Primaonderwijsmrt2015

Onderwijsnl

Voor alle professionals in het onderwijs nummer 2 • maart 2015 • www.primaonderwijs.nl • verschijnt 6x per jaar •

Zo wordt leren leuk!

SAVE THE DA TE! 9 t/

m 13 maart 2 015 Week van het geld

MET: Betekenisvol onderwijs • Achtstegroepers starten eigen bedrijf

Verwondering als uitgangspunt • De leukste meester van Utrecht Taal met Vincent van Gogh • Rekenen voor thuis: veel plussen, weinig minnen Mad Science laat klas bruisen • Spellen zijn een succes • De IJzeren Eeuw in de klas

01_EDG_PO_maart15_cover.indd 1

08-02-15 19:39

Kom naar de miniconferentie

Passend Onderwijs in de praktijk De miniconferentie Passend onderwijs in de praktijk is een dag vol nieuwe inzichten en praktische tips waar u direct mee aan de slag kunt. Het is een kleinschalige bijeenkomst, waarbij voldoende ruimte is voor persoonlijke aandacht. Tijdens de workshopcarrousel gaat u in drie rondes aan de slag onder begeleiding van ervaren CPS-trainers.

Met workshops van:

Josée von Weijhrother

Corine Ballering

Els Loman

Graag verwelkomen wij u op 13 of 31 maart.

Voortgezet onderwijs:

Basisonderwijs:

13 maart | 09:30 – 16:00 uur

31 maart | 09:30 – 16:00 uur

CPS Amersfoort

CPS Amersfoort

Voor: leraren, mentoren,

Voor: leraren, intern begeleiders

middenmanagers en schoolleiders

en schoolleiders

Vroegboekprijs: € 329,-

Vroegboekprijs: € 329,-

www.cps.nl/miniconferentiepovo

CPS Seminarpagina PO Maart 2015.indd 1

www.cps.nl/miniconferentiepopo

06-02-15 11:08

Inhoud

Onderwijsnl

Voor alle professionals in het onderwijs

LEREN LEUKER MAKEN ‘Liever betekenisvol!’

12

16

De leukste leraar van Utrecht

14

Verwondering op de Nieuwste School Mad Science laat klas bruisen

4 9 22 24 26 28 33

Nieuws André Kuipers daagt je uit De IJzeren Eeuw in de klas Rekenen voor thuis Vijf speloplossingen van Schoolsupport Vincent van Gogh in alle lessen Een stapje voor met buitenlandervaring Onderwijsnl

Voor alle professionals in het onderwijs

Met 170.000 lezers het grootste blad voor alle onderwijsprofessionals.

PrimaOnderwijs is een uitgave van

Vormgeving Saskia van Geijlswijk, Martin Hollander, Tom Venema

EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht

Medewerkers Brigitte Bloem, Heleen de Bruijn, Tefke van Dijk, Mirjam Janssen, Marleen Kuijsters, Studio Stampij

Assistent-uitgever/coördinator Vanessa Pelle, vpelle@edg.nl

03_EDG_PO_maart_inhoud.indd 3

34 Judith en Chantal begeleiden asielkinderen in de klas 36 De eindtoets is in beweging 38 Skills Talents: de uitdaging voor vmbo’ers 40 Hoe word je een lerende organisatie?

44 Jet de Ranitz, de menselijke maat van Inholland

Naast het magazine biedt PrimaOnderwijs een tweewekelijkse nieuwsbrief en www.primaonderwijs.nl

Uitgever Erik Trimp

18

Foto’s Human Touch Photograpy, iStock

Verschijning en verspreiding PrimaOnderwijs verschijnt 6 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door EDG Media bij alle basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland.

Redactie 030-241 70 44 redactie@primaonderwijs.nl Sales Mark Hutzezon 030-2417025, mhutzezon@edg.nl

Klantenservice 030-241 70 30 klantenservice@edg.nl Copyright 2015 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

De uitgever is niet aansprakelijk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelingen.

09-02-15 09:45

NIEUWS Afleveringen Het Klokhuis over Kindermishandeling in april 2015 van start!

Kindermishandeling is een zwaar en beladen onderwerp. Maar het is ontzettend belangrijk om dit aan te snijden in de klas. Ieder jaar worden in ons land namelijk 119.000 kinderen en jongeren tussen de 0-18 jaar mishandeld of verwaarloosd (bron: TNO/Universiteit Leiden).

Dat is gemiddeld één kind per klas! Om scholen te ondersteunen in de strijd tegen kindermishandeling heeft Het Klokhuis met steun van de Bernard van Leer Foundation de serie Het Klokhuis over Kindermishandeling gemaakt. De serie werd in 2013 voor het eerst uitgezonden en zal vanaf april 2015 worden herhaald.

voor zowel slachtoffers als omstanders. Aflevering 4 (28 april) is de laatste aflevering in de serie en gaat over hulp en wat je daar aan hebt. Dolores laat zien wat er gebeurt als je als slachtoffer van kindermishandeling wil praten over je probleem. Waar kun je heen en hoe ziet een hulptraject er uit? Voor iedereen is er een eigen aanpak.

Noteer in de agenda!

Positieve manier

In vier afleveringen komen slachtoffers, ouders, kinderen, leerkrachten, hulpverleners en omstanders aan het woord. De eerste aflevering (uitgezonden op 7 april) gaat over verwaarlozing. Wat is het? Hoe kun je het herkennen? Dolores praat met kinderen die verwaarloosd zijn. Zij leggen uit hoe ze er weer bovenop zijn gekomen. De tweede aflevering (14 april) gaat over geweld. Welke vormen van geweld kunnen er zijn in een gezin? Hoe kun je als buitenstaander dat geweld herkennen? Dolores praat met jongeren die als kind slachtoffer zijn geweest. Ze vertellen hoe ze er met hulp, samen met hun omgeving, weer bovenop gekomen zijn. In de derde aflevering (21 april) ontdekt Dolores dat veel slachtoffers van kindermishandeling er niet makkelijk over praten. Wat kun je als omgeving doen als je een vermoeden van kindermishandeling hebt? Dolores geeft een aantal instrumenten en tips

Voor groep 6, 7 en 8 van de basisscholen is er lesmateriaal beschikbaar dat aansluit op deze serie. De lessen bestaan uit filmpjes op het digibord waarover de leerkracht napraat met de leerlingen. Het lespakket geeft handvatten om het onderwerp bespreekbaar te maken in de klas en biedt de leerkracht achtergrondinformatie over kindermishandeling. Alle lessen worden op een positieve manier afgesloten.

Kijk voor meer achtergrondinformatie op

http://kindermishandeling.hetklokhuis.nl/ en bestel de bijbehorende handleiding voor leerkrachten via www.primaonderwijs.nl/km

4

04-07_EDG_PO_maart15_Nieuws.indd 4

08-02-15 20:04

Week van het geld 2015 9 tot en met 13 maart Geld verdienen

Sparen

0 € 7m,5aand

per

€ 90,-

Geld uitgeven

€ - €€

Keuzes maken

€ 169,-

Leren omgaan met geld is leuk! weekvanhetgeld.nl

initiatief van

Week van het geld - 9 tot en met 13 maart 2015

7641-WiG-WvhG Adv Prima Onderwijs-V01.indd 1

00_Basis_ADS_PO.indd 3

07-08-14 14:17

18-08-14 16:21

Rijks museum Het leukste onderwijsaanbod sinds de middeleeuwen

WINNAAR

Rijksmuseum.nl/onderwijs Mede mogelijk gemaakt door Fonds 21 ★ Vandenbroek Foundation ★ de Vink Family ★ Bestuursfonds Hollandse Meesters ★ kindereducatie Fonds ★ Freek & Hella de Jonge Fonds ★ Louis Vuitton ★ H&H Fonds ★ FETiM Group ★ stichting Zabawas ★ anonieme schenkers ★

30bk55 Rijks_ADV_BOOT_192 00_Basis_ADS_PO.indd 32 b x 142,5 h mm.indd 1

06-02-15 09-02-15 14:24 09:51

Literatour is de nieuwe campagne voor jongeren die leesplezier vooropstelt en middelbare scholieren helpt een boek te vinden dat bij hen past. Tijdens de Literatour bezoeken aansprekende en jonge schrijvers middelbare scholen om in gesprek te gaan met leerlingen en hen te inspireren met leesplezier. Literatour richt zich op 788.000 jongeren van 15 t/m 18 jaar in Nederland en vindt plaats van 23 t/m 29 maart 2015. www.literatour.nu

AGENDATIP Clair-obscur in de fotografie Parallel aan de tentoonstelling Late Rembrandt presenteert het Rijksmuseum de allervroegste fotografen uit eigen collectie. In de Fotogalerij zijn foto’s en papiernegatieven te zien van o.a. Charles Nègre, Maxime du Camp en Félix Teynard. Tot de hoogtepunten behoren een portretje dat William Henry Fox Talbot, uitvinder van de fotografie, maakte van zijn dochter en een portret uit 1842 van zijn Nederlandse assistent Nicolaas Henneman in negatief. De tentoonstelling is t/m 17 mei 2015 te zien in de Fotogalerij van de Philipsvleugel.

NIEUWS

Boekenweek voor jongeren

Elke leerling mediawijs!

Neem een proefabonnement op Toets-ICT Internet en sociale media zijn als zuurstof voor jongeren. Dagelijks krijgen docenten te maken met de digitale belevingswereld van leerlingen. Internet en sociale media verrijken enerzijds het leven van de leerlingen, anderzijds worstelen zij ook met de spelregels. Hoe gaat u hier als school mee om?

Bewustwording is heel belangrijk! ‘Wat kan ik?’ ‘Hoe doe ik?’ ‘Hoe voorkom ik?‘ en ‘Hoe ga ik om met?’ zijn de vier kernvragen die beantwoord moeten worden bij het gebruik van online platformen zoals Facebook en Instagram, maar ook bij het openen en versturen van e-mails of zelfs bij het gebruik van een pinpas. Wat is cyberpesten en hoe ga je er mee om? Wat zijn cookies? Wat is jouw identiteit online en hoe bescherm je deze?

Toets-ICT Die bewustwording komt aan bod in de modules Digiveiligheid en Social Media van de methode Toets-ICT. Toets-ICT is een online methode voor digivaardigheden en geeft antwoord op deze en nog veel meer vragen. De leerlingen gaan door de stof aan de

hand van filmpjes, infographics en prezi-presentaties.

Ze kunnen tevens overal en altijd volledig zelfstandig werken aan vragen en praktische opdrachten. De docent kan in ToetsICT onbeperkt digitale toetsen afnemen, individuele leerlijnen bepalen, de voortgang van de leerlingen bewaken en indien nodig bijsturen. Het lesmateriaal in Toets-ICT wordt aangeboden op verschillende niveaus waardoor elke leerling in het vo, van praktijkschool tot aan gymnasium, op zijn eigen niveau vaardig wordt op internet en met de computer. Toets-ICT wordt ook voortdurend geüpdate, waardoor de kwaliteit altijd gegarandeerd en actueel is!

Meer weten over de mogelijkheden voor uw school?

Kijk op www.instruct.nl/toetsict en vraag een proefabonnement aan.

PrimaOnderwijs 7

04-07_EDG_PO_maart15_Nieuws.indd 7

09-02-15 09:30

Maak leerlingen bewust van gezond, veilig en duurzaam eten

Ga aan de slag met het online lespakket Weet wat je eet!

Bestel il pr vóór 1 a 50% ! o k rting

n

Het enige complete lespakket over voeding.

n

9 online lessen over gezond, veilig en duurzaam eten.

n

n

n

Veel keuzevrijheid: kies zelf welke lessen je leerlingen maken, thuis of in de klas.

Inzetbaar voor zowel VMBO, HAVO, VWO als MBO. Past goed binnen de vakken biologie, verzorging en zorg en welzijn.

www.wwje.nl

TEST | ONTDEK | KIES Inholland begeleidt leerlingen tijdens de Open Avond naar een bewuste studiekeuze met het programma TEST | ONTDEK | KIES; een ‘route’ waarmee leerlingen hun bezoek kunnen personaliseren al naar gelang de fase van studiekeuze waarin zij zich bevinden.

Wanneer uw leerlingen nog geen idee hebben wat ze willen gaan studeren, beginnen zij hun Open Avondbezoek bij TEST. Hier spelen zij, onder begeleiding van ons Studiekeuze Adviescentrum, het competentiespel. Dit spel helpt hen bij het in kaart brengen van hun interesses en vaardigheden. Na afloop ontvangen zij een advies voor de te bezoeken interessegebieden bij ONTDEK. Weten uw leerlingen al in welke richting ze willen gaan studeren? Dan starten zij hun Open Avondbezoek bij ONTDEK. Hier gaan zij in gesprek met docenten en studenten van de verschillende interessegebieden. Vervolgens bezoeken ze een of meerdere opleidingspresentatie(s) van de opleiding(en) die het beste aansluit(en) bij hun interesses.

Als uw leerlingen hun keuze gemaakt hebben, kunnen zij voor vragen over o.a. de Studiekeuzecheck, inschrijfvoorwaarden of hulp bij hun inschrijving, terecht bij het onderdeel KIES.

Open Avond, woensdag 8 april van 17.00 tot 20.00 uur.

Meer info over de Open Avond vindt u op www.inholland.nl/openavond

00_Basis_ADS_PO.indd 34

09-02-15 09:52

s r e p i u K é Andr ! t i u e j t g daa Doe mee aan de Golfbalchallen

ge

André Kuipers heeft het gedaan: de zwaartekracht verslaan. Als astronaut heeft hij in de ruimte gezweefd en gevoeld hoe het is als je niet met twee benen op de grond staat. Maar toen hij terug was, zat hij weer vastgeplakt aan de Aarde.

Zwaartekracht is overal, je ontkomt er niet aan. Tóch daagt André alle leerlingen van groep 7 en 8 uit om de zwaartekracht te trotseren. Doe mee aan de Golfbalchallenge en win een bezoek van André Kuipers op jullie school!

De missie

Bestel gratis golfbal!

Wat moet je doen? Laat een golfbal vallen vanaf één meter hoogte, maar vind een manier om de val te vertragen. Hoe lang kunnen jullie de golfbal in de lucht houden? De bal moet zo lang mogelijk onderweg zijn. De school met de langste tijd wint de Golfbalchallenge!

Om zoveel mogelijk groepen mee te laten doen, kun je een gratis golfbal bestellen.

