PrimaOuders.nl november 2011

Voor ouders met kinderen in basisonderwijs en kinderopvang

Digikids

Mediaw캐s thuis en op school

Kerstdiner

4 gangen voor het hele gezin

Special

over spelen en speelgoed WWW.PRIMAOUDERS.NL

VERSCHIJNT 6X PER JAAR

NUMMER 3

NOVEMBER 2011

Tijd voor mijn e 1 soepje en soepstengeltje

Voor kindjes vanaf 10 maanden is er nu Olvarit Mijn 1e soepje en soepstengeltje.

Zonder toegevoegd zout. Mijn 1e soepje is verkrijgbaar in 5 smaken, waaronder ook een drinksoepje. Gezond en soeperlekker, voor elk moment van de dag. Zo eet je kleintje gezellig mee met zijn eigen soepje.

Gratis Olvarit mijn 1e soepstengeltje Koop nu bij Kruidvat of Trekpleister 2 potjes Olvarit Mijn 1e soepje en ontvang, tegen inlevering van deze coupon, één verpakking van Mijn 1e soepstengeltje gratis!

-36m m

GRATIS €1,99

t.w.v.

Dee actie is geldig van va 14 t/m 27 november 2011 1 bij b aalle Kruidvat en TTrekpleister k l i t winkels i k l iin N Nederland. d Knip deze bon uit en lever deze in bij de kassa. Maximaal 1 bon per klant. Niet geldig i.c.m. andere Olvarit acties.

8

717333 589547

Inhoud

Voor ouders met kinderen in basisonderwijs en kinderopvang

6

39

14

d lgoe spee al i spec

4 Post&Zo 6 Weerstand in de winter 10 Veilig digitaal 14 Kerstdiner voor het hele gezin 18 Tips 20 Slaap lekker, allemaal!

24 4 en naar de bso 26 Kiekjes 28 Mediamix 30 De kunst van rust

Naast het magazine bestaat PrimaOuders uit een tweewekelijkse nieuwsbrief Met 345.000 lezers het grootste en www.primaouders.nl. blad voor ouders EDG Media Postbus 40266 PrimaOuders is een uitgave van 3504 AB Utrecht Uitgever Erik Trimp Eindredactie Suzanne de Boer en Cindy Curre

51 33 Boeken 37 Voorlezer 39 Digikids 43 Knutsel: alle pieten verzamelen 44 PrimaOpvang 47 Brandweerwagen of Barbie?

51 Speelgoedspecial 61 Klik&Win! 62 Agenda

Vormgeving Conny van der Neut Verder werkten mee Margreet Algra, Rene van Beers, Linda Blankenstein, Brigitte Bloem, Ingrid Dekker, Anita Drost, Jeannette van Haastert, Jørgen Drost, Mirjam Janssen, José Kuijsters, André Rozendal, Marije Sietsma, Anne-Claire van de Vendel, Danielle Vogels, Annet van Wamel.

Verschijning en verspreiding PrimaOuders verschijnt 6 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door EDG Media naar locaties voor kinderopvang, basisscholen en huiswerkinstituten in Nederland.

Redactie 030-241 70 45, redactie@primaouders.nl Sales 030-241 70 44, Marleen van Wamel, mvanwamel@edg.nl

Klantenservice 030-241 70 30, klantenservice@edg.nl Copyright 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelingen.

Post&Zo 4

REDACTIE@PRIMAOUDERS.NL • POSTBUS 40266, 3504 AB UTRECHT

Hallo & Dag! Nieuw op het kdv of de bso? Of gaan jullie juist afscheid nemen? Vertrekkende leidster, mees of juf? In de rubriek Hallo & Dag! worden nieuwkomers welkom geheten en oude bekenden uitgezwaaid.

De leidster van Eline (1) gaat op een andere groep van kdv De Regenboog in Uitgeest werken. Bedankt Nicole, voor al je knuffels.

Het was altijd fijn bij jou!

Wessel is 4 en gaat naar school. Dat is heel leuk, maar hij gaat zijn vriendje Kian en alle leidsters op kdv Het Koekoeksnest in Zoetermeer heel erg missen!

Levi gaat naar school en hoopt dat zijn zusje Fenna het net zo leuk krijgt bij WASKO kinderdagverblijf Bijdehand in Papendrecht als hij het heeft gehad!

NS

10x KA

Mail & Win

De boeken van het begin Smaragd (deel 1) t.w.v. €18,99

Heb je zelf een bijdrage voor Hallo & Dag? Mail die dan naar redactie@

Het is een witte kerstnacht. Drie kinderen vluchten van huis voor een gewetenloos en duister gevaar. Tien jaar later wonen Kate, Michael en Emma in een weeshuis en weten zij nog steeds niet waarom ze destijds van hun ouders werden gescheiden. De drie beginnen aan een groot avontuur door vreemde en gevaarlijke werelden. Wie kunnen ze vertrouwen en wie niet? Wat hebben zij te maken met een eeuwenoude, geheime voorspelling? Het antwoord ligt verborgen in een betoverend boek... Wil je dit spannende boek winnen? Stuur dan voor 15 december een mailtje met je naam en adres en de naam van jullie bso of basisschool naar wineenprijs@ primaouders.nl o.v.v. Smaragd.

Uitgeverij Unieboek I

primaouders.nl. Vermeld naam en leeftijd van je kind, naam en vestigings-

€18,99 I ISBN 978 90 4751 679 8

Dít is Thijmen (6 mnd), die sinds augustus met zijn broer Yaniek de Aapjes op SKE de Helmerhoek in Enschede onveilig maakt! Daarom een dikke knuffel voor de leidsters!

Kyano (4) bedankt alle lieve leidsters van de Wijsneus in Raalte voor de superleuke tijd!

Victoria gaat naar de basisschool! Ze heeft het heel leuk gehad op Peuterspeelzaal Hummeltjeshonk in Zwartsluis. Deze foto is een verrassing en bedankje voor de juffen Trees, Aaltje en Agnes.

plaats van kdv, bso of school en beschrijf in één zin de foto. Het is helaas niet mogelijk van tevoren te laten weten of je inzending wordt geplaatst.

brieven 5 Kinderen voor kinderen De bso-kinderen van kinderopvang Snoopy uit Leimuiden willen kinderen van de voedselbank uit de gemeente Kaag en Braasem verrassen met een speciaal kerstpakketje met een zelf gemaakt én een zelf gekocht cadeautje. Voor deze speciale kinderenvoor-kinderen-actie is Snoopy op zoek naar sponsors die de cadeautjes feestelijk in kunnen pakken, zodat het ook een cadeautje wordt om ze uit te pakken. Ga voor meer informatie naar www.kinderopvangsnoopy.nl

Mail & Win

10x

Martin Morning-pakket (boek en magazine)

Nieuw op tv: Cartoonito Cartoonito is een nieuw programmablok voor kinderen tot 6 jaar op Boomerang, de digitale tvzender met leuke tekenfilms voor de hele familie.

Cartoonito laat jonge kijkers op een fantasierijke manier hun wereld verkennen, en dat kan op iedere dag van de week: van maandag t/m vrijdag om 05.30, 11.00 en 18.00 uur en op zaterdagen zondagmorgen van 6.00 tot 8.00 uur. Voor meer informatie, spelletjes, video’s en andere activiteiten, neem een kijkje op www.cartoonito.nl!

KAN

S

De avonturen van televisieheld Martin Morning – het jongetje dat iedere ochtend wakker wordt als iets of iemand anders – zijn vanaf nu ook mee te beleven in een spiksplinternieuw kinderboek én een vrolijk magazine vol doe-, kleur- en puzzelpret. PrimaOuders.nl mag van beide rijkelijk geïllustreerde uitgaven 10x 2 exemplaren weggeven. Wil je samen met je kind op ontdekkingsreis?

Stuur dan voor 15 december een mailtje met de naam en leeftijd van je kind, jullie adres en de naam van jullie kdv, bso of school naar wineenprijs@primaouders.nl o.v.v. Martin Morning.

Voorwaarden Mail & Win! Per prijs mag je één keer meedoen. Gewonnen prijzen kunnen niet geruild worden voor andere prijzen en zijn niet inwisselbaar voor geld. Medewerkers van EDG Media zijn uitgesloten van deelname en over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

Foto humantouchphoto.nl

6

gezondheid 7

De winter

komt eraan

HatS j o e!

ZO ZORG JE VOOR EEN BETERE WEERSTAND

De r zit weer in de maand. Het is koud en guur. En juist in dit seizoen worden kinderen sneller ziek. Sommigen lopen de hele winter met snottebellen of ontstoken oren. Hoe kun je ervoor zorgen dat je kind voldoende weerstand heeft om het winterseizoen te doorstaan?

v

Tekst Mirjam Janssen

Volgens kinderarts Herman van Tinteren zien artsen ze vaak op hun spreekuur: kinderen die van de ene verkoudheid in de andere rollen of voortdurend oorontsteking hebben. Kwalen die dikwijls het gevolg zijn van een verminderde weerstand.

Weerstand is een functie van het afweersysteem die beschermt tegen bedreigingen van buitenaf als virussen en bacteriën.

Maar soms functioneert die weerstand niet goed en kunnen de virussen hun gang gaan. ‘We dragen altijd virussen bij ons, maar als de weerstand verzwakt, kunnen ze de kop op steken’, legt Van Tinteren uit. ‘Dat gebeurt bijvoorbeeld wanneer je kind afkoelt of op de tocht staat – typische winterse weersomstandigheden. Dan koelen ook de slijmvliezen af, dat zijn de poortwachters van het afweersysteem. Als die minder goed werken, worden kinderen sneller ziek. Voorkom daarom dat je kind met natte haren terugfietst van zwemles of dat het lang in natte kleren rondloopt als het heeft geregend. Extra warm aankleden is ’s winters niet per se nodig – als is het natuurlijk wel comfortabeler – het gaat er vooral om dat je kind niet afkoelt.’

Virussproeier Ook een bron van ziekte vormen andere kinderen. Vooral kinderen die een crèche of peuterspeelzaal bezoeken, worden

vaak ziek omdat ze om de haverklap virussen aan elkaar doorgeven. Van Tinteren: ‘Jonge kinderen hebben nog niet zo’n sterk afweersysteem, waardoor ze meer oppikken. Maar ze gaan ook onhygiënischer met elkaar om dan oudere kinderen en volwassenen. Ze zitten dichter op elkaar, steken hetzelfde speelgoed in hun mond, hoesten en niezen voluit zonder er een zakdoek of hand voor te houden. Bij het niezen sproeien virussen al snel anderhalve meter rond.’

Een veel gehoorde opmerking is dat kinderen door de vele ziektes die ze doormaken een verhoogde weerstand krijgen. Helaas is dit niet waar, volgens Van Tinteren. ‘Een tijd lang dachten artsen dat het goed was als kinderen veel ziektes doormaakten, omdat ze dan minder snel allergieën zouden ontwikkelen. Daar zijn de wetenschappers weer op teruggekomen.’

Tenzij je – zoals sommige antroposofen – meent dat kinderen er op een of andere

Dagravit Kids Met extra zorg kun je niet vroeg genoeg beginnen!

Dagravit Kids Vitamine D • Voor kinderen tot 4 jaar • Voor sterke botten en tanden • In druppels en tabletjes • Voldoet aan het meest recente advies van de Gezondheidsraad

Dagravit Kids Xtra 2-5 jaar • Multivitaminen • Stimuleert het immuunsysteem • Lekkere SpongeBob kauwtablet

Dagravit Zorg van top tot teen .

Voor meer informatie: Vemedia infolijn: 0900 2333666 (� 0,15/min) of www.dagravit.nl

gezondheid 9

Tips voor een betere weerstand: • Zorg dat je kind voldoende ijzer binnenkrijgt. Dat zit in granen, rood vlees en in veel soorten groenten en fruit.

• Voorkom dat je kind te veel afkoelt of op de tocht staat.

• Zorg voor voldoende hygiëne. Leer je kind zijn hand voor zijn mond te houden als hij hoest en erop te letten dat anderen hem kunnen besmetten. Zorg dat hij regelmatig zijn handen wast.

manier van groeien, hebben die vele periodes van ziekte dus geen voordelen. Sterker nog, zegt Van Tinteren: ‘Kinderen die steeds ziek zijn ontwikkelen zich minder goed. Ze hebben nu eenmaal minder zin om iets te ondernemen.’

verbeteren. ‘Ze helpen iets, maar hoeveel is omstreden.’

Soms kan de verminderde weerstand het gevolg zijn van een tekort aan bepaalde immunoglobines, dat zijn antistoffen die een rol spelen bij het voorkomen van infecties. Kinderen kunnen daar ‘overheen groeien’. Maar als het echt vervelend wordt, kan een arts beschermende antibiotica voorschrijven. Al zullen de meeste artsen dat niet te snel doen. Het is nu eenmaal normaal dat kinderen ziek zijn. Een peuter is al gauw acht à tien keer per jaar ziek. Bij oudere kinderen neemt dat sterk af. Pas als een kind vaak infecties met hoge koorts heeft en erg ziek is, kan er sprake zijn van een afweerstoornis. Maar gelukkig is dat meestal niet het geval en kom je met een beetje extra weerstand de winter wel door.

Popeye Een goede weerstand loont dus. Maar hoe kun je als ouders nu proberen te voorkomen dat je kind ziek wordt? Bijvoorbeeld door op het ijzergehalte in de voeding te letten, aldus Van Tinteren. ‘IJzer versterkt de afweer. En na een half jaar borstvoeding hebben baby’s beslist ook ander voedsel nodig waar ijzer in zit.’ Dat zit bijvoorbeeld in graan, rood vlees, appelstroop, veel groenten en fruit. Vreemd genoeg niet in spinazie – Popeye had ongelijk!

‘De afweer daalt als je weinig ijzer in je bloed hebt’, gaat Van Tinteren verder. ‘En als je een infectie hebt, neemt je lichaam juist weer weinig ijzer op. Zo versterken die twee elkaar en word je steeds slapper.’

Helpt het om kinderen ’s winters eerder in bed te stoppen? ‘Dat is niet bewezen’, zegt Van Tinteren. ‘Een normale slaaptijd is natuurlijk goed, maar of extra slaap helpt, weet niemand.’ Dat geldt ook voor probioticadrankjes, die de darmflora moeten

Heeft een griepprik zin?

Een griepprik is vooral bedoeld voor risicogroepen als ouderen en mensen met een chronische aandoening. Zij lopen kans op grote complicaties als ze griep krijgen. Voor de meeste anderen geldt dat niet en heeft een prik niet zo veel zin. De prik beschermt bovendien niet tegen alle soorten griepvirussen. In de meeste gevallen hoef je je kind dus niet te laten inenten.

Foto Marjolein Annegarn

Mijnkinderarts.nl Herman van Tinteren werkte dertig jaar als kinderarts in het Gooi. In nauw overleg met de Nederlandse Vereniging van Kindergeneeskunde houdt hij de website www.mijnkinderarts.nl bij.

Op deze site staat actuele medische informatie over kinderen en hun gezondheid. Van Tinteren volgt de nieuwste wetenschappelijke inzichten: ‘Op internet staat veel medische informatie, maar die klopt lang niet altijd. Ik ben met deze site begonnen om ouders objectieve, betrouwbare informatie te bieden.’

10

Foto iStockphoto

Veilig

de digitale MET EEN KNAPZAK VOL TIPS EN ADVIES ‘Ik verstop het internetkabeltje en vertel pas dat het in de wasmand ligt als mijn zoon klaar is met zijn huiswerk.’ ‘Mijn kinderen besteden veel geld aan online games.’ ‘Ik weet eigenlijk niet eens wat mijn dochter allemaal bekijkt op YouTube.’ Kinderen brengen steeds meer tijd door op internet. Hoe zorg je dat ze dat veilig kunnen doen?

Tekst Linda Blankenstein

media 11

wereld in

i

Internet is een bron van informatie en vermaak en voor veel ouders onmisbaar bij het onderhouden van hun sociale netwerk. Dat geldt ook voor onze kinderen. Uit Europees onderzoek blijkt dat Nederlandse kinderen, vergeleken met leeftijdgenootjes in andere landen, veel tijd doorbrengen op het wereldwijde web. Freek Zwanenberg werkt als deskundige op het gebied van mediawijsheid bij de site Mijn Kind Online.

Hij pleit voor internetopvoeding: ‘Je wilt je kind voorbereiden op zelfstandig en respectvol deelnemen aan een samenleving waarin de media een zeer grote rol spelen. Daar zul je ze mee

moeten leren omgaan.’ Net zoals je je kind niet alleen naar school laat gaan als hij net heeft leren fietsen, moet je hem dus ook begeleiden bij het leren omgaan met internet en andere media.

Cyberpesten Welke gevaren loopt je kind eigenlijk op internet? De site Mediaopvoeding.nl, waar deskundigen vragen beantwoorden over

Nieuw: Nieuw

Een kriebel in de keel kan vervelend zijn. Gelukkig kun je wat doen. Speciaal voor kinderen is er Dampo Kindersiroop, die snel de keel en luchtwegen verzacht.

Het smaakt aangenaam en bevat geen kleurstoffen of conserveermiddelen.

Daarom Dampo.

Dampo Siroop voor volwassenen.

Ook voor snotapen vanaf 6 jaar.

KAG-nr: 80-0811-1178

Voor alle snotapen met kriebelkelen

media 13 Freek Zwanenberg

kinderen en media, toont veel voorkomende problemen.

Cyberpesten bijvoorbeeld. Recent onderzoek wijst uit dat ongeveer 4% van alle jongeren tussen 9 en 16 jaar regelmatig gepest wordt via internet. De drempel om te pesten en schelden is op internet vaak lager: een anoniem mailtje is zo verstuurd en grappig bedoelde opmerkingen zijn snel geplaatst op Hyves.

Justine Pardoen, specialist kinderen en media, schrijft op Mediaopvoeding.nl: ‘Online communiceren is niet eenvoudig.

Eigenlijk is het communicatie voor gevorderden: je ziet en hoort elkaar niet en het kost meer moeite om te begrijpen wat een ander bedoelt. Zo ontstaan er snel ruzies en misverstanden, en soms leidt het tot pesten. Leer je kind relativeren en omgaan met de beperkingen van online communicatie. Zo leert hij ook nadenken over zijn eigen online gedrag.’

• Geef informatie. Leg uit waarom je

Digitale verlokkingen Naast cyberpesten kan je kind ook te maken krijgen met mensen die zich op internet anders voordoen dan ze zijn. Zoals mannen met seksuele bedoelingen die met kinderen in contact proberen te komen door zich voor te doen als leeftijdgenootje.

‘Praten met je kind beschermt’, volgens Pardoen. ‘Leg uit hoe cyberlokkers te werk gaan, praat over online seks en over welke gegevens en foto’s je beter niet op internet kunt zetten.’

