij deze tentoonstelling bieden wij een speciaal educatief programma aan. Meer weten? Kijk op onze website www.museon.nl/schoolreizen. Of neem direct contact op met Marjolijn Janssen, educatie@museon.nl.

Tip: combineer een bezoek aan Dino Jaws met de IMAX-film Dinosaurs in naastgelegen Omniversum!

00_Nieuws.indd 5

18-12-14 16:50

e! oe mebasisschool DSportiefste van Nederland 2015! Op 16 april 2015 vindt voor de zesde keer de verkiezing voor de Sportiefste basisschool van Nederland plaats. De KVLO gaat samen met het NOC*NSF weer op zoek naar de school met het beste programma voor bewegen en sport in en rondom de school. Werk jĳ op een actieve basisschool? Schrĳf je school in en strĳd mee. Aan deelname zĳn geen kosten verbonden. Belangrĳk is dat er op je school behalve veel aandacht voor lichamelĳke opvoeding, ook een structureel buitenschools sporten beweegaanbod in samenwerking met sportverenigingen en/of

andere sportaanbieders bestaat voor alle leerlingen, zodat leerlingen gestimuleerd worden tot een gezonde en actieve leefstĳl. De genomineerde scholen worden uitgenodigd om met een groep van 25 leerlingen naar de landelĳke finaledag in Groningen te komen. Voor de winnaar en de andere genomineerde scholen is er een prĳzenpakket beschikbaar in de vorm van waardecheques met een totale waarde van €9000,- , beschikbaar gesteld door de firma’s Bosan, Janssen-Fritsen/Schelde Sports en Nĳha. Aanmelden kan tot 1 maart 2015 op www.kvlo.nl

Sanoma Learning Lab bootcamp

Talent Docent Trofee Docent Nederlands Marian Offenberger (57) heeft de Talent Docent Trofee gewonnen. Zĳ heeft haar leerlingen op het Trinitas Gymnasium in Almere op de meest uiteenlopende manieren proberen te enthousiasmeren voor jeugdliteratuur. Met de Talent Docent Trofee zet Malmberg talentvolle en initiatiefrĳke docenten Nederlands in het zonnetje. ‘Spelling, grammatica, woordenschat... het is allemaal belangrĳk. Maar literatuur is een soort kapstokje. Daar kun je alles aan ophangen. Als ze lezen wordt hun leefwereld vergroot, zien ze de juiste spelling en een goede formulering’, aldus Offenberger.

Vĳf teams uit vĳf Europese landen hebben hun ideeën voor een nieuw onderwĳsproduct mogen meenemen naar de Sanoma Learning Lab bootcamp. Zĳ hebben hun idee uit mogen werken tot een prototype. Hiervoor heeft elk team tĳdens de bootcamp ondersteuning van een aantal specialisten gekregen. Het prototype kan mogelĳk verder worden ontwikkeld tot leermateriaal voor gebruik in scholen. Het Sanoma Learning Lab is het enige programma in de educatieve sector waarin teams, bestaande uit een leraar, een student en een Sanoma Learning medewerker, via co-creatie potentiële onderwĳsproducten ontwikkelen.

Rijks

H s

Rijks B

M F F

00_Nieuws.indd 6

18-12-14 16:51

Rijks

In de serie Het Klokhuis over Kindermishandeling komen in vier afleveringen slachtoffers, ouders, kinderen, leerkrachten, hulpverleners en omstanders aan het woord. Elke uitzending belicht het onderwerp van verschillende kanten en wordt op een troostrĳke manier afgesloten. Voor groep 6, 7 en 8 van de basischolen is er lesmateriaal beschikbaar dat aasluit op deze serie. De lessen bestaan uit filmpjes op het digibord

waarover de leerkracht napraat met de leerlingen. Het lespakket geeft handvatten om het onderwerp bespreekbaar te maken in de klas en biedt de leerkracht achtergrondinformatie over kindermishandeling. Alle lessenworden op een positieve manier afgesloten. Kindermishandeling is een zwaar en beladen onderwerp. Toch is het ontzettend belangrĳk om het onderwerp aan te snĳden in de klas. Erover praten lucht op en is in veel gevallen de eerste stap naar een beter leven.

NIEUWS

Ieder jaar worden in ons land 119.000 kinderen en jongeren (0-18 jaar) mishandeld of verwaarloosd (bron: TNO/Universiteit Leiden). Dat is gemiddeld één kind per klas. Om scholen te onderteunen in de strĳd tegen kindermishandeling heeft Het Klokhuis met steun van de Bernard van Leer Foundation, de serie Het Klokhuis over Kindermishandeling gemaakt die in 2013 voor het eerst is uitgezonden en in april 2015 zal worden herhaald.

Kĳk voor de afleveringen op

http://kindermishandeling.hetklokhuis.nl/ en bestel de bĳbehorende handleiding voor leerkrachten via www.primaonderwĳs.nl/km

Rijks museum Het leukste onderwijsaanbod sinds de middeleeuwen

Rijksmuseum.nl/onderwijs Bezoek onze stand op de NOT Mede mogelijk gemaakt door Fonds 21 ★ Vandenbroek Foundation ★ de Vink Family ★ Bestuursfonds Hollandse Meesters ★ kindereducatie Fonds ★ Freek & Hella de Jonge Fonds ★ Louis Vuitton ★ H&H Fonds ★ FETiM Group ★ stichting Zabawas ★ anonieme schenkers ★

00_Nieuws.indd 7 Rijks_Onderwijs_BOOT_ad_192 x 142,5mm_10DEC14.indd 1

18-12-14 10-12-14 16:52 12:36

00_Basis_ADS_PO.indd 2

15-12-14 11:21

5 redenen

waarom je de NOT niet mag missen! De NOT vindt dit jaar plaats van dinsdag 27 t/m zaterdag 31 januari. Deze unieke beurs is eens per twee jaar en een verrijking voor iedere professional in het onderwijs. Maar mocht je toch nog twijfelen, dan geven wij jou 5 redenen waarom je de NOT niet mag missen! door merle van herk

Alles onder één dak

De NOT is de meest complete onderwijsbeurs waar je voor alle innovaties binnen het onderwijs terecht kunt. Er is een gesegmenteerd aanbod van 450 onderwijsleveranciers voor po, vo en mbo die je het nieuwste laten zien van de verschillende segmenten Leermiddelen & materialen, Leren & onderwijzen met ICT, Bouw, facilitair & inrichting, Dagtrips, theater & cultuur en Management, advies & organisatie. Alle exposanten zullen er een onvergetelijke belevenis van maken waarbij je alles te weten komt over jouw vakgebied. Dit jaar is er ook aandacht voor ‘het jonge kind’ (0 t/m 4 jaar). Speciaal voor het Jonge Kind is er op vrijdag 30 januari in samenwerking met het Landelijk Steunpunt Brede Scholen een apart programma. Met een breed en gevarieerd aanbod is er voor ieder wat wils. Zo kun je met verschillende innovatieroutes voor po, vo en mbo meelopen en weet je zeker dat je de meest opvallende innovaties in jouw branche hebt gezien. Je kunt kiezen uit 300 praktijkcases en sessies samengesteld door en voor onderwijsprofessionals rond actuele thema’s.

In één dag op de hoogte

Het afgelopen jaar was er één vol gebeurtenissen in onderwijsland. Het is bijna onmogelijk om alle veranderingen en vernieuwingen bij te houden. Geeft niets! Op de NOT ben je dat snel genoeg. In sessies met prominente sprekers krijg je informatie en tips over wat voor jou als onderwijsprofessional relevant is. Niet alleen de ervarene uit het vak, maar ook voor de beginner is er veel boeiends te zien en te horen. NOT biedt in samenwerking met Lerarenkamer een speciaal programma voor de Young Professionals. Deze sessies ‘Van starter tot leraar van het jaar!’ worden afzonderlijk voor po, vo en mbo gehouden. Het netwerk Leraren met lef geeft startende leraren inspiratiesessies, begeleidingsprogramma’s en handvatten. En hoe ziet het onderwijs van de toekomst er uit? De klas voor de toekomst is een non-profit organisatie die je mee laat kijken met hoe het onderwijs van de 21ste eeuw er uit zal gaan zien. De NOT is de plaats om te leren en je te laten inspireren. PrimaOnderwijs 9

EDG_PO_Jan15_NOT_v02.indd 9

18-12-14 17:22

Netwerken

Als je je passie voor het onderwijs met vakgenoten wilt delen, is dit je kans. Dit jaar worden er weer heel veel bezoekers verwacht. Je kunt je door collega’s laten informeren over nieuwe lesmethodes of over de manier waarop jouw school bijvoorbeeld ict mee kan nemen in de les. Hoe doen anderen dat? Die specifieke informatie, over een onderwerp waar je altijd al meer over hebt willen weten, is op de NOT binnen handbereik. Actuele thema’s als talentontwikkeling, leren op maat, focus op vakmanschap, passend onderwijs, techniek en ook digitalisering en mediawijsheid zijn allemaal bespreekbaar. Wil je het hebben over de belangen van de docent? De onderwijsraden po, vo en mbo en de onderwijsbonden staan je ook graag te woord. Evenals uitgevers, het ministerie van OCW en schoolleveranciers (Heutink en KG&Rolf) zijn partijen die deelnemen aan het gesprek wanneer het over onderwijs gaat. Ontmoeten doe je bij NOT.

Kennis opdoen!

Je honger naar meer kennis over je vakgebied stil je pas op NOT. Ieder segment en sector heeft een eigen onderwijsacademie waarbij thema’s worden gepresenteerd die relevant en actueel zijn. In samenwerking met de adviesraad zijn de sprekers gevraagd die iets over het onderwerp komen vertellen. En wie kunnen dat beter dan de sprekers van de werkvloer; voornamelijk de docent. De verschillende straten en pleinen maken het overzichtelijk om te kiezen waar je meer over wilt weten. In de Kinderboeken

straat is de grootste verzameling van aanbieders van kinderboeken. In de leeslounge kun je op je gemak deze boeken goed bekijken. Op het Beweegplein in Hal 11 staan vooraanstaande partijen die dagelijks kennissessies geven over bewegingsonderwijs. Krijgen leerlingen dit wel voldoende? Zo zijn er nog meer pleinen die zeker een bezoek waard zijn. Je kunt luisteren naar verschillende inhoudelijke kennissessies van exposanten die iets betekenen voor jouw sector. Naast de innovatie-routes voor iedere sector apart is er ook nog de Leermiddelen op maat-route. Een hostess neemt je mee langs toonaangevende bedrijven op de beurs die jou in korte pitches van maximaal 2 minuten vertelt over de nieuwste ontwikkelingen op dit vlak.

Lekker dagje weg

Naast dat er veel interessants te zien en te doen is, is de NOT ook gewoon heel gezellig. Klets bij met collega’s, ontmoet nieuwe mensen en ga even lekker zitten met een sandwich van de NOT catering. Leren en ontspannen gaan hand in hand op deze beurs. Staatssecretaris Sander Dekker, onderwijsgoeroe Claire Boonstra en de Leraren van het Jaar komen niet voor niets op de NOT. De beurs zal je blik op het onderwijs verbreden en stimuleert je om samen met collega’s te leren, te ontwikkelen en vooruit te kijken. Alles te weten komen over het nieuwe en goede binnen het onderwijs met daarbij de gezelligheid van het onderwijs maakt deze NOT dagen compleet.

KIJK VOOR AANMELDEN EN ALLE INFO

www.not-online.nl

EDG_PO_Jan15_NOT_v02.indd 10

18-12-14 17:23

00_Bas

Vijf dagen inspiratie, de nieuwste trends en ontwikkelingen. Nu ook aandacht voor ‘Het jonge kind’. Vraag nu jouw gratis toegangsbadge aan.

27-31 januari 2015

Jaarbeurs Utrecht www.not-online.nl Dé vakbeurs voor professionals in het PO, VO en MBO

PrimaOnderwijs ??

00_Basis_ADS_PO.indd 2 EDG_PO_Jan15_NOT_v02.indd 11

15-12-14 11:16 18-12-14 17:23

Medilex Onderwijs wenst alle docenten, zorgcoördinatoren, vertrouwenspersonen, directeuren, team leiders, juffen, meesters, rectoren, conrectoren, kernteamleiders, decanen, studieloopbaanbegeleiders, remedial teachers, intern begeleiders, adjunctdirecteuren, ictcoördinatoren, bouwcoördinatoren, leden van het college van bestuur, groepsleerkrachten, conciërges, personeelsmanagers, leden van de medezeggenschapsraad, toezichthouders, mentoren, groepsbegeleiders, onder wijsassistenten, orthopedagogen, stagebegeleiders, studieadviseurs, tutoren, scriptiebegeleiders, toezichthouders, schoolmaatschappelijk werkers en leerlingbegeleiders een leerzaam en geweldig 2015 toe!

00_Basis_ADS_PO.indd 2

15-12-14 11:24

Keuzestress! Eerste hulp bĳ uitstapjes

We hebben een overvolle agenda. Niet alleen privé met sporten, etentjes, dat ene boek nog lezen en een weekendje weg. Ook op het werk lijkt het alsof er te weinig uren in een dag zitten. Heb je net alle kerstdrukte achter de rug, in het nieuwe jaar begint het hele circus weer opnieuw en heb je meteen weer een bomvolle agenda. En dan wil je ook nog eens op pad met de klas dit jaar. Omdat het moet, maar ook omdat jij ze graag iets wil meegeven dat verder gaat dan wat het digitale schoolbord te bieden heeft. Tja… hoe moet je dat nou weer op je to do-list meenemen?

Jammer genoeg hebben veel leerkrachten te maken met tĳdsdruk. Dat blĳkt maar weer eens uit recent gepresenteerde uitkomsten van een onderzoek door CNV Onderwĳs: ‘Leraren in het basisonderwĳs zĳn de vele extra taken naast het reguliere lesprogramma zat. Zo’n 80 procent heeft last van hoge werkdruk, die voornamelĳk wordt veroorzaakt door activiteiten buiten het lesgeven.’ Dat de werkdruk in het onderwĳs hoog is, is geen nieuws. Wel nieuws is dat die werkdruk niet ontstaat door het lesgeven, maar door ‘al het gedoe’ er om heen (van projectplan tot sponsorloop, van vergaderen tot gezond ontbĳten). Een groot onderzoek onder de leden van CNV Onderwĳs, met daarin een wĳze les ‘In die Beschränkung zeigt sich der Meister’, bevestigt de druk op het onderwĳs. CNV Onderwĳsvoorzitter Helen van den Berg noemt de uitkomsten ‘alarmerend’.

Geen educatief doel, maar leuk Toch vindt meer dan 60 procent van de scholen dat zĳ niet moeten stoppen met schoolreisjes die geen educatief doel hebben. Dus toch een leuk schoolreisje

voor de klas. En niet alleen educatief verantwoorde tripjes. Maar hoe en waar en wat heeft prioriteit? Bĳ de keuze voor een museum of educatief uitstapje gaat het in de eerste plaats om de inhoud. Is het onderwerp interessant, zĳn de activiteiten op kinderen gericht en sluit de inhoud aan op het eigen lesprogramma? Gratis toegang en gemakkelĳk vervoer zĳn een aangename bĳkomstigheid. Hoge kosten en lastige bereikbaarheid zĳn daarom ook wel redenen om af te zien van een buitenschoolse les of (educatief) schoolreisje. Bovenal is het fĳn als je verzekerd bent van compleet lesmateriaal en weinig voorbereidingstĳd. Maar waarom geen combinatie? Dat scheelt tĳd, geld en voorbereiding.

