PrimaOnderwijs november/december 2018 by EDG Media

nummer 5 • november/december 2018 • www.primaonderwĳs.nl • verschĳnt 5x per jaar •

TAECTIE! GAARRO SWIN

Q&A

NA J

MET MINISTER

0 prijzen Meer dan 30 te winnen!

Arie Slob

Mediawĳsheid: heb jĳ het onder de duim?

Maak jouw

leerlingen

Social

Masters

met nieuwe

module EDG_NOV_001_Cover_v04.indd 1

je de

Op reportage:

LERAAR voor de klas?

KENNIS MET

Hoe houd

JONGE

SCHOLEN AMSTERDAM EN ROTTERDAM MAKEN

4 en 5 MEI

DENKBOEK 22-10-18

15:52

www.cps.nl

Nationaal Congres School & Ouders 1 februari 2019 in Amersfoort Het samen aanpakken van pesten, lerarentekort, goede leerresultaten… we kunnen het wel hebben over een goede samenwerking, tijdens dit congres gaan we ook vooral dóen. De resultaten van de ideeën kunt u gebruiken op uw eigen school, als leraar, als ouder of als directeur.

Een kleine greep uit de onderwerpen tijdens dit congres: • Zijn oudertevredenheidsonderzoeken wel zinvol? • Samenwerken om pesten tegen te gaan • Ouders motiveren om hun eigen kind te ondersteunen bij rekenen en taal

“Ik laat me elk jaar weer verrassen. Ik vond de discussie op het podium en de reacties die het opriep erg verfrissend. Het geeft aan dat ouderbetrokkenheid naar een breder platform getrokken moet worden.” Het congres biedt serieuze en praktische informatie om ouderbetrokkenheid te versterken. Het inhoudelijke programma wordt aangevuld met acteurs en muzikale omlijsting.

Meer informatie en aanmelden: www.cps.nl/nco2019

Kijk voor alle trainingen en congressen op: www.cps.nl/academie

CPS Academie Adv PrimaOnderwijs_Nov18.indd 1 EDG_NOV_002-003_Inhoud_v02.indd 2

15-10-18 10:31 22-10-18 15:53

18 10:31

@prima_online @primaonderwĳs @primaonderwĳs

Inhoud

Mediawijsheid: heb jij het onder de duim?

Vijf jaar Centrale Eindtoets

Wij delen uit met d e

GROTE NAJA ARSW Vanaf pagina

Leerlingenpanel buigt zich over 4 en 5 mei Denkboek

En verder: 4 Q&A met minister Arie Slob 9 Waardevolle lessen van KidsRights 15 Zorg 2.0: Lespakket voor zorg en techniek 16 Maak jouw leerlingen social masters! 19 Microsoft zet in op het onderwĳs 24 NRO opent wereld aan onderzoek 33 Op naar één leerweg vmbo 34 LAKS wil af van ouderbĳdrage

Met 160.000 lezers het grootste blad voor alle onderwijsprofessionals. PrimaOnderwijs is een uitgave van

EDG_NOV_002-003_Inhoud_v02.indd 3

Naast het magazine biedt PrimaOnderwijs een tweewekelijkse nieuwsbrief en www.primaonderwijs.nl

INACTIE!

‘Houd de starter binnenboord!’

36 39 40 43 44 47 54 56

Studiekeuze123 lanceert vernieuwde site Eurowĳs gaat dieper dan alleen een lesje Passende perspectieven voor praktĳkonderwĳs Populaire Documentatiecentrum online Met Flits lezen op eigen niveau Vol zelfvertrouwen Engelse les geven Goede adviezen van de Onderwĳsdesk Deze school stapt over naar Kunskapsskolan

Vormgeving Tom Venema Martin Hollander

EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht

Medewerkers Brigitte Bloem, Tefke van Dijk, Marleen Kuijsters, Anouk Spenkelink, Riemke Tijmes

Hoofdredactie Vanessa Pelle vpelle@edg.nl

Foto’s Human Touch Photograpy, iStock, Shutterstock

Verschijning en verspreiding PrimaOnderwijs verschijnt 5 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door EDG Media bij alle basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland. Redactie 030-241 70 44 redactie@primaonderwijs.nl Sales account@edg.nl 030-241 70 21

Klantenservice 030-241 70 20 klantenservice@edg.nl Copyright 2018 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelingen.

22-10-18

15:53

Q&A 26 oktober 2017 was een heuglijke dag voor Arie Slob. Na amper

Minister Arie Slob:

‘Onderwijs is een machtig mooie portefeuille’

twee jaar afwezigheid keerde hij terug naar Den Haag om namens de ChristenUnie kabinet Rutte-lll te versterken. Op zijn lievelingsplek als minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media. ‘Onderwijs is een machtig mooie portefeuille’, aldus de oud-leraar. Al snel waren daar de protesterende leraren die meer salaris en minder werkdruk wilden. Inmiddels zijn we een jaar verder. Een jaar waarin veel gebeurde. interview brigitte bloem foto valerie kuypers (ministerie van ocw)

Hebt u het eerste jaar van uw ministerschap kunnen doen wat u van plan was? ‘Vanaf mijn aantreden ben ik heel helder geweest. De wensen uit de onderwijssector overstegen ruim schoots het extra onderwijsbudget in het Regeer akkoord. Dat extra budget was al een flink bedrag. En ik heb ervoor kunnen zorgen dat de gereserveerde bedragen direct beschikbaar kwamen. Zowel de extra gelden uit het Werkdrukmiddelenakkoord, 430 miljoen euro, als de verhoging van de salarissen in het basisonderwijs met 8,5 procent hebben we voor de zomer weten te realiseren. Werkdruk en leraren tekort zijn dossiers die ik heel serieus neem. Een deel van de zorgen kan weggenomen worden door geld, maar er zit nog een andere wereld achter. Daar moeten we het ook over hebben. Leraren hebben een beslissende stem gekregen in de wijze waarop de

werkdrukmiddelen worden ingezet. Dat heeft geleid tot diepgaande gesprekken tussen leraren en school directies over wat men belangrijk vindt en waar prioriteiten gelegd moeten worden. Daarbij komen fundamentele vragen aan bod: Waar staan we als school? Waar zit die werkdruk bij ons op school en bij mij in de klas? Waar denken we tijdwinst te kunnen behalen? Dat die gesprekken plaatsvinden is grote winst.’ Bij de start van het schooljaar stuurde u de Tweede Kamer een brief over werkdruk en lerarentekorten. Daar kwamen veel reacties op van leraren, ouders, sectorraden, onderwijsspecialisten van oppositiepartijen en vele anderen. Was u verbaasd? ‘Onze brief in september was geen plan van aanpak en ook geen voortgangsrapportage. Ik wil de leraren

EDG_NOV_004-007_Slob_v01.indd 4

22-10-18

15:54

tekorten echt niet te lijf gaan met het vergroten van klassen. Wel wilde ik aangeven dat er in het land al vele voorbeelden van innovatie zijn, die een positief effect hebben op de lerarentekorten en werkdruk. Met leraar Jan van de Ven, voormalig voorman van @POinactie, heb ik bijvoorbeeld Agora in Roermond bezocht. Deze school werkt niet met traditionele klassen, maar daar waar het functioneel is met grotere groepen. Op die grote groepen staan meer mensen en is er meer ruimte voor differentiatie.’ Dankzij het Werkdrukakkoord kan elke school dit schooljaar gemiddeld 35.000 euro extra inzetten om de werkdruk te verlichten, oplopend tot 65.000 euro in schooljaar 2021/2022 en structureel daarna. Hebt u suggesties aan scholen voor een goede besteding van dit extra geld?

‘We hebben bewust geen richtingen voorgeschreven. Het is juist mooi dat scholen het extra budget inzetten op een wijze die bij hun situatie past. Wel bracht het ministerie de handreiking Praktijkverhalen tegengaan werkdruk onderwijs uit. Bij de totstandkoming van deze publicatie kwamen we erachter dat scholen en leraren denken dat heel veel vastligt. Binnen de gestelde kaders is er echter meer vrijheid dan men doorgaans denkt. Zo zijn er scholen waar alle toetsen gedaan worden die bij een leerlingvolgsysteem horen. Maar van wie moet dat? Niemand schrijft dat voor. Ook al zijn er nu extra middelen beschikbaar gekomen om de werkdruk te verminderen, we zullen vanuit het ministerie blijven stimuleren dat scholen en leraren continu nadenken wat ze doen en of ze de dingen die ze doen, goed doen. Die vragen moeten we onszelf altijd blijven stellen.’

>>>

PrimaOnderwijs 5

EDG_NOV_004-007_Slob_v01.indd 5

22-10-18

15:54

Q& &A A

Het tegengaan van de werkdruk in het onderwĳs stond in het Regeerakkoord, het terugdringen van het lerarentekort bleef daarbuiten. Is dat niet vreemd? ‘Als we niets doen, lopen de aantallen die we tekort komen snel op. Los van het feit dat het niet in het Regeerakkoord stond ben ik samen met collega Ingrid van Engelshoven direct aan de slag gegaan met dit urgente probleem. Zĳ is verantwoordelĳk voor de lerarenopleidingen, ik voor po en vo. Er was al een aanpak die gedragen werd door werkgevers en werknemers. Deze aanpak bestaat uit diverse actielĳnen. Goed zorgen voor je eigen leraren, wat we vertaald hebben naar de werkdrukregeling en salarisverhoging. Mensen met een onderwĳsbevoegdheid maar werkzaam in een andere sector - proberen terug te halen naar het onderwĳs, zĳ -instromers en herintreders enthousiasmeren voor het onderwĳs, jonge leraren vasthouden en leraren met een deeltĳdaanstelling vragen om meer uren te gaan werken. Door al deze kansen te benutten zal het dreigende lerarentekort zeker verminderen. Niet iedereen heeft door wat er al gebeurt en dat dit collectief gebeurt. De discussies gingen vooral over hogere salarissen en lagere werkdruk. Maar juist die brede gezamenlĳke aanpak werkt, daarvan ben ik overtuigd. De Onderwĳsraad heeft geadviseerd goed te kĳken of er niet nog meer kan komen vanuit samenwerking met onder meer gemeenten, lerarenopleidingen en transfercentra, zodat we tekorten tĳdig kunnen opvangen. Met elkaar zĳn we verantwoordelĳk. Daarom is samenwerking tussen alle betrokken partĳen cruciaal. Dan helpt het niet als je van tĳd tot tĳd tegenover elkaar staat. We zĳn vanuit het ministerie bezig om in de regio’s en steden waar de problemen het grootst zĳn, extra ondersteuning en stimulansen te gaan geven. Juist om de samenwerking van alle betrokken partĳen te bevorderen. Ook extra investeringen in financiële zin sluit ik niet uit.’ Waar ziet u al voorbeelden van samenwerking, zoals u die voor ogen hebt? ‘Een goed voorbeeld van een integrale aanpak is de taskforce in Amsterdam, waar alle partĳen aan tafel zitten om tot oplossingen voor de tekorten op de onderwĳsarbeidsmarkt te komen. De tekorten hebben bijvoorbeeld ook te maken met de krapte op de Amsterdamse woningmarkt en de parkeerproblemen in de stad. De gezamenlĳke aanpak werpt al de eerste vruchten af: nieuwe aanwas meldt zich. Elke regio heeft zĳn eigen problematiek waarom er onvoldoende leraren zĳn. Daarom is het zo belangrĳk om regionaal maatwerk te leveren. Er zullen wellicht ook onderwerpen zĳn waar landelĳk extra ruimte voor gevraagd kan worden, omdat bĳvoorbeeld de regelgeving wat strak is.’

Naar aanleiding van de meest recente Staat van het Onderwĳs zei u dat de basiskwaliteit in veel gevallen het einddoel is geworden en dat u zich daar niet bĳ neer wilt leggen. Wat adviseert u de scholen? ‘Het is een generieke opmerking, wie de schoen past trekke hem aan. De Inspectie van het Onderwĳs constateert dat het Nederlandse onderwĳs nog steeds van goede kwaliteit is. Echter, de Raad signaleert ook dat die kwaliteit wat terugzakt, met name boven de basiskwaliteit. Bovendien is er kwaliteitsverschil tussen scholen, ook bĳ scholen die in elkaars omgeving liggen, met nagenoeg dezelfde populatie. Dat vind ik wel iets om over na te denken. Juist ook voor de scholen die het aangaat.’ In dat verband concludeerde u ook dat de actualisering van het curriculum kansen biedt om tot scherpere leerdoelen te komen. Hoe staat het met Curriculum.nu? ‘Het is spannend nu het bestaande curriculum ter discussie staat. Het proces is in volle gang. Er is voor openheid gekozen en de inbreng van leraren is heel belangrĳk. Maar ik vergelĳk het met een taart die in de oven staat. Doe je het deurtje tussendoor open, dan loop je het risico dat de taart inzakt. Toch kiezen we voor die openheid en vragen we voortdurend om feedback vanuit de leraren in het land. Tegen iedereen zeg ik: Maak er gebruik van. Discussie betekent ook betrokkenheid. Niet vanuit de houding dat je alles wil vasthouden zoals het is, maar veel meer hoe we het nog beter kunnen doen dan we al doen. Toekomstgericht en voor de leerlingen.’ Wat zou u liefst vandaag nog in het onderwĳs willen regelen? ‘Ik zou willen dat vandaag nog alle plekken ingevuld zĳn met de juiste mensen en dat er vervanging is bĳ ziekte. Maar dat toverstokje heb ik helaas niet. De ideale wereld ligt nog ver weg, maar ik probeer er alles aan te doen om zoveel mogelĳk in de buurt te komen. Mét de waarborging van kwaliteit en het eigenaarschap van het onderwĳs terug bĳ de leraar. Voor mĳ is onderwĳs een machtig mooie portefeuille. Ik heb er gelukkig voor kunnen zorgen dat het eigenaarschap bij heel veel onderwerpen weer teruggekomen is bĳ de leraar. Naast salaris heeft dat alles te maken met het waarderen en serieus nemen van de professie. Leraren een rol en een stem geven bĳ het nemen van belangrĳke besluiten. Pak met elkaar die rol, want er kan vaak veel meer dan je denkt. Leraar is een geweldig mooi beroep. Je mag bĳdragen aan de vorming van kinderen en jongeren. Er worden wereldprestaties geleverd. Ook als je ziet welke beperkingen sommige kinderen met zich meedragen. Daarom ben ik ervan overtuigd dat wát er ook gebeurt in het onderwĳs, het contact tussen leraar en leerling altĳd van groot belang blĳft.’

EDG_NOV_004-007_Slob_v01.indd 6

22-10-18

15:55

DĂŠ vakbeurs voor professionals in het KO, PO, VO en MBO

Vijf dagen inspiratie, de nieuwste trends en ontwikkelingen Schrijf je nu in voor gratis toegang via not-online.nl

22-26 januari 2019

Jaarbeurs | Utrecht www.not-online.nl

EDG_NOV_004-007_Slob_v01.indd 7

22-10-18

15:55

Meld je aan voor de

PrimaOnderwijs nieuwsbrief Je bent elke 2 weken op de hoogte van het laatste onderwijsnieuws, winacties, lesmateriaal en columns.

Meld je aan via

www.primaonderwijs.nl/mailing

Je kunt ons ook volgen op:

20-08-18

EDG_Ad_192x142_POnieuwsbrief.indd 1

SCHRĲVERS EN TEKENAARS GEZOCHT van 20 november tot 20 december 2018 Overal ter wereld klimt deze winter jong en oud in de pen. Ze schrĳven brieven aan koningen, presidenten en ministers. Ze vragen om de vrĳlating van mensen die gevangenzitten omdat ze een grote mond hadden of om discriminatie tegen te gaan. Ze schrĳven groeten en tekenen kaarten. Zo steunen ze mensen die groot onrecht is aangedaan.

AI-18-18 Adv Schrijfmarathon educatie_192x142,5mm_01.indd 1 EDG_NOV_008-009_KidsRights_v03.indd 8

10:45

Bestel nu het gratis Write for Rightspakket!

DOE OOK MEE Schrĳf en teken met jouw klas mee tĳdens Amnesty’s Write for Rights. Bestel het gratis schrĳfpakket – met materialen voor een hele klas in het basis- en voortgezet onderwĳs en het mbo – op amnesty.nl/schrĳfpakket.

07/08/2018 11:32 22-10-18 15:56

18 11:32

Alle kinderen ter wereld hebben recht op onderwĳs Mohamad Al Jounde, de Internationale Kindervredesprijswinnaar van 2017, zet zich in voor het recht op onderwijs voor kindvluchtelingen. Hij groeide zelf op in Syrië, maar vluchtte naar Libanon toen het in zijn thuisland te gevaarlijk werd. Net als duizenden andere gevluchte kinderen kon hij daar niet naar school en besloot om hier iets aan te doen. Mohamad bouwde samen met zĳn familie een school in een vluchtelingenkamp, waar 200 kinderen nu onderwĳs krĳgen. De inmiddels 17-jarige Mohamad gaf daar zelf op zĳn twaalfde wiskunde- en fotografieles. Hĳ helpt nog steeds kinderen om trauma’s te verwerken, te leren en om plezier te hebben door middel van spel en fotografie. Mohamad is een echte verteller en hĳ brengt met zĳn verhalen de problematiek waar gevluchte kinderen mee te maken krĳgen aan het licht voor een breed publiek.

Leer kinderen over hun eigen rechten! Naast Mohamad zĳn er nog 12 andere Internationale Kindervredesprĳswinnaars die op een unieke wĳze zĳn opgekomen voor hun eigen rechten. In het Kinderrechtenlespakket van KidsRights worden de leerlingen meegenomen in de verhalen van deze bĳzondere en dappere kinderen. Zo komen onder meer thema’s als kindslavernĳ, kindvluchtelingen, het recht op onderwĳs en duurzaamheid aan bod. Doet jouw school ook mee? Met behulp van het Kinderrechtenlespakket voor groep 7, 8 en de brugklas leren kinderen dat zĳ zelf de wereld in beweging kunnen brengen.

Kosteloos te bestellen Een introductiepakket is te bestellen op kidsrights.nl/ scholen. Hier is ook de digitale lesomgeving inclusief handleiding te vinden. Het is ook mogelĳk om via KidsRights gastdocenten aan te vragen om het lesmateriaal met de klas te behandelen. Laten we samen zoveel mogelĳk kinderen informeren over kinderrechten en hen inspireren en mobiliseren om net als hun leeftĳdsgenootjes wereldwĳd in actie te komen om hun rechten te verbeteren en onder de aandacht te brengen!

Het Kinderrechtenlespakket is… • • • •

volledig online beschikbaar; makkelĳk werkbaar op een digibord; in verschillende delen te behandelen; overzichtelĳk door de digitale handleiding die je door de lesomgeving leidt; • een interactieve lesmethode met groepsdiscussies, quizjes en oefeningen; • een les die dichtbĳ de belevingswereld van de leerlingen staat.

Vind het gratis Kinderrechtenlespakket op kidsrights.nl/scholen

EDG_NOV_008-009_KidsRights_v03.indd 9

22-10-18

15:58

duim

De is een machtig instrument!

Foto Jorrit Lousberg

Aan de slag met mediawijsheid in de klas! Over een paar dagen is het zover: dan zal er tijdens de Week van de Mediawijsheid (16 t/m 23 november 2018) op scholen en bibliotheken in Nederland een week lang aandacht worden besteed aan de mogelijkheden en risicoâ&#x20AC;&#x2122;s van digitale media. Dit jaar staat tijdens deze week het lichaamsdeel centraal dat sinds de opkomst van de smartphone een machtig instrument is geworden: de duim. Niet iedereen is even vaardig met die vinger. Heb jij het onder de duim? Dat smartphones en (online) media ook een aanzienlijke impact hebben op het (leer)gedrag van kinderen, weten inmiddels ook veel leerkrachten. Het is daarom noodzakelijk dat de aandacht voor mediawijsheid onder leerkrachten toeneemt, zodat zij samen met leerlingen aan de slag gaan met bijvoorbeeld het herkennen van nepnieuws en het tegengaan van cyberpesten. Uit Âonderzoek blijkt echter dat het daadwerkelijk aan de slag gaan met mediawijsheid in de klas op de basisschool en in het voortgezet onderwijs een uitdaging is voor veel leerkrachten.