Je ontvangt daarbij ook een educatieve poster over zwaartekracht voor in de klas.

Ga naar www.primaonderwijs.nl/golfbal en bestel!

Download digitale lessen Wil je meer doen met zwaartekracht in de klas?

Er zijn twee digitale lessen samengesteld over zwaartekracht en satellieten die je ter voorbereiding op de wedstrijd kunt inzetten. Het zijn korte, interactieve lessen die eenvoudig uitvoerbaar zijn in de bovenbouw. Kijk voor het lesmateriaal en meer informatie op www.golfbalchallenge.nl

De Golfbalchallenge is een initiatief van TechYourFuture in samenwerking met TechniekPact.

00_Andre Kuipers.indd 3

06-02-15 13:00

scène uit de film mees kees. foto guido van gennep, eone benelux

(Ervarings)deskundigen over hoe je leren aantrekkelijk maakt

Zo wordt leren leuk! special geproduceerd door studio stampij

Hoe houd je leerlingen gemotiveerd en bij de les? Mees Kees – de meester uit de populaire boeken (en films) van Mirjam OIdenhave – heeft het antwoord. Niemand in zijn groep hoeft moeilijke dingen te doen. Tom, die niets liever doet dan rekenen, maakt alle lastige sommen op het bord en zijn klasgenoten schrijven de antwoorden over. Voor een toets wordt er eerst gedobbeld om te bepalen hoeveel fouten iedereen moet maken om de uitslag geloofwaardig te houden. En als spelling pittig is, houdt meester Kees een wedstrijd wie de meeste missers kan maken in een dictee. Zijn leerlingen komen dan ook allemaal met veel plezier naar school.

In een klas als die van Mees Kees zou iedereen wel willen zitten. Daar is het namelijk altijd leuk.

Maar hoe realistisch is dit als er in de dagelijkse praktijk gewoon leerdoelen behaald moeten worden?

Leraren, makers van educatieve methoden, schoolbesturen en onderwijsdeskundigen zoeken allemaal naar een antwoord.

Hoe maak je leren leuk? En is ‘leuk’ eigenlijk wel het ultieme criterium? Op de volgende pagina’s vertelt een aantal van hen over hun visie en aanpak.

�

PrimaOnderwijs 11

11-20_EDG_PO_maart15_Lerenleukermaken.indd 11

08-02-15 20:06

Hoogleraar Monique Volman:

‘Liever betekenisvol dan leuk’ Monique Volman is hoogleraar Onderwijskunde aan de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast is ze wetenschappelijk directeur van het Centrum voor Nascholing (CNA). Onderwijs hóeft niet altijd leuk te zijn, is haar mening. Het is immers geen entertainment of ontspanning. Betekenisvol onderwijs bieden, dat is veel belangrijker.

‘In vergelijking met andere Europese landen scoren die sommen meer betekenis want ze zijn toepasbaar Nederlandse leerlingen laag op leermotivatie, zo blijkt in het dagelijks leven. Als je kinderen duidelijk kunt uit onderzoek. ‘Daarvoor zijn verschillende verklaringen’, maken waaróm het belangrijk is om iets te leren, zegt Monique ­Volman. ‘Eén ­verhoogt dat hun motidaarvan is dat Nederlandse vatie. Waarom moet je ‘Leren hoeft niet altijd leuk te zijn, leerlingen best kritisch leren lezen? Omdat je zijn. Jonge leerlingen zijn dan de wereld leert bemaar het helpt als je begrijpt gemakkelijk te motiveren. grijpen. Waarom leer je Die vinden eigenlijk alles waarom je iets zou moeten weten’ schrijven? Omdat je op nog leuk. Zelfs als ze een die manier de wereld blad vol priemgetallen moeten schrijven, bij wijze van kunt bereiken. Als je kinderen laat zien wat hun perspreken. Maar aan het eind van de basisschool ­worden spectief is, stimuleert dat enorm.’ leerlingen kieskeuriger. De motivatie neemt af en vaak Onderzoek naar vormen van betekenisvol leren laat gaat dat ten koste van de leerprestaties. Op zo’n zien dat leerlingen net zo goed presteren en dat hun ­m oment is het belangrijk om leerlingen extra te leermotivatie groter is, zowel in het basisonderwijs ­m otiveren. Betekenisvol onderwijs kan een goede als in het voortgezet onderwijs. ­oplossing zijn.’

Rekenen met schooltuingroenten ‘Betekenisvol onderwijs is iets anders dan leuk ­onderwijs’, benadrukt Monique. ‘Leuk is een veel te dun criterium om na te streven. Leren ís nu eenmaal niet altijd leuk. En dat hoeft ook helemaal niet. Al kan betekenisvol onderwijs natuurlijk ook heel leuk zijn...’

Betekenisvol onderwijs sluit aan bij wat kinderen begrijpen en wat ze interessant vinden, maar ook bij wat hen maatschappelijk gezien verrijkt. Zo helpt het kinderen stap voor stap een stukje verder. Monique noemt de groenten uit de schooltuin als voorbeeld. ‘Je kunt tijdens de rekenles sommen maken in een werkboek. Maar je kunt ook de groenten uit de moestuin van school gebruiken voor rekenonderwijs. Hoeveel stuks zijn het? Welke prijs moeten ze hebben? Wat kun je verkopen en hoeveel levert dat op? Zo krijgen 12

11-20_EDG_PO_maart15_Lerenleukermaken.indd 12

08-02-15 19:42

Leren met de computer blíjft niet leuk Wat kunnen onderwijsprofessionals nog meer uit de kast halen om te zorgen voor enthousiaste leerlingen?

Monique: ‘Leren met de computer vinden kinderen leuk, wordt vaak gedacht. Dat blijkt soms tegen te ­vallen als het nieuwe eraf is. Sommige kinderen w ­ illen liever met pen en papier werken. Uitsluitend les met tablets vanuit de gedachte dat leerlingen dat het leukst vinden, is een misvatting. Wat wel goed scoort is leerlingen laten werken aan een concreet eind­ product. Een werkstuk dat ze mee naar huis kunnen nemen of dat tentoongesteld wordt, geeft hun moti­ vatie een boost. Ten slotte, en dat is niets nieuws, ­blijven de pijlers competentie, autonomie en relatie heel belangrijk. Die zou je simpelweg kunnen vertalen als volgt: leerlingen moeten regelmatig een succes­

ervaring hebben, ze moeten (het gevoel hebben dat ze) hun eigen keuzes kunnen maken en ze moeten de mogelijkheid krijgen om zich met anderen verbonden te voelen, bijvoorbeeld door met klasgenoten samen te werken. Als het je als leraar lukt om dat voor elkaar te krijgen, vergroot je de leermotivatie en wordt ­onderwijs vanzelf leuk(er).’

Als ‘leuk’ het doel voorbij schiet Blijft leuke lesstof per definitie beter hangen?

Gerdineke van Silfhout, Jacqueline Evers-­ Vermeul en Ted Sanders vroegen zich dat ook af en deden een onderzoek onder 164 vmbo-­ leerlingen. De vraag was of bij verhalende ­teksten de lesstof beter bleef hangen dan bij een zakelijke opsomming van de te leren feiten. Ze legden drie geschiedenisteksten voor in ver­ schillende varianten. Eentje waarin de leerstof wordt verteld, ervaren en meegemaakt door een historisch personage, eentje waarin een fictief persoon de leerstof vertelt en meemaakt en een zakelijke tekst met alleen de leerstof. Na het lezen van deze teksten beantwoordden de ­ ­vmbo’ers een lijst met vragen. Daaruit bleek dat de leerlingen de zakelijke tekst het beste hadden begrepen. De verhalende informatie leidde af van de leerstof. Irrelevante informatie bleef wel hangen en het scheiden van hoofd- en bijzaken bleek moeilijk.

PrimaOnderwijs 13

11-20_EDG_PO_maart15_Lerenleukermaken.indd 13

08-02-15 19:42

De Nieuwste School biedt een heel eigen onderwijsconcept

Verwondering als uitgangspunt ‘Bij ons op school leren mavo-, havo- en vwoleerlingen dezelfde dingen als op een andere middelbare school. Zij doen hetzelfde eindexamen als alle andere leerlingen, alleen is de route ernaartoe anders. Wij gaan uit van de verwondering van de leerling. Vanaf dat punt zoeken leerlingen een weg naar meer kennis. Zo maken we kinderen er meer van bewust dat ze werken aan hun eigen ontwikkeling en dat komt hun motivatie ten goede. Leren wordt leuk op deze manier.’ Aan het woord is Bas Leijen, manager onderwijs en docent humanics op De Nieuwste School in Tilburg.

‘Onze schooljaren zijn opgedeeld in thema’s die zes weken lang centraal staan. We beginnen zo’n thema met het geven van de nodige basiskennis en het for­ muleren van een leervraag. Die vraag is voor iedere leerling anders. In de weken daarna gaan de leer­ lingen zich verder verdiepen in de stof en onderzoek doen. Ze maken een presentatie van hun bevindingen en we reflecteren op het verloop van het leerproces.

Dat is in een notendop hoe een schoolperiode er bij ons uitziet.’

Experts en mentoren Op De Nieuwste School heeft iedere klas een vaste mentor die de groep begeleidt bij het leerproces.

Doordat de mentoren de hele dag bij de leerlingen zijn,

hebben ze veel contact met de leerlingen en krijgen ze een goed beeld van elk kind. Daarnaast zijn er experts die hun kennis van een bepaald vak overdragen. Deze vakken zijn geclusterd in science, arts en humanics (waar aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappij­ leer onder vallen). In een thema kies je afwisselend voor een leervraag die past binnen één van deze ­vakken. Naast de thema-uren krijgen de leerlingen op De Nieuwste School zogenaamde ‘gereedschaps­ lessen’ waarin ze wiskunde, Nederlands, Engels, Spaans, sport en bewegen en − vanaf het tweede jaar − Duits leren.

Leren in de huiskamer Op De Nieuwste School vind je geen klaslokalen, maar huiskamers. De leerlingen brengen de dag door in een vaste ruimte en op vaste schooltijden die voor alle leerjaren gelden. Mentoren en experts komen naar de huiskamer toe. Het idee hierachter is dat kinderen zich prettig en veilig moeten voelen binnen een groep en in de ruimte waar ze verblijven. Alleen dan kun je optimaal ­ te leren.

14

11-20_EDG_PO_maart15_Lerenleukermaken.indd 14

08-02-15 20:08

Uit wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd door de Eindhoven School of Education, blijkt dat leerlingen van De Nieuwste School een voorsprong hebben op het gebied van studievaardigheden in het mbo en hbo.

De leerling Rein Smeijsters, vwo-brugklasser van De Nieuwste School, is enthousiast over ‘zijn’ school. Hij vertelt waarom.

Waarom De Nieuwste School?

‘Vanwege de manier van onderwijs. Ik vind het idee dat de leerling vrij onderzoek doet erg goed werken. Ik vind het werken op de laptop ook heel fijn. Het is voor mij gewoon een geschikte school.’

Gezien en gehoord ‘Wij pretenderen niet dat we het onderwijs opnieuw hebben uitgevonden. We zeggen ook niet dat onze manier van lesgeven de beste is. Maar niet alle leerlingen leren op eenzelfde manier. Daarom is het goed dat er in Tilburg een groot aanbod aan schooltypen is. Het animo voor onze school is groot. We groeien ieder jaar. Ik denk dat leerlingen op deze school ervaren dat ze voor zichzelf werken. Voor hun eigen ontwikkeling en niet voor een ander. Natuurlijk moeten ze ook dingen doen die níet leuk zijn, maar de mentor kan wel motiveren waarom dat van belang is. We hebben weinig ordeproblemen op school. Ik denk dat dat komt omdat een leerling meer gezien en gehoord wordt.’

Wat vind je goed van deze school?

‘De docenten weten waar ze over praten, we trekken concrete conclusies en alles wordt zo gedaan dat je leert hoe je moet leren.’

Wat vind je leuk bij jullie op school?

‘Het is leuk om onderzoek te doen en dingen te ontdekken die je niet wist. Voor humanics gaan we soms de stad in, voor science doen we proefjes en voor arts zitten we vaak te tekenen. Je hoeft niet zoveel te lezen als op andere scholen.’

Plek in de maatschappij ‘Het werken op De Nieuwste School geeft voldoening. Je krijgt veel ruimte en bent niet gebonden aan een bepaalde methode. Je mag je eigen onderwijs maken en probeert daarbij zo goed mogelijk aan te sluiten bij de wensen en behoeften van leerlingen. Het vraagt misschien meer ­creativiteit en inspanning, maar ik krijg er energie van. Het grootste goed van De ­Nieuwste School vind ik dat er niet alleen wordt ­gekeken naar de cognitieve ontwikkeling, maar dat we ook veel aandacht besteden aan de persoonlijke en sociale ontwikkeling van de leerling. Zo leveren we na vier, vijf of zes jaar jonge mensen af die gemakkelijk hun plek kunnen vinden in de maatschappij.’

De eindexamenresultaten van De Nieuwste School zijn boven het landelijk gemiddelde. In 2014 zijn alle mavo- en vwo-leerlingen van de school geslaagd en negentig procent van de ­havo-leerlingen. Wat de school ook belangrijk vindt, is dat ze goed scoren op tevredenheid. ­Ouders geven de school een 8 en leerlingen een 7,6.

PrimaOnderwijs 15

11-20_EDG_PO_maart15_Lerenleukermaken.indd 15

08-02-15 20:09

Waarom is Michiel Gaakeer de leukste meester van Utrecht?

‘Zelfspot en oprechte interesse in le Als je googelt op ‘leukste leraar’ kom je al gauw de naam van Michiel Gaakeer tegen. Deze vrolijke meester van basisschool De Achtbaan in Utrecht werd vorig schooljaar in een verkiezing van D66 verkozen tot de beste leraar van de provincie. Waar heeft hij dat aan te danken? Hoe maakt Michiel zijn lessen in groep 8 leuk?

‘Ik weet niet of ik nou zoveel bijzonders doe’, zegt Ik vraag hoe het is gegaan bij een sportwedstrijd of Michiel in antwoord op deze vraag. ‘Ik maak veel geef ze een compliment over een nieuw shirt. Vaak grappen, maar ik geef ook duidelijk de grenzen aan. kom ik in de les terug op iets wat iemand heeft meeKinderen moeten goed gemaakt of verteld. weten waar ze aan toe zijn.