Leuke activiteiten ter inspiratie Alles in één: als dat zou kunnen. Wĳ denken van wel. Bĳ enkele attracties en de meeste musea is het mogelĳk om in een handomdraai een leuk, verantwoord, betaalbaar schoolreisje te organiseren voor de klas, aansluitend bĳ de kerndoelstellingen van het lesprogramma. In veel gevallen is er ook voordelig vervoer beschikbaar. �� PrimaOnderwĳs 13

EDG_PO_Jan15_Omniversum_v03.indd 13

18-12-14 17:24

Werkdruk in cijfers, volgens CNV Onderwijs: 80% van de leraren in het primair onderwijs vindt de werkdruk een probleem. 93% voelt zich vaak of soms onder druk staan om meer te werken dan de uren waar ze voor aangenomen zijn. 62% meent dat de lesgevende taken in het gedrang komen door (niet-)lesgebonden taken.

TIP: Omniversum, Den Haag

Leer meer van beeld en geluid op het mega scherm Omniversum is een grootbeeld koepeltheater en biedt kennis over het menselijke leven, de natuur en onze planeet door middel van een breed aanbod aan documentaire-achtige films en educatiepakketten. De film met leerlingen in de klas voor- of nabespreken? Ook dat kan: bij iedere film is lesmateriaal te verkrijgen, ontwikkeld in nauwe samenwerking met leerkrachten en afgestemd op het niveau van de leerling. Daarnaast zijn er verschillende arrangementen, waarbij er niet alleen een bezoek wordt gebracht aan de film, maar bijvoorbeeld ook aan een moskee of museum. En vanaf februari 2015 draait de film D-day exclusief in Omniversum, die gecombineerd kan worden met bijvoorbeeld een bezoek aan het Bunkermuseum, een les met een veteraan en een lespakket voor in de klas. Heel toepasselijk, aangezien er komend jaar veel aandacht is rond 70 jaar bevrijding. Kosten voor het basisonderwijs zijn € 4,95 en voor het voortgezet onderwijs € 5,95. Deze Haagse attractie doet qua factor ‘leerzaam’ zeker niet onder voor een museum. www.omniversum.nl

TIP: Museon, Den Haag

Van dino’s tot de Atlantic Wall Als interactief museum voor cultuur en wetenschap met een educatieve missie en een interdisciplinaire benadering wil het Museon mensen inspireren om de wereld te ontdekken en zichzelf te ontwikkelen. Elk jaar stelt het Museon een nieuw lesprogramma samen. Daarbij springen de lessen over dinosaurussen die horen bij de tijdelijke tentoonstelling Dino Jaws dit jaar het meest in het oog. Bezoek van scholen binnen Den Haag kost € 2,00 p.p., buiten Den Haag € 4,50 p.p. Museon en Omniversum liggen pal naast elkaar en bieden combinaties voor een complete dag uit. www.museon.nl

EDG_PO_Jan15_Omniversum_v03.indd 14

18-12-14 17:24

TIP: Openluchtmuseum, Arnhem

Vieze handen en rode wangen van trots! Voor leerlingen vanaf de kleuterklas tot groep 8 zijn educatieve projecten, speurtochten en rondleidingen ontwikkeld, vanaf € 3,50 per leerling. Ook voor het Speciaal Onderwijs zijn projecten op maat ontwikkeld. Als onderdeel van een schoolreis of als buitenschools leren. De combinatie van de basispresentatie van de Nederlandse geschiedenis en de parkpresentaties over het leven van gewone mensen van vroeger, helpt leerlingen historische gebeurtenissen en personen in een breder verband te plaatsen. Leerlingen kunnen zich tijdens het schoolreisje vermaken in het museumpark. Of op het kindererf allerlei karweitjes opknappen zoals water pompen en de emmers dragen met jukken. Ook leuk: in de winter is er een ijsbaan. www.openluchtmuseum.nl

TIP: Zuiderzeemuseum, Enkhuizen

TIP: Natuurmuseum Brabant, Tilburg

Met je neus op de natuur en niet tegen de vitrineruiten In Natuurmuseum Brabant zit je met je neus op de natuur. Dat gaat verder dan platgedrukte neuzen tegen vitrineruiten: hier steek je zelf de handen uit de mouwen. Je leert het menselijk lichaam ontdekken door opdrachten te doen of wordt natuuronderzoeker. Er zijn leuke workshops in de OO - ZONE en het Oertijdlab. Leerlingen kunnen een dagdeel de natuur in en onder begeleiding veldwerk of een speurtocht volgen die bij een tentoonstelling hoort. De toegangsprijs voor scholen bedraagt € 4,50 per leerling. Scholen met een abonnement hebben gratis toegang. De speurtochten zijn gratis. www.natuurmuseumbrabant.nl

Proef, voel, ruik, zie, hoor en doe! Leren is in het Zuiderzeemuseum een dynamisch begrip. In alle aspecten van het museum is het voelbaar: de geur van het visroken, schrijven met een kroontjespen in de klas uit 1930, een gesprek met de ambachtsman. Alle zintuigen worden aangesproken en er zijn zelfs Oudhollandse spelletjes te doen, die de leerkracht zelf ook nog leuk vindt. Een educatief programma voor bijvoorbeeld het basisonderwijs kost € 59,- per klas en € 5,75 per leerling en begeleider. www.zuiderzeemuseum.nl

TIP: Planetarium Eise Eijsinga, Franeker

Ik zie, ik zie…Sterren! In het museum krijgt de hele klas een uitleg in de planetariumkamer. Vervolgens kunnen de leerlingen met een speurtocht het museum bezoeken. Voorafgaand kan in de klas alvast een korte kennismaking met de sterrenkunde plaatsvinden, met name over de bewegingen van de zon, maan en planeten aan de sterrenhemel. De kosten bedragen € 4,50 per leerling. Uiteraard zorgt het museum voor de juiste lesvoorbereiding, waardoor de docent zo min mogelijk tijd kwijt is aan de voorbereiding. Wel zo makkelijk! www.planetarium-friesland.nl Alle genoemde uitjes sluiten aan bij de kerndoelen en de canon en hebben raakvlakken met uiteenlopende vakken als geschiedenis, aardrijkskunde en kunst. Kortom: leuk, makkelijk en leerzaam! (prijzen onder voorbehoud)

PrimaOnderwijs 15

EDG_PO_Jan15_Omniversum_v03.indd 15

18-12-14 17:24

Laat jouw droom in 2015 uitkomen! Heb jij altijd al gedroomd over het opzetten van een stagebank samen met bedrijven waar jouw VMBO-leerlingen praktijkervaring op kunnen doen? Wil jij als docent niets liever dan een cultuurproject starten voor het hele VMBO? Of dromen jouw leerlingen van praktijklessen voor ooit een eigen kledingwinkel? Doe mee aan de ‘Durf te dromen’ wedstrijd en wie weet komen jouw dromen uit! In het kader van het 15-jarig jubileum van het VMBO laten de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), Economische Zaken (EZ) en stichting Platforms VMBO dromen uitkomen. Leerlingen, ouders en leerkrachten/docenten van basisscholen, voortgezet onderwijs en MBO kunnen dromen insturen voor het VMBO. Een selectie van deze dromen zal uitkomen. Uiteraard wel volgens enkele randvoorwaarden. Zo moeten in jouw droom de kernwaarden en kernkwaliteiten

De droom van Paul Rosenmoller, voorzitter van de VO-raad ‘Als je onverwacht thuis lekkage hebt, wil je dat die snel en vakkundig wordt verholpen. Als de auto voor een beurt naar de garage moet, hebben we het liefst volledig vertrouwen in de monteur omdat wij er niks van snappen. Als je uit eten gaat, wil je goede kwaliteit voor een redelijke prijs in een gezellig restaurant met prettige bediening. Als je je huis laat schilderen, verbouwen of isoleren, verwacht je vakwerk van een bij voorkeur ook nog eens aardige vakman. En als je ouders in een verpleeghuis zitten, is niets zo prettig als een betrokken, kundige en lieve zuster. Al deze mensen van wie we zoveel verlangen, hebben hun eerste beroepservaring opgedaan op het VMBO. Mijn droom is dat we na 15 jaar het VMBO de waardering geven die het verdient. Dat leerlingen niet naar het VMBO moeten omdat ze niet anders kunnen, maar dat we trots zijn dat ze naar het VMBO gaan omdat we hun aanstaande vakmanschap zo waarderen en er zo afhankelijk van zijn in ons dagelijkse leven.’

terugkomen van het VMBO, zoals de ontwikkeling van het onderwijs ‘van binnenuit’. De ingestuurde dromen kunnen bijvoorbeeld verbinding hebben met de vernieuwing van de beroepsgerichte examen programma’s, de nieuwe structuur van het VMBO, een toekomstbestendig VMBO, het bedrijfsleven/de maatschappij, het thema internationalisering of de ontwikkeling binnen het (regionale) bedrijfsleven. Jouw droom mag in maximaal één A4 verwoord worden.

Dromen insturen Heb jij het ultieme idee voor een cadeau voor het VMBO? Stuur jouw idee uiterlijk 20 maart 2015 in via www.VMBO15jaar.nl. Vergeet niet om een introductie mee te sturen over jezelf. Nadat alle inzendingen binnen zijn, volgt er een selectie door vertegenwoordigers van de ministeries van OCW, EZ en Stiching Platforms VMBO. Daarna vragen zij een aantal leerlingen, leerkrachten/docenten en/of ouders om hun droom toe te lichten. Inzenders worden hiervan persoonlijk op de hoogte gebracht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

EDG_PO_Jan15_VMBO_v03.indd 16

18-12-14 17:26

Interessante websites Go VMBO (www.govmbo.nl) Deze website bestaat uit de game ‘Go VMBO’ waar leerlingen van groep 7 en 8 kennis kunnen maken met het voortgezet onderwijs in het algemeen en het vmbo in het bijzonder. Daarnaast bevat de website veel informatie over het VMBO voor ouders en leerkrachten. On Stage (www.onderwijsonstage.nl) Jaarlijks organiseert On Stage beroepenfeesten voor VMBO-leerlingen. Tijdens deze feesten gaan leerlingen in gesprek met beroepsbeoefenaren over hun werk en beroep en maken ze afspraken voor vervolgactiviteiten. De voorbereiding voor het beroepenfeest vindt in de klas plaats. On Stage is zo een aanvulling op LOB-activiteiten.

Skills Talents (www.skillstalents.nl) Skills Talents zijn de teamvakwedstrijden voor laatstejaars VMBO’ers in vakmanschap. In tien verschillende vakrichtingen kunnen deelnemers laten zien wat ze in hun mars hebben. Tijdens de wedstrijden werken de deelnemers in teams van drie. Daarnaast maken ze tijdens de finale deel uit van het provincieteam en werken ze samen met de andere vakrichtingen op een manier die vergelijkbaar is met de praktijk. Beroepen in Beeld (www.beroepeninbeeld.nl) Beroepen in Beeld geeft informatie over alle beroepen op MBO-niveau. Op deze website vind je filmpjes en beroepsbeschrijvingen, maar ook informatie over de arbeidsmarkt en stagemogelijkheden bij jou in de buurt.

Ready to Go VMBO? Speel de game en ontdek het samen! Leerlingen in groep 7 en 8 moeten kiezen voor een opleiding en school voor voortgezet onderwijs. Spannend, maar ook best moeilijk. Ook voor jou als leerkracht. Want hoe geef je leerlingen en ouders de informatie die ze nodig hebben? De educatieve game Go VMBO is het middel om je klas actief en vol belangstelling te laten leren over het voortgezet onderwijs. De website www.govmbo.nl en de Go VMBO! game bevatten alle informatie die nodig is om een goede opleidingskeuze te maken.

Gaven en talenten ontdekken De Go VMBO! game is een educatieve game die toekomstige brugklassers en hun ouders bij de hand neemt en het Nederlandse onderwijssysteem inzichtelijk maakt. Door het spel te spelen, doen leerlingen kennis op over het voortgezet onderwijs en kunnen zij zich beter oriënteren op hun toekomst. Het unieke van de Go VMBO! game is dat leerlingen gaandeweg het spel hun eigen talenten ontdekken. Door na te denken over herkenbare situaties en antwoord te geven op verschillende vragen, komen ze er stap-voor-stap achter wat hun unieke gaven en talenten zijn. Ook leren ze op welke opleiding en school deze talenten het beste tot hun recht komen. Heeft de leerling het spel uitgespeeld, dan ontvangt hij of zij een diploma met daarin een persoonlijk advies.

PrimaOnderwijs 17

EDG_PO_Jan15_VMBO_v03.indd 17

18-12-14 17:26

PO-Raad en VO-raad

kijken vooruit naar 2015

Werk maken van ict in het onderwijs, vernieuwing van het vmbo en herijking van het onderwijsstelsel. Het zijn enkele van de belangrijke onderwerpen op de agenda’s van de PO-Raad en VO-raad. Voorzitters Rinda den Besten en Paul Rosenmöller werpen een blik op de nabije toekomst. ‘Ict is keihard nodig om te kunnen differentiëren en flexibeler te zijn, maar uitgevers moeten wel in beweging komen. In 2015 moet er echt een doorbraak komen.’ door heleen de bruijn

Rinda den Besten:

‘Tijd voor herijking van het onderwijsstelsel’ Wat zijn de speerpunten voor de PO-Raad voor 2015? ‘We gaan in volle vaart ons Bestuursakkoord uitwerken. Een van de belangrijkste speerpunten is het doorbraakproject ICT, waarbij echt werk wordt gemaakt van ict in het onderwijs. Het gebeurt al wel

op scholen, maar te versnipperd. Bovendien stokt het omdat vraag en aanbod niet op elkaar aansluiten. Wij gaan samen met onze leden bepalen wat de uitgangspunten moeten worden voor ict-onderwijs en zeggen tegen aanbieders: ‘dit is wat we willen’. Het gaat dan om zaken als verbindingen, mogelijkheden voor differentiatie en methoden in de klas, over licenties etc. Het moet een vraaggerichte markt worden in plaats van een aanbodgerichte markt. Het primair onderwijs loopt nog erg achter met ict. Er zijn best goede en leuke initiatieven, maar die zijn beperkt. Er staan wat computers in de klas, maar daar is soms ook alles mee gezegd. Ook professionalisering is een speerpunt. Niet alleen van leraren, maar juist ook van schoolleiders en -besturen. Onderwijs is teamwork. Schoolbesturen en schoolleiders krijgen veel ruimte om het onderwijs in te richten zoals het de school past. Daarin krijgen schoolleiders een zwaardere rol. En schoolbesturen zijn nu eenmaal het bevoegd gezag en bepalen de koers. Ook zij maken deel uit van het team.’ Zijn er belangrijke afspraken, die actueel worden? ‘Ik ben erg enthousiast over afspraken die we met het rijk, gemeenten en verschillende andere partijen hebben gemaakt over een herziening van het zogenoemde Schevenings Beraad. Twintig jaar geleden zijn in Scheveningen door schoolbesturen en overheden belangrijke stelselafspraken gemaakt over huisvesting, verzelfstandiging van het openbaar onderwijs, een inniger relatie tussen schoolbesturen

EDG_PO_Jan15_vooruitblik_v02.indd 18

18-12-14 17:26

en gemeenten en de lumpsumfinanciering. Dat was prima, maar de wereld is sterk veranderd. Zo is er inmiddels kinderopvang en zijn er belangrijke veranderingen gaande rondom de jeugdzorg. En ging het bij huisvesting destijds om groei, nu zitten we met een krimp van het aantal leerlingen. Het is tijd voor een herijking. Waar leg je bijvoorbeeld de verantwoordelijkheid voor het jonge kind? Wij willen één basisvoorziening voor kinderen van 2,5 tot 4 jaar, die bijvoorbeeld vier dagdelen naar een plek gaan waar ze kunnen spelen en leren als voorbereiding op de basisschool. Ook een herijking van het curriculum is nodig. We geven nog les zoals vijftig jaar geleden. We moeten kinderen gaan voorbereiden op de wereld van morgen.’ Terugkijkend op 2014, waar bent u trots op? ‘2014 was het jaar van een goed onderwijsverslag. De inspectie constateert dat de kwaliteit van het onderwijs stijgt en dat het aantal zwakke scholen enorm is afgenomen. Ook bleek na onderzoek door de inspectie dat de kwaliteit van de schooladviezen goed is. Dat betekent dat men verder kijkt dan de Cito-scores. Dat is een compliment voor de sector.