Onderzoek naar mediawijsheid In opdracht van Mediawijzer.net, de initiatiefnemer van de Week van de Mediawijsheid, heeft het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt (KBA) Nijmegen onderzoek verricht naar de aandacht voor mediawijsheid in het primair en voortgezet onderwijs. Leerkrachten werden voor dit onderzoek gevraagd naar hun opvattingen over mediawijsheid in de klas. Hoe mediawijs zijn leerlingen? In welke mate en vorm wordt er aandacht aan mediawijsheid besteed op school? Welke ondersteuning krijgen leraren hierbij, en is dat ook de gewenste ondersteuning?

Behoefte aan meer kennis De resultaten van het onderzoek laten zien dat leerkrachten in het voortgezet onderwijs positiever oordelen over het niveau van mediawijsheid van hun leerlingen dan leerkrachten in het primair onderwijs. Wanneer leerlingen tekortschieten op het gebied van mediawijsheid, komt dit volgens leerkrachten met name doordat internet verkeerd wordt gebruikt door leerlingen. 10

EDG_NOV_010-013_Mediawijsheid_v04.indd 10

22-10-18

16:00

Foto Jorrit Lousberg

TV TIP

20 november

Mediawijsheidtest op BNNVARA

Internet en een volle batterij van je smartphone lijken eerste levensbehoeften. We appen, swipen, gamen en bingewatchen wat af. Spenderen we echt zoveel van onze tijd online? Hoeveel impact heeft dit op ons? Weet jij wat je wel of niet moet doen op social media? Dit kun je testen op dinsdag 20 november om 20.20 uur bij BNNVARA op NPO 3 tijdens de Mediawijsheidtest. De presentatie wordt uitgevoerd door Filemon Wesselink en Sahil Amar Aissa.

Mediawijsheidtest, dinsdag 20 november om 20.20 uur bij BNNVARA op NPO 3

Leerkrachten zijn vooral kritisch over de mate waarin leerlingen de risico’s van het gebruik van internet zien en zich daartegen wapenen, en over de vaardigheid in het zoeken en beoordelen van informatie. Volgens leerkrachten in het primair onderwijs wordt de achter stand van leerlingen op dit gebied veroorzaakt door een gebrek aan aandacht voor mediawijsheid op school. Bijna alle leerkrachten vinden het belangrijk of zeer belangrijk dat er op hun school aandacht wordt besteed aan mediawijsheid, zodat kinderen zich beter kunnen redden in de digitale samenleving van nu. Om leerlingen

mediawijsheid bij te brengen, geven leerkrachten in het primair onderwijs aan dat er meer of beter les materiaal voorhanden moet zijn en dat er behoefte is aan meer kennis van mediawijsheid. Uiteindelijk zal digitale geletterdheid in 2021 worden opgenomen in het curriculum, maar op basis van het onderzoek van het KBA kan er worden geconcludeerd dat er tot die tijd ook behoefte is aan handvatten om met media wijsheid aan te slag te gaan.

Ga het gesprek aan Esther Rozendaal, onderzoeker Communicatiewetenschap aan de Radboud Universiteit, merkt ook de urgentie op om op scholen aan de slag te gaan met mediawijsheid. ‘Veel scholen kijken naar de problemen als aandrijver om met mediawijsheid bezig te gaan. Dit zijn vooral problemen in het sociale domein, zoals online pesten. Zo’n probleem is zichtbaar en daar moet een school iets mee.’ Rozendaal adviseert daarom scholen om kinderen meer inzicht te geven in wat media hen biedt, door bijvoorbeeld sociale media op een positieve manier in te zetten. Rozendaal beseft zich dat veel leerkrachten zich niet zeker genoeg voelen om met mediawijsheid aan de slag te gaan. Dit is volgens haar echter onterecht: ‘Je hoeft heus geen ‘mediawijsheid expert’ te zijn. Bedenk educatieve activiteiten waarbij je het gesprek aangaat en faciliteert. Je kan ook van elkaar leren als leerkracht en leerling.’ PrimaOnderwijs 11

EDG_NOV_010-013_Mediawijsheid_v04.indd 11

22-10-18

16:00

Andere blik met MediaMasters

‘Spel geintegreerd’

Een mogelijkheid om mediawijsheid op een interactieve manier onder de aandacht te brengen in de klas, is de serious game MediaMasters. MediaMasters wordt ieder jaar op duizenden scholen in Nederland gespeeld door leerlingen in groep 7 en 8. Door het spelen van deze game bouwen leerlingen basiskennis op over mediawijsheid: hoe ga je mediawijs om met WhatsApp, privacy en nep nieuws? Tijdens de Week van de Mediawijsheid, wanneer het hoogtepunt van de game plaatsvindt, spelen duizenden klassen mee om de titel ‘Meest mediawijze klas van Nederland’ te veroveren. ‘MediaMasters is een laag drempelige manier voor de leerkracht om intensief met mediawijsheid bezig te zijn op een interactieve en inspi rerende manier’, vinden Niki van de Haterd en Marc Verschuur die als leerkrachten op Kentalis Talent, een basisschool in het speciaal onderwijs, ervaring hebben met MediaMasters. Natasja Smit, leerkracht van groep 7 en 8 op de Vredeveldschool in Assen vertelt hoe haar week eruit ziet als ze tijdens de Week van de Mediawijsheid de game speelt met haar klas: ‘We starten op maandag en ik zorg voor visuele ondersteuning in de klas door middel van een poster en bulletinboard. Daarnaast doe ik meestal het spel na de ochtendpauze want dan hebben we ruim een uur om ermee aan de slag te gaan. Op vrijdag doen we de finale en dat is meestal lekker spannend!’

Natasja geeft aan dat zij thematisch werkt, door de onderwerpen uit het spel te integreren in taal opdrachten, wereldoriëntatie-opdrachten of creatieve opdrachten en legt uit hoe zij het aanpakt als zij MediaMasters met de klas speelt: ‘We doen het spel

Tijdens de Week van de Mediawijsheid kunnen docenten in het voortgezet onderwijs terecht bij de docententraining ‘Nieuws of Nonsens in de klas 2’ bij Beeld en Geluid. Deze studiedag biedt docenten meer kennis over medialogica, nieuws, desinformatie en duiding. Beeld en Geluid draagt met trainingen bij aan de (verdere) ontwikkeling van mediawijze leraren en biedt ondersteuning bij het vergroten van mediakennis en -skills. Als docent krijg je deze dag inzicht in de wisselwerking tussen nieuws, journalistiek en de maatschappij en hoe dit van invloed is op polarisatie in de klaslokalen, het onder jongeren toenemende geloof in complot theorieën, de veranderende rol van de journalist en het ontstaan van mediahypes en publieke opinie. Na de dag heb je de tools om het gesprek constructief met je klas aan te gaan. Ga voor meer informatie, tickets en het programma naar www.beeldengeluid.nl/bezoek/agenda/nieuwsnonsens-de-klas-2.

Docentendag in Beeld en Geluid, dinsdag 20 november van 10.00 - 17.30 uur

Foto Jorrit Lousberg

Nieuws of Nonsens in de klas 2

EDG_NOV_010-013_Mediawijsheid_v04.indd 12

22-10-18

16:01

op het digibord en ik laat de kinderen om beurten de teksten hardop voorlezen. Er is ook telkens één leerling die het bord bedient. Als we vragen moeten beantwoorden, laat ik alle kinderen stemmen op hun antwoord. Als we het niet eens zĳn met elkaar dan volgt er een kort overleg. De iPads zĳn bĳ de hand voor als we iets moeten opzoeken. Ik geef tussendoor ook tips, zoals slim zoeken op Google.’

Ouders en mediawijsheid

Foto Jorrit Lousberg

Esther Rozendaal benadrukt ook het belang om met ouders in gesprek te gaan over mediawĳsheid. Ze geeft leerkrachten de tip om het kind een opdracht te geven dat het samen met familieleden moet uitvoeren: ‘Zorg ervoor dat het kind enthousiast raakt en bĳvoorbeeld thuis de expert is. Ouders zĳn gevoelig voor het enthousiasme van hun kind. Laat ouders en kinderen samen media kĳken, een game spelen of laat kinderen hun ouders interviewen.’ Ook leerkrachten Niki van de Haterd en Marc Verschuur benadrukken het belang van de rol van ouders in gesprekken over mediawĳsheid. Via de thuisopdrachten die kunnen worden gespeeld als onderdeel van MediaMasters worden ouders betrokken bĳ de gesprekken over mediawĳsheid met hun kinderen. ‘Samen met ouders en kinderen leren we gedurende de Week van de Mediawĳsheid door er vooral samen over te praten’, aldus de leerkrachten.

‘Laat ze zelf ontdekken’ Rozendaal adviseert ouders om de belevingswereld van het kind serieus te nemen. ‘Wanneer mĳn buurmeisje aan haar moeder vertelt over hoe leuk Instagram is, reageert haar moeder direct met de opmerking: ‘Pfff Instagram, dat vind ik zulke onzin!’’ Deze houding ziet Esther veel bij volwassenen. ‘Daarmee maken zij het gesprek over mediawijsheid direct onmogelijk. Vooral voor tieners is het belangrijk dat zij het gevoel

hebben dat je hen serieus neemt. Verdiep je in hun belevingswereld en zeg niet of iets goed of slecht is, maar laat ze zelf ontdekken. Opvoeders kunnen hierin faciliteren.’

Mediawijsheid het hele jaar door Natuurlĳk zit de echte uitdaging in het aan de slag gaan met mediawĳsheid in de overige maanden van het jaar naast de Week van de Mediawĳsheid. Daarom adviseren Niki en Marc om gedurende het schooljaar tijd vrij te maken om de extra MediaMissies van MediaMasters te spelen. De extra MediaMissies gaan in op specifieke mediawĳsheidthema’s. Ze zĳn het hele jaar beschikbaar en kunnen naar eigen behoefte worden ingezet. Blĳkt je klas tĳdens de Week van de Mediawĳsheid moeite te hebben met het onderwerp cyberpesten? Dat kan je later in het jaar de extra MediaMissie over dit onderwerp doorlopen.

‘Unieke kans!’ Natasja deelt ook graag haar advies aan leraren met betrekking tot het integreren van meer mediawĳsheid in de klas. ‘Besef dat je de unieke kans hebt om kinderen te leren hoe we de digitale wereld een stuk beschaafder kunnen maken. Mensen gaan vaak zo ‘los’ op sociale media. Ze maken elkaar voor de meest verschrikkelĳke dingen uit. Als er iets is dat ik mĳn leerlingen mee wil geven is het dat je, juist ook op sociale media, ernaar moet streven om een goed mens te zĳn. Dat je respectvol bent richting anderen.’ PrimaOnderwĳs 13

EDG_NOV_010-013_Mediawijsheid_v04.indd 13

22-10-18

16:01

DOCENTENTRAINING

NIEUWS OF NONSENS IN DE KLAS 2

VERGROOT JE MEDIAKENNIS EN SKILLS BIJ 20 november 2018 Een studiedag over medialogica, nieuws, desinformatie en duiding. Reserveer nu je ticket op: beeldengeluid.nl/docententraining

Deze dag wordt mede mogelijk gemaakt door

EDG_NOV_014-015_Z&W_v01.indd 14

22-10-18

16:02

Lespakket voor zorg en techniek

Zorg 2.0 Van sensor tot robot!

Technologie en innovatie zijn essentieel in de zorgsector. Nieuwe technologische ontwikkelingen zorgen er bijvoorbeeld voor dat mensen langer thuis kunnen wonen, drones bezorgen medicijnen en robots assisteren chirurgen. Om scholieren kennis te laten maken met technische innovaties in de zorg, is er een extra module toegevoegd aan het lesprogramma Aan JOU hebben we wat. De sector Zorg & Welzĳn is volop in ontwikkeling en roept om nieuwe energie, om een nieuwe generatie die de boel opschudt en vragen durft te stellen. Met het lesmateriaal Aan JOU hebben we wat krijgen jongeren een beeld van de dynamiek van deze sector. Aan JOU hebben we wat is toepasbaar bĳ de sectoren profielkeuze en binnen de thema’s loopbaanleren en overige LOB-uren. Het lespakket is een combinatie tussen online (plenaire) lessen en fysiek materiaal. Het programma wordt actueel gehouden en heeft er een nieuwe verdiepende module bĳ: Zorg 2.0 - Van sensor tot robot. De vraag naar mensen met affiniteit voor technologie en zorg zal de komende jaren flink toenemen. De verdiepende module laat scholieren kennismaken met de innovaties in de zorg en zet ze aan het denken: past de combinatie Zorg & Technologie bĳ mĳ?

Instagram In november verschĳnt nog een tweede verdiepende module: Gehandicaptenzorg – Maak jĳ het verschil? Leerlingen ervaren daarin dat ze met eigenschappen als humor, lef en nieuwsgierigheid het verschil kunnen

maken binnen de gehandicaptenzorg. Alle modules tonen in Instagram-stĳl dagen uit het leven van een zorgvrager. De schermen bevatten onderschriften bĳ de foto’s, diverse opdrachten, kennisvragen, stellingen, dilemma’s en discussievragen. Op deze manier worden verschillende sectorberoepen en -opleidingen belicht. Er zĳn polls en testjes te doen op het digibord of met de smartphone in de klas.

Enorme keuze Zorg & Welzĳn is veel breder dan wat er vaak geschetst wordt. Deze sector zal in de toekomst ook steeds breder worden. Mensen blĳven langer thuis wonen waardoor het aspect welzĳn steeds belangrĳker wordt. Onder Zorg & Welzĳn valt ook sociaal werk, schuldhulpsanering én preventie. Hoe zorg je er nu voor dat iemand gezond blĳft en daardoor langer thuis kan wonen? Er is een enorme keuze aan studies. Zo kun je Verpleegkunde of Sociaal maatschappelĳke dienstverlening studeren, maar ook Farmakunde of Zorg & Technologie. Het lesprogramma is een initiatief van de regionale werkgeversorganisaties in de sector Zorg & Welzĳn, samen verenigd in RegioPlus.

Bestel het lespakket via www.primaonderwijs.nl/aanjouhebbenwewat PrimaOnderwĳs 15

EDG_NOV_014-015_Z&W_v01.indd 15

22-10-18

16:02

Extra aandacht voor

social media-skills

in digitaal lesprogramma

Online Masters

Wat is Online Masters?

Online Masters is een gratis programma over de digitale wereld, speciaal ontwikkeld voor bovenbouwleerlingen in het primair onderwĳs en onderbouwscholieren van het voortgezet onderwĳs. Het programma is gelanceerd door VodafoneZiggo met medewerking van Veiliginternetten.nl en Mediawĳzer.net. Door het volgen van het online lesprogramma maak je van jouw leerlingen ware masters in ‘21st century skills’. Het programma bestaat uit vier modules. Digital Master, Creative Master, Safe Master en Social Master. In alle modules nemen bekende masters uit het vak, van professoren tot en met vloggers, de leerlingen via video’s mee in hun digitale wereld. Na het doorlopen van het programma krĳgen de leerlingen een certificaat waarop staat met welke vaardigheden zĳ hebben kennisgemaakt. Het is mogelĳk om de modules los te geven en te kiezen voor de onderwerpen die in de klas de meeste aandacht behoeven.

Extra module in Social Master

In Module 4 - Social Master - ligt de focus op bewustwording en zelfreflectie ten aanzien van nepnieuws, balans zoeken tussen online en offline zĳn, groepsdruk, gamen én natuurlĳk social media. In deze module was al uitgebreid aandacht voor verstandig omgaan met social media, maar daar is nu onder meer een quiz en een poster aan toegevoegd die leerlingen bewustmaken van hun eigen gedrag op social media. Zĳn ze (a)social? Wanneer gaat iemand te ver op social media? Waar liggen hun eigen grenzen? Aan de hand van de tips van experts stel je vervolgens samen met de klas omgangsnormen op. Door samen een gedragscode te ontwikkelen en uit te werken, worden leerlingen gestimuleerd om zichzelf en hun klasgenoten aan de gemaakte afspraken te houden. Deze omgangsvormen kunnen op een grappige/ opvallende manier gepresenteerd worden: in een filmpje, collage of op de klassensite.

Ontwikkel de skills en maak van je leerlingen ware Online Masters!

EDG_NOV_016-017_Vodafone-OnlineMasters_v13.indd 16

23-10-18

10:31

rs!

Het thema van de Week van de Mediawijsheid dit jaar ‘Heb jij het onder de duim?’ legt de nadruk op kúnnen omgaan met social media. We swipen, scrollen, liken en disliken wat af. En daar haakt ook het digitale lesprogramma Online Masters op in met een extra toevoeging binnen de module Social Master. Die module wordt uitgebreid met onder andere een quiz en een poster, waarmee leerlingen zich bewuster worden van de impact van hun eigen gedrag op social media.

Waarom?

Het internet is geweldig, laten we dat voorop stellen. Het biedt een haast oneindige bron aan informatie en stelt ons in staat om met elkaar en de wereld in contact te staan. Daar liggen ook meteen de valkuilen. Nepnieuws is aan de orde van de dag, net als hacken en identiteitsfraude. Met alles en iedereen in contact staan, kan leiden tot pesten, grooming en ander ongewenst gedrag. Daar moeten jongeren zich tegen leren weren. In Online Masters leren ze over programmeren, robotica, vloggen, verhalen vertellen, design en virtual reality, maar ook hoe ze hun gegevens moeten beschermen, hoe ze wachtwoorden moeten aanmaken, wat ze beter niet kunnen posten en wat de privacywet inhoudt. Het is belangrĳk dat ze bewustworden wat ze zelf kunnen doen om ongewenst gedrag te voorkomen.

(Nog) niet verplicht, wel belangrĳk!

‘Vorig jaar ging de Tweede Kamer akkoord met een versnelde opname van digitale geletterdheid in het leer- en onderwĳsplan’, zegt Marieke Dekker directeur External Affairs VodafoneZiggo. ‘Dat is goed nieuws, maar zolang dit nog geen vast onderdeel is, laten wĳ jongeren alvast kennismaken met technologie en ondersteunen wĳ ze bĳ het ontwikkelen van digitale vaardigheden.’ Mary Berkhout, programmadirecteur van Mediawĳzer.net, dat medewerking heeft verleend aan de totstandkoming van Online Masters, onderschrĳft initiatieven zoals Online Masters waar creatieve vaardigheden, veiligheid en bewust omgaan met privacy en sociale media centraal staan. Mary: ‘Scholen hebben een periode te overbruggen totdat digitale vaardigheden verplicht worden. Ik raad scholen aan om de kansen die aangereikt worden, aan te grĳpen. We willen immers niet dat kinderen digitaal ongeletterd van school komen.’

Meld je aan op w w w.primaonder wijs.nl/onlinemasters

EDG_NOV_016-017_Vodafone-OnlineMasters_v13.indd 17

23-10-18

10:32

P OST- H B O - O PLEIDIN GE N Onderwijs Maak Je Samen biedt krachtige post-hbo-opleidingen voor elke onderwijsprofessional. Geef jij gehoor aan jouw leerambities? Schrijf je in voor een van de gecertificeerde en erkende opleidingen voor schooljaar 2019-2020.

INTERN BEGELEIDER

TAAL-/LEESCOÖRDINATOR

Deze opleiding is voor alle toekomstige of startende

Deze opleiding is bedoeld voor alle leraren die

intern begeleiders. Jij vormt, samen met de

zich willen toeleggen op het optimaliseren van

schoolleider, het onderwijskundig managementteam

het taal-/leesonderwijs op hun school. Als taal-/

en bent dé spil in ondersteuning van leraren bij hun

leescoördinator ben je op de hoogte van alle

eigen professionele ontwikkeling.

taaldomeinen en ben je toegerust om deze kennis te

Vorm samen met de schoolleider het onderwijskundig managementteam.