Gamen biedt je als ouder weer hele andere uitdagingen. Wat als je kind hier te veel tijd aan besteedt? Of spelletjes wil doen die niet geschikt zijn voor zijn leeftijd? En wat doe je als je kind je creditcard gebruikt om credits te kopen voor spelletjes op Facebook of Hyves? Gelukkig zijn er veel sites die je verder kunnen helpen met tips en advies (zie kader). En ook hier geldt: praat erover! Niet alleen met je kind, maar ook met andere ouders en leraren. Hoe helpen zij hun kinderen met internet?

Zelf digibeet?

Het hoeft geen belemmering te zijn als je zelf weinig weet van nieuwe media en games. Freek Zwanenberg: ‘Het belangrijkste zijn niet je kennis en vaardigheden op dit gebied, maar een open houding! Stel vragen zonder meteen te oordelen.

Kinderen leggen dolgraag uit wat ze weten. Wat zet je wel en niet op je Facebookpagina, waar twitter je over? Je leert ervan en er ontstaan hele interessante gesprekken. Je hoeft echt niet alles te weten. Je moet net genoeg kennis hebben om je kinderen te ondersteunen en hen vooral veel ruimte geven om dingen zelf uit te zoeken.’

Opvoedtips Natuurlijk is internet naast alle gevaren en verlokkingen die op de loer liggen ook heel erg leuk, informatief en leerzaam. Aan jou de taak om je kind mediawijs te maken op internet. Vijf tips die je hierbij helpen: • Stel grenzen. Beperk de dagelijkse schermtijd. Een kookwekker is hierbij nog steeds effectief, maar er zijn ook computerprogramma’s die als tijdklok werken. Grenzen stellen betekent ook het verbieden van bepaalde games.

• Weet waar je kind mee bezig is. Toon belangstelling en begeleid jongere kinderen op internet. Blijf in de buurt om te helpen wanneer dat nodig is.

•

•

bepaalde games of sites niet geschikt vindt en welke juist wel. Geef uitleg over onderwerpen die je kind tegenkomt maar nog niet goed begrijpt en leg uit welke gegevens je kind niet op internet moet zetten.

Maak internet zo veilig mogelijk.

Installeer een filter voor ongeschikte sites (bijvoorbeeld Yoursafetynet) of een speciale kinderbrowser zoals MyBee. Ook kun je een chatroomfilter installeren en een monitor om het internetgedrag van je kind vast te leggen.

Geef het goede voorbeeld. Hoe ga je zelf om met internet? Zit je uren achter de computer? Ben je gek op games? Twitter je veel? Bedenk dat je kind veel leert van jouw gedrag.

Handige sites: www.mijnkindonline.nl Kenniscentrum jeugd en media. Hier vind je alle mogelijke informatie; van een stoomcursus techniek en praktische tips tot wat te doen bij problemen en criteria voor goede kindersites. www.mediaopvoeding.nl Deskundigen geven antwoord op vragen over kinderen en media, zoals: ‘Is het verstandig mijn kind te laten twitteren?’ www.mediasmarties.nl Een overzicht van kindermedia afgestemd op de leeftijd van je kind, inclusief informatie over de inhoud en geschiktheid van tv-programma’s, films, games, apps en websites. www.nji.nl Kijk bij het Nederlands Jeugd Instituut onder kennis/dossier mediaopvoeding voor veel achtergrondinformatie over moderne media.

Foto Shutterstock

14

Met kerst heet avondeten opeens diner. Hapjes heten amuses en een toetje dessert! Maar of je het nu feestnamen geeft of niet, dat maakt helemaal niet uit. Als je er samen maar lekker van kunt genieten.

Tekst Jeannette van Haastert/ 100 Procent NL

eten 15

De

kerstman

draagt een

koksmuts

VIER GANGEN OM VAN TE SMULLEN

Lekker om mee te beginnen: voorafje ofwel: aperitief Broccolisoep met bieslook Nodig voor 4 personen: • 2 el boter • 1 ui, gesnipperd • 2 kruidenbouillonblokjes • 500 gr broccoli, in roosjes • 1 el bieslook (vers of uit een potje) • 4 el slagroom Verhit de boter en fruit hierin de ui in 2 minuten glazig. Voeg 1 liter koud water toe met de kruidenbouillonblokjes en de broccoliroosjes en breng aan de kook. Laat alles 10 minuten zacht koken. Pureer de soep in een blender of met de staafmixer en roer de bieslook en slagroom erdoor. Serveer in mooie glaasjes met een klein lepeltje. Staat chic!

Zo houd je ze aan tafel-tips Hoe houd je het voor zowel grote als kleine kinderen gezellig aan tafel? Houd het spannend!

Doe de bijgerechten, saus, jus en toppings als (extra) kaas en crème fraîche in mooie schaaltjes en laat kinderen zelf opscheppen. Waarom is gourmetten zo’n succes bij kinderen? Juist: ze zijn verantwoordelijk voor hun eigen pannetje.

Een interactief nagerecht als chocoladefondue doet het (ook) erg goed. Laat ze kiezen wat ze lekker vinden, voeg daar jouw eigen favorieten aan toe en zet alles in feestelijke kommen op tafel. Prikken maar!

Wat staat er op het menubordje: hoofdgerecht of kerstdiner?

Opgerolde kip Nodig voor 4 personen: • 4 kipfilets • kipkruiden of kruidenboter • 4 stukken geroosterde paprika (pot) • 4 plakken (Parma)ham • keukentouw • boter en/of olie • balsamico-azijn en/of honing Leg de kipfilets op het aanrecht en leg er een stuk plasticfolie overheen. Sla ze met een steelpan plat (circa 1,5 cm). Bestrooi de filets met kruiden of smeer ze in met kruidenboter. Leg op elk een stuk geroosterde paprika en een plak ham. Rol de kipfilets strak op en bind ze vast met keukentouw.

Verhit de boter en olie in een koekenpan en bak hierin de kipfilets rondom bruin. Voeg wat water toe en doe het deksel op de pan. Laat de kipfilets op zacht vuur in ongeveer 20 minuten gaar worden.

Neem de kipfilets uit de pan en laat het kookvocht wat inkoken met een scheutje balsamico-azijn en/ of honing. Deze zoetige jus doet het goed bij jong en oud. Snijd de kiprolletjes in plakjes en leg ze mooi neer op de borden.

16

Meer tips: Voor erbij: romige aardappels of gratin Aardappels uit de oven Nodig voor 4 personen: • 1 kg aardappels, geschild en in stukken • 20 gr boter • 1 grote ui, fijngesneden • eventueel 1 teen knoflook, geperst • 200 gr bacon (dikke plak), in kleine stukjes • 125 ml droge witte wijn • 150 ml slagroom • 350 gr Gruyère, geraspt • 2 tl paprikapoeder Verwarm de oven voor op 200°C. Kook de aardappelstukken 5 minuten in water met zout, giet af en doe ze in een grote kom. Verhit de boter in een koekenpan en fruit daarin de ui (en als de kinderen het lusten de knoflook) glazig.

Bak de baconstukjes 5 minuten mee. Voeg de ui en bacon toe aan de aardappels, roer er de wijn, slagroom, ¾ van de kaas, 1 tl paprikapoeder en naar smaak zout en peper door en schep alles in een ingevette ovenschaal. Bestrooi met de rest van de kaas, dek af met aluminiumfolie en laat in 25 minuten gaar worden in de oven. Verwijder de folie, bestrooi met de rest van de paprikapoeder en bak het gerecht nog 20 minuten (of totdat de kaas goudbruin is).

Begin op tijd: dit toetje is niet moeilijk, maar moet wel zo’n zes uur opstijven!

Diepe borden en handzaam bestek Netjes eten is voor kinderhanden en hun gebrekkige motoriek moeilijk. Geef de allerkleinsten een diep of zo groot mogelijk bord, zodat ze wat speelruimte hebben. Snijd het eten in hapklare stukjes en daag ze uit om zowel een lepel als een vork te gebruiken.

Vanaf vier jaar kun je je spruit een (niet te scherp) mes leren hanteren.

De vieze man Misschien niet de smakelijkste tip aan de kerstdis, maar als kinderen echt niet op hun billen kunnen blijven zitten, voer dan een spelletje in: bijvoorbeeld ‘De-vieze-man-in-het-restaurant’.

Iedereen mag om de beurt vertellen wat de vieze man in het restaurant uithaalt. Hij overtreedt alle regels van goed fatsoen en goede manieren. Hij boert, laat winden, trekt zijn schoenen uit, eet met zijn handen... Altijd prijs en bovendien leerzaam.

‘Oh denneboom, oh denneboom’ Houd geen ‘diner dansant’, maar een ‘diner chantant’. Of – in gewoon Nederlands – wissel eten af met liedjes zingen. Zo hard mogelijk of zo mooi mogelijk – dat mag je zelf bepalen. Inspiratie genoeg met kerst!

Kies zelf een naam: toetje, nagerecht of dessert Chocoladetrifle Nodig voor 4 personen: • 150 gram chocoladebrownies • 25 ml karamelsiroop • 110 gram pure of melkchocolade, in stukjes • 1,5 eierdooiers • 0,5 el kristalsuiker • snufje maïzena • 240 ml slagroom • 60 gr witte chocolade • eventueel wat walnoten, geroosterd Verbrokkel de brownies grof en verdeel ze over de bodem van een glazen schaal. Besprenkel ze met karamelsiroop. Laat de bruine chocolade smelten (au bain-marie of in de magnetron) en roer er lepel voor lepel 90 ml kokend water door (niet meer, anders wordt het korrelig). Schenk de saus over de brownies en zet de schaal 2 uur in de koelkast.

Klop van de eierdooiers, suiker en maïzena met een mixer een dik, romig mengsel. Breng 120 ml van de slagroom op middelhoog vuur tegen de kook aan en schenk het al roerend bij het eiermengsel. Schenk de vla terug in de pan en verwarm al roerend 2-3 minuten tot het bindt (laat niet koken). Doe 40 gr witte chocolade in een kom, schenk de roomvla erover en roer tot de chocolade is gesmolten. Laat afkoelen en schenk het mengsel dan over de schaal met brownies. Zet de schotel weer 2 uur in de koelkast.

Hak de rest van de witte chocolade en eventueel de walnoten fijn. Klop de rest van de slagroom tot pieken en schep het chocolade/notenmengsel erdoor. Bestrijk de trifle met de notenroom en zet nog minstens 2 uur in de koelkast om op te stijven. Garneer met vlokken of zelfgemaakte chocoladekrullen.

kijken,

18

tips klikken & kopen

WWW.LAULICIOUS.NL Have a nice hairday! Kijk snel op de site, ook voor de originele Sint & Kerst-collectie!

• Vanaf €3,50

Tips 19

WWW.FIEPWESTENDORP.NL

WWW.FISHER-PRICE.NL

WWW.BULBBY.COM

In de app Pim & Pom op safari gaan Pim en Pom op avontuur, doen ze spelletjes met wilde dieren en zingen ze Poezenbusje met Georgina Verbaan.

• €1,59 in de app-store van Apple

Deze Icase maakt het wel zo veilig als kleine kinderen met de iPhone van papa of mama spelen.

• Adviesprijs €22,99

Ik ga op reis en ik neem mee: mijn eigen trolley! • €44,95

WWW.UNIEBOEKSPECTRUM.NL WWW.MIJNGEKKEGEIT.N WWW.MIJNGEKKEGEIT.NL Dit ben ik: een mooi vormgegeven invulboek voor al je herinneringen.

• €17,50

Een aardappelklok en veel meer gekke (verjaardags)cadeaus in deze nieuwe webwinkel! • €14,90

WWW.BAMBAM.NL Een silver plated tandendoosje, verpakt in een prachtig giftboxje.

• €19,95

WWW.RAVENSBURGER.NL

WWW.HASBRO.NL

WWW.LODGER.NL

Wie was het? Dat is de opdracht en ook de naam van dit nieuwe bordspel! Adviesprijs • €30,-

Voer Koekiemonster de koekjes uit zijn rugzak, en hij telt met je mee.

Rekenen voor de allerjongsten.

• €49,95

Deze comfortabele, veilige slaapzak voor thuis en onderweg is er in 3 maten van 0 t/m 3 jaar en in 4 kleuren.

• Vanaf €49,90

20

Slaap lekker, allemaal

Foto iStockphoto

Met wiegeliedje, laatste kus of in het grote bed

Hoe zorg je ervoor dat je baby of peuter goed slaapt? En jijzelf dus ook! Volgens hoogleraar geschiedenis van de pedagogiek RenĂŠ van der Veer zijn de adviezen hierover weinig wetenschappelijk onderbouwd en vooral cultuurgebonden.

PrimaOuders.nl sprak met verschillende ouders over hun ervaringen.

Tekst DaniĂŤlle Vogels

opvoeden 21

Ontdek een methode die bij jou en je kind past en houd vol!

James McKenna kan het zelfs wiegendood helpen voorkomen.

Baby’s en peuters die niet bij hun ouders liggen, hebben vaker slaapproblemen. Uit onderzoek blijkt dat een kwart tot een derde moeite heeft alleen in te slapen, of zelfstandig door te slapen na een nachtelijk ontwaken. Voor een oplossing van deze problemen bestaat helaas geen eenduidig advies. Sommige deskundigen adviseren de huilende baby compleet te negeren, anderen vinden het beter er op gezette tijden even naartoe te gaan en weer anderen adviseren er op een stoeltje bij te gaan zitten tot de kleine slaapt. Geen enkele methode blijkt bij elk kind te werken, aldus Van der Veer. Het beste lijkt het een methode te ontdekken die bij jouw kind en gezin het beste past en die ook vol te houden.

Gezellig samen in bed

e

Een vast bedtijdritueel is goed, daarover zijn wetenschappers en ervaringsdeskundigen over de hele wereld het wel eens. Maar andere slaapadviezen voor jonge kinderen lopen zeer uiteen, schrijft René van der Veer in zijn boek ‘Opvoeden door beginners, de zin en onzin van opvoedingsadvies’. Zo is het in veel niet-westerse landen gebruikelijk dat jonge kinderen bij hun ouders slapen. En het aantal adviseurs dat dit onder bepaalde condities goedvindt, lijkt ook hier toe te nemen. Volgens de Amerikaanse hoogleraar

Emmanuel Every en zijn vriendin Bevelien nemen hun dochter Shanaya (1) niet bij zich in bed. Hun zoon Bernardo (5) heeft wel lange tijd bij hen geslapen. Bevelien: ‘Veel mensen zeiden dat het niet verstandig was, omdat het moeilijk zou zijn hem uit ons bed te werken. Maar ik vond het gewoon fijn. Ik sliep zelf tot mijn twaalfde bij mijn moeder. Ik weet niet of dat gebruikelijk is in Curaçao; bij ons was het vanwege ruimtegebrek.’ Emmanuel: ‘Met mijn cultuur heeft het niks te maken. Ik kom uit de Dominicaanse Republiek en mocht alleen bij mijn ouders slapen als ik heel ziek was. Dat vond ik hartstikke fijn. En ik vond het gezellig om Bernardo bij ons te nemen.’

Toen hij ruim twee jaar was, vonden Bevelien en Emmanuel dat Bernardo moest leren in zijn eigen kamertje te slapen. ‘In het begin huilde hij erg’, vertelt Emmanuel. ‘’s Avonds gingen we om de vijf tot tien minuten naar hem toe. Dat deden we zes tot acht weken lang.’ Bevelien: ‘Daarna kroop Bernardo nog vaak ’s nachts bij ons. Consequent stuurden we hem terug naar zijn eigen bed. Soms drie keer per nacht. Dat duurde wel een jaar.’

Inmiddels blijft Bernardo netjes in zijn eigen kamertje. Emmanuel is trots: ‘Soms gaat hij er ’s nachts uit om te drinken als hij dorst heeft, maar dan kruipt hij er ook zelf weer in.’

Tip van Emmanuel: ‘Leg je kind vanaf de eerste dag in zijn eigen bedje op zijn eigen kamertje. Met Shanaya hebben we daardoor geen problemen.’

Aardstralen Dimphy en Koert de Vocht kregen van veel mensen het advies om hun dochter Liv te laten huilen. Daar zou ze vanzelf mee ophouden. Bij hun zoon Jens (5) lukte dat inderdaad. ‘Gewoon even volhouden en toen was hij klaar met de nachtvoedingen’, vertelt Koert.

Ach, Bas heeft koorts

voor kindjes vanaf 3 maanden

Net als Bas kan je kindje zich aardig ellendig voelen door een loopneusje, zere keel en koorts. Gelukkig is er Sinaspril vloeibaar: dat werkt snel en effectief.

Snel en effectief bij pijn en koorts En een goed alternatief voor zetpilletjes.

Altijd de juiste dosering Met het bijgesloten lepeltje kun je gemakkelijk en nauwkeurig doseren op de leeftijd van je kindje.

Sinaspril is goed voor Bas en voor jouw kindje, ze zijn z贸 weer beter.

Eerste hulp bij kinderkwaaltjes

Lees voor gebruik de bijsluiter. Sinaspril庐 paracetamol is verkrijgbaar bij drogisterij en apotheek.

KOAG nr.: 80-0910-1276

Gemakkelijk toe te dienen Gemengd door een lekker sapje, fruithapje of gewoon puur (bananensmaak).

Koop je leukste cadeaus in de nieuwe Woezel en Pip webshop

www.woezelenpipwebshop.nl

opvoeden 23 Bernardo Every

Maar bij Liv liep het anders.

Koert: ‘Ze begon om drie uur ’s nachts verschrikkelijk hard te schreeuwen en hield dat vol tot zeven uur ’s ochtends. Na meer dan een week waren wij en Jens zo moe, dat we het niet meer volhielden. En het knaagde aan ons geweten om Liv zo lang te laten gillen. Als we haar gewoon een flesje gaven, sliepen we na tien minuutjes allemaal weer lekker. Zij won dus.’

Tijdens vakanties gingen ze deze strijd nog een paar keer aan – om hem telkens te verliezen.

Dimphy: ‘Omdat ze op het consultatiebureau zeiden dat Liv de voeding niet meer nodig had, deed ik water in haar flesje. Maar ze bleef wakker worden en wilde dan drinken. Ze was toen al ruim een jaar oud.’ Kennissen dachten dat Liv misschien last had van aardstralen.

‘Ze zeiden dat we daarvoor een stuk koper onder haar bed moesten leggen. Eigenlijk geloofden we dat niet, maar uiteindelijk waren we zo wanhopig dat we het wel deden. Meteen de volgende nacht sliepen we voor het eerst door tot vijf uur! En daarna ging het steeds beter.’