Vanaf dit jaar worden de Cito-toetsen pas half april afgenomen en dat betekent dat voor toelating in het vo het schooladvies leidend wordt. Daar zijn wij groot voorstander van.’ Heeft u nog een wens voor 2015? ‘Ik vind dat de onderwijssector volwassen wordt, minder afhankelijk opereert van de overheid, zich emancipeert. Mijn wens is dat we daar met kracht mee doorgaan en de ruimte die we met de overheid hebben uitonderhandeld, pakken en grenzen opzoeken.’ Ik wil heel graag afscheid nemen van: ‘De fusietoets. Die mag van mij met het vuurwerk op 31 december de lucht in. Die toets is er gekomen omdat er steeds grotere scholen ontstonden. Men wilde dat een halt toeroepen met een toets op voorgenomen fusies. Zo’n toets gaat gepaard met enorm veel bureaucratische rompslomp, terwijl tot nog toe veel van die fusies toch positief werden beoordeeld. Het is een moloch van een wetgeving, die niet past bij de kleinschaligheid binnen het primair onderwijs. Kijk naar de krimpgebieden, met heel kleine schooltjes, daar zou je fusies en samenwerking juist moeten toejuichen.’ PrimaOnderwijs 19

EDG_PO_Jan15_vooruitblik_v02.indd 19

18-12-14 17:26

Paul Rosenmöller:

‘Vernieuwing vmbo voor betere afstemming op regionale arbeidsmarkt’ Wat zijn de speerpunten van de VO-raad voor 2015? ‘We gaan hard werken aan de doorbraak van ICT in het onderwijs om meer te kunnen differentiëren en flexibeler te zijn. De uitgevers moeten echt in beweging komen, maar dat is een taai gevecht. Uitgevers verdienen veel geld met het drukken van boeken, maar wat is dan de financiële prikkel om zaken om te zetten naar digitaal? Het curriculum moet worden vertaald naar goede en flexibele digitale content, inclusief verdieping. Daar hebben docenten behoefte aan. Die omslag gaat trager dan we zouden willen. In 2015 moet daarin echt een doorbraak komen. Ook de vernieuwing in het vmbo is een belangrijk speerpunt. Er komen bijvoorbeeld minder beroepsgerichte profielen om versnippering tegen te gaan en om meer verbinding te leggen met het regionale bedrijfsleven. In plaats van de huidige dertig profielen komen er straks tien, met daarbinnen verdieping en verbreding door middel van keuzedelen. Zo kunnen scholen het onderwijs beter afstemmen op de arbeidsmarkt in de regio. En we gaan komend jaar een ‘plusdocument’ ontwikkelen. Als leerlingen van school komen, krijgen ze niet meer alleen een cijferlijst, maar een document waarin staat wat hun competenties zijn. Dat kan gaan over debatteren of samenwerken, maar bijvoorbeeld ook over of ze een maatschappelijke stage hebben gedaan of een baantje hebben gehad. Je kunt het zien als een soort cv. Dat geeft een completer beeld van een leerling en vormt mooie bagage voor het vervolgonderwijs.’ Zijn er belangrijke afspraken gemaakt voor komend jaar? ‘We hebben sectorafspraken gemaakt met het kabinet voor de komende drie jaar. Met als doel het onderwijs boeiender en beter te maken. Dat gaat over veel dingen, zoals het plusdocument, de ict-doorbraak en het terugdringen van zittenblijven. En heel belangrijk: er zijn afspraken over voorwaarden voor meer flexibilisering en maatwerk.’

Wat is uw wens voor 2015? ‘De vernieuwing in het onderwijs te laten slagen, dat is mijn belangrijkste motivatie. En ik kan de randvoorwaarden scheppen om de verbinding tussen scholen te versterken. Ik kijk ook erg uit naar de viering van het 15-jarig bestaan van het vmbo in aanwezigheid van koningin Maxima. Daarmee geeft zij aan hoe belangrijk dat vmbo is. Het is een mogelijkheid het imago van het vmbo op te krikken, mensen in het land te laten zien dat die leerlingen in het vmbo de o zo belangrijke loodgieters, bouwers, monteurs en kappers van de toekomst zijn.’

Terugkijkend op 2014, waar bent u trots op? ‘Op het sectorakkoord. Binnen de VO-raad en met scholen is intensief gesproken over waar we met z’n allen naar toe willen in het onderwijs en vervolgens heeft het intensieve onderhandelingstraject met het kabinet tot dit akkoord geleid. Trots ben ik ook op de nieuwe CAO. Met name omdat alle vakbonden daaronder hun handtekening hebben gezet. Dat is wel eens anders geweest. Het is een stap op weg naar ‘we moeten het samen doen’.’

Ik wil heel graag afscheid nemen van: ‘Het wantrouwen. Ik vind dat er meer vertrouwen moet komen tussen politiek en de scholen, en ook tussen de verschillende geledingen binnen de scholen. Dat is belangrijk om de kansen die er zijn te benutten. Leraren ervaren niet altijd voldoende waardering, de zogenoemde professionele ruimte, en ook schoolbesturen genieten niet altijd het vertrouwen, dat ze verdienen. Het wij-gevoel is nog te weinig aanwezig.’

EDG_PO_Jan15_vooruitblik_v02.indd 20

18-12-14 17:27

Ga ook voor een gezonde schoolkantine in 2015 Ga ook voor een gezonde schoolkantine in 2015 Ga ook voor een gezonde schoolkantine in 2015

De Schoolkantine Brigade De Schoolkantine Brigade komt naar jullie toe! De Schoolkantine Brigade komt naar jullie toe! komt naar jullie toe!

Meer dan driekwart van de Nederlanders vindt de school geen plek om te snoepen en snacken. Ook jongeren willen graag gezonder eten in de dan schoolkantine. De Schoolkantine Brigade het Voedingscentrum Meer driekwart van de Nederlanders vindt van de school geen plek helpt een gezonde vanwillen de kantine. Op dit moment om te scholen snoepenmet en snacken. Ookupdate jongeren graag gezonder eten Meer dan driekwart van de Nederlanders vindt de school geen plek al 800 scholen De mee met De Gezonde Schoolkantine en de teller indoen de schoolkantine. Schoolkantine Brigade van het Voedingscentrum om te snoepen en snacken. Ook jongeren willen graag gezonder eten looptscholen door. met een gezonde update van de kantine. Op dit moment helpt in de schoolkantine. De Schoolkantine Brigade van het Voedingscentrum doen al 800 scholen mee met De Gezonde Schoolkantine en de teller helpt scholen met een gezonde update van de kantine. Op dit moment loopt door. doen al 800 scholen mee met De Gezonde Schoolkantine en de teller loopt door.

Hoe gezond is jullie kantine? Hoe gezond is jullie kantine? Hoe gezond is jullie kantine?

De Schoolkantine Brigade laat zien waar je nu staat en geeft praktische tips om snelle verbeteringen door te voeren. De regie blijft bij jullie; het tempo en de invulling bepaal je zelf. We komen langs met persoonlijk advies over het aanbod in de kantine en/of de zien automaten. een rapport met tips praktische De Schoolkantine Brigade laat waar je Je nuontvangt staat en geeft praktische suggesties voor een vliegende start. om snelle verbeteringen door te voeren. De regie blijft bij jullie; het tempo Dede Schoolkantine Brigade laatWe zien waar je nu staat en geeft praktische tips het en invulling bepaal je zelf. komen langs met persoonlijk advies over om snelle verbeteringen door voeren. DeJeregie blijft bij het tempo aanbod in de kantine en/of de te automaten. ontvangt eenjullie; rapport met praktische enMaak de invulling bepaal je zelf. We komenvia langs met persoonlijk over het meteen een afspraak 070-306 8875advies of mail suggesties voor een vliegende start. aanbod in de kantine en/of de automaten. Je ontvangt een rapport met praktische naar degezondeschoolkantine@voedingscentrum.nl suggesties voor een vliegende start.

Gratis! Gratis! Gratis!

Maak meteen een afspraak via 070-306 8875 of mail naar Maakdegezondeschoolkantine@voedingscentrum.nl meteen een afspraak via 070-306 8875 of mail degezondeschoolkantine@voedingscentrum.nl Mail:naar degezondeschoolkantine@voedingscentrum.nl Twitter: @GezondeBrigade

Mail: degezondeschoolkantine@voedingscentrum.nl Twitter: @GezondeBrigade Mail: degezondeschoolkantine@voedingscentrum.nl Twitter: @GezondeBrigade

00_Basis_ADS_PO.indd 2

16-12-14 09:32

Landelijke sportinterventie brengt positieve boodschap over

Alleen jij bepaalt wie je bent! Via het project Alleen jij bepaalt wie je bent krijgen jongeren de kans om via sport een gezonde richting en structuur aan hun leven te geven. PrimaOnderwijs was bij de aftrap van de tweede jaargang van het project op het Carré College in Rotterdam. door erik ouwerkerk

Omdat een zinvolle vrijetijdsbesteding voor lang niet iedere jongere vanzelfsprekend is, startte vorig jaar het project ‘Alleen jij bepaalt wie je bent’. In een notendop ziet het er als volgt uit: het ministerie benadert scholen met relatief veel jongeren voor wie sport nog geen vanzelfsprekende vrijetijdsbesteding is. Bekende en aansprekende sporters geven hen sportclinics en gemotiveerde leerlingen kunnen zich vervolgens kosteloos aanmelden bij een aangesloten sportvereniging. Eigenlijk begint het traject dan pas echt. Naast de trainingen is er begeleiding op maat, zodat de jongeren verantwoorde keuzes maken en leren doorzetten. Ongeveer 1000 jongens en meisjes in Nederland hebben zich inmiddels al aangemeld bij de aangesloten sportverenigingen, variërend van basketbal en honkbal tot (zaal)voetbal.

Sociale stimulans Op het Carré College wordt voetbal ingezet als sociale stimulans. Barry Bravenboer is er docent lichamelijke opvoeding. ‘Alle eerstejaars leerlingen hebben meteen in de introductieweek een workshop gevolgd, verzorgd door de trainers van Sparta. Daarna kregen

EDG_PO_Jan15_AlleenJijBepaald_v03.indd 22

ze de mogelijkheid om zich bij de Betrokken Spartaan aan te melden (dit is de mvo-tak van de professionele voetbalclub Sparta, red.). Hier zitten ze dan’, zegt hij en hij knikt naar ongeveer zestig jonge tieners in de aula van de school. ‘Vandaag krijgen de nieuwe S partanen hun eerste training. Ze kijken hun ogen uit, heel mooi om mee te maken.’ De aankomende voetballers luisteren aandachtig naar de lessen van de trainers van Sparta en hun ‘held’ Roxanne Hehakaija, beter bekend als de straatvoetballer Rocky. Ze vertelt over hoe ze haar dromen volgt, over de draad oppakken na blessures en haar voetbalschool in Rio de Janeiro. Het geeft in het kort een aantal pijlers van het programma weer: doelgerichtheid, doorzettingsvermogen en prosociaal gedrag. Geheel in Rotterdamse traditie is het al snel tijd voor daden. De jongens en meisjes mogen op een geïmproviseerd veldje laten zien wat ze kunnen en Rocky geeft schooldirecteur Roel Schrauwen een ‘panna’.

Benaderbaar Dan vertrekt de groep naar de voetbalvelden. Onderweg vertelt Roxanne over haar betrokkenheid bij

18-12-14 17:20

het project. ‘Toen ik benaderd werd als ambassadeur zei ik direct ja, want ik vind het een prachtig initiatief. Waarom wij zo geschikt zijn om de jongeren te bereiken? Wij zijn als rolmodellen allemaal succesvol en in meer of mindere mate bekend, maar wel benaderbaar. De jongeren zien gewone mensen die al iets van hun leven hebben gemaakt. Dan komt de boodschap over discipline, omgaan met tegenslagen en een positieve instelling net wat makkelijker over.’

Trots Eenmaal aangekomen bij de velden loopt de nieuwe lichting het gras op voor een spannende eerste training. Diogo Delgado Santos Fortes meldde zich een jaar geleden al aan en staat verderop op het veld met zijn teamgenoten, die nu vanaf september met het gehele team deelnemen aan de KNVB competitie. Trots en vrolijk vertelt hij breeduit: ‘Ik heb veel geleerd. Zoals dat je elkaar moet helpen, als een team. Dat je sportief moet zijn naar de tegenstanders toe, dat je je moet gedragen. En kijk altijd eerst naar jezelf.’

Dankbaar Pascal Veldman is projectcoördinator bij De Betrokken Spartaan en kijkt langs het veld met plezier naar de eerste training van de leerlingen. ‘Het is dankbaar werk, je ziet de kinderen met sprongen vooruitgaan.

Neem Diogo als voorbeeld. Het is een heerlijke jongen, maar vorig jaar was hij soms nog lastig in het gareel te houden. De kinderen groeien, zijn nu beleefd en gefocust. Het is fijn om hier als club mee bezig te zijn, want voetbal heeft een grote maatschappelijke impact. Niet alleen de kinderen van ‘Alleen jij bepaalt’ hebben er trouwens baat bij, ook de jeugdspelers van Sparta leren een boel. Zij doen hun maatschappelijke stage als assistent-trainers van onze vaste jeugd coaches.’ Barry Bravenboer voelt zich erg betrokken bij ‘Alleen jij bepaalt’. Elke training is hij aanwezig, hij kent veel ouders en toont belangstelling. ‘Die aandacht is belangrijk. Je moet je autoriteit behouden, maar wel dicht bij ze staan. Daarom vraag ik mentoren en docenten ook altijd of ze willen vragen hoe het gaat met het voetbal. Dat is belangrijk voor ze. Het is een ingang die leidt tot zoveel meer.’

Alleen jij bepaalt wie je bent is een interventie opgezet vanuit het ministerie van Veiligheid en Justitie, bedoeld om overlastgevend en delinquent gedrag bij jongeren van 12 tot en met 18 jaar te voorkomen. Dit gebeurt door hen een sportieve en gestructureerde vrijetijdsbesteding aan te bieden. Op die manier wordt een positief netwerk gecreëerd dat bijdraagt aan het vergroten van de sociale vaardigheden. Het ministerie werkt samen met onderwijsinstellingen en sportverenigingen vanuit de overtuiging dat zij, complementair aan elkaar, kunnen zorgen voor een veilige omgeving waarin jongeren zich kunnen ontwikkelen. Samenwerking wordt gecoördineerd en gefinancierd door het ministerie. Meer informatie: www.alleenjijbepaalt.nl

PrimaOnderwijs 23

EDG_PO_Jan15_AlleenJijBepaald_v03.indd 23

18-12-14 17:20

EERLĲKE HANDEL IN DE KLAS

Heerlijk, zo’n chocoladereep! Maar weten de kinderen in jouw klas eigenlijk wel waar die chocolade vandaan komt? Het Klokhuis maakt in samenwerking met Stichting Max Havelaar twee afleveringen over kinderarbeid en eerlijke chocola. Onderwerpen waar je bij het kerndoel Oriëntatie op jezelf en de wereld als leerkracht niet omheen kunt.