Tijdens het vak spelDan voelen ze zich veilig in ‘Natuurlijk loop ik niet de hele dag ling gebruik ik dan een de klas en kunnen ze zichverhaal van een kind grappig te doen in de klas. Dat zelf zijn. Natuurlijk loop ik om de verleden tijd uit zou een chaos worden!’ niet de hele dag grappig te te leggen. Zo merken doen. Dan zou het een de leerlingen dat ik chaos worden. Het zit hem in kleine dingen, denk ik. echt naar hen luister en dat ik het belangrijk vind om Als de kinderen mijn klas binnenkomen, geef ik ze een te weten wat ze beleven. Die interesse waarderen hand. Ik zie dan in één oogopslag hoe het met ze gaat. ze enorm.’

16

11-20_EDG_PO_maart15_Lerenleukermaken.indd 16

08-02-15 19:43

n leerlingen’

Meester Ad speelde gitaar ‘Natuurlijk moeten wij ook saaie dingen doen in de klas. Ik probeer de kinderen uit te leggen dat dat er ook bij hoort. Dat ik zelf ook niet alles even leuk vind en hoe ik dat zelf vroeger deed. Dingen op jezelf betrekken en veel zelfspot, dat hoort wel bij mij. In de les maak ik veel gebruik van coöperatieve werkvormen.

Ik zet de kinderen in groepjes van twee, drie of vier bij elkaar en laat ze samen tot oplossingen komen. Ik wissel hierin veel af. Soms werken we een tijdje niet in groepjes. Dan vragen de kinderen zelf wanneer we weer ‘spelletjes’ gaan doen. Ook probeer ik sleur te doorbreken. Als ik merk dat de kinderen het zat zijn, gaan we even lekker bewegen. Leerlingen vergelijken me weleens met Mees Kees. Ik ken die film en boeken niet. Mijn grote voorbeeld is mijn eigen leerkracht van vroeger; meester Ad. Hij was lief en aardig en wist alles van je. Maar zoals een goede leraar betaamt, kon hij ook heel streng zijn en goed helpen. En meester Ad speelde gitaar. Ik wou dat ik dat kon!’

‘Leerlingen vergelijken me weleens met Mees Kees’

Topmeester voor de klas Amy en de vriendinnen Floor en Annick zaten vorig jaar alle drie bij Michiel in de klas. Toen ze lucht kregen van de verkiezing van de beste meester van Utrecht gaven ze, zonder het van elkaar te weten, meester Michiel op.

Amy (11): ‘Meester Michiel is heel erg grappig en aardig.

Hij maakt saaie en moeilijke lessen leuk met zijn grapjes. Toen we een sportdag hadden tegen andere scholen werden wij laatste. Toen gingen we heel hard juichen, want de meester zei dat het niet uitmaakt of je eerste of laatste wordt. De andere kinderen keken ons heel raar aan, haha!’

Floor en Annick (allebei 11): ‘Meester Michiel geeft ons altijd een warm welkom. Het is heel gezellig bij hem in de klas. Hij maakt van leren een spelletje. Hij verdient het om beste meester van Utrecht te zijn, want hij is een topmeester!’

PrimaOnderwijs 17

11-20_EDG_PO_maart15_Lerenleukermaken.indd 17

08-02-15 19:43

Mad Science verzorgt techniek- en wetenschapslessen op basisscholen

Het borrelt en bruist in de klas!

Stuiterballen en slijm maken. Proefjes doen met vuur en edelstenen zoeken. Dat klinkt de meeste kinderen als muziek in de oren. Zeker als het tijdens schooltijd mag. Als het aan Mad Science ligt, gebeurt dat ook. Nu al bereikt de van oorsprong Amerikaanse aanbieder van wetenschappelijke activiteiten ruim tweehonderdduizend leerlingen per jaar met praktijklessen.

Kinderen nieuwsgierig maken naar techniek en Joost Klaver is directeur van Mad Science Nederland. ­wetenschap door het te demonstreren en er zelf mee Toen hij in 2004 bij toeval een flyer in handen kreeg aan de slag te gaan. Dat is het doel van Mad Science. van Mad Science Amerika was hij op slag verliefd.

Ze doen dat door lessen Techniek- en wetenaan te bieden op basisschapsonderwijs moest ‘We zijn niet uniek in wat we doen, ook op Nederlandse scholen, naschoolse workshops te geven en scholen zo ingericht maar wel in hóe we dat doen’ kinderfeestjes en eveneworden, vond hij. Joost menten te organiseren. schreef een business Van peuters tot tieners: iedereen maakt via Mad plan en sprokkelde de financiën bij elkaar. Inmiddels ­Science op een heel aanstekelijke manier kennis met is Mad Science Nederland al tien jaar een feit en heeft de toch wel ingewikkelde wereld van magnetisme, het bedrijf zes vestigingen in Nederland. statische elektriciteit en mineralen. Joost Klaver merkt dagelijks dat leraren, ouders en vooral k­ inderen Kleine wetenschappers ‘Wetenschap & techniek is een belangrijk vak’, aldus gegrepen worden door deze vorm van educatie.

Joost. ‘Het ontbreekt echter veel leerkrachten aan de tijd om zich er goed in te verdiepen en er écht wat mee te doen. Ook niet iedereen vindt het vak leuk, ­trouwens.

Maar wij wel! En we vinden het ook heel leuk om ­kinderen in de praktijk met alle onderwerpen kennis te laten maken. We gebruiken daarvoor geen boeken of werkbladen, maar spannende proefjes en coole ­experimenten. Die doen we niet alleen voor, maar we laten kinderen er ook zelf mee aan de slag gaan. Leerlingen vinden dat geweldig. Ze leren ontzettend veel, maar hebben niet het gevoel dat ze les krijgen. En toch komen gegarandeerd alle leerdoelen aan bod.’

Professor Matrix Maarten Joost: ‘We zijn niet uniek in het aanbieden van ­techniek- en wetenschapsonderwijs, maar wel in de 18

11-20_EDG_PO_maart15_Lerenleukermaken.indd 18

08-02-15 19:43

Proefjes met vuur

manier waarop we dat doen. Dat komt vooral door de mensen die bij ons werken. Ze zijn jong, enthousiast en weten precies waarover ze het hebben. Ook humor vinden we belangrijk. Het gaat weliswaar om serieuze onderwerpen, maar die mogen wat ons betreft best op een grappige manier gebracht worden. Daar zijn kinderen heel gevoelig voor. Er staat dus geen m ­ eester Maarten voor de klas, maar professor Matrix Maarten of professor Rylana Rocket. In een witte jas en met een enorm scala aan instrumenten om zich heen. ­Kinderen gaan dan meteen voor de bijl.’

Cas (10) zag op zijn school een show van Mad ­Science over lucht. Enthousiast vertelt hij: ‘Er was een vrouw, zij was een soort professor. Ze had een bak met zeepsop. Met een campinggasje maakte ze luchtbellen in het sop. Die bellen waren dus ­gevuld met gas. Toen maakte ze haar hand nat met water en deed er van die luchtbellen op. We deden het licht uit en zij hield haar hand bij een kaars. Er kwamen vlammen van wel een meter hoog! En haar hand was niet verbrand. Daarna deed ze hetzelfde bij de juffen. Hun handen ­werden helemaal zwart van de vlammen. Het was echt een superleuke ochtend!’

PrimaOnderwijs 19

11-20_EDG_PO_maart15_Lerenleukermaken.indd 19

08-02-15 19:43

TIPS!

Projectnumm er

: UO0073

ISBN: 978940 1421126 Formaat oms lag Uitvoering (pb (steeds buitenformaat; hxb in mm):16 , geb, geb met x 22 Omslaglaminaa stofw1): pb t (mat, glanzen Kleuren (1, 2, d, uv): glanzen 4 q of pms): d full color

Gelukkig

voor de klas Vrolijke leraar = vrolijke leerling Ga voor meer

werkplezier en betere

leerpr

AD BERGSMA

is psycholoog, geluksonderz spreker en aute oeker, ur van zeventie n psychologisc boeken. Hij prom he oveerde aan de Erasmus Univ van Rotterda ersiteit m op zijn proe fschrift ‘Onvolm aakt geluk’.

1

JACQUELIN E BO

EREFIJN EN

AD BE RGSM A

Gelukkig voor de klas Ga voor mee r werkplezier en betere leer prestaties

Gelukkig voor de klas

JACQUELI NE

BOER EFIJ N heeft jarenlan biologiedocen ge ervaring als t en mentor. Voo r haar project in geluk’ kree ‘Lessen g ze de H.J. Jaco bsprijs voor ond vernieuwing. erwijs­ In 2010 studeerd e ze af als Mas Applied Positive ter of Psychology aan de University East London. of

AD BE RGSM A

‘Positief onderwijs is leuker, gezonder en werkt beter.’ Dat is de mening van biologiedocent en mentor Jacqueline Boerefijn. In een artikel op www.hetkind.org haalt Jacqueline een Brits onderzoek aan dat aantoont dat gelukkige leraren leerlingen hebben die hogere cijfers halen. Misschien wel omdat het enthousiasme van de docent voor zijn vak aanstekelijk werkt. Of omdat gelukkige leraren gezelliger – en dus leuker zijn – waardoor kinderen zich minder onzeker voelen. Jacqueline pleit er daarom voor dat leraren de positieve aspecten van het werk uitbuiten en de negatieve kanten zoveel mogelijk verzachten. Ze schreef daarover samen met psycholoog en wetenschapsjournalist Ad Bergsma een boek: Gelukkig voor de klas. www.positiefonderwijs.nl

EREFIJN EN

estaties Wat zijn de gro te pluspunten van werken in Zo denkt de buit het onderwijs? enwereld. Voo De vakanties! rkom dat je dit Hoe bewaak je zelf gaat geloven. werkplezier en de idealen waa gestapt? Gelu rmee je in dit vak kkig voor de klas bent geeft op basis een antwoord van de positiev op deze vragen. e psychologie Het aanboren van energiebro nnen is nodig grote klassen als je te maken , ouders die kriti hebt met (te) sch meekijken voor de docent en leerlingen niet vanzelfspre voor wie resp kend is. De hog ect dat de schoon e werkdruk kan heid van het vak ervoor zorgen op de achterg de zelfredzaa rond raakt: het mheid en het bijdragen aan geluk van toek omstige genera ties.

Dit boek is een inspirerende han dreiking voor opleiding die alle docenten hun eigen bev en docenten in logenheid wille willen vergrote n aanwakkere n. Want gelukkig n en hun geluk e docenten heb meewerken en ben leerlingen presteren. die beter Eerder schreve n zij samen Opv oeden tot gelu k, help je tiener puberen.

JACQUELIN E BO

Rugdikte: 12 mm Afmeting: 160 x 220 ISBN: 978 94 014 2112 6

ISBN 978 94 014 2112 6

WW W.L ANN

OOC AMP US.N

L

9 789401 421 126

Pubers en schooltijden Pubers en vroeg opstaan. Dat is geen beste combinatie. En hoe kun je nou met plezier naar school gaan als je ­alleen maar naar je bed verlangt? Dat concludeerden ook middelbare scholie­ ren Amy Pieper en Anne Siersema.

Voor hun profielwerkstuk deden ze vorig jaar, in samenwerking met onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen, ­onderzoek naar het slaapritme en de schoolprestaties van hun medeleerlingen.

Daaruit bleek dat leerlingen met een relatief ‘vroege’ biologische klok ‘s och­ tends bijna een half punt meer scoren voor een toets dan klasgenoten die een ‘latere’ biologische klok hebben.

Middelbare school De Nieuwe Veste in Hardenberg (de school waar Amy en Anne zelf zaten) experimenteert dit voorjaar met zijn schooltijden naar aanleiding van het onderzoek. Boven­ bouwleerlingen hoeven dan pas om ­negen uur te beginnen in plaats van om tien over acht. Pas na half elf moeten de leerlingen écht opletten en proef­ werken worden ‘s middags afgenomen.

20

11-20_EDG_PO_maart15_Lerenleukermaken.indd 20

08-02-15 20:06

Ondernemen begint al op de basisschool

Met het gratis BizWorld starten leerlingen uit groep 8 hun eigen bedrijf!

Als je ondernemend bent, ligt de wereld aan je voeten. Ondernemen leer je door het te doen en dat begint al op de basisschool! Jong Ondernemen inspireert jongeren te bouwen aan een ondernemende toekomst. Dat doen ze via programma’s voor het gehele onderwijs. Speciaal voor het basisonderwijs ontwikkelde Jong Ondernemen BizWorld, waarmee leerlingen uit groep 8 hun eigen bedrijf moeten oprichten. Gratis en onder begeleiding van een prof!

Hoe meer ondernemerschap, hoe sterker de bv Nederland. Met BizWorld geef je jouw klas vast een unieke blik op het ondernemerschap. Een team bestaat uit zes leerlingen. Elke leerling heeft een specifieke functie: algemeen directeur, directeur verkoop, directeur marketing, directeur productie, directeur productontwikkeling of financieel directeur. Het bedrijf maakt en verkoopt producten, zoals sleutelhangers en vriendschapsbandjes. Voordat het project begint, solliciteren de leerlingen op de verschillende directeursfuncties. Daarna gaan de bedrijven echt van start. De leerlingen verkrijgen startkapitaal door aandelenverkoop. Ze produceren hun eigen producten met behulp van de bijgeleverde grondstoffen en ontwikkelen een marketing-/reclamecampagne. Ze bepalen de doelgroep en prijs, verkopen de producten (voor BizEuro’s) aan leerlingen van groep 7 en houden per dagdeel de financiën bij.

Begeleider uit bedrijfsleven

De belangrijkste voordelen op een rij: • BizWorld is gratis.

• Het programma kost weinig tijd.

• Leerlingen passen vaardigheden als rekenen, schrijven, samenwerken en presenteren toe in de praktijk.

• Je kunt een (lokale) ondernemer bij het project betrekken als begeleider en het echte bedrijfsleven in de klas brengen.

• Jong Ondernemen verzorgt alle faciliteiten.

• Het project levert een bijdrage aan minimaal 23 van de 58 kerndoelen in het basisonderwijs. BizWorld is getoetst door Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO).

• Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat BizWorld een significant positief effect heeft op 7 van de 9 non-cognitieve vaardigheden die nodig zijn om een goed ondernemer te worden. Denk aan zelfvertrouwen, doorzettingsvermogen, motiverend en analytisch vermogen en creativiteit.