Inmiddels is Liv vier jaar. Dimphy lacht: ‘Het stuk koper ligt nog steeds onder haar bed. We durven het niet meer weg te halen.’

Tip van Koert: ‘Als we het over moesten doen, zou ik me minder aantrekken van alle adviezen en meer mijn eigen gevoel volgen.’

Afrikaanse slaapliedjes ‘Mijn Afrikaanse ex-man wiegde Malik na zijn flesje vaak in slaap, terwijl hij liedjes zong. Dat deed zijn moeder ook bij hem’, vertelt Sharon. ‘Achteraf denk ik dat we er fout aan hebben gedaan daar tot Malik een jaar of anderhalf was mee door te gaan. Hij viel steeds minder makkelijk in slaap.

Soms waren we urenlang aan het wiegen.

Als we hem wakker in z’n bedje legden, was

het een drama. Hij huilde zelfs tot overgeven toe.’

Op een gegeven moment adviseerde het consultatiebureau dat Sharon Malik in zijn bedje moest laten liggen en er op een stoeltje naast moest gaan zitten. ‘En dan steeds verder weg. Tot ik met het stoeltje op de gang zat en de deur op een kier. Daarna ging ik telkens om de vijf minuten naar boven.

Dan legde ik hem weer neer en zei dat hij lekker moest gaan slapen. Het heeft best lang geduurd. Ik ben er wel een paar maanden intensief mee bezig geweest.’

Inmiddels is Malik vijf. Sinds een paar weken slaapt hij in een stapelbed met zijn broertje Omar van twee jaar. Sharon: ‘Omar legden we wel wakker in bed toen hij een baby was.

Hij leerde al snel zelf in slaap te vallen. Hij zingt en neuriet elke avond een hele tijd. “Niet op reageren”, heb ik tegen Malik gezegd. “Gewoon gaan slapen.” En dat gaat goed!’

Tip van Sharon: ‘Soms moest ik wel twintig keer de trap op. Maar om de vijf minuten naar Malik gaan, werkte uiteindelijk wel.’

Omar Koert en Dimphy de Vocht met Liv en Jens

24

4 en naar de bso!

Het is nogal wat voor een vierjarige. Voor het eerst naar school en daarbij nog een paar middagen per week naar de buitenschoolse opvang. Hoe bereid je je kind daar op voor? Bouw je het aantal uren en middagen op, of is het meteen meedraaien? En wat als je kind niet wil? Twee moeders vertellen over hun ervaringen.

m Tekst Brigitte Bloem

Martine de Vente, moeder van Leonoor (5) en Jan (7) ’Net voor de zomervakantie van 2010 werd Leonoor vier.

We hebben haar toen direct een paar dagen laten wennen aan school. In de vakantie is ze samen met haar broer zes hele dagen naar de bso gegaan. Geen centje pijn. We hadden daarom het idee dat het haar geen enkele moeite zou kosten om meteen met drie middagen bso per week te starten. Zo hadden we dat bij onze zoon ook gedaan en bij hem ging dat prima. Maar bij Leonoor liep het anders. Als ze wist dat ze ’s middags naar de bso moest, huilde ze ’s morgens bij het afscheid nemen dikke tranen. En ook als ze van school opgehaald werd om naar de bso te gaan, moest ze huilen.

Haalde ik haar aan het eind van de dag op, dan was ze

meestal wel vrolijk aan het spelen.

Terugkijkend denk ik dat we veel te hard van stapel zijn gelopen. School vond ze leuk.

En de spelletjes en leidsters van de bso ook. Het was meer dat ze om kwart over drie niet opgehaald werd door een van haar ouders, en dat gecombineerd met de lange dagen en de vele wisselingen op zo’n dag.

Leonoor raakte behoorlijk oververmoeid.

De herfstvakantie hebben we toen gebruikt om haar goed te laten uitrusten. Na de herfstvakantie zijn we Leonoor wat vroeger van de bso gaan ophalen. Vanaf januari zijn

opvang 25 Hélène Ruysen en Noah

Martine de Vente en Leonoor

Je kind rustig aan de verlengde schooldagen laten wennen, lijkt het geheim we teruggegaan van drie naar twee dagen bso. Inmiddels zijn de drama’s verleden tijd.

Ze heeft vriendinnetjes bij de bso, waar ze leuk mee speelt. Maar vooral stelt het haar gerust als ze precies weet welke dag het is en of ik die middag om kwart over drie bij school sta, of dat ze naar de bso gaat.’

Hélène Ruys, moeder van Noah (4) en Linde (8) ‘Noah had helemaal geen zin om naar school te gaan, ondanks dat hij school al kende van zijn zus. Hij vond het prima bij zijn vaste leidsters op het kinderdagverblijf.

Over bso hadden we het daarom nog maar niet. Voor de zomervakantie is Noah twee keer gaan wennen op school en aan het eind van de vakantie twee keer op de bso.

De eerste keer met ons erbij, gewoon een beetje rondkijken. De tweede keer bleef hij een paar uurtjes. Dat ging goed, maar hij had prima in de gaten dat dit nog niet ‘voor het echie’ was.

De eerste week na de vakantie hebben we hem alleen de ochtenden naar school laten gaan. Hij moest nog vier worden, maar onze school kiest ervoor augustus- en septemberkinderen meteen aan het begin van het schooljaar mee te laten draaien.

De tweede week hebben we Noah naar de verlengde bso laten gaan. Dat wil zeggen

dat hij de ochtend naar school gaat en vanaf twaalf uur bij de bso wordt opgevangen. Hij luncht daar, kan lekker uitrusten.

Het is net een huiskamer, met een klein groepje kinderen en een vaste leidster. Een prima manier om langzaam en op een rustige manier te wennen aan de vermoeiende dagen van school, gecombineerd met bso en tussenschoolse opvang.

Vanaf drie uur komen de andere kinderen erbij en wordt er drukker gespeeld. Zo’n verlengde bso vanaf twaalf uur vind ik de eerste paar weken ideaal. Ook het aantal middagen langzaam opbouwen, is aan te raden. Inmiddels gaat Noah graag naar school en naar de bso en doet hij met veel plezier aan alle activiteiten mee.’

Tips van de Opvoeddesk Doen:  Gebruik een weekplanner en breng de bso-dagen in beeld.  Teken op deze planner samen de tas en wat er nog meer mee moet.  Weigert je kind, verplaats je dan in het verzet.  Kijk wat hem of haar dwarszit en bedenk samen de meest haalbare oplossing.

Niet doen:  Heb geen schuldgevoel: bijna alle kinderen vinden de bso leuk.  Protesteert je kind, zeg dan niet iets als: ‘Gisteren vond je het nog zo leuk.’  Geef geen uitleg in de trant van: ‘Mama/papa moet werken.’  Dwang werkt averechts; kijk in plaats daarvan hoe de bso wel leuk wordt.  Haal jonge kinderen op tijd op. Als laatste wachten op mama of papa is niet leuk.

Workshops en meer informatie: www.opvoeddesk.nl en 035-695 70 20

26

Kiekjes DE LEUKSTE FOTO’S VAN JE KIND

2 1

9 10

1� 12

Gef�lic�te�rd!

Alle foto-inzenders op deze pagina’s winnen een Kids for Animals-verrassingspakket.

Veel dierenplezier gewenst! www.kidsforanimals.nl

1

2 3 4 5 6 7

Thi�s van d� Pa�l (2) geeft de paardjes Marco en Oscar te eten en snoept zelf ook lekker mee. (kdv Nummer één, Bergeijk) Bas �eum�r (3) en Brutus zijn dikke vriendjes! Bas noemt Brutus ook wel liefkozend Tuttie. (kdv De Boerderij, Oeffelt) Fin� Hermans (1,5) en Bumper hebben samen altijd dikke pret. (kdv Spetters, Gilze) Joshua Scholten (4) aan het werk als geitenfluisteraar.

(Basisschool De Kameleon, Den Dolder) Misha Dongelmans (3,5) rijdt het liefst de hele dag op zijn pony.

Jef�a Bustra�n (1) krijgt een onverwachte kus van pup Amber. (kdv De Regenboog, Oud-Alblas) Solaine Brinksma (2) moet heel hard lachen wanneer

27

3

4

Dieren plezier!

5

Kinderen zijn dol op dieren, dat blijkt wel uit deze selectie.

8

6 7

8 9

10 11

12

ze wordt geknuffeld door twee kriebelige, natte hondenneuzen. (kdv 2 Zeesterren, ’s-Gravenhage) Han�� Vos (1) oog in oog met haar konijn – en dat is de eerste keer toch wel griezelig. (kdv Papaverweg, Zwolle) In de dierentuin willen Kim (6), Fleur (4) en Lars (2) van Lane� ook graag met de ijsbeer op de foto. (kdv en bso Wigwam, Oploo) Flo�r Jans�e� (2) en Spikey houden elkaar zelfs warm op een hete zomerdag. (kdv Wee-Play, Vlodrop) Nika Vond�rmans (4) zit op een agrarische kinderopvang. En wat is er dan leuker dan elke dag de kalfjes verzorgen? (kdv Tierelier, Heukelom) Gi�s W�jnb�rgen (2,5) gaat graag naar de schaapjes en geiten om ze lekker te knuffelen. (kdv Plons botlek, Zwolle)

Stu�r in e� wi�!

Brrrr… koude winterwangetjes! Stuur de leukste, mooiste, koudste foto van je kind tijdens de barre winter voor 15 december naar kiekjes@primaouders.nl o.v.v. ‘winterwangetjes’ en wie weet zie je jouw kiekje terug op de kiekjespagina’s. Vergeet in elk geval niet de naam, achternaam en leeftijd van je kind(eren), naam en plaats van kdv/bso/school te vermelden en een korte beschrijving van de foto toe te voegen. De twaalf leukste foto’s krijgen een pakket met alle producten van Bepanthen, de expert in huidherstel, zodat je goed op de winter voorbereid bent! www.bepanthen.nl

Mediamix 28

KIJKEN, SPELEN EN LUISTEREN

Onder redactie van Ingrid Dekker

JUST DANCE 3 So you think you can dance? Just Dance 3 voor Wii biedt maar liefst 49 nieuwe hits uit verschillende genres, zoals pop, hiphop, rock disco en funk. Train je conditie, leer choreografieën of bedenk ze zelf. Dans alleen of met je vrienden en kijk wie de meeste punten haalt. Er zijn verschillende moeilijkheidsniveaus. • €35 • GAME

SPUIT ELF Spuit Elf is steeds net te laat om het vuur te blussen. ‘Zo word je nooit een goede brandweerolifant!’ brommen de grote olifanten in de brandweerkazerne. Maar of hem dat echt niet lukt? Spuit Elf – Grote heldendaden van een kleine brandweerolifant is een luisterboek, gebaseerd op de gelijknamige musical en het prentenboek van Harmen van Straaten. Het verhaal wordt voorgelezen door Paul de Leeuw en bevat liedjes uit de voorstelling. • €10,95• CD

TANDENPOETSEN MET OKKI

JUBELIENTJE EN SINTERKLAAS

Okki en Philips Sonicare hebben de Gekke Bekken Club opgericht, om kinderen te stimuleren hun tanden te poetsen. Op www. gekkebekkenclub.nl vind je tips, een spreekbeurt en moppen.

Upload er een foto van een ‘gekke bek’ en je maakt kans op een mooie prijs. De gratis app geeft twee minuten lang poetsinstructies en een Okkitandenpoetslied als beloning.

• Gratis • APP

Jubelientje wil graag een eekhoorn in haar schoen. En wat krijgt ze? Een zwartepietenpak en een brief van Sinterklaas: de pieten hebben het veel te druk dit jaar. Zou Jubelientje willen helpen met het rondbrengen van de pakjes? Natuurlijk wil ze dat!

Het luisterboek wordt voorgelezen door Dieuwertje Blok en de liedjes worden gezongen door Julika Marijn.

• €10,95• CD

mediamix 29

SONIC IS TERUG MET SONIC GENERATIONS

EEN FIJNE KERST MET BARBIE

MARIO & SONIC OP DE OLYMPISCHE SPELEN – LONDEN 2012

Sonic Generations is de ultieme ode aan 20 jaar Sonic-games. Het spel is aantrekkelijk voor zowel oude als nieuwe fans van Sonic.

In dit spel wordt het universum van Sonic een chaos als een mysterieuze nieuwe macht ‘tijdgaten’ creëert die Sonic en zijn vrienden terug in de tijd trekken. Sonic Generations is voor Nintendo 3DS, Xbox 30, Playstation 3 en PC. • Vanaf €31,49 GAME

Beleef samen met Barbie en haar zusjes Skipper, Stacie en Chelsea, een hoogst onverwacht kerstavontuur. Wanneer hun vliegtuig naar New York door een sneeuwstorm wordt omgeleid, zien de meisjes hun vakantieplannen in duigen vallen. Mijlenver van hun bestemming en hun kerstdromen, belanden ze in een afgelegen herberg. Hier ontdekken ze nieuwe vrienden en beleven ze magische momenten.

• €14,99 • DVD

Het duurt nog even voordat de Olympische Spelen in Londen van start gaan, maar Mario & Sonic zijn zeker weer van de partij. De nieuwe game voor Wii geeft je de kans tal van sporten te beoefenen en stelt je in staat nu al gouden medailles in de wacht te slepen.

Doe mee en daag vrienden en familie uit voor urenlang speelplezier.

• €49,99 GAME

AMON EN AMARA IN EGYPTE

BAMBOECLUB.NL: VOOR JONGE ONTDEKKERS

KIDS CALENDAR GEEFT OVERZICHT

Ga op avontuur met Amon en Amara in het magische Egypte!

Deze app voor de iPad combineert een spannend kinderverhaal met interactieve spellen. De prachtige animatiescènes hebben een unieke relatie met de Egyptische collectie van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Een verhaal over vriendschap en moed: leerzaam én meeslepend.

• €2,39 • APP

Op www.bamboeclub.nl, onderdeel van het Wereld Natuur Fonds, neemt de vrolijke PipaPanda kinderen van 3 tot 6 jaar mee naar de wilde dierenwereld, waar ze allerlei avonturen beleven. Er is ook een dierenbieb vol dierenweetjes en dierengeluiden, en er zijn spelletjes, kleurplaten, knutsels en mooie voorleesverhalen.

• Gratis • WWW

Met de app Kids Calendar voor de iPad kunnen kinderen van 5 tot en met 12 jaar met icoontjes, stickers en eigen beelden en tekst hun activiteiten plannen. Zo krijgen ze op educatieve en speelse wijze structuur in hun dagelijkse bestaan. Mét een vriendenboek waarin kinderen gegevens over hun vriendjes en vriendinnetjes kunnen bewaren.

• €2,39• APP

30

De kunst van rust creëren Rennen, vliegen, vallen, opstaan en weeR dooRgaan?

Vanaf de vroege ochtend tot de late avond ben je druk in de weer. ’s Morgens is het spitsuur met opstaan, aankleden, ontbijten en de gang naar kinderopvang, school en werk. ’s Avonds herhaalt de haastige riedel zich in omgekeerde volgorde. Meer rust is het geheim van genieten, maar hoe

Foto iStockphoto

w

krijg je dat voor elkaar?

Tekst José Kuijsters

We vinden dat we alles moeten zijn: een goede moeder, een goede echtgenote, een goede vriendin en een goede werkneemster. Daarbij doen we het liefst zo veel mogelijk dingen tegelijk, want dan is onze to do-list wel zo snel afgewerkt. De telefoon en computer staan de hele dag aan en we zijn vierentwintig uur bereikbaar. ’s Avonds ploffen we moe op de bank, zappen van het ene naar het andere kanaal en vallen ten slotte vermoeid in slaap.

Prikkelbaar De druk die we onszelf opleggen en de vele prikkels die we dagelijks ervaren, maken ons onrustig en zorgen voor een zich steeds verder opbouwende lichamelijke spanning. Daardoor reageren we als ouders wel eens iets te fel op onze kinderen. Bovendien hebben we rust nodig om ons weer op te kunnen laden voor een volgende inspanning of activiteit. Tijd voor een pas op de plaats. Hoe breng je in het gezinsleven de rust en ontspanning weer terug?

1

Wissel geluid eens af met stilte.

Overal, op straat, in de winkel en bij het kinderdagverblijf horen we geluid om ons heen.

Zet eens bewust de muziek of de televisie uit.

4

Beperk de vele clubjes na schooltijd. Al op jonge leeftijd kunnen kinderen volle agenda’s hebben. Bespreek met je kind op welke dagen er geen clubjes zijn en er afgesproken kan worden met een vriend of een vriendinnetje.

5

Luister met volle aandacht. Het geeft ouders en kinderen rust en bevrediging als er echt naar elkaar wordt geluisterd.

8

Beperk weekendactiviteiten.

Vooral voor kinderen wordt een ontspannen weekend niet bepaald door de vele activiteiten buitenshuis, maar door de nabijheid van zijn ouder(s). Als het op een speelmat met lego bezig is en je kijkt met een kop koffie op de bank toe of speelt mee, dan heeft het een geweldige tijd. Grotere kinderen vervelen zich in eerste instantie misschien als ze eens een weekend thuisblijven, maar worden al snel creatief in het bedenken van (nieuwe) spelletjes.

2

Vaak wil je als ouder je taken voor de volle honderd procent uitvoeren. Bedenk dat tachtig procent ook goed is en dat dit wellicht meer rust en ontspanning geeft.

10

maatschappij 31

3

Stel grenzen en wees duidelijk naar je kind over wat wel en niet mag. Grenzen geven kinderen duidelijkheid en duidelijkheid geeft rust. Maak je een keer een uitzondering, leg dan uit waarom het die ene keer anders is (bijvoorbeeld omdat het kind jarig is, of om een andere bijzondere gelegenheid).

tips

6

Beperk het computergebruik.

Deskundigen wijzen op het belang van media-educatie. Hiermee wordt bedoeld dat ouders hun kind met de computer en de televisie leren omgaan. En bijvoorbeeld hoelang het achter de computer mag. Heb je een gezin met meer kinderen en willen ze allemaal tegelijk op de computer, stel dan met een kookwekker per kind de computertijd in.

9

Neem je voor om met gerichte aandacht één ding tegelijk te doen. Uit onderzoek is gebleken dat meerdere dingen tegelijk doen niet efficiënter is omdat je je aandacht dan moet verdelen. Deze werkwijze doet het ook goed bij kinderen.

7

Zorg voor een vast dagritme, dat zorgt voor voorspelbaarheid en geeft rust aan iedereen in het gezin. Op scholen werken ze vaak met pictogrammen, ook thuis kun je een overzicht maken van de volgorde van de dagactiviteiten. Je kind weet dan bijvoorbeeld precies of het tussen de middag thuis kan eten of dat het op school moet overblijven.