Het Klokhuis is een informatief programma van de NTR, dat kinderen van negen tot twaalf jaar informeert over de wereld om hen heen. Waarom besteedt dit programma aandacht aan zware onderwerpen als kinderarbeid en eerlĳke handel? Productcoördinator Jan Pieter Schaap legt uit: ‘Bĳ Het Klokhuis vinden we duurzaamheid en goed omgaan met de wereld belangrĳke onderwerpen. En omdat Het Klokhuis een populair programma is, kunnen juist wĳ de kinderen bĳ ‘moeilĳke’ onderwerpen inspireren, motiveren en activeren. Natuurlĳk doen we dat altĳd op een manier die aansluit bĳ de leeftĳd van onze doelgroep. We willen dat kinderen met veel plezier naar onze afleveringen kĳken. Ook bĳ de afleveringen die we in samenwerking met Stichting Max Havelaar maken, brengen we de informatie op de Klokhuismanier over. Samen hopen we de kinderen tot nadenken aan te zetten. Daarin hebben we dezelfde ambitie als leerkrachten.’

Chocola, mens en samenleving Waarom hoort een smakelĳk onderwerp als chocola thuis in het onderwĳs rondom mens en samenleving? Alien Huizing van Stichting Max Havelaar: ‘Nederlanders zĳn chocoladeliefhebbers. Maar veel mensen kennen het verhaal achter de chocolade niet. Van de cacao die wĳ importeren, komt zeventig procent uit WestAfrika, met name uit Ghana en Ivoorkust. In deze landen heerst veel armoede. Ook onder de cacaoboeren. Zĳ krĳgen zo’n lage prĳs voor hun cacao, dat ze geen investeringen kunnen doen en hun kinderen vaak op de plantage mee moeten werken, ten koste van school. Op sommige cacaoplantages werken zelfs kindslaven, die uit omliggende landen zĳn gesmokkeld.’

De cirkel doorbreken Armoede, niet kunnen investeren, kinderarbeid, kindslaven - hoe breng je daar verandering in? Alien: ‘Om de situatie van de cacaoboeren en hun kinderen te verbeteren, moeten zĳ een hogere prĳs voor hun cacao

foto: Marie-Amélie Ormières

tekst anita drost

krĳgen. Want als zĳ voldoende verdienen en kunnen leven van hun werk, is het niet meer nodig om kinderen aan het werk te zetten op hun plantages. Bovendien hebben ze dan middelen om te investeren in hun boerenbedrĳf, waardoor ze de vicieuze cirkel kunnen doorbreken. Daarvoor hebben ze overigens niet alleen geld, maar ook kennis nodig. Verder moeten er meer scholen, goede leerkrachten en betere voorzieningen op scholen komen.’

KERNDOELEN HET KLOKHUIS EN MAX HAVELAAR Nederlands: Kerndoel 3: De leerlingen leren informatie te beoordelen in discussies en in een gesprek dat opiniërend van karakter is en leren met argumenten te reageren. Oriëntatie op jezelf en de wereld/Mens en samenleving: Kerndoel 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen. Natuur en techniek: Kerndoel 41: De leerlingen

leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen. Ruimte: Kerndoel 47: De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit de perspectieven landschap, wonen, werken, bestuur, verkeer, recreatie, welvaart, cultuur en levensbeschouwing.

00_Eerlijke handel3.indd 24

18-12-14 14:21

Eerlijke handel Staan wĳ en onze kinderen machteloos of kunnen wĳ iets doen om de misstanden in de West-Afrikaanse cacaoplantages tegen te gaan? Alien: ‘De regeringen van de cacaolanden en organisaties als Stichting Max Havelaar, met hulp van de Nationale Postcode Loterĳ, zetten zich in voor het verbeteren van de situatie van de cacaoboeren. Ook de industrie raakt steeds meer gemotiveerd. Doordat de arme cacaoboeren niet kunnen investeren in vruchtbare grond en duurzame cacaoproductie, dreigt de cacaoproductie namelĳk te verminderen. Als gewone Nederlandse burger kun je ook een bĳdrage leveren door chocolade met het Fairtrade / Max Havelaar keurmerk te kopen.’

Een school waar kinderen weten wat eerlijke handel is Basisschool De Regenboog in De Bilt is sinds 5 december 2014 een officiële Fairtrade school. Karin Brascamp, directeur: ’Wij zijn een Vreedzame school. Sociale competenties en democratisch burgerschap zijn belangrijke onderdelen van ons programma. Fairtrade geeft handen en voeten aan onze visie.’

De afleveringen van Het Klokhuis helpen leerkrachten om kinderen ervan bewust te maken hoe ze zelf kunnen bĳdragen aan een beter leven van kinderen in andere landen. In een begeleidend gratis lespakket voor groep 6 t/m 8 krĳgen leerkrachten handvatten om eerlĳke chocola en kinderarbeid aan de orde te stellen. Dit lespakket is grotendeels digitaal en bevat onder andere educatieve en interactieve filmpjes, cliptoetsen en digitale opdrachten. Bĳ het pakket zitten ook werkbladen om zelf te printen. Het lespakket is ontwikkeld door EDG Media en Het Klokhuis. Je kunt je alvast inschrĳven voor het lespakket via: foto: Éric St-Pierre

foto: Marie-Amélie Ormières

BESTEL HET GRATIS LESPAKKET!

Het draait allemaal om bewustwording’ Tip van de sluier

www.primaonderwĳs.nl/kinderarbeid/

Regisseur Yvonne Smits verklapt de lezers van PrimaOnderwĳs alvast hoe de afleveringen er uitzien: ‘In aflevering 1 is presentator Dolores te gast bĳ een boerenfamilie op een cacaoplantage in Ivoorkust. Een op de drie kinderen in Ivoorkust werkt. Is helpen in het bedrĳf van je ouders hetzelfde als kinderarbeid? We laten ter plekke zien hoe het komt dat op de cacaoplantages zoveel kinderarbeid voorkomt. Ook laten we zien hoe Stichting Max Havelaar de situatie op de cacaoplantages probeert te verbeteren met het project It takes a village to protect a child. In de tweede aflevering laten we zien dat de boeren in Ivoorkust een beter leven krĳgen als wĳ hier chocola kopen met een keurmerk als Fairtrade.’ PrimaOnderwĳs 25

00_Eerlijke handel3.indd 25

19-12-14 12:14

Schooltv (nog steeds) inzetbaar voor het voortgezet onderwijs Schooltv maakt dan wellicht geen programma’s meer specifiek voor het voortgezet onderwijs, de programma’s die worden geproduceerd voor volwassenen, worden wel tot superleuke video’s bewerkt voor jongeren en zijn klaar voor… In de Klas! Van programma’s als André op aarde, Tegenlicht en Andere Tijden zijn korte en krachtige video’s gemaakt voor In de Klas. De video’s lokken interessante gesprekken en discussies uit in de klas. Maak lessen als biologie, aardrijkskunde, maatschappijleer en geschiedenis nog leuker met ondersteunende lesbrieven die je vanaf eind januari bij de video’s kunt downloaden.

De Kennis van Nu in de klas

(Natuurkunde, Scheikunde en Wiskunde, onderbouw 13 – 15 jr. en bovenbouw 16 – 18 jr.) Wat hebben wetenschappers te zeggen over ons persoonlijk leven, onze wereld, actuele onderwerpen en onze toekomst? De presentatoren zijn wetenschapsjournalist Diederik Jekel en Klokhuis-presentator Bart Meijer. De meeste afleveringen zijn voor de leeftijd 16 t/m 18 jaar. Verschillende afleveringen zijn Robots en insecten gedrag, Intelligente verpakkingen, Wiskunde redt mensenlevens en Ziek van toilet. De afleveringen zijn in te delen in verschillende categorieën als gezondheid, natuur, gezondheidszorg en techniek en daardoor breed in te zetten voor verschillende lessen.

Tegenlicht in de klas (Biologie, Aardrijkskunde en Scheikunde, onderbouw 13 – 15 jr. en bovenbouw 16 – 18 jr.) Vier bewerkte afleveringen van het VPRO programma Tegenlicht zijn inzetbaar voor de vakken maatschappijleer, economie, biologie en scheikunde/NLT. Gebruik fragmenten uit verschillende afleveringen in klas als aanleiding voor discussie of praktijkopdracht. De aflevering We zijn het zat gaat over de vraag of het nog wel uitmaakt of je stemt en waar je op stemt. De Nederlandse burger antwoordt steeds vaker dat dit niets uitmaakt. Toch zijn er mensen die wel hun stem laten horen: door te demonstreren of te lobbyen. Hoe pakken zij het aan en heeft het effect?

André op aarde in de klas

(Aardrijkskunde - onderbouw 13 – 15 jr.) André Kuipers bezoekt bedreigde plekken op aarde die hij vanuit de ruimte aanschouwde. De ruimtereizen van André Kuipers hebben zijn kijk op de aarde voor altijd veranderd. Vanuit de ruimte zag André hoe kwetsbaar de aarde eigenlijk is. Hij nam zich voor aandacht te vragen voor de kwetsbaarheid van onze planeet en werd ambassadeur van het Wereld Natuur Fonds. André Kuipers bezoekt enkele van de bedreigde plekken die hij vanuit de ruimte aanschouwde en die diepe indruk op hem maakten. Hij reist naar Brazilië, waar bossen in hoog tempo moeten wijken voor landbouw en veeteelt. Hij is in Groenland, waar de ijskap smelt door de opwarming van de aarde. En in Indonesië ziet hij met eigen ogen hoe de mens een bedreiging vormt voor natuur en milieu. Ver van ons bed? Helemaal niet, want André op Aarde maakt duidelijk hoe wij allemaal bijdragen aan deze ontwikkelingen en wat we eraan kunnen veranderen. De filmpjes van ongeveer een kwartier zijn in te zetten bij verschillende lessen als biologie, aardrijkskunde, natuurkunde en algemene natuurwetenschappen.

00_Schooltv_spread.indd 26

18-12-14 14:18

Nog meer interessante lesvideo’s voor het voortgezet onderwĳs! Nieuwsuur in de klas (Maatschappijleer, (onderbouw 13 – 15 jr. en bovenbouw 16 – 18 jr.) Wat is het Europagevoel? Hoe werk de EU? Wie neemt de beslissingen in je gemeente? En welke invloed kun je er zelf op uitoefenen? Je ziet het in Nieuwsuur in de klas! Het Nieuwsuur duurt minder dan 10 minuten en de afleveringen gaan over EU-partĳen in debat, toetreden tot de EU, jeugdwerkloosheid en fraude. Allemaal heel interessante en goed bespreekbare stof voor in de klas. De filmpjes zĳn verhelderend en leuk om toe te voegen aan een les maatschappĳ of aardrĳkskunde.

Clipphanger (alle vakken, onderbouw

Andere Tĳden in de klas

Wat is stotteren? Hoe werkt je geheugen? Hoe is dierendag ontstaan? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt. De filmpjes zĳn te gebruiken als ondersteunend materiaal bĳ verschillende lessen en duren minder dan twee minuten.

Kolonisatie, immigratie, oorlog en opstand: kleine en grote gebeurtenissen uit de twintigste eeuw in 15 minuten. Voor de onderwerpen zoekt Andere Tĳden naar een relatie met de actualiteit, naar het opmerkelĳke, onbekende verhaal, naar nieuwe feiten en naar nooit eerder in Nederland vertoonde beelden. Het programma wordt gepresenteerd door historicus Hans Goedkoop en maakt onderdeel uit van de afdeling Geschiedenis van de NTR en de VPRO. Op deze manier wordt de les verlevendigd en meer begrĳpelĳk gemaakt voor de leerling.

(13 – 15 jr. en bovenbouw 16 – 18 jr.)

Generaties (Maatschappijleer, onderbouw 13 – 15 jr. en bovenbouw 16 – 18 jr.) In Generaties aan het woord zien we drie generaties uit zeven verschillende families. Wat hebben zĳ van hun ouders/grootouders geleerd? Hoe kĳken zĳ nu naar hun kinderen? En wat zĳn hun persoonlĳke ideeën? De kloven die er zĳn tussen jong en oud maken het moeilĳk voor mensen om er voor elkaar te zĳn. Ook wordt er ingezoomd op families met verschillende religies en wat dit betekent binnen de familie.

5 1 0 2 n i s la k In de

(Geschiedenis, bovenbouw 16 – 18 jr.)

Ruimtesonde Rosetta (Natuurkunde en Aardrijkskunde, onderbouw 13 – 15 jr.)

Na een reis van 10 jaar is ruimtesonde Rosetta aangekomen op komeet 67P. Presentatrice Nienke is op bezoek bĳ ESA en praat met mensen die Rosetta hebben gemaakt. Het zĳn korte filmpjes over hoe je een ruimtesonde bouwt en lanceert. Kom alles te weten over ruimteonderzoek.

Nog meer ‘in de klas’ op Schooltv.nl (onderbouw en bovenbouw) NTR Schooltv is druk bezig met het bewerken van nog meer bekende TV-programma’s van de Nederlandse publieke omroep, speciaal voor het voortgezet onderwĳs. In het voorjaar van 2015 worden er weer ‘in de klas’ bewerkingen opgeleverd van ‘Andere Tĳden’, ‘Nieuwsuur’ en ‘Tegenlicht’. Nieuw in de ‘in de klas’ collectie zĳn de bewerkingen van ‘de keuringsdienst van waarde’, BNN’s ‘3 op reis’ en de ‘Top2000’. Houd Schooltv.nl in de gaten via Twitter of Facebook. Of meld je aan voor de nieuwsbrief.

Kĳk voor alle clips en bĳbehorende lesbrieven voor het voortgezet onderwĳs op www.schooltv.nl PrimaOnderwĳs 27

00_Schooltv_spread.indd 27

18-12-14 16:14

Nieuwe impuls burgerschapsonderwijs Sinds 2005 is er een wettelijke verplichting om aandacht te besteden aan burger schapsonderwijs. Overal in het land zijn scholen bezig daar invulling aan te geven. Wat echter vaak ontbreekt, is een heldere visie. Wat verstaan wij onder burgerschap, wat doen we al, wat willen we bereiken en welke middelen zetten we in? Op basis van een advies van de Onderwijsraad stuurde staatssecretaris Dekker een brief naar de Tweede Kamer waarin hij voorstelt het burgerschapsonderwijs een nieuwe impuls te geven. SLO nam het voortouw. door rené leverink foto human touch photography

Weliswaar bieden veel scholen activiteiten rond burgerschap aan, maar meestal is er geen sprake van een samenhangend curriculum, met leerdoelen en een daarop afgestemd onderwijsaanbod. Volgens Dekker gaat burgerschap ‘over kennis van onze poli tieke instituties, de spelregels die worden gehanteerd en het gedrag dat daarbij past. In een samenleving met veel diversiteit en dynamiek is een stevig besef van deze spelregels cruciaal.’ Onderwijs dient daarin een hoofdrol te spelen: ‘De school is, naast het gezin en de wijk, een belangrijke plaats waar jonge burgers leren om te functioneren in onze pluriforme, demo cratische samenleving.’