Om BizWorld goed uit te voeren, biedt Jong Ondernemen eerst een voorlichtingsbijeenkomst. Ze verzorgen vervolgens een lespakket met alle benodigde materialen, een digitale programmaomgeving, downloads en lespresentaties per dag en werkbladen voor de leerlingen. Ook bieden ze de mogelijkheid om een externe begeleider bij het project te betrekken. Dat kan een vrijwilliger uit het bedrijfsleven zijn. De begeleider legt de verbinding tussen de lesstof en zijn ervaring in het bedrijfsleven en is een waardevolle aanvulling op het project. Je kunt natuurlijk ook zelf een begeleider bij het project betrekken door bijvoorbeeld een van de ouders met een eigen bedrijf te vragen of een lokale onder nemer.

Aanmelden of eerst nog wat meer informatie verzamelen?

Kijk op ww w.jongondernemen.nl/ bizworld.

Kijk dan meteen ook even bij de pro gramma’s voor het voortgezet onderwijs.

PrimaOnderwijs 21

21_EDG_PO_maart15_BizWorld.indd 21

08-02-15 19:44

Unieke combinatie van tentoonstelling, tv en school

De IJzeren Eeuw Sommige partijen lijken voor elkaar te zijn gemaakt. Zoals het Amsterdam Museum en NTR. Vanaf maart start het Amsterdam Museum namelijk met de tentoonstelling De IJzeren Eeuw. En een maandje later zendt NTR/VPRO de gelijknamige 13-delige tv-serie uit. Toeval? Uiteraard niet! Wel extra leuk want speciaal voor het project In de klas ontwikkelde NTR Schooltv bijbehorende clips en lesmaterialen voor het voorgezet onderwijs. beeld: collectie max dohle, collectie spoorwegmuseum en anwb archief den haag

De 19de eeuw is de eeuw waarin Nederland onherkenbaar veranderde.

Er werden bruggen, sporen, wegen en kanalen aangelegd. Er verrezen grote industrieën met moderne machines. De overzeese handel bloeide op. Kunst en wetenschap ontwikkelden zich in razend tempo.

Arbeiders, vrouwen en katholieken emancipeerden zich. Over deze periode heeft het Amsterdam Museum de tentoonstelling De IJzeren Eeuw samengesteld. De tentoonstelling laat zien hoe modern en hoe roerig deze eeuw was. Ervaar met de klas de roerige jaren van de 19de eeuw waarin Nederland de sprong naar de moderne tijd maakte.

Bezoek de tentoonstelling waar je met de interactieve rondleiding langs

modellen van stoommachines, schilderijen van fabrieksinterieurs, een korset en een reeks petten gaat.

Het portret van Thorbecke ontbreekt niet en je ziet een kleine arbeiderskeuken. Onderzoek samen de thema’s industrialisatie en emancipatie.

Combi tv Vanaf vrijdag 3 april om 21.05 uur zendt NTR/VPRO de gelijknamige serie uit op NPO2. In 13 afleveringen van 45 minuten neemt presentator Hans Goedkoop de kijker mee de 19de eeuw in. Per aflevering staat een historisch figuur centraal.

Al deze hoofdpersonen waren voorlopers, eigenheimers, durfden meer dan anderen en lieten zich door weinig uit het veld slaan. De eerste af-

levering gaat over een man die de Oranjes het liefst willen doen vergeten: Lodewijk Napoleon, onze allereerste koning. Verder komen onder anderen de steenrijke weduwe Borski aan de orde, de Rooms-Katholieke architect Pierre Cuypers, feministe Betsy Perk en textielfabrikant Van Heek. Voor het project ‘In de klas’ heeft NTR Schooltv in samenwerking met het Amsterdam Museum de reguliere uitzendingen van De IJzeren Eeuw bewerkt tot clips en bijbehorend lesmateriaal ontwikkeld. Het materiaal sluit aan bij het tijdvak VIII: Burgers en stoommachines.

Prachtige traditie Anneke van de Kieft van het

XX 22

00_IJzereneeuw.indd 22

09-02-15 10:01

in

w

in de klas!

De cliptoets is een compilatie van:

Amsterdam Museum is trots: ‘De samenwerking en de combinatie tussen tv en tentoonstelling is natuurlijk geweldig en versterkt elkaar: het verhaal wordt verteld met behulp van tv-beeld én authentieke voorwerpen. Ook op educatiegebied zie ik dat we elkaar kunnen versterken. NTR Schooltv heeft een prachtige traditie op het gebied van online materiaal voor alle onderwijsgroepen. Ik zie nu al dat er clips op de website staan, die naadloos passen bij het onderwerp IJzeren eeuw. Ik hoop dus dat onderwijsgroepen zich online gaan voorbereiden op het thema (clips, lesbrieven en cliptoets). Daarna is een bezoek aan de tentoonstelling (informeel leren in een omgeving met

Lodewijk Napoleon Lodewijk Napoleon als eerste Nederlandse koning (uitzending 3 april) Johannes van den Bosch Beschaaf de mens (maar niet te veel) (17 april) Willem A. Scholten Arme grond, rijke man (24 april) Betsy Perk Vrouwen voorwaarts (1 mei) Lodewijk Pincoffs Amsterdam-Rotterdam (8 mei) Samuel Sarphati Vergane glorie, nieuwe dromen (15 mei) Abraham Kuyper Grote man voor kleine luyden (29 mei) Gerrit Jan Van Heek Klassenstrijd of mensenliefde (5 juni) Lorentz/ Dubois Tussen mensaap en mens (12 juni) Van Heutsz Diep in de binnenlanden/De strijd tussen Toeku Umar en van Heutsz (19 juni)

authentieke voorwerpen) een prachtige aanvulling. Leren gaat over meer dan alleen kennis vergaren.

Het gaat ook over inspiratie, ontdek-

ken, vaardigheden, creativiteit. Hoe beter de leerling is voorbereid, hoe leuker en zinvoller het bezoek aan de tentoonstelling zal zijn.’

Haal de combi in de klas!

Voor wie eindexamenklassen vmbo (niv GT) onderbouw/bovenbouw havo/vwo Vakgebieden Geschiedenis en Staatsinrichting Duur 1 uur Kosten € 50,-per 15 leerlingen Informatie boekingen@amsterdammuseum.nl Reserveren via het reserveringsformulier op amsterdammuseum.nl/de-ijzeren-eeuw

De tentoonstelling is vanaf 6 maart t/m 31 juli 2015 te zien.

PrimaOnderwijs 23

00_IJzereneeuw.indd 23

09-02-15 10:03

Rekenspel voor thuis: veel plussen en weinig minnen Krokodoko, Halli Galli of Vlotte Geesten. Kleuters op de Aletta Jacobsschool weten precies wat dat zijn: rekenspelletjes die ze niet alleen graag op school doen maar ook mogen meenemen naar huis om met familie te spelen. Het resultaat: kinderen rekenen met meer plezier en de betrokkenheid van ouders bij de school is versterkt.

Dat is de ervaring van Marijn van der Hidde, leerkracht onderbouw van de Aletta Jacobsschool in ArnhemZuid. De gerichte inzet van spelletjes in het reken­ onderwijs was een eye opener, vindt zij. ‘Wij werkten vanuit de methode en dachten er niet aan om ook ­andere spelletjes in te zetten voor rekenen. Je moet natuurlijk wel precies weten wat je wel en niet leert met een spel.’

De leerkrachten wilden ook ouders meer betrekken bij het rekenonderwijs en ze inzicht geven in de rekenontwikkeling van hun kind. Met steun en advies van SLO-medewerkers kozen zij de juiste rekenspellen uit voor school en voor thuis. De aftrap was een bijeenkomst met ouders. Nu krijgt ieder kind elke maand een tasje mee naar huis, met steeds een ander rekenspel, een schriftje en de spelregels. Van der Hidde ­bekijkt goed welk spel geschikt is voor een kind, of het niet te moeilijk is en of het genoeg uitdaging biedt. In het schriftje kunnen ouders hun ervaring opschrijven en de kinderen ook, bijvoorbeeld in de vorm van een tekening. De kinderen mogen het tasje zo’n twee weken houden. Nu de rekenspellen thuis worden ­

­ espeeld, wordt het ouders duidelijker wat kinderen g moeten kennen en kunnen op rekengebied. Van der Hidde: ‘Daar hadden ouders niet altijd goed zicht op.

Ouders vinden het erg leuk om samen te spelen en ze zien nu wat hun kind ervan leert.’

Spelletjes in de klas De rekenspellen worden ook regelmatig in de klas ­gespeeld. Van der Hidde laat zien hoe het er in de klas van haar collega Anna de Jonge aan toe gaat. Het is een gezellig geroezemoes, groepjes leerlingen zitten ontspannen maar aandachtig aan tafel. De allerjongsten rollen om de beurt een dobbelsteen met kleurvlakken over de tafel. Zo moeten zij verschillende kleuren van ballonnen verzamelen op hun kaart. De juf zit erbij, zij observeert, intervenieert en stimuleert: ‘Hoeveel kleuren moet jij nog? Heeft iedereen nu een rode ballon? Wie heeft de meeste ballonnen?’ Hoewel het nog niet hard is te maken dat kinderen door het spelen van rekenspellen ook beter presteren op ­rekengebied, constateert de leerkracht wel dat ze met veel meer plezier rekenen.

24

24-25_EDG_PO_maart15_SLO.indd 24

08-02-15 19:45

leerkracht je begeleiding aan. Kinderen die achterstand hebben kun je gericht verder helpen, maar ook begaafde kinderen kun je uitdagen een stapje verder te gaan. ‘

‘Samen spelen? Zeker doen!’

Het mooie van een spel is, aldus Noteboom, dat een leerkracht door observatie goed kan zien hoever een kind is in de rekenontwikkeling. ‘Telt het kind de stipjes van de dobbelsteen een voor een, of kan hij een getalbeeld herkennen? Kan het snel verbanden leggen en redeneren? Kent het getalsymbolen en getallen­ rijen? Als je dat waarneemt, hoef je geen toets te ­gebruiken en hoef je het ook niet allemaal te vragen.’

Voor Marijn van der Hidde is het project op de Aletta Jacobsschool geslaagd. De onderbouwleerlingen doen de rekenspellen nu ruim een jaar. De kinderen die naar groep 3 zijn gegaan, gaan ermee door en het is de bedoeling dat de inzet van rekenspellen verder wordt uitgerold naar de hogere klassen. Haar advies aan collega’s is stellig: ‘In het begin kost het je misschien wat tijd om het te organiseren, maar als het eenmaal loopt, valt dat erg mee. Het levert je zo veel positiefs op aan ouderbetrokkenheid, betere communicatie met ouders en enthousiasme voor het rekenen.

Samen spelen? Zeker doen!’

Gäby van der Linde, projectleider Jonge kind bij SLO, is een groot voorstander van het gebruik van spelletjes in het onderwijs, ook voor jonge kinderen. ‘Het motiveert kinderen enorm en het stimuleert het leren.

Vooral voor jonge kinderen is het belangrijk om aan te sluiten bij hun belevingswereld. Een goed rekenspel biedt dat. En ze leren er zo veel meer van!’

Brede en intense ontwikkeling Een kind leert met een spel meer dan alleen kleuren benoemen, getalbegrip of logisch redeneren. Behalve op cognitieve aspecten wordt er een beroep gedaan op hun creativiteit: het vermogen om op een nieuwe manier over dingen na te denken. Hun sociaal-­ emotionele ontwikkeling, hoe ga je om met anderen en met jezelf, wordt gestimuleerd. De zintuiglijke en motorische vaardigheden worden geprikkeld: kijken, voelen, op de bel slaan. Van der Linde: ‘Een kind ­ontwikkelt allerlei executieve vaardigheden die helpen om je denken en je gedrag te reguleren. Tegen je verlies kunnen, je concentratievermogen trainen. Dat komt allemaal bij een spel om de hoek kijken.’

Anneke Noteboom, die als rekenspecialist van SLO bij dit project is betrokken, vindt dat rekenen in spelvorm net zo goed in het opbrengstgericht werken past als een rekenmethode. ‘Je wilt kinderen de kans geven zich optimaal te ontwikkelen. Dan moet je wel heel goed weten op welk punt ze staan in hun ontwikkeling en naar welk doel ze toewerken. Daarop pas je als

Overzicht van rekenspellen

SLO biedt leerkrachten die werken met jonge kinderen veel praktische informatie die ze in ­ de ­ rekenles kunnen gebruiken. Op de website www.rekenspel.slo.nl staat een overzicht van ­rekenspellen: voor wie ze bestemd zijn en wat je ermee kunt bereiken. De map Als kleuters leren tellen... bevat een beschrijving van verschillende rekenspelletjes. Met deze spelletjes kan de leerkracht het getalbegrip peilen bij kinderen in groep 1 en 2. Bij elk spel worden suggesties gegeven voor het stellen van vragen, doen van interventies en ­geven van extra hulp.

PrimaOnderwijs 25

24-25_EDG_PO_maart15_SLO.indd 25

08-02-15 19:45

Speel je weg naar de top Vijf speloplossingen van Schoolsupport De NOT wees (weer) uit: spellen zijn een succes!

In de onderwijspsychologie vinden we de termen intrinsieke en extrinsieke motivatie veel terug. Intrinsieke motivatie gaat om de wil om iets te doen of te leren omdat je dat leuk vindt. Los van een beloning. Het gaat om het spel, niet om de knikkers. Met intrinsieke motivatie wordt leren leuk!

Leuke leeroplossingen Er is veel onderzoek gedaan naar intrinsieke en extrinsieke motivatie bij leerlingen, scholieren en studenten. Daaruit komt naar voren dat wanneer je intrinsiek gemotiveerd bent, je meer gericht bent op begrip, nieuwsgierig bent en je prettiger voelt. Extrinsieke motivatie is meer gericht op de externe beloning die volgt op de handeling. Bij intrinsieke ­motivatie ben je bovendien meer bereid tot samenwerking, uitwisseling van kennis en wil je ontdekken. Ook presteer je vaak beter.

Veel uitgevers bieden leuke leeroplossingen.

Denk aan Squla online leren en de Ambrasoft leeroplossingen. Maar ook al is leren achter een computer of op een tablet vaak vanzelf al motiverend, er zijn ook leuke spellen die je met je handen en in interactie speelt. ­Intrinsieke motivatie alom met de Toverstapels, Spellingtorens, QUIZ IT!’s, Denkspellen en Draaitaal van Schoolsupport.

