Business Traveller - Januari / Februari by TRAVel Media

J A N U A R I / F E B R U A R I 2 0 2 2 €4.95

DE TRANSAVIA-TOP De CEO en CFO aan het woord

HET ALLERBESTE! Welke airlines en hotels winnen de BT Awards?

BOOKING.COM

PLUS

De achtergronden van de mondiale reisgigant

Bijzonder slapen • Barbados Lapland • Reistrends

Onontdekt Curaçao Hét eiland

volgens insiders

DE ONLINE BOOKINGSMODULE VAN SCHIPHOL TRAVEL

Regel zelf 24/7 uw zakenreis en bespaar tot 20% op uw reisbudget • Persoonlijk advies over veilig en verantwoord reizen • Vaste contactpersonen • Snel, vertrouwd, efficient • Globale dekking

Scan me

+31 20 405 52 75 www.schipholtravel.com

INHOUD

JANUARI/FEBRUARI 2022

BE STEMMINGEN MOOI MALAGA

DE TOP VAN TR ANS AVIA 14

De metamorfose van de stad van Picasso

Paradijsje, nu ook direct vanaf Amsterdam

Onthullend!

DE REISTRENDS VOOR 2022

Gewoon genieten in Nederland

Niets is te voorspellen, of toch wel?

DE TRENDY KANT VAN DEN HA AG

BOOKING.COM

PLUS

De achtergronden van de mondiale reisgigant

Bijzonder slapen • Barbados Lapland • Reistrends

Onontdekt Curaçao Hét eiland

CURAÇAO, DE TIPS VAN INSIDERS

volgens insiders

BP BT Cover.indd 1

26-01-2022 14:15

18 MAL A G A

GIMME GIMME

De mooiste producten 62

HET ALLERBESTE! Welke airlines en hotels winnen de BT Awards?

LIF E S T YLE 56

DEN HAAG ■ MALAGA ■ GADGETS ■ AUTO REVIEW

HET DOSSIER BOOKING.COM 22

De CEO en CFO aan het woord

■ CULINAIR ■

ZONNIG BARBADOS

J A N U A R I / F E B R U A R I 2 0 2 2 €4.95

DE TRANSAVIA-TOP

De CEO en CFO aan het woord JANUARI/FEBRUARI 2022

OP D E C OVER BUSINESS TRAVELLER

A CHTER GR OND

BUCKETLIST

Op zoek naar het authentieke en rustgevende Lapland

56 62 R EIS T R END S businesstraveller.nl

JANUARI/FEBRUARI 2022

Verbreed uw horizon met onze Business Class Een exclusieve vliegervaring waar u voor maximale comfort en privacy kiest.

· Duurzamere vliegtuigen. · Full ﬂat stoelen met directe toegang tot het gangpad. · Menu’s samengesteld door de Michelin ster chef-kok Martin Berasategui.

BESLIS HOE VER U WILT GAAN. aireuropa.com

VOORWOORD

Knopen hakken

ls we iets geleerd hebben de laatste anderhalf tot twee jaar is het wel flexibel te zijn. Als zakenreiziger, maar ook als inwoner van Nederland. Zekerheden bestaan nauwelijks meer en wie een reist boekt of aanbiedt moet zo flexibel zijn als een gummibeertje in een zak Haribo. Hoewel het redelijkerwijs te verwachten is, op moment van schrijven, dat veel grenzen weer verder opengaan als de laatste variant wegebt, zal het wat ouderwets reisgemak voorlopig niet meer hetzelfde zijn. Wie ziet niet op tegen een PCR-test 72 of 24 uur van tevoren? Wil je daar een hele goedgevulde zakenreis voor agenderen die je misschien last minute moet annuleren dan wel verplaatsten. Los van eventuele quarantaine-ellende die je ter plekke staat te wachten. De inzet, flexibiliteit, bereikbaarheid en behulpzaamheid van zakenreisbureaus, hotelketens en airlines zijn nu eens te meer de gamechanger, die straks de keuze van de klant gaat bepalen. Maar nog belangrijker is de houding van de mondiale overheden die veel sneller dan nu moeten inspringen op de veranderende omstandigheden. Economische bedrijvigheid staat onder druk door wispelturige politici die zich meer zorgen maken over de aankomende verkiezingen dan over mondiale bewegingsvrijheid. Zakendoen is van allen tijden en er staat de wereld niets in de weg dat op een steeds duurzamere en gezonde wijze te doen. Maar dan moeten er wel snel wat knopen worden doorgehakt.

Tijn Kramer Hoofdredacteur

COLOFON

J A N U A R I / F E B R U A R I 2 0 2 2 €4.95

DE TRANSAVIA-TOP De CEO en CFO aan het woord

JANUARI/FEBRUARI 2022 ■ CULINAIR ■

BT Cover.indd 1

businesstraveller.nl

HET ALLERBESTE! Welke airlines en hotels winnen de BT Awards?

BOOKING.COM

PLUS

De achtergronden van de mondiale reisgigant

Bijzonder slapen • Barbados Lapland • Reistrends

JAARLIJKS ABONNEMENT: Bespaar 5 procent op een abonnement van 2 jaar en 10 procent op een abonnement van 3 jaar.

Onontdekt Curaçao Hét eiland volgens insiders

DEN HAAG ■ MALAGA ■ GADGETS ■ AUTO REVIEW

CONTACT REDACTIE 035-6728848 EMAIL redactie@travmedia.nl SALES tel 035-6728855 of 035-6728852 EMAIL sales@travmedia.nl

ABONNEMENT tel 035-6728830 email redactie@travmedia.nl

BUSINESS TRAVELLER

UITGEVER Tom van Apeldoorn HOOFDREDACTEUR Tijn Kramer EINDREDACTEUR Sharon Evers REDACTEUR Arjen Lutgendorff, Dylan Cinjee, Theo de Reus, Rahanna van Stapele en redactie UK Business Traveller COMMERCIEEL DIRECTEUR TJ van Apeldoorn SALES Dennis Ebbers, Dennis de Groot en Daniëlle van Ewijk ART DIRECTOR Iris Beenen

PANACEA 41-43 MADDOX STREET, LONDON W1S 2PD TEL +44 (0)20 7821 2700 BUSINESSTRAVELLER.COM

NEDERLAND: 1 jaar, € 42.95 2 jaar, € 79 3 jaar, € 115

26-01-2022 14:15

JANUARI/FEBRUARI 2022

COLUMN

H. KERSTEN HYPOTHEEKFRAUDE

De voormalig technisch directeur (TD) van een betaald voetbalorganisatie is door een rechtbank veroordeeld tot een taakstraf van 240 uur en een voorwaardelijke gevangenisstraf van 6 maanden met een proeftijd van 3 jaar. Wat was er aan de hand: de TD had een huis op het oog van een bepaalde koopsom waar hij om dat te kunnen kopen X euro moest lenen en om X euro te kunnen lenen moest hij Y euro inkomen hebben. Simpel, maar helaas voor de TD had hij de Y euro inkomen niet. En ja, dat inkomen heb je nodig op grond van de regelgeving voor geldverstrekkers, maar feitelijk kun je met veel minder inkomen af is de vaak gehoorde opmerking. Nu ja, dan moet je er dus voor zorgen dat je aan de eisen voldoet en klop je aan bij je medebestuurders om het probleem te tackelen. Hoe doe je dat; simpelweg een werkgeversverklaring laten opstellen en afgeven waarin het benodigde inkomen is opgenomen dat nodig is om de lening te verkrijgen, zodat je je droomhuis kunt kopen. Het enige wat je nodig hebt is een werkgever die bereid is de wet te overtreden door valsheid in geschrifte te plegen. O ja, het is ook wel handig om een loonstrook te hebben die correspondeert met de werkgeversverklaring. Is de lening verstrekt, dan corrigeren ze de loonstrook weer en loopt alles in de pas. Iedereen blij. De TD omdat hij zijn droomhuis kan kopen. Zijn partner omdat die erin kan wonen, de werkgever omdat zijn werknemer blij is en de geldgever omdat er weer een winstgevende transactie is afgesloten. Maar ze overtreden wel de wet, en dat is niet de

JANUARI/FEBRUARI 2022

bedoeling. De ver van mijn bed show denkt al gauw. Maar, de huizenprijzen zijn enorm gestegen en dat betekent dat er meer geleend moet worden om een huis te kunnen betalen en daarvoor heb je dan weer meer inkomen nodig. En vaak een hoger dan je hebt. Ondernemers hebben kinderen en die kinderen worden groter en willen dan ook een huis kopen. Er zijn nog immer veel kinderen die in het bedrijf van hun ouder(s) werken. Dan moet die ouder een werkgeversverklaring geven. En welke geeft hij dan, die op basis van het werkelijk inkomen of een op basis van het benodigde inkomen? Die eerste hoef je niet te geven omdat je daar geen lening mee verkrijgt dus wordt het de tweede. Maar zeer regelmatig vindt de potentiële geldgever dat de accountant een verklaring moet geven bij de werkgeversverklaring dat de daarop ingevulde data correct zijn. En moet je dat dan letterlijk bezien of in de context? Dilemma’s voldoende. Wat helpt is aangeven bij de werkgever en werknemer dat wanneer er hypotheekfraude wordt gepleegd een en ander meestal wordt opgenomen in het Incidentenregister van de bank en in het Extern Verwijzingsregister van de Stichting Fraudebestrijding Hypotheken (SFH), bestaande leningen worden opgezegd en je niet meer welkom bent als klant. In de aangegeven registers blijven de data 8 jaar opgeslagen, hetgeen de facto betekent dat je geen enkele mogelijkheid hebt om gedurende die 8 jaar ook maar ergens bancaire zaken af te wikkelen, hetgeen zowel voor de ouder als het kind van toepassing is. Dat moet toch niemand willen?