Alliantie Een vakoverstijgende visie op b urgerschapsonderwijs ontwikkelen is geen sinecure. Scholen moeten op nieuw naar hun curriculum kijken om burgerschap daarin een vaste en herkenbare plek te geven. En er moet gewerkt worden aan de deskundigheid van docenten. In de acties die het ministerie in gang zet, is een belangrijke rol weggelegd voor SLO, het nationaal expertisecentrum voor leerplanontwikkeling. Project leider Jeroen Bron: ‘In zijn advies aan de regering wijst de Onderwijsraad op het belang van syste matische kennisopbouw. De staatssecretaris heeft ons opdracht gegeven samen met de partners van de Alliantie Burgerschap (een samenwerkings verband van scholen, universiteiten, KPC, CED, Inspectie en SLO) onderzoek te doen naar de ontwikkeling van burgerschapscompetenties van leerlingen en het bestaande aanbod aan programma’s, methodes en

lesmaterialen voor burgerschapsonderwijs te analy seren. Er is al best veel op dat gebied, maar scholen zien vaak door de bomen het bos niet.’

Interactieve website ‘SLO werkt samen met zo’n twintig pilotscholen (po en vo) aan een interactieve website – een centraal informatiepunt waar alle informatie over burgerschap bijeen wordt gebracht en beschikbaar komt’, vervolgt Bron. ‘Denk aan good practices op scholen, uitkom

EDG_PO_Jan15_Burgerschap_v02.indd 28

18-12-14 17:20

sten van onderzoek naar methoden en lesmaterialen en allerlei handreikingen. Binnen het netwerk van pilotscholen willen we van gedachten wisselen over inhouden en aanpakken voor burgerschap. Zoals gezegd, er gebeurt al veel in scholen, ook al is het niet altijd logisch en structureel ingebed in het curriculum. In de samenwerking binnen het scholennetwerk zal veel aandacht zijn voor het ontwikkelen van een coherente visie. De bijeenkomsten zijn bedoeld om uitwisseling tussen scholen mogelijk te maken, deelnemers te inspireren - bijvoorbeeld door gastsprekers - en om feedback te verzamelen.’

Maatschappelijke stage De maatschappelijke stage is niet langer verplicht. Veel scholen willen er echter mee doorgaan, vanwege de meerwaarde voor hun onderwijsaanbod. Kan de maatschappelijke stage een rol spelen in de invulling van burgerschapsonderwijs? Bron: ‘Zeker. Weliswaar is de maatschappelijke stage niet wettelijk verplicht, maar dat betekent niet dat scholen ermee moeten stoppen. In zijn kamerbrief geeft de staatssecretaris

aan dat hij de maatschappelijke stage een mooi instrument vindt om leerlingen actief te laten bijdragen aan een betere samenleving en invulling te geven aan hun burgerschapstaak. In ons scholennetwerk zal de maatschappelijke stage als vorm van burgerschapsonderwijs dan ook een prominent aandachtspunt zijn.’

Meer informatie: SLO, Jeroen Bron, (053) 4840 606, j.bron@slo.nl www.jongeburgers.slo.nl

Een heel dorp! Anny Schiphauwer, docent levensbeschouwing aan Lyceum de Grundel in Hengelo (een van de deel nemende scholen aan het scholennetwerk) voltooide onlangs haar masterscriptie theologie over identiteitsontwikkeling tijdens de maatschappelijke stage. Haar vraagstelling was: welke ervaringen tijdens de maatschappelijke stage, benoemd door vierdejaars vwo-leerlingen van Lyceum de Grundel, komen overeen met de doelstellingen aangaande identiteit, wat houding en vaardigheden betreft, zoals beschreven in het kernleerplan Actief burgerschap en sociale integratie bovenbouw havo/vwo van SLO? Ofwel: in welke mate kan de maatschappelijke stage dienen als invulling van burgerschapsonderwijs? Om daar achter te komen interviewde Schiphauwer een aantal 4 vwo-leerlingen van haar school die de (toen nog verplichte) maatschappelijke stage hadden afgerond. Bijna zonder uitzondering gaven de leerlingen spontaan aan hun maatschappelijke stage als bijzonder nuttig en plezierig te hebben ervaren. Stimuleer je ze tot meer gerichte reflectie, dan zien ze bij zichzelf ook vorderingen op het gebied van burgerschapscompetenties, zoals empathie en communicatie. Schiphauwer: ‘Dat wijst erop dat maatschappelijke stage onderdeel kan zijn van burgerschapsonderwijs. Voorwaarde is dat er tijd wordt geïnvesteerd in de evaluatie van de stage en dat leerlingen leren zelf te reflecteren. Ze doen die maatschappelijke stage natuurlijk in de eerste plaats omdat het moet en omdat ze de punten nodig hebben voor de overgang. Wil je dat ze zich bewust worden van de waarde van de stage voor hun persoonlijke ontwikkeling, dan moet je het gesprek met ze aangaan.’ In de ontwikkeling van kinderen tot verantwoord opererende jonge burgers spelen volgens Schiphauwer niet alleen ouders en school een belangrijke rol. ‘Je hebt ‘een heel dorp’ nodig om een kind op te voeden, zoals een oud Afrikaans gezegde luidt. Het gaat ook om de wereld buiten het gezin en de school. Daarom is het van belang de kennismaking met die buitenwereld in het curriculum op te nemen in de vorm van een maatschappelijke stage. Ik ben van mening dat de maatschappelijke stage wel degelijk bijdraagt aan de ontwikkeling en vorming van de identiteit van de leerlingen. Ik hoop dat mijn onderzoek scholen ertoe aanzet de maatschappelijke stage te handhaven, ondanks het wegvallen van de wettelijke verplichting, en dat ze de maatschappelijke stage een vaste plaats geven in het curriculum voor de hele school.’

PrimaOnderwijs 29

EDG_PO_Jan15_Burgerschap_v02.indd 29

18-12-14 17:20

HET ENIGE COMPLETE LESPAKKET OVER VOEDING IS VERNIEUWD WEET WAT JE EET HELPT JONGEREN GEZOND KIEZEN School is dé plek om kinderen en jongeren bewust te maken van gezond, veilig en duurzaam voedsel. Speciaal voor leerlingen van vmbo, havo en vwo en mbo-studenten ontwikkelde het Voedingscentrum het online lespakket ‘Weet wat je eet’. Het lespakket is nu vernieuwd en nóg beter, completer en leuker. tekst brigitte bloem | beeld shutterstock

Jongeren blĳken vaak wel globaal te weten wat gezond is, maar er ook naar leven is een tweede. Ze staan de hele dag door bloot aan verleidingen en prikkels. ‘Dat er een goed en onderbouwd lespakket over voeding voor jongeren moet zĳn, daar kan geen twĳfel over bestaan’, zegt Patricia Schutte, woordvoerder van het Voedingscentrum. ‘Meer weten over gezond eten, is een belangrĳke basis om gezond te kunnen kiezen. De kans is groter dat jongeren later een gezond eetpatroon hebben, wanneer ze dat nu aan-

leren. Daarom hebben wĳ ons de afgelopen maanden ingezet om het al bestaande lespakket Weet wat je eet nog beter te maken.’

Super School Snack Battle en Hapsnapper ‘We hebben de lessen herschreven en geactualiseerd. Weet wat je eet bestaat nu uit negen online lessen over gezond, veilig en duurzaam eten. Het lespakket biedt je als docent veel vrĳheid. Je kunt zelf kiezen welke lessen de leerlingen volgen. Alleen les 1 en 2 doet ie-

00_Weet wat je eet.indd 30

18-12-14 16:59

dereen, omdat daarin de benodigde basisinformatie wordt geleerd. Volledig nieuw zĳn de uitgewerkte mogelĳkheden om het geleerde klassikaal terug te koppelen. Bovendien is er een speciale praktĳkles, waarin leerlingen ervaren hoe ze de hele dag verleid worden om te eten. Denk aan traktaties, reclames, het aanbod in de kantine en snackaanbiedingen in winkels. Die les bestaat onder andere uit de ‘Super School Snack Battle’, die ingaat op het thema groepsdruk, en de ‘Hapsnapper’, over de verschillende principes van verleiding. De leerlingen die de vernieuwde lessen voor ons uitprobeerden, waren erg enthousiast. Op deze manier leren, vonden ze stukken leuker dan uit een boek!’

Koppeling kerndoelen en methodes Weet wat je eet sluit aan op diverse kerndoelen in het voortgezet onderwĳs en kan worden gebruikt bĳ lessen Biologie, Verzorging, Bewegingsonderwĳs, Zorg en Welzĳn en bĳ vakoverstĳgende lessen over eten. Onderdeel van het lespakket is een duidelĳke docentenhandleiding, met daarin onder meer per les de leerdoelen en een koppeling met onderdelen uit de diverse methodes, waarbĳ de les aansluit. Elke leerling krĳgt van zĳn docent een klascode. Daarmee kan de leerling zelfstandig aan het werk, zowel op school als thuis. De leerlingen krĳgen door de lessen inzicht in voedingsstoffen en de energiebalans. Ze leren kritisch te kĳken naar wat ze allemaal eten en drinken op een dag en of ze hier iets aan kunnen verbeteren. Ook is er aandacht voor de invloed van eten op mens, dier en omgeving. Alle lessen hebben dezelfde opbouw. Iedere les geeft informatie in ongeveer 25 kleine teksten, die gevolgd worden door vĳf meerkeuzevragen met drie antwoordmogelĳkheden. Het lespakket kan worden afgesloten met de optionele eindtoets, die op twee niveaus gemaakt kan worden (vmbo en havo/vwo).

de Gezonde Schoolkantine. Onze school vindt het belangrĳk dat leerlingen gezond eten, zeker omdat het de leerprestaties bevordert’, aldus Houtsma. ‘Leerlingen werken zelfstandig aan de modules en door de vele keuzes is differentiatie goed mogelĳk. Voor vragen raadplegen de leerlingen Google. Je kunt aan het voedingsdagboek zien of de leerprestaties, gewicht en gezondheid ook afhangen van het voedingspatroon.’ Houtsma heeft ervaren dat ook collega’s die geen biologie geven prima met het lespakket kunnen werken. ‘Onze docent muziek is begonnen met Weet wat je eet. Dat loopt als een trein. Iedereen kan dus de lessen verzorgen en dat is erg handig.’ Ook de afsluitende digitale toets vindt hĳ heel docentvriendelĳk: ‘Zelf hoef je niets na te kĳken. Dat gebeurt allemaal automatisch. Bovendien kun je het cĳfer laten meetellen voor bĳvoorbeeld biologie!’ Wil jij, net als Durk Houtsma, aan de slag met Weet wat je eet? Bekijk op www.wwje.nl het vernieuwde lespakket, met de gratis voorbeeldles Voedselverleiding.

Géén grapje!

Als je Weet wat je eet vóór 1 april bestelt op www.wwje.nl, dan krijg je als nieuwe gebruiker 50% korting op de prijs van € 20,- per jaar per klas.

Klassikale terugkoppeling In de nieuwe Weet wat je eet kan gekozen worden uit verschillende klassikale terugkoppelingen. Dit is bedoeld om leerlingen extra te prikkelen om met het onderwerp voeding bezig te zĳn. Zo kun je als docent de eetgewoonten van je klas bespreken, het schoolplein opzoeken voor een beweegspel, een discussie voeren over het slankheidsideaal, gekke groente- en fruitsoorten ontdekken of bespreken wat slimme manieren zĳn om minder voedsel te verspillen. Ook krĳg je bĳ elke les een samenvatting die je kunt behandelen in de klas.

Docentvriendelijk Durk Houtsma is docent biologie op het Marne College in Bolsward en gebruikt Weet wat je eet. ‘We zĳn met de lessen begonnen, omdat onze school het Vignet Gezonde School wil behalen. Daarvoor is onder meer van belang dat je aan kunt geven hoe je in je lessen aandacht schenkt aan een gezonde leefstĳl. We zĳn onlangs ook gestart met

Waarom dit lespakket? Gezonde voeding geeft leerlingen energie voor een hele dag school, draagt bij aan een goede weerstand en verkleint de kans op overgewicht. Het lichaam bouwt in de puberteit aan een goede basis voor botten en spieren en snakt in deze periode naar eiwitten, koolhydraten, vetten, vitamines en mineralen. Kennis en bewustwording over voeding helpt bij het aanleren van gezonde eetgewoonten. En dat is ook belangrijk voor later. Vergelijk het met het bouwen van een huis. Eerst wordt de fundering gelegd en pas daarna wordt het huis erbovenop gebouwd. In de puberteit leggen leerlingen een fundering voor het volwassen lichaam.

PrimaOnderwĳs 31

00_Weet wat je eet.indd 31

18-12-14 16:59

PrimaOnderwijs_halvePagLiggend_jan2015_KoppelingTSTenOefen.pdf 1 2-12-2014 13:44:44

s! ge r di de an ou H or vo

tip

! t k r e edgem

o g s e l l A

Merk op een leuke en goedkope manier lunchboxen, jassen gymspullen, knuffels, luizenzakken, wanten, laarzen, fietsen, regenpakken, bekers, potloden etc. Nieuwsgierig naar onze kwaliteit voordat je de ouders tipt? Of ze bestand zijn tegen vaatwasser, droger en wasmachine? Speciale aanbieding: bestel een goedgemerkt probeerpakket! Voor slecht €4 inclusief verzenden. Inhoud 10 instrijklabels en 10 naamstickers. Ontwerp ze zelf op www.goedgemerkt.nl/primaonderwijs Gebruik kortingscode:

PROF-2015-not4AvS

10 instrijklabels

+ 10 naamstickers = €

www.goedgemerkt.nl 00_Basis_ADS_PO.indd 32 1 14_029 adv_NL_dec[01].indd

VOOR TEXTIEL

VOOR SPULLEN

Geldig t/m/ 6 februari 2015. Eén pakket per adres.

18-12-14 09:58 16:30 10-12-14

Duik mee in de wereld van de post! ‘Post voor de familie Zeepaard… voor de familie Ansjovis… voor de familie Kokkel… wonen die ook in Post aan Zee? En wie heeft er nog post voor de familie Tonijn?’ Nog wat onwennig sorteren de kinderen de post voor een opdracht van Post in de klas, het nieuwe gratis te downloaden lespakket van PostNL. Ze hebben net geleerd dat het sorteren sneller gaat als ze gebruik maken van postcode en huisnummer. Het is even wennen om op deze manier naar poststukken te kijken. Maar al gauw begrijpen ze de voordelen van deze aanpak. Post maakt deel uit van het dagelĳks leven. Voor kinderen is post een verjaardagskaart, een pakketje van een webwinkel en natuurlĳk de postbezorger in de buurt. Post is heel herkenbaar en dichtbĳ. Post in de klas speelt in op deze nabĳheid en laat tegelĳk zien dat er veel meer over post te ontdekken valt. Post in de klas bestaat uit vier lespakketten voor verschillende niveaus. In de lespakketten komen de kinderen op een speelse manier meer te weten over post. Daarnaast komen in de lessen algemene vaardigheden aan bod die ook goed toe te passen zĳn in andere lessen. Deze vaardigheden, zoals kaarten lezen en bronnenonderzoek, sluiten goed aan bĳ het niveau van de leeftĳdsgroep. Elk niveau heeft een eigen thema met een handleiding voor de leerkracht en bĳbehorend leerlingmateriaal. Door de uitgewerkte lessen, kopieerbladen en ondersteunend materiaal voor het digibord kan de leerkracht direct aan de slag.

ken de kinderen verschillende beroepen bĳ de post. Groep 3 en 4 worden aangesproken op hun speurtalent. Zĳ helpen Luuk met het bezorgen van een bĳzondere kaart. Groep 5 en 6 krĳgen een geheime missie rondom vaardigheden als planning, gebruik van schema’s en kaartbegrip. Groep 7 en 8 gaan aan de slag met bronnenonderzoek rondom het thema e-commerce.