10

Zorg voor een rustige overgang tussen de dag en de nacht. Een hoofd vol met indrukken, maakt het inslapen lastiger. Laat kinderen kort voor het slapengaan geen spannende films kijken.

En neem even de tijd om op de rand van het bed gezellig samen de dag door te nemen. Kijk zelf eens een avondje geen televisie maar neem in plaats daarvan een warme douche of een warm bad.

Met ontspannen spieren val je een stuk relaxter in slaap.

Over de auteur José Kuijsters (51) is als orthopedagoog verbonden aan Pedagogisch Buro Compane in De Bilt. Kuijsters begon haar loopbaan als leerkracht op een basisschool en specialiseerde zich na haar studie pedagogiek in de noodzaak van rust in het leven van kinderen. Ze geeft vele cursussen en workshops over dit thema en regelmatig verschijnen haar publicaties in opvoedings- en onderwijsbladen.

Het leukste educatieve cadeau voor in de schoen of onder de boom. met uitgebreide Cito-module

Squla is het leukste en meest complete oefenprogramma voor thuis. Vol met leerzame quizzen, games en filmpjes over rekenen, taal, spelling en nog veel meer. Uw kinderen zullen met veel plezier thuis oefenen voor school.

kennismakingsaanbod verlengd t/m 31 december

12 maanden Squla voor slechts â‚Ź 59,95 (normaal â‚Ź 79,95) 30 -dagen , niet tevreden g ru te ld ge garantie

Ga naar www.squla.nl/aanbieding of bel 0800-888 55 11 en geef uw kind toegang tot de leukste plek om te leren.

33

Boeken LEKKER (VOOR)LEESVOER

ZELF LEZEN

Tekst Margreet Algra

Ik ben een goochelaar!

Ted van Lieshout Hilarisch verhaal over een jongen die de goochelkist van een verre oom erft en meteen vol enthousiasme zijn vader in tweeën zaagt. Hij had beter wat langer kunnen oefenen, want zijn vader is en blijft in twee stukken. Gelukkig zonder bloed en pijn. Hoe krijgt hij die twee helften nu weer aan elkaar?

Gottmer • €9,95 • ISBN 978 90 25750534 • 7+

Ik heet Olivia en daar kan ik ook niets aan doen

De eitjesdief

Jowi Schmitz De moeder van de tienjarige Olivia is doodgegaan. Nu woont Olivia samen met haar vader op een zeilboot. De boot staat op een trailer in de tuin van haar vaders nieuwe kapperszaak. Olivia maakt zich zorgen over de as van haar moeder, die zou worden opgestuurd.

Want hoe moet dat, als niemand weet waar ze zijn? Indrukwekkend.

Lemniscaat • €14,95 • ISBN 908 90 47703495 • 10+

Mary Heylema, Kristina Ruell Tik-tek-tif de Boer is een speurder. Met een echte speurneus. Hij is altijd op zoek naar geheimen, en die zijn er genoeg op de boerderij. Vandaag is kip haar eitjes kwijt. Wie is de eitjesdief? Tik-tek-tif gaat op onderzoek uit. Een eenvoudig verhaal voor beginnende lezers.

De Eenhoorn • €8,95 • ISBN 978 90 58387295 • 6+ • Avi 3

Tarari Tarera…

Wat eet jij vandaag?

Emanuela Bussolati Piripu Bibi gaat er op een dag vandoor. Wat er daarna gebeurt, kun je zelf bij de platen en klanken verzinnen. Want het verhaal is geschreven in een verzonnen taal. Een bijzonder boek, al is deze manier van voorlezen wel even wennen.

Tutti • €14,95 • ISBN 978 94 90139001 • 1+

Kathleen Amant Vrolijk flapjesboekje waarin peuters telkens kunnen raden welk eten er op het lege bordje hoort. Tomatensoep met balletjes of toch een boterham met choco?

En…vindt jouw peuter het eten dat op het bordje ligt ook zo lekker?

Clavis • €9,95 • ISBN 978 90 44815566 • 2+

SAMEN KIJKEN

WAARSCHUWING: LUIZEN BACK TO SCHOOL!!

GEEF LUIZEN GEEN KANS MET MILLIUM PREVENTIEF SHAMPOO! MILLIUM. Hard tegen hoofdluis, zacht voor het kind! www.millium.nl

NU:  3,- RETOUR VIA UW BANK- OF GIROREKENING Vul onderstaande gegevens in en krijg € 3,- retour bij aankoop van Millium Acuut shampoo of Millium Preventief shampoo. Stuur deze bon samen met uw originele kassabon in een voldoende gefrankeerde envelop naar:

Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Bank-/girorekeningnummer: LET OP! Deze actie is niet geldig in combinatie met andere kortingen.

Onvolledige of onleesbare inzendingen worden niet in behandeling genomen | Actie is alleen geldig in Nederland | Looptijd van de actie tot en met 31 januari 2012 | Kopieën van kassabonnen worden niet geaccepteerd.

MILLIUM is een medisch hulpmiddel. Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing.

KOAG/KAG nr. 65-1011-1384

Imgroma B.V. o.v.v. Millium actie Postbus 694 6200 AR Maastricht

VOOR LEZEN

Het struispaard

Kuku gaat op reis

Arthur Offers (tekst) en Marieke Thijssen (illustraties) Kuku is een heel mooie haan. Hij woont tussen de bosjes bij Pipa en Mima. In dit fraai geïllustreerde voorleesboek gaat Kuku op reis. Hij KUKU beleeft heel spannende Gaat op REis avonturen met zijn vriendjes, midden in de natuur. Bijzondere Pieter de papegaaiduiker vriendjes zoals het Petr Horácek valkje, de bijen, Tijdens een zware storm raakt Pieter zijn beste vriendje zwanen, de aalscholvers en de zwarte Pim kwijt. Samen met de walvis gaat hij naar hem op zoek. stern. Ook het wolkje is een vriendje van Hoewel Pieter zijn best doet om zijn Kuku. Net als het vriend goed te beschrijven, lukt het jongetje dat nergens Arthur Offers: hen alsmaar niet om Pim te vinden. Ze bang voor is en het ‘Door de achtergrondgeven het bijna op, als ze in de verte jongetje met het verhalen van de dieren iets zien. Zou dat Pim zijn? Een warm stekeltjeshaar. En die Kuku ontmoet en de verhaal met schitterende prenten. het meisje met de omgeving waarin deze De Vier Windstreken • €13,95 paardenstaart. dieren wonen is het boek • ISBN 978 051 162080 • 3+ Bij elk avontuur niet alleen leuk en leerwordt verteld over zaam voor kinderen van de achtergrond 2 jaar (om voorgelezen te van de vriendjes Wereldeters worden) tot 10 jaar (om van Kuku. Of over Marjolein de Vlaam zelf voor te lezen) maar de bijzondere plek Kinderen eten prima, als je ze maar leuke ook interessant in de natuur waar verhalen vertelt over het land waar het voor ouders en Kuku zijn avonturen eten vandaan komt, vindt Marjolein de grootouders! beleeft. Met een Vlaam. Haar unieke concept bestaat uit voorwoord van Teo een boek vol interessante landenweetjes Warns, directeur van en mooie foto’s, een receptenschrift met de Vereniging Natuurmonumenten. kindvriendelijke recepten en twee paswww.kukudehaan.nl. poorten waarin kinderen een landenzegel kunnen plakken Foxy Design • € 14,95 • ISBN 978 90 nadat ze goed hebben gegeten.

81541244 • 2+ Uitgeverij Wereldeters • €19,95 • ISBN 978 90 81774208 • 4+ Kuku is een heel mooie haan. Hij woont tussen de bosjes bij Pipa

en Mima. In dit fraai geïllustreerde voorleesboek gaat Kuku op reis. Hij beleeft heel spannende avonturen met zijn vriendjes,

midden in de natuur. Bijzondere vriendjes zoals het valkje, de

KUKU Gaat op REis

Anton van der Kolk Een mooie mix van grappige, spannende en serieuze kleuterverhaaltjes over Bibi, haar vader en haar vriendje Simmie. Over per ongeluk afgeschoren wenkbrauwen, KUKU Gaat op REis handen door het ijs zakken, met losse fietsen en je moeder missen.

Van Goor • €14,99 • ISBN 978 90 47519683 • 4+

(voor)leesvoer 35

DE avonturen van kuku de Haan

bijen, zwanen, de aalscholvers en de zwarte stern. Ook het wolkje is een vriendje van Kuku. Net als het jongetje dat nergens bang de paardenstaart.

Bij elk avontuur wordt nog verteld over de achtergond van de vriendjes van Kuku. Of over de bijzondere plek in de natuur waar Kuku zijn avonturen beleeft. Het voorwoord is geschreven door

Arthur Offers

voor is en het jongetje met het stekeltjeshaar. En het meisje met

de directie van de Vereniging Natuurmonumenten.

Arthur Offers

met illustraties van Marieke Thijssen

FOxy DEsIgN – ZalTBOMMEl

DOEN!

VOOR JEZELF

Marije Sietsma, Karin Sitalsing en Helga de Graaf Nadat je dit boek eenmaal hebt gelezen, klaag je nooit meer over supermarkten die al in september kruidnoten in de schappen leggen. Waarschijnlijk sla je juist een extra voorraadje in. De schrijfsters verzonnen de meest bijzondere recepten met kruidnoten als ingrediënt.

Wat dacht je van pompoensoep, spinaziegratin of gehaktballen? Door de hippe n de noot een d k va eu g vormgeving is dit boek ook nog eens aa een feestje om naar te kijken.

Loopvis • €17,95 • ISBN 978 90 81764803 Hoe smaakt kruidnotenlikeur? Of toast met pepernotenpaté?

En heb je ooit kruidige gehaktballen gegeten met kruidnoottiramisu als toetje? Maak van de noot een deugd verandert het klassieke handje kruidnoten in de basis voor de lekkerste gerechten.

Met recepten van bekende keukenhelden!

Siemon de Jong (Taarten van Abel)

Thérèse Boer (De Librije)

Ronald Giphart

Maak van de noot een deugd

‘Een mooi geïllustreerd boek waarin alles staat wat je wilt weten over kruidnoten!’

‘Wat zou het leven zijn zonder kruidnoten?’

Marije Sietsma, Karin Sitalsing & Helga de Graaf

d

‘Hiervan word je helemaal gezellig van binnen. Het ziet er allemaal appetijtelijk uit!’

Marije Sietsma, Karin Sitalsing & Helga de Graaf

Gerard Janssen Lekker met hun voeten op de verwarming kunnen kinderen onder meer leren handlezen, familieleden geheimen ontfutselen en samen grappige spelletjes spelen. Een inspirerend en mooi doeboek waarmee je kind deze winter vervelingvrij doorkomt. Gebaseerd op de nieuwe jeugdserie Het gordijnpaleis van Ollie Hartmoed, die vanaf 10 december wordt uitgezonden door de VPRO. Uitgeverij Snor • €14,95 • ISBN 978 90 7996122 1 • 9+

Maak van de noot een deugd – Koken met kruidnoten

M

Het grote familiewinterboek van Ollie Hartmoed

Met van: bijdragen

, Thérèse Boerart, Ronald Giph Jong, Siemon de en Dick Soek Pierre Wind

Koken met kruidnoten Uitgeverij Loopvis

Ook o.a. verkrijgbaar in de webshop:

ek Sinterklaasbo naam* n e ig e je t e m

* Ook b

in niet-gep eschikbaar

15%

ersonalisee

rde uitvoeri

ng

korting met code HB2011 op ons gehele assortiment

Veilige Vingers VOORKOM VINGERS TUSSEN DE DEUR!

Veilige Vingers: • Werkt direct • Past op (bijna) elke deur • Bescherming aan de scharnierzijde • Eenvoudig te monteren en te verwijderen • Diverse kleuren • TÜV gecertificeerd

Kijk voor info en filmpje op

www.veiligevingers.nl

Huggybird.nl

opvoeding voorlezer 37

Het verlanglijstje

E

‘Echt waar?!’ Ezeltje Prik kan het bijna niet geloven.

‘Mag ik echt op bezoek bij Sinterklaas?’ Papa knikt lachend: ‘Ja, dat mag. Nog één nachtje slapen en dan komt hij naar kantoor. Speciaal voor alle kinderen, die…’ Maar Ezeltje luistert al niet meer. Hij danst vrolijk door de kamer, terwijl hij alle sinterklaasliedjes zingt die hij kent. Zo hard mogelijk.

Ineens stopt Ezeltje met zingen. Wat moet je eigenlijk zeggen tegen zo’n belangrijke meneer als Sinterklaas?

En moet hij dan ook bij hem op schoot? Ezeltje wordt er zenuwachtig van. Dan floept er een plannetje in zijn hoofd. Hij neemt gewoon een verlanglijstje mee. Een hele mooie, met allemaal tekeningen. Dan hoeft hij ook niets te zeggen.

Met zijn mooiste stiften maakt Ezeltje de tekening. Er komt een hijskraan op te staan met daarnaast een voetbal. En een dekbedovertrek met zijn favoriete

televisieheld. Dan begint Ezeltje aan het cadeau dat hij het allerliefste wil: een konijn. Maar wat is dat moeilijk, zeg. Hoe hard hij het ook probeert, zijn konijn ziet er helemaal niet uit als een konijn. Boos kijkt Ezeltje naar zijn tekening. Zo zal Sinterklaas nooit snappen wat hij wil hebben!

‘Wat een mooie tekening,’ zegt papa. ‘Is die voor Sinterklaas?’ Ezeltje knikt verdrietig en vertelt over zijn plannetje. ‘En nu is het helemaal mislukt.’ Maar volgens papa is zijn plannetje nu juist veel beter. ‘Nu heb je meteen iets om te vertellen aan Sinterklaas.’

Daar had Ezeltje nog niet aan gedacht. Dat is handig!

Samen knopen ze een mooie strik om de tekening.

En Ezeltje? Die begint weer heel hard te zingen.

Sinterklaasliedjes, natuurlijk.

Tekst Marije Sietsma Illustratie René van Beers

BESTEL HET ALBUM MET PRAKTISCHE TIPS OVER VEILIG INTERNETTEN. GA NAAR WWW.PRIMAONDERWIJS.NL/SUSKEENWISKE EN BESTEL HET VERNIEUWDE ALBUM ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

● Inclusief digitale lesbrieven ● Dit unieke album is niet in de winkel te koop

€ 1,50 per strip

(exclusief adm in en verzendkostistratie en) Stand

aard

Uitge

verij

media 39

Digikids ‘AL DIE NIEUWE MEDIA OP SCHOOL VINDEN ZE FANTASTISCH’

Informatie, vermaak en sociale media staan, via nieuwe media, centraal in het leven van het opgroeiende kind. Ook op school wordt de computer veel gebruikt.

Omdat kinderen het leuk vinden, maar vooral omdat het hun leerontwikkeling positief beïnvloedt.

Foto iStockphoto

Tekst Jørgen Hofmans

40

a

Als ouder kijk je niet meer vreemd op als je kind vanaf de achterbank in de auto meldt dat het een app heeft gevonden waarmee het ziet dat er maar liefst vijf McDonald’s in de buurt te vinden zijn. Op mobieltjes en tablets lijkt de hele wereld zich te verappen.

Scrabble op een touchscreen

Foto iStockphoto

(Educatieve) uitgeverijen spelen handig op de nieuwe media in. Ze ontwikkelen in rap tempo nieuwe methodes, digitale boeken en educatieve games en apps die gebruiks- en kindvriendelijk zijn en waarbij de mogelijkheden onbeperkt lijken. Had een kleuter ooit nog moeite met de oog-handcoördinatie doordat het de computer met een muis moest bedienen, de touchscreens maakten dit een stuk eenvoudiger.

Zelfs een peuter bedient nu met het grootste gemak een tablet en weet voorwerpen te verplaatsen, te wissen of te vergroten door even met zijn vingers over het scherm te wrijven.

(Prenten)boeken krijgen, in een digitale versie, een

meerwaarde doordat er allerlei spellen aan toegevoegd worden. Naast het lezen en doorbladeren, biedt de digitale vorm mogelijkheden als het zelf tekenen van illustraties of het maken van een filmpje waardoor de vertelling kan worden nagespeeld. De inhoud van het verhaal krijgt meer betekenis omdat er bewegend beeld en geluid aan is toegevoegd. Kinderen begrijpen de strekking van de tekst gemakkelijker. Bijkomend voordeel is dat de digitale boeken aanmerkelijk goedkoper zijn.

Ook ouderwetse spellen krijgen in een

Zelfs een peuter bedient nu met het grootste gemak een tablet

media 41

nieuw jasje, met een tablet of touchscreen, een tweede leven. Zo is de afgelopen maanden de app Wordfeud, een digitale variatie op het spel Scrabble waarmee je met vrienden online speelt en chat, ongekend populair bij jong en oud.

Instructie op maat Ouders zien al deze digitale vernieuwingen ook terug in de klas van hun kind.

Ooit werd de wereld binnen de klas gehaald door SchoolTV, een revolutie die niet zonder slag of stoot ging. Nu is het kijken naar educatieve televisieprogramma’s op school gemeengoed geworden. En het ouderwetse krijtbord is van zijn plaats gestoten door het digitale schoolbord. Informatie kan nu met filmpjes, animaties en spelmogelijkheden aangevuld, verrijkt en verduidelijkt worden. De laatste tijd zijn er ook steeds meer scholen die investeren in de aanschaf van tablets en een leerkracht aanwijzen die een voortrekkersrol inneemt betreffende het gebruik van nieuwe media in de klas.

En daarbij gaat het verder dan alleen knoppenkunde (hoe het apparaat te bedienen), maar des te meer om welke mogelijkheden het voor de leerkracht biedt op het toepassen van nieuwe werkvormen.

Want dan krijgt de inzet van moderne media een toegevoegde waarde binnen het onderwijs.

Als ouder kan het wennen zijn dat er op scholen op een vernieuwende manier les wordt gegeven. De klassikale instructie kan worden vervangen door instructie op maat. Kinderen haken tijdens een klassikale instructie te vaak af óf omdat voor een deel van de groep de instructie te eenvoudig is óf omdat de instructie juist te moeilijk is. Een les kan met behulp van nieuwe media anders worden ingericht. De instructie kan bijvoorbeeld via een filmpje worden gegeven waardoor tijd vrij komt om binnen de groep daadwerkelijk individueel onderwijs op niveau aan te bieden.