businesstraveller.nl

VOORIN

FOUR SEASONS HEEF T LUXE EN DUURZ AAME PLANNEN FOUR SEASONS HOTELS and Resorts heeft zijn uitbreidingsplannen voor 2022 en daarna aangekondigd. Het hotelbedrijf is van plan

dit jaar vier panden te openen in Tamarindo (Mexico) en de Amerikaanse steden Fort Lauderdale, Nashville en Minneapolis. Dit komt na de opening van panden in Napa Valley, New Orleans en het Italiaanse Taormina vorig jaar. Er is ook een sterke focus op woningen in de komende jaren, met plannen om drie vrijstaande Private Residences te openen – dit zijn eigendommen die niet zijn verbonden met een hotel of een resort. De collectie, die momenteel woningen in Londen, San Francisco en Los Angeles omvat, zal nieuwe woningen krijgen in Dubai, Lake Austin en Marrakech.

CLUB MED NU OOK IN CANADA Club Med opent het allereerste Resort in Charlevoix, Canada en maakt de aanstaande opening bekend van een Resort in Utah, Verenigde Staten. Club Med markeert hiermee de terugkeer naar de bergen in Noord-Amerika. Dit gloednieuwe Resort met 4 drietanden en een Exclusive Collection, dat op vrijdag 3 december de deuren opende, heeft elk seizoen wat te bieden om aan de wensen van reizigers te voldoen. Van skiën en sporten tot wandelen in de vrije natuur en ontspanning. Met meer dan 20 bergresorts in Canada, de Franse, Italiaanse en Zwitserse Alpen, maar ook in Azië, kan Club Med zich marktleider noemen in deze categorie. Daarom streeft het merk naar een verdere ontwikkeling en uitbreiding van het aanbod bergresorts op de Noord-Amerikaanse markt.

businesstraveller.nl

JANUARI/FEBRUARI 2022

VOORIN

Sprankelende Valentijn met Moët EVEN LEKKER, MAAR NET wat meer bijzonder om te geven. Maak Valentijnsdag extra speciaal samen met Moët & Chandon en schenk jouw geliefde een limited editie 'Say Yes to Love' geschenkverpakking. Deze limited editie 'Say Yes to Love' geschenkverpakking is alleen online verkrijgbaar vanaf 1 februari bij de Bijenkorf, met als inhoud een fles Moët & Chandon Impérial Brut om jouw Valentijn extra te verwennen.

DELTA GAAT EXTRA ECOVRIENDELIJK VANAF DEZE MAAND BEGINT Delta Air Lines met het in gebruiknemen van ambachtelijk geproduceerde amenity kits, gerecycled beddengoed, herbruikbaar en biologisch afbreekbaar servies en premium wijn uit blik. Hiermee wordt per jaar een gewicht aan plastic gelijk aan 1500 personenauto’s bespaard. Tegelijkertijd steunt Delta bedrijven die door minderheden of vrouwen worden gerund. 'Beslissingen die we nemen over elk aspect van ons aanbod zijn kansen om twee kernbeloften waar te maken: uitzonderlijke klantervaringen leveren en bouwen aan een betere toekomst voor mensen en onze

JANUARI/FEBRUARI 2022

planeet’, zegt Allison Ausband, E.V.P. en Chief Customer Experience Officer. ‘Deze nieuwste toevoegingen leveren iets unieks op voor onze klanten, verminderen onze impact op het milieu en creëren banen voor de gemeenschappen die we over de hele wereld bedienen.’ De nieuwe amenity kit elimineert vijf plastic items voor eenmalig gebruik, zoals ritsen en verpakkingen, waardoor het gebruik van plastic op jaarbasis met ruim 40 ton wordt verminderd. De ambachtelijke productieprocessen van Someone Somewhere elimineren ook afval en maken gebruik van gerecycled katoen.

businesstraveller.nl

VOORIN

IATA wil snel versoepelingen om te reizen

De International Air Transport Association (IATA) dringt er als overkoepelende luchtvaartorganisatie er bij regeringen op aan om de versoepeling van reisbeperkingen te versnellen, aangezien COVID-19 zich blijft ontwikkelen van een pandemie naar een endemisch stadium. IATA riep op tot het verwijderen van alle reisbarrières (inclusief quarantaine en testen) voor degenen die volledig zijn gevaccineerd met een door de WHO goedgekeurd vaccin, waardoor quarantainevrij reizen mogelijk wordt voor niet-gevaccineerde reizigers met een negatief resultaat van de antigeentest vóór vertrek, het opheffen van reisverboden en het versnellen de versoepeling van reisbeperkingen in het besef dat reizigers geen groter risico vormen voor de verspreiding van COVID-19 dan al bestaat onder de algemene bevolking. ‘Met de ervaring van de Omicron-variant is er steeds meer wetenschappelijk bewijs en meningen die zich verzetten tegen het targeten van reizigers met beperkingen en landverboden om de verspreiding van COVID-19 onder controle te houden. De maatregelen hebben niet gewerkt. Tegenwoordig is Omicron in alle delen van de wereld aanwezig. Dat is de reden waarom reizen, op enkele uitzonderingen na, het risico voor de algemene bevolking niet verhoogt,' zegt Willie Walsh, directeur-generaal van IATA.

businesstraveller.nl

Conservatorium Amsterdam krijgt nieuwe familie HET (ULTRA)LUXE HOTELENSEMBLE The Set Collection is verheugd aan te kondigen dat een van Azië's meest geprezen luxe hospitality merken, The House Collective, zich aansluit bij de vier Founding Member-hotels van The Set Collection. Het gaat om The Opposite House in Beijing, The Upper House in Hongkong, The Temple House in Chengdu en The Middle House in Shanghai sluiten zich aan bij The Set Collection. Deze nieuwe Aziatische luxe aanwinsten sluiten zich aan bij het veelgeprezen Conservatorium in Amsterdam, Hotel Cafe Royal in Londen, Lutetia in Parijs en Mamilla hotel in Jeruzalem. The Set Collection is een nieuw luxe merkvertegenwoordiging van gelijkgestemde onafhankelijke hotels, gerund door hoteliers voor hoteliers. Of het nu gaat om het bruisende stadlandschap van Hongkong, de levendige straten van Londen, de modieuze doorgangen van Shanghai, de chique boulevards van Parijs, de bloeiende kunstscene van Beijing, de musea van Amsterdam, het monumentale verleden van Chengdu of de ongeëvenaarde geschiedenis van Jeruzalem - de hotels van The House Collective en The Set Collection kunnen niet beter op elkaar worden afgestemd. Bezoek www.thesetcollection.com voor meer informatie over deze unieke collectie.

JANUARI/FEBRUARI 2022

VOORIN

DE TOP 10 HIPPE WIJKEN VAN EUROPA MET 11% VAN DE STEMMEN laat Psiri

(Athene) de andere Europese wijken achter zich, aldus de lezers van de bekende time to momo gidsen. De stedentrippers roemen Psiri om de sfeer, de mix tussen oud en nieuw, de veelzijdigheid (van vintage en kunst tot leuke koffietentjes) en de creativiteit die overal terug te vinden is. Metamorfose ‘Psiri is dé wijk voor streetart-liefhebbers, fans van terrasjes en vintage lovers’, vertelt Marleen Veldhorst, sinds 2017 time to momo-local in Athene. ‘De laatste jaren heeft de wijk een gigantische metamorfose ondergaan: van industrie- en arbeiderswijk naar de hipste hotspot van Athene. Van een plek die bevolkt werd door criminelen, bendes en ander gespuis is Psiri veranderd in de hipste wijk van Athene. Je vindt er winkeltjes met handgemaakte spullen, vintageshops, kunstenaars en werkplaatsen van traditionele ambachtslieden als de koperslager en de stoelenmatter. Verder stikt de wijk van de koffietentjes, cafés en restaurants en komen liefhebbers van streetart er zeker aan hun trekken.’