Toverstapels

Voor het leren en automatiseren van de tafels en optel- en aftreksommen kunnen leerlingen aan de slag met de doordachte serie Toverstapels .

Dertien oefenkaarten worden telkens ­ een zelfcontrolerende Toverstapel. Een motiverende oplossing in kaartspelvorm, voorzien van verrassende zelfcontrole en goede visualisering van wat een ­ tafelsom of een optel- of aftreksom is.

T ­ overstapels is een leuk, motiverend en leerzaam tafelspel dat zelfstandig, in tweetallen en kleine groepjes kan worden gespeeld. Daarnaast zijn Toverstapels een welkom hulpmiddel voor gebruik binnen de RT. http://schoolsupport.nl/toverstapels

Denkspellen

Denkspellen of ook wel smart games staan voor tactisch spelen, logisch nadenken en slim inzetten. De Denkspellenpakketten van Schoolsupport bieden naast stevige mentale uitdagingen ook heel veel spelplezier. Naast de standaard opdrachten in de spelhandleiding worden ook specifieke opdrachtkaarten bij de denkspellen aangeboden, ontwikkeld door een specialist hoogbegaafdheid. De Denkspellen­ pakketten zijn speciaal samengesteld voor meer- en hoogbegaafde leerlingen op de basisschool. Er zijn twee Denkspellenpakketten; een pakket voor groep 1-4 met acht spellen en 64 opdrachtkaarten en een pakket voor groep 5-8 met zes spellen en 64 opdrachtkaarten. http://schoolsupport.nl/Denkspellenpakket+voor+(hoog)begaafde+leerlingen

26

26-27_EDG_PO_maart15_Schoolsupport.indd 26

08-02-15 19:46

Draaitaal

Zoek je iets extra’s dat leuk is én zinvol voor vluggerds die al klaar zijn met hun werk?

Of wil je meer variatie in de weektaken, in de remedial teaching of bij het hoekenwerk? Zoek dan niet verder en ontdek Draaitaal: een speelse opbouw rond Cito-woordenschat als tussendoortje. Draaitaal bestaat uit twaalf niveaus voor midden groep 3 (M3) t/m eind groep 8 (E8). Elk niveau omvat twaalf sets van vier kaarten met elk vier woorden. Er zijn dus per set 48 kaarten met in totaal 192 oefenwoorden. http://schoolsupport.nl/DraaiTaal

Spellingtoren

Maak kennis met het spiksplinternieuwe zusje van Draaitaal... Spellingtoren! Elke serie is een spelletje op zich. Spellingtoren speelt de leerling alleen of samen op niveau M4, M5, M6, M7 of op het gebied van open/gesloten lettergrepen of met de mix Varia. Het spelen van een serie duurt hooguit enkele minuten. De leerling oefent actief en gericht 36 spellingwoorden en andere moeilijke woorden van een bepaald niveau. De leerlingen kunnen individueel of in kleine groepjes werken.

Doordat een niveauset acht series bevat, kun je de series over (groepjes) kinderen verdelen en laten rouleren. Leerlingen zoeken spelfouten, terwijl ze Spellingtorens bouwen. Elke set bevat 288 algemene woorden uit de spellingcategorieën van de betreffende groep. http://schoolsupport.nl/Spellingtoren

Bekijk de videod

emo’s van alle spellen op www.schoolsup port.nl!

QUIZ IT’s

De kaartspellen QUIZ IT! en QUIZ IT! Junior staan garant voor urenlang speelplezier en breinkraken.

QUIZ IT! is geschikt voor kinderen vanaf groep 6 en voor jongere begaafde kinderen. De spellen zijn leuk om in tweetallen of alleen te doen, maar ook prima klassikaal in te zetten, bijvoorbeeld om een les mee te beginnen of te eindigen. http://schoolsupport.nl/QUIZ+IT!

QUIZ IT! Junior is geschikt voor alle kinderen vanaf 8 jaar. Volop quiz- en breinkrakersplezier met de QUIZ IT! Junior-doosjes. Elk quizdoosje bestaat uit vijftig leuke vragen en raadsels.

Hiermee heb je altijd een leerzaam tussendoortje bij de hand voor taal (spreekwoorden, spelling, jeugdboeken), rekenen, geschiedenis, techniek of topografie. Door de kleurrijke illustraties zien de spellen er extra aantrekkelijk uit. http://schoolsupport.nl/QUIZ+IT!+Junior

Schoolsupport Appsnacks Schoolsupport biedt een aantal spellen ook als digitale variant in Schoolsupport Appsnacks. Daarmee kun je leerlingen online op de computer of tablet laten oefenen met de tafels, woordenschat en de onderwerpen van de QUIZ IT!’s. www.schoolsupport.nl/Schoolsupport+Appsnacks.

Lees meer over (onderzoek naar) motivatie op www.openuniversiteit.nl/Docs/TijdschriftOI/OI_3_04.pdf.

PrimaOnderwijs 27

26-27_EDG_PO_maart15_Schoolsupport.indd 27

08-02-15 19:46

Rekenen, taal, tekenen en geschiedenis met Vi

‘Durf methoden en roosters lo maak je eigen lessen’ Cultuur in het onderwijs is meer dan af en toe een museumbezoek of een lesje muziek. De gewone lessen moeten er als het ware mee worden doordrenkt.

Op Montessorischool Leidschendam is Vincent van Gogh acht weken lang de rode draad in alle lessen. Of Mozart, of de Comedia del Arte... door heleen de bruijn

De beroemde Nederlandse schilder Vincent van Gogh moest eens weten. Wellicht zou ie er om kunnen glimlachen. Om het feit dat zijn Franse zonnebloemen veelvuldig door jonge kinderhanden worden nageschilderd; dat basisschoolleerlingen met bewondering kijken naar zijn ‘Aardappeleters’; of dat kinderen elkaar brieven schrijven: over hem of over iets anders dat hen bezig houdt. Hoe dan ook, Vincent van Gogh gonst en zwermt door de lokalen van Montessorischool Leidschenveen, want de schilder vormt het onderwerp van het kunstproject waar alle klassen zich momenteel mee bezighouden. ‘Zo’n groot schoolbreed project deden we eerst elk jaar, nu eens in de twee jaar. Maar zo’n project duurt dan wel meteen een week of acht’, vertelt Anne Schiereck, de interne cultuurcoördinator (icc’r) op de Montessorischool. ‘Toen we het nog elk jaar deden, bleek het project, dat toen een week of drie duurde, eigenlijk tekort. Na drie weken kwamen docenten en leerlingen er net een beetje in. Nu doen we minder projecten, maar die duren wel veel langer.’

Los zand

De kunstprojecten worden gedaan in het kader van het overheidsprogramma Cultuureducatie met Kwaliteit.

Een programma dat is bedoeld om kunst en cultuur in het curriculum van scholen te integreren. Daarvoor wordt tevens subsidie beschikbaar gesteld. ‘Cultuur was altijd al een belangrijk onderdeel op onze school.

We hebben bijvoorbeeld vakdocenten voor muziek, dans en beeldende vorming. Mijn icc-voorganger zorgde er voor dat de hele school jaarlijks minstens een keer naar

Cultuureducatie met Kwaliteit Cultuureducatie met Kwaliteit zet zich in om de kwaliteit van het cultuuronderwijs op basisscholen te verbeteren. Scholen, culturele instellingen, gemeenten en provincies, gemeentelijke en provinciale expertisecentra en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap werken hierin samen. Meer informatie over het programma Cultuureducatie met Kwaliteit staat op www.lkca.nl/primair-onderwijs.

Meer informatie over cultuurcoördinatoren op www.cultuurcoordinator.nl

ar families Geen aardappeleters, ma s pel gestempeld met aardap Een kijkdoos van ‘de Sterrennacht ’ van Van Gogh

28

28-29_EDG_PO_maat15_Cultuuredu.indd 28

van het leven Een historisch overzicht en teksten ten pla de van Van Gogh. Leg aar. elk bij de gor vol de op de goe

08-02-15 19:46

Van Gogh schilderde vaak meerdere versies van een schilderij. Dit meisje zoekt de verschillen.

met Vincent van Gogh

rs los te laten,

leven eksten

Natuurlijk worden er veel zonneblo emen geschilderd!

bijvoorbeeld een museum en een theatervoorstelling ging. Maar het was nog een beetje los zand. Dat probeer ik nu, samen met de drie vakleerkrachten en twee andere leerkrachten, anders aan te pakken. Door schoolbrede, langdurige projecten te doen, maar ook door te zorgen dat de jaarlijkse museumbezoeken of voorstellingen niet eindigen bij het verlaten van het museum of het theater. Maar door er vooraf of achteraf ook in de lessen nog aandacht aan te besteden.’

Aanjager De cultuurcommissie trekt de kar als het gaat om cultuuronderwijs, maar in principe moeten alle leraren ermee aan de slag. Schiereck: ‘Wij zijn aanjager en bedenken meestal de onderwerpen voor de projecten en denken na over hoe je de cultuuractiviteiten in de lessen kunt integreren. Bijvoorbeeld in een rekenles: laat kinderen maar eens uitrekenen hoeveel schilderijen Van Gogh gemiddeld per week maakte of hoeveel brieven hij per week schreef. Zelf dingen bedenken vinden sommige leraren bij ons eerst nog wel lastig, maar gaandeweg komen ze ook met ideeën.’ Ze merkt dat ook tijdens bijeenkomsten met icc’rs van andere scholen. ‘Ze vinden het vooral heel moeilijk om af te wijken van de gebruikte lesmethoden. Leraren voelen sterk dat schoolbestuur, directie, ouders en inspectie continue over hun schouder meekijken en durven niet goed af te wijken van die methoden.’

Gewoon dóen Ze vervolgt: ‘Op onze Montessorischool werkt ieder kind op zijn eigen niveau. We hebben geen vast rooster met het eerste uur spelling, het tweede uur rekenen etc. Maar ik sla niks over. Het is niet zo moeilijk om eens een les op een andere manier in te vullen. Je

rtrett En we maken ook zelfpo Vincent!

en net als

moet het gewoon dóen. Als een rekenmethode veertig keer vijf lessen voorschrijft per jaar, dan kun je best eens een keer iets overslaan of anders invullen. Die methoden, maar ook de lesroosters zijn een strak keurslijf waar men niet snel uit durft te stappen.

Leraren moeten leren loslaten en proberen zelf hun lessen te gaan ontwikkelen. Wij doen cultuuronderwijs er gewoon naast, door Van Gogh te integreren in rekenlessen en lessen schrijfvaardigheid. We hebben ook eens een project over Mozart gedaan. Behalve dat leerlingen veel muziek maakten en hebben beluisterd, kwam de componist ook langs in de taallessen.

Bijvoorbeeld door een verhaal te vertellen over Mozart en werkwoordspelling of zinsontleding te doen, maar dan met woorden en zinnen die te maken hebben met Mozart. Niet elke leraar heeft iets met Mozart of andere klassieke muziek, maar je ziet dat gaandeweg leraren toch enthousiast en geïnspireerd raken.’

Tips en tricks • Ga naar bijeenkomsten met andere icc’rs. Door ervaringen te delen, doe je veel inspiratie op.

• Zorg dat je het vertrouwen krijgt van de directie en van ouders. Maak ze enthousiast door ook hen bij het kunstonderwijs te betrekken.

• Als icc’r moet je soms met niks beginnen en vervolgens je team inspireren. Dat kan door zelf met ideeën te komen en door goede voorbeelden te laten zien van projecten op andere scholen.

• Denk niet te groot, begin eens met iets kleins.

• Durf roosters en lesmethoden los te laten en maak je eigen lessen.

PrimaOnderwijs 29

28-29_EDG_PO_maat15_Cultuuredu.indd 29

08-02-15 19:47

NTR Schooltv spread POnderwijs Mrt2015.indd 1

09-02-15 13:25

Nieuwe lespakketten van Schooltv Bekijk nu gratis de demo-oefeningen voor digibord en tablet Vanaf komend schooljaar biedt Schooltv complete, uitgekiende lespakketten bij de volgende programma’s: Koekeloere, Studio Snugger, De Buitendienst van nieuws uit de natuur, Dokter Corrie en Welkom bij de Romeinen. Deze lespakketten

bevatten altijd een werkboekje of werkbladen, een handleiding en oefeningen voor digibord en tablet.

Je leerlingen leren vanzelf dankzij een doordachte mix van materialen.

Zo wordt leren voor hen leuker.

En ze gemotiveerd en bij de les houden wordt voor jou eenvoudiger.

Op schooltvwebshop.nl/digilessen kun je: • de demo-oefeningen voor digibord en tablet uitproberen • een introductie-abonnement op Studio Snugger nemen • het contactformulier invullen zodat we je op de hoogte kunnen houden

NTR Schooltv spread POnderwijs Mrt2015.indd 2

09-02-15 13:27

PrimaOnderwijs_halvePagLiggend_maart2015_KoppelingTSTenOefen.pdf 1 20-1-2015 13:18:55

AMN_adv192x142,5_v1014 08-10-14 11:39 Pagina 1

Wij geloven dat iedereen met talent is geboren. Op zijn of haar niveau. Dat is zoals het is. Wij geloven dat talent gekoesterd moet worden om het te laten groeien. Om talent te koesteren, te kunnen laten groeien moet je talent kennen. Om daarna te erkennen en te herkennen.

Entree

Talent groeit in goede handen

dĂŠ online methode voor LOB Daarom biedt AMN een complete en coherente online methode voor LOB. Van de brugklas tot en met de examenklas.

Voor een onderzochte en bewuste keuze voor een vervolgopleiding. De grote hoeveelheid verschillende testen en opdrachten geven de leerlingen zicht op wat ze belangrijk vinden en waar ze goed in zijn. Entree geeft de mogelijkheid ervaringen op te doen, daarop te reflecteren en er over in dialoog te gaan.

Elke leerling werkt vanuit een eigen digitaal portfolio, het paspoort. Voor de begeleiding zijn er zowel individuele als groepsrapportages om de ontwikkeling van elke leerling te monitoren. Terwijl het portfolio groeit, ontwikkelen leerlingen hun loopbaancompetenties. Zo maken ze een onderbouwde keuze voor hun vervolgopleiding of baan.