Vervul een inspirerende en begeleidende rol op taalgebied binnen school of bestuur.

delen met je teamleden. In de verbeterprocessen die Helmond Start 24 september 2019

je in gang zet, treed je ook op als procesbegeleider/ coach voor je collega’s.

s.omjs.nl/internbegeleider

Utrecht Start 30 september 2019

VERANDERKRACHTIGE LERAAR

Word kartrekker van een veranderingsproces in jouw school! Hoe vergroot je je impact? Onderwijs Maak Je Samen heeft een opleiding ontwikkeld die erop gericht is

s.omjs.nl/taal-leescoordinator

TOEKOMSTBEWUSTE SCHOOLLEIDER

verandering te bewerkstelligen in jouw kijk op jezelf,

Groot denken en klein doen, zo zien wij het schoolleiderschap.

in het werken in de groep en in de samenwerking met

Onderwijs Maak Je Samen richt zich met deze

je collega’s. Bedoeld voor leraren die behoefte tot

opleiding op de toekomstbewuste schoolleider:

vernieuwing signaleren en professionele collegialiteit

een coach waar het kan, een manager waar het

willen stimuleren.

moet, maar bovenal een leider om succesvolle en impactrijke onderwijsinnovaties in te richten en te

Heerenveen Start 22 januari 2019

Utrecht Start 23 september 2019

borgen in de school!

Heerenveen Start 19 september 2019

Helmond Start 30 september 2019

Utrecht Start 30 oktober 2019 s.omjs.nl/toekomstbewusteschoolleider

s.omjs.nl/veranderkrachtigeleraar

Onze opleidingen toegespitst op jouw specifieke leerbehoeften? Vraag naar de mogelijkheden voor een incompany traject.

GRATIS INFO R M AT I EB I J EENKO M ST Meer informatie ontvangen, vragen stellen en de docenten ontmoeten? Kom dan naar de gratis informatieavond in Helmond of Utrecht.

Helmond 01/04/2019 19:00 - 21:00 uur

Utrecht 10/04/2019 19:00 - 21:00 uur

Bekijk het volledige aanbod op omjs.nl/professionalisering.

EDG_NOV_018-019_Microsoft_v07.indd 18

22-10-18

16:04

Maak van elke dag, een geslaagde schooldag ‘Door een creatieve inzet van technologie krijgen leerlingen de kans om hun eigen ontwikkeling op een unieke wijze vorm te geven’ Koen Buiter, projectleider Digitale Geletterdheid, Openbaar Onderwijs Groningen

Technologie is steeds belangrijker in het onderwijs. Door technologie kunnen we onderwijs op maat aanbieden, de voortgang van leerlingen monitoren, lessen met elkaar delen en hebben we toegang tot bronnen wereldwijd. Maar we willen die online wereld wel veilig betreden en bovendien betaalbaar houden. Met Microsoft in het onderwijs maak je van elke dag, een geslaagde schooldag. Of je nu schoolbestuurder, ICT-verantwoordelijke, leraar, leerling of ouder bent… we hebben allemaal één doel: leerlingen de kans geven om het maximale uit zichzelf te halen. We willen hiervoor goed met elkaar samenwerken maar willen ook snel en efficiënt zĳn. We willen een veilige omgeving en goede apparatuur maar we moeten ook binnen het budget blijven. De Windows 10-apparaten zĳn een perfecte partner in het onderwĳs. De apparaten van bĳvoorbeeld HP, Dell, Acer, Lenovo maar ook de Surface Go kunnen de drukte van het onderwĳs wel aan. En op het unieke Microsoftplatform kan de hele school veilig aan de slag, zowel online als offline. Je vindt daar vertrouwde Office-apps en educatieve learning tools. Hierdoor kunnen leraren

moderne en eigentĳdse lessen geven, waarbĳ de leerling mee kan schrĳven via het touchscreen met pen. Een belangrĳke optie. Onderzoek heeft immers uitgewezen dat we dingen beter onthouden als we meeschrĳven in plaats van typen. Via de onderwĳsprogramma’s binnen Office 365 hebben leraren bovendien toegang tot talloze educatieve apps om lessen interactiever te maken. Er zĳn learning tools om het leren lezen en schrĳven te bevorderen, quizprogramma’s om klassikaal of individueel te toetsen en mogelĳkheden om een eigen schoolomgeving te creëren en documenten te delen met collega’s. Eenmaal alle slimme apps ontdekt, zullen leraren meer tĳd overhouden voor het lesgeven. En dat past bĳ het onderwĳs van nu.

Meer weten? Kijk wat Microsoft voor jou kan betekenen op primaonderwijs.nl/microsoft

EDG_NOV_018-019_Microsoft_v07.indd 19

22-10-18

16:08

Vijf jaar Centrale Eindtoets In samenwerking met scholen ontwikkeld Vrijwel alle leerlingen van groep 8 in het reguliere basisonderwijs maken een eindtoets. De meeste scholen kiezen voor de Centrale Eindtoets van het College voor Toetsen en Examens (CvTE). De Centrale Eindtoets bestaat dit schooljaar vijf jaar. In deze vijf jaar is de Centrale Eindtoets in samenwerking met het scholenveld steeds verder ontwikkeld.

In 2018 is voor het eerst de digitale adaptieve Centrale Eindtoets afgenomen. Die kreeg in de evaluatie met de scholen veel aandacht. Scholen die de digitale toets met alle leerlingen van groep 8 hebben afgenomen, beoordeelden de afname als goed. Voor scholen was het wel veel werk om de afname voor te bereiden. Met name het installatieproces voor Windows-computers was omslachtig. Die installatie is dit schooljaar daarom sterk vereenvoudigd.

Van drie naar twee dagdelen De Centrale Eindtoets gaat van drie naar twee dagdelen. Met minder opgaven blĳft de betrouwbaarheid van de

toets en de kwaliteit van het toetsadvies gewaarborgd. Bĳ de digitale adaptieve toets zĳn minder opgaven nodig dan bĳ de papieren toets. Dat komt omdat de vragen afgestemd zĳn op het niveau van de leerling.

Sneller differentiëren De digitale adaptieve Centrale Eindtoets gaat in 2019 al na 16 opgaven differentiëren om sneller aan te sluiten bij het niveau van de leerling. Dat was in 2018 na 60 opgaven. Op vier momenten in de toets wordt het niveau voor Nederlandse taal en het niveau voor rekenen bepaald, zodat elke leerling vragen krĳgt die qua niveau bĳ hem of haar passen.

De Centrale Eindtoets

2019 samengevat

Een kortere toets • De Centrale Eindtoets gaat van drie naar twee dagdelen. • De papieren toets gaat van 200 naar 165 opgaven. • De digitale toets gaat van 200 naar 140 opgaven. De afnameperiode • De papieren Centrale Eindtoets is op 16 en 17 april 2019. • Facultatief: wereldoriëntatie op papier is op 18 april 2019. • De digitale adaptieve Centrale Eindtoets is tussen 15 april en 15 mei 2019. • Facultatief: wereldoriëntatie digitaal is op een derde toetsmoment voor 16 mei 2019. • Inhalen (digitaal): vanaf 23 april tot en met 24 mei 2019.

EDG_NOV_020-021_CVTE_v05.indd 20

22-10-18

16:09

De Centrale Eindtoets

op de NOT 2019 Het College voor Toetsen en Examens staat van 22 tot en met 26 januari 2019 op de NOT in de Jaarbeurs van Utrecht met een stand over de Centrale Eindtoets. Je hebt daar de gelegenheid om vragen te stellen en met het CvTE in gesprek te gaan over je ervaringen. Je vindt het CvTE in hal 3, stand A.060.

Goede rapportages Alle leerlingen ontvangen een leerlingrapport van de Centrale Eindtoets met daarop hun toetsscore, het toetsadvies en de score ten opzichte van de referentieniveaus. Ook zijn de scores op de afzonderlijke onderdelen opgenomen. Daarnaast komt er in 2019 een ‘dynamische’ schoolrapportage, waarbij de school zelf kiest welke leerlingen in de rapportage worden meegenomen. Schoolbesturen krijgen ook weer een eigen inlogmogelijkheid om de schoolrapportages in te kunnen zien.

Meer weten over de Centrale Eindtoets? Ben je geïnteresseerd in de mogelijkheden van de Centrale Eindtoets of heb je nog vragen? Het CvTE informeert scholen, bestuurders, leerkrachten, IB-ers en ICT-ers op verschillende manieren. Website en brochure Dit najaar ontvangen alle scholen de brochure De Centrale Eindtoets in 2019. Je vindt de brochure en heel veel andere informatie ook op de website www.centraleeindtoetspo.nl. In gesprek? Wil je in gesprek met het CvTE of wil je het CvTE u itn odigen voor een presentatie aan het school bestuur? Je bent van harte uitgenodigd. Mail naar info@centraleeindtoetspo.nl.

De Centrale Eindtoets: digitaal of papier? De Centrale Eindtoets is er zowel digitaal als op p apier. De digitale toets is adaptief en past zich aan het niveau van de leerling aan. Tijdens het eerste afnamejaar heeft 20 procent van de leerlingen de digitale adaptieve Centrale Eindtoets gemaakt. Wil je meer informatie over de keuze voor digitaal of papier? Mail naar info@centraleeindtoetspo.nl of stel je vragen in de stand van de Centrale Eindtoets op de NOT 2019.

PrimaOnderwijs 21

EDG_NOV_020-021_CVTE_v05.indd 21

22-10-18

16:09

Dé webshop voor het o Kijk op w

Nu nog mooier én sneller Met een verbeterde zoekfunctionaliteit Kies uit meer dan 50.000 leermiddelen en klasmaterialen Van de nieuwste producten tot de bekendste methoden van o.a. IVN, Noordhoﬀ Uitgevers, Malmberg, ThiemeMeulenhoﬀ en Zwijsen Bestel snel en veilig op je computer, tablet of mobiel

EDG_NOV_022-023_Educatheek_v00.indd 22

22-10-18

16:10

t onderwijs is vernieuwd! p www.educatheek.nl

Geen verzendkosten voor lezers van PrimaOnderwijs!

Kortingscode

PRIMA18 Deze actie is geldig t/m 1 december

EDG_NOV_022-023_Educatheek_v00.indd 23

22-10-18

16:10

Toegang tot

Ontdek een wereld aan wetenschappelĳk onderzoek

Er gaat een wereld van wetenschappelijk onderzoek schuil achter betaalsystemen, abonnementen en logins. Een wereld waar leraren interessant materiaal voor de onderwijspraktijk zouden kunnen vinden. Die moet voor het onderwijs openbaar zijn, vindt het NRO, dat hiervoor de website www.nro.nl/toegangtotliteratuur gestart is. door marleen kuĳsters

Bart ten Bosch is leraar. Zĳn school in Den Haag wilde een taalrĳke leeromgeving creëren. De leraren konden schoolbreed aan de slag via een taaltraject gebaseerd op wetenschappelĳke publicaties. ‘Net als Bart zĳn er veel leraren die inzichten uit wetenschappelĳke literatuur toepassen, of zouden willen toepassen, in hun eigen onderwĳspraktĳk’, zegt Rowan Zuidema, adviseur kennisbenutting bĳ het Nationaal Regieorgaan Onderwĳsonderzoek (NRO). ‘Helaas stuiten die leraren in hun zoektocht naar wetenschappelĳke publicaties regelmatig op betaalmuren van wetenschappelijke tijdschriften. Het NRO coördineert en financiert onderwĳsonderzoek en wil de verbinding tussen praktĳk en wetenschap juist verbeteren.’

Hulp bij vinden en toepassen Het streven van het Nationaal Plan Open Science is dat in 2020 alle wetenschappelĳke literatuur openbaar is. Rowan: ‘In de aanloop daarnaartoe willen wĳ zoveel

mogelĳk vrĳ toegankelĳke publicaties voor leraren zichtbaar maken en onderwĳsprofessionals helpen bij het vinden en toepassen van relevant wetenschappelijk onderwijsonderzoek.’ Om inzichtelijk te maken welke mogelĳkheden er momenteel al wel voor leraren zĳn om open access wetenschappelĳke literatuur te raadplegen, startte het NRO de webpagina www.nro.nl/toegangtotliteratuur.

Pakkende samenvattingen Het hart van de webpagina van het NRO is de verwĳzing naar verschillende bronnen. ‘Je vindt er bĳvoorbeeld links naar zoeksystemen, die vrĳ toegankelĳke wetenschappelĳke literatuur over onderwĳsonderzoek ontsluiten, en websites met pakkende samenvattingen en praktische vertalingen (zie kader, red.)’, aldus Rowan. ‘Leraren die hulp nodig hebben bij het zoeken en selecteren, vinden er onder meer verwĳzingen naar het

Juf Anne maakt van haar praktĳkvraag een kennisvraag Juf Anne wil gebruikmaken van smartphones om het onderwĳs zo goed mogelĳk te laten aansluiten op de leefwereld van haar leerlingen. Maar hoe begin je dan? Om gericht te zoeken naar literatuur maakt juf Anne van haar praktĳkvraag een kennisvraag. Via de NRO-pagina vindt ze sites die haar hierbĳ helpen. Ze kiest ervoor om met het begrip ‘smartphone’ haar kennisvraag te formuleren: ‘Wat is bekend over het gebruiken van smartphones in het onderwĳs?’ Met de belangrĳkste begrippen uit deze vraag, ‘smartphone’ en ‘onderwĳs’, kan juf Anne via de pagina haar zoektocht beginnen. Ook zoekt ze met enkele synoniemen. Ze vindt verschillende artikelen over de voor-en nadelen van het gebruik van smartphones in de klas. In het overleg van de sectie Nederlands wordt besloten dat ze het samen met een collega in de klas gaan uitproberen. Juf Anne en haar collega bekĳken wat volgens de literatuur effectief en haalbaar is en formuleren wat ze willen bereiken: informatievaardigheden van leerlingen verbeteren, door hen te leren hoe ze effectief informatie kunnen vinden op internet. (Bron: onderwĳsmetkennis.nl)

EDG_NOV_024-025_NRO_v05.indd 24

23-10-18

09:46

erg inspirerend! Zulke publicaties kun je ook via de pagina van het NRO vinden, overigens ook via Nederlandstalige zoeksystemen. Ons bracht het dat we in de klas deels de nadruk zĳn gaan leggen op woordenschat.’

Benutten en toepassen Wel plaatst Bart een kanttekening: ‘Het vergt vaardigheden om een wetenschappelijk artikel te kunnen doorgronden. Je moet wel begrĳpen in welke context een onderzoek is gedaan.’ Rowan voegt toe: ‘Daarom kunnen leraren via de subpagina’s Lezen en interpreteren en Benutten en toepassen ook sites en artikelen vinden met concrete tips voor het doorgronden en implementeren van het onderzoek in de dagelĳkse onderwĳspraktĳk.’

Eye-opener

bepalen van een zoekvraag en mogelĳke zoekmethodes. Mocht je toch op een betaalmuur stuiten, dan vind je er andere mogelĳkheden om alsnog aan de specifieke bron te komen.’ Bart ten Bosch ziet het als een toevoeging om onderzoek te kunnen gebruiken in de lespraktĳk: ‘Leraren hoeven het wiel niet zelf opnieuw uit te vinden: er bestaat al een wereld aan informatie. Ik verdiep me graag in onderwerpen door het lezen van wetenschappelĳke publicaties. Dan zoek ik naar de bron, het onderzoek zelf, want ik wil niet afhankelĳk zĳn van wat anderen over een onderzoek schrĳven. Mĳn startpunt is Google Scholar of ik vind openbare publicaties via de pagina van het NRO.’

Nederlandstalige zoeksystemen Het NRO wil met verschillende initiatieven, waaronder de ‘Toegang tot literatuur’-pagina, de drempel tussen onderwĳs en onderzoek verlagen. Bart: ‘Dat is belangrĳk. Een onderwĳsbureau begeleidde ons taaltraject en bracht wetenschappelĳke artikelen in. Al snel werd duidelĳk dat het team de Engelstalige literatuur lastig vond en te abstract. De begeleiders vanuit het adviesbureau bespraken enkele artikelen tĳdens teambĳeenkomsten en wĳ konden feedback geven. Dat was

Tĳdens verschillende workshops leidt het NRO onderwĳsprofessionals door het wetenschappelĳk informatielandschap. ‘Samen met de Koninklijke Bibliotheek hebben we tĳdens het afgelopen NRO-congres op 31 oktober 40 onderwĳsprofessionals databases en zoekmachines laten testen’, zegt Rowan. ‘Bĳ elke workshop die we geven, blĳkt de manier van zoeken via de pagina een eye-opener voor leraren. Ze vinden de pagina overzichtelĳk, wat zoektĳd bespaart. En de pagina leidt naar betrouwbare publicaties. Wĳ horen ook dat leraren conclusies van onderzoeken delen met collega’s. Zo kunnen zij draagvlak creëren om bepaalde vernieuwingen schoolbreed te laten landen.’ Bart: ‘Leraren mogen daarin niet worden belemmerd. Het is niet te verantwoorden dat onderzoek, gedaan met publiek geld, voor leraren achter een betaalmuur zit. Ik hoop dat in 2020 al het wetenschappelijke onderzoek vrĳ toegankelĳk is.’

Als leraar kun je ook terecht bĳ: • De NRO-kennisportal waarin Nederlandstalige databases over onderwĳsonderzoek in één keer doorzoekbaar zĳn. • De NRO Kennisrotonde is een online loket voor de snelle beantwoording van vragen uit het onderwĳs met kennis uit onderzoek. Leraren, schoolleiders en bestuurders stellen hun vragen aan de Kennisrotonde. Zĳ krĳgen vervolgens een snel op wetenschappelĳk literatuuronderzoek gebaseerd antwoord. • Leraar24 biedt artikelen, gebaseerd op kennis en ervaring uit de onderwĳspraktĳk en wetenschappelĳk onderzoek. • De Koninklĳke Bibliotheek (KB) biedt voor €15,per jaar een abonnement dat toegang geeft tot vele publicaties.

PrimaOnderwĳs 25

EDG_NOV_024-025_NRO_v05.indd 25

23-10-18

09:46

Leerlingenpanel

4 en 5 mei Denkboek 2019: ‘Dit boekje staat vol persoonlijke verhalen en nadenkopdrachten’ Noteer het alvast in je agenda: 2 april 2019 pakken leraren overal in Nederland met hun klas het nieuwe 4 en 5 mei Denkboek uit. Met het boekje daagt het Nationaal Comité 4 en 5 mei leerlingen van groep 7 uit na te denken over de Tweede Wereldoorlog, herdenken en vrijheid. Bij het maken van het boekje mochten leerlingen van verschillende basisschoolgroepen meedenken. Dit jaar adviseerden de leerlingen van de Nicolaasschool uit Rotterdam en de Dr. E. Boekmanschool uit Amsterdam het comité over het boekje. Wij spiekten over hun schouders mee. tekst marleen kuijsters foto’s chris van houts

We worden nieuwsgierig aangekeken als we aankomen op de Nicolaasschool in Rotterdam. De leerlingen van meester Manuel Landzaad zitten al aan hun bureaus. Als ze horen dat zij het nieuwe 4 en 5 mei Denkboek mogen testen, gaan de eerste vingers meteen de lucht in. Want herdenken en vieren, daar zijn ze op deze school wel mee bekend. ‘Ik wil iets vertellen’, zegt Devyn tegen Sarah Feirabend van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. ‘Rotterdam is gebombardeerd in de oorlog. Hitler viel Nederland aan en overal in de stad vind je stenen die aan de oorlog herinneren.’ ‘Ah, ik sta voor een klas die al veel weet over de Tweede Wereldoorlog’, zegt Sarah.

Al bijna 75 jaar in vrijheid ‘Zijn jullie ook wel eens bij een officiële dodenherdenking geweest?’ vraagt Sarah de klas. Vier leerlingen steken hun hand de lucht in. ‘Ik ben wel eens op de Dam geweest.