De 10 hipste wijken van Europa 2022 1. Psiri (Athene) 2. L’Eixample (Valencia) 3. Cais do Sodré (Lissabon) 4. Shoreditch (Londen) 5. Neukölln (Berlijn) 6. Nørrebro (Kopenhagen) 7. Encarnacíon & Regina (Sevilla) 8. Katendrecht (Rotterdam) 9. Lavapiés (Madrid) 10. ’t Eilandje (Antwerpen)

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

VOORIN

KLM EN TRANSAVIA: STUK JE GROENER, MAAR OOK BEE TJE DUURDER KLM IS GESTART met het bijmengen van 0,5% Sustainable Aviation Fuel (SAF) voor vluchten die vertrekken vanaf Amsterdam. De

meerprijs hiervoor komt terug in de prijs van het ticket. De verhoging van de ticketprijzen varieert van 1 tot 12 euro voor een ticket, afhankelijk van geboekte cabineklasse (economy/business) en de te vliegen afstand. Dit geldt ook voor partners Air France en Transavia. ‘Dankzij onze klanten die deelnemen aan het Corporate en Cargo SAF Programma heeft KLM vandaag de dag al een relatief substantieel aandeel in de wereldwijde SAF-markt. Toch is het met een aandeel van 0,18% in 2019 nog steeds minder dan 1% van ons totale brandstofverbruik. We realiseren ons dat de 0,5% standaard bijmenging op tickets van passagiers een zeer kleine stap is, maar wel een belangrijke in de goede richting. Ook voor vluchten met Transavia wordt bijgemengd en we hopen dat andere vliegtuigmaatschappijen snel zullen volgen. We zullen met alle partijen om ons heen moeten samenwerken en met ijzersterke oplossingen en innovaties moeten komen om de markt voor SAF verder open te breken’, aldus de airline.

VUELING VAN AMSTERDAM NAAR KOPENHAGEN Met de start van het zomerseizoen lanceert Vueling een dagelijkse dienst van Amsterdam naar Kopenhagen. Met de toevoeging van Kopenhagen zal Vueling deze zomer op vijftien bestemmingen vliegen vanuit Amsterdam. Vueling is opgericht in 2004 en is onderdeel van de International Airlines Group (IAG). De hubs van Vueling zijn de thuisbasis BarcelonaEl Prat en daarnaast Rome-Fiumicino.

businesstraveller.nl

JANUARI/FEBRUARI 2022

PIETER ELBERS

Vertrekkend KLM-topman Pieter Elbers in 9 citaten 11 22

TEKST TIJN KRAMER

Het laatste zal nog niet gesproken zijn over het vertrek ‘in goed overleg’, zoals het keurig in het persbericht stond, als CEO KLM per 2023. De derde termijn van de oud-marinier en fel voorvechter van het Nederlands belang in de combo Air France en KLM, komt er niet. En wie volgt hem op? Bepaalt Parijs of baalt Parijs straks? Dat is even niet voor nu. De CEO heeft nog voldoende leuke en hoofdpijndossiers om zich over te buigen. En sowieso, over Elbers zelf hoeft niemand zich verder zorgen te maken. Een indrukwekkende CV, een voorname plek in de KLM-historie en ongetwijfeld straks ergens een mooie nieuwe uitdaging, al dan niet na een fijne lange vakantie met veelvuldig bezoek aan die ene mooie Griekse taverne, die hij ooit aan Business Traveller aanraadde. Een overzicht van citaten... Persbericht 13 januari 2022: De Raad van Commissarissen (RvC) van KLM kondigt aan, na goed overleg met CEO Pieter Elbers, te hebben vastgesteld dat Elbers per 1 mei 2023 geen derde termijn als CEO & President van KLM zal aangaan. ‘Gelet op het aflopen van zijn tweede termijn, dat voor de RvC een natuurlijk moment voor afweging biedt, hebben wij na overleg met Pieter de conclusie getrokken geen derde termijn

JANUARI/FEBRUARI 2022

in te gaan. De continuïteit van de leiding van KLM is er zeer bij gebaat dat we dit vroegtijdig vaststellen, wat ons als Raad in staat stelt een zorgvuldig opvolgingsproces in gang te zetten en ook een nieuwe CEO een deugdelijke inwerkperiode te bieden. Het is bovendien een moment waarop het herstructureringsplan grotendeels is uitgevoerd, wat KLM goed positioneert voor herstel en verdere ontwikkeling. Met dertig jaar KLM, elf jaar in de Directie, waarvan twee termijnen als CEO, heeft Pieter een enorme staat van dienst en betekenis voor KLM. Mede daarom is het belangrijk dat we op deze manier een soepele overdracht kunnen bewerkstelligen.’ Cees ‘t Hart, Voorzitter van de Raad van Commissarissen KLM: ‘Na twee termijnen, ruim 8 jaar, leiding te hebben mogen geven als CEO aan KLM, draag ik het stokje daarna vol vertrouwen over. Uiteraard zet ik mij in om KLM te ondersteunen in deze transitie naar volgend leiderschap. Ik ben bijzonder trots op dit bedrijf en zijn geweldige medewerkers. Zeker in deze hectische en moeilijke tijden blijven zij de kracht van KLM. Mijn dertigjarige carrière bij de blauwe KLM-familie is een onvoorstelbare mooie reis die ik altijd zal koesteren. Ik geniet van de samenwerking met mijn collega’s en zie daar ook voor de komende periode nog naar uit.’

businesstraveller.nl

PIETER ELBERS

Terug naar het begin en door de jaren heen: Persbericht 15 oktober 2014 Koninklijke Luchtvaart Maatschappij NV maakt bekend dat drs. ing. Pieter Elbers is benoemd tot president-directeur door de KLM Raad van Commissarissen als opvolger van ir. Camiel M.P.S. Eurlings. De Raad van Commissarissen wil graag de heer Eurlings bedanken voor zijn inzet gedurende de vier jaar dat hij werkzaam is geweest bij KLM. ‘Wij wensen de heer Elbers succes met deze uitdagende nieuwe positie’, zegt ir. drs Hans N.J. Smits, voorzitter van de KLM Raad van Commissarissen. Travelpro, 9 september 2015 Wat was de toekomstdroom van de jongen uit Schiedam? Elbers: ‘Dat is waarschijnlijk niet veel anders geweest dan bij veel andere jonge jongens: brandweerman, F16-piloot, je kent het wel... Maar ik heb nooit van tevoren bedacht dat ik hier terecht zou komen als CEO. Dat je binnen het bedrijf zo kunt doorgroeien is toch heel mooi. De luchtvaart was wel een logische richting gezien mijn studie logistiek management.’

Business Traveller, 16 juli 2019 Jij onderschrijft de mening dat door Ben Smith is geroepen dat AF/KLM weer de nummer één airline in Europa moet worden? ‘Voor mij is het meer een metafoor dan een absoluutheid. Wat is dan nummer één? In passagiers of in winstgevendheid? Waar het om gaat, en dat is de achterliggende boodschap: in 2004, dus toen AF/KLM werd gecreëerd, waren we in een keer de grootste maatschappij ter wereld. Toen was er opeens een hele positieve boodschap en een geweldige sfeer. Een soort van ‘can do’-houding. Wat we willen is dat we die spirit weer terugkrijgen. Dat kun je dan verwoorden als dat we weer de nummer 1 moeten worden. Maar simpel: we hebben positie verloren in de loop der jaren, dus de ambitie is dat je dat terug moet pakken. En die ambitie onderschrijf ik zeker.’

Topvrouwen.nl, 18 november 2019 De wens dit te doorbreken, is aanleiding voor het interview tussen Elbers en Topvrouwen.nl, waarbij Elbers aangeeft dat KLM duidelijk van binnenuit geëmancipeerd wordt. ‘Als top geef je natuurlijk de kaders aan en omarm je een belangrijk thema als diversiteit, maar de initiatieven die ervoor zorgen dat onze top en Ik heb nooit van De ondernemer, 28 oktober 2016 de lagen eronder meer gebalanceerde man/ tevoren bedacht ‘Als het 98 procent is en het kan ook 100 vrouwverhoudingen krijgen, worden bottom-up procent zijn, dan moet je daarvoor gaan’ gedragen. Het denken over diversiteit en het hier terecht te neerzetten van initiatieven: dat wordt gemáákt komen... Business Insider, 26 november 2017 door collega’s, zij zorgen ervoor dat het voor Inpaktips voor frequente reizigers vrouwen steeds duidelijker wordt dat zij bij ‘Alles kent een vaste plek. Alles wordt KLM de top kunnen bereiken. Zíj waren het op dezelfde manier ingepakt. Ik zit die de afgelopen jaren zeiden: Pieter, het is een ongeveer om de week aan boord van een vliegtuig, dus goed idee om het charter Talent naar de Top ik wil er zeker van zijn dat ik niets vergeet,’ te ondertekenen; Pieter, we willen een female zegt Elbers. ‘Ik wil dat alles op dezelfde leadership-programma lanceren.’ manier wordt gedaan. Ik weet waar alles is ingepakt, ik ken de volgorde van Hospitality Management, 24 september 2020 inpakken. Dus ja, ik doe het op dezelfde ‘Het zijn uiteindelijk heel pijnlijke beslissingen: mensen die zeer gestructureerde manier. Wat ik doe zich met ziel en zaligheid inzetten voor het bedrijf moeten laten is dat ik een speciale tas heb voor een soort van mijn gaan. KLM is een bedrijf waar mensen lang werken met een hardloopspullen en een aantal niet-zakelijke spullen. En dan ongelooflijke loyaliteit en betrokkenheid, dat is ook de kracht heb ik nog een kleine handbagage voor zakelijke overhemden, van het bedrijf. Daarmee voelt het voor velen als een deel van stropdassen, enzovoort… Het verslaan van een jetlag is voor iemands identiteit.’ mij een hardloopsessie in de vroege ochtend. Dus waar ik ook ga, ik word vroeg wakker, ik doe mijn run, en dat is voor mij de CAPA Centre of Aviation, 14 juni 2021 manier om de jetlag te verslaan.’ ‘Maar ook duurzaamheid was een van de belangrijkste trends voorafgaand aan Covid. Ik geloof niet dat Covid onze industrie Elseviers weekblad, 26 september 2018 heeft veranderd, maar ik geloof wel dat het enkele van de ‘Juist voor de ‘transitie naar een duurzame economie’ is de trends die er al waren, heeft versneld en het meer prominent luchtvaart onmisbaar’, stelt Elbers. ‘Schakel je over van oude heeft gemaakt, als je dat wilt. Ik hoop dat we, als we tien jaar industrie naar nieuwe bedrijvigheid, dan gaat het om je terugkijken, slechts een hapering in de verkeersontwikkeling vestigingsbeleid. Dan is het cruciaal dat je vanaf Schiphol alle zien, en we zien dat de luchtvaart vooruit kan gaan. Maar deze bestemmingen in Europa snel kunt bereiken en dat de KLM trends, die er al waren, zijn versneld en dominanter geworden. dagelijks op bijvoorbeeld acht bestemmingen in China vliegt.’ Duurzaamheid, uiteraard, een sleutelwoord.’