Wij geloven in talent. In talent in goede handen. Niet in magie.

Daarom geloven wij in meten en begeleiden van start tot finish.

Meer weten: info@amn.nl of 026 3557333

00_Basis_ADS_PO.indd 36

09-02-15 09:53

Learning by doing tijden

het bui s een EF Taalcursus in

tenland.

EF aanwezig op een voorlichting op

een middelbare school.

Doet jouw school al aan buitenlandvoorlichting?

Is het jou wel eens opgevallen hoe klein de wereld eigenlijk is geworden? Dankzij het internationale karakter van veel vervolgopleidingen en de ‘Wanderlust’ die heerst onder jongeren, zoeken steeds meer scholieren het avontuur op buiten de Nederlandse grenzen. Van een paar weken op reis in de zomervakantie tot een jaar studeren in het buitenland, de mogelijkheden zijn eindeloos. Maar waarom is dat reizen eigenlijk zo populair? En worden scholieren voldoende voorgelicht over de mogelijkheden en het belang van een buitenlandervaring?

Steeds meer vervolgopleidingen zijn, zeker na het invoeren van de Europese bachelor-master structuur in 2002, internationaal van aard. De lesstof wordt aangeboden in het Engels, minors of stages zijn in het buitenland te volgen en er bestaan ontelbaar veel internationale samenwerkingen tussen hogescholen/ universiteiten uit verschillende landen. Niet zonder reden. Jongeren worden op deze manier voorbereid op de internationale arbeidsmarkt waar zij vaak in terecht komen. Ook hebben studenten met een buitenlandervaring en één of meer vreemde talen op hun CV direct al een streepje voor op de concurrentie tijdens de eerste sollicitatie.

Reizen, en daarmee het letterlijk en figuurlijk afstand nemen, heeft nog een groot voordeel. Uit onderzoek van het Nuffic is gebleken dat je na een ervaring in het buitenland beter in staat bent een goede keuze te maken. Amerikaans onderzoek heeft daarnaast aangetoond dat mensen die een periode in het buitenland hebben gewoond, beter zijn in het bedenken van

creatieve oplossingen voor problemen waarmee ze geconfronteerd worden.

Inspireren en informeren Hoe zit het met de ‘reiskriebels’ bij jouw leerlingen?

Wordt er bij jullie op school genoeg voorlichting gegeven over het belang van buitenlander varing en het spreken van je talen? EF Education First bezoekt bijna wekelijks middelbare scholen door heel Nederland. Ze zijn aanwezig op bijvoorbeeld beroepenmarkten en buitenlandavonden, maar geven ook presentaties over de verschillende programma’s in het buitenland die zij aanbieden aan jongeren. Samen met oud-studenten (de ervaringsdeskundigen) vertellen ze over het voordeel van een zomer of zelfs een heel tussenjaar in het buitenland. Zo inspireren en informeren ze zowel de leerlingen als hun ouders en docenten.

Vind je het leuk als EF Education First ook op jouw school langs komt? Neem dan contact op met EF via anniek.sluis@ef.com of 020 – 5745425.

EF Education First is marktleider op het gebied van internationaal onderwijs. Met 50 jaar ervaring en 44 eigen taalscholen in 16 verschillende landen biedt EF programma’s op maat aan jongeren van over de hele wereld.

Van twee weken in de zomer tot een heel tussenjaar in het buitenland – de mogelijkheden zijn eindeloos. Meer informatie kun je vinden op www.ef.com. Live the language!

PrimaOnderwijs 33

33_EDG_PO_maart15_EF.indd 33

09-02-15 09:03

Judith en Chantal begeleiden asielkinderen in de klas

Kinderen horen de ruimte te hebben om veilig te kunnen spelen Scholen hebben moeite met de toestroom van asielkinderen, stelt de Landelijke Onderwijs Werkgroep voor Asielzoekers en Nieuwkomers (LOWAN). Scholen worstelen met vragen over financiering en hoe je de kinderen moet opvangen. In PrimaOnderwijs vertellen leerkrachten Judith en Chantal wat voor verrijking het is om asielkinderen in de klas te hebben. tekst marleen kuijsters

Lerares: Judith Franke School: de Tweemaster in Goes.

Judith geeft les aan groep 3 en 4 en is intern begeleider bij het Taal Expertise Centrum in Goes.

In de klas: momenteel een leerling die in het asielzoekerscentrum woont, een meisje uit Libië. En een gevlucht meisje uit Syrië, zij heeft een verblijfsvergunning.

Op school: op dit moment zitten er acht kinderen vanuit het AZC op de Tweemaster en vier gevluchte kinderen uit Syrië, Afghanistan en Soedan.

Kinderen uit het asielzoekerscentrum die de Nederlandse taal niet machtig zijn, leren de basis in het Taal Expertise Centrum, waar zo’n 45 leerlingen les krijgen. Judith: ‘Ik coach de leerkrachten die daar les geven. Zij leren de kinderen de Nederlandse taal toe te

passen. Hiervoor moeten ze de manier van lesgeven die ze gewend zijn in het regulier onderwijs wat aanpassen en de kinderen zoveel mogelijk zelf laten praten. Het doel is dat de kinderen na een jaar op het TEC doorstromen naar het regulier onderwijs. De Tweemaster, een reguliere school in Goes, heeft zelf een schakelklas zodat leerlingen die de Nederlandse taal niet machtig zijn, een goede basis meekrijgen.’

Verrijking: ‘In mijn klas zitten twee gevluchte kinderen, een meisje uit het asielzoekerscentrum en een meisje met een tijdelijke verblijfsvergunning. Zij hebben weinig en alles wat ze op school meemaken, is een klein feestje. De kinderen zijn ontzettend begaan.

Laatst heeft het meisje uit het AZC als verjaardagscadeautje haarclipjes meegenomen voor een jarig meisje uit de klas. Terwijl dat niet de gewoonte is hier op school. Dat vind ik zo ontroerend. De kinderen hebben hier de ruimte om te spelen en het is hier veilig. Ze leren spelen met kinderen met verschillende nationaliteiten en geloofsovertuigingen. Alle kinderen van de Tweemaster leren dat het niet vanzelfsprekend is dat je in een veilig land woont en kind mag zijn.’

Uitdaging: ‘De problematiek waar gevluchte kinderen mee te maken hebben, is zwaar en ingewikkeld.

Ze hebben veel ellende meegemaakt in hun thuisland en maken ook hier in Nederland dingen mee die kinderen niet zouden moeten meemaken. Ze moeten zich kind kunnen voelen. Zo heeft het meisje uit het AZC eens middenin de nacht in haar pyjama buiten gestaan. Er was een incident in een ander gezin, waarbij de politie moest ingrijpen. Een indrukwekkende ervaring voor haar. Er zijn ook regelmatig ruzies binnen het AZC centrum. Het meisje brengt deze zorgen mee naar school. Ik probeer haar te helpen om deze zorgen een plek te geven. Het lukt steeds

34

Asielkind.indd 34

06-02-15 10:38

beter een stabiele factor voor deze kinderen te zijn.’

Zorg: ‘We hebben veel contact met het Centraal Orgaan opvang asielzoekers, dat ons op de hoogte houdt van de voortgang van de gezinnen. De lijntjes met het COA en de zorginstellingen zijn kort. Die ondersteuning is nodig, vooral bij traumaverwerking, want we zijn als leerkrachten geen psychologen.’

Toekomst: ‘Tot nu toe hebben we op de Tweemaster nog geen afscheid hoeven nemen van kinderen die terug moesten keren naar het land van herkomst.

Wel zijn er kinderen verhuisd omdat ze een verblijfsstatus kregen en daardoor in een andere plaats een huis konden krijgen. Daar praat ik dan over met mijn klas.

Het is jammer dat we afscheid moeten nemen, maar het is voor de gezinnen een stap vooruit, ze kunnen aan de toekomst gaan bouwen. Helaas zijn de AZC kinderen die wij momenteel op school hebben uitgeprocedeerd.

Ze wachten op uitzetting. Ik hoop toch dat hun toekomst er goed zal uitzien en ik dat wij daar een stukje aan hebben kunnen bijdragen.’

Lerares: Chantal de Koeijer School: ’t Noorderlicht. Ze geeft les aan groep 4.

In de klas: drie jongens uit Iran, Afghanistan en Armenië.

Voordat de kinderen van het AZC in Goes bij Chantal de Koeijer in de klas komen, moeten zij de Nederlandse taal kunnen begrijpen. Chantal: ‘Sommige leerlingen zijn al langere tijd in Nederland, hebben al op een andere plek gewoond en hebben al les gehad op een andere school. De meesten kunnen redelijk

De drie jongens in mijn klas hebben andere opvattingen en gewoontes, dat is zo leuk

goed meekomen met de Nederlandse taal. Ze worden ook af en toe uit de klas gehaald en bijgespijkerd.’

Verrijking: ‘De drie jongens in mijn klas hebben andere opvattingen en gewoontes, dat is zo leuk. Ze hebben erg veel waardering voor de kleine dingen. Ze glunderen als ik hen een eigen potlood geef en verantwoordelijk maak voor hun eigen spullen. Ze vertellen over hun thuissituaties en afkomst. Daar praten we in de klas ook over. We staan stil bij andere culturen, die haal je dichtbij in je klas. Maar wat mij het meest raakt, is dat ik hen warmte kan bieden, want deze kinderen hebben enorm veel meegemaakt in hun leven. Wij kunnen hen - als leerkrachten - leren omgaan met de toekomst want de meeste van deze kinderen mogen hier blijven.’

Uitdaging: ‘Asielkinderen opvangen in de klas vraagt veel van een leerkracht. Het is belangrijk dat de leerlingen de Nederlandse taal in ieder geval kunnen verstaan. En soms heb je extra handen nodig. Iemand die de kinderen bijspijkert waar nodig of een tolk om gesprekken met de ouders te voeren. Ik zie het als een uitdaging deze jongens te ondersteunen richting een mooie toekomst.’

PrimaOnderwijs 35

Asielkind.indd 35

06-02-15 10:39

De eindtoets in

B EW E G

i NG

Vanaf dit jaar is de eindtoets verplicht voor alle basisscholen. Scholen moesten kiezen voor een van de drie bestaande eindtoetsen: de centrale eindtoets, IEP-toets of Route 8. Alle drie toetsen met hun eigen kenmerken. PrimaOnderwijs maakt een rondje langs de diverse scholen. Voor welke eindtoets hebben zij gekozen en waarom? Plus: welke rol speelt het digitale aspect? tekst tefke van dijk foto human touch photography

Digitaal toetsen is de toekomst. Sandra ter Horst, senior adviseur bij Kennisnet, kan zich echter goed voorstellen dat scholen nu nog kiezen voor de zekerheid van het bestaande aanbod. Zoals de scholen van Stichting Zaan Primair. Clusterdirecteur Ton Versteeg: ‘Vorig jaar keken we naar de resultaten via het leerlingvolgsysteem. Nu de eindtoets verplicht is, hebben we besloten dit jaar gebruik te maken van de centrale eindtoets. Deze keuze is vooral pragmatisch: het is de meest gebruikte toets met de meeste ervaring, daardoor zijn de resultaten makkelijk af te lezen ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Bij andere toetsen is dat nog afwachten.’ Het is aan de scholen of zij kiezen voor de digitale variant of niet. Van de 24 scholen van Zaan Primair hebben nu vijf tot zes scholen gekozen voor de digitale eindtoets. ‘Zij zijn dan ook al veel bezig met digitale middelen. Ik verwacht dat meer scholen zullen overstappen op digitaal toetsen en dat kan heel snel gaan, net als tabletonderwijs. Scholen zien het bij elkaar en nemen het over. Veel scholen houden in hun begroting al rekening met de digitalisering. Zo vervangen sommige scholen hun methoden niet omdat ze met tablets willen gaan werken.’

tige manier van afname. De resultaten kloppen ook altijd wel met het beeld dat wij hebben van kinderen.’

OBS de Draaimolen heeft gekozen voor de digitale eindtoets Route 8. ‘We waren vooral gecharmeerd van het adaptieve karakter’, zegt directeur Nancy Wols daarover. ‘Ieder kind kan op zijn eigen instapniveau beginnen en de toets past zich aan al naar gelang de resultaten.

Dat vinden wij het meest kindvriendelijk.’ De Draaimolen maakte eerder gebruik van de reguliere Cito. Nancy: ‘Dat was een intensieve en lastige toets die niet altijd even vriendelijk was voor minder goede kinderen, zij werden vooral gewezen op hun eigen onvermogen. Bij Route 8 hopen we dat de kinderen de eindtoets op hun eigen niveau kunnen maken waardoor ze zich allemaal competent voelen.’

Extra investeringen in infrastructuur waren nog niet nodig bij de school in Barendrecht, Route 8 leverde de benodigde apparatuur. ‘Als we de toets willen blijven gebruiken, moeten we wel gaan investeren in de infrastructuur’, aldus Nancy. ‘Misschien is dat niet direct nodig, we kunnen voor de toets ook een uitstapje maken naar een vo-school.’

Resultaten kloppen

Voor veel scholen is meer digitaal toetsen een logische ontwikkeling, weet Sandra. ‘Het past in de bredere ontwikkeling van meer inzet van ict in de klas en meer gebruik van digitaal lesmateriaal. Daardoor ontstaat ook een behoefte aan digitaal toetsmateriaal en scholen kunnen met ict meer adaptief toetsen. Dit gaat vaak geleidelijk naarmate er meer ervaring is met gebruik van ict. Daarnaast moet een toets vooral aansluiten bij de onderwijsvisie van de school.’

KBS de Brakken uit Rijen heeft dit jaar bewust gekozen voor de papieren variant van de centrale eindtoets. Intern begeleider Martijn Schrauwen: ‘Dat is ook het officiële advies vanuit de overkoepelende stichting Nuwelijn. De belangrijkste overweging is dat we deze eindtoets al jaren gebruiken en op het moment niet te veel in een keer willen veranderen. We zijn ook wel tevreden over Cito en vinden het een pret-

Logische ontwikkeling

36

Kennisnet.indd 36

06-02-15 10:37

Hoofd, hart en handen Dat was ook belangrijk voor Pieter Goudappel, directeur Basisschool prinses Beatrix in Goes. Tot dit jaar werkte de school met SEO (School Eind Onderzoek) maar moest daarmee stoppen omdat de organisatie de toetsen niet meer aanbiedt. ‘Deze toets sloot goed aan op onze visie op kinderen’, vertelt Pieter. ‘In de zoektocht naar een nieuwe aanbieder sprak IEP ons erg aan. Naast de verplichte eindtoets heeft IEP ook een (digitale) advieswijzer en die aanvulling past goed bij onze visie. Waar de IEP-eindtoets alleen de cognitieve vaardigheden test helpt de advieswijzer ons bij het opstellen van het advies voor de schoolkeuze.’