Het was 4 mei en precies om acht uur was iedereen twee minuten stil’, klinkt het van achteruit de klas. ‘Dat klopt’, zegt Sarah. ‘De koning en de koningin leggen dan een krans. Het Nationaal Comité organiseert op 4 mei onder andere de herdenking op de Dam en houdt zich bezig met de b evrijdingsfestivals, want we vieren op 5 mei dat we al bijna 75 jaar in vrijheid leven. We maken ook lesmateriaal over herdenken, vieren en herinneren van de Tweede Wereldoorlog.’ Ze toont het Denkboek van vorig jaar. ‘Alle kinderen uit groep 7 in het hele Nederlandse Koninkrijk krijgen zo’n boekje. We zijn nu halverwege met het maken van de nieuwe editie, de vierde alweer, en ik wil graag van jullie weten wat jullie ervan vinden. Zijn de verhalen en opdrachten interessant of te moeilijk? Of heb je iets gelezen wat je nog niet wist? Dan kunnen wij ervoor zorgen dat het boekje komend jaar nog beter is.’

EDG_NOV_026-029_45mei_v03.indd 26

22-10-18

16:17

‘Ik wil iets vertellen’, zegt Devyn

Indrukwekkend De leerlingen mogen in duo’s een artikel uitzoeken en Sarah loopt rond door de klas. De leerlingen kunnen niet wachten om aan de slag te gaan. Lina en Destiny lezen de tekst over Anne Frank samen hardop voor. Ze vinden het duidelijk indrukwekkend. ‘Ik vind het zo erg wat er met haar is gebeurd. Heel verdrietig’, zegt Destiny. Ook Uznoor en Mariam lezen over Anne Frank. ‘Moet je je voorstellen hoe zij zich voelde’, zegt Uznoor. Mariam voegt toe: ‘Ze was 15 jaar oud toen ze overleed in een concentratiekamp. Ze kon haar grote droom niet meer waarmaken. Ze wilde heel graag naar Hollywood om actrice te worden.’ Devyn twijfelt geen moment en slaat het Denkboek open op de pagina met de strip Kleine stad voor een grote held: ‘Het is heel erg interessant dat het verhaal in stripvorm is verteld, dat trekt meteen mijn aandacht. George Maduro zat in het verzet en was bevriend met Erik Hazelhoff Roelfzema, oftewel de Soldaat van Oranje. Dat wist ik nog helemaal niet. In Madurodam heb ik ook een monument gezien voor George Maduro.’

Nederlands-Indië Als de leerlingen druk in de weer zijn, vertelt Sarah aan leraar Manuel over het plan van het Comité om de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in NederlandsIndië in stripvorm uit te leggen. ‘Ik zou het fijn vinden als daar meer aandacht voor is. Mijn opa heeft daar namelijk

drie jaar lang gediend’, zegt Manuel. ‘Onze leerlingen hebben niet echt een beeld van wat zich daar precies heeft afgespeeld, het is ver weg voor ze. Ze zijn meer gericht op hun eigen leefomgeving. Misschien dat een strip het aantrekkelijker maakt om zich er meer in te verdiepen.’

Recht doen aan alle slachtoffers Na een kwartier is het tijd om te evalueren. Sarah vraagt de klas te vertellen wat hen opviel. De reacties zijn positief: ‘Ik heb veel nieuwe dingen gelezen en de tijdbalken zijn mooi vormgegeven.’ ‘Er staan ook mooie persoonlijke verhalen in, heel indrukwekkend.’ Er gaat nog een vinger de lucht in: ‘Waar halen jullie alle foto’s vandaan die in het boekje staan?’ ‘We doen veel onderzoek in allerlei archieven’, legt Sarah uit. ‘Alle feiten moeten kloppen en we willen recht doen aan alle slachtoffers, hen een gezicht geven.’

Kinderwebsite Sarah heeft nog een laatste vraag voor de leerlingen: ‘We willen een kinderwebsite maken over herdenken, vieren en herinneren van de Tweede Wereldoorlog. Is dat een goed idee?’ In koor klinkt het: ‘Jaaaa.’ Ook Manuel denkt dat het verder verbeteren van de digitale leeromgeving een mooie toevoeging kan zijn. ‘Kinderen vinden het leuk om het internet op te gaan. Ze raken erg betrokken door ooggetuigenverslagen en kunnen dan thuis online opdrachten maken.’

>>>

PrimaOnderwijs 27

EDG_NOV_026-029_45mei_v03.indd 27

22-10-18

16:18

B e s te l h e t ek 2019 nt o b k n e D i e m ? Je ku 4 en 5 Denkboek 2019

en 5 mei slag met het 4 mber 2018 via Wil jij aan de kan tot 21 dece at D . as kl le he stellen voor je ie over het deze gratis be Meer informat . ei m n5 4e l/ nder wijs.n w w w.primao vind je op digitale lessen boekje en de .nl w w w.4en5mei

‘Deze verhalen moeten we altijd blijven herdenken’ De rekenboeken en pennenzakken verdwijnen vlug in de laadjes als we arriveren op de Dr. E. Boekmanschool in de Amsterdamse binnenstad. Sarah vraagt de leerlingen wie we precies herdenken op 4 mei. ‘Slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, Joden en militairen’, roept een jongen achterin de klas. ‘En mensen in het verzet die werden meegenomen naar de gevangenis in de duinen. Zij werden doodgeschoten op de Waalsdorpervlakte.’ Sarah: ‘Het Denkboek gaat over herdenken: waarom we herdenken, wie we herdenken en hoe we dat doen, en wat we vieren op 5 mei. Misschien een leuk feitje: het Denkboek is het enige boek in Nederland met een voorwoord van de Koning.’ 28

EDG_NOV_026-029_45mei_v03.indd 28

22-10-18

16:18

‘Veel om over na te denken’

Wist je dat… het Denkboek het enige

boek is in Nederland me

t een De leerlingen mogen in het boekje een pagina kiezen voorwoord van de Konin g? die hen het meest aanspreekt. Maar eerst pakt leraar Tom zijn beruchte beker erbij. Hij trekt hier telkens twee stokjes met namen van leerlingen uit, zodat zij weten wie met wie samenwerkt. Hanna en Taeke lezen dat Joden alleen maar tussen 15.00 en 17.00 uur naar de winkel mochten om eten te kopen. ‘Ze hadden dus maar heel kort de tijd om hun boodschappen te doen.’ Ilan verdiept zich in de tekst over Nederlands-Indië. ‘Ik heb wel eens een spreekbeurt gehouden over de Tweede Wereldoorlog, maar hier wist ik nog weinig van.’ Ook Livia en Polina ontdekken nieuwe feiten, bijvoorbeeld dat Hitler zelfmoord pleegde in een bunker in Berlijn. Yiannis is meer o nder de indruk van het verhaal Weg!, over vluchten, toen en nu: ‘Ik vind het zo moedig dat mensen het lef hadden om te vluchten. Zij wisten helemaal niet wat hen te wachten stond.’ A ntony gooit gretig met een dobbelsteen. Hij speelt het het bordspel (Ver)speel je vrijheid, achterin het Denkboek. ‘Ik vind Fakkelsticker het een interessant boekje met veel weetjes en dingen Het kwartier vliegt voorbij. Als de boekjes weer zijn om over na te denken: wat neem jij bijvoorbeeld mee ingeleverd, hebben de leerlingen nog wat tips voor Sarah: ‘De stripverhalen hebben wel erg veel tekst, als je moet vluchten?’ dat mag wel een beetje minder.’ ‘Misschien is het leuk als er een woordzoeker in het Denkboek staat.’ De leerlingen raken niet uitgesproken over wat ze vandaag allemaal hebben geleerd: ‘Juf Jansma hield tijdens de oorlog Joodse onderduikers schuil in haar huis aan de Nieuwe Prinsengracht in Amsterdam.’ ‘Mensen luisterden naar de illegale radio, Radio Oranje, en hoorden toespraken van koningin Wilhelmina die de bevolking moed in sprak. Zij deed dat vanuit Engeland waar ze naartoe was gevlucht.’ ‘Deze verhalen moeten we altijd blijven herdenken’, zegt een leerling vol overtuiging. En daar zijn alle leerlingen van beide scholen het over eens. Om dat te benadrukken plakken zij de fakkelstickers die ze van Sarah krijgen besluitvaardig op hun kleding.

4 en 5 mei

HER-

VRIJ-

BE-

AAN-

DENK BOEK

Digitale leeromgeving bij het Denkboek DOCENTENHANDLEIDING

2017

Tom Opdam, leraar op de Amsterdamse Dr. E. Boekmanschool is bekend met de digitale lessen bij het Denkboek, te vinden op 4en5meidigitaal.nl/groep/4-5-mei-denkboek. Leerlingen kunnen daar filmpjes bekijken over de bezetting van Nederland of de herdenking op de Dam en allerlei opdrachten maken. ‘Het is een duidelijke, overzichtelijke site. Interessant ook om in de lessen te behandelen.’ Zijn collega Manuel Landzaad van de Rotterdamse Nicolaasschool: ‘Ik heb begrepen dat het Nationaal Comité 4 en 5 mei van plan is om de digitale lessen bij het Denkboek specifiek voor leerlingen te maken, dus niet klassikaal maar individueel. Ik denk dat leerlingen het heel interessant vinden om bijvoorbeeld een quiz op een iPad te doen.’ Ook Tom denkt dat het een goed idee is: ‘Zo kunnen de leerlingen zelfstandig en misschien zelfs thuis aan de slag. Het zou ook de mogelijkheid kunnen bieden om de leerlingen op verschillende niveaus te benaderen. Ik zag in de klas veel verschil tussen wat leerlingen al wel/niet weten over dit onderwerp.’ Manuel heeft nog een tip: ‘Maak een app. Dan kunnen leerlingen elke dag rond 4 en 5 mei de laatste nieuwtjes lezen en hun mening over onderwerpen geven. Dat sluit helemaal aan bij hun belevingswereld.’ De nieuwe digitale leeromgeving bij het Denkboek, met informatie en vragen voor leerlingen zal in 2020, het jubileumjaar van 75 jaar Vrijheid, gereed zijn.

PrimaOnderwijs 29

EDG_NOV_026-029_45mei_v03.indd 29

22-10-18

16:19

KM-2018012 PrimaOnderwijs spread v5.indd 1 EDG_NOV_030-031_SBB.indd 30

23-10-18

14:34

Wat je kiest ben je zelf.

KiesMBO.nl is de nieuwe mbo-portal voor studie- en beroepskeuze. KiesMBO.nl toont jongeren, hun ouders en docenten hoe het mbo werkt, de talloze mogelijkheden die het mbo biedt en helpt bij het maken van een goede keuze voor een mooie toekomst.

De portal is in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ontwikkeld door de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB), in samenwerking met de MBO Raad, de VO-raad, het georganiseerd bedrijfsleven en jongerenorganisaties.

Bekijk het nu zelf: ga naar KiesMBO.nl

EDG_NOV_030-031_SBB.indd 31

23/10/2018 13:51 23-10-18 14:35

Je komt verder met Getal & Ruimte Junior! – Eén rekenonderwerp per week – Veel mogelijkheden voor het aanbrengen van niveau- en tempoverschillen in de klas – Aandacht voor ontwikkeling van probleemoplossend vermogen, creatief denken en samenwerking – Goed voorbereid en met zelfvertrouwen naar het voortgezet onderwijs

getalenruimtejunior.nl

Oordeel zelf! Vraag je beoordelingsmateriaal aan op getalenruimtejunior.nl

ADV_GR_Junior_192X285mm_18606.indd EDG_NOV_032-033_VMBO_v03.indd 32 1

18/10/18 16:20 11:16 22-10-18

OP NAAR EEN NIEUWE LEERWEG

Kom naar een van de consultatiebijeenkomsten en praat mee! Hoewel er nauwelijks verschil bestaat tussen de gemengde en de theoretische leerweg in het vmbo, wordt dat wel zo ervaren. Twee leerwegen met hetzelfde doel is verwarrend. Omdat het ook voor leerlingen in de theoretische leerweg goed is kennis te maken met de beroepspraktijk, wordt er gewerkt aan samenvoeging van beide leerwegen tot één nieuwe leerweg met daarin een op de praktijk gericht component. Al sinds de invoering in 1997 kent het vmbo vier leerwegen: basis, kader, gemengd en theoretisch. Ooit was het de bedoeling dat er drie leerwegen zouden ontstaan, maar een sterke ‘mavo-lobby’ hield dit tegen. Aan het veld is niet uit te leggen dat de gemengde (GL) en theoretische (TL) leerweg eigenlĳk hetzelfde zĳn op één vak na. In de GL hebben leerlingen een beroepsgericht programma, in de TL een extra avo-vak. Maar alle examens in beide leerwegen zĳn exact hetzelfde en leerlingen hebben vanuit beide leerwegen doorstroomrecht naar de havo- en mbo-opleidingen op hetzelfde niveau. Toch blĳven we geloven dat GL van minder niveau is als TL. Dit en het feit dat het goed is

kennis te maken met de beroepspraktĳk om op basis daarvan te kiezen voor een vervolgopleiding maakt dat er landelĳk gewerkt wordt aan één nieuwe leerweg. Hoe die gaat heten? We horen het graag van jou!

Enorme motivatie In de praktijk komen er al allerlei varianten op de gemengde/theoretische leerweg voor in de vorm van GL+, TL+, vakmavo, ICT-mavo en zĳn er, speciaal voor de TL, meer op de praktĳk gerichte vakken ontwikkeld als ITTL (informatietechnologie in de TL, een officieel avo-vak dat in de TL aangeboden mag worden) en T&T (technologie en toepassing, een vak dat op 24 scholen als pilot wordt uitgeprobeerd). Al die extra aandacht op de beroepspraktĳk gerichte vakken motiveren leerlingen enorm, niet alleen voor dát vak, ook voor de andere vakken. Dit zien we ook als TL-leerlingen profielmodulen of beroepsgerichte keuzevakken uit het vmbo mogen volgen.

Geef je mening In de nabĳe toekomst wordt de op de praktĳk gerichte component voor alle leerlingen in de nieuwe leerweg GL/TL verplicht. Over de vraag hoe die component eruit moet gaan zien gaan we graag met jou in gesprek. Je kunt je mening geven tĳdens vier consultatiebĳeenkomsten in Nederland. Meer informatie over deze bĳeenkomsten vind je op www.platformsvmbo.nl/agenda/76. Via deze site kun je je ook inschrĳven. Via de website www.sterkberoepsonderwijs.nl kun je op de hoogte blijven van de ontwikkeling van de nieuwe leerweg. PrimaOnderwĳs 33

EDG_NOV_032-033_VMBO_v03.indd 33

22-10-18

16:20

LAKS: ‘Ouderbijdrage en schaduwonderwijs leiden tot kansongelijkheid!’

Wie denkt dat LAKS alleen een eindexamenklachtenlijn is, kan er niet verder naast zitten. Ze lobbyen, schrijven visies en plannen, denken mee over het curriculum, praten met politici, gaan langs scholen en maken zich sterk voor zaken als het lerarentekort, ‘leerrecht’ en gelijke kansen. Elk jaar interviewt PrimaOnderwijs de nieuwe voorzitter van LAKS en elk jaar zijn wij onder de indruk. Zo ook van Jordy Klaas uit Oldenzaal, die de speerpunten van LAKS voor dit schooljaar met ons deelt. door anouk spenkelink foto human touch photography

‘Het eerste speerpunt is een soort kunnen betalen. Scholieren moeten weten idealisme’, zegt Jordy in het nieuwe wat er aan de hand is bij andere scholieren, onderkomen in Utrecht. ‘In Nederland maar ook de politiek en de gehele maatheb je wel leerplicht, maar geen leerschappij moet daar veel meer aandacht recht. Het lijkt niet belangrijk, maar dat voor hebben.’ LAKS signaleert niet alleen Jor d y is het wel. Er zitten duizenden leerlingen maar zoekt ook naar een oplossing. Jordy: onnodig thuis. Deze jongeren vallen niet binnen ‘Wij willen dat de vrijwillige ouderbijdrage onder passend onderwijs. Denk aan jongeren met een gedragsde loep wordt genomen. Dit kan oplopen tot wel 800 of omgangsstoornis. Soms worden zij door scholen euro! Lang niet elk gezin kan zo’n smak geld betalen. doelbewust aan de kant gezet. Dat is heftig! Allereerst De ouderbijdrage is vrijwillig , maar veel scholen dringen krijg je niet het onderwijs dat je verdient, maar nog er wel op aan. Ik heb eens gehoord dat een school belangrijker is dat leerlingen in een sociaal isolement een deurwaarder stuurde naar een gezin. Dat mag raken. Met leerrecht zou je onderwijs kunnen afdwingen. gewoon niet!’ Het lerarentekort helpt natuurlijk niet. Elk gevolg van Schaduwonderwijs dat tekort komt bij de leerling terecht. Minder goed ‘De vrijwillige ouderbijdrage zorgt bovendien voor voorbereide lessen houdt in minder goed les en dus uitsluiting’, vervolgt de 17-jarige voorzitter. ‘Stel dat minder goede cijfers. Met recht op onderwijs zou je je de ouderbijdrage niet betaalt, dan kan het zijn dat kunnen zeggen dat de school móet zorgen voor een je kind niet mee mag op schoolreis. Dat probleem docent. De minister is ermee bezig, is ons beloofd, leidt tot meer problemen. Als je wordt uitgesloten maar we houden de druk erop.’ van een schoolreisje naar een museum leer je niet Kansongelijkheid wat de andere leerlingen wel leren. Die uitsluiting Een zeer belangrijk punt dat hoog op de agenda staat leidt vaak ook tot schaamte en pesten. Het is voor van de gedreven Jordy en LAKS is kansongelijkheid. leerlingen heftig als je ouders het niet kunnen betalen ‘Het is gek dat de ene leerling uit een welvarend gezin en pesten is verschrikkelijk om mee te maken. alles kan betalen, terwijl er misschien vijf kilometer Een ander fenomeen dat leidt tot kansongelijkheid verderop kinderen zitten die niet weten of ze die avond is schaduwonderwijs, dat komt hard op. Schaduw wel te eten krijgen. Laat staan dat ze schoolboeken onderwijs raakt alles wat buiten school wordt gegeven 34

EDG_NOV_034-035_Laks_v01.indd 34

22-10-18

16:21

aan onderwijs, vooral bijles. Dat geeft ten eerste aan dat het reguliere onderwijs niet goed genoeg is, want als je goed onderwijs krijgt op school en goede cijfers haalt, dan heb je geen bijles nodig. Daarnaast kunnen veel leerlingen en ouders ook dat niet betalen, dus ontstaat er nog meer kansongelijkheid en onderwijsverschil. Het leidt tot maatschappijbrede segregatie. Die kansongelijkheid vloeit door in de hele maatschappij. Onderwijs moet gelijke kansen bieden!’ Of Jordy deze grote problemen in zijn termijn kan tackelen, betwijfelt hij. ‘Het invoeren van leerrecht is gecompliceerd, want dat zou grondwettelijk moeten worden vastgelegd en dat kan jaren duren. Dat gaan wij dit jaar niet meemaken, maar we kunnen de weg wel vrijer maken. Als je kijkt naar kansongelijkheid hopen we dat er dit jaar een sectorakkoord bij de VO-raad komt of een wetgeving die het probleem van uitsluiting oplost. Het hoeft niet per se van ons te komen, maar we willen er wel over meepraten. Dan is onze taak volbracht.’

Steun voor de leraar Het jaar is nog maar net van start gegaan maar Jordy heeft al het gevoel dingen te bereiken. ‘Ook de kleine dingen tellen. Toen we op 2 oktober aanwezig waren

bij de demonstratie van de publieke sector in Den Haag hebben we kaartjes uitgedeeld met een tekst waar veel spelfouten in stonden. Dit om waardering voor de leraren te tonen, want die zijn superhard nodig. Het was een klein gebaar, maar het ging wel viral op Twitter. Een van mijn persoonlijke hoogtepunten was de vmbo-tour om leerlingen voor LAKS te werven. Zij zijn ontzettend belangrijk en horen ook een stem te hebben!’