Aansluiting

‘De brief van de Controleur van de Minister van Brievenbus tot Brievenbus vonden de kinderen erg grappig. Het lesmateriaal is speels opgezet, met een duidelĳke handleiding en verwerkingsmateriaal voor de kinderen. Je kan er zo mee aan de slag’, zegt Martha, leerkracht van de Oranje Nassauschool te Zandvoort

Elk thema sluit goed aan bĳ de belevingswereld van de leeftĳdsgroep. Zo maken groep 1 en 2 kennis met de verliefde postbezorger Luuk. Samen met Luuk ontdek-

Wil je meer weten of direct een lespakket downloaden? Ga naar postnl.nl/postindeklas

00_PostNL.indd 52

18-12-14 16:33

Samenwerken en kansen benutten Lexima helpt bij dyslexie en andere leerproblemen. Onze activiteiten richten zich op kinderen, jongeren en hun ouders en iedereen die beroepshalve betrokken is. Met onderwijsinhoudelijke expertise, unieke producten en passende ondersteuning stimuleren we alle betrokkenen het beste uit zichzelf te halen. Door slimme samenwerking vergroten we de succeskansen voor iedereen rond dyslexie!

Cursussen, trainingen en eLearning Met een cursus bij Lexima Academie kiest u voor kwaliteit en actualiteit. Daarmee kiest u ook voor de beste kans van slagen voor u en uw leerlingen of studenten met dyslexie. CEDEO-erkend. www.leximaacademie.nl De beste dyslexiesoftware Voor de meest veelzijdige en beste ondersteuning, bij alle vormen van dyslexie. Kurzweil 3000 (incl. App), Sprint Plus, Sprint NL, WoDy en AppWriter. Totaalarrangement dyslexie schoolbeleid Ingebed in het passend onderwijs beleid van uw samenwerkingsverband. Beproefd concept. 1.000 scholen en 10.000 leerlingen doen al mee! Preventie, diagnostiek en behandeling Bouw! tutorlezen voor risicoleerlingen voorkomt leesproblemen, IDAA dyslexietests voor (jong)volwassenen, Kinems embodied learning special needs games. Nationale Dyslexie Conferentie en Nationale SEN Conferentie DĂ¨ jaarlijkse evenementen voor iedereen die beroepshalve bij dyslexie of andere special educational needs betrokken is.

Interesse?

Stuur een e-mail naar consultancy@lexima.nl

voor beter lezen en leren! info@lexima.nl | 033-4348000 | www.lexima.nl

00_Basis_ADS_PO.indd 2

18-12-14 09:50

Kom met de hele klas gratis naar het Eneco WindLab

Het WindLab is verhuisd en gaat eind maart open op de nieuwe locatie; in het Havengebied in Amsterdam. Kom ook met de hele klas! Wat is windenergie? Wanneer is energie duurzaam? Waarom is het zo belangrijk? Je ontdekt het met de hele klas gratis in het Eneco WindLab. Met het bezoek aan het Eneco WindLab in Amsterdam, inclusief gratis lesprogramma, maken leerlingen van groep 7, 8 en brugklassers op een inspirerende en educatieve manier kennis met de wereld van windenergie. Het lesprogramma bestaat uit een voorbereidende les over duurzame energie, een bezoek aan het WindLab en een aantal schoolopdrachten om de opgedane kennis in de praktijk te brengen.

gramma. ‘Wij hebben zo’n leuke dag gehad! Eén groep bouwt binnen een windmolen, de andere groep doet buiten opdrachten. De klas heeft met mooi en duurzaam materiaal windmolens gebouwd. En de meeste windmolens deden het ook echt. We hebben veel geleerd. We mochten een windturbine in – windmolen mag je eigenlijk niet zeggen - en hoewel daar binnen eigenlijk niets te zien is, vond de klas het zo cool. Het voelde alsof er een geheim werd onthuld. Het is niet zomaar een excursie met een rondleiding maar echt een les toegespitst op de leerlingen. In combinatie met het voorbereidende lesmateriaal raad ik het zeker aan. Ontzettend leerzaam!’

Beleven Het WindLab heeft het afgelopen anderhalf jaar in Etten-Leur gestaan en werd door 4000 leerlingen uit 160 klassen bezocht. Het bezoek zal bij de leerlingen een onvergetelijke indruk achterlaten. Ze leren alles over windenergie, ontdekken door proefjes de kracht van wind, bouwen een eigen windmolen, bekijken een echte windturbine en kunnen zich aan het einde van de dag WindExpert noemen, waarvoor ze een oﬃcieel certiﬁcaat krijgen. Het doel van het programma is om de kennis van Eneco over duurzame energie te delen en leerlingen windenergie te laten beleven. Het programma is gemaakt in samenwerking met partijen die gespecialiseerd zijn in het ontwikkelen van interactieve lesmaterialen en sluit aan op een aantal belangrijke, door het ministerie van OCW geformuleerde leerdoelen zoals zorgvuldig omgaan met het milieu. Yvette Vogels, leerkracht groep 8 van Basisschool De Hofstee is enthousiast over het pro-

ENECO.indd 35

Meld je aan

Het WindLab staat vanaf eind maart 2015 voor minimaal twee schooljaren in Amsterdam. Meld je snel aan via www.eneco.nl/windlab en bied je leerlingen een unieke kĳk in de wereld van duurzame energie. Via de site kun je je ook aanmelden voor het lespakket.

18-12-14 16:38

Zit de

wereldverbeteraar v Komend voorjaar wordt voor de tweede keer de wedstrijd ‘Wereldverbeteraar van het jaar’ georganiseerd door VNG International. Door het uitwerken van een goed idee of bedenken van een eigen project worden scholieren uit heel Nederland betrokken bij de Millenniumdoelen en ontwikkelingssamenwerking. Zit de wereldverbeteraar van 2015 in jouw klas?

Bĳna vĳftien jaar geleden namen regeringsleiders van 189 landen de beslissing dat vóór het eind van 2015 armoede, ziekte en honger ver teruggedrongen moeten zĳn en er meer kinderen naar school moeten. Iedereen wordt gevraagd te helpen. Nederland doet mee door

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

middel van de Millennium Gemeente campagne, waarin gemeenten samen met hun inwoners bĳdragen aan het behalen van de doelen. Ken jĳ de Millenniumdoelen? Dit zĳn de acht concrete, meetbare afspraken voor een betere wereld op een rĳtje:

De armoede halveren en minder mensen honger. Alle kinderen naar school. Mannen en vrouwen gelĳkwaardig. Minder kindersterfte. Verbetering van de gezondheid van moeders. Bestrĳding van hiv/aids, malaria en andere dodelĳke ziektes. Meer mensen in een duurzaam leefmilieu. Mondiaal samenwerkingsverband voor ontwikkeling.

00_VNG.indd 36

18-12-14 16:57

r van 2015

in jouw klas?

De Millenniumdoelen zĳn er voor iedereen en dus moet iedereen helpen om ze te behalen. Vandaar dat we in Nederland ook een Millennium Gemeente campagne hebben. Een nationale campagne waarin gemeenten uit heel Nederland samen met hun inwoners bĳdragen aan het behalen van de Millenniumdoelen. Millennium Gemeenten doen van alles. Ze organiseren festivals en bĳeenkomsten, ze steunen lokale stichtingen en groepen, organiseren debatten of letten extra goed op hun eigen vervuiling en uitgaven. Er zĳn nu meer dan 160 Millennium Gemeenten verspreid over heel Nederland (zelfs St. Eustatius in de Cariben doet sinds kort mee). In al die gemeenten wonen mensen die op één of andere manier een bĳdrage leveren aan de Millenniumdoelen. Daar zitten ook veel scholieren bĳ. Er zĳn heel veel dingen die scholieren zelf kunnen doen of met hun vrienden. Bĳvoorbeeld geld inzamelen voor een project in een ontwikkelingsland of door te laten zien dat je ook in Nederland een verschil kan maken. Door het kopen van fairtrade producten, door een sponsorloop te

organiseren of door iedereen op school zuiniger met water om te laten gaan. Is jouw gemeente al een Millennium Gemeente? Wil je meer weten over de campagne? Kĳk dan op de website www.millenniumgemeente.nl. Als jouw gemeente nog geen Millennium Gemeente is, maak het dan jouw missie om Millennium Gemeente te worden.

Doe mee aan de eindsprint! We zĳn dus al goed op weg, maar er is nog steeds veel werk aan de winkel. Tĳd voor een eindsprint! Daar kun jĳ als school aan meedoen. Met de gratis lesbrief van VNG International breng je de Millenniumdoelen onder de aandacht van je scholieren. De les is specifiek voor het voortgezet onderwĳs en laat jongeren nadenken over wat hun eigen plaats is in de wereld. Ook kunnen de scholieren zelf een project insturen dat helpt de Millenniumdoelen dichterbĳ te brengen. Wie weet zit de wereldverbeteraar van het jaar wel in jouw klas!

Bestel de gratis lesbrief en doe mee op

www.primaonderwĳs.nl/wereldverbeteraar Je ontvangt hem medio februari.

PrimaOnderwĳs 37

00_VNG.indd 37

18-12-14 16:57

Beter muziekonderwijs voor basisschoolleerlingen

‘We moeten onze creativi Vorig jaar kondigde minister Bussemaker aan dat er de komende jaren hard gewerkt zal worden aan meer en beter muziekonderwijs voor kinderen op de basisschool. Met deze gezonde ambitie als uitgangspunt zijn verschillende partijen druk bezig met de concrete invulling van de plannen. door erik ouwerkerk foto human touch photography

‘De staatssecretaris en ik willen de activiteiten van het programma Cultuureducatie met kwaliteit versnel len door een speciale inspanning voor muziek. We zijn verheugd ons samen met private partijen in te span nen om het gezamenlijke doel – goed muziekonderwijs voor alle Nederlandse kinderen – dichterbij te brengen’, zo begint de brief aan de Kamer vorig jaar. Aanleiding voor deze aanpak zijn de zorgen over het Nederlands muziekonderwijs. Verschillende Kamerleden stelden op 2 juli 2014 vragen over de kwaliteit van het muziek onderwijs op Nederlandse basisscholen en vroegen of de muzieklessen op scholen wel eigentijds genoeg zijn. Daarnaast wilde de Kamer meer samenwerking tussen scholen en verenigingen voor amateurmuziek. De Kamerleden staan niet alleen in hun behoefte aan beter muziekonderwijs, er is een groot draagvlak voor in de samenleving. Het Fonds voor Cultuurparticipatie is een zeer belangrijke partner van de overheid en verwijst naar onderzoeksresultaten: 85 procent van de ouders vindt het belangrijk dat hun kinderen op school in aanraking komen met muziek. Daar staat tegenover dat slechts 11 procent van de scholen vindt dat hun leraren deskundig genoeg zijn om muziek onderwijs te geven.’

Creativiteit Muziek is een bijzondere manier van communicatie. Muziek brengt mensen samen en via instrumenten kunnen emoties geuit worden. De plannen voor beter muziekonderwijs dienen echter nog een ander doel: het is een uitstekend navigatiemiddel voor een veran derende samenleving. ‘Goed cultuuronderwijs en dus ook muziekonderwijs is belangrijk voor de persoon lijke ontwikkeling van kinderen en jongeren, voor hun creativiteit en voor de creativiteit van onze samen leving als geheel’, vindr Bussemaker. ‘Want de samen leving verandert in rap tempo. We kunnen dat alleen bijbenen als we onze creativiteit ten volle inzetten.’

Interdisciplinaire cultuurparticipatie Het nut en de staat van het muziekonderwijs zijn ge analyseerd in de ‘Handreiking Muziekonderwijs 2020’ onder leiding van voormalig wethouder van Cultuur van Amsterdam Carolien Gehrels. Voor de jaren in 2020 reikt het een plan aan dat een rijk muzikaal onderricht mogelijk maakt, bijvoorbeeld door training van docenten op school. Ook muziek buiten de school wordt naar de leerlingen toe gebracht. Jan Jaap Knol, directeur van het Fonds voor Cultuurparticipatie, is verheugd met dit nieuws: ‘Dit opent echt de weg naar meer en beter muziekonderwijs voor heel veel kinde ren in Nederland.’ Scholen kunnen subsidie aanvragen en samenwer king zoeken met alle partijen uit het muziekveld, zoals muziekscholen, brassbands, orkesten en poppodia. Dit sluit aan bij de wens vanuit politiek en samenleving om eigentijdser muziekonderwijs en meer verbinding met amateurkunst mogelijk te maken. De nieuwe plannen zijn onder meer geïnspireerd op de aanpak van de Venezolaan José Antonio Abreu, een groot voorstander van toegankelijk muziekonderwijs voor kinderen en jongeren uit alle sociale klassen. Het Oranje Fonds neemt een markante plek in het ge heel. De overheid zal zich inspannen om het program ma Kinderen Maken Muziek, vanaf 2011 overtuigend ondersteund door Koningin Maxima, voort te zetten. He initiatief heeft als doel kinderen in Nederland in groepsverband een muziekinstrument te leren spelen. Ook dit project is interdisciplinair. ‘Kunst en welzijn, professionals, amateurs en vrijwilligers, publiek en privaat geld, het komt allemaal bij elkaar’, aldus Knol.

Private partijen Het rijk reserveert voor haar muziekplannen 25 mil joen euro. De ambitie is om met behulp van particu liere initiatieven 25 miljoen euro extra te generen. Een opvallend groot aandeel. ‘Goed muziekonderwijs is

EDG_PO_Jan15_Muziekonderwijs_v02.indd 38

18-12-14 17:22

tiviteit ten volle inzetten’

een belangrijke investering in de creativiteit van jonge mensen. Ik heb gezien hoe muziek hun leven kan ver anderen. Als de regering het belang van goed muziek onderwijs erkent én ondersteunt, doe ik, samen met andere private partijen, graag mee.’ Dat stelt Joop van den Ende, een van de grootste cultuurmecenassen van Nederland. Van hem wordt verwacht dat hij de private kar zal trekken. De betrokkenheid van Van den Ende bij het muziek onderwijs blijkt uit verschillende projecten en initia tieven die door de Foundation gesteund worden. Zo organiseerden Joop van den Ende Theaterproducties en het DeLaMar Theater in november 2013 in het ka der van het succes van de voorstelling ‘Hij gelooft in mij’ al een speciaal benefietgala ten bate van het pro gramma Kinderen Maken Muziek.

Natasha Kyriakopoulos, medewerker van de Van den Ende Foundation tempert voorlopig echter al te groot enthousiasme. ‘Een van de aanbevelingen van Gehrels was om de implementatie van de muziekeducatie in het schoolleerplan te doen begeleiden met een cam pagne gericht op het verbinden van binnenschoolse met buitenschoolse muziekactiviteiten. Op dit moment is er nog geen concrete uitwerking van de beoogde campagne. De opzet van de begeleidende acties zal in de komende periode verder invulling krijgen.’ De komende tijd zal uitwijzen wie precies welke ta ken op zich neemt, maar het is duidelijk dat er meer muziek zal klinken voor de leerlingen uit het primair onderwijs. Als de ambities waargemaakt kunnen wor den, staat ons een muzikale en creatieve generatie te wachten. PrimaOnderwijs 39

EDG_PO_Jan15_Muziekonderwijs_v02.indd 39

18-12-14 17:22

De doorgaande lijn van b naar begrijpend lezen Schoolteams die werk willen maken van de ontwikkeling van leesbegrip in een doorgaande lijn en die bovendien de resultaten van begrijpend lezen willen optimaliseren, geven alle aandacht aan het hardop denkend voorlezen en het begrijpend luisteren in de onderbouw. Daar wordt de basis gelegd. In de Werkmap Begrijpend luisteren en woordenschat worden theorie en praktijk van het hardop denkend voorlezen verder uitgewerkt. tekst aafke bouwman. karin van de mortel

Werkmap Begrĳpend luisteren en woordenschat beschrĳft op welke manier jonge kinderen worden gestimuleerd om over de inhoud van een tekst te denken. Door het leren denken over de tekst ontstaat begrip en betekenisverlening. De rol van de pedagogisch medewerker of leerkracht is hierbĳ cruciaal. Kinderen ontwikkelen hun tekstbegrip in interactie met de volwassene (en met elkaar). De uitgangspunten van het begrĳpend luisteren staan in de werkmap praktisch uitgewerkt.