businesstraveller.nl

JANUARI/FEBRUARI 2022

INTERVIEW

Duurzaamheid moet van binnenuit komen 11 44

Duurzaamheid gaat bij Transavia verder dan biobrandstof bijmengen. Dirk Neelis, CFO van Transavia vertelt. Als financieel topman van Transavia, sinds zeven jaar, heeft Dirk Neelis een brede portefeuille. Duurzaamheid is daar een belangrijke pijler van. Gevraagd naar de goede voornemens voor volgend jaar op dit gebied, zegt hij: ‘Het gaat hier niet om goede voornemens voor volgend jaar, maar voor de komende jaren. Het jaar 2030 is een behapbare horizon.’

We checkten bij wijze van spreken iedere dag het banksaldo

Neelis: ‘De aangekondigde vlootvernieuwing met de Airbus A320/1 Neo is natuurlijk een van de belangrijkste instrumenten om invulling te geven aan de duurzaamheidsambities van Transavia. De nieuwe vliegtuigen gaan enorm helpen met het reduceren van onze uitstoot op het gebied van CO2, stikstof en geluid. We krijgen de eerste nieuwe toestellen in 2023 en zijn dan ongeveer acht jaar bezig met de totale vlootvervanging.’ Op de korte termijn begint Transavia volgend jaar met het bijmengen van biobrandstof, in vaktermen aangeduid als sustainable aviation fuel (SAF), op 1 procent van alle uitgaande vluchten. Daarnaast heeft de airline dit jaar al een begin gemaakt met het terugdringen van afval aan boord. Hoewel het om afval in de breedste zin van het woord gaat, is het beleid het meest zichtbaar

JANUARI/FEBRUARI 2022

TEKST THEO DE REUS

in het terugdringen van het gebruik van wegwerpplastic. Voor de cijferaars: voorheen gebruikte Transavia jaarlijks 2.500.000 plastic roerstaafjes en 305.000 voorverpakte plastic vorken. Bovendien worden de koffiebekers gerecycled en komen deze als wc-papier weer terug aan boord. ‘Op die manier laten we medewerkers en passagiers zien dat het ons menens is. Daarnaast zijn we continu bezig met het zoeken naar mogelijkheden van verdere gewichtsreductie van onze toestellen.’ Een simpel voorbeeld: de stoelen aan boord zijn voorzien van e-leather. Dat is lichter dan normaal leer en behoeft minder onderhoud. Op die manier wordt op brandstof en reinigingskosten bespaard. Transavia investeert samen met KLM in CO2ZEROprojecten, waarbij vluchten door KLM en Transavia worden gecompenseerd via investeringen in duurzame activiteiten als herbebossingsprojecten. Daarnaast is Transavia betrokken bij de Rotterdam The Hague Innovation Airport, kortweg RHIA, een proeftuin die in mei 2019 is opgericht met als doel de next generation airport te ontwikkelen. Zo’n luchthaven is verbonden, bereikbaar, schoon, stil en circulair.

businesstraveller.nl

INTERVIEW

Je hoort dat consumenten steeds minder bereid zijn hun vlucht te compenseren. Hoe krijg je hen zo ver dat wel te doen? ‘Circa 6 procent van onze klanten compenseert zijn vlucht. Je kunt dat veel of weinig noemen, maar het is een manier om betrokkenheid te creëren. Het gaat stapsgewijs. Het gaat om een klein bedrag per ticket. We laten de klant ook zien wat we ermee doen.’ Neelis voelt er niet voor om het prijsinstrument te gebruiken om vliegen te ontmoedigen. ‘Het gaat erom dat je een goede balans vindt. Vliegen moet voor iedereen toegankelijk blijven. En een vakantie in de zon draagt ook bij aan het welzijn van mensen. Duurzaamheid moet van binnenuit komen, dat creëert ook draagvlak. Samen met onze passagiers en B2B-partners gaan we richting 2030.’ Voor het realiseren van elektrisch vliegen is volgens Neelis meer tijd nodig. ‘Dat we vóór 2035 met een normaal toestel met 189 stoelen elektrisch vliegen, dat gaat niet gebeuren. Op kleine schaal, met 10 tot 20 stoelen, zie ik dat voor 2030 wel gebeuren. En voordat we met grote toestellen elektrisch aangedreven de oceaan overgaan, is het 2040. Ondertussen werken we aan reductie van de uitstoot van CO2 in de hele keten, van well-towake, ofwel van de bron tot verbranding in de motor.’ Neelis kijkt ook met een duurzaamheidsbril naar de catering aan boord. Dat gaat verder dan reductie van het gebruik van wegwerpplastic. ‘Vliegtuigen worden nu beladen voor de hele dag, en voor alle bestemmingen op dezelfde manier. Maar het loont om per bestemming te kijken welk product aan boord goed wordt verkocht en vooral wat niet. Als blijkt dat op vluchten naar Zuid-Frankrijk geen saucijzenbroodjes worden verkocht en dat je na elke vlucht 20 broodjes als afval moet weggooien, dan moet je op die vlucht een ander cateringconcept hanteren. Ik heb wat dat betreft een dubbelrol. Als financiële man wil ik enerzijds de logistieke kosten laag houden en zoveel mogelijk kansen om aan boord te kunnen verkopen, maar anderzijds is het niet duurzaam om na elke vlucht 20 saucijzenbroodjes te moeten weggooien. In dat geval kies ik voor duurzaamheid boven verkoop aan boord.’ Aan het begin van de coronacrisis stonden vliegtuigen wereldwijd elf weken aan de grond. Wat heb je als CFO als eerste gedaan? ‘We zijn direct gaan sturen op cash en checkten bij wijze van spreken iedere dag het banksaldo. We hebben veel maatregelen genomen om onze kosten en uitgaven tot het minimum te beperken. Ook het uitgeven van vouchers aan passagiers wiens vlucht niet door kon gaan was een van de genomen

businesstraveller.nl

FOTO: Dirk Neelis

maatregelen. Gelukkig konden we vorig jaar vrij snel na de zomer weer een refund geven aan de passagiers die geen gebruik wilden maken van het uitgegeven voucher.’ ‘Het is belangrijk om niet in paniek te raken. We waren financieel sterk de crisis in gegaan. Alleen ging het geld er in die tijd wel snel uit. We hebben 18 maanden te maken gehad met sterke golfbewegingen. Goede resultaten, zoals afgelopen zomer toen veel Europese bestemmingen open waren, moet je vieren. Maar je moet er rekening mee houden dat het zo weer kan omslaan. We hebben waarschijnlijk nog jaren met dit virus te maken.’ Is er een moment geweest dat je bang was dat het echt mis zou gaan? ‘Niet bang, maar ik heb wel eens een slapeloze nacht gehad. Ik ben erg blij met de overheid die ruimhartig loonsteun verleende via de NOW-regeling en de leningsfaciliteit ter beschikking stelde aan de KLM-groep.’ Heeft corona blijvend iets veranderd? ‘Dat is nog een open vraag. Ik zie nog niets dat blijvend is veranderd, maar wie zegt dat het gebruik van een mondkapje aan boord niet blijvend is?’

JANUARI/FEBRUARI 2022

INTERVIEW

Transavia maakt werk van Brussel De KLM-dochter start per 30 juni 2022 met vluchten vanaf de Belgische hoofdstad.