Geen fabrieksproduct Als voorzitter maar vooral als scholier wil Jordy nog een tip aan alle docenten in Nederland geven. ‘Het is belangrijk dat docenten weten dat leerlingen dingen zélf kunnen. Moedig een leerling aan om in de leerlingen raad plaats te nemen, geef een leerling eens de ruimte om zelf een opdracht op te pakken, laat leerlingen meepraten en meebesluiten over hoe lessen gaan. Als iemand weet of een les goed is of niet, dan is het een leerling. Leerlingen zijn geen producten die uit de fabriek moeten rollen. Ik weet dat docenten weinig tijd hebben voor hetgeen ze eigenlijk moeten doen. Wij snappen dat en steunen hen, maar geef de leerlingen de persoonlijke aandacht en het eigenaarschap die ze verdienen.’ PrimaOnderwijs 35

EDG_NOV_034-035_Laks_v01.indd 35

22-10-18

16:21

Nieuwe website MĳnStudiekeuze geeft leerlingen én decanen meer zicht in persoonlĳk studiekeuzeproces Vanaf november kunnen leerlingen een eigen account aanmaken op de vernieuwde website van stichting Studiekeuze123. In een persoonlijke digitale omgeving worden zij vervolgens stapsgewijs begeleid bij het kiezen van een studie. MijnStudiekeuze maakt het studiekeuzeproces inzichtelijk en helpt tijdens de drie fases van ontdekken, vergelijken en kiezen. tekst tefke van dĳk

In de aanloop naar de Studiekeuzeconferentie 2018 heeft Studiekeuze123 een peiling gehouden onder duizend havo- en vwo-bovenbouwleerlingen. ‘We hebben ze gevraagd naar hun ervaringen met studiekeuzestress, het studiekeuzeproces, persoonlĳke ontwikkeling en zelfkennis en naar loopbaanoriëntatie en –begeleiding’, vertelt Anke Koopmann van Studiekeuze123. ‘Het is geen onderzoek met representatieve steekproeven en wetenschappelijke analyses, maar een peiling die aanknopingspunten moet bieden voor verder onderzoek of een gesprek. Met een aantal opvallende uitkomsten.’ Zo geven leerlingen bijvoorbeeld aan behoorlĳk lang te twĳfelen over waar ze goed in zĳn en welke studie daarbĳ past. Anke: ‘Ze weten niet zeker of ze een studie echt leuk gaan vinden en denken vaak dat ze in één keer goed moeten kiezen. Bovendien vrezen ze dat switchen van studie veel geld kost en die combinatie levert de nodige stress op. Veel leerlingen hebben het idee dat ze een keuze moeten maken voor het leven, dat ze iets moeten kiezen dat ze tot hun pensioen leuk vinden. Terwĳl dat niet zo is.’

Invloed decanen Decanen kunnen die stress bĳ leerlingen wegnemen en uit de peiling blĳkt dat leerlingen daarbĳ de voorkeur geven aan een persoonlĳk gesprek. Anke: ‘Dat wordt als prettig ervaren en erg gewaardeerd. En gemist als het er niet is. Hoe groot de invloed is van decanen wisselt per school, maar soms is het meer dan ze denken. Dat begint tĳdens de les, als ze aandacht besteden aan loopbaanoriëntatie- en begeleiding.’

Fase 1: Wie ben ik en wat kan ik? De meeste leerlingen beginnen twee jaar voor het eindexamen met het ontdekken van de mogelĳkheden en het verkrĳgen van meer zelfkennis. Via MĳnStudiekeuze gaan ze daarmee stapsgewĳs aan de slag en dit maakt het proces inzichtelĳk voor de diverse betrokkenen. Anke: ‘Het laat zien waar iemand in is geïnteresseerd en in welke fase van het keuzeproces iemand zit. Leerlingen kunnen op deze manier aan hun decaan en/ of hun ouders laten zien wat ze hebben gedaan in het studiekeuzeproces.’ In de eerste fase staat het ontdekken van jezelf centraal. ‘Leerlingen hebben soms het gevoel dat ze te jong zĳn voor de keuze’, aldus Anke. ‘Ze kennen zichzelf wel goed maar zeggen tegelĳkertĳd meer zelfinzicht nodig te hebben voor een goede studiekeuze. Dat lĳkt tegenstrĳdig maar wĳ denken dat het vooral te maken heeft met het maken van de vertaalslag van zelfkennis naar de studiemogelĳkheden. Met verschillende tests kunnen ze daar meer inzicht in krĳgen.’ Fase 2: Vergelĳken van studierichtingen Na de fase van ontdekken gaan leerlingen door naar de fase van vergelĳken. Deze fase gaat over het maken van keuzes tussen verschillende studierichtingen en opleidingen. Leerlingen vergelĳken informatie over opleidingen met elkaar en bezoeken verschillende open dagen. ‘Leerlingen nemen in eerste instantie vaak vrĳwel alle opleidingen in overweging’, vertelt Anke. ‘Ze noemen dan onrealistische aantallen aan mogelĳke studies, maar dat neemt af naarmate ze

EDG_NOV_036-037_Studie123_v02.indd 36

22-10-18

16:22

dichterbĳ het keuzemoment komen. Lang houden ze meerdere opleidingen in gedachten, maar uiteindelĳk komt iedere leerling op het punt waarop hĳ of zĳ kiest voor een specifieke opleiding. En een goed alternatief.’ Fase 3: Kiezen Iedereen begint breed met interesses en competenties en een eerste selectie van vĳf tot tien opleidingen. Dat gaat dan naar drie studies en uiteindelĳk blĳft er één studiekeuze over. ‘Leerlingen gaan van breed naar smal, van ontdekken naar vergelĳken en kiezen. Ze kunnen altĳd alle eerder gemaakte keuzes aanpassen en zo stappen teruggaan en die opnieuw nemen. Ook zĳn er reflectiemomenten tussendoor en het proces kan tĳdelĳk op pauze worden gezet. In MĳnStudiekeuze houden leerlingen bĳ wat ze eerder hebben gedaan en kunnen op een later moment aanhaken op het proces dat ze eerder zĳn begonnen.’

Studiekeuze123 in de klas Voor decanen en mentoren bevat Studiekeuze123 verschillende hulpmiddelen, zoals digitaal lesmateriaal, posters en brochures. Anke: ‘Op de site staat uitgebreide informatie en decanen en mentoren mogen zelf weten hoe ze dit inzetten. Vaak is het overzicht met

alle mogelĳkheden per profiel heel waardevol omdat hierop de vertaalslag wordt gemaakt van profielen naar opleidingen. Leerlingen zien hierop in ieder geval ook wat ze niet kunnen doen en dat zorgt voor een eerste afbakening.’ Door het stappenplan te doorlopen ontvangen leerlingen per fase relevante informatie over bĳvoorbeeld numerus fixusopleidingen, open dagen, aanmelddeadlines en de studiekeuzecheck. Vanwege een mogelijk beperkte toelating moeten leerlingen zich ook verdiepen in mogelijke alternatieven.

Studiekeuze123 is een initiatief van het ministerie van OCW. De stichting verzamelt objectieve en betrouwbare informatie over alle erkende opleidingen aan hogescholen en universiteiten in Nederland en presenteert deze informatie overzichtelĳk op de website. Meer weten? Kijk op studiekeuze123.nl en maak een persoonlijk account aan voor de mogelĳkheden van MĳnStudiekeuze. De nieuwe tool is gemaakt vanuit de input van leerlingen en decanen. Heb je vragen of opmerkingen, neem dan contact op met Anke Koopmann via info@studiekeuze123.nl.

PrimaOnderwĳs 37

EDG_NOV_036-037_Studie123_v02.indd 37

22-10-18

16:23

Ben jĳ klaar voor de toekomst?

Ook als het anders loopt? Met je nieuwe baan is de eerste stap gezet. Maar werken in het onderwĳs vergt nogal wat. Belangrĳk dat je goed voor jezelf zorgt. Want als je uitvalt, heeft dat veel impact. Ook op je inkomen. Dat zakt op den duur af tot bĳstandsniveau. Voorkom geldzorgen in de toekomst door nu optimaal je inkomen te beschermen.

Met dé arbeidsongeschiktheidsverzekering speciaal voor medewerkers in het onderwĳs ben je altĳd zeker van een goed inkomen. Ook als werken (deels) niet meer lukt. Regel het nu, dan ben je écht future proof!

Jouw voordelen

Altĳd verzekerd van minstens 70% inkomen tot je AOW-leeftĳd Lage premie: minimaal 20% collectiviteitskorting Sluit aan op de WIA, je cao en pensioenregeling Extra inkomenszekerheid bĳ hypotheekaanvraag Geen medische vragen binnen 6 maanden na indiensttreding

Is verzekeren voor jouw situatie echt nodig? Doe de test op www.loyalis.nl/toekomst

90.1854.18 adv Aov Onderwijs 192x285.indd EDG_NOV_038-039_Eurowijs_v02.indd 38 1

04-09-18 16:23 11:41 22-10-18

Het gaat veel dieper dan een lesje. Dat is het succes! Eurowijs bestaat vijf jaar. Alleen al afgelopen schooljaar werkten 220.000 leerlingen met het kosteloze lesprogramma, waarmee ze leren omgaan met geld. Hilde Krens van De Volksbank heeft het programma geïnitieerd en ontwikkeld. ‘Elk schooljaar verschijnt er geüpdatet materiaal waarmee leerlingen financieel weerbaar kunnen worden. Het is buiten leerzaam vooral ook erg leuk, divers en aansprekend materiaal, met lessen voor de kleuter, de basisschoolleerling én de scholier.’

TIP!

Eurowijs heeft ook een website voor leerlingen: Eurowijskids.nl. Daar kun je leuke inspiratie opdoen, niet alleen voor je leerlingen maar ook voor jezelf zoals filmpjes voor een themaweek.

‘Wij zijn met Eurowijs een programma gestart voor groep 3, 4 en 5 want vanaf de leeftijd van 6/7 jaar wordt vaak begonnen met zakgeld geven’, vertelt Hilde Krens. ‘Wat doen ze met het zakgeld? Sparen? Of juist uitgeven? Beide is goed, zolang ze maar bewust zijn van hun keuze en weten dat ze het geld maar één keer kunnen uitgeven. Met het programma praat je daarover, maar werk je ook meteen aan rekenvaardigheden door geld te tellen. Wat we ook al doen in groep 3 is uitleggen hoe pinnen werkt. Dat lijkt jong maar kinderen kijken al vanuit de Maxi-Cosi naar dat wonderbaarlijke apparaat dat maar oneindig geld lijkt te bieden. We hebben hiervoor een onwijs leuk filmpje gemaakt dat op eenvoudige wijze laat zien hoe pinnen werkt.’

Makkelijk starten Hilde is nooit uitontwikkeld als het om ‘haar’ les programma gaat dat voldoet aan de NIBUD leerdoelen. ‘Het is ontzettend leuk om te maken. Voor groep 5 hebben we ons bijvoorbeeld gericht op Europa. Daarvoor hebben we een placemat ontworpen waar alle munten op staan. Leerlingen kunnen die mee naar huis nemen en in hun spaarpot kijken waar hun euro vandaan komt. Voor groep 6 kijken we naar de geschiedenis van geld. Voor groep 7 hebben we het over reclame en verleidingen en in groep 8 over

ereldgeld, vreemde valuta. Ook krijgen ze in die w groep tips voor de overstap naar de middelbare school en een quiz over welk geldtype ze zijn. Eurowijs is een superleuke les. Er zit een uitgebreide lesbrief bij en de voorbereidingstijd voor leerkrachten is minimaal. Het is niet alleen uit een boekje werken en rekenen. Het gaat veel dieper dan een lesje. Dat is het succes!’

Maak kans op een Eurowijs-gastles! Ga naar www.eurowijs.nl om het programma te bestellen. Wil jij Eurowijs een extra dimensie geven in de klas? Eurowijs verloot 10 gastlessen. Ga naar www.primaonderwijs.nl om je aan te melden.

EDG_NOV_038-039_Eurowijs_v02.indd 39

22-10-18

16:24

Passende perspectieven voor het praktijkonderwijs

Taal en rekenen op maat Bij Praktijkonderwijs Parkstad Limburg hebben aparte taal- en rekenlessen plaatsgemaakt voor vakoverstijgende opdrachten waarin taal en rekenen zijn geïntegreerd. Iedere leerling volgt nu taal en rekenen op maat. Dit is mogelijk dankzij de uitwerkingen van de referentieniveaus voor taal en rekenen die SLO voor het praktijkonderwijs heeft gemaakt. tekst suzanne visser

Zomaar een doordeweekse ochtend in de Jumbo in Heerlen. Een groepje leerlingen van Praktijkonderwijs Parkstad Limburg (PPL) staat in de rij voor de kassa, winkelmandje in de hand. Eén voor één leggen ze hun aankopen op de band, rekenen af met contant geld en controleren hun wisselgeld, want de caissière heeft er vanochtend een handje van om een verkeerd bedrag terug te geven. De een na de ander passeert de kassa. Tien minuten later staat het hele groepje buiten, samen met de docent die van een afstandje toegekeken heeft. Missie geslaagd! De toets geldrekenen – want dat was dit – is achter de rug.

Inspanningsverplichting Praktische toetsvormen zoals deze passen goed bij de manier waarop PPL de komende jaren vorm wil geven aan taal en rekenen. Acht jaar geleden kregen alle scholen voor praktijkonderwijs een inspannings verplichting om hun leerlingen referentieniveau 1F te laten bereiken. Maar in het toenmalige onderwijsconcept van PPL was lastig inzichtelijk te maken wanneer welke doelen precies voor welke leerling aan bod kwamen. Vanwege de inspanningsverplichting besloot de school dan maar een lesmethode taal en rekenen aan te schaffen. Een geweldige oplossing was het echter niet. Het boek werd meer een doel dan een middel.

‘Leerlingen begrepen niet goed waarom ze deze stof aan het leren waren’, zegt teamleider Jos Kitzen. ‘Terwijl wij juist inzetten op wat leerlingen kunnen en waar ze mee verder willen.’

Optelsom In 2014 besloot PPL daarom een nieuwe aanpak voor taal en rekenen te ontwikkelen, als onderdeel van een complete onderwijsvernieuwing (PPL 2.0), die door de docenten zelf wordt vormgegeven. Toevalligerwijs was SLO rond diezelfde tijd in opdracht van de overheid bezig de referentieniveaus voor taal en rekenen uit te werken voor het praktijkonderwijs. ‘Wij waren op zoek naar houvast voor ons nieuwe curriculum’, zegt Marieke Brouns, kartrekker van de werkgroep leren van PPL 2.0. ‘En wij naar scholen die wilden meedenken en onze leerroutes wilden uitproberen’, vult projectleider Annette van der Laan van SLO aan. De optelsom was snel gemaakt.

Doelgericht en functioneel Passende perspectieven praktijkonderwijs, zoals SLO de uitwerkingen heeft genoemd, bestaat uit leerroutes taal en rekenen voor vier doelgroepen met een ver schillende uitstroomverwachting. Bij elke leerroute en voor elke doelgroep zijn concretiseringen en voorbeelden

Hoe kunnen scholen Passende perspectieven gebruiken? • De leerroutes maken het makkelijker om op klas- en schoolniveau bewuste keuzes te maken voor individuele of groepen leerlingen. Ook worden einddoelen inzichtelijker voor leerlingen en ouders. • De bijbehorende concretiseringen en voorbeelden zorgen voor inspiratie en verhelderen hoe bepaalde taal- en rekendoelen bedoeld zijn. • De doelenoverzichten voor de sectoren laten onder meer zien waarom bepaalde taal- en rekenvaardigheden voor het werk in een sector nodig zijn. Informatie en downloads: passendeperspectieven.slo.nl/praktijkonderwijs

EDG_NOV_040-041_SLO_v01.indd 40

22-10-18

17:31

gemaakt, aangevuld met doelenoverzichten voor de verschillende sectoren waarvoor het praktĳkonderwĳs opleidt. Bĳ techniek zĳn immers andere taal- en rekendoelen relevant dan bĳ zorg en welzĳn. ‘Voor iedere leerling kan worden bepaald welke doelen haalbaar zĳn. Daarmee wordt het mogelĳk de methode een beetje los te laten en leerlingen een aanbod op maat te doen, doelgericht én functioneel’, zegt Van der Laan.

Vakoverstijgend Dat was precies wat de docenten van PPL nodig hadden. In hun nieuwe onderwijsconcept wordt het leren namelijk verwerkt in arbeids- en burgerschapsvaardigheden. Aparte taal- en rekenlessen maken plaats voor vakoverstĳgende opdrachten waar taal en rekenen onderdeel van uitmaken. Brouns: ‘Op het gebied van burgerschap hebben al onze leerlingen min of meer dezelfde taal- en rekenvaardigheden nodig. Maar bĳ arbeidsvaardigheden is dat anders, want in ieder beroep zĳn andere taal- en rekenvaardigheden relevant. Daarom gebruiken we Passende perspectieven als onderlegger onder het onderwĳs.’

Praktijktoets Met de leerroutes en sectoroverzichten in de hand hebben de docenten (bĳ PPL coaches genoemd) met name voor rekenen al veel opdrachten ontwikkeld. Brouns: ‘We hebben bĳvoorbeeld alle avo-coaches en praktĳkcoaches laten onderzoeken hoe ze het rekendomein ‘meten’ kunnen aanbieden zonder dat ze daar

boeken voor nodig hebben. Daar is het boodschappen doen in de Jumbo een geslaagd voorbeeld van. Een ander voorbeeld is een praktĳktoets waarbĳ we leerlingen op een speurtocht door de wĳk sturen. Ze moeten allerlei opdrachten over afmetingen uitvoeren: fotografeer iets van een meter breed bĳvoorbeeld. Leerlingen kunnen dan veel beter laten zien wat ze kunnen. Als we onze leerlingen sommetjes laten maken, voelen ze al snel de druk van foute antwoorden. Maar een foto kan niet snel fout zĳn.’

Motiverend Veranderingen die je de school in laat groeien, blĳven nog wel eens in de onderbouw hangen, is de ervaring van PPL. Daarom is de school na de zomer in één keer overgestapt op het nieuwe concept. ‘Leerlingen worden nu in de beginfase breed opgeleid, waarna geleidelĳk versmalling plaatsvindt totdat ze in hun laatste twee leerjaren een sectorkeuze maken’, legt coördinator van de onderwijsvernieuwing Bram Jacobs uit. ‘Dat betekent dat ook taal en rekenen in de loop van de opleiding steeds specifieker en functioneler worden, aansluitend bĳ de uitstroomverwachting van de leerling. Daar verwachten we veel van. Want al laat je leerlingen met een methode nog zo hard werken, de transfer naar de praktĳk blĳft een van de moeilĳkste dingen. We hopen dat we leerlingen op deze manier kunnen laten ervaren dat taal en rekenen geen losse dingen zĳn, maar zaken die ze nodig hebben in hun leven en werk van alledag. Dat is veel motiverender.’ PrimaOnderwĳs 41

EDG_NOV_040-041_SLO_v00.indd 41

22-10-18

16:25

Wat zie jij?

ontwerp: en-publique.nl / foto: wunderlust.nl

1 op de 30 kinderen groeit onveilig op. Steun bieden is heel eenvoudig Kinderen die thuis mishandeld, De derde S is van steun bieden. Kinderen die thuis in de knel verwaarloosd of misbruikt worden, hebben zitten, hebben een steunﬁguur buitenshuis nodig, bij wie ze professionals nodig1die in 3 S-en: zich veilig voelen, OP goed DE 30zijn KINDEREN GROEIT ONVEILIG OP. die hen ziet en helpt met gevoelens van stress en onveiligheid om te gaan. Steun bieden is heel signaleren, samenwerken en steun bieden. HERKENNEN LEER KINDERMISHANDELING eenvoudig: even vragen hoe het gaat, een kind vragen een klein klusje voor je te doen, een complimentje over een Dat zit zo. Kinderen vertellen zelden uit zichzelf over hun KIJK OP: WWW.AUGEO.NL/WATZIEJIJ kledingstuk of een werkje. Een klein gebaar of een simpele benarde thuissituatie of doen dat nogal verkapt. Zij hebben handeling kan een groot verschil maken voor het kind. iemand van buiten hun gezin nodig die hun problemen EN GEBRUIK DE MELDCODE.

signaleert. Dat bijvoorbeeld de leerkracht opmerkt dat een kind zich plotseling anders gedraagt, of de conciërge die vindt dat die ene leerling wel heel vaak voor straf naar hem wordt gestuurd. Of de schoolmaatschappelijk werker die tussen de zinnen die een leerling uitspreekt hoort dat het niet goed gaat thuis. Die professionals kortom die die eerste S beheersen en de signalen opvangt die een kind uitzendt.

