SlimStampen maakt feiten leren leuk by EDG Media

Onderwijsnl

Voor alle professionals in het onderwijs nummer 4 • juni 2013 • www.primaonderwĳs.nl • verschĳnt 6x per jaar •

Extra dikke editie Klaar voor de start? Zo vul je een jaar lang

! s ĳ w r e d n o lees

Gedrag in de klas met o.a. respect voor de leraar • taalontwikkeling voorbode op slecht gedrag • ouderbetrokkenheid 3.0 • onderwĳs en het kinderbrein • hoogbegaafdheid • leren differentiëren

Slim Stampen maakt feiten leren leuk

SCAN MET LAYAR VOOR MEER Het tĳdschrift 4W, Weten Wat Werkt en Waarom, biedt elk kwartaal een actueel overzicht van wetenschappelĳke bĳdragen van onderzoekers over de werking en opbrengsten van ict. Zo ook het verhaal van onderzoeker Hedderik van Rĳn waarin hĳ wat dieper ingaat op de theoretische achtergronden van de werking van SlimStampen. Scan deze pagina om dat te lezen. Het tĳdschrift is te vinden op 4W.kennisnet.nl.

ICT IN HET ONDERWIJS 19 Feiten uit het hoofd leren is saai, maar wel noodzakelijk. Je leert feiten het beste als je ze regelmatig herhaalt en je overhoord wordt door iemand die rekening houdt met wat je wel en niet goed kent, zo schrijft onderzoeker Hedderik van Rijn in het wetenschappelijk tijdschrift 4W (4W.kennisnet.nl). De app SlimStampen biedt deze vorm van maatwerk en maakt feiten leren efficiënt en leuk.

tekst simone barneveld | beeld shutterstock.com

Leren bestaat uit het aanleren van vaardigheden, maar ook uit het leren van domme feitjes. Dat is nodig om dingen te begrĳpen en in een verband te kunnen plaatsen. Zonder kennis van jaartallen bĳvoorbeeld zĳn geschiedkundige trends niet te begrĳpen. Maar feiten stampen is een saaie bezigheid, vaak niet meer dan het herhaaldelĳk overlezen van rĳtjes woorden. Het is al lang bekend dat deze manier van leren op lange termĳn inefficiënt is. Tĳdens de toets weten leerlingen het geleerde nog wel te produceren, maar al snel daarna is het vergeten. Hedderik van Rĳn, onderzoeker cognitieve psychologie bĳ de Rĳksuniversiteit Groningen, ontwikkelde daarom de methode SlimStampen, een aangename en effectieve manier om feiten te leren. Hĳ schreef daarover een boeiend artikel in 4W van Kennisnet. Volgens Van Rĳn is overlezen weinig effectief omdat de informatie die je zo passief tot je neemt, minder beklĳft dan informatie die je actief ophaalt. Dit is het zogenoemde overhooreffect: als iemand overhoord wordt, haalt hĳ de stof actief op waardoor betere verbindingen worden gemaakt in het geheugen en onthoudt hĳ de stof dus beter. Daarnaast speelt het zogeheten spreidingseffect een positieve rol bĳ het onthouden van kennis. Veel mensen weten uit eigen ervaring dat het beter is om het leren over een aantal dagen te verspreiden dan alles de avond voor de toets in het hoofd te stampen. Latere herhaling verbetert het onthouden van feiten. Dat geldt zelfs binnen één leersessie. Van Rĳn geeft daar een mooi voorbeeld van: ‘Als ik jou vertel hoe mĳn zus heet en doe dat drie keer snel achter elkaar (mĳn zus heet Sofie, mĳn zus heet Sofie, mĳn zus heet Sofie) dan klontert de informatie aan elkaar en is het geen apart feit meer. Bied ik je deze informatie gespreid aan, dan wordt iedere herhaling een apart feit, en onthoud je het wel.’ SlimStampen is een digitale methode die het overhooreffect en het spreidingseffect combineert én rekening

houdt met individuele verschillen tussen leerlingen. De methode is volgens Van Rĳn gebaseerd op een eenvoudig principe: als je iemand tĳdens het overhoren vraagt wat de hoofdstad van Drenthe is en hĳ antwoord snel ‘Assen’, dan hoef je die vraag later niet te herhalen. Maar als je vraagt wat de hoofdstad van Friesland is en die persoon moet erover nadenken (hĳ weet wel dat het Leeuwarden is, maar het duurt even voor hĳ erop komt), dan is het nodig om de vraag later nog eens te herhalen. SlimStampen meet hoe lang je erover doet om een feitje uit je geheugen op te halen en hoe snel het dan herhaald moet worden. Het systeem bevat een computersimulatie van de werking van het menselĳk geheugen en kan op ieder moment een inschatting geven van hoe goed een feitje wordt beheerst.

Motiverend ‘SlimStampen past zich automatisch aan het niveau van de leerling aan en zou daarom goed moeten werken in heterogene klassen’, aldus Van Rĳn. ‘Leerlingen die meer moeite hebben met leren worden op hun eigen niveau uitgedaagd. Het systeem kan zien dat een leerling iets wel weet, maar het moeilĳk vindt (het duurt even voor hĳ erop komt). Uit de neurowetenschappen weten we dat het goed is om dingen steeds moeilĳker te maken, dan leer je beter. Maar als het té moeilĳk is, leer je niet, want dat is frustrerend. SlimStampen is bĳvoorbeeld met succes ingezet bĳ NT2-lessen (Nederlands als Tweede taal) op het ROC. Zowel leerlingen met een beperkte taalachtergrond als leerlingen met een academische opleiding hadden er profĳt van.’ Het systeem maakt voor ieder individu een apart leerprofiel aan en weet zo het leren te optimaliseren. Voor leerlingen die moeilĳk leren, blĳft het systeem langer herhalen. Als duidelĳk is dat iemand het antwoord snel weet, krĳgt hĳ een nieuw feit aangeboden. Niemand heeft zo het idee dat hĳ boven of onder zĳn niveau zit te werken en dat werkt motiverend. Toen op de scholen waar de methode werd getest het systeem uitviel, kwamen de leerlingen in opstand: ze wilden SlimStampen. Van Rĳn: ‘Dat is een goed teken. SlimStampen maakt feiten leren leuk.’

GETEST! SlimStampen is getest op een aantal middelbare scholen en in de eerste jaren van de universiteit. In 15 minuten moesten leerlingen 20 woorden leren; met SlimStampen, met een andere methode die ook het overhooreffect en spreidingseffect in zich heeft maar geen rekening houdt met individuele verschillen (de zogeheten Leitnermethode), of op de klassieke manier. De volgende dag kregen ze een onverwachte overhoring. Leerlingen scoorden over het algemeen goed , een 7, maar met SlimStampen scoorden ze een vol punt hoger, een 8.