Natuurlijk vergt het zich eigen maken van een dergelijke werkvorm tijd en inspanning van de leerkracht. Toch zal deze, nadat hij

Kinderen kunnen elke vijftien minuten een tweet sturen over wat ze van de les hebben opgestoken

aan de werkvorm gewend is geraakt, het werken met de nieuwe media als tijdwinst ervaren en zo wellicht verdere toepassingen van nieuwe media binnen de groep gaan gebruiken. Kinderen zijn over het algemeen dol op Hyves en Twitter. Een les kan worden verrijkt door elk kind elke vijftien minuten een tweet te laten sturen over wat het het afgelopen kwartier van de les heeft opgestoken.

Mediawijs Het onderwijs sluit zo steeds meer aan bij het gebruik van nieuwe media thuis. In veel huiskamers staat vandaag de dag een thuiscomputer of ligt er een tablet waarmee kinderen informatie vergaren en via social media online met vriendjes communiceren of games spelen. Cijfers van diverse onderzoeken laten zien dat het gebruik van nieuwe media onder kinderen de afgelopen jaren groeit en hoogstwaarschijnlijk de komende jaren verder zal groeien.

Kinderen leren spelenderwijs met nieuwe media om te gaan, maar het blijft belangrijk dat ze hierin door hun ouders begeleid worden. Als ouder is het van groot belang dat je weet welke sites je kind bezoekt en via welke communicatiekanalen hij of zij communiceert. Maar het is vooral belangrijk dat je kind weet wat je wel en niet op internet over jezelf schrijft of publiceert. De komende jaren zal er vanuit de overheid én vanuit het onderwijs steeds meer aandacht worden geschonken aan het mediawijs maken van kinderen, met als doel een veilige (digitale) omgeving voor kinderen te creëren.

Jørgen Hofmans is freelancer en werkzaam voor diverse educatieve projecten van uitgeverijen, de publieke omroep en fondsen, scenarioschrijver en auteur / illustrator van meer dan 25 boeken voor 2 – 12 jarigen

SHOPPEN

Koter Kado, winnaar Thuiswinkelaward 2011, SHOPPENDag luier, hallo potje!

Zindelijk worden is voor je is de nr. 1 in naamkadootjes voor kinderen van 0-10! Mepal SHOPPEN peuter een hele stap! Met de Lunchtrommels/bekers met naam, tassen/rugzakken/ vrolijke peuterplaskalenders Dag luier, hallo potje! luizenzakken met naam, gepersonaliseerde kraamkadootjes, , winnaar Thuiswinkelaward 2011, SHOPPENvan AMoRi for kids wordt op bedrukte kleding etc.

Zindelijk worden is voor je is de nr. 1 in naamkadootjes voor kinderen van 0-10! Mepal Dag luier, potje! het potje gaan hallo een feest.

Actie: 10% korting op het hele assortiment met de code KKEP12 winnaar Thuiswinkelaward 2011, peuter een hele stap! Met de Lunchtrommels/bekers,met naam, tassen/rugzakken/ www.ophetpotje.nl www.koterkado.nl Zindelijk worden is voor je is de nr. 1 in naamkadootjes voor kinderen van 0-10! Mepal vrolijke peuterplaskalenders luizenzakken met naam, gepersonaliseerde kraamkadootjes, Dag luier, hallo potje! winnaar Thuiswinkelaward 2011, peuter een for hele stap!

Metop de Lunchtrommels/bekers naam, tassen/rugzakken/ van AMoRi kids wordt bedrukte kleding etc. ,met n d e r een n der Zindelijk is feest. voor legaan is de nr.

1 inkorting naamkadootjes voor kinderen van 0-10!

Mepal vrolijke peuterplaskalenders a worden a leje luizenzakken met naam, kraamkadootjes, k k het tpotje s s Actie: 10% op hetgepersonaliseerde hele assortiment met de code KKEP12 la la rp e rp e ut ewordt Pe u AMoRi Pstap! peuter een for hele Metop de Lunchtrommels/bekers van kids bedrukte kleding etc. met naam, tassen/rugzakken/ www.ophetpotje.nl www.koterkado.nl vrolijke luizenzakken met naam, kraamkadootjes, het potjepeuterplaskalenders gaan een feest.

Actie: 10% korting op hetgepersonaliseerde hele assortiment met de code KKEP12 van AMoRi dfor kids wordt op bedrukte kleding etc. www.ophetpotje.nl www.koterkado.nl adv zullen we a zwaaien:adv zullen we azwaaien le n e r le n d e r 23-08-2011 het rp la s k Actie: 10% korting op het hele assortiment met de code KKEP12 e rp la s k gaan een Pe utpotje Pe ut efeest. www.ophetpotje.nl www.koterkado.nl r r a le n d e a le n d e

Koter Kado Koter Kado Koter Kado

ruim assortiment Toy, Brio, en Wonderworld. = geld terug kwaliteitsspeelgoed o.a. I’m Eerst huren, dan kopen www.ZuluBaby.nl Toy, Brio, en Wonderworld.

19:10 Pagina 1= geld terug Eerst huren, dan kopen www.ZuluBaby.nl = geld terug k k s s la la Pe ut e rp Pe ut e rp www.ZuluBaby.nl Hoe ziet een dag op het adv zullen we zwaaien:adv zullen we zwaaien n der n d e r 23-08-2011 19:10 Pagina 1 le a k s la la s k a le kinderdagverblijf Pe ut e rp Pe ut e rp eruit? afscheid nemen, adv zullen we zwaaien:adv zullen we zwaaien 23-08-2011 19:10Van Pagina 1 samen spelen en eten, tot een Hoe ziet een dag op het dutje doen, spelen en adv zullen we zwaaien:adv zullen we zwaaien 23-08-2011 19:10 Paginabuiten 1 kinderdagverblijf uitrazen van een Hoe ziet een dag boze opnemen, hetbui. eruit?

Van afscheid kinderdagverblijf samen spelen en eten, toteneen Een boek vol verhaaltjes liedjes Hoe een dag opspelen het en eruit?

Van afscheid nemen, dutjeziet doen, buiten over het kinderdagverblijf. kinderdagverblijf samen enboze eten,bui. tot een uitrazenspelen van een Dit peuterboek is ontwikkeld eruit?

Van afscheid nemen, mét dutje doen, buiten spelen en in Een boek vol een verhaaltjes liedjes samenwerking met BOinK. samen spelen en eten, toteneen uitrazen van boze bui.

95 over het kinderdagverblijf. www.gottmerkinderboeken.nl dutje doen, buiten spelen en € Een boekvan vol een verhaaltjes uitrazen boze bui.en liedjes Dit peuterboek is ontwikkeld in mét over het kinderdagverblijf. samenwerking met BOinK. Een boek vol verhaaltjes en liedjes Dit peuterboek is ontwikkeld in 95 www.gottmerkinderboeken.nl mét over het kinderdagverblijf. € samenwerking met BOinK. Dit peuterboek is ontwikkeld in 95 www.gottmerkinderboeken.nl rst mét ee lp he r aa € M samenwerking met BOinK. a or D et 95 www.gottmerkinderboeken.nl om samen m Da

i e r, h

a llo potj e

www. a

moriforkid

s.nl

www. a

D

GEBOORTESTICKERS LABELS NAAMLABELS GEBOORTESTICKERS VANAF NAAMLABELS € 4,50 GEBOORTESTICKERS

LABELS NAAMLABELS VANAF www.foppiez.nl LABELS € 4,50met EZPR2 VANAF -10% LABELS € 4,50 www.foppiez.nl VANAF € 4,50met EZPR2 www.foppiez.nl -10%

-10% met EZPR2 -10% met EZPR2 www.foppiez.nl

Schone handjes verkleinen de kans op griep!

Schone handjes Desinfecteer ze veilig met verkleinen de kans Aseptix Desinfecterende Schone handjes op griep!

Handproducten. verkleinen de kans Schone handjes Desinfecteer veilig met opzegriep!

Probeer nu: verkleinen de kans Aseptix Desinfecterende 25% korting ze veilig met Desinfecteer op griep!

Handproducten. bij Truus.nl!

Aseptix Desinfecterende Desinfecteer Handproducten.

Probeer nu: ze veilig met Aseptix Desinfecterende 25% korting Handproducten.

Probeer nu: bij Truus.nl!

25% korting Probeer nu: bij Truus.nl!

25% korting bij Truus.nl!

moriforkid

Da

www. a

www. a

moriforkid

s.nl

moriforkid

s.nl

moriforkid

s.nl

g lu

i e r, h

Da

a llo potj e

g lu

i e r, h

a llo potj e

der wordt e! kalen rplas een feestj je een mag der. de peute gaan Met het potje kalen het... of toilet op rin de s Zo gaatop het potje plasje orkid s.nl je achte ek’ ma. en allediplo a morif gd bezo rs vind hebt www. rplas ‘geslaaen. De sticke meer nodig peute Na iederr plakk luier krijg je het er! sticke plezi aal geen doet, helem het potje es en veel Als jemeer) op Succ (en

Da

www. a

9,

9, 9, € 9,

moriforkid

a llo potj e

g lu

i e r, h

a llo potj e

der wordt e! kalen rplas een feestj je een mag der. de peute gaan Met het potje kalen het... of toilet op rin de s Zo gaatop het potje plasje je achte ek’ en alle ma. gd bezo rs vind hebt rplasdiplo ‘geslaaen. De sticke meer nodig peute Na iederr plakk luier krijg je het er! sticke plezi aal geen doet, helem het potje es en veel Als jemeer) op Succ (en

der wordt e! kalen rplas een feestj je een mag der. de peute gaan Met het potje kalen het... of toilet op rin de s Zo gaatop het potje plasje je achte ek’ ma. orkid s.nl en alle morif gd bezo rs vind hebt rplasdiplo a ‘geslaaen. De sticke meer nodig peutewww.

Na iederr plakk luier krijg je het er! sticke plezi aal geen doet, helem het potje es en veel Als jemeer) op Succ (en

Da

i e r, h

s.nl

lo potj e r, h a l l u i e kalender wordte! a g de peuterplasgaan een feestj mag jeder.een

Met het potje kalen het... of toilet op rin de s Zo gaatop het potje plasje je achte ek’ en alle ma. gd bezo rs vind hebt rplasdiplo ‘geslaaen. De sticke meer nodig peute Na iederr plakk luier krijg je het er! sticke plezi aal geen doet, helem het potje es en veel Als jemeer) op Succ (en

www. a

g lu

der wordt e! kalen rplas een feestj je een mag der. de peute gaan Met het potje kalen het... of toilet op rin de s Zo gaatop het potje plasje je achte ek’ en alle ma. gd bezo rs vind hebt rplasdiplo ‘geslaaen. De sticke meer nodig peute Na iederr plakk luier krijg je het er! sticke plezi aal geen doet, helem het potje es en veel Als jemeer) op Succ (en

g lu

i e r, h

a llo potj e

der wordt e! kalen rplas een feestj je een mag der. de peute gaan Met het potje kalen het... of toilet op rin de s Zo gaatop het potje plasje je achte ek’ en alle ma. gd bezo rs vind hebt rplasdiplo ‘geslaaen. De sticke meer nodig peute Na iederr plakk luier krijg je het er! sticke plezi aal geen doet, helem het potje es en veel Als jemeer) op Succ (en

Da

g lu

i e r, h

a llo potj e

der wordt e! kalen rplas een feestj je een mag der. de peute gaan Met het potje kalen het... of toilet op rin de s Zo gaatop het potje plasje je achte ek’ en alle ma. gd bezo rs vind hebt rplasdiplo ‘geslaaen. De sticke meer nodig peute Na iederr plakk luier krijg je het er! sticke plezi aal geen doet, helem het potje es en veel Als jemeer) op Succ (en

Da

s.nl

CD CD CD CD

oenen lletsch haaraaba lp eerst M r he en Dora te vind met en m eerst lp omMsa he r aa n ? ne ek ch ts a lle poe or Dzo ee et ar m mo ha jijba en m t GMa rs sa ee om lp he r vinden nen aate lletschoe haar men met Dora saba om en nd viee n ? te lle neek opoezo tsch arjijbam ha Ga te vinden op zoek?

Ga jij mee zoek?

Ga jij mee op

NU TE KOOP OP DVD! UPB_11015_Dora_Ballerina_192x142.indd 1 Proceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur GeelProceskleur Zwart

UPB_11015_Dora_Ballerina_192x142.indd 1 Proceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur GeelProceskleur Zwart UPB_11015_Dora_Ballerina_192x142.indd 1 Proceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur GeelProceskleur Zwart UPB_11015_Dora_Ballerina_192x142.indd 1 Proceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur GeelProceskleur Zwart

NU TE KOOP OP DVD! NU TE KOOP OP DVD! NU TE KOOP OP DVD!

© 2011 Viacom © 2011 International Viacom © 2011 International Viacom Inc. © Alle International 2011 rechten Inc.Viacom Alle voorbehouden. rechten Inc.International Alle voorbehouden. rechtenNICKELODEON, Inc. voorbehouden.

AlleNICKELODEON, rechten NICKELODEON, NICK voorbehouden.

JR,NICK DORA JR, NICKELODEON, THE NICK DORA EXPLORER JR,THE DORA EXPLORER NICK THE en alle EXPLORER JR, titels, en DORA alle logo’s titels, THE enen alle EXPLORER logo’s gtitels, enlogo’s g-en alle en titels, g- logo’s en guren die daarmee uren die uren daarmee verband die daarmee verband houden, uren verband houden, zijndie handelsmerken daarmee houden, zijn handelsmerken verband zijnvan handelsmerken Viacom houden, van International Viacom zijn van handelsmerken International Viacom Inc. International van Inc.Viacom Inc.International Inc. Distributed Distributed

by Universal Distributed

by Universal Pictures

by Universal Pictures Benelux, Distributed Pictures Benelux, a division

by Universal Benelux, aof division Universal Pictures a of division Universal Studios Benelux, of Universal International Studios a division International Studios of BVUniversal under International BV licence Studios underBV from licence International under Viacom from licence Global Viacom BV from under (Netherlands) Global Viacom licence (Netherlands) Global from B.V.(Netherlands) Viacom B.V.Global B.V. (Netherlands) B.V.

g lu

der wordt e! kalen rplas een feestj je een mag der. de peute gaan Met het potje kalen het... of toilet op rin de s Zo gaatop het potje plasje je achte ek’ en alle ma. gd bezo rs vind hebt rplasdiplo ‘geslaaen. De sticke meer nodig peute Na iederr plakk luier krijg je het er! sticke plezi aal geen doet, helem het potje es en veel Als jemeer) op Succ (en

GEBOORTESTICKERS NAAMLABELS

Kopen of huren, de keuze is aan u ruim assortiment Kopen of huren, kwaliteitsspeelgoed o.a. I’m Toy, keuze Brio, en Wonderworld. de is aan u Kopen ofdanhuren, Eerst huren, kopen ruim assortiment = geld terug de keuze aan u kwaliteitsspeelgoed o.a. I’m Kopen ofishuren, www.ZuluBaby.nl ruim assortiment Toy, Brio, en Wonderworld. de keuze is aan u kwaliteitsspeelgoed o.a. I’m Eerst huren, dan kopen

14-10-11 17:11

14-10-11 17:11 14-10-11 17:11 14-10-11 17:11

Alle pieten ! n e l e m a z r ve

knutsel 43

Met deze hulpjes op een stokje kun je Sint feestelijk verwelkomen!

Nodig • Roerhout(je) voor verf • Papieren kantkleedjes • Filterzakjes (groot en klein) • Schuim (geel en zwart) • Oogjes • Watje • Chenille (voor de sintstaf) • Veertjes • Crêpepapier • Papieren afplaktape • Lijm • Schaar

Zo maak je Sint en Pie t

SINT • Vouw een klein filterzakje tot een mijter. Plak de achterkant vast.

• Voor de mantel: knip de onderkant van een grotere filterzak.

• Schilder de mantel en mijter rood.

• Als de rode mijter droog is, plak je er met afplaktape een kruis op.

• Vouw een taartkleedje onder de mantel.

• Trek een wc-rol om op het gele schuim. Knip het rondje uit en maak er een gezichtje met wattenbaard van.

• Schuif de mantel over het

roerhoutje en plak het vast. Plak ook het hoofd en de mijter vast.

PIET

• Knip de onderrand van een klein

filterzakje. Knip het midden open; zo is het een cape. Doe er een stukje crêpepapier onder en plak de cape met tape om het houtje.

• Plak er een hoofdje van zwart schuim boven.

• Een tweede filterzakje wordt de muts: knip de onderkant open.

Knip er een stukje van 2 cm af. Schuif hier wat crêpepapier tussen en lijm het vast.

• Schuif de muts over het hoofd

en het roerhoutje. Plak er een veertje tussen. Zet het achter op het roerhoutje vast met tape.

• Knip een kraag uit een papieren kleedje en plak het over de cape.

Tip Voor de kleinsten: kleur een kleurplaat van het paard van Sint of het hoofd van Sint of Piet. Knip uit en lamineer. Of plak de kleurplaat op stevig papier en knip dan de afbeelding uit voordat je deze op het roerhoutje plakt.

Productie Annet van Wamel Foto’s André Rozendal

ADVERTENTIE

Alles ‘Goedgemerkt’

GRATIS FO

Als juf of meester weet je dat verloren spullen veel irritatie of verdriet kunnen veroorzaken. Raad daarom de naamlabels van Goedgemerkt aan. Je kunt ze plakken, strijken en... helemaal zelf maken. Kies uit verschillende soorten labels, felgekleurde of subtiele transparantie. Kies hier ook een leuk

geme

r

Dit is van

VLINDER

erkt

Ste56ve78n911 06-4

Broem Broe m Peter 01 234567 89

er

d

goedgem

t

oe

goedgemerkt

er k

g em

©g

Heleen de Vries

rkt

© goed

Nina

Joris de Vries

0612345678 0201 2345678

geme oed

Anne Prinses 89 5678 01 234 kt

Plakgemak Kledingstickers voor in de gymspullen of op luizencapes en regenkleding!

Gewoon opplakken en klaar!

kt

dgemerkt © goedg goedgemer kt ©

3816 DR

TIP DE OUDERS:

©g

Joris Jansen

en

Emma van 14Str- aat Elst goedgemerkt ©

goedgemerkt ©

plaatje op zodat ook jonge kinderen zelf hun spulletjes kunnen herkennen. Zo weet je precies wat van wie is. Natuurlijk kunnen de labels in de vaatwasser, magnetron, wasmachine en droger.

Goedgemerkt, dat merk je goed!

Mark d Maaslan

Digitaal kindermishandeling leren herkennen

vraag onze LDERS? en ontvang folder aan oo poster om op k een leuke zo ouders te te hangen en at op onze naam tenderen la www.goedg bels! emerkt.nl

© g o e dge

m

www.goedgemerkt.nl nov_Prima_81x127,5.indd 1

11-10-2011 12:53:15

The Next Page heeft een nieuwe cursus gelanceerd waarin pedagogisch medewerkers in de kinderopvang leren omgaan met een vermoeden van kindermishandeling. Zij kunnen de cursus online volgen via de digitale leeromgeving www.thenextpage.nl. Via de BKK-lijst Opleidingen is deze cursus met subsidie in te kopen. Veel pedagogisch medewerkers voelen zich onvoldoende toegerust om met signalen van kindermishandeling om te gaan.