Samenwerken met ouders is cruciaal

En dan komt het aan op de 2e S, die van samenwerken. In de eerste plaats natuurlijk met het kind zelf: het kind is zelf expert over zijn ervaringen en heeft het nodig betrokken te worden bij wat je van plan bent te gaan doen. Samenwerken met ouders is ook cruciaal: zonder hen is de situatie van het kind immers niet op te lossen. Bovendien werk je samen met andere professionals. Omdat je vaak maar één gezinslid ziet of maar een deel van de situatie. En omdat het tijd en inzet van verschillende partijen vraagt om huiselijk geweld blijvend te stoppen. Vraag advies aan een deskundige collega, betrek de aandachtsfunctionaris kindermishandeling, bel Veilig Thuis. Een belangrijk uitgangspunt van de meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld is niet voor niets: doe het niet alleen.

EDG_NOV_042-043_Schoolsupport_v02.indd 42

Leerkrachten zien dag in dag uit kinderen en jongeren. Daardoor kunnen zij een cruciale rol spelen als kinderen thuis onveilig zijn. Leerkrachten die vroegtijdig signaleren, goed samenwerken en steun bieden helpen de veerkracht van kinderen vergroten en bevorderen zo hun herstel. Tekst: Edith Geurts Foto: En-publique

Augeo Foundation, een particuliere stichting, is voor veilig opgroeien en aanpak van geweld tegen kinderen. Met online cursussen uit Augeo academy leren leerkrachten signalen van mishandeling herkennen en werken volgens de verbeterde meldcode. Meer weten? Kijk op www.watziejij.nl of neem contact op: info@augeo.nl | 0343-536040

22-10-18

16:27

De kunst van het informatie verwerken, dat is de missie! Wie kent ze niet? Rond 1970 publiceerde Kees de Ruiter de eerste leesboekjes Documentatiecentrum. Bijna 50 jaar later zorgt Simon van der Sluijs met zijn team van Schoolsupport ervoor dat Documentatiecentrum online gaat, waarbij zoeken en gebruiken van bronnen centraal komt te staan. PrimaOnderwijs sprak met de ontwikkelaar.

Het Documentatiecentrum was altijd al b edoeld voor informatieverwerking, toch? ‘Klopt, al is informatie verwerken anno nu meer dan het lezen van informatieboekjes. Op ons portaal DC Online ontsluiten we met een speciale zoekmachine allerlei bronnen: niet alleen boeken, maar ook video’s, weblinks en plaatjes. Die zoekmachine zoekt niet alleen veilig op bijvoorbeeld het woord ‘poes’, maar geeft ook zoekresultaten op verschillende lees niveaus. Daar ga je mee verder.’ Zoekresultaten op niveau klinkt mooi, maar gaat het er niet om wat je er daarna mee doet? ‘Eens, dus ga je met je bronnen aan de slag. Je leest ze, je beoordeelt en kiest de bruikbare bronnen. Daar haal je vervolgens de belangrijkste informatie uit voor je project, je werkstuk bijvoorbeeld. Ons digitale portaal bij D ocumentatiecentrum helpt leerlingen, maar ook d ocenten hierbij met de Mijn-Project functie. Bij de 3.0, die nog voor de NOT 2019 verschijnt, helpen we de leerkracht en daarmee zijn leerlingen met handelingswijzers, tipkaarten en meer.’

Gaat informatie verwerken belangrijker worden dan lezen? ‘Lezen is een vaardigheid binnen infor matie verwerken. Dus lezen, begrijpend lezen eigenlijk, is een voorwaarde. Deze zorgt voor tekstbegrip, en tekstbegrip is

nodig om informatie correct te verwerken. Lezen zonder project, dus gewoon omdat je meer wilt weten over een onderwerp, zal een veelvoorkomend gebruik blijven, verwacht ik. We verwachten ook dat leerkrachten in het PO, waar vaak thematisch wordt gewerkt, ons portaal ook voor klasprojecten zullen inzetten. Dan is het mooi dat je met z’n allen ook hetzelfde informatieboek kunt lezen, tege lijkertijd en ook nog thuis. Lezen en een goede gevulde bieb blijven belangrijk, maar het vinden en leren gebruiken van passende bronnen komt centraal te staan. Dat is ook zo’n belangrijk onder deel van het ontwikkelen van informatie im lui on vaardigheden.’ v an d er S

Voor PO, VSO, PrO én Vmbo: DC Online 2.0 Schoolsupport nam Documentatiecentrum eind 2017 over van Noordhoff Uitgevers. Juni 2018 ging Documentatiecentrum online voor de scholen met abonnementen op Kijkdoos, Mini, Junior of Informatie. Inmiddels is het mogelijk om ook een DC Online-licentie te nemen, met een online bieb, toegang thuis, lees ondersteuning, multi-user toegang en allerlei portaalfuncties die informatie leren verwerken ondersteunen. Voor VO-scholen komt er een speciale VO-licentie. Kijk voor meer informatie op www.documentatiecentrum.nl of mail naar info@documentatiecentrum.nl.

PrimaOnderwijs 43

EDG_NOV_042-043_Schoolsupport_v02.indd 43

22-10-18

16:28

Leerkrachten enthousiast over nieuwe technisch leesmethode

Flits

Met lezen leerlingen met veel plezier op hun eigen niveau Flits is een vernieuwende methode voor voortgezet technisch lezen in groep 4 tot en met groep 8. Scholen kunnen bij Flits kiezen voor boeken, digitale lessen of een mix van beide. De methode voldoet aan de nieuwste AVI-niveaus. Wat is de kracht van deze methode? En hoe werkt het in de klas? PrimaOnderwijs vroeg twee groepsleerkrachten naar hun ervaringen. tekst tefke van dĳk

Flits werkt duidelĳk leesmotiverend, is de ervaring van Nicoline Bettink, leerkracht van groep 8 op basisschool De Fontein in Barneveld. ‘Kinderen zijn een stuk enthousiaster geworden over lezen en reageren na het lezen van de samenvattingen heel positief dat ze het echt leuk vinden om meer te lezen. Nieuwe dingen vinden kinderen vaak leuk, maar de methode van Flits ziet er ook echt aantrekkelĳk uit met veel kleur en diverse onderwerpen. Ik ben er heel blĳ mee.’

Boekentips De Barneveldse basisschool heeft de boekentips die in de methode staan ter harte genomen en veel van de boeken daadwerkelĳk aangeschaft. ‘Ze staan bĳ ons in de kast en leerlingen pakken die boeken ook’, vertelt collegaleerkracht Harjanne de Jonge van groep 4. ‘Dat is leuk om te zien. Vorig jaar waren de gedichtenboeken favoriet in de klas en veel kinderen wilden daar iets uit voorlezen.’

Differentiatie Voor minder goede lezers is er bĳ elke les een extra instructie mogelĳk en ze werken met eigen materiaal. Lezers die meer uitdaging nodig hebben, werken op een hoger niveau in een plusboek met teksten en opdrachten. Nicoline: ‘In mĳn klas kunnen kinderen goed zelfstandig werken en als de plus-leerlingen met een taak aan de slag zĳn, kan ik een zwakkere leerling helpen bĳ het leeswerk. Dat is heel prettig. Leerlingen die meer moeite hebben met lezen, krĳgen met Flits meer tijd en aandacht. Het is een mooie methode met uitgebreide mogelĳkheden voor differentiatie, zowel voor zwakke als sterke leerlingen. Leerlingen hebben verschillende doelen, maar ze leren uiteindelĳk allemaal goed en vlot lezen.’

Variatie Nicoline maakte deel uit van de werkgroep Lezen toen de school op zoek ging naar een nieuwe lesmethode voor lezen. ‘We gebruiken Flits nu voor het tweede jaar. De vorige methode was minder aansprekend voor leerlingen en wat beperkt voor leerkrachten. Voor sommige leerlingen moesten we er voortdurend van alles bĳ zoeken. We hebben bewust voor Flits gekozen, omdat leerlingen hierbij telkens andere teksten te lezen krĳgen.’

Samen lezen-lessen De leesmethode geeft ruimte om van elkaar te leren: niet alleen met samenwerkingsopdrachten, maar ook 44

EDG_NOV_044-045_FlitsNoordhoff_v02.indd 44

22-10-18

16:28

‘Flits biedt veel mogelijkheden en maakt lezen boeiend voor iedere leerling!’

door stimulerende Samen lezen-lessen. Het zĳn juist die lessen die lezen nog leuker maken, ervaren ze op De Fontein. ‘Mĳn leerlingen vinden vooral de Samen lezen-lessen heel leuk’, vertelt Harjanne. ‘Hierbĳ gaan de leerlingen in tweetallen met elkaar lezen. Als leerkracht kun je dan extra aandacht besteden aan kinderen die het lastig vinden.’ De Samen lezenlessen bieden ook goede mogelĳkheden voor differentiatie. Harjanne: ‘In zo’n les kun je een zwakke en een sterke leerling aan elkaar koppelen zodat ze elkaar helpen, maar dat hoeft niet. Je kunt als leerkracht zelf kiezen hoe je het wilt inzetten. De kleur van de tekst geeft aan welk niveau het is.’ Ook Nicoline is blĳ met de Samen lezen-lessen, waarbĳ ze twee niveaus aan elkaar koppelt en de leerlingen samen naar een bepaalde tekst kĳken. ‘Kinderen helpen, motiveren en stimuleren elkaar.’

beter lezen.’ Of kinderen ook echt beter leren lezen met Flits vinden beide leerkrachten nog lastig te zeggen. Flits moet kinderen in ieder geval prikkelen om te willen lezen en voor kinderen geldt dat ze beter leren lezen vanuit betekenisvolle contexten. Wat je leest moet ertoe doen. In de vaste didactische aanpak van Flits zĳn kinderen haast ongemerkt bezig met beter leren lezen. In de methode komen bovendien veel aspecten van lezen aan de orde. Harjanne: ‘Het gaat over hoe je leest en boekpromotie, maar de leerlingen komen ook in aanraking met veel verschillende leesvormen, zoals gedichten, moppen, sprookjes en wereldoriëntatie-teksten. Je kunt er veel kanten mee op. Flits biedt veel mogelĳkheden en maakt lezen boeiend voor iedere leerling!’

Beter leren lezen? Harjanne geeft zo’n vier leeslessen per week, waarbĳ de leerlingen ook opdrachten moeten maken in een werkboek. ‘Daarmee oefenen ze woorden en woordklanken, maar je moet wel oppassen dat ze niet teveel bezig zĳn met die opdrachten. Het gaat deels om de verwerking van wat je hebt gelezen, maar als leerling ben je dan dus juist niet aan het lezen. Voor begrĳpend lezen hebben we een andere methode en bĳ Flits gaat het voor mĳ vooral om plezier in lezen plus technisch leren lezen. Je wil vooral dat leerlingen veel lezen en daarom hoeven de opdrachten van mĳ niet per se af. Uiteindelĳk gaat het om lekker lezen, daarvan leer je

Ga voor meer informatie naar www.fl its-lezen.nl PrimaOnderwĳs 45

EDG_NOV_044-045_FlitsNoordhoff_v02.indd 45

22-10-18

16:29

Veiligheid en Vakmanschap Een volwaardige MBO-opleiding met nét een beetje meer? Veiligheid en Vakmanschap (VEVA) biedt het. Bĳ deze opleiding wisselen leerlingen de schoolbanken af met stages bij de Marine, Landmacht of Luchtmacht. Een perfecte basis voor een mooie toekomst!

Brede opleiding Naast vakspecifieke lessen volgen leerlingen basisvakken zoals Nederlands, Engels en ‘Loopbaan & Burgerschap’. Daarnaast is er aandacht voor sportieve activiteiten zoals fitness, een hindernisbaan en een bivakweek en voor veiligheid in de vorm van patrouillelessen, militaire EHBO en brandbestrĳding. Leerlingen verkrĳgen hierdoor belangrĳke vaardigheden als discipline, doorzettingsvermogen, teamwork en oplossingsgerichtheid en worden mentaal en fysiek sterker.

Verschillende richtingen Er zĳn 10 verschillende richtingen: Bedrĳfsautotechniek,

ICT, zorg, bouw, logistiek, maritiem, vliegtuigonderhoud, beveiliging, mechatronica en grondoptreden die op niveau 2, 3 of 4 te volgen zĳn. Met hun VEVA-diploma hebben leerlingen een streep voor om bĳ Defensie te gaan werken, maar ze kunnen uiteraard ook bĳ andere bedrĳven aan de slag.

Lespakket Om de diverse vakrichtingen meer tot de verbeelding te laten spreken, is een speciaal interactief lespakket ontwikkeld. Diverse vragen, voorbeelden uit de praktĳk en verhalen van militairen geven een goed beeld van het toekomstige werkveld.

Voor meer informatie over veva, kĳk op veva.nl. Wil je het gratis lespakket bestellen? Ga dan naar www.primaonderwĳs.nl/veva

Sommige scholen kiezen voor een app… …slimme scholen voor betere communicatie. Het innovatieve platform voor betere oudercommunicatie op basisscholen

Geïntegreerd

Automatisch

Veilig

Alle digitale kanalen van de school (app, email, website, tv) geïntegreerd in één systeem. Structureer uw communicatie en bereik alle ouders.

Het platform automatiseert de communicatie zoveel mogelijk. Dan kunt u zich richten op wat écht belangrijk is, ouders tijdig en juist informeren.

Gesloten en beveiligde omgeving, AVG-proof. Geen handmatige, maar digitale AVG-administratie en controle. Briefjes en najagen is verleden tijd.

Midden Engweg 21

Tel. 0341-74 00 27

3882 TS Putten

Email. info@zinus.nl

EDG_NOV_046-047_BSN_v02.indd 46

Vraag een demo aan via www.zinus.nl

Bureau voor oudercommunicatie

22-10-18

16:31

Vol zelfvertrouwen

Engelse les geven

Wil jij als leraar op de basisschool volledig Engelse lessen geven, maar worstel je met de manier waarop? Of geef je al Engelse les maar val je soms terug op de Nederlandse taal? Betekenisvolle conversaties in het Engels met je leerlingen aangaan kan een uitdaging zijn. Ben jij docent Engels in het voortgezet onderwijs en zoek jij naar inspirerende nieuwe methodes en materialen om leerlingen betrokken en gemotiveerd te houden? Als één van deze vragen op jou van toepassing is, lees dan verder. Het BSN Language Centre biedt trainingen aan die helpen je Engelse les te optimaliseren. Alison Choy, één van de docenten die de leerkrachten hierin traint, zegt: ‘Het Cambridge Certificate in English Language Teaching – Primary (CELT–P) en het Cambridge Certificate in English Language Teaching – Secondary (CELT-S) zĳn trainingen voor leraren en docenten die kwalitatief echt goede lessen in het Engels willen geven, in het primair en voortgezet onderwĳs. Ze krĳgen daarbĳ van ons alle materialen en suggesties aangereikt om dit te bereiken.’

Kijkje op school

Je doet het nooit alleen.

De volledige cursus start in september en eindigt in augustus, een heel schooljaar dus. Bĳ het BSN Language Centre kun je ook terecht voor kortere workshops, die door trainers worden gegeven op jouw school. Tĳdens workshops zoals Teaching Speaking Skills, Teaching New Language en Materials & Resources leer je technische kneepjes en krĳg je het zelfvertrouwen om geweldige Engelse lessen te geven.

CELT–P en CELT-S zĳn blendend learning programma’s. Dat betekent dus online studeren in combinatie met praktĳklessen bĳ het BSN Language Centre in Den Haag. Alison: ‘Het online deel kun je dus op je eigen tempo doen, afgestemd op je eigen agenda. Aan het einde van elke online module volgt een opdracht die je in je eigen klas uitvoert. Je brengt het geleerde dus meteen in de praktĳk. Tĳdens de maandelĳkse fysieke bĳeenkomst worden jouw opdrachten besproken en krĳg je feedback. Tĳdens die bĳeenkomsten ontmoet je ook veel andere collega’s uit heel Nederland met wie je ideeën kunt uitwisselen.

Trainers van het BSN Language Centre komen ook op school kĳken hoe jĳ de les in de praktĳk geeft. Samen kĳk je daarna hoe het verlopen is, of er nog verbeterpunten zĳn en hoe je het ervaart. Nadat je de volledige cursus hebt doorlopen, volgt een kort schriftelijk examen, de TKT (Teacher Knowlegde Test). Bij het succesvol voltooien van je opdrachten en het examen ontvang je het certificaat.’

Korte workshop

Wil jĳ meer weten over CELT-P, CELT-S of de workshops? Stuur een mail naar languages@bsnlanguagecentre.nl of ga naar www.bsnlanguagecentre.nl.

‘De CELT-S cursus heeft mij veel nieuwe mogelijkheden en inzichten getoond om volledig Engelse les te geven.’ Bram Rodenburg, docent Engels (vmbo, hgl en mbo) Melanchthon Business School/Lentiz Oostland

EDG_NOV_046-047_BSN_v03.indd 47

23-10-18

09:21

Advertorial

Voetjes

op de vloer bij

Integraal kindcentrum De Tamboerijn

‘In ons gebouw moet geleefd worden!’ Op IKC De Tamboerijn in Zevenaar kruipen, lopen, rennen, spelen en leren 225 kinderen in de leeftijd van 0 tot 13 jaar de hele dag. Anders dan een basisschool is dit gebouw altijd in gebruik. De vloerbedekking in het gebouw was op, versleten en vies. Projectvloeren Nederland adviseerde een PVC-vloer. Wendy Tijsterman van De Tamboerijn is meer dan blij met het resultaat. ‘De vloer is warm, huiselijk en modern. We kunnen er weer jaren tegenaan!’ foto’s de tamboerijn

Een vloer kiezen lijkt simpel, maar daar komt voor een school toch veel bij kijken. Wendy: ‘Voor de onderbouw (peuters/kleuters en groep 3) vonden we het belangrijk om een vloer te kiezen die makkelijk is in het onderhoud. Zeker omdat jonge kinderen regelmatig op de grond spelen of omdat er nog weleens een beker om gaat. Een gladde vloer is dan veel praktischer. We hebben ons laten adviseren door Eef van Projectvloeren Nederland over welke vloer het meest geschikt is. Zelf zouden we nooit hebben gedacht aan een PVC-vloer. Ik dacht niet dat dat mogelijk was in een schoolgebouw en dat deze alleen in huizen werd gelegd. Een andere keuze zou zijn geweest om marmoleum, ook wel linoleum genoemd, te gebruiken. Maar het nadeel is dat die vloeren soms twee keer per jaar in de was moeten en dat betekende voor ons dat we dan minimaal eens per jaar alle meubels moeten opstapelen. Dat kost veel tijd en geeft altijd onrust. Meestal

deden we dit net voor een vakantie met de leerlingen samen. Daar wilden we eigenlijk vanaf. Een PVC-vloer is eigenlijk een kunststof vloer met een hele krasvaste en sterke toplaag. En wat wij natuurlijk geweldig vonden, was de enorme keuze in dessins. Bijvoorbeeld plank motieven of tegels en zelfs betonlook.’

Verhuisservice Uit drie partijen die langskwamen sprong Projectvloeren Nederland er voor het IKC meteen uit. Wendy: ‘Ze dachten met ons mee maar waren ook heel realistisch en eerlijk. De samenwerking verliep heel prettig. De werkzaamheden moesten gedurende het schooljaar plaatsvinden. Een lastige klus omdat ons gebouw vrijwel het hele jaar in gebruik is en al die verbouwplannen toch wel wat onrust opleverden. Denk maar aan het in- en uitpakken van een

EDG_NOV_048-049_vloeren_v02.indd 48

22-10-18

16:32

Laat je inspireren!