Wanneer leerlingen via hardop denkend voorlezen leren hoe ze een tekst kunnen begrĳpen, profiteren ze ervan als hun leerkracht eerst voordenkt. Ook kennis en woordenschat worden aangereikt en uitgebreid. Tekstbegrip ontwikkelt zich niet door alleen te luisteren, maar

Leren benoemen Voorlezen en interactief voorlezen worden in de onderbouw en bĳ peuters en kleuters veel toegepast. Voor het begrĳpend (leren) luisteren is een andere leerkrachtactiviteit van belang die te weinig wordt benut: het hardop denkend voorlezen. Er is een verschil tussen hardop denkend voorlezen, interactief voorlezen en ‘gewoon’ voorlezen. Tĳdens het hardop denkend voorlezen onderbreekt de leerkracht het lezen af en toe door het denken hardop te demonstreren (mondeling). Zo laat de leerkracht of pedagogisch medewerker zien op welke manier hĳ het denken over de tekst stuurt en op welke manier hĳ betekenis verleent aan een tekst. Bĳ interactief voorlezen geven leerkracht en leerlingen samen betekenis aan de tekst.

00_CPS LEZEN+BOEKEN.indd 40

18-12-14 12:32

n begrijpend luisteren Aanbevelingen vanuit de Werkmap Begrĳpend luisteren en woordenschat juist ook door met anderen over de tekst te praten of erover te tekenen. Wat de aanpak van hardop denkend voorlezen zo krachtig maakt, is dat je eerst kennis aanbrengt die er daarna uitgehaald kan worden. Wat er namelĳk niet inzit, komt er ook niet uit. Begrippen, verschĳnselen en ideeën moeten eerst woorden krĳgen, anders kunnen leerlingen niets benoemen. Onderbouwleerkrachten die deze vormen van voorlezen kunnen onderscheiden en toepassen, optimaliseren de ontwikkeling van het leesbegrip.

Maak het verschil Leesstrategieën, zoals verbinden en visualiseren, die leerlingen (methodisch) toepassend leren gebruiken tĳdens het lezen van teksten vanaf groep 4, moeten ook ingezet worden door leerkrachten tĳdens het voorlezen

van teksten in de onderbouw. Deze aanpak stimuleert de ontwikkeling van het leesbegrip. Verderop in hun schoolcarrière, wanneer ze zelf teksten lezen, profiteren leerlingen aanzienlĳk van deze basis. Het is een misvatting om te denken dat begrĳpend leesonderwĳs vanaf groep 4 start; begrĳpend lezen wordt voorbereid door begrĳpend luisteren in de onderbouw. Dit is een belangrĳk aspect van de doorgaande lĳn in visie en aanpak van de ontwikkeling van leesbegrip. Hier kan een schoolteam door gerichte afstemming echt een verschil maken.

Informatieve teksten Slechts een minimaal deel van de voorleestĳd wordt besteed aan het informatieve (authentieke) tekstniveau. Denk bĳvoorbeeld aan advertenties, uitnodigingen,

Bezoek CPS op de NOT 2015 bij stand D.040 in hal 9 Op de beurs kunt u de Werkmap met 10 euro korting aanschaffen! Bekijk daar ook de twee korte video’s over de werkmap die theorie en praktijk van begrijpend luisteren in beeld brengen. De auteurs van CPS-publicaties kunt u op de stand ontmoeten. En profiteer van de overige beursaanbiedingen op CPS publicaties.

PrimaOnderwĳs 41

00_CPS LEZEN+BOEKEN.indd 41

18-12-14 16:23

Maak samen werk van de doorgaande lijn begrijpend luisteren naar begrijpend lezen. Werk in de onderbouw aan: • het voorlezen van verschillende (authentieke) tekstgenres. Juist ook in de onderbouw • het onderscheid tussen voorlezen, interactief voorlezen en hardop denkend voorlezen • het vormen van teksten en van wat illustraties voor tekst betekenen • het bespreken van eenvoudige tekstkenmerken • het afstemmen van de basale doorgaande lijn als het gaat om het toepassen van leesstrategieën • het onderkennen van het belang van woordenschat en achtergrondkennis passend bij de thema’s die aan de orde komen

tenboeken in aanraking. Terwĳl juist de informatieve contextrĳke tekst bĳdraagt aan de vergroting van de achtergrondkennis en de woorden schat. Grafisch vormgegeven illustraties worden begrepen als ze worden toegelicht en hun betekenis voor de ondersteuning van de tekst wordt besproken.

Onmisbare vaardigheden >

aankondigingen, folders, catalogi en geboortekaartjes. De aanname is dat jonge kinderen liever luisteren naar fictieve verhalen over bĳvoorbeeld dieren die kunnen praten en kleren dragen dan naar een informatieve tekst over de leefgewoontes van dieren. Die veronderstelling blĳkt niet juist. Jonge leerlingen komen te weinig met andere tekstgenres dan pren-

Door te luisteren en te lezen ontmoeten leerlingen de wereld. Ze luisteren naar en lezen teksten om informatie te verwerven, om te leren, om te ontspannen en om te genieten. Luisteren, lezen en begrĳpen wat je hoort en leest zĳn onmisbare vaardigheden om mee te kunnen doen in de maatschappĳ. Begrĳpend luisteren in de onderbouw draagt bĳ aan de ontwikkeling van leerlingen tot vloeiende, gemotiveerde en zelfstandige lezers.

Verschil tussen hardop denkend voorlezen en interactief voorlezen (uit: KRRRR….OKODIL!, van Catherine Rayner)

HARDOP DENKEND VOORLEZEN

INTERACTIEF VOORLEZEN

U leest: Ha, dat kan leuk worden, denkt Krokodil.

U zegt: Ik denk dan, wát gaat er nu zo leuk worden? Zou Krokodil écht denken dat hij spetterend, spatterend en stampend vriendjes kan worden met de nijlpaarden? Wie denkt dat ook? Wie denkt ook dat hij vriendjes wil worden met de nijlpaarden? Steek je hand eens op… We gaan eens lezen op de volgende bladzijde hoe of het verder gaat….

U zegt: Wat gaat er nu zo leuk worden? Wie weet dat? Wie kan er bedenken wat er leuk gaat worden voor Krokodil?

Lees meer over de Werkmap Begrijpend luisteren en woordenschat op de pagina hiernaast.

00_CPS LEZEN+BOEKEN.indd 42

18-12-14 12:33

Verrĳk jouw onderwĳs met deze uitgaven Werkmap Begrĳpend luisteren en woordenschat De praktĳk van begrĳpend luisteren met het jonge kind

NIEUW!

De leesontwikkeling begint bĳ het begrĳpend luisteren. Voorlezen vinden jonge kinderen fĳn en het is nuttig. Bĳna ongemerkt doen de kinderen kennis van de wereld op, verbeteren ze hun taalgebruik en vergroten ze hun woordenschat. In deze werkmap vind je theoretische informatie over begrĳpend luisteren. In deel 2 wordt een format geïntroduceerd en toegelicht aan de hand waarvan je activiteiten kunt ontwikkelen. In deel 3 vind je 38 ‘zo-kan-het’ activiteiten voor peutercentra en groep 1 t/m 3. De activiteiten zĳn opgezet aan de hand van teksten (prentenboeken, informatieve boeken, gedichten en verhalen) en daarbĳ geformuleerde leerdoelen. Er wordt gebruik gemaakt van klassieke kinderboeken als De Gruffalo, Pluk van de Petteflet en recente zoals Boer Boris gaat naar zee.

Prĳs € 97,50 Bestelnummer 32388 Sector: peutercentra en po

GE AC TUALISEERD!

Verdiepend lezen

Lezen… denken… begrĳpen!

Differentiëren is te leren!

Leerlingen begeleiden bĳ het begrĳpend lezen van complexe teksten

Handboek begrĳpend lezen in het basisonderwĳs

Omgaan met verschillen in het basisonderwĳs

Alle leerlingen zouden complexe teksten moeten lezen, want daarmee verbetert hun leesvaardigheid en zĳn ze in staat dat wat ze leren van de tekst, daadwerkelĳk te gebruiken. Maar wat zĳn complexe teksten en hoe begeleiden leraren leerlingen goed bĳ het lezen van deze teksten? Deze stevige, theoretisch onderbouwde publicatie bevat vele voorbeelden uit de praktĳk.

Het succesvolle handboek voor het begrĳpend leesonderwĳs is geactualiseerd. Onderwerpen die aan de orde komen, zĳn begrĳpend lezen in het curriculum, strategieën, instructie en monitoring. In deze uitgave is de beschrĳving van toetsmaterialen geactualiseerd en een groepsoverzicht toegevoegd. Het groepsplan en de toetskalender zĳn bĳgesteld en het leesbeleidsplan is toegevoegd in het kader van implementatie en borging.

Dit basisboek maakt duidelĳk dat differentiëren écht mogelĳk is. Stap voor stap laten de auteurs zien hoe leerkrachten de groep en hun onderwĳs zo organiseren dat alle leerlingen tot hun recht komen. Differentiëren in de instructie komt uitgebreid aan de orde en verder het differentiëren in doelen, tĳd en leerstof. Speciale aandacht is er voor de groepen 1 en 2 en combinatieklassen en voor schoolbreed differentiatiebeleid.

Prĳs € 31,90 Bestelnummer: 32310 Sector: po

Prĳs: € 29,90 Bestelnummer: 32375 Sector: po

Prĳs: € 36,90 Bestelnummer: 32378 Sector: po en vo

Ga voor meer informatie en bestellen naar www.cps.nl/uitgeverĳ

00_CPS LEZEN+BOEKEN.indd 43

18-12-14 12:33

Week van het geld 2015 9 tot en met 13 maart Geld verdienen

Sparen

0 € 7m,5aand

per

€ 90,-

Geld uitgeven

€ - €€

Keuzes maken

€ 169,-

Leren omgaan met geld is leuk! weekvanhetgeld.nl

initiatief van

Week van het geld - 9 tot en met 13 maart 2015

7641-WiG-WvhG Adv Prima Onderwijs-V01.indd 1

00_Basis_ADS_PO.indd 3

07-08-14 14:17

18-08-14 16:21

Tijdens de beurs StudieXperience 11 december in de Zeelandhallen in Goes, vond het provinciaal kampioenschap voor Skills Talents plaats. Skills Talents zijn de vakwedstrijden voor laatstejaars vmbo’ers. De teams waren afkomstig van vmbo-scholen uit heel Zeeland en namen het per vakrichting tegen elkaar op voor een felbegeerde plek in het provinciaal team ‘Zeeland Sharks’. De organisatie was in handen van Skills Netherlands en Scalda. De kampioenschappen in de overige provincies vinden plaats in januari en februari en worden in samenwerking met ROC’s georganiseerd in. Op 12 maart 2015 vindt de nationale finale plaats van deze tiende editie van Skills Talents. Tĳdens de finale kunnen de teams kampioen worden in hun vakgebied, maar ook als provincieteam. De teams werken samen met teams uit andere vakrichtingen op een manier die vergelĳkbaar is met de praktĳk. Skills Talents bestaat uit een selectiewedstrĳd op de eigen vmbo-school, een provinciaal kampioenschap, een teambuilding en een nationale Leerling: ‘Ik vind finale. De tien vakrichtingen het geweldig dat ik omvatten de breedte van het mee mocht doen aan vmbo. De leerlingen worden Skills Talents! Ik heb uitgedaagd, ontwikkelen talent nog nooit zo genoten in hun vakgebied en maken ook van een wedstrijd.’ kennis met andere vakrichtingen.

Wedstrijdopdrachten De wedstrĳdopdrachten van Skills Talents worden geschreven door docenten/vakmensen uit de betreffende vakrichting en voldoen aan de eindexamen-normen van het vmbo. Hierdoor kunnen scholen de wedstrĳden gebruiken binnen hun onderwĳs en inzetten als examentraining voor hun leerlingen. Tevens biedt het de

scholen de mogelĳkheid om deelname aan Skills Talents op te nemen in het Programma voor Toetsing en Afsluiting (PTA). Deelname aan vakwedstrĳden is het middel bĳ uitstek voor talentontwikkelprogramma’s van scholen. In 2014 won Zuid-Holland. Docent: ‘Met de Het team ontving de beker uit vakwedstrijden handen van staatssecretaris kunnen vmbo’ers Sander Dekker en werden lahun talent laten ter door hem ontvangen op zien. Het is mooi om het ministerie in Den Haag. vmbo’ers tijdens de Dit jaar doen zo’n 100 vmbowedstrijden te zien scholen mee. Blĳft de beker in stralen!’ Zuid-Holland of gaat een andere provincie er dit jaar mee vandoor? Zie www.skillsnetherlands.nl voor meer informatie.

Behalve de vakwedstrijden voor vmbo’ers organiseert Skills Netherlands ook Skills Juniors (gericht op groep 7 en 8) en Skills Heroes (mbo-vakwedstrijden). Skills Netherlands coördineert ook de deelname van Nederland aan de internationale vakwedstrijden EuroSkills en Worldkills. PrimaOnderwĳs 45

00-Skills.indd 45

18-12-14 14:24

Onderwijstrainees v een l

Sinds een jaar staan bij scholengemeenschap De Waerdenborch in Holten twee Onderwijstrainees voor de klas. Dit zijn recent afgestudeerde academici die een strenge selectie hebben doorlopen op onder andere didactische vaardigheden en motivatie. Ze hebben extra begeleiding nodig, maar brengen ook veel kennis met zich mee. Bijvoorbeeld op ict-gebied. ‘Dit is echt een nieuwe generatie.’ tekst mirjam janssen | beeld rosanne van cruyningen

‘Veel van onze eerstegraadsdocenten gaan de komende jaren met pensioen. Om toch jonge universitair geschoolde docenten binnen te halen, verwelkomen we trainees’, vertelt Arjan Hakkert, directeur bovenbouw havo/vwo aan De Waerdenborch in het Overijsselse Holten. ‘De trainees leren bij ons het vak en als het wederzijds bevalt, kunnen ze blijven.’ Om trainees te vinden, nam Hakkert contact op met de organisatoren van het Onderwijstraineeship. ‘Wij doen vaker mee met vernieuwende onderwijsprojecten en met School aan Zet.’ (Zie ook de kaders.) Zo kwam de school in contact met Stephanie de Jonge (25) en Laurien Morsink (28). Beiden hoogopgeleid, zeer gemotiveerd, maar nog zonder lesbevoegdheid. ‘Ik wist altijd één ding zeker: ik zou nooit het onderwijs ingaan’, zegt De Jonge. Na haar studie Duitse taal en cultuur kreeg ze een baan als accountmanager bij een bedrijf. Ze had al snel veel verantwoordelijkheid, maar toch knaagde er iets. ‘Ik miste mijn vak, ik miste verdieping.’ Morsink had eenzelfde ervaring. Ze studeerde pedagogiek, Engels en translation studies en ging aan de slag bij een vertaalbureau. ‘Maar ik had niet het gevoel dat ik maatschappelijk iets bijdroeg.’ Voor beiden was het Onder wijstraineeship een uitkomst: zo konden ze tegelijkertijd werken en hun lesbevoegdheid halen. In februari 2014 stonden De Jonge en Morsink voor het eerst voor een klas van De Waerdenborch, een brede scholengemeenschap met 2.300 leerlingen. ‘Na een uur lesgeven aan een 4 vwo-klas wist ik al dat ik de juiste keuze had gemaakt’, zegt Morsink. De Jonge sluit zich daarbij aan: ‘Ik heb beslist geen spijt van mijn overstap. Ik voel me lekker in deze dynamische omgeving.’ Wel onderstrepen ze allebei dat ze hard moeten werken, zowel de baan als de opleiding zijn pittig.