Bij de school in Goes kijken ze naar het kind in het geheel vanuit de filosofie hoofd, hart en handen. Pieter vindt de IEP-toetsen vooral kindvriendelijk door de prettige vormgeving. ‘Je sluit daarmee factoren uit die van negatieve invloed kunnen zijn. Zo krijgen kinderen een toetsboekje waar ze in mogen schrijven. Ze hoeven dus niet in verschillende boekjes te werken, niet te

bladeren, minder op de volgorde te letten en ze krijgen open vragen en meerkeuzevragen. Dit alles zorgt voor minder stress en spanning bij kinderen.’

Stabiele omgeving De keuze voor het type eindtoets hangt dus vooral af van de accenten die een school wil leggen. Bij digitaal toetsen is het essentieel dat eerdere toetsen ook digitale componenten hebben, om zo een opbouw te hebben waarbij leerlingen bekend raken met de wijze van toetsafname. Sandra: ‘Tot slot is het van belang welke eisen een digitale toetsomgeving stelt aan het IT-landschap. Een veilige en stabiele omgeving is van essentieel belang bij een goede toetsafname: de toets moet het wel doen op het moment dat je hem afneemt!’

MEER INFORMATIE:

• www.nieuweregelgevingovergangpo-vo.nl/ verplichte-eindtoets • kennisnet.nl/themas/digitaal-toetsen PrimaOnderwijs 37

Kennisnet.indd 37

06-02-15 10:38

Vakwedstrijden: een nieuwe impuls voor de hele klas!

Skills Talents is de uitdaging voor laatstejaars vmbo’ers Elke klas heeft een aantal uitblinkers. Als leraar pik je ze er snel tussenuit: ze zijn altijd op zoek naar iets nieuws om hun tanden in te zetten en vervelen zich snel als er niet voldoende uitdaging is. Trainen voor vakwedstrijden geeft die prikkel en dat effect is voelbaar in de hele klas!

Willem Kerkhof, leraar voertuigentechniek aan het Edudelta College in Middelharnis, zag ‘zijn jongens’ dit jaar provinciaal kampioen worden. Zijn school doet voor de tiende keer mee aan Skills Talents, vakwedstrijden voor laatstejaars vmbo’ers: ‘Er mogen drie leerlingen door naar het kampioenschap. Ik laat mijn klas zelf het vakteam samenstellen, dat vinden ze hartstikke leuk!’

Gezonde rivaliteit Leerlingen ervaringen Skills Talents echt als een traktatie. ‘De wedstrijden waren heel leuk en het was geweldig om mee te doen. Dit is een ervaring om nooit te vergeten!’, was de reactie van een leerling in 2014.

Tijdens deze editie vond 95 procent van de deelnemers het uitdagend om mee te doen. 80 procent gaf aan door deelname ontdekt te hebben waar hij of zij goed in is. Willem Kerkhof was getuige van dit positieve effect in zijn klas: ‘Ik zie hoeveel energie en enthousiasme die leerlingen eruit halen. Het wedstrijdelement zorgt voor gezonde rivaliteit en

spanning. Dat maakt het echt een uitdaging voor hen.

Alles wat goed is voor mijn leerlingen, grijp ik met beide handen aan. Bovendien houdt de voorbereiding op Skills Talents mij als leraar ook scherp.’

De opbouw De beste leerlingen van vmbo-scholen door heel Nederland binden de strijd aan binnen tien vakrichtingen, zoals: ICT, zorg en welzijn, mobiliteit, economie of horeca. Het beste vakteam gaat door naar de finale en kan nationaal kampioen worden binnen zijn of haar vakgebied. Het begint met voorrondes in de klas. Elke school heeft een vakteam dat bestaat uit drie leerlingen. Dit team doet mee aan het provinciaal kampioenschap dat op een mbo-school plaatsvindt.

Het winnende vakteam mag door naar de nationale finale.

De vakrichtingen Bouwen, Wonen & Interieur Electro & Installatie Mobiliteit & Voertuigen Techniek & Ontwerp Economie & Ondernemen Horeca Informatie & Communicatietechnologie Media & Vormgeving Bloem & Design Zorg & Welzijn

38

38-39_EDG_PO_maart15_Skills.indd 38

08-02-15 19:48

Ook meedoen?

Ook met uw leerlingen meedoen aan vakwedstrijden?

Kijk op www.skillstalents.nl. Lees hier onder andere over de opbouw van de wedstrijden, de verschillende vakrichtingen en de volledige evaluatie van 2014.

Inschrijven voor schooljaar 2015/2016 kan in het voorjaar.

Ook voor basisschoolleerlingen (Skills Juniors) en mbo’ers ) (Skills Heroes) zijn er vakwedstrijden. Zie voor meer informatie www.skillsnetherlands.nl.

Feiten en cijfers Skills Talents 2015

facebook.com/SkillsNL #SkillsTalents

• 97 ingeschreven scholen • 10 vakrichtingen • 19 regionale partners: ROC Leiden, ROC Mondriaan, Wellantcollege, Scalda, ROC Midden Nederland, ROC van Twente, Bouwgilde Rijssen, Landstede, Horizon College, Gilde Opleidingen, Noorderpoort, Alfa-College, ROC Nijmegen, De Technische Bedrijfsschool voor Vakmanschap, De Meerwaarde, Friesland College, Drenthe College, Koning Willem I College en het Deltion College.

• 10e editie • De finale van Skills Talents is op 12 maart 2015 bij het Deltion College in Zwolle

youtube.com/SkillsNL

38-39_EDG_PO_maart15_Skills.indd 39

08-02-15 19:49

Steeds meer scholen willen een

Niet wat, maar

hoe?

Alle scholen willen natuurlijk zo goed mogelijk onderwijs bieden.

Maar alleen de lesmethodes volgen is niet genoeg. Scholen moeten zelf ook blijven leren. School aan Zet versterkt scholen in die ontwikkeling naar een lerende organisatie. tekst mirjam janssen | beeld human touch photography e.a

Het programma School aan Zet startte in 2012 met een traject dat scholen konden benutten bij het opdoen van inhoudelijke expertise. Zo konden ze zich versterken in het verbeteren op het gebied van basisvaardigheden (taal en rekenen), HRM, omgaan met verschillen, opbrengstgericht werken, wetenschap & techniek en excellentie & hoofdbegaafdheid. ‘Maar al snel bleek dat scholen ook met een andere vraag worstelen’, zegt Brunhilde van der Sluijs, expert bij School aan Zet. ‘Ze willen niet alleen weten wat ze moeten doceren, maar ook hoe ze dat het beste kunnen aanpakken. Dat leidde tot het traject Samen Leren Inhoud Geven, dat vorig Brunhilde van der Sluijs jaar van start is gegaan. We merkten dat schoolleiders ‘Ze willen niet vaak met de vraag zaten: hoe alleen weten wat ze moeten geven we goed vorm aan het doceren, maar proces? Hoe krijg je iedereen mee? Hoe houd je overzicht? ook hoe ze dat En hoe kun je gebruikmaken het beste kun- van de deskundigheid in het nen aanpakken’ team zelf?’ Door de functiemix komen er meer mensen met een masteropleiding het onderwijs binnen en ook dat bleek nieuwe vragen op te roepen, merkt Van der Sluijs. ‘Scholen willen weten hoe je hun expertise en vermogen om onderzoek te doen, benut. Zeker in het primair onderwijs bestaat daar nog weinig ervaring mee. Terwijl juist deze universitair geschoolden graag dingen uitzoeken en hun kennis willen delen.’

‘Samen ben je rijker’ De eerste helft van 2014 kwam School aan Zet in gesprek met schoolbesturen die aangaven dat ze de stap naar een lerende organisatie wilden maken en behoefte hadden aan ‘kritische vrienden’. Dat sloeg zo aan dat samen met deze besturen het traject Samen Leren Inhoud Geven is ontwikkeld, waaraan inmiddels 1.200 scholen van 80 besturen meedoen. Een van die besturen is Talent Primair in de Gooi Jules van Brecht en Vechtstreek. Talent Primair, dat tot voor kort Villa Primair heette, ontstond in 2010 uit

School aan Zet is een landelijk onderwijsprogramma waaraan ruim 3.000 scholen uit het primair, voortgezet en speciaal (basis)onderwijs meedoen. Deze scholen willen een lerende organisatie worden: een school die in staat is de onderwijskwaliteit te verhogen door zichzelf continu te verbeteren en alle medewerkers hierbij te betrekken. School aan Zet versterkt scholen in hun ontwikkeling naar een lerende organisatie door samen met hen te reflecteren tijdens gesprekken, hen te inspireren met goede voorbeelden en medewerkers binnen en tussen scholen met elkaar te verbinden. Meer info: www.schoolaanzet.nl.

40

SAZ.indd 40

09-02-15 13:34

le

n lerende organisatie worden

twee besturen. ‘De eerste jaren was het zoeken naar Leerkrachten met eenzelfde vraag wisselen informatie onderlinge samenhang’, zegt directeur-bestuurder uit en de gecombineerde vragen worden ingediend bij Jules van Brecht. ‘Er werd gewerkt aan het netwerk. Zo ontstaat verbinding tussen een eigen kenniskring en toen ik vorig jaar scholen en alle lagen binnen de organisatie.’ directeur werd, heb ik die benadering met‘Een school kan aangeven welke aaneen omarmd. Ik vind het erg belangrijk dat pak ze wil, maar vaak beginnen we met scholen systematisch samenwerken, want spiegelgesprekken met de schoolleider of samen ben je rijker. Als bestuur hebben we het MT van één school of een aantal scholen vorig jaar besloten dat Talent Primair een samen’, vult Van der Sluijs aan. School aan lerende organisatie moet worden. Alle 26 Zet maakt daarbij gebruik van een model scholen van ons bestuur doen inmiddels Joke Kamstra dat voor vijf aspecten de ontwikkeling van mee met Samen Leren Inhoud Geven.’ een school in kaart brengt (zie kader). ‘Het model is een instrument om een gesprek ‘ Het centrale aan te gaan’, onderstreept Van der Sluijs.

Instrument Talent Primair wordt vanuit School aan Zet thema is: ‘Maar het is niet zo dat fase vijf – de laatste begeleid door expert Joke Kamstra: ‘Het cen- hoe werk je fase – het hoogste doel is dat alle scholen trale thema is: hoe werk je samen met je team samen met op alle onderdelen zouden moeten bereiken. aan kwaliteit? Wij helpen een school bij het je team aan Scholen kunnen hun prioriteiten zelf stellen stellen van doelen en leiding geven aan de en aangeven waar ze willen uitkomen. Ze kwaliteit?’ schoolontwikkeling. Dat gebeurt in de vorm kunnen bijvoorbeeld aangeven dat ze op het van netwerken van lerende scholen, waar gebied van leiderschap van fase twee naar directeuren en intern begeleiders elkaar ontmoeten. vier willen gaan. De voornemens van de scholen zijn Ook gaan we op een aparte dag in gesprek met de afhankelijk van hun eigen context.’ >> leerkrachten: wat zijn hun ontwikkelvragen en doelen?

PrimaOnderwijs 41

SAZ.indd 41

09-02-15 13:34

Schoolportret ‘Directeuren moeten vaardig worden in de organisatie van het leerproces van hun school’, zegt Kamstra. ‘Zij moeten voor ogen hebben wat ze willen bereiken en hoe ze het proces daarnaar toe in kleine stapjes kunnen indelen.

De leidinggevenden en het team moeten samen koers leren zetten: wat willen we verbeteren?

Welke gegevens hebben we? Wat willen we bereiken? Hoe gaan we leren? Dat moet je systematisch opzetten. De leidinggevenden maken een schoolportret waarin ze aangeven wat de school nog moet leren en de leerkrachten maken een portret van zichzelf waarin ze aangeven wat zij willen leren.

Die twee leggen we naast elkaar ‘Sommige leerkrachten moesten even over de om te kijken of iedereen met destreep worden getrokken, maar inmiddels zie ik zelfde vragen zit. Daarna legt het veel enthousiasme en bevlogenheid’ bestuur samen met ons een verbinding tussen beide portretten en zetten ze een koers uit. De leerkrachten maken ook intern begeleiders, maar we willen dat het project ook kleine filmpjes van zichzelf om te laten zien wat er is een uitstralingseffect heeft op alle teams.’ Van Brecht veranderd en welke aanpak voor hen heeft gewerkt.’ ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet. ‘Sommige Van der Sluijs: ‘Het traject Samen Leren Inhoud Geven leerkrachten moesten even over de streep worden heeft ook een mooi neveneffect: schoolleiders uit ver- getrokken, maar inmiddels zie ik veel enthousiasme schillende delen van het land komen met elkaar in con- en bevlogenheid. Ik verwacht dat deze aanpak op den tact en wisselen ervaringen uit. Dat levert vaak nieuwe duur tot een hogere opbrengst leidt. Ik ben blij met inzichten op.’ de stimulans van School aan Zet. Die is zeer welkom in een organisatie die nog moet groeien. We krijgen Ambities experts toegewezen die precies bij onze thema’s pas‘Alle scholen van Talent Primair hebben inmiddels een sen, want ze beschikken over een breed arsenaal aan eigen schoolportret gemaakt en daarin de thema’s trainers. Dat scheelt ons een zoektocht en helpt ons beschreven die aandacht behoeven en gekeken wat een kwaliteitsslag te maken.’ ze zelf al weten’, zegt Van Brecht. ‘Onze leerkrach- Eind 2015 eindigt het traject Samen Leren Inhoud ten maken allemaal deel uit van een van de vier leer- Geven. Het is de ambitie dat iedere school dan zijn kringen. Die zijn gericht op rekenen, taal/lezen, om- eigen doelen heeft gehaald. Ook Talent Primair moet gaan met verschillen of excellentie/hoogbegaafdheid. dan op eigen kracht doorgaan. De 26 scholen, het beBinnen zo’n netwerk wisselen de leerkrachten erva- stuursbureau en de pas opgerichte eigen academie ringen uit met teamleden van andere scholen. Want moeten dan één effectief lerende organisatie gaan het is niet alleen een beweging voor directeuren en vormen. En daarnaar zijn ze al een eind op weg.

