YENi KAFKASYA MECMUASI

Y E N İ KAFKASYA MECMUAS I

Milli A zerbaycan Hareketi'nin yayın organı olarak muhacerette, yan i Türkiye' de yayınlanan i l k yayın oranıdır. İ l k sayısı 2 6 Eylül 1 92 3 tarihinde İstanbul' da neşredilen mecmuanın son sayısı 1 Teşrinievvel (Ekim) 1 926 ile 94. Sayı olmuştur.

Mecmuanın ilk sayısında imtiyaz sahibi ve mesul müdürü Seyyid (Mehmed) Tah i r' dir. Seyyid Tahir bu görevi 1 5 A ralık 1 9 2 5 tarihine kadar sürdürmüştür. Daha sonra bu görevi A hmet Hakkı üstlenmiştir.

Yeni K a fkasya Mecmuası, onbeş günde bir edebi, içtimai ve siyasi m ecmua olarak yayınlanmıştır. Ayrıca, 28 Mayıs istiklal ve 27 Nisan işgal günü olarak özel sayılarla ifade edilmeye çalışılmıştır.

Yen i Kafkasya Mecmuası, yayın amaç ve politikasını ilk sayıda ş u cümlelerle vermiştir; "promete'yi diden hunhar kuş, kartal idi. Bir asırdan beri Kafkasya'nın göğsünü delen ve ciğerini p arçalayan Rusya emperyalizminin tuğrası dahi bir kartal değil miydi?!... "Kafkasya Kafkasyalılarındır" şiarı tahakkuk ettiği gündür ki, Yen i Kafkasya vücut bulacak.

Bugünkü Kafkasya "Kartal" Rusya's ı n ı n d e ğ i l s e de, "orak" Rusya'sınındır. Fakat Kafkasyalıların değildir.

Azerbaycan, Dağıstan, Gürcistan'ın m i l l i vücutları kara emperyalizmi temsil eden kartal gagası i l e değil, kızıl emperyalizm alametini teşkil eden çekiçle ezilir ve orak ile kesilirse bundan Yeni Kafkasya n a m ı n a n e hasıl olur?! . . .

Yen i Kafkasya Mecmuası, ortaya koyduğu yay ı n politikası ile öncelikle Azerbaycan'ın , sonra Kafkasya'nın ve nihayet Rusya mahkumu milletlerin istiklal davaları için mücadele etmeyi i lke edinmiştir. Bunu, "Büyük Rus tehlikesi ile mücadelenin taktiği Rus aleyhtarı büt ü n kuvvetlerle birleşmektir. Bu maksatla da Türkistan' dan Ukrayna'ya kadar uzanan büyük cepheyi bütün hararetim i z ve s a m i m iyetimizle alkışlarız. Fakat, bu cephenin kalb i n i herkes bilir ki, Kafkasya teşkil eder" dedikten sonra, "Ye n i Kafkasya, esir Türk illerinin büyük emellerine tercüman olan; A zerbaycan istiklali uğrundaki şanlı cihadın büyük m a ksatlarını terviç ve müdafaa eden; Kafkasyalıların Rus istilasına, kızıl vahşete karşı müttehid bir cephe teşkil etmelerini isteyen; başta kahraman Türkiye olduğu halde, ş a rk m illetlerindeki büyük inkılap hareketin i alkışlayan, İslam ve Türk Dünyasında kızıl Rusya istila ve mezalim i ne karşı bayrak açmış ilk ve yegane olmak şerefi n i taşımaktadı r" cümleleri dikkat çekicidir.

Yeni Kafkasya Mecmuasının asıl a macı Azerbaycan'ın istiklali olmasına rağmen, sayfaları sırf b u konuya münhasır kalmamıştır. Nitekim bu durumu; "neşriyatı m ızı dikkatle takip edenler görmüşlerdi r ki, biz ne i l k sırada tuttuğumuz Azerbaycan, ne de u nvan ımızla meşhur Kafkasya çerçevesinde kalmamış, sahifelerimizde, bütün Türk illerinin

halinden bahs eylemiş ve yalnız Türk illeri ile de iktifa etmemiş, şark memleketlerindeki belli başlı meseleleri dahi ikmal etmemişizdir" şeklinde i fade etmişlerdir.

Yen i Kafkasya Mecmuasının programını da yine mecmuanın s ay fa larından şöyle takip edebilmekteyiz; "Ye n i Kafkasya m illiyetçi, radikal ve demokrattır.

Yen i Kafkasya Türkçüdür. Türklerin harsi tariflerini, medeni i rtibatlarını, manevi vahdet ve istiklallerini istihdaf eder.

Yeni Kafkasya Türk davasının Azeri cephesini müdafaaya mükellef A zerbaycan istiklalcilerinin mürevviç-i efkarıdır.

Yen i Kafkasya, Kafkasya m illetlerinin Rusya esaretinden kurtarılmasını ve müstakbel Rusya istilasına karşı muvaffakiyetle durmasını temin için Kafkasya'nın konfederasyon şeklinde birleşmesi taraftarıd ı r.

Yen i Kafkasya, yalnız A zerbaycancılık, Türkçülük ve K a fkasyacı lıkla kalmaz; o ş a rktaki m i l l i istiklal hareket i n i de, terviç ettiği efkar-ı manzumesinin cüz-i tamı olarak benim ser, şarkın radikal bir surette asrileşmesini bütün s a m i miyetiyle istikbal eder.

Yen i Kafkasya, bilhassa Rusya emperyalizmine karşı mücadele eder, o Çarizm'i olduğu kadar Bolşevizm'i de Türk Dünyası için muzır ve Kafkasya'ya düşman görür.

Yen i Kafkasya Mecmuasının sahip ve başyazarlığını M e hmet E m i n Resulzade yapm ış t ı r. Mecmuada, Azerbaycan, Kafkasya, Rusya mahkumu milletler, Türkiye ve Türk D ünyası'na ait muhtelif konularda yazılar yer almıştır. Mecmuada yazı kaleme alan isimler arasında, A. Battal (Taymas), A. Cevad, Abdulkadir (İnan), Abdullah Cevdet,

A h m e t Z e k i Velidi (Togan), Yus u f A kç ur a , A l i Merdan (Topçubaşı), Ayaz İshaki (İdilli) , Falih R ıfkı, Hüseyin Cavid, Kırımlı Cafer S eyit Ahmet, Mehmet Fuat Toktar, Mustafa Çokayoğlu, Sadri Maksudi (Arsal) d ikkat çekicidir.64

64 Şimşir, Scbahattin, Azerbaycan İstiklal Mücadelesi, İstanbul, 2002, s. 39-51.