46
Monique van der Hoeven
Om aan de wereldtop te kunnen blijven, zo vindt minister Van Bijsterveldt, zijn hogere leerprestaties in de klas noodzakelijk. Als gevolg van haar actieplan Beter Presteren ontwikkelt SLO nu tussendoelen voor de onderbouw vo, voor de kernvakken Nederlands, Engels en wiskunde/rekenen. Deze worden in schooljaar 2014-15 ingevoerd, samen met een verplichte diagnostische tussentijdse toets voor de kernvakken.
Tussendoelen geven docent houvast Tekst: Elly van der Heide Beeld: XXX
G
‘Globale kerndoelen zijn precies wat de naam zegt: globaal. Ze geven veel vrijheid, maar maken het soms ook moeilijk om de juiste keuzes te maken’, zegt Monique van der Hoeven, manager onderbouw vo van SLO. ‘Nergens is expliciet vastgelegd wat leerlingen aan het eind van de onderbouw moeten kennen en kunnen. Dus welke stof moet je als docent per se aanbieden? En welke stukken van de methode kan je met een gerust hart overslaan? Tussendoelen geven de docent houvast bij het maken van gefundeerde keuzes.’
Consultatie SLO ontwikkelt de tussendoelen niet op eigen houtje. Docenten en andere vakexperts konden al op de con-
cepttussendoelen reageren via een digitale enquête die is uitgezet in samenwerking met Onderwijs Innovatie Groep (OIG). In december 2011 volgde een mondelinge consultatieronde. ‘Over het algemeen waren de reacties positief en constructief’, vertelt Van der Hoeven. ‘Natuurlijk waren er ook vragen, bijvoorbeeld over de diagnostische toets en het verschil met de basisvormingstoetsen van weleer.’ Van der Hoeven vertelt dat er zo al drie in het oog lopende verschillen aan te wijzen zijn: het niveau, het moment en het diagnostisch karakter. ‘De basisvormingstoetsen maakten geen onderscheid tussen schooltypes, de tussendoelen en tussentoets wel. En in tegenstelling tot de basisvormingstoets, wordt de diagnostische
visie 47
n
Verder lezen? Op www.primaonderwijs.nl/tussendoelen staan directe links naar: actieplan ‘Beter Presteren’, advies ‘Naar hogere leerprestaties in het voortgezet onderwijs’, rapport ‘Leerplankundige analyse van PISA-trends’ en actieplan ‘Leraar 2020’
doelen met beheersingsniveaus. Bij het opstellen van de tussendoelen werken we terug van het examen naar het eind van de onderbouw. De tussentoets geeft dan ook weer hoe de leerling ervoor staat en of de leerling op schema ligt op weg naar het eindexamen. Omdat het om een landelijke toets gaat, kan een school overigens ook zien hoe hun score afsteekt ten opzichte van het landelijk gemiddelde.’ Zijn er ook gevolgen verbonden aan de scores die je haalt?
Tussendoelen geven de docent houvast bij het maken van gefundeerde keuzes ‘Dat is helemaal niet de bedoeling’, aldus Van der Hoeven. ‘Het gaat er niet om dat de school op de tussentoets wordt afgerekend en datzelfde geldt voor de leerling. De toets is puur diagnostisch; je kunt er niet voor zakken.’
tussentijdse toets niet voor alle sectoren in hetzelfde jaar afgenomen: in het vmbo in het tweede leerjaar en in het havo en vwo in het derde leerjaar. Een ander belangrijk verschil is het diagnostisch karakter. Dat is nieuw. Het College voor Examens laat nog onderzoek doen naar de manier waarop diagnostisch getoetst en teruggerapporteerd kan worden.’
Puur diagnostisch Volgens het actieplan zijn scholen vanaf schooljaar 2014-15 verplicht om met een leerlingvolgsysteem te werken en de tussendoelen voor de onderbouw geven nog meer houvast. Wat voegt de tussentoets daar nog aan toe? ‘De tussendoelen zijn heldere leer-
Van der Hoeven wijst erop dat de toetsresultaten ook aangeven welk maatwerk de leerling nodig heeft. ‘Sommige leerlingen zullen op bepaalde vlakken extra ondersteuning nodig hebben. Andere leerlingen hebben juist een hoger ambitieniveau nodig. Scholen zullen dus meer moeten differentiëren, meer maatwerk moeten leveren.’ Bezuinigingen, passend onderwijs, maatwerk… het onderwijs wordt met nogal wat uitdagingen geconfronteerd de laatste tijd. ‘Dat is waar. Daarmee omgaan vergt professionaliteit, het leerplankundig toerusten van docenten en meer. Persoonlijk denk ik dat er veel mogelijk is, zeker als je durft na te denken over andere manieren van organiseren. Misschien vormen de nieuwe uitdagingen hiervoor juist wel een mooie aanleiding.’
Kernvakken ‘Kernvakken zijn de basis, maar ze zijn natuurlijk niet alles’, zo besluit Van der Hoeven. ‘Te veel aandacht voor de kernvakken kan resulteren in verschraald onderwijs, zo wijst internationaal onderzoek uit, en dat is zeker niet de bedoeling. Scholen moeten dus verder kijken dan puur het behalen van de geformuleerde eisen. Het onderwijs heeft een bredere opdracht.’ Maar dat is weer een heel andere discussie.
Tekst: Elly van der Heide | Beeld: Jan Schartman
Maatwerk