In de cursus leren ze kindermishandeling herkennen en te handelen volgens de stappen van het Basismodel Meldcode. Hieronder valt bijvoorbeeld ook het communiceren met ouders en leidinggevenden.

Mmm, smikkelen met Proef Avontuur van Organix Op bezoek bij de groenteboer, een kijkje nemen bij de moestuin van opa en uiteraard zelf proeven. Zowel kinderdagverblijven als ouders zijn fanatiek aan de slag gegaan met het Proef Avontuur Zomer Pakket van Organix. Met als doel: de kinderen kennis laten maken met groente en fruit. En dat is gelukt!

Kern Kinderopvang Het Gruttonest, kinderdagverblijf Suusje en kinderdagverblijf OKIDO Nederweert-Eind hebben meegedaan aan de wedstrijd en ontvangen het Organix Goodies pakket t.w.v. €50,00 en een tegoedbon t.w.v. €250,00 van webwinkel www.greenjump.nl.

Gefeliciteerd!

45

PrimaOpvang

WERK JE IN DE KINDEROPVANG? DAN IS DEZE RUBRIEK SPECIAAL VOOR JOU!

Een leuk bericht over jullie kdv of bso? Mail het naar redactie@primaopvang.nl

Zijn jullie de meest diervriendelijke bso?

In september hebben 2.100 bso’s het actiepakket ‘Meest Diervriendelijke Bso’ van de Dierenbescherming ontvangen.

De Dierenbescherming helpt dieren in nood met opvang en ambulancewerk.

Daar is geld voor nodig en jullie kunnen helpen! In het actiepakket staat precies hoe je dat kunt doen. Organiseer bijvoorbeeld een rommelmarkt, zamel flessen in of voer met de kinderen een musical op. Vergeet vooral niet de actie op beeld vast te leggen. De meest originele actie wordt beloond met een optreden van theatershow Ans en Frans van de dierenambulance. Inzendingen kunnen tot 5 december gemaild worden naar redactie@primaouders.nl.

KFA 40 CD hoes

Kids regelen het zelf met whoZnext-junior Worden de sportactiviteiten niet zo druk bezocht? Wat zouden kinderen dan écht leuk vinden? Met zo’n vraag is whoZnextjunior een uitkomst. Laat kinderen zelf sportactiviteiten organiseren. Zij weten héél goed wat ze willen, wat hun leeftijdsgenoten leuk vinden en hoe ze een activiteit van de grond kunnen krijgen.

WhoZnext-junior is een project van het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen, gebaseerd op het succesvolle whoZnext, voor jongeren van 14 tot 18 jaar. WhoZnext-junior richt zich op kinderen van 8 tot 12 jaar. Een whoZnext-junior team bestaat uit zes tot acht kinderen die met behulp van een stappenplan eigen sportactiviteiten organiseren. Daarbij worden zij begeleid door een coach. WhoZnext-junior is op de basisschool, buurt- en sportverenigingen én de bso toepasbaar. De coach is dan bijvoorbeeld een leerkracht, een buurtsportmedewerker, een vrijwilliger, een trainer of een groepsbegeleider. Op www.whoznext.nl (klik op whoZnextjunior) zijn onder meer filmpjes te bekijken.

Meer informatie: jeugd@nisb.nl.

vo_01.indd 1 14-07-11 17:48

Koekepeertje Erica is een dorpje in Drenthe. Het enige kinderdagverblijf in dit dorpje heet Koekepeertje en is onlangs verhuisd van een woonhuis naar een prachtig verbouwd winkelpand met een aparte ruimte voor kinderen van 0 tot 2 jaar. Hierdoor is ook de indeling veranderd van één verticale groep naar 2 horizontale groepen. In de fantastische nieuwe buitenruimte staan zowel grote als kleine picknicktafels, zodat iedereen gezellig samen buiten kan eten. En er wordt natuurlijk lekker gespeeld: in de zandbak, het speelhuis of op het grasveld.

Ook is er een tegelpad dat afgesloten kan worden zodat de ‘fietsers’ de ‘kruipers’ niet storen. Het is altijd een gezellige boel bij Koekepeertje! www.kdv-koekepeertje.nl

SHOPPEN

Koter Kado, winnaar Thuiswinkelaward 2011,

SHOPPEN

Dag luier, hallo potje!

SHOPPEN Zindelijk worden is voor je

Kopen of huren, de keuze is aan u

is de nr. 1 in naamkadootjes voor kinderen van 0-10! Mepal peuter een hele stap! Met de Lunchtrommels/bekers met naam, tassen/rugzakken/ ruim assortiment SHOPPEN Ver vrolijke peuterplaskalenders luizenzakken met naam, gepersonaliseerde kraamkadootjes, k o.a. I’m kwaliteitsspeelgoed Ook je winterkleding Goedgemerkt De Sint is weer in het land! € 14 oopprij van AMoRi for kids wordt op bedrukte kleding etc.

Toy, Brio, en VWonderworld. exeerk,95 pe s het potje gaan een feest.

Actie:Ook 10% korting op het hele assortiment met de code KKEP12 mpool kopen Eerst huren, je winterkleding Goedgemerkt De Sint is cadeau-ideeën weer in het land! p r € 1dan En om hem op te brengen www.ophetpotje.nl www.koterkado.nl 4,95aaprrijs Bestel nu jullie naamlabels = geld eVxeterug hebben we hier twee ontzettend leuke rmk per voorOok op spulletjes en je winterkleding Goedgemerkt De Sint is weer in het land! € 14 poolapaprrij En om hem te brengen boeken waarmee kinderen en www.ZuluBaby.nl r op cadeau-ideeën r op originele e e d d Bestel naamlabels n n kledingnu enjullie betaal geen le le a s kdieren exe ,95 pe s la s k a we hier leuke speelse wijze diverse leren kennen! ut e rp la ontzettend e ut e rp mpl r Phebben Petwee voor op spulletjes verzendkosten meten aar boeken waarmee kinderen op originele en En om hem op cadeau-ideeën te brengen kleding enjullie betaal geen Bestel nu naamlabels kortingscode: Boe! speelse wijze diverse dieren leren kennen! hebben we hier twee ontzettend leuke verzendkosten met voor op spulletjes PO-winter-11 . en ISBN: 978 90 483 0492 9 boeken waarmee kinderen originele enPagina 1 adv zullen we zwaaien:adv zullen we zwaaien op 23-08-2011 19:10 kortingscode: kleding en betaal geen Boe! Dit boekje met zijndiverse slimme flapjes enleren lipjes en aaibare speelse wijze dieren kennen! verzendkosten met PO-winter-11 .

Ideaal zijn Plakgemak ISBN: 978 een 90 483 buikjes geeft hoop0492 plezier9en laat kleine kinderen kortingscode: Kledingstickers om ook Dit boekje metmet zijnde slimme flapjesenengeluiden lipjes envan aaibare Boe! kennismaken gewoonten zeven ziet een dag op het Schone handjes Ideaal zijn Plakgemak PO-winter-11 . regenkleding en luizencape buikjes geeft hoop0492 plezier9en laat kleineHoe kinderen ISBN: 978 een 90 483 verschillende boerderijdieren.

GEBOORTESTICKERS Kledingstickers ook van een naam teom voorzien. kennismaken gewoonten zeven Dit boekje metmet zijnde slimme flapjesenengeluiden lipjes kinderdagverblijf envan aaibare verkleinen de kans NAAMLABELS Ga mee ophoop safari regenkleding en luizencape Ideaal Plakgemak Van afscheid nemen, Zo zijn zijn jullie spullen goed herkenbaar bij het KDV verschillende boerderijdieren. buikjes geeft een plezier en laat kleineeruit? kinderen op griep!

ISBN: 978 90 0128 7 en geluidensamen van een naam teom voorzien.

Kledingstickers ook spelen en eten, tot een en raakt niets meer verloren! kennismaken met483 de gewoonten van zeven Ga mee op safari Kinderen ontmoeten een hele reeks plantendutje en dieren met buiten spelen en Zo zijn jullie spullen goed herkenbaar bij het KDV ze veilig met regenkleding en luizencape doen, verschillende boerderijdieren.

Desinfecteer LABELS www.goedgemerkt.nl ISBN: 978 kijk90 483 0128 7 Laat ze onder dit prachtige en voelboek. de flapjesvan een boze bui. en raakt niets meer verloren! van een naam te voorzien. uitrazen Aseptix Desinfecterende Kinderen ontmoeten eenom hele en dieren met Ga op safari VANAF kijkenmee of eraan trekken nogreeks meerplanten te ontdekken!

Zo zijn jullie spullen goed herkenbaar bij het KDV www.goedgemerkt.nl Handproducten.

Een boek vol verhaaltjes en liedjes dit prachtige en voelboek. de flapjes ISBN: 978 kijk90 483 0128 7 Laat ze onder en raakt niets meer verloren! € 4,50 Bezoek onzetrekken website voor meer informatie: over het met kinderdagverblijf. kijken of eraan nog meer te ontdekken!

Kinderen ontmoeten eenom hele reeks planten en dieren www.goedgemerkt.nl Probeer nu: www.veltman-uitgevers.nl dit prachtige kijk- en voelboek. Laat ze onder de flapjes Dit peuterboek is ontwikkeld in 25% korting Bezoek onzetrekken website voor meer informatie: étmeer m www.foppiez.nl kijken of eraan om nog te ontdekken! samenwerking met BOinK. www.veltman-uitgevers.nl bij Truus.nl!

95 website voor meer informatie: Bezoek onze www.gottmerkinderboeken.nl Meld je aan voor de Lodger nieuwsbrief en maak kans op een €Gratis Dora Sticker spel met Kips! www.veltman-uitgevers.nl van Lodger!

MeldHopper je aan voor de Lodger nieuwsbrief en maak kans op een g lu

i e r, h

a llo potj e

der wordt e! kalen rplas een feestj je een mag der. de peute gaan Met het potje kalen het... of toilet op rin de s Zo gaatop het potje plasje je achte ek’ en alle ma. gd bezo rs vind hebt rplasdiplo ‘geslaaen. De sticke meer nodig peute Na iederr plakk luier krijg je het er! sticke plezi aal geen doet, helem het potje es en veel Als jemeer) op Succ (en

Da

www. a

-10% met EZPR2

moriforkid

s.nl

www. a

9,

moriforkid

g lu

i e r, h

a llo potj e

der wordt e! kalen rplas een feestj je een mag der. de peute gaan Met het potje kalen het... of toilet op rin de s Zo gaatop het potje plasje je achte ek’ en alle ma. gd bezo rs vind hebt rplasdiplo ‘geslaaen. De sticke meer nodig peute Na iederr plakk luier krijg je het er! sticke plezi aal geen doet, helem het potje es en veel Als jemeer) op Succ (en

Da

s.nl

CD

Gratis Dora Sticker spel met Kips!

op

ickler Stspe spel

a jij mee verpakkingen Dora vleesbeleg en/of Dora G Dora Sticker spel bestellen. knakworsten koopt, je online een vrolijk Wanneer je tijdens demag actieperiode* twee Zo wordt het eten van Dora vleesbeleg en knakworsten Dora Sticker spel bestellen. verpakkingen Dora vleesbeleg en/of Dora een nog groter feest voor je kinderen! knakworsten koopt, mag je online een vrolijk Zo wordt het eten van Dora vleesbeleg en knakworsten Dora Sticker spel bestellen. een nog groter feest voor je kinderen!

Zo wordt het eten van Dora vleesbeleg en knakworsten een nog groter feest voor je kinderen!

*De actieperiode is van 14-11-2011 t/m 2-12-2011 *De actieperiode is van 14-11-2011 t/m 2-12-2011

Auw, vinger tussen de deur!

Auw, vinger tussen de deur!

© 2011 Viacom International Inc. Alle rechten voorbehouden. NICKELODEON, NICK JR, DORA THE EXPLORER en alle titels, logo’s en guren die daarmee verband houden, zijn handelsmerken van Viacom International Inc. Distributed by Universal Pictures Benelux, a division of Universal Studios International BV under licence from Viacom Global (Netherlands) B.V.

Kips maakt het wel Gratis Dora Sticker met Kips! heel omspel Kips aantrekkelijk maakt hetrwel eerst lp he aa M voor hun heerlijke om Dora heel aantrekkelijk Gratis!

Kips maaktom en met samwel producten tehet kiezen. voor hun heerlijke n !er choene Gratis heel aantrekkelijk om ballets ha k ic t S producten tearkiezen. en Wanneer je tijdens de actieperiode* twee voor hun heerlijke nd te vi !ler tis rtaspe k verpakkingen Dora vleesbeleg en/of Dora G ic S producten te kiezen.

Wanneer je tijdens de actieperiode* twee knakworsten koopt, mag je online een vrolijk zoek?

Hopper van Lodger!

je aan voor de Lodger nieuwsbrief en maak kans op een DeMeld Hopper is een superzachte, warme slaapzak waarin je kind comfortabel en veilig slaapt. De Hopper van Lodger!

De Hopper is een superzachte, nauw aansluitende halsopeningwarme en het slaapzak zachte waarin comfortabel en veilig slaapt. De elastiekjeinkind de taille voorkomen wegzakken nauw halsopening en het slaapzak zachte De een warme vanHopper je aansluitende baby.isDe ritssuperzachte, met drie sluiters elastiek de taille voorkomen wegzakken waarin jeinkind comfortabel eninveilig zorgt voor eenvoudig gebruik alle slaapt. De van je aansluitende baby. De met drievan sluiters nauw halsopening het zachte autostoelen en rits verschonen jeenbaby. zorgt voor gebruik Meld inwegzakken alle elastiek in eenvoudig deHopper taille voorkomen Je kunt een winnen! autostoelen enLodger verschonen je baby. van je baby.

De rits metnieuwsbrief drievan sluiters je aan voor de op Je kunt een Hoppervul winnen! zorgt voor eenvoudig gebruik inPO11 alle www.lodger.com, de codeMeld je voor de nieuwsbrief op autostoelen enLodger verschonen van je baby. in aan en maak kans op een Hopper www.lodger.com, de codeMeld PO11 Je een Hoppervul winnen! vankunt Lodger! in aan en maak kans op een Hopper op je voor de Lodger nieuwsbrief van Lodger! www.lodger.com, vul de code PO11 in en maak kans op een Hopper van Lodger!

Krassen als beloning voor goed gedrag! *De actieperiode is van 14-11-2011 t/m 2-12-2011 Krassen als beloning voor goed gedrag!

Heb je een moeilijke eter? Kan je kind niet zonder speen?

Een (klein) vingertje

Of is het tijd om zindelijk te worden? Er is hulp: DooBuddies!

Krassen als beloning voor goed Voor gedrag!

Heb je een moeilijkedie eter?

Kan helpen je kind niet zonder speen?

Zes dierenvriendjes je kind en stimuleren. goed

Veiligede Vingers Auw, vinger tussen tussen deur! de deur…

VOORKOM VINGERS TUSSEN DE DEUR! Een (klein) vingertje

Veilige Vingers Veilige Vingers: • Werkt direct • Past op (bijna) elke deur • Bescherming aan de scharnierzijde • Eenvoudig te monteren en te verwijderen • DiverseVingers: kleuren Veilige TÜV gecertificeerd • Werkt direct

je moet erVINGERS nietTUSSEN DE DEUR! VOORKOM tussen de deur…

Een (klein) vingertje Veilige Vingers denken. aan je moet erVINGERS nietTUSSEN VOORKOM DE DEUR! tussen de deur… www.veiligevingers.nl Je voelt het bijna zelf. denken. aan je moet er niet • Past op (bijna) elke deur • Bescherming aan de scharnierzijde • Eenvoudig te monteren en te verwijderen • DiverseVingers: kleuren Kijk voor info en Veilige filmpje op • Werkt TÜV gecertificeerd • direct • Past op (bijna) elke deur • Bescherming aan de scharnierzijde • Eenvoudig te monteren en te verwijderen 122301173_Elton_Adv_192x142,5.indd 1 Diverse Kijk voor info en •filmpje opkleuren • TÜV gecertificeerd www.veiligevingers.nl

22-08-11 11:47

Je het bijna zelf.

Elkvoelt jaar overkomt het vele kinderen, denken. aan waaronder vele echte ukkies. Wel www.veiligevingers.nl Elk jaar overkomt het vele kinderen, Je voelt het bijna zelf.

10.000 slachtoffertjes moeten naar waaronder vele Maar echteer ukkies. het ziekenhuis. is eenWel 10.000 moeten naar Elk jaarslachtoffertjes overkomt het vele kinderen, oplossing!

Nooit meer vingertjes het ziekenhuis.

Maar er is een waaronder vele met echte ukkies.

Wel tussen de deur Veilige Vingers. oplossing!

Nooit meermoeten vingertjes 10.000 slachtoffertjes naar tussen deur met Vingers. het MaarVeilige er is een Kijkziekenhuis. op de www.veiligevingers.nl oplossing! Nooit meer vingertjes Kijk op de www.veiligevingers.nl tussen deur met Veilige Vingers.

122301173_Elton_Adv_192x142,5.indd 1

22-08-11 11:47

Kijk voor info en filmpje op

122301173_Elton_Adv_192x142,5.indd 1

22-08-11 11:47

Of is hetmag tijd om zindelijk worden?

Er isop hulp: gedrag je kind vakjesteopen krassen een DooBuddies! krasposter.

Zes dierenvriendjes je 6kind helpen en krasposters stimuleren.

Voor goed Heb je een moeilijke eter?

Kan je kind niet zonder speen?

Succes verzekerd!

Erdie zijn verschillende met een gedrag je kind vakjesteopen krassen een DooBuddies! krasposter.

Of is voorleesboekje: hetmag tijd om zindelijk worden?

Er isop hulp: leuk Succes verzekerd! Erdie zijn verschillende met een Zes dierenvriendjes je 6kind helpen en krasposters stimuleren. Voor goed •gedrag zindelijk leuk voorleesboekje: magworden je kind vakjes open krassen op een krasposter.

•Succes eten verzekerd! Er zijn 6 verschillende krasposters met een • zindelijk worden slapen leuk voorleesboekje: • eten de speen afleren slapen • je zindelijk worden zélf leren aankleden de speen afleren • eten opruimen zélf leren aankleden • je slapen Kind blij, afleren opruimen • de speen •ouders je zélf leren blij,aankleden Kind blij, • opruimen

het werkt!

ouders blij, Kind blij, P OP DVD! NU TE KOO www.doobuddies.nl het werkt!