11 66

TEKST THEO DE REUS

We blijven investeren in de toekomst

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

INTERVIEW

In eerste instantie staan vier bestemmingen gepland, zegt topman Marcel de Nooijer. Deze zomerbestemmingen zijn 21 december in de verkoop gegaan. Aanvankelijk zou Transavia op 30 maart 2020 al van start gaan met vluchten vanaf Brussels Airport. Een inmiddels bekend virus gooide roet in het eten. Twee jaar later gaat Transavia in de herkansing. De Nooijer: ‘In de afgelopen jaren zijn we naast het plannen en onderhouden van ons huidige netwerk in Nederland ook bezig geweest met de mogelijkheden op de lange(re) termijn. En de keuze voor Brussel is nog steeds valide. We zien hier echt een kans en juist nu moeten we aan de toekomst denken. We zullen investeren en doorontwikkelen om concurrerend te blijven. We willen blijven investeren in de toekomst.’ Met ingang van 30 juni vliegt Transavia vanaf Brussel naar Alicante (5/6 keer per week), Ibiza (4 keer per week), Heraklion (2 keer per week) en Faro (4 keer per week). Er komt een toestel met een geheel Nederlandse bemanning voor Brussel. Dit wordt in de zomer op Brussel gestationeerd. 17

Transavia gaat ook voor touroperators vliegen, zegt De Nooijer. ‘Veel van onze huidige klanten en business partners komen al uit België en zuidelijk Nederland. Daarom zien wij het vliegen vanaf Brussel als een mooie stap om nieuwe passagiers voor ons te winnen, maar ook om bestaande klanten in België en Nederland te blijven voorzien van een aantal prachtige bestemmingen. Voor Brussel mikken we op 80 procent passagiers uit België en 20 procent Nederlanders.’ De Nooijer wil van Brussel een yearround operatie maken en zowel bestemmingen als frequenties uitbouwen. ‘Brussel is een competitieve markt, maar we zien kansen omdat andere airlines hebben afgeschaald, terwijl het aantal passagiers op Brussel gelijk is gebleven. Daar komt bij dat er in Nederland maar beperkt groeimogelijkheden voor ons zijn. Onze vluchten vanaf Brussels Airport versterken onze positie in de Nederlandse- en Belgische markt’ Vanwege de coronacrisis heeft Transavia zich de afgelopen maanden op de korte termijn gefocust. Hierbij is de vloot gereduceerd van 44 naar 39 toestellen. ‘We gaan nu weer terug via een strategisch stappenplan, van reset in 2021 naar een relaunch in 2022 en met het thema regain in 2023, op weg naar winstgevendheid. We hopen eind 2022 alweer op 44 toestellen te zitten met een groeimodel naar een nieuwe zuinige vloot.’ Op 16 december werd bekend dat Air France-KLM 100 toestellen van het type Airbus A320neo en A321neo heeft besteld, met een optie voor nog eens 60 vliegtuigen. Deze

businesstraveller.nl

FOTO: Marcel de Nooijer

zijn bedoeld om de vloot van KLM en Transavia Nederland te vernieuwen en om de vloot van Transavia Frankrijk te vernieuwen en uit te breiden. De eerste leveringen worden in de tweede helft van 2023 verwacht. Voor het eerste jaar op Brussel mikt De Nooijer op circa 300.000 passagiers. Dit zal een mix zijn van Belgen en Nederlanders. Als Brussel een succes wordt, volgen dan meer buitenlandse luchthavens? ‘We gaan ons eerst op Brussel focussen, naast onze operaties vanaf Amsterdam, Eindhoven en Rotterdam. En we wachten de verdere discussie over Lelystad af.’

JANUARI/FEBRUARI 2022

WATC H E S

MOOI MALAGA Eerder vooral toegangspoort naar charmante kustplaatsjes, nu steeds meer ontdekt als leuke stad met z’n eigen Andalusische charme. Wij geven 26 tips voor een boeiend bezoek.

VERVOER Eenmaal geland op Malaga Airport pak je het beste de trein van het vliegveld naar de stad, om je vanuit daar te verplaatsen per stadsbus. Vertrektijden vind je op de website van lokale vervoerder EMT. Je koopt een losse rit of een tienrittenkaart waarmee je kan inchecken. Steeds populairder; het huren van een step.

PLAZA DE LA MERCED Een perfecte plek om met een kop koffie even te landen na je reis. Dit is een gezellig en gemoedelijk plein, omringd door levendige tentjes met een verscheidenheid aan keukens.

PICASSO Ongetwijfeld de beroemdste Malagueno: Pablo Picasso. De kunstenaar bracht hier zijn jeugd door

JANUARI/FEBRUARI 2022

en het volledig aan hem gewijde Picasso Museum biedt een enorme collectie aan werken. Met in de museumshop genoeg mooie boeken en cadeautjes voor thuis. Ook leuk: Picasso’s geboortehuis, aan bovengenoemd Plaza La Merced.

SIËSTA Houd tijdens het maken van je planning rekening met de dagindeling van de Zuid-Spanjaarden, die net even iets anders is dan de onze. Vooral in de warme zomermaanden vindt de echte activiteit ’s ochtends vroeg en ’s avonds laat plaats, en sluiten de meeste kleine winkels van 14.00 tot 17.00 uur. Restaurants sluiten rond 16.00 uur en openen vaak pas vanaf 20.00 uur.

HISTORISCHE MUST SEE Als een van oudere steden van de wereld kent Malaga een rijke

geschiedenis aan Romeinse, Christelijke en Islamitische invloeden. Een wandeling door het verbazingwekkend vredige Moorse fort Alcazaba midden in het centrum mag eigenlijk niet ontbreken.

DE STRAAT DE NOOIT SLAAPT Een bezoek aan Malaga is niet compleet zonder een slenterwandeling door hoofdstraat La Calle Larios. Hier zijn de grote ketens en shoppende menigte te vinden. Bijzonder: in december is de straat versierd met duizenden lichtjes en zijn er ’s avonds lichtshows.

MODERNE KUNST Ook deze stad heeft inwoners (of Ook de kunstliefhebber kan zijn hart ophalen. Het bekende Parijse Centre Pompidou met moderne kunst heeft in Malaga een dependance. Op zondag

businesstraveller.nl

WATC H E S

→

TEKST R AHANNA VAN STAPELE

is de toegang gratis, maar het is er dan wel drukker. Ook het Museum voor de Hedendaagse kunst (CAC Malaga) is een aanrader.

MENU DEL DIA Local experience: vraag op het terras tussen 14.00 en 16.00 uur zeker naar het menu del dia: een culinaire traditie in Spanje die volgens verhalen terugleidt naar Franco. Alle arbeiders moesten op werkdagen een solide maaltijd met verse, lokale producten kunnen nuttigen. Restaurants waren dan ook verplicht een betaalbaar dagmenu aan te bieden, dat bestaat uit drie gangen: groente met brood, vlees of vis, en een dessert.

BIJZONDERE VERSMARKT Een komische klassieker, die ook veertig jaar later nog geweldig is. Jake en Elwood Blues, op hun muzikale missie

businesstraveller.nl

van God. Het is een ode aan Chicago, hoewel veel filmlocaties niet meer bestaan.

TAPAS Op Spaanse grond wil je tapas eten en in Malaga is de keuze uiteraard enorm. Toch is Las Merchanas echt de moeite waard. Een leuk, no-nonsense café waar voornamelijk locals te vinden zijn en waar je net even geluk moet hebben met een plekje. Betaalbaar en door alle religieuze decoratie kijk je je ogen uit. Geen geluk? Dan kun je ook erg goed terecht bij tapasbar Casa Lola.

WITTE GAZPACHO EN RONDE SANDWICH Typisch Magalees eten proberen? Ajoblanco is een Andalusische soep die koud wordt geserveerd. Ingrediënten zijn onder meer brood, amandelen, knoflook

en olijfolie, en het wordt vaak geserveerd met witte druiven of meloen. Kies als tweede gang voor een Campero, de traditionele sandwich van Malaga. Een rond brood dat traditioneel belegd wordt met ham en mayonaise (tegenwoordig kan je vaak kiezen uit meerdere soorten beleg) en dat door zijn formaat zelfs de ergste trek kan stillen.

GROENE PITSTOP Even op adem komen buiten de stad? In Jardin Botanico Historico La Conception waan je je in een ware jungle. Deze botanische tuin telt meer dan 2.000 soorten verschillende bomen en staat garant voor een unieke en verkoelende wandeling. Bij het paviljoen haal je een lekkere lunch. Gemakkelijk te bereiken per bus en ook nog op fietsafstand.

JANUARI/FEBRUARI 2022

MALAGA

→ 20

STAD VAN MUSEA Zo wordt Malaga genoemd en de reden laat zich raden: de stad telt er 37. Na het eerdergenoemde Picassomuseum en Centre Pompidou, volgen er meer die echt de moeite waard zijn. In het Carmen Thyssen Museum tref je typisch Andalusische landschappen en taferelen aan, gemaakt tussen de 17e en 20e eeuw door onder meer de gelijknamige barones. Indrukwekkende schilderijen van enorm formaat vind je in het Russisch Staatsmuseum, een dependance van het museum in Sint-Petersburg.