Neem een kijkje projectvloerennederlan op d.nl/scholen

compleet klaslokaal en alle losse ruimtes die steeds volop in gebruik zijn. We hebben voor het vervangen van de vloeren steeds gekozen om de vakanties te gebruiken. Zo is er in de kerstvakantie, de meivakantie en de zomer vakantie geklust in de school. Dat betekende dat we drie keer in een schooljaar allerlei ruimtes hebben in- en uitgepakt. We hebben uiteindelijk toch maar gebruik gemaakt van de verhuisser vice van Projectvloeren Nederland. Ook dat werkte heel goed!’

Akoestiek Het vernieuwen van de vloer gebeurde in fases. Wendy: ‘In eerste instantie zouden we alleen de vloeren vervangen bij de groepen 1 t/m 3, maar daarna was het contrast zo groot dat we gekozen hebben om het hele gebouw te voorzien van een nieuwe vloer. Dit was overigens onder deel van een complete verbouwing waarbij we ook meteen wat schilderwerkzaamheden hebben laten uitvoeren, ook dit werd ook gedaan vanuit het totaalaanbod van Project

EDG_NOV_048-049_vloeren_v02.indd 49

vloeren Nederland.’ Er was een aantal zaken om in over weging te nemen. Wendy: ‘De vloer moest warm aanvoelen en niet te ‘hard’ zijn. We moeten namelijk rekening houden met de akoestiek van de ruimtes. Deze gekozen vloer is ook nog eens relatief eenvoudig te reinigen en in combinatie met goede nieuwe inloopmatten en regelmatig tussen door vegen, heel makkelijk in het gebruik. Wel is het belangrijk om goede bescherming onder de poten van stoelen en tafels te monteren, dit voor het behoud van de vloer. In ons gebouw moet ‘geleefd’ worden. Dus niet met sloffen in de klassen of andere maatregelen om de vloer in een nieuwstaat te houden. De vloer nu is huiselijk, maar wel met een moderne uitstraling. We hebben nu het com plete plaatje. En het resultaat is fantastisch!’

Ervaren en deskundig De middelste fase was de drukste van de drie vanwege de overige werkzaamheden in het gebouw. Wendy: ‘Er werd een keuken geplaatst, een podium gebouwd en de vloer van de grote hal werd vervangen. Door een foutje in onze planning moest de vloer er een week eerder in, dat werd door Projectvloeren Nederland goed opgevangen en samen kwamen we tot een oplossing. Tijdens alle werkzaamheden was het gebouw continu in gebruik omdat we ook (naschoolse) kinderopvang bieden. Maar ook daar werd goed rekening mee gehouden en terplekke afgestemd. De vloer ligt er goed in, ondanks de manke menten aan de ondervloer van ons 50 jaar oude gebouw. Wij hebben met Projectvloeren Nederland een goede samenwerking ervaren. Een ervaren en deskundig team. De verbouwing coördineren was een flinke klus maar wel erg leuk om te doen!’

22-10-18

16:33

Houd de

starter binnenboord!

Hoe komt het toch dat jonge mensen vol passie en enthousiasme een lerarenopleiding kiezen, stages doen en met een diploma afzwaaien om na verloop van tijd het onderwijs weer te verlaten? Om uitval van starters terug te dringen, pleit Andrew Niemeijer, voorzitter van de Leraren van het Jaar voor een grondige en structurele begeleiding van jonge leraren. Op vrijdag 25 januari bieden NOT en Leraren van het Jaar beginnende leraren het Young Professional Programma aan. tekst brigitte bloem foto human touch photography

EDG_NOV_050-051_JongeLeraar_v04.indd 50

22-10-18

16:33

Als groep gedreven leraren bundelen en delen alle voormalige Leraren van het Jaar hun kennis, kunde en netwerk in het teken van het onderwĳs en het leraarsvak. Niemeĳer, Leraar van het Jaar 2009, is docent Engels op OSG West-Friesland. ‘We zĳn ambassadeurs voor het prachtige beroep van leraar en gaan voor passie en vakmanschap.’ Zeven jaar geleden kaartten de Leraren van het Jaar de uitstroom van jonge leraren al aan bĳ de toenmalige minister van onderwĳs. Met een kleine subsidie werd een startersprogramma samengesteld, waarmee de Leraren van het Jaar alle regio’s in het land aandeden. ‘Inmiddels heeft een aantal scholen een coachtraject voor startende leraren, maar het is zeker nog geen gemeengoed. Bovendien zitten we met het cynisme van de tĳd. Tegen de tekorten is niet op te boxen als we de begeleiding van jonge collega’s niet breder trekken’, zegt een bezorgde Niemeĳer. ‘De hoge werkdruk, lage salarissen en (te) grote klassen werken niet mee om potentiële studenten enthousiast te maken voor het lerarenberoep en tegelijkertijd jonge leraren voor het onderwijs te behouden. De situatie is heel ernstig en wat dat betreft ligt de bal toch echt in Den Haag.’

‘Zoek door!’ Aan startende leraren heeft Niemeĳer allereerst een stevig advies: ‘Zoek echt door tot je voelt dat je op je plek bent. Het onderwĳs is heel divers, de ene school is de andere niet. Een starter heeft al snel het idee dat de microkosmos waarin hĳ terecht is gekomen ‘het onderwĳs’ is. Maar dat is dus helemaal niet zo. Of je het als leraar ergens naar je zin hebt, hangt van veel factoren af. Hoe open staan jouw collega’s voor de inbreng van jou als nieuweling? Heerst er geen enorme top-down cultuur? Het allerbelangrĳkste als je gaat solliciteren is om te weten te komen of een school werkelĳk bĳ je past. Wat dat betreft zitten de leraren die nu van de opleiding komen, in een luxere positie dan vroeger. Ik wil ze op het hart drukken om goed te selecteren waar ze gaan solliciteren. Je stageschool is niet per se de school waar je blĳft hangen.’

Young Professional Programma NOT NOT 2019, het grootste onderwĳsevent in Nederland, biedt op vrĳdag 25 januari het Young Professional Programma aan voor leraren po, vo en mbo die korter

22 t/m 26 januari 2019 NOT-presentatie lector Marco Snoek Volgens lector leren en innoveren Marco Snoek van de Hogeschool van Amsterdam bestaat een goede startersbegeleiding uit vier pĳlers: coaching, extra theoretische kennis, intervisie en zelfreflectie. In zĳn boek Startende leraren in het PO en VO, gericht op begeleiders van startende leraren, zĳn meer handvatten te vinden voor het inrichten van driejarige begeleidingstrajecten die voortkomen uit zĳn project ‘Junior Leraar’. Op 22 januari houdt Snoek op de NOT een presentatie over de leraar van de toekomst, waarbĳ hĳ niet alleen ingaat op de begeleiding van startende leraren, maar ook op hoe leraren zich daarna kunnen ontwikkelen in hun beroep. Kies voor meer presentaties en workshops tĳdens de NOT op www.not-online.nl

dan vĳf jaar werkzaam zĳn in het onderwĳs, en voor studenten van de lerarenopleidingen. Leraren van het Jaar vertellen over hoe zĳ het geschopt hebben van starter tot bekroonde leraar. ‘Peer-to-peer vertellen we waar wĳ als starters tegenaan liepen en hoe we door zĳn gegaan’, licht Niemeĳer toe. Scholen kunnen zelf ook veel doen om hun leraren binnenboord te houden, vindt hĳ. ‘In hun lumpsum moeten er uren gereserveerd staan om starters te begeleiden. Er zĳn altĳd collega’s die het fantastisch vinden om jongeren onder hun hoede te nemen. Maar geef er échte tĳd voor, in de vorm van bĳvoorbeeld niet-lesgebonden lesuren’, adviseert Niemeĳer, ‘in plaats van alles op het taakbeleid op te hopen. En zet de deuren van de klaslokalen voor elkaar open. Dat is iets wat we starters ook vertellen. Natuurlĳk is het eng en stel je jezelf kwetsbaar op. Maar het is zó belangrĳk om feedback te krĳgen en dat ook zelf te leren geven. Met relevante adviezen groei je in je vak. Tegelĳk blĳft het een ambacht dat je leert door het veel te doen.’

Leraar van het Jaar-verkiezing Jaarbeurs en Leraren van het Jaar organiseren samen de Leraar van het Jaar-verkiezing. De verkiezing is jarenlang georganiseerd door de Onderwĳscoöperatie, maar deze organisatie wordt per 1 januari opgeheven. De titel Leraar van het Jaar is een erkenning voor het vakmanschap van vier individuele leraren, maar tegelĳkertĳd ook voor de beroepsgroep als geheel. De vier winnaars worden feestelĳk bekendgemaakt op zaterdag 26 januari tĳdens NOT 2019.

PrimaOnderwĳs 51

EDG_NOV_050-051_JongeLeraar_v04.indd 51

22-10-18

16:34

Weerspiegel uw wereld en kom op adem! Ontdek Op Adem ook als uw onderwĳsmagazine en maak gebruik van ons aantrekkelĳke aanbod:

3 nummers van 80 pagina’s voor maar € 25,- per jaar

Op Adem is het gloednieuwe onderwĳsmagazine van Verus, waarin geïnspireerd en waardevol onderwĳs centraal staat. Het geeft verfrissende inspiratie, onverwachte invalshoeken en nieuwe inzichten van doeners en denkers, ook uit sectoren buiten het onderwĳs.

VER18_ADV_OpAdem_Prima Onderwijs_192x285.indd 1 EDG_NOV_052-053_Verus-CPS.indd 52

Op Adem geeft ruimte voor bespiegeling, laat lachen, maar durft ook te ontroeren met persoonlĳke interviews. Abonneer u direct of vraag een proefexemplaar aan via verus.nl/opadem.

14-09-18 16:34 10:23 22-10-18

CPS bo

Bestel deze onmisbare CPS-uitgaven voor onderwijsprofessionals Differentiëren is te leren! (PO) Omgaan met verschillen in het basisonderwijs

Geheel herzien

De zesde rol van de leraar De leercoach

Differentiëren is de praktische uitwerking van het omgaan met de verschillende onderwijsbehoeften van leerlingen. Differentiatie is nodig om leerlingen optimaal te laten leren en zich goed te laten ontwikkelen. Deze herziene editie is wederom een praktisch basisboek, waarmee leerkrachten stap voor stap leren hoe zij kunnen differentiëren voor de slimme leerling en voor de leerling die extra uitleg, oefenstof en feedback nodig heeft.

Deze uitgave geeft inzicht en concrete handvatten voor leraren om hun effectiviteit als leercoach (de zesde rol van de leraar) te vergroten. Met de introductie van de zesde rol van de leraar, de leercoach, krijgt het coachen van het leerproces in het voortgezet onderwijs en beroeps-onderwijs de aandacht die het verdient.

Prijs: € 29,90 Bestelnummer: 32418 | Sector: vve/po

Blijvend in prijs verlaagd: van € 29,90 voor € 22,50 Bestelnummer: 32405 | Sector: vo/mbo

Handboek technisch lezen in de basisschool

Leeskilometers maken op school Aanpak Vrij Lezen.

Instructie en didactiek in de doorgaande lijn

Het bevorderen van leesmotivatie van leerlingen Plezier in lezen is het beste start-punt voor leerlingen om veel leeskilometers te gaan maken en zo hun leesvaardigheid bijna moeiteloos te verbeteren. In de herdruk 2018 van de publicatie wordt stap voor stap beschreven hoe u de aanpak Vrij lezen op school kunt invoeren, inclusief inspirerende ervaringsverhalen van andere scholen.

Het Handboek technisch lezen in de basisschool geeft een compleet en actueel overzicht van wat er nodig is om het onderwijs in technisch lezen, dat wil zeggen: vloeiend lezen, optimaal vorm te geven. Het is een rijke en onmisbare aanvulling op dat wat in de methodes staat over effectief leesonderwijs.

Prijs: € 69,00 Bestelnummer: 32396 | Sector: po

Naar nog effectievere leerlingbesprekingen

Prijs: van € 49,00 voor € 29,90 (actieprijs loopt t/m 11 januari 2019)

Bestelnummer: 32370 | Sector: po/vo/mbo

Handboek Ouderbetrokkenheid 3.0

Werkboek over het functioneren van de interne begeleider in het zorgbeleid van de school Deze uitgave vormt het vervolg op het bekende boek Effectieve leerlingbesprekingen in het basisonderwijs. Het boek bevat een aantal handreikingen en oefeningen als aanvulling op de reeds bekende methodiek. Verder gaan de auteurs uitgebreid in op de verschillende rollen die een interne begeleider kan vervullen binnen een school en op het functioneren van de intern begeleider in het het zorgbeleid.

Blijvend in prijs verlaagd: van €27,90 voor € 22,50 Bestelnummer: 32295 | Sector: po

Het Handboek Ouderbetrokkenheid 3.0 helpt scholen en leraren om de samenwerking met ouders vorm te geven op een manier die bij de school past. Het beschrijft de rol van ouders op school en geeft uitleg over hun gedrag. Het is bedoeld voor directeuren, leraren die al in het onderwijs werken en studenten die nog met de pabo of de lerarenopleiding bezig zijn.

Prijs: van € 37,50 voor € 27,95

(actieprijs loopt t/m 11 december 2018)

Bestelnummer: 32410 | Sector: po/vo/mbo

Bestel deze en meer inspirerende uitgaven op www.cps.nl/uitgeverij

CPS boekenpagina Primaonderwijs Nov2018.indd 1 EDG_NOV_052-053_Verus-CPS.indd 53

15-10-18 08:45 22-10-18 16:35

de Onderwijsdesk

voor hulp bĳ leer- en gedragsproblemen in de klas! Speciaal voor PrimaOnderwijs beantwoordt de Onderwijsdesk vragen van leerkrachten uit het hele land. Goede adviezen en cursussen waarbij je echt in je vak gehoord en begrepen wordt, zorgen dat je floreert voor de klas. Heb jij een vraag voor de Onderwijsdesk, mail die dan naar info@onderwijsdesk.nl.

EDI nu ook speciaal voor kleuters! Hoe benut je de beschikbare leertĳd bĳ kleuters optimaal? Angela uit Woerden de Onderwĳsdesk: Volgens Van der Leĳ (2017) geven we kleuters pas echt wat zĳ nodig hebben wanneer wĳ niet kind volgend lesgeven, maar kind leidend lesgeven. EDI staat voor Expliciete Directe Instructie. Dit is een vorm van instructie waarbĳ nieuwe lesstof in stappen wordt uitgelegd waarbĳ het voordoen-, samendoenen nadoenprincipe centraal staat. Je verlaagt niet de lesdoelen maar verhoogt juist de instructiekwaliteit. Door ‘modeling’, ‘scaffolding’ en goede spelbegeleiding schep je een klimaat waarbĳ kleuters met plezier en succes kunnen leren en werken. En als verrassend bĳeffect zie je dat probleemgedrag in de klas wordt teruggedrongen. TIP 1 Met EDI activeer je voorkennis. Je geeft leerlingen een opdracht die aansluit bĳ de te geven les, die een beroep doet op de kennis die ze al in huis hebben. Door voorkennis

te activeren, komt opgeslagen kennis vanuit het langetermĳngeheugen in het werkgeheugen terecht. Je maakt als leerkracht het verband duidelĳk met de nieuwe leerstof. Nieuwe lesstof is beter te begrĳpen als deze zich vasthaakt aan reeds aanwezige kennis. TIP 2 Met EDI oefen je ook de techniek hardop denken. Je geeft les door hardop te laten zien hoe jĳ als leerkracht de opdracht aanpakt. Dit wordt ook wel ‘modellen’ genoemd. Neem bĳvoorbeeld een lesje schrĳven. De leerkracht stelt stap voor stap vragen aan zichzelf en beantwoordt die vragen ook zelf. Zodoende doet hĳ de leerlingen eerst voor op welke wĳze hĳ het schrĳfschrift voor zich legt, zĳn pen vasthoudt, hoe hĳ het beste op zĳn stoel zit en hoe hĳ wellicht oplossingen voor een bepaald schrĳfletterprobleem bedenkt. TIP 3 Donderdag 13 december vindt de Meer informatie over de cursus EDI voor kleuters plaats. Eveline Bogers is de enthousiaste, gecertificeerde EDI-trainster die zich specifiek richt op leerlingen uit groep 1, 2 (en 3). Ga voor meer informatie naar www.onderwĳsdesk.nl

EDG_NOV_054-055_Onderwijsdesk_v05.indd 54

22-10-18

16:36

Nieuwe cursussen Begrĳp Dyscalculie Eendaagse cursus Dinsdag 11 december 2018 drs. Marĳe van Oostendorp

Sociaal-emotioneel leren (SEL) Het Platform Onderwĳs2032 erkende het belang van een brede persoonsontwikkeling, waarbĳ er vooral aandacht is voor de uiteenlopende competenties die kinderen nodig zullen hebben om in de klas, op school en in de buurt te kunnen functioneren. Het gaat dan niet om eenzĳdige cognitieve functies maar om emotionele vaardigheden om eigen- en andermans emoties te kennen en herkennen en sociale problemen te kunnen oplossen. Het gaat bij SEL om een samenspel van cognitie, emotie en gedrag. Het aanleren van SELcompetenties op school draagt bĳ aan het welbevinden van alle leerlingen, aan een prettig leef- en leerklimaat, en aan een veilige school. Kinderen leren zichzelf en hun emoties beter te managen, meer begrip voor de ander te krĳgen, verstandige beslissingen te nemen en moeilĳke situaties effectief op te lossen.

Expliciete Directe Instructie I (Kleutereditie) Lesdoelen & instructie Donderdag 13 december 2018 Eveline Bogers Rekenspecialist (PO-editie) Start vrĳdag 14 december 2018 drs. Marĳe van Oostendorp Rekenspecialist (VO-editie) Start donderdag 17 januari 2019 drs. Marĳe van Oostendorp Expliciete Directe Instructie II (Kleutereditie) Klassenmanagement & spelbegeleiding Vrĳdag 8 maart 2019 Eveline Bogers www.onderwĳsdesk.nl

TIP 1 Lees meer over hoe je SEL in je lespraktĳk kunt verwerken in het boek van Kees van Overveld, Sociaal-emotioneel leren als basis. Wil je meer informatie over de eerstvolgende cursus over SEL, bel dan met 035 - 6957020.