Kijk UPB_11015_Dora_Ballerina_192x142.indd 1 op www.veiligevingers.nl Proceskleur CyaanProceskleur MagentaProceskleur GeelProceskleur Zwart

ouders blij, www.doobuddies.nl het werkt! www.doobuddies.nl

14-10-11 17:11

ontwikkeling 47

Brandweerwagen of Barbie?

VERSCHILLEN TUSSEN JONGENS EN MEISJES Jongens hebben een piemel en meisjes niet. Dat weten we allemaal, maar er zijn ook minder in het oog springende verschillen. Zo spelen jongens graag ruwe spelletjes en kunnen meisjes zich langer concentreren op een kleurplaat.

Hoe komt dat? En welke invloed heb je als ouder?

Tekst Jessica Scheff ers

Foto’s Shutterstock en 123rf

a

Als je een speelgoedwinkel binnen wandelt, lijkt het of de belevingswerelden van jongens en meisjes hemelsbreed van elkaar verschillen. Jongens worden geacht druk in de weer te zijn met auto’s, Legoblokken en zwaarden, terwijl het leven van meisjes wordt gevuld met Barbies, koffieserviezen en de meiden van de Winx Club. Krijgen kinderen deze rolpatronen van bovenaf opgelegd of vinden meisjes een pop écht leuker dan een brandweerwagen? Over het antwoord op deze vraag verschillen deskundigen van mening, maar het lijkt waarschijnlijk dat beide opvattingen een beetje waar zijn.

Biologische verschillen Het staat vast dat er biologische verschillen zijn tussen jongens en meisjes en dat deze verschillen ook het gedrag en de interesses van kinderen beïnvloeden.

Zo ontwikkelen de hersenen van ongeboren jongetjes zich onder druk van een extra stoot testosteron langzamer dan die van meisjes en worden bij jongens minder verbindingen aangemaakt tussen de linker- en rechterhersenhelft.

Dit heeft invloed op vaardigheden waarbij je beide hersenhelften nodig hebt, zoals lezen en praten over gevoelens. Misschien vormt dit een verklaring voor

48 het feit dat meisjes doorgaans eerder praten en op school vaak beter zijn in taal. Daar staat tegenover dat de rechterhersenhelft van jongetjes meer interne verbindingen telt. En laat het nu net zo uitkomen dat jongens doorgaans vaker uitblinken in wiskunde en techniek, activiteiten die een bovengemiddeld beroep doen op de rechterhersenhelft! Je kunt de hersens van je kind overigens wel trainen. Door je peuterknul bijvoorbeeld veel boekjes voor te lezen, stimuleer je zijn taalgevoel.

Aangeboren Een goed moment om te kijken of er aangeboren verschillen zijn tussen jongens en meisjes, is de periode vlak na de geboorte. Zuigelingen zijn immers nog helemaal zichzelf en nog niet gevormd door hun omgeving.

Het is gedragsdeskundigen opgevallen dat jongetjesbaby’s langer naar voorwerpen staren en meisjes juist meer naar mensengezichten. In de jaren erna vertaalt zich dat naar het spelgedrag. Zo zullen jongens, vanwege hun grote interesse voor spullen, eerder geneigd zijn met speelgoed te experimenteren dan meisjes. Geef een jongen een stuk klei en hij zal het uit elkaar trekken en er met zijn vingers in prikken, terwijl meisjes er bijvoorbeeld poppetjes van kneden.

Ouders spelen -vaak onbewust- in op die uiteenlopende belangstelling. Ze zullen tegen een jongen eerder zeggen: ‘Kijk eens hoe hard die auto gaat!’ en tegen een meisje: ‘Kijk eens wat lief!’.

Meisjes vs jongens

Meisjes • Zijn gevoeliger voor gezichten; • Letten meer op wat ze horen; • Spelen liever laag bij de grond; • Kiezen bij spelletjes meer voor herhaling; • Hebben minder rode bloedcellen dan jongens; • Hebben een beter ontwikkelde tastzin; • Zuigen steviger en duimen meer.

Wie plast het verst?

Niet alleen qua ontwikkeling, maar ook qua gedrag onderscheiden de twee geslachten zich van elkaar. Zo hechten jongens volgens deskundigen meer aan een sterke hiërarchie dan meisjes. Ze gaan voortdurend met elkaar de strijd aan om hun positie binnen de groep te bepalen. Wie rent het hardst? Wie plast het verst? Zodra duidelijk is wie de leiding heeft, keert de rust terug.

Aan meisjes daarentegen zijn wedstrijdjes wie het hoogst kan klimmen niet besteed. Zij doen juist hun stinkende best om aardig gevonden te worden, onder het motto: als iemand mij lief vindt, zal diegene mij niet snel iets aandoen. Vaak proberen meisjes op een subtiele manier bij iemand in de smaak te vallen, want als het erg opvalt, werkt dat averechts. Dan merkt de ander dat je alleen maar aardig ‘doet’, maar het niet ‘bent’. Meisjes zijn ook vaak gehoorzamer en toegeeflijker tegenover volwassenen dan jongens.

Blauwe muisjes Maar er zijn niet alleen aangeboren verschillen tussen de beide geslachten. Ook de omgeving is van grote invloed. Zo sturen ouders hun kinderen vaak in een bepaalde rol, al dan niet bewust. Het begint al bij de uitzet voor de baby: zoete knuffels en veel roze voor meisjes; een stoere loopfiets en beschuit met blauwe muisjes voor jongens.

Ook de omgang met jongens en meisjes verschilt. Zo worden jongens meer aangemoedigd om voor zichzelf op te komen en problemen zelf op te lossen, terwijl meisjes sneller worden geholpen en worden aangespoord conflicten uit te praten.

En agressief gedrag wordt bij meisjes minder vaak getolereerd dan bij jongens.

Verder worden meisjes

Jongens • Kijken langer naar voorwerpen; • Letten meer op visuele prikkels; • Bouwen liever hoge bouwwerken; • Willen bij spelletjes vaak nieuwe dingen ontdekken; • Hebben 30 procent meer spiermassa dan meisjes; • Bewegen meer en nemen meer ruimte in beslag bij het spelen; • Lopen vaak wat achter in hun taalontwikkeling, maar voor op het gebied van techniek.

opvoeding 49 door volwassenen vaak meer geknuffeld, terwijl met jongens meer wordt gestoeid.

Speelgoed Bij de keuze voor speelgoed wordt eveneens onderscheid gemaakt. Veel vaders en moeders schamen zich een beetje als hun zoon zich hult in een prinsessenjurk of met poppen speelt. Zij proberen dat te ontmoedigen door bijvoorbeeld een speelgoedgarage voor hem te kopen. Lief bedoeld, maar hierdoor ontstaat wel het risico dat een kind zich eenzijdig ontplooit. Immers, voor jongetjes kan

Meisjes en jongens vinden poppen en auto’s de eerste jaren even interessant het nuttig zijn te leren zorgen, terwijl meisjes hun ruimtelijk inzicht vergroten als ze een blokkentoren bouwen. Op kinderdagverblijven speelt dit niet. Daar krijgen peuters alle soorten speelgoed aangeboden en kunnen ze naar hartelust experimenteren.

Voor kinderen zelf maakt het de eerste levensjaren overigens nog niet uit of ze nu met poppen of auto’s spelen: ze vinden alles even interessant. Daarna kiezen ze wel opvallend vaak voor traditioneel jongens- of meidenspeelgoed. En als kinderen ongeveer 5 jaar worden, trekken ze zich ook meer terug met kindjes van dezelfde sekse.

Traditioneel rolpatroon Betekent dit dat peuters zich nog niet bewust zijn van hun geslacht? Nee. De meeste peuters weten dondersgoed of zij een jongen of meisje zijn en hebben daar ook al een bepaald beeld bij. Dat beeld wordt wel gevormd door de ervaringen die een kind heeft opgedaan. Een kind met twee werkende ouders heeft een ander rolpatroon in zijn hoofd dan een peuter uit een gezin waar vader op zondag het vlees snijdt.

Ook de invloed van televisie is niet uit te vlakken. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die overmatig voor de buis hangen een traditioneler beeld van mannen en vrouwen hebben dan kinderen met minder vierkante ogen. Mogelijk komt dat omdat vrouwen in veel films en series verzorgende, moederlijke types zijn.

Natuurlijk zijn de hierboven genoemde verschillen generalisaties en zijn er veel uitzonderingen op de regel. Er bestaan legio jongens die voorlopen met praten en meisjes die op school tienen halen voor wiskunde. Bovendien zijn de verschillen tussen de geslachten vaak maar klein; kleiner zelfs dan de verschillen die tussen kinderen van hetzelfde geslacht worden gemeten. Maar het is wel aardig als je je als ouder van de verschillen bewust bent als je weer eens een speelgoedzaak binnen wandelt.

Verliefd ‘Kan een mannetje van drie al echt verliefd zijn?’, vroeg Natascha zich oprecht af. Art was nog niet zo lang bij het kinderdagverblijf en in eerste instantie erg stil en verlegen. Maar leidster Natascha was zijn alles.

Na binnenkomst bij Okido rende hij direct naar de deur van Kikker om te kijken of ‘Tascha’ er was. Als hij haar gezien had was het goed. Was zij er (even) niet dan werd meneer onrustig. Eenmaal binnen was hij eigenlijk weer te bescheten om direct op zijn grote vriendin af te stuiven.

Dat Art het goed kon vinden met Natascha werd thuis natuurlijk ook benadrukt. Al was het alleen maar om hem over de drempel heen te helpen als hij liet blijken dat hij geen zin had om naar het kinderdagverblijf te gaan. ‘Maar we gaan naar Natascha!’ zeiden wij dan.

En vaak hielp het nog ook.

Uiteindelijk ontstond er een aandoenlijke situatie. We hoorden dat hij haar steeds stralend stond aan te kijken en als zij dan keek dook hij snel Jan Rein Hettinga weg. Hij werd stil van Leeftijd: 38 jaar haar. Vond het fijn om Getrouwd: met Christel bij haar in de buurt Thijssen te zijn, maar was te Kinderen: Art (3jaar) en verlegen om enige Imme (1 jaar) actie te ondernemen.

Beroep: freelance cameraIn ieder geval voor man zover wij, zijn ouders, Hobby’s: schrijven en het konden zien. Als fotograferen we hem ophaalden Weblog: www.reinonline.nl bij Okido durfde hij nauwelijks afscheid van zijn favoriete leidster te nemen. ‘Dag’ zeggen was al teveel gevraagd. Dan kroop hij snel in papa’s of mama’s armen en verstopte zich achter zijn of haar hoofd.

Het was een fase, maar ik denk dat je het echt een soort van verliefdheid mag noemen.

Inmiddels heeft Art het kinderdagverblijf ingeruild voor de grote school. Aan het eind voelde hij zich helemaal op zijn gemak bij Okido. Ook met de andere leidsters had hij reuze veel plezier. Alleen heeft Natascha nog steeds een bijzonder plekje in zijn hart. Zelfs nu nog, als we zijn zusje komen brengen of halen, kijkt hij elke keer weer of ze er is.

Oude liefde roest niet.

Jan Rein

Er is een hond die dit wĂŠl leuk vindt.

Gooi de ringen om de nek van Sammie de Zeehond en hij gaat vrolijk voor je klappen. Het is moeilijker dan je denkt want Sammie de Zeehond beweegt de hele tijd!

51 d lgoe spee al i spec

O , kom er eens kijken ZO KIES JE HET JUISTE KINDERCADEAU

De pepernoten liggen alweer weken in de schappen en de speelgoedwinkels hebben hun geliefde speelgoedboeken verspreid. Het duurt dan ook niet lang meer of Sint is weer in het land. Een gezellige tijd, maar soms ook lastig. Want met welk cadeau doe je je kind nou het grootste plezier?

h

Tekst: Anne-Claire van de Vendel

Het kiezen van speelgoed voor je kind is niet altijd eenvoudig. En het enorme aanbod in de speelgoedwinkels maakt het er ook niet makkelijker op. Volgens Miesje van Rijn, woordvoerder van de organisatie van de Verkiezing Speelgoed van het Jaar, hoeft het kiezen van speelgoed echter helemaal niet zo ingewikkeld te zijn: ‘Kies iets wat je kind leuk vindt.

Spelen moet bovenal plezierig en ontspannend zijn.’

Techniek

Ieder jaar is er ander speelgoed dat in de speelgoedwinkels de boventoon voert. Ook dit jaar

is er een duidelijke trend te zien. ‘De daadwerkelijke trends kunnen we rond Sinterklaas pas vaststellen als alle cadeaus in huis zijn gehaald,’ zegt Van Rijn.

‘Toch zien wij nu al dat bepaalde categorieën wel erg geliefd zijn bij kinderen. Het gaat voornamelijk om de zogenaamde licentie-artikelen, zoals Hello Kitty.

Deze producten zijn vaak bekend van televisie en de helden van veel kinderen. Daarnaast blijft elektronica in trek, waaronder spelcomputers als Wii en Xbox vallen. Maar ook het merk VTech heeft leuk elektronisch speelgoed, ook

Little People Dierentuin met woorden en geluiden* Speelset met 4 woongebieden (savanne, poolgebied, oerwoud en water) met geluidseffecten en leuke activiteiten waarmee meerdere kinderen tegelijk kunnen spelen.

Plaats een Little People-diertje met identificatie op de pin bij de hut om de naam en het bijbehorende dierengeluid te horen! Inclusief een leeuw, ijsbeer, aap en dierenopzichter Zack.

Ook verkrijgbaar:

Little People Dierentuin figuren

Little People Dierengeluiden Safaritruck

*Verkrijgbaar vanaf oktober 2011

www.worldoflittlepeople.nl

www.fisher-price.nl Fisher-Price, Inc., een onderdeel van Mattel, Inc., East Aurora, NY 14052. Š 2011 Mattel, Inc., alle rechten voorbehouden.

waarnemen 0 m+

vastpakken 6 m+

bewegen 9 m+

leren

6 - 36 m

ontdekken 12 m+

imiteren 18 m+

Begeleid je kind door de verschillende ontwikkelingsfases

speelgoed 53 voor jongere kinderen. En smart phones en tablets worden vaak gekozen. Daar zijn ook kinderen al dol op.’

Educatief speelgoed Een trend die sinds enkele jaren steeds weer terugkomt, is educatief speelgoed. Voor veel ouders is het een geruststellend idee dat hun kroost ook nog wat bijgebracht wordt tijdens het spelen. Van Rijn zet hier haar vraagtekens bij: ‘Kinderen moeten al zo veel.

Ze moeten zich ’s morgens aankleden, ze moeten naar school, ze moeten luisteren, ze moeten hun best doen.

Komen ze na een lange dag eindelijk thuis, dan moeten ze ook tijdens het spelen nog wat leren. Ik vind dat niet nodig. Kinderen moeten ook kunnen ontspannen.

Gewoon lekker doen wat ze zelf kunnen. Het leren komt tijdens het spelen dan vanzelf.’

Ontspannen Het kiezen van speelgoed hoeft volgens Van Rijn dan ook helemaal geen dilemma te zijn. Zolang je kind het leuk vindt, is het prima, is haar advies. ‘Kinderen leren voortdurend,’ legt ze uit. ‘Als ze een spelletje doen, leren ze dat ze op elkaar moeten wachten. Ze ervaren hoe het is om eens te verliezen en hoe ze met dit verlies om kunnen gaan. Natuurlijk kun je je kind best stimuleren. Als bijvoorbeeld zijn of haar motoriek niet zo goed is, kun je deze proberen te verbeteren door gerichte spellen te kiezen. Daar is niets verkeerds aan. Maar laat kinderen verder lekker nog even kind zijn. Een kinderbrein heeft het zo nodig om te ontspannen. Om eens lekker op de bank te hangen of op te gaan in zijn eigen fantasiewereld. En of dat nou is met een pop of met klei, dat maakt niets uit. Als een kind maar even helemaal niets moet!’

Speelgoed van het Jaar 2011 En de genomineerden zijn…

Speelgoed 0-4 jaar (peuter) Dierenvrienden Lamaze 3-in-1 Speelgym, -Kleed & -Huis Toet Toet Auto’s Garage Lego Duplo Groot Ziekenhuis Poepie Knor

Speelgoed 4-6 jaar (kleuter) Moon Dough Magic Zoo Trucky 3 Playmobil Stoomboot van Sinterklaas en Zwarte Piet Snelwegpuzzel VTech Storio educational multimedia system

Speelgoed 6-8 jaar (junior) Monster High Core Pop Ricochet Tricksters Zoobles Mama’s and Babies Playset Rubik’s Race Playmobil Prinsessenkasteel

Speelgoed 8-12 jaar (tiener) Nerf Vortex Praxis VaporizR Het Grote Basisschoolspel Sporenonderzoek Het verboden eiland

Informatie over alle genomineerde artikelen is te vinden op www.speelgoedvanhetjaar.nl. Pedagoog Martin Valenkamp licht, vaak op pedagogische gronden, de keuze van de jury toe.

VARTA OP Z’N BEST: VARTA VARTA VARTA OP OP OP Z’N Z’N Z’N BEST: BEST: BEST: VARTA OP Z’N BEST: Ongeëvenaarde prestaties!

Ongeëvenaarde Ongeëvenaarde Ongeëvenaarde prestaties! prestaties! prestaties!

Ongeëvenaarde prestaties!

! ! ! !

W !

W W W U W U U U E I U E E E I I I N NN NNIE

Varta Ready2Use Varta Varta Varta Ready2Use Ready2Use Ready2Use Varta – VartaReady2Use R2U oplaadbare batterijen zijn

– Varta – Varta – Varta R2U R2U oplaadbare R2U oplaadbare oplaadbare batterijen batterijen batterijen zijnzijnzijn direct uit de verpakking te gebruiken – direct Varta oplaadbare zijn direct direct uitR2U uit de uit de verpakking de verpakking verpakking te batterijen gebruiken te gebruiken te gebruiken zonder eerst op te laden. direct uit de verpakking te gebruiken zonder zonder eerst eerst eerst op op teop laden. te laden. te laden.

– zonder Varta R2U oplaadbare batterijen gaan zonder eerst op temee laden.

– Varta – Varta – Varta R2U R2U oplaadbare R2U oplaadbare oplaadbare batterijen batterijen batterijen gaan gaan gaan tot 5 maal langer dan standaard – tot Varta oplaadbare batterijen gaan tot 5 tot maal 5 maal 5R2U maal langer langer langer mee mee dan mee dan standaard dan standaard standaard oplaadbare batterijen. tot 5 maal langer mee dan standaard oplaadbare oplaadbare batterijen. batterijen. batterijen.

– oplaadbare Varta R2U oplaadbare batterijen oplaadbare batterijen.