OVER DE BOULEVARD Minder traditioneel maar wel fijn, even opladen in de Malagese haven. Dit deel van de stad is opgeknapt en bij het uitgaanscentrum getrokken. Langs de kade vind je een strip van hippe kleine tentjes, franchises en lokale restaurants. Geniet van het zee-uitzicht (met helaas vaak niet meer schepen dan de ferry) met een rijkgevulde bowl bij de Taste Poke Bar, mediterraans bij Toro Muelle Uno of tijdens zonsondergang: bij de Atlantis Sunset Lounge.

JANUARI/FEBRUARI 2022

Bar El Pimpi is onder zowel locals (acteur Antonio Banderas heeft er aandelen) als toeristen zeer geliefd en is een prima plek om zo’n zoete wijn ter hand te nemen. Liever gewoon rood? El Pimpi heeft een hoogstaand wijnassortiment.

17 15

SARDIENTJES OP HET STRAND De Zuid-Spaanse keuken is goed gespekt met allerlei soorten vis en je vindt langs de gehele Costa del Sol de zogenoemde Espetos de Sardines: verse sardientjes. Op de stranden hangen de verse visjes te grillen boven het vuur. Aanrader om dat te proberen op het strand van Pedregalejo, vroeger een oud vissersdorpje en nu een sfeervol wijkje.

DULCE Malaga staat bekend om zijn zoete wijn. Eigenlijk een dessertwijn, maar toch ook lekker naast een kaasplankje. Bodega

MET DE KLOK MEE: Fort Alcazaba; Centre Pompidou Malaga; Sardientjes strand

ALTERNATIEF SOHO wordt gezien als de hipste, meest artsy wijk van Malaga. Het museum van moderne kunst zit hier, vergezeld door museumrestaurant Oleo met een bijzondere Andalusisch-Japanse keuken. Voor een drankje is het jonge, industriële Grand Café La Fabrica een aanrader. Althans, als je van bier houdt. Cruzcampo, Andalusisch populairste biermerk, is mede-eigenaar en er worden dan ook huisgebrouwen glaasjes geschonken.

PLANTAARDIG Net zoals in de rest van de wereld vindt de veganistische trend ook in Malaga langzaam voet aan de grond. In de schattige MIMO Vegan Bistro eet je voor een zacht prijsje zeer fantasierijke, culinaire gerechtjes zonder dierlijke producten. Het is slim om er te reserveren want veel plek is er niet. De

businesstraveller.nl

MALAGA

lokale bevolking is daarnaast ook dol op het Recyclo Bike Cafe aan het wat meer afgelegen Plaza Enrique García-Herrera. Veel verse producten en vegetarische opties.

RELAXTE OASE Voor de wellness- en spaliefhebber zal een bezoekje aan de Hammam Al Andalus in het centrum van de stad een unieke ervaring zijn. Qua faciliteiten is de Hammam vergelijkbaar met een Turks badhuis, maar de vormgeving binnen is precies zoals de Arabische Hammams ten tijde van de Moorse bezetting.

TAPAS VAN VER La Taberna del Pintxo Larios in, in een zijstraat van La Calle Larios. Met uitzicht op het winkelende publiek kun je hier allerlei pintxos (Nóórd-Spaanse tapas) eten. Net even iets anders. Vergeet niet de prikkertjes te bewaren: op basis hiervan reken je later af.

ZOMERFEESTEN In augustus vindt het belangrijkste zomerfeest van Malaga plaats: de Feria de Málaga. Op de stranden worden feesttenten en reusachtige podia opgebouwd en er vinden dagelijks processies en concerten plaats en er wordt flamenco gedanst en vuurwerk

afgeschoten. Kortom, leuk om eens bij te zijn als je er in deze periode bent.

AMBACHTELIJKE BIERBAR Bij La Botanica de la Cerveza kun je na een dag onderweg perfect terecht voor een koud biertje. Het is rustig en voelt ver weg van hordes toeristen. Met meer dan 250 internationale biertjes is dit een puur walhalla voor de liefhebber. De bediening kent zijn bieren en kan je goed adviseren. Tevens zeer betaalbaar.

ROOFTOPBAR Naast accommodatie direct aan de hoofdstraat, heeft het AC Palacio ook een spectaculaire rooftopbar die vrij toegankelijk is. Vanaf de Atico Bar op de vijftiende etage kijk je uit over heel Malaga en het is needless to say een grote aanrader om naar zonsondergang te gaan. Leuk feitje: een scène met prinses Diana en prins Charles uit The Crown is hier opgenomen.

WIJN PROEVEN je echt voor de traditionele ervaring gaat, is Antigue Casa de Guardia precies wat je zoekt. Bij de oudste Bodega van Malaga waan je je in een andere tijd en krijg je je wijn direct uit een van

businesstraveller.nl

BOVEN: Rooftop bar - Palephotography Shutterstock LINKS Pintxos

gestapelde houten vaten geschonken. Ook kun je goed terecht bij Anyway Winebar - jong en sfeervol - of Los Patios de Beatas, een hoogstaande vinoteca met een uitgebreid assortiment aan nationale en internationale wijnen.

VAMOS À LA PLAYA! Een groot deel van het jaar is het warm genoeg om uit te waaien op het strand, en daarvoor kan je het best terecht op stadsstrand Malagueta beach. Ga je op zaterdag of zondag, let dan eens op alle Spaanse families die beladen met koelboxen, stoeltjes, hapjes en drankjes gezellig het weekend vieren.

PAELLA Bij een bezoek aan de Spaanse kuststreek kan een bord paella niet uitblijven. Voor de beste bereidingen zit je goed op de zachte strandbanken van Chiringuito Vicent Playa, of in het klassiekere Restaurante Los Mellizos in een authentiek straatje. Een derde leuke aanrader is Chiringuito El Tintero, ook aan zee en met unieke manier van serveren. Het personeel loopt met allerlei schaaltjes zeevruchten langs de tafels en als iets ervan je aanstaat, krijg je het ter plekke opgeschept.

JANUARI/FEBRUARI 2022

INTERVIEW

De oprichting van het bedrijf, ‘Who the fuck is D-reizen’, TUI dat Booking wilde verpulveren met het online plaatsen van de pdf ’jes van hun brochures, inlichtingendiensten, extravagante megafeesten waarop de CEO als Jack Sparrow rondliep tot de negativiteit rondom de coronacrisis. Business Traveller sprak met NRC-journalist Merijn Rengers over het boek ‘De Machine’, een must read over Booking.com voor reisprofessionals.

Het boek is onder meer geschreven, omdat jullie mailtjes kregen over de situatie bij Booking.com. Dat soort mailtjes krijgen jullie vast ook over andere bedrijven? Waarom zijn jullie je juist gaan verdiepen in Booking.com? “Omdat Joris (Kooiman, red.), Stijn (Bronzwaeralle, red.) en ik echt iets wilden doen met Booking. Persoonlijk wilde ik er iets mee doen sinds ik in Sri Lanka ben geweest. Mijn collega Stijn, die over technologie schrijft, had al voor corona bedacht dat hij een keer bij Booking langs wilde gaan. Op zijn vraag of hij, tech-journalist van het NRC een keer langs kon komen op kantoor, vloog de woordvoerder van Booking uit New York naar Amsterdam om hem een rondleiding te geven door een kantoor dat hier 400 meter vandaan zit. Dat was voor hem een teken dat er een uitgebreid artikel moest komen. Toen we aan het begin van de coronacrisis meerdere mailtjes kregen, gingen we als een soort glijbaan naar dit boek toe.” Krijgen jullie ook vaak mailtjes over andere reisbedrijven? “Nee, dat is toch een heel compact wereldje.”

Bedrog en ruzies bij Booking.com

Kees Koolen (voormalig CEO van Booking.com, red.) heeft al op social media gereageerd op het boek en heeft het over een vooringenomen mening van de auteurs en schrijft dat de kern ontbreekt. “Dat vind ik best wel een zwaktebod. We Booking zag hebben continu geprobeerd om hem erbij affiliates steeds te betrekken. Zelfs al voordat we met het minder als boek bezig waren. De vooringenomenheid ligt eerder bij hem. Als je het boek leest, partners en steeds krijg je overigens niet het idee dat Kees een meer als profiteurs vervelende kerel is. Het boek is ook geen afrekening met hem. Ik weet niet of hij het boek heeft gelezen, maar ik denk dat hij niet snel van zijn standpunt is af te brengen. Ik vind het ook heel jammer dat we hem niet hebben gesproken. Met andere mensen hebben we wel heel veel over Kees gesproken en je wordt hoe dan ook nieuwsgierig naar die man. Hij heeft niet meer gebeld om alsnog mee te werken. Het was wel duidelijk dat hij geen zin had in het boek en wel meer dan dat. Dat was een extra stimulans om het journalistiek heel netjes te doen. We hebben

JANUARI/FEBRUARI 2022

De opkomst, feesten, experimenten... bij Booking.com

TEKST ARJEN LUTGENDORFF

FOTO: Stijn Bronzwaeralle, Merijn Rengers & Joris Kooiman

businesstraveller.nl

INTERVIEW

→

businesstraveller.nl

JANUARI/FEBRUARI 2022

INTERVIEW

FOTO: ‘Op woensdag 20 april 2011 was ‘The Bank’, zoals het gebouw werd genoemd, officieel geopend. Van de gemeente mocht Booking een logo plaatsen op dezelfde plaats als waar het oude logo van ABN AMRO prijkte. Dat was een gouden marketingkans, zag Huston direct. Op elke foto waar toeristen poseerden voor het Rembrandtmonument, stond op de achtergrond de gevel én het logo van Booking.com’ - De Machine.