Rekenonderwĳs Hoe kan ik de motivatie voor rekenen bĳ mĳn VO-leerlingen vergroten? Peter uit Malden de Onderwĳsdesk: Motivatieproblemen met betrekking tot rekenen zijn niet alleen een knelpunt voor de betreffende leerling zelf, ook de school heeft een probleem. De invloed van de verplichte centrale rekentoets aan het einde van het voortgezet onderwĳs en de invloed hiervan op het slagen of zakken, bepaalt het uiteindelĳke onderwĳsrendement. Wanneer uit TIMSS onderzoek (2011) blĳkt dat slechts 32% van de Nederlandse leerlingen aangeeft rekenen leuk te vinden en dit internationaal gezien erg laag is, verdient rekenen ook op het VO extra aandacht. In plaats van de rekenopgaven uit een boek te maken, zou je leerlingen andersoortige opdrachten kunnen geven, die meer

rekening houden met hun interesses en drĳfveren. Zo kun je leerlingen stimuleren om zelf opgaves bĳ de lesstof te bedenken, kun je hen uitdagen om spelen werkvormen zoals een rekenbingo te maken. Leerlingen raken gemotiveerd wanneer ze een bepaalde autonomie bĳ het leren ervaren. TIP 1 Het spel Rondom rekenen is ontworpen door Jordi van Schĳndel. Het is een mix van Monopoly en Mens-erger-je-niet. Om het extra spannend te maken, is het spel een strĳd tegen de klok, je kunt fiches en bonuskaarten verdienen, maar ook in de gevangenis belanden. Het spel kost €32,50 en is een absolute aanrader. TIP 2 In de meerdaagse VO-editie Rekenspecialist van Marĳe van Oostendorp zĳn de sleutelwoorden: succesbeleving, motivatie, goede afstemming en actieve deelname. Marije staat bekend als een gerenommeerd expert op het gebied van rekenproblemen en dyscalculie. Donderdag 17 januari 2019 start de eerste cursusdag. PrimaOnderwĳs 55

EDG_NOV_054-055_Onderwijsdesk_v05.indd 55

22-10-18

16:37

Iedereen is aan het leren, van leerling tot aan leraar en schoolleiding

Kunskapsskolan. Niet alleen duurt het even voordat je het Zweedse woord in één keer vloeiend uitspreekt, ook de organisatorische overstap naar dit onderwijsconcept heeft heel wat voeten in de aarde. Dat ontdekten ze op havo Notre Dame des Anges in Ubbergen. Directeur Marij van Deutekom en adjunct-directeur Ed van Loon vertellen over de voorbereiding op het concept, dat volledig uitgaat van gepersonaliseerd leren. door tefke van dijk

Het idee ontstond drieënhalf jaar geleden aan dezelfde tafel waar Ed van Loon en Marij van Deutekom nu zitten. ‘Kortgezegd zagen we betrokken leerkrachten tegenover niet-gemotiveerde leerlingen’, vertelt Van Loon. ‘Hoe harder de leerkracht werkte, hoe verder de leerling achteroverleunde. Leerlingen kregen de kans niet om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces.’ Een projectgroep zocht een oplossing en ontwikkelde een concept dat zeer verwant is aan Kunskapsskolan. ‘Dat bevestigde dat het niet zo gek was wat we hadden

bedacht’, zegt Van Loon. ‘Je ziet ook een landelijke beweging naar gepersonaliseerd onderwijs’, vult Van Deutekom aan. ‘Over tien, vijftien jaar ziet het onderwijs in Nederland er heel anders uit.’

Denken in doelen Een bijeenkomst met de professionals van Kunskaps skolan Nederland was een succes en na een speciale studiedag en bezoeken aan Zweedse scholen was ruim 90 procent van het personeel om. In het afgelopen jaar

Foto Tefke van Dijk

Wat is Kunskapsskolan? Kunskapsskolan is eind jaren ’90 begonnen in Zweden en betekent letterlijk kennis- en kundeschool. Het is een alternatief onderwijsconcept voor gepersonaliseerd leren. Het nieuwe normaal volgens Kunskapsskolan: de leerling staat centraal en de school volgt. Gedreven door de droom het onderwijs te veranderen helpt Kunskapsskolan Nederland sinds 2014 scholen dit gepersonaliseerd leren op een betaalbare, uitvoerbare en behapbare manier in te voeren. Meer info op kunskapsskolan.nl 56

EDG_NOV_056-057_Kunskapsskolan_v02.indd 56

22-10-18

16:39

Foto Shutterstock

zijn 30 leerkrachten, de helft van het docententeam, geschoold om het concept toe te passen in de eerste en tweede klas. ‘We moeten gaan denken in doelen, niet in taken, en coachen op die doelen’, aldus Van Loon. ‘Het is een heel andere manier van werken. Als je wil dat leerlingen meer verantwoordelijkheid nemen, moet je zelf ook meer verantwoordelijkheid geven.’

Werkdruk Is de werkdruk niet enorm verhoogd? Het antwoord van Van Loon is simpel: ‘Ja!’ ‘Maar ondanks de drukte is de sfeer goed’, vult Van Deutekom aan.’ ‘Mensen krijgen ook ruimte voor ontwikkeling en dat wordt als positief ervaren.’ De start was voor iedereen wennen: voor de docenten, de leerlingen en de ouders. Uit een hoek van de kamer haalt Van Loon een grote poster tevoorschijn. ‘Leve Excel. Het is bijna een militaire ope ratie als je ziet wat je allemaal moet doen. Je houdt zo wel het overzicht en kunt afvinken wanneer iets klaar is.’ In dit nieuwe schooljaar zijn de leerlingen elke ochtend in een basisgroep met twintig medeleerlingen gestart. Samen met een coach maken zij dan een planning voor de dag. Eens per week heeft iedere leerling een persoonlijk gesprek met de coach. Van Deutekom: ‘Docenten hebben een andere rol en zijn door de didactische coaching meer gaan nadenken over wat ze doen en waarom. Ze geven op een andere manier feedback en kunnen beter reflecteren op hun werk.’ ‘Vanuit een reflex nemen we soms nog steeds snel iets over van een leerling’, zegt Van Loon lachend. ‘Misschien zijn we hier overbetrokken.’ Iedereen is aan het leren op school en de teamtrainingen hebben veel teweeggebracht. Van Deutekom: ‘We moesten allemaal professionaliseren, van docent en kantine medewerker tot het managementteam. Mensen moeten het zelf doen en vertrouwen krijgen door goede ervaringen. Ik heb teams het afgelopen jaar echt zien groeien in hun nieuwe rol.’

Nieuwe instroom Geeft zo’n overstap veel onrust? ‘Ja’, antwoordt Van Loon kort. ‘Het gaat met vallen en opstaan. Soms is het lastig dat niet alles bekend is, maar je ziet docenten ook hun eigen verantwoordelijkheid nemen en zelf met een voorstel komen.’Ook Van Deutekom ziet die ontwikkeling. ‘Naarmate het jaar vorderde, vielen steeds meer dingen op hun plek en waren er steeds minder onzekerheden.’ Natuurlijk was het ook spannend hoe het zou gaan met de aanmeldingen voor het nieuwe schooljaar. ‘Als je overstapt op een nieuw onderwijsconcept is het de vraag of basis scholen dat zien zitten en of ouders het aandurven. Gelukkig kregen we vooral positieve reacties. Basisscholen in de omgeving vinden dat het goed aansluit op hun onderwijs. En de instroom is prima, we zitten vol.’

Proces Helemaal klaar is de school echter nog niet. ‘We zijn drieënhalf jaar bezig met het idee en nu is het eindelijk zover. Die tijd is nodig, het is een proces. Je moet mensen meenemen en ruimte geven om het zelf te ontdekken en ernaartoe te groeien. Sommige team leden, waaronder wijzelf, kunnen niet wachten, maar veel teamleden vinden het ook spannend. Ze zien dat het nodig is om routines los te laten en anders te gaan werken, maar vinden dat niet altijd gemakkelijk.’ De twee directieleden verwachten dat ze nog wel gaan ontdekken dat ze niet aan alles hebben gedacht. ‘Tegelijkertijd hebben we aan heel veel wél gedacht, zegt Van Deutekom. ‘Het is niet meteen perfect en dat is oké. Volgend jaar begint een nieuwe groep docenten aan de teamtrainingen en zij kunnen de e rvaringen van de eerste groep meenemen. Wellicht stappen we dan over met vier leerjaren. Dat was nu nog iets te ambitieus.’ PrimaOnderwijs 57

EDG_NOV_056-057_Kunskapsskolan_v02.indd 57

22-10-18

16:39

N I W N I W N I W N I W WIN PrimaOnderwĳs

deelt uit! Doe mee aan de winactie en maak kans op vele goodies! Op deze pagina’s zie je wát we voor superprijzen hebben. Ga naar PrimaOnderwijs.nl om mee te dingen naar jouw favoriete prijs! Winnaars worden vóór de kerst bekendgemaakt, dat is alvast ons cadeautje aan jullie. door riemke tĳmes & anouk spenkelink

N I W N I W N I W N I W WIN

Maak je eigen controller-

maakbox!

Deze Maakbox van Maakotheek bevat alle ingrediënten voor een periode van 8 weken compleet techniekonderwĳs voor 300 leerlingen (groepen 3 t/m 8 of onderbouw VO, alle niveaus). De Maakbox bevat lessen, apparatuur, materiaal en begeleiding. Met de Maakbox ‘Maak je eigen controller’ leer je bĳvoorbeeld hoe je met Makey Makey je eigen controller maakt. Word jĳ daar ook zo gretig van? Ga naar primaonderwĳs.nl/winactie voor alle specificaties van de Maakbox en om kans te maken op deze prĳs. Maakotheek.nl

EDG_NOV_058-064_Winactie_v06.indd 58

GA NAAR PRIMAONDERWĲS.NL/WINACTIE

22-10-18

16:56

Docenttalent 15 x Lespakket Beloningskaartjes 15 x 2 Educatieve posters - Engels Het lespakket Beloningskaartjes is ontworpen om leerkrachten te ondersteunen bĳ het geven van complimenten. Op elk kaartje staat een originele spreuk, met daarbĳ een passende afbeelding. Op deze manier kun je voor ieder kind een eigen kaartje uitkiezen. Doordat je de beloningskaartjes krĳgt als download, kun je deze zo vaak afdrukken en uitdelen als je wil! Ook geven we posters weg ter verbetering van Engels. I speak English en Hi there! docenttalent.nl

20 x Sistema Lunch Pack

Neem elke dag een verse lunch mee naar school met deze Lunch Pack van Sistema. Bewaar je boterham en je fruit mooi apart in de lunchbox Snack Attack Duo. Handig te stapelen, met eenvoudige vergrendelclips, voorzien van drie verschillende vakjes én vaatwasserbestendig. Met bĳbehorende 620ml Twist ’n Sip drinkfles met easyto-open draaidop. Bovendien is deze set volkomen BPA- en Ftalaat-vrĳ. adomo.be

Beeld en Geluid Hilversum Docententraining

1 set van 5 kaarten

Beeld en Geluid in Hilversum organiseert een studiedag voor jou en vier van je collega’s over medialogica, nieuws, desinformatie en duiding. Hier vergroot je jouw mediakennis en -skills. Je krĳgt inzicht in hoe nieuws wordt gemaakt, verspreid, verslonden én hoe hypes ontstaan. In workshops en masterclasses krĳg je direct praktische tools aangereikt om in jouw klas te gebruiken en het gesprek met je leerlingen op een constructieve wĳze aan te gaan. beeldengeluid.nl/docententraining

Boek

15 x

WWW.wat?

Green Premium 5 x Fles Klean Kanteen 1 x Eco mok 1 x Solar oplader 2 x Correctbook

Alles wat je altĳd al wilde weten over internet in één boek! Heeft internet openingstĳden? Wie is de baas van internet? Kan internet ook kapotgaan? WWW.wat? van uitgeverĳ De Vier Windstreken geeft antwoord op 70 vragen van kinderen. Zo leren ze hoe en waarom het internet is ontstaan en hoe je veilig kunt surfen. vierwindstreken.com

Green Premium is dé specialist in het bewerken van duurzame geschenken en textiel. Van koffiekop tot luxe geschenken. Van energiebesparende opladers tot rietjes van stro en bamboe tandenborstels. Bekĳk het enorme assortiment met bĳzondere producten op greenpremium.nl

GA NAAR PRIMAONDERWĲS.NL/WINACTIE

EDG_NOV_058-064_Winactie_v06.indd 59

22-10-18

17:00

17 x 2

IT-Randsteden 1 x Docententraining micro:bit VO 1 x Docententraining Minecraft in de klas PO ‘Samen kunnen we de digitale geletterdheid en probleemoplossende vaardigheden ontwikkelen die de leerlingen nodig hebben om vandaag en morgen succesvol te zĳn.’ Dit doet IT-Randsteden met trainingen voor docenten om het leren opnieuw te definiëren en hiermee inspirerende ervaringen te creëren die een leven lang leren beïnvloeden. Voor leerlingen stimuleert deze vernieuwde manier van leren de ontwikkeling van de 21-eeuwse vaardigheden. it-randsteden.nl

Toegangskaarten

Madurodam

Waar is het kleine Nederland groot in? Dát ontdek je in Madurodam, een stad vol miniaturen, doe-dingen en attracties. Stap in de schoenen van dj Armin van Buuren en mix zélf beats. Leren vliegen? Dat kan op Schiphol! En in de haven van Rotterdam kun je schepen met containers vullen. Buiten is er een Waddenzee-speeltuin en de allerkleinsten kunnen terecht in de nĳntjespeeltuin. madurodam.nl

Fiets van Fietsenopfietsen.nl

Kom jĳ altĳd met de fiets naar school, maar is deze wel aan vervanging toe? Maak kans op de zwarte Popal omafiets 28 inch. De fiets heeft een in hoogte verstelbaar stuur, draadloze verlichting, bagagedrager, zachte handvaten en een stevig stalen frame. Check de actiepagina en wie weet zet jĳ binnenkort je nieuwe fiets in het lerarenrek. fietsenopfietsen.nl

Toegangskaart 5 x 2

micro:bit Go

muZIEum

Ben je op zoek naar een leuk, uniek uitje met een hoog edutainment gehalte? Wil je samen met jouw klas ervaren hoe het is om een visuele beperking te hebben? Kom dan naar muZIEum! Het muZIEum biedt geen doorsnee lespakket aan, maar een speciaal educatief programma bestaande uit diverse activiteiten. muzieum.nl

EDG_NOV_058-064_Winactie_v06.indd 60

10 x

van Kiwi-Electronics

Kiwi Electronics is gespecialiseerd in educatieve elektronica. Ze hebben Makeblock, littleBits, Snap Circuits én micro:bits. Voor het onderwĳs zĳn er speciale starters- en educatiekits en daarvan mogen wĳ er 10 weggeven. De kit bestaat uit 1x micro:bit, 1x USB kabel, 1x batterĳhouder en 2x AAA batterĳen. De micro:bit is een kleine computer die je kunt programmeren, aanpassen en bedienen om je digitale ideeën, games en apps te combineren met de echte wereld. Het enige dat je nodig hebt, is fantasie en creativiteit én deze kit. kiwi-electronics.nl

GA NAAR PRIMAONDERWĲS.NL/WINACTIE

22-10-18

17:00

Young Scientist Doeboek –

Vriendschap Dit nieuwe Young Scientist Doeboek staat bomvol wetenschappelĳke weetjes over vriendschap. Wat gebeurt er bĳvoorbeeld in je hersenen als je met iemand bevriend raakt? En waarom hebben we nog geen superslimme robotvrienden? Ook zĳn er uitdagende puzzels om op te lossen. Het doeboek is geschikt voor kids tussen de 8 en 12 jaar. shop.newscientist.nl/ vriendschap

Retulp-pakket

10 x

Voorkomen van afval is nog beter dan recyclen want ‘eenmalig is schandalig’. Met Retulp-flessen wordt hergebruik gestimuleerd. De flessen zĳn ook te bedrukken. We geven 10 x een pakket weg met daarin een roestvrĳstalen fles, een bidon van bioplastic en een roestvrĳstalen mok, ideaal om koffie en thee in warm te houden. retulp.nl

30 x

Royal Talens 5 x Speciale mengsets met 10 flacons Talens plakkaatverf 10 x Ecoline Brushpen sets met 20 Brushpens 8 x Set met 72 Bruynzeel kleurpotloden Royal Talens heeft een uitgebreid assortiment kleurmaterialen om te tekenen en te schilderen voor kinderen in alle leeftĳdscategorieën, zowel voor thuis als op school. Producten zoals Panda, Wasco en Ecola, kleurproducten van het merk Bruynzeel en nog veel meer materialen van verschillende merken. Kĳk voor een overzicht van alle merken op royaltalens.com.

Toegangskaart 15 x 2

Boek

‘Meester’ Mark: Schoolpleinmoeders Lief, leed en luizen

Spoorwegmuseum

Waarom kan een duif gewoon op de bovenleiding zitten en hoe remt een trein eigenlijk? Het Techlab van het Spoorwegmuseum is dé plek om op een speelse en interactieve manier alles te leren over treintechniek. Op techlabindeklas.nl kun je gratis gebruikmaken van kant-en-klare digibordlessen. Doe mee met de winactie om het museum te ontdekken! spoorwegmuseum.nl

Verlegen buitenbeentjes, vileine roddeltantes, ouders die sidderen voor hun eerste tienminutengesprek en oude rotten die al heel wat werkstukken in elkaar hebben geflanst: in Schoolpleinmoeders loopt ‘Meester’ Mark van der Werf een jaar lang met hen mee. Op het plein, in de koffiekamer en thuis aan de keukentafel vertellen tientallen ouders hoe zĳ heelhuids het schooljaar doorkomen. scriptum.nl

GA NAAR PRIMAONDERWĲS.NL/WINACTIE

EDG_NOV_058-064_Winactie_v06.indd 61

30 x

PrimaOnderwĳs 61

22-10-18

17:01

Tablethoezen

1 x Tegoedbon t.w.v. € 200,-

van Tassen

Sukhi Toko 25 x

In Nepal betekent Sukhi ‘happy’. Zo zorgt Sukhi ervoor dat de kledenmakers in Nepal, India, Turkije en Marokko twee tot drie keer meer verdienen dan het regionale gemiddelde. De schitterende bolletjeskleden uit Nepal bestaan uit duizenden vilten bolletjes. Daarmee kun je eindeloos variëren. Kies uit ronde of rechthoekige kleden in allerlei kleuren. Elk kleed is uniek en wordt speciaal voor jou gemaakt van 100% nieuwe en pure wol. sukhi.nl

(h)eerlĳk

chocoladepakket

Tassen en accessoires met een Fair & Eco-verhaal. Tassen Tokoproducten passen bĳ een eerlĳke en duurzame manier van leven. Gemaakt van natuurlĳke en gerecyclede materialen. Geproduceerd met respect voor mens en milieu. Samen steunen we het ambachtelĳk werk van producenten in hun eigen regio! tassentoko.nl

Max Havelaar

20 x

Waarom Fairtrade-chocolade? Zou jij kunnen kiezen welk kind wel of niet naar school mag? Die moeilĳke keus moeten cacaoboeren in West-Afrika maken. Zĳ leven in extreme armoede en verdienen minder dan 0,67 eurocent per dag. Wanneer zĳ hun cacao onder Fairtrade-voorwaarden kunnen verkopen dan krĳgen zĳ tenminste de minimumprĳs en een vaste premie. Wil je tĳdens de les aandacht schenken aan Fairtradecacao, neem dan contact op met Stichting Max Havelaar, info@maxhavelaar.nl.

cadeaubon Green

Correctbook Scratch Correctbook is een eindeloos bruikbaar uitwisbaar notitieboek, voor iedereen op deze wereld. Bĳ aankoop van een Correctbook product geef je dezelfde eindeloze schrĳfervaring aan kinderen die geen toegang hebben tot schrĳfmateriaal. eco-logisch.nl

Picnic t.w.v. 25 euro

Als je aan de lunch op school denkt, dan denk je misschien niet direct aan duurzaamheid of de plastic soup. Maar weet dat er een heel eenvoudige manier is om veel plastic afval te voorkomen. Bĳ Eco-BioFairtrade-webshop Green Picnic vind je een grote collectie drinkbekers- en flessen, lunchtrommels en zakjes. Allemaal duurzaam, veilig BPA-vrĳ, milieuvriendelĳk maar bovenal erg mooi en handig in het gebruik. greenpicnic.nl

EDG_NOV_058-064_Winactie_v06.indd 62

GA NAAR PRIMAONDERWĲS.NL/WINACTIE

22-10-18

17:02

EDG_NOV_058-064_Winactie_v06.indd 63

22-10-18

17:02

Maak van elke dag, een geslaagde schooldag Of je nu leerling, leerkracht, ictâ&#x20AC;&#x2122;er of schoolbestuurder bent: je hebt een gezamenlijk doel, een geslaagde schooldag. Met Microsoft in het onderwijs halen leerkrachten en leerlingen het beste uit zichzelf, werken ze op een vertrouwde en veilige manier met elkaar samen en zijn ze lexibel in de keuze van programmaâ&#x20AC;&#x2122;s en betaalbare apparaten. En dat alles terwijl de school overzicht en controle houdt. Kies voor een compleet platform, en ervaar de mogelijkheden van Microsoft in het onderwijs.

Meer inspiratie? Ga naar www.aka.ms/indeklas en ontdek de mogelijkheden van Microsoft in het onderwijs.

GeslaagdeSchooldag_Advertentie_PrimaOnderwijs.indd 1 EDG_NOV_058-064_Winactie_v06.indd 64

22/10/2018 14:40 22-10-18 17:03