‘Na een uur lesgeven wist ik al dat ik de juiste keuze had gemaakt’

Praktischer De trainees geven ieder ongeveer vijftien uur per week les, verspreid over drie dagen. Daarnaast volgen

00_SAZ.indd 46

18-12-14 15:44

s voor de klas: n leerzame combinatie ze twee dagen per week college aan de universiteit: één dag lerarenopleiding en één dag verdiepingsprogramma. ‘Het is een goede formule,’ vindt Hakkert. ‘De trainees worden uitvoerig begeleid door ons en vanuit hun opleiding. Je merkt dat ze daardoor heel snel leren.’ De school heeft veel aan De Jonge en Morsink. ‘Dit is echt een nieuwe generatie’, zegt Hakkert. ‘Ze gaan heel makkelĳk om met ict, analyseren snel en zĳn slim. Het is heerlĳk om met ze te werken.’ De ict-vaardigheden van de trainees komen goed van pas, onder meer bĳ de tussentĳdse evaluatie van het havo-project van de school. Hakkert: ‘We geven sinds enige tĳd havo-leerlingen anders les dan vwo’ers. Bĳ het vwo ligt de nadruk meer op wetenschappelĳke oriëntatie, bĳ havisten pakken we het praktischer aan. Ze maken hun profielwerkstuk bĳvoorbeeld in samenwerking met hbo-instellingen en doen mee met een International Business College dat is gericht op zelf ondernemen. Dat praktische past beter bĳ dit type leerling.’

Het Onderwĳstraineeship

Het Onderwijstraineeship biedt recent afgestudeerde academici de kans tijdens een tweejarig leerwerktraject hun eerstegraads lesbevoegdheid te halen. Het gaat om een bevoegdheid in vakken waarin een tekort aan leraren dreigt: de bètavakken, de moderne vreemde talen, Nederlands, economie en informatica. De deelnemers komen direct enkele dagen per week voor de klas te staan op een middelbare school. Daarnaast volgen ze een verdiepingsprogramma op actuele onderwijsthema’s en een universitaire opleiding tot eerstegraads docent. Het Onderwijstraineeship is een initiatief van het ministerie van OCW, de VO-raad, VSNU en de universitaire lerarenopleidingen. Meer info: www.onderwijstraineeship.nl

Online quizzen De school wil weten hoe het staat met het ict-gebruik in dit project. De Jonge en Morsink onderzoeken dat nu in het kader van hun opleiding. ‘Wĳ kunnen zelf verschillende verdiepingstrajecten volgen’, vertelt De Jonge. ‘Onder meer over personalized learning, curriculum design en verandermanagement. Ik heb voor het laatste gekozen; door mĳn achtergrond in het bedrĳfsleven ben ik hier erg in geïnteresseerd. Laurien is bezig met personalized learning. Het havoproject paste goed bĳ onze interesses.’ ‘Wĳ zetten online enquêtes op voor leerlingen en docenten’, legt Morsink uit. ‘We onderzoeken in hoePrimaOnderwĳs 47

00_SAZ.indd 47

18-12-14 15:44

School aan Zet

verre docenten al gebruikmaken van ict in hun lessen. We hebben een enquête in Google Forms gemaakt en leerlingen en leraren links gestuurd. Zo kunnen we de antwoorden snel verzamelen en analyseren. Voor de andere docenten is deze aanpak nieuw.’ Onbekend waren ook de online quizzen die De Jonge en Morsink introduceerden. Morsink: ‘Leerlingen gebruiken daarbij hun mobiele telefoon als een soort stemkastje om antwoorden te geven. Er zit een competitief element in dat ze heel leuk vinden. Dat maakt ze erg gemotiveerd. Maar het is voor een docent ook handig omdat je meteen kunt zien hoe de leerlingen scoren. Je kunt waar nodig direct bijsturen.’ Verder gebruikt ze een digitaal ‘Twee voor twaalf-spel’, waarvoor de leerlingen veel moeten opzoeken. Ondertussen leren ze ook dat ze niet alles moeten geloven wat er op internet staat.

‘Deze nieuwe generatie gaat heel makkelijk om met ict’

Investering De Jonge en Morsink dragen dit soort ict-kennis over aan de andere collega’s. Daarmee bieden ze een frisse blik op de lesstof en tonen ze andere mogelijkheden om die te presenteren en te toetsen. Dit voorjaar zit de opleiding van De Jonge en Morsink erop. Daarna hebben ze nog een contract tot de zomervakantie. Vervolgens kunnen ze beslissen of ze bij De Waerdenborch willen blijven. Wat Arjan Hakkert betreft gaat de samenwerking door. Maar het is nog afwachten waar

School aan Zet is een landelijk onderwijsprogramma waar ruim 3.000 scholen uit het primair, voortgezet en speciaal onderwijs aan meedoen. Deze scholen willen een lerende organisatie worden: een school die in staat is de onderwijskwaliteit te verhogen door zichzelf continu te verbeteren en alle medewerkers hierbij te betrekken. School aan Zet versterkt scholen in hun ontwikkeling naar een lerende organisatie door samen met hen te reflecteren tijdens gesprekken, hen te inspireren met goede voorbeelden en medewerkers binnen en tussen scholen met elkaar te verbinden. Meer info: www.schoolaanzet.nl

de trainees voor kiezen. Hakkert: ‘We hebben in hen geïnvesteerd en hopen natuurlijk dat ze bij ons blijven. Hoe dan ook kan ik andere scholen zeker aanraden om Onderwijstrainees in te zetten. Je moet je realiseren dat ze veel begeleiding nodig hebben, maar je kunt ook veel van ze leren.’

Ambities De Waerdenborch gebruikt het Ontwikkelmodel Lerende Organisatie van School aan Zet. Wat betreft de begeleiding van nieuwe collega’s, zoals trainees De Jonge en Morsink, scoort de school erg goed. ‘De ambities reiken echter verder’, zegt Hakkert. ‘We hebben bijvoorbeeld een technasium en een International Business College opgezet, zorgen voor wetenschapsoriëntatie en hebben een vwo+. Al deze projecten worden goed doorontwikkeld, regelmatig geëvalueerd en bijgesteld. We zitten nu in de fase dat zaken geborgd moeten worden. Er zijn talentstromen (technasium, kunst, ondernemen en talen) ingevoerd in de onderbouw die een vervolg krijgen in de bovenbouw. Ook deze talentstromen moeten worden geborgd.’

Ontwikkelmodel

School aan Zet heeft samen met scholen het Ontwikkelmodel Lerende Organisatie ontwikkeld, waarmee scholen vijf fasen van hun ontwikkeling in kaart kunnen brengen en verder kunnen uitwerken: van goede koers (1), goede start (2), goede feedback (3) en goede ontwikkeling (4) tot goede differentiatie (5). Het model biedt scholen een kijkrichting op hun ontwikkeling naar een lerende organisatie en helpt om vragen als waar staan we in onze ontwikkeling, waar willen we naartoe en hoe gaan we daar komen te beantwoorden. Meer info: www.schoolaanzet.nl/voortgezet-onderwijs/ontwikkelmodel

00_SAZ.indd 48

18-12-14 15:45

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ we verloten Elke dag +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ es

Aan alle juffen en meesters uit het primair onderwijs Kom naar de NOT en maak kans op een gratis TI-106 II

machin 10 reken

• • • • • •

Robuuste uitvoering. uitvoering. Extra groot afleesvenster en groepering in 3 cijfers. 2-regelig scherm. Grote toetsen met kleurcodering. Minteken verschijnt links van het getal. Eenvoudig te bedienen geheugentoetsen, afzonderlijke toets voor tekenwissel (+/-). • Werkt op zonnecellen.

• • • •

Unieke rekentrainer. Vier basisbewerkingen: optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen. Vijf moeilijkheidsniveau’s, afzonderlijk in te stellen: 1 is “zeer eenvoudig” tot 5 is “zeer moeilijk”. Aanbevolen voor het primair en speciaal onderwijs.

Van 27 t/m 31 januari zijn wij te vinden op de NOT in de Jaarbeurs Utrecht; dé vakbeurs voor professionals in het onderwijs. Vraag je gratis toegangskaart aan op www.not-online.nl. We zien je graag op onze stand (11.A045 – hal 11) en wie weet ga jij wel naar huis met een TI-106 II rekenmachine.

www.education.ti.com/nederland

00_Basis_ADS_PO.indd 1

16-12-14 16:27

Een sportieve school is e Meer dan 200 scholen hebben inmiddels het vignet Gezonde School voor het basisonderwijs aangevraagd. Bijna de helft daarvan heeft het themacertificaat Bewegen en sport gehaald. En dat is geen wonder: het is een leuk certificaat. Met extra sport doe je kinderen veel plezier en kinderen die lekker in hun vel zitten, presteren beter. door mirjam janssen

Ieder jaar rennen een paar honderd leerlingen en ouders van openbare basisschool De Cirkel in Haarlem mee met ‘De Halve van Haarlem’. En ieder jaar is het weer een feest. ‘Een heel lint van leerlingen en ouders rent dan in de rode shirts van onze school door de stad. Het geeft een geweldige sfeer’, vertelt directeur Marianne Verboom van De Cirkel. De afstandsloop is een van de extra evenementen waar de school aan meedoet om bewegen en sport te stimuleren. ‘We profileren ons al jaren als sportieve basisschool. We doen mee aan veel sporttoernooien, van basketbal tot voetbal. Ook besteden we in de lessen aandacht aan het belang van bewegen. Veel van onze leerkrachten doen privé aan sport. Als je uitstraalt dat je bewegen belangrĳk vindt, kun je dat makkelĳker overbrengen aan de leerlingen. Ook de ouders staan achter de nadruk die we op sport leggen.’

Certificaten In 2012 vroeg De Cirkel dan ook het vignet Bewegen en sport aan, een themacertificaat van het vignet Gezonde School. Om het vignet te halen, moet een

school voldoen aan de basisvoorwaarden en criteria voor een van de acht thema’s (zie kader). Een school kan zelf kiezen voor welk themacertificaat zĳ gaan. Een deskundige van een kennisinstituut bepaalt of aan alle eisen is voldaan. Bĳ Bewegen en sport is dit KVLO, Koninklĳke Vereniging voor Lichamelĳke Opvoeding. GGD GHOR Nederland kent vervolgens het vignet toe aan scholen die hun zaken op orde hebben. Het is een landelĳke erkenning waarmee een school kan laten zien dat zĳ aandacht besteedt aan de gezondheid van leerlingen. De belangstelling voor het vignet is de laatste maanden enorm toegenomen. Inmiddels zĳn er 242 themacertificaten verstrekt. Vooral de certificaten Bewegen en sport (98 certificaten) en Sociaal-emotionele ontwikkeling (70) zĳn populair.

Sportdag ‘Kinderen moeten op jonge leeftĳd ervaren dat sport en bewegen leuk zĳn en horen bĳ een gezonde leefstĳl’, zegt Gerda Op het Veld, adviseur jeugd, sport en onderwĳs bĳ NOC*NSF, een van de partners van het vignet Gezonde School. ‘Goede gymlessen op school vormen niet alleen het fundament voor een leven lang sporten, maar zĳn ook onmisbaar voor talentherkenning.’ ‘Als je goed hebt leren bewegen, sta je sterker in je schoenen. Je functioneert beter en je voelt je 50

EDG_PO_Jan15_Vignet_v08.indd 50

18-12-14 17:25

s een Gezonde School! Thema’s voor een Gezonde School De themacertificaten van vignet Gezonde School voor basisonderwĳs zĳn: • Voeding • Bewegen en sport • Roken en alcohol • Hygiëne, huid, gebit en gehoor • Sociaal-emotionele ontwikkeling • Relaties en seksualiteit • Fysieke veiligheid • Milieu

lekkerder’, zegt Ton Winkels, beleidsmedewerker van KLVO. Scholen moeten aan verschillende criteria voldoen om een vignet te behalen, vertelt Winkels. ‘Ze moeten zorgen voor gymlessen, die voldoen aan de richtlĳnen van het ministerie van Onderwĳs, Cultuur en Wetenschappen. De lessen moeten worden gegeven door een bevoegde groepsleerkracht of een vakleerkracht op basis van een systematisch plan. Verder is het belangrĳk dat er een structureel naschools sportaanbod is, bĳvoorbeeld in de vorm van toernooien of sportclinics. Ook is samenwerking met andere partĳen, zoals sportverenigingen en de gemeenten, een voorwaarde. Verder vinden we het belangrĳk dat scholen hun leerlingen minimaal een sportdag per jaar aanbieden.’

Erkenning ‘Scholen die meer aandacht willen besteden aan bewegen, staan er niet alleen voor. Ze kunnen zowel praktische als financiële hulp krĳgen’, vervolgt Winkels. ‘Zo hebben de meeste gemeenten tegenwoordig combinatiefunctionarissen aangesteld die scholen kunnen helpen bĳ het opzetten van een naschools sportaanbod. Die functionarissen kunnen gratis advies geven of helpen bĳ het aanvragen van subsidies.’

‘Veel scholen besteden al aandacht aan gezondheid’, vult Op het Veld aan. ‘Maar het voordeel van het vignet is dat je helpt alles op een rĳtje te zetten. Het werkt als een kwaliteitscheck. Via het vignet leg je beleid vast en structureer je het. Voor vakleerkrachten vormt het vaak een soort erkenning: scholen worden afgerekend op rekenen en taal, maar bewegen is ook belangrĳk.’ Basisschool De Cirkel is inmiddels al een paar stappen verder. De school heeft ook het themacertificaat voor Sociaal-emotionele ontwikkeling behaald en is bezig met het themacertificaat Voeding. Verder streeft De Cirkel naar een schoolplein dat uitnodigt tot bewegen. Ook daarvoor is subsidie beschikbaar via de gemeenten. De school heeft die inmiddels toegewezen gekregen, vertelt Marianne Verboom. ‘We ontwikkelen nu een gezond, groen schoolplein in samenwerking met een landschapsarchitect, de kinderen en de buurt. Het is de bedoeling dat onze leerlingen daar niet alleen in de pauzes, maar ook na schooltĳd lekker kunnen bewegen.’ Er is ook een vignet Gezonde School voor middelbare scholen en mbo-scholen. Meer informatie vind je op www.gezondeschool.nl.

De samenwerkingspartners van het vignet Gezonde School zĳn: Voedingscentrum, NISB, VeiligheidNL, Trimbos-instituut, Pharos, Hartstichting, KWF Kankerbestrĳding, KVLO, Rutgers WPF, NOC*NSF, Ivoren Kruis, Nationale Hoorstichting, Longfonds, Soa Aids Nederland, RIVM Centrum Gezond Leven, PO-Raad, VO-raad, MBO Raad, Stichting School en Veiligheid, regionale GGD’en en GGD GHOR Nederland

PrimaOnderwĳs 51

EDG_PO_Jan15_Vignet_v08.indd 51

18-12-14 17:25

BINNEN

Nieuw lesm van Sch

Bekijk het op de NOT - hal 10

00_Basis_ADS_PO.indd 1

18-12-14 09:40

NKORT

smateriaal chooltv!

al 10 stand C020

00_Basis_ADS_PO.indd 2

18-12-14 09:40