→ 24

hem maandelijks gebeld, berichten gestuurd wat we gingen doen, wat onze conclusies waren, we hebben hem helemaal meegenomen in het proces. Mensen dichtbij Kees die wel hebben meegewerkt, zeggen dat het boek behoorlijk compleet is. Ik zou het hem dolgraag vragen welke kern van het verhaal er ontbreekt.”

Booking heeft de reiswereld op z’n kop heeft gezet, maar ze weten eigenlijk helemaal niks van reizen

Ook jammer dat Geert-Jan Bruinsma (oprichter red.) niet heeft meegewerkt. “Ja, superjammer. Hij heeft er een streep onder gezet en praat er niet meer over. Hij heeft naar een ander interview verwezen, waar best nuttige dingen in stonden, maar we hadden wel meer vragen aan hem.”

klantenservice, enzovoorts. Zeker als je verder weggaat, blijft men via Booking reserveren. Overigens kan je ook prima zelf bellen of online boeken bij een hotel, maar ik neem aan dat mensen wel doorhebben dat je een hoge prijs betaalt voor het gemak van Booking. Wie het boek heeft gelezen, zal zich zeker nog meer gaan beseffen hoeveel power Booking heeft. Sommige mensen wisten niet eens dat Booking Nederlands was en dat het zo groot is. Wij willen met het boek ook laten zien hoe de moderne economie werkt.”

Waar ben je, als je terugkijkt op het hele project rondom het boek, het meest tevreden over? “Ik denk dat we er van het begin tot het eind echt een verhaal van hebben gemaakt dat behoorlijk compleet is. Journalistiek hebben we er het maximale uitgehaald met maar een paar losse eindjes. Het verhaal is ingewikkeld, maar wanneer je het boek leest, dan zit er wel vaart in. Het is een hard, zakelijk bedrijf met veel techneuten, er zitten geen enorme karakters in en de ontwikkelingen zijn zó snel gegaan. Die snelheid vind je ook terug in het boek.”

Jullie hebben heel veel mensen gesproken. Kan je voorbeelden noemen wat je niet hebt meegenomen in het boek? “We hebben op het laatst nog complete hoofdstukken weggegooid. Die paste niet in de lijn van het verhaal. We hadden in het begin overigens het idee dat we veel over hotels zouden gaan schrijven, want Booking was op een gegeven moment iedere vergadering van de Amsterdamse Hotel Associatie onderwerp van gesprek. Iedereen wilde iets aan Booking doen, maar niemand wist wat. Hotels die activistisch van Booking afstapten, kwamen na een tijd weer terug omdat de boekingen stopten. Het is de hotelbusiness niet gelukt om een antwoord te formuleren op Booking. De grote ketens kunnen nog wel wat doen, die hebben ook een veel betere deal bij Booking en betalen veel minder commissie. Uiteindelijk gaat het in het boek heel veel over Booking zelf, want dat verhaal alleen al is ontzettend groot.”

Wat voor een beeld krijgen lezers van Booking en blijven ze bij Booking boeken? “Dat laatste denk ik wel, gezien het gemak, de garanties,

Zijn er mensen die hun medewerking aan het boek hebben ingetrokken? “Er zijn mensen geweest die anoniem hun verhaal hebben

Zoals? “Bijvoorbeeld over de begintijd, maar natuurlijk over alles. Hij weet alles nog beter, hij is overal bij geweest.”

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

INTERVIEW

gedaan, maar iedereen die bij Booking weggaat tekent een zware non-disclosure, wat bij grote bedrijven gebruikelijk is.” Wat heb je, voor je gevoel, nog niet echt kunnen ontrafelen? “Hoe het écht is gelopen rondom het moment dat Booking van eigenaar is veranderd in 2003. Ze (Stef Norden en Kees Koolen, red.) hebben het namelijk voor echt héél weinig geld in handen gekregen, er was druk, ruzie, maar wat gaf nu de doorslag?” Als ik het allemaal zo lees had Bruinsma er gewoon genoeg van. “Dat is evident, hij wilde er vanaf, ging er totaal aan onderdoor. Hij is een aardige ingetogen jongen, maar had niet de persoonlijkheid om erboven te gaan staan en te beslissen om links- of rechtsaf te gaan. Hij raakte in de knel. Wat de doorslag heeft gegeven voor de (goedkope) verkoop, weet ik nog steeds niet.”

FOTO: ‘Bij het infobord over het nieuwe Booking-kantoor staat geklad: Cry Melars.

Ik las het boek en dacht al snel dat het niet lang zou duren voordat het boek zou worden verfilmd. Nu las ik dat de rechten inmiddels al zijn verkocht. “Het is een begin, want de producent gaat pas iets maken wanneer er een afnemer is. We zijn best wel optimistisch, omdat het zich er wel voor leent. Het is nu het plan om er een Nederlandse serie van te maken.”

Het is een van de allergrootste Nederlandse bedrijven ooit. “Jullie als reiswereld wisten daar wel van, maar zelfs het kabinet had het helemaal niet door hoe groot Booking is.” Heb je je verbaasd over de afspraken tussen Booking en de Belastingdienst? “Het is erg interessant, maar op een andere manier. Nederland int belasting als een Fransman een Frans hotel boekt. Daarvan kan je zeggen; dat heeft Nederland handig gedaan. Als je dit aan Fransen vertelt, dan worden ze helemaal gek. Het blijft krankzinnig. Booking heeft niks illegaals gedaan, want er zijn afspraken met de Belastingdienst. Maar het telt zich wel op, want naast die afspraken zijn er de afspraken over de buitenlanders die bij Booking werken die maximaal 30% belasting betalen, de opties tot aandelen (die onbelast zijn), een verhuisvergoeding, tegemoetkoming in verhuiskosten, enzovoorts. Vind je het gek dat huizen onbetaalbaar worden? Het is haast meer een maatschappelijk debat.”

businesstraveller.nl

Hoe kan het dat de maatschappij juist over een bedrijf als Booking heen valt tijdens de coronacrisis? “Booking heeft het ontzettend onhandig gedaan, wat betreft PR ook, ik denk ook doordat ze weinig gevoel meer hebben met Nederland. Bij de eerste coronagolf was iedereen chagrijnig en juist op dát moment was Booking een van de eerste die de steun accepteerde. Daardoor richtte het gehele chagrijn zich in één klap tot Booking, terwijl dat bedrijf gedoe had met hun ondernemingsraad/werknemers en juist duidelijkheid wilde scheppen en rust wilde brengen voor z’n eigen medewerkers door steun te accepteren. Toen duidelijk werd dat ze wel bonussen bleven uitdelen, kregen ze alle chagrijn nog een keer over zich heen.” Heeft de media daar ook niet een beetje voor gezorgd, alle negativiteit over Booking? Zij waren natuurlijk niet het enige bedrijf die de steun accepteerde. “Nee, maar ze waren wel de eerste en hadden nota bene het jaar ervoor voor miljarden eigen aandelen gekocht. Dat was ‘weg’, omdat het naar aandeelhouders was gegaan. Uiteindelijk hadden ze een heel slecht verhaal. Ze deden het voor de werknemers, maar hebben het sentiment niet goed aangevoeld, hebben te veel geredeneerd als beursfonds. In New York is Booking Holdings een aandeel, maar hier in Nederland is het veel meer. Als je met Amerikaanse logica beslissingen maakt voor een bedrijf in Nederland, kan het gruwelijk misgaan. Dat is in ieder geval wat betreft ‘PR’ wel gebeurd.” Booking zou hier een Nederlander de leiding moeten geven. “De meeste Nederlanders zijn weg, er zit er nog één op een hoge positie en hij heeft heel lang voor Google gewerkt in Amerika. Hij is bijna Amerikaanser dan de Amerikanen. De feeling met Nederland is er helemaal niet. Dat is jammer, maar ook vanuit een bedrijfsperspectief heel dom. Als je alles hier hebt, dan is het een no-brainer dat je hier Nederlanders hebt zitten die begrijpen hoe het werkt en contacten hebben.”

FOTO: ‘Huize Cook, het studentenhuis aan de Oliemolensingel in Enschede waar Booking-oprichter Geert-Jan Bruinsma woonde. Foto: Google Maps.