Ontwikkelmodel Samen Leren Inhoud Geven School aan Zet heeft samen met scholen en besturen het ontwikkelmodel Samen Leren Inhoud Geven ontwikkeld, waarmee scholen vijf fasen van hun ontwikkeling in kaart kunnen brengen en verder kunnen uitwerken: van koers (1), gebruik van data en feedback (2), lerende professional (3) en samen leren in het team (4) tot georganiseerd leiderschap (5). Het model biedt scholen een kijkrichting op hun ontwikkeling naar een lerende organisatie en helpt om vragen als ‘Waar staan we in onze ontwikkeling?’, ‘Waar willen we naartoe?’ en ‘Hoe gaan we daar komen?’ te beantwoorden.

Meer info: schoolaanzet.nl/primair-onderwijs/aanpak-samen-leren-inhoud-geven/ontwikkelmodel

42

SAZ.indd 42

06-02-15 10:40

Voorjaarskorting bij CPS Gebruik de couponcode: PrimaActie

Verhalen verbinden

Het Spel van Lesgeven

Dit prachtig uitgevoerde praktijkboek bevat veel persoonlijke, fictieve en bronverhalen. En een methodiek om deze verhalen in het team en in de klas te gebruiken.

Door buiten de les regelmatig te oefenen met lastige, veel voorkomende situaties en te reflecteren op uw eigen gedrag, kunt u (meer) grip krijgen op de uitdagingen van het lesgeven.

Het Spel van Lesgeven biedt een schat aan praktische oefeningen die u leren hoe u het beste kunt omgaan met verschillende situaties en leerlingen.

25%

Korting

Prijs: € 29,90 voor € 22,40 Bestelnummer: 32255 Sector: PO/VO/MBO

Prijs: € 51,90 voor € 38,95 Bestelnummer: 32307 Sector: PO/VO/MBO

Handboek Actief personeels-

beleid in de school

De professionele leraar

Dit boek stimuleert schoolleiders in scholen om actief, onderbouwd en vanuit een integrale benadering het personeelsbeleid in de school te optimaliseren.

Aan de orde komen onder andere: de gesprekscyclus, visieontwikkeling en stimulerend beoordelen.

Prijs: € 39,90 voor € 19,95 Bestelnummer: 32259 Sector: PO/VO/MBO

50%

Verbindend veranderen Korting in het onderwijs

In dit handboek geven drie ervaren consultants concrete handvatten voor hoe leraren de zeven SBL-competenties succesvol kunnen inzetten in hun dagelijkse schoolpraktijk.

Prijs: € 26,90 voor € 13,45 Bestelnummer: 32290 Sector: PO/VO

Gedist? Antwoord op grens-

overschrijdend gedrag in het onderwijs In dit boek vindt u praktische tips en aanzetten voor het formuleren van een visie en beleid aan de hand waarvan u professioneel en effectief kunt reageren op het (digitale) handelen en gedrag van de leerlingen van nu.

De auteurs van dit boek vertalen theorieën over verandermanagement naar de praktijk van de school. Met methodieken, praktijkvoorbeelden, tips en instrumenten.

Inclusief cd met formats en instrumenten.

Prijs: € 30,90 voor € 15,45 Bestelnummer: 32299 Sector: PO/VO/MBO

Prijs: € 26,90 voor € 13,45 Bestelnummer: 32336 Sector: VO/MBO

Ga voor meer informatie en bestellen naar www.cps.nl/uitgeverij Gebruik de couponcode: PrimaActie Geldig van 1-3-2015 t/m 1-5-2015

CPS Boeken Adv POnderwijs Maart 2015.indd 1

09-02-15 12:30

Interview met nieuwe collegevoorzitter Jet de Ranitz

De menselijke maat

van Inholland Tijdens de opening van het hogeschooljaar, september vorig jaar, stelde toenmalig collegevoorzitter Doekle Terpstra haar met trots voor als zijn opvolger. Inmiddels is Jet de Ranitz al behoorlijk ingewijd in haar nieuwe functie.

‘Bij Inholland proberen we jonge mensen in hun keuze voor een carrière op het voor hen juiste pad te krijgen, zodat ze een mooie toekomst tegemoet gaan. Daar kun je me elke dag voor wakker maken. Dat is gewoon hartstikke mooi om aan mee te mogen werken.’ tekst brigitte bloem beeld hogeschool inholland

Hoe zouden uw oud-collega’s van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten u omschrijven?

‘Bij mijn afscheid werden mijn capaciteiten natuurlijk schromelijk overdreven. Zonder gekheid, ik ben goed in complimenten uitdelen maar, zoals veel mensen, niet zo goed om ze te ontvangen. Ik werk hard en ben enorm betrokken bij de dingen die ik doe. Dat voelen mensen. Dat wordt gewaardeerd en ik vind het zelf ook fijn.’

Welk beeld had u van Inholland voor uw overstap?

‘Ik kende Inholland al een beetje, omdat we een samenwerkingsverband hadden in een Center of Expertise, gericht op de creatieve industrie. Bovendien trekken de hogescholen ook op andere vlakken regelmatig samen op. Wat Inholland de afgelopen jaren heeft neergezet, vind ik ongelooflijk knap. Daar spreekt een groot doorzettingsvermogen en sterke vechtlust uit. Dat zijn eigenschappen die mij aanspreken en ook bij mij passen. Er zijn moeilijke beslissingen genomen, er zijn consequenties getrokken, opleidingen zijn samengevoegd en op totaal nieuwe leest geschoeid.

Ik vind het knap van mijn voorganger Doekle Terpstra en alle collega’s dat je in staat bent te repareren en tegelijkertijd te innoveren.’

En hoe is uw beeld nu?

‘Ik loop hier nu een paar maanden rond. Wat ik zie is een enorme variatie aan opleidingen. Opleidingen die een grote relevantie hebben voor de m ­ aatschappij.

Zowel voor het bedrijfsleven, als voor de publieke sector. Ik zie ontwikkelingen die passen bij de ontwikkelingen in de samenleving. We vertalen dat naar de curricula van onze opleidingen. Ik merk ook dat onze docenten en studenten de voor hun vakgebied relevante ontwikkelingen op de voet volgen. Het is werken in een enorm inspirerende sfeer. Ik heb het idee dat, juist omdat Inholland al in een transitiefase zat, we ontwikkelingen en innovaties vanuit die snel veranderende samenleving snel oppakken en vertalen naar ons onderwijs.’

Inholland streeft naar ‘de juiste student op de juiste plaats’. Welke inspanningen zijn daarop gericht?

‘Voordat studenten bij ons binnen komen, besteden we al veel aandacht aan het informeren en b ­ egeleiden.

Samen met elke scholier die belangstelling heeft voor Inholland willen we onderzoeken of de studie die overwogen wordt, de juiste keuze is. Als je 15, 16 bent is het vaak nog heel moeilijk om de consequenties van je keuzes te overzien. Ik zie dat bij mijn eigen dochter.

44

44-46_EDG_PO_maart15_Inholland.indd 44

09-02-15 09:43

Zij zit middenin het keuzeproces voor een vervolg­ opleiding. En kijk aan, zonder enige dwang of sturing van haar moeder overweegt ze een van de groen­ opleidingen van Inholland. Maar ze gaat zich nu eerst goed verdiepen in de vakken die ze er gaat krijgen en of het wel echt overeenkomt met wat ze graag wil.

Inholland biedt studiekiezers veel activiteiten om ze te helpen een juist beeld van de opleidingen te krij­ gen. Zo kunnen leerlingen op de website van Inholland een studiekeuzetest doen. Met de uitslag van deze test kunnen ze terecht bij het Studiekeuze Advies­ centrum. Daar helpen onze studiekeuzeadviseurs graag bij het maken van de keuze. Tijdens onze Open Dagen h ­ ­ebben we voor leerlingen het programma TEST | ONTDEK | KIES; een route waarmee ze hun be­ zoek kunnen ­personaliseren, al naar gelang de fase van de studiekeuze waarin ze zich bevinden.’

Wat staat jongeren te wachten als ze kiezen voor Inholland?

‘Als je aan het hbo wilt studeren, moet je in staat zijn om zelf de regie te nemen. Dat is een belangrijk ken­ merk van het hoger onderwijs. We vragen van onze studenten dat ze hard werken, dat ze zelf in de gaten houden wat ze moeten doen, dat ze zich melden als

ze vragen hebben, zodat we ze kunnen bijstaan waar nodig. We bieden onze studenten de menselijke maat.

Natuurlijk moet een student die net van het voort­gezet onderwijs komt wel wennen. Maar omdat I­nholland in negen steden gevestigd is, zijn we, vergeleken met andere hogeronderwijsinstellingen met maar één vestigingsplaats, per vestiging overzichtelijk en klein­ schalig. Binnen de kortste keren kennen studenten, docenten en ondersteunend personeel elkaar. Per stad is het onderwijs geconcentreerd in één gebouw.

Studenten vinden snel hun weg.’

De afgelopen tijd heeft Inholland een aantal ­belangrijke beleidskeuzes gemaakt. Zo is een s ­ cala aan economische opleidingen samengevoegd tot Business Studies. Iets dergelijks gaat ook gebeuren met de technische opleidingen. Het werkveld heeft een belangrijke inbreng gekregen.

‘In nauwe samenspraak met het werkveld hebben we zes economische opleidingen samengevoegd tot een brede bachelor Business Studies, met verdiepende afstudeervarianten. Deze HEAO 3.0 is afgelopen sep­ tember van start gegaan. De instroom was boven ver­ wachting en studenten en docenten zijn erg enthou­ siast. In het hele hbo worden technische opleidingen PrimaOnderwijs 45

44-46_EDG_PO_maart15_Inholland.indd 45

09-02-15 09:43

Komend studiejaar start I nholland bij verschillende ­ opleidingen met versnelde vwo-routes. Wat houdt dat in?

‘Het hbo is aantrekkelijk voor vwo’ers die niet alleen intellec­ tueel uitgedaagd willen worden, maar ook praktijkgerichtheid in een opleiding belangrijk vin­ den. We merken dat sommige vwo’ers behoefte hebben om sneller door de stof te gaan, meer stof aangeboden willen krijgen en op een andere ­manier uitgedaagd willen worden dan andere studenten. Voor hen biedt I­nholland vanaf studie­jaar 2015-2016 een versnelde drie­ jarige opleiding voor de richtingen Communicatie, Leisure M anagement, Leraar Basis­ ­ onderwijs (Pabo) en Sport & ­Bewegen. In de driejarige oplei­ ding is het onderwijs meer ­g eclusterd en met elkaar in ­verband gebracht. Elke vwo’er maakt zelf de keuze of hij of zij van deze moge­ lijkheid gebruik wil maken. Het moet immers passen bij je persoonlijke ­leerstijl.’

‘Voor vwo’ers die op het hbo meer uitdaging nodig hebben, biedt Inholland vanaf 2015/16 vier versnelde driejarige opleiding aan’ wat meer geclusterd. Bij Inholland waren we al een eind op weg en gaan we mee in deze landelijke beweging. Een ander voorbeeld zijn onze groen­ ­ opleidingen. Relatief kleine opleidingen, die enkele jaren geleden sterk onder druk stonden om te sluiten.

Echter, in overleg met het werkveld hebben we deze groene opleidingen beter toegesneden op de vraag in de verstedelijkte Randstad en het Westland. Werk­ gevers in deze sector gaven aan behoefte te hebben aan jonge mensen die opgeleid zijn op het snijvlak van groen en techniek en groen en management. Dat blijkt een groot succes: de opleidingen groeien.’

Waar wilt u Inholland brengen, de komende jaren?

‘We zijn enkele jaren geleden heel hard tegen de muur geknald. Dat was niet fijn. Daar hebben studenten en docenten onder geleden. We hebben er veel van ge­ leerd en de weg vooruit gevonden. Met die energie en strijdlust wil ik heel graag verder, zodat een diploma van ­Inholland het begin is van een mooie carrière.’

46

44-46_EDG_PO_maart15_Inholland.indd 46

09-02-15 09:44

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ maar Nu voor ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ is 9,- met gorfatwt are 6 € ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ws SmartVie

Gezien tijdens de not: onze kleurrijke primeur.

TI-

mer of voor bea digibord

kleur maakt het verschil!  oplaadbare batterij en lader; lagere kosten en beter voor milieu  examenstand / geheugenblokkering (verplicht tijdens Ce 2016)  Volledige functionaliteit van de ti-84 plus (silver edition)  met backlight en hoge resolutiescherm (240 x 320 pixels)

profiteer nu van de docentenaanbieding.

Ga naar www.education.ti.com/nederland en download het aanbiedingsformulier (onder het kopje service).

www.education.ti.com/nederland

00_Basis_ADS_PO.indd 33

05-02-15 14:22

Voor iedereen die beroepshalve bij dyslexie betrokken is.

Thema: Samen verder bouwen!

In 2015 is het twintig jaar geleden dat de Gezondheidsraad het rapport over dyslexie uitbracht, circa tien jaar geleden dat de protocollen voor het onderwijs uitkwamen en precies vijf jaar geleden dat behandeling van dyslexie werd opgenomen in het basispakket zorgverzekering. Een goed moment dus om stil te staan bij wat er allemaal is bereikt. Maar beter nog om samen te kijken hoe we verder kunnen bouwen. Want met de nieuwe kennis en inzichten is veel te winnen. Prominente sprekers met heel veel eigen ervaring in het dyslexieveld delen graag hun visie met u. Een dag om niet te missen!

Programma: Het programma biedt 45 lezingen op het gebied van beleid, diagnostiek, behandeling, dubbeldiagnoses, tools en ondersteuning, begeleiding in de klas en (jong)volwassenen. Tevens is er een interessante informatiemarkt. Zo kunt u uw keuze voor de vijf rondes verdeeld over de dag zo goed mogelijk afstemmen op uw eigen werkveld en interesses.

Komt u ook?

Schrijf u dan nu in op www.nationaledyslexieconferentie.nl

Activiteitnr.: cjdVK3jVYq

6 RU

voor beter lezen en leren! info@lexima.nl | 033-4348000 | www.lexima.nl

00_Basis_ADS_PO.indd 32

03-02-15 11:00