– Varta – Varta – Varta R2U R2U oplaadbare R2U oplaadbare oplaadbare batterijen batterijen batterijen hebben een zeer lage zelfontlading. hebben hebben een een zeer een zeer lage zeer lage zelfontlading. lage zelfontlading. zelfontlading.

– hebben Varta R2U oplaadbare batterijen zijn in hebben een zeer lage zelfontlading.

– Varta – Varta – Varta R2U R2U oplaadbare R2U oplaadbare oplaadbare batterijen batterijen batterijen zijnzijn inzijn in in alle laders op te laden.

– alle Varta R2U oplaadbare batterijen zijn in alle laders alle laders laders opop teop laden. te laden. te laden. alle laders op te laden.

Tot 1000 maal oplaadbaar Tot Tot 1000 Tot 1000 1000 maal maal maal oplaadbaar oplaadbaar oplaadbaar Tot 1000 maal oplaadbaar Oplaadbaar is beter voor het milieu Oplaadbaar Oplaadbaar Oplaadbaar is is beter is beter beter voor voor voor hethet milieu het milieu milieu Oplaadbaar is beter voor het milieu Neem een kijkje op onze website: www.varta-consumer.nl Neem Neem Neem een een kijkje een kijkje kijkje opop onze op onze onze website: website: website: www.varta-consumer.nl www.varta-consumer.nl www.varta-consumer.nl Neem een kijkje op onze website: www.varta-consumer.nl

ontwikkeling 55

Foto’s shutterstock

d lgoe spee al i spec

spel

‘Zonder kan de mens niet bestaan’ EEN PLEIDOOI VOOR HET ZORGELOOS (SAMEN) SPELEN Spelen is veel meer dan luchtig tijdverdrijf. Een kind moet spelen om op te kunnen groeien tot een zelfstandige volwassene. Pedagoog en oud-docent Martin Valenkamp is officieel al met pensioen, maar blijft zich verdiepen in alles wat met spelen te maken heeft.

z

Tekst Marij e Sietsma

‘Zonder spel zijn mensen niet gezond’, meent pedagoog Martin Valenkamp. ‘Sterker nog, zonder spel kan de mens niet bestaan.

Ik citeer hier graag de Duitse dichter Schiller: “De mens die niet speelt is geen mens. Mensen hebben hun menselijkheid mede dankzij het spelen bereikt.” Spel is namelijk in eerste instantie bedoeld om te

oefenen. Om een mens levensvaardig te maken. Zo oefent een pasgeboren baby zijn motoriek al in de wieg door middel van eenvoudige spelletjes.’

Experimenteren met klei De meeste kinderen gaan redelijk gelijk op als het om spelontwikkeling gaat, zegt Valenkamp. ‘Ze doen die spelletjes die op dat moment bij hun intellectuele ontwikkeling passen.

Koekiemonster telt en eet Eén....twee....drie...koekiemonster smakt graag op zijn ‘koekjes’ terwijl hij ze telt! Koekiemonster is ook gek

‘Voer’ hem koekjes....

op kietelen! Druk op zijn voet om hem te laten giechelen en voeren.

en vind ze terug in zijn rugzak!

2 koekjes erbij maakt 3 koekjes!

Ook verkrijgbaar van Sesamstraat

Alle rechten op Sesame Workshop ®, Sesamstraat ® en daaraan gerelateerde personages, karakters, merken,modellen en vormgevingselementen zijn eigendom van en kunnen uitsluitend in licentie gegeven worden door Sesame Workshop. © 2011 Sesame Workshop. Alle rechten voorbehouden. ™2011

™2011

ontwikkeling 57

‘Jongens willen territorium veroveren. Dat doen ze door stoeien en vechten’

Hoe ouder ze worden, hoe groter de spelen zijn die ze aankunnen.’ Toch is er wel een duidelijk verschil merkbaar tussen jongens en meisjes. ‘Dat betekent niet per definitie dat je jongens en meisjes andersoortig speelgoed moet geven, maar wel dat ze er op een andere manier mee omgaan. Jongens hebben een territorium te veroveren. Dat doen ze onder andere door te stoeien en te vechten. Meisjes leven misschien ook wel in

concurrentie met elkaar, maar doen dat op een andere manier.

Ze willen namelijk ook lief en aardig gevonden worden.’

Als voorbeeld beschrijft Valenkamp een bekend Vlaams filmpje.

‘Daarin krijgt een groep kinderen boetseerklei in verschillende kleuren. Ze krijgen de opdracht hier een poppetje van te maken.

De meisjes zijn serieus bezig. Ze doen hun best en laten hun vorderingen regelmatig aan de juf zien. De jongetjes gaan heel anders te werk. Ze rollen en gooien met de klei, en halverwege de les lopen er zelfs een paar de klas uit. Aan het eind heeft maar een enkeling daadwerkelijk een poppetje gemaakt.’

Maakt dit die jongens nou tot lastige kinderen? Nee, meent Valenkamp. ‘Ze doen beslist wat met die klei. Ze experimenteren met de mogelijkheden en ontdekken wat ze er allemaal mee kunnen. Dat is hoe jongens leren.’

De jongens tegen de meisjes Het is een mooi bruggetje naar de leegloop van mannen in het onderwijs. ‘Dat is heel vervelend,’ vindt Valenkamp. ‘Vrouwen handelen namelijk vanuit het perspectief dat ze lief

De dikke veelvraat die op knappen staat.

Holle Bolle Big is dol op hamburgers. Hoe meer, hoe beter. Maar pas op, als je hem te veel voert barst hij uit zijn jas! Nu ook in de winkel: Holle Bolle Big Bordspel en Holle Bolle Big Biggendans.

ontwikkeling 59

‘Kinderen leren de ‘grotemensenwereld’ begrijpen en er deel van uit te maken’

gevonden willen worden. Een vrouw zal het gedrag van de jongetjes en hun klei op die grond beoordelen. Daarmee doet ze geen recht aan het jongensspel. En dus ook niet aan de ontwikkeling die jongens moeten doormaken.’

Mannen spelen ook anders met kinderen dan vrouwen. ‘Vrouwen zijn doorgaans vooral toy mediated. Ze spelen veel door gebruik te maken van dingen als speelgoed of boeken.

Mannen zijn veel lichamelijker: ze stoeien en zijn druk. Veel kinderen vinden die manier van spelen heel aantrekkelijk. Het gevaar bestaat nu dat we dat door een tekort aan mannen in het onderwijs uit de opvoeding poetsen.’

Vaardigheden stimuleren Wil je je kind een plezier doen met leuk speelgoed, dan heeft Valenkamp, die twee keer jurylid was bij de Speelgoed van het Jaar-verkiezing, een paar eisen waaraan goed speelgoed volgens hem moet voldoen.

Zo moet de context van het speelgoed door het kind begrepen worden. ‘Het moet iets zijn wat kinderen kunnen herkennen uit hun eigen leefwereld, bijvoorbeeld iets wat papa of mama ook doet of heeft.

Een maanlanding kunnen kinderen niet naspelen als ze niet weten wat het is. Ook al hebben ze een astronautenpop.’

Goed speelgoed helpt kinderen bij het ontwikkelen van vaardigheden die ze later nodig hebben. Goed leren kijken, rennen en grijpen, bijvoorbeeld. Of het oefent de zintuigen: is iets hard of zacht, ver weg of dichtbij, wat voor vorm heeft het enzovoort.

‘Maar het moet ook de intellectuele, sociale en emotionele vaardigheden stimuleren,’ vindt Valenkamp. ‘Bijvoorbeeld door oorzaak en gevolg te leren doorgronden, strategieën te bedenken en te doorzien en emoties na te spelen. Zo leren kinderen de ‘grotemensenwereld’ begrijpen en er deel van uit te maken.’

Aansluitend daarop moet speelgoed

leeftijdsadequaat zijn. ‘Overvragen heeft helemaal geen zin.

Ik kan mijn kleindochter van drie wel met een schaakspel benaderen, maar zij zal er niet meer in zien dan een bord vol leuke poppetjes. Je kunt niet van een kind van die leeftijd vragen het spel écht te snappen en daadwerkelijk te schaken.

Daar is ze eenvoudigweg nog niet aan toe.’

En spelen met een pedagogische insteek is wat Valenkamp betreft prima. ‘Zolang kinderen voor het overgrote deel (zo’n 80 procent), maar zelf mogen bepalen wat ze doen.’ Ook tegen computerspelletjes heeft Valenkamp niet veel bezwaar. ‘Uit literatuur en onderzoek blijkt dat kinderen heel goed het onderscheid weten tussen de virtuele en de echte wereld. Ik vind wel dat ouders onverantwoordelijk bezig zijn als ze niet af en toe mee gamen. Dat geldt eigenlijk voor alle soorten spellen. Je moet zien en weten wat je kinderen doen. Alleen zo kun je ze op de juiste manier begeleiden.’

Meld je aan voor de PrimaOuders.nl nieuwsbrief Met leuke gezinsuitjes, tips en speciale acties.

Abonneer je op onze gratis nieuwsbrief en blijf op de hoogte. Meld je aan op PrimaOuders.nl

BABY born速 Magische voeding (43 cm) Als je BABY born速 een ijsje geeft, wordt haar gezichtje vies. Je kunt haar schoonmaken met haar sjaal. BABY born速 kan huilen met echte tranen, drinken, in bad gestopt worden en ze sluit haar ogen als je haar haar fopspeen geeft. BABY born速 Magische Voeding is nu verkrijgbaar!

Leeftijd: vanaf 3 jaar.

Batterijen: geen

Klik&Win!

61

DE MOOISTE PRIJZEN OP WWW.PRIMAOUDERS.NL

PrimaOuders.nl geeft in elk nummer fantastische prijzen weg. Het enige wat je hoeft te doen om kans te maken op de onderstaande prijzen is voor 15 december naar www.primaouders.nl te gaan. Klik op Klik & Win en kies de prijs (of prijzen) die je graag wilt hebben. Deelname is gratis.

De namen van de winnaars zijn vanaf januari te vinden op www.primaouders.nl

7x

SET MET DOMINO EXPRESS RACING ÉN DOMINO EXPRESS MAXI POWER EVOLUTION, T.W.V. €71,45 De Domino Express Maxi Power Evolution is een speelgoedset waarmee je alle ingrediënten van Domino Express in één keer in huis hebt. De Domino Express Racing biedt een combinatie van actie, vallende domino’s en….vliegende auto’s! Bouw 2 Dominotracks, wel met dezelfde stenen en stunts, en lanceer de auto’s. Domino Express is telkens anders. www.goliathgames.nl

25x

DVD DORA BALLERINA, T.W.V. €9,99

Ga je mee naar Dora’s grote dansvoorstelling?

Maar o jee, voordat dit geweldige muziekfeest kan beginnen, moet Dora wel eerst haar balletschoenen vinden. Help je haar met zoeken?

8x

10x KOEKIEMONSTER TELT EN EET, T.W.V. €49,99 Voer Koekiemonster uit Sesamstraat de koekjes uit zijn rugzak, en hij telt met je mee hoeveel koekjes je hem voert.

Eenvoudige rekensommetjes voor de allerjongsten. Bijvoorbeeld met een liedje: zing mee en leer snel tot 3 tellen. Als je op de voet van Koekiemonster drukt begint hij te kletsen, en als je hem koekjes geeft, peuzelt hij deze op zoals alleen hij dit kan. Koekiemonster beweegt ook heel leuk als je hem voert. Geschikt voor kinderen vanaf 18 maanden. www.hasbro.com

YBIKE ORIGINAL IN KLEUR NAAR KEUZE, T.W.V. €59,95 Jong geleerd, is oud gedaan. De YBike helpt kleintjes meer coördinatie en een betere balans te ontwikkelen. De stap naar een echte fiets is zo gemaakt. De YBike is geknipt voor kleuters van 2 tot 5 jaar. Ze zien er niet alleen stoer uit, ze zijn ook onwijs sterk! Verkrijgbaar in de kleuren groen, oranje, roze en blauw. www.ybike.nl

10x

HET DERDE BOEK VAN DUMMIE DE MUMMIE EN 2 KAARTJES VOOR HET RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN T.W.V. €31,99 Het derde boek uit de Dummie de Mummie-reeks van Tosca Menten, Dummie de Mummie en de sfinx van Shakaba, is weer als vanouds spannend en grappig. En Dummie de Mummie neemt je mee voor een spannende speurroute over de Egyptische afdeling van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Je duikt in de wereld van de geheimzinnige mummies en farao’s. Daar ontcijfer je mysterieuze hiërogliefen en kom je heel veel echte mummies tegen! www.toscamenten.nl

17x DE LITTLE PEOPLE ZOO SAFARITRUCK, T.W.V. €29,99 Beleef spannende dierenavonturen met deze safaritruck! De stoere wagen heeft een achterklep met volop ruimte voor de dieren. Zet Eddie achter het stuur om grappige geluidseffecten en muziek te activeren. Inclusief een schattige giraf en een leeuwenwelp - die voorzien zijn van een speciale technologie waarmee kinderen de naam en het unieke geluid van elk dier kunnen horen in de nieuwe Little People-dierentuin. www.worldoflittlepeople.nl

Per prijs mag je één keer meedoen. Winnaars ontvangen hun prijs in januari. Over de uitkomst wordt niet gecorrespondeerd. Prijzen zijn niet inwisselbaar voor geld of andere prijzen. Je adresgegevens gebruiken we uitsluitend om een eventuele prijs zo snel mogelijk te kunnen bezorgen.

Agenda

SAMEN LEUKE DINGEN DOEN DOLFJE WEERWOLFJE IN DE BIOSCOOP

Waar: bioscopen in Nederland Wanneer: vanaf 30 november Dolfje Weerwolfje is de verfilming van het eerste boek van de populaire boekenreeks van Paul van Loon. Dolfje weet niet wat hem overkomt als hij de nacht van zijn zevende verjaardag verandert in een wit pluizig dier: een wolfje.

Bij het licht van de volle maan holt hij door het park en de tuinen van de buren. De volgende ochtend wordt hij weer wakker als een gewoon jongetje.

De gevoelige Dolfje wil helemaal niet anders zijn.

Hij wil gewoon zijn, net als iedereen. Koste wat kost probeert hij zijn geheim te bewaren, maar dat is niet zo makkelijk. Het is tenslotte iedere maand wel een keer volle maan… Bekijk alvast de trailer op www.dolfjeweerwolfjedefilm.nl

LEVEND SPROOKJESBOEK Waar: Kasteel de Haar in Haarzuilens Wanneer: zaterdag 24 december 2011 t/m zondag 8 januari 2012 In de kerstvakantie staan de rondleidingen op Kasteel de Haar in het teken van sprookjes. Met speciale lichtjesavonden, waarbij tussen 19.00 en 21.00 uur avondrondleidingen worden gegeven in een prachtig verlicht kasteel. www.kasteeldehaar.nl

DE DOOD LEEFT Waar: Tropenmuseum in Amsterdam Wanneer: vanaf 3 november 2011 Elke dag sterven wereldwijd ongeveer 155.000 mensen.

De dood is onontkoombaar, en daarmee onderdeel van ons dagelijks bestaan. De tentoonstelling De Dood Leeft in het Tropenmuseum laat zien hoe nabestaanden wereldwijd met de dood omgaan. Diverse opvattingen over de dood, het afscheid nemen, rouwen en herdenken worden belicht aan de hand van persoonlijke verhalen, films, objecten en hedendaagse kunst. www.tropenmuseum.nl

HET SCHEEPVAARTMUSEUM IS EEN PAKHUIS VOL SPANNENDE VERHALEN Waar: Scheepvaartmuseum in Amsterdam Wanneer: vanaf oktober 2011 Na een grondige renovatie is Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam eind oktober weer geopend voor het publiek. Het is een pakhuis vol verhalen, waar kinderen op een spannende manier kennismaken met onze maritieme geschiedenis. In verrassende, interactieve tentoonstellingen ontdekken ze hoe de zee onze cultuur en economie heeft bepaald en nu nog steeds heel belangrijk is voor onze welvaart. Sterker nog: zonder de zee geen Nederland. www.hetscheepvaartmuseum.nl

Waar: Ahoy in Rotterdam Wanneer: 27 november 2011 Nicolette van Dam presenteert het meest spectaculaire Sinterklaasfeest van het jaar: Het Club van Sinterklaas Feest. Met vele coole acts van Coole Piet Diego, Jan Smit, Ralf Mackenbach, Christian Farla, Keet!, Ernst en Bobbie, Rochelle en niet te vergeten Sinterklaas en al zijn Club van Sinterklaas Pieten. Ga voor kaarten naar rtltickets.nl of bel 0900-3311332 (45 ctpm). Op www.declubvansinterklaas.nl vind je nog vele extra’s zoals spelletjes, kleurplaten, prijsvragen en een compleet overzicht van alle filmpjes.

Tekst David van Tongeren

CLUB VAN SINTERKLAAS

advertentie ADVERTENTIE

helpen?

Wil jij DE dieren animals Word lid van kids for en krijg mij cadeau! *

Gratis proefexemplaar ga naar www.primaouders.nl/ kidsforanimals als Kids for Anim zie je op:

6 x per jaar het Kids for Animals s clubblad en het Kids for Animal tot Paspoort – met gratis toegang ter allerlei (pret-)parken en musea waarde van 160 euro!

Ja, ik help de dieren en word lid van Kids for Animals voor € 18,- per jaar!

Gegevens kind: Voor- en Achternaam kind Adres + Huisnr. kind

In te vullen door ouder/verzorger: Ik machtig de Dierenbescherming om (tot wederopzegging) het volgende bedrag van mijn rekening af te schrijven: o € 18,- per jaar o meer: € …… (min. € 18,- per jaar)

Postcode + Woonplaats kind

Voorletters en Achternaam

Geboortedatum kind

Adres + Huisnr.

E-mail kind**

Postcode + Woonplaats

*

2011, zolang de voorraad Deze actie loopt tot 15 november juli 2011, zolang de voorraad strekt. strekt.

** Deze gegevens worden gebruikt door onze ledenadministratie en om u op de hoogte te houden.

Rekeningnr 04604 04651

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Kids for Animals, Antwoordnummer 2105, 2508 VD Den Haag

Handtekening

Datum

www.edet.nl

Voor handige moeders, zoals jij.

Ben je zwanger, net bevallen of heb je kleine kinderen dan is hygiëne erg belangrijk. Edet vochtig toiletpapier, met slimme zuignap, hang je heel makkelijk op. Zo heb je dat beetje extra hygiëne altijd bij de hand. Er zijn 3 frisse varianten: Caring Balsam, Gentle Lotion en pH-Neutral. Kijk op edet.nl

Edet vochtig toiletpapier. Handig & hygiënisch.