JANUARI/FEBRUARI 2022

INTERVIEW

→ 26

Worden jullie niet platgebeld en gemaild door PR-mensen van Booking nu het boek uit is? “Nee, want er is nog niks veranderd bij Booking. Edelman werkt voor ze, maar dat zijn ingehuurde communicatieuurtjes en woordvoering zit nog steeds in New York. Het is nog steeds niet ingedaald.”

(voormalig CEO Booking) heeft een soort tragiek om zich heen hangen, een typisch voorbeeld voor iemand die één tree te veel is gestegen. Dat je er zo lang bij zit, uiteindelijk de baas wordt doordat je voorganger een misstap maakt en dat je het dan uiteindelijk net niet kan en dat je zonder dat je het echt in de gaten had eruit wordt geschopt.”

Heb je nog een bepaald gevoel gekregen bij één iemand die bij Booking werkt of heeft gewerkt? Iemand waarvan je vindt dat hij of zij het heel goed of juist heel slecht heeft gedaan? “Zelf heb ik met name het meeste werk aan het begin van het boek verricht. Van Bruinsma denk ik dat ik het beste weet, begrijp wie hij is met zijn twijfel, enzovoorts. Ik heb heel veel oude mails van hem gelezen die ik via een contactpersoon kreeg, daardoor krijg je er meer een gevoel bij. Stef Norden (ex-aandeelhouder, red.) is een totaal raadsel. We wilden eigenlijk graag naar India waar hij nu op een berghelling woont, maar door corona ging dat gewoon niet. Dat was natuurlijk eeuwig jammer, ook omdat het los van Booking al een geweldig In een stad als verhaal is; miljonair op een berghelling. In die zin Amsterdam is het maken van het verhaal iets anders gelopen dan we hadden gedacht, maar dat is van toepassing draait het op alles in de afgelopen twee jaar. Ik denk ook onwijs om dat ik wel een beetje door heb hoe Kees is, omdat trends... ik zóveel mensen over hem heb gesproken en iedereen hem zich ook goed herinnerd. Hij is niet zo’n gelaagde persoonlijkheid. Bij Geert-Jan zie je de twijfel, Kees is rechttoe rechtaan, Gillian Tans

Zijn er nog dingen die je niet kon publiceren, omdat het niet goed genoeg is bevestigd? “Wat er is gebeurd rondom de overname is nogal taai. Ook proberen we meer te weten te komen over wat er gebeurde rondom de spionagekwestie. We proberen ook uit te vinden of het zo is, dat de Amerikanen bezig waren een eigen reizigers-database aan te leggen. Dat is een spionage NRCverhaal, maar dat zijn we nog aan het onderzoeken. Welke namen hebben ze genoteerd, enzovoorts. Waren ze zich heel erg aan het richten op bepaalde mensen, waarom deden ze het?” Wel bijzonder dat het werd weggezet door Booking als laag-risico. “Dat is typisch Booking. Ergens snap je het ook wel, want het is geen fijne mededeling voor je klanten in de Arabische wereld dat de Amerikanen ergens mee bezig waren.” Op een van de laatste bladzijdes gaat het nog over Google, hoe zie jij dat? “Als Google er écht hard in gaat… Wat ze doen is IT-gedreven. Ze kruipen steeds dichterbij. Er is een soort wederzijdse afhankelijkheid tussen Google en Booking, omdat Booking lange tijd wereldwijd de grootste adverteerder was op Google en dat was een belangrijke reden dat Booking nooit naar buiten is getreden. Ze zijn er geld in blijven stoppen, omdat ze al vroeg doorhadden wat het hen bracht.” Volg jij de tegenbewegingen van Booking? “Ik weet van het bestaan en gun het ze, maar het is taai en ik denk uiteindelijk kansloos. Als je kijkt waar Booking weinig voeten aan grond heeft, zeker in appartementen en huizen, dan zijn het de Waddeneilanden. Dat komt doordat het eilanden zijn, maar de VVV is daar al jarenlang de verhuurorganisatie, non-profit en de 10% commissie die je als accommodatie betaalt, wordt in eilandpromotie gestopt. In de kop van Noord-Holland staat alles juist weer op Booking en is het ieder voor zich.”

FOTO: ‘Bruinsma vond een etage op de vierde verdieping van de door Komrij verafschuwde witte gebouwen tegenover het Rijksmuseum aan de Weteringschans. Die werden ook wel het Peper-en-zoutstel’ genoemd en gingen door voor de lelijkste kantoren van Amsterdam-Centrum’- De Machine.

JANUARI/FEBRUARI 2022

Heb je je nog ergens heel boos over gemaakt? “De meeste mensen bij Booking werken bij de klantenservice. Zij hebben contact met iedereen. In het begin was er op kantoor bij Booking ook contact tussen iedereen, van medewerkers van klantenservice tot IT’ers. Dat trokken ze op een gegeven moment uit elkaar, ze zijn gaan beknibbelen op de arbeidsvoorwaarden en op de omgang met klantenservice. Dat is een dynamiek in het kapitalisme, maar ook dom en hufterig vanuit

businesstraveller.nl

INTERVIEW

FOTO: ‘Op vrijdagmiddag trokken de programmeurs bier uit de blikjesmachine op de overloop tussen de twee kantoren in, naast de lift. Over de keuze voor een kroeg om de vrijdag-middagborrel voort te zetten werden de partners het echter niet eens. Bruinsma en zijn vrienden gingen naar Café Mankind, een onopvallende bruine kroeg, schuin aan de overkant. Team-Behrens kwam regelmatig bij Café Flinch, aan de Noordermarkt, een ‘hang-out voor vrijgevochten types’ waar ook Mick Jagger en Kate Moss weleens kwamen, aldus het Parool’ – De Machine. “Daar achterin, rechts in de hoek zaten ze altijd”, aldus de barman.

bedrijfsperspectief. Gillian Tans is op een verschrikkelijke manier ontslagen, maar die verdiende € 10 20 of 30 miljoen per jaar, dus ja, she will be fine. Maar waarom je dan zo Amerikaans stom moet gaan doen tegen die andere mensen die voor je werken, helemaal omdat er genoeg geld is, daar heb ik geen begrip voor.” Terwijl in de tijd dat Kees Koolen er werkte juist het belang van personeel werd ingezien en ze beloond moesten worden met feesten, enzovoorts. “Precies. Het is na hem anders gegaan. Je kan alles over hem zeggen, maar dat had hij goed in de gaten.” Is dat een leerpunt in het boek voor managers? “Zeker, je moet mensen onder in je organisatie zeer betrokken houden. Uiteindelijk is dat om allerlei redenen een goed idee. Als reisbedrijf moet je geen machine worden.”

betreft advocaten wel mee. Uiteindelijk wil je dat ook niet. Hoe zorgvuldiger je het voortraject doet, hoe kleiner de kans dat er reden is om een advocaat in te schakelen. We zijn bijvoorbeeld niet voor niets naar Hengelo gegaan om met de dochter van Kees Koolen te spreken, waar we overigens na tien minuten weer buiten stonden. Het was oprechte belangstelling, maar ook een manier om mensen argumenten uit handen te slaan dat je niet geïnteresseerd zou zijn.” Heeft Booking ook wat goeds gebracht? “Zeker. Het heeft heel veel minder ontwikkelde landen heel veel gebracht. Mensen gingen makkelijker op reis waar ze anders niet zo snel naartoe zouden gaan, bijvoorbeeld door de vertaalmodules die Booking hanteerde.”

Ik ben benieuwd of het boek de bekendheid van Booking in Amerika vergroot. “Het is de grootste angst van Booking dat het boek wordt vertaald en een succes wordt in Amerika. Ze hebben ons niet tegengewerkt, maar alles was erop gericht om het een lokale kwestie te houden.”

Het boek eindigt in de zomer van 2021 komt er een vervolg? “Waarschijnlijk gaan we wel verder met het verhaal. Wat echt interessant is, is wanneer de (reis)wereld weer opengaat. Nu wordt er wel wat gereisd en geboekt, maar het knalt er nog niet uit. Voorlopig zit Booking goed. Nu proberen ze bijvoorbeeld autohuur te integreren, maar dat is moeilijk. Ze zijn er ook niet de eerste mee. Maar de site werkt nog steeds fantastisch en iedereen kent Booking.”

Booking is een megabedrijf. Hebben jullie nog advocaten op je dak gehad? “Ze weten bij Booking allemaal heel veel over zakendoen, maar van journalistiek weten ze weinig. Ik weet wel écht hoe journalistiek werkt en dat is vaak de frustratie bij bedrijven en rijke ondernemers, je kan een journalist niet tegenhouden. Het gaat om mediarecht. Het viel wat

De consument lijkt overigens weer snel in het oude te vervallen. “Tijdens de coronacrisis hoorde je veel verhalen dat alles anders zou worden, maar de consument gaat voor gemak en zekerheid. Er wordt helemaal niks anders. Afgelopen zomer wilde iedereen in Nederland op vakantie, waarbij er ook veel via Booking is geboekt tegen dikke commissies.”

businesstraveller.nl

JANUARI/FEBRUARI 2022

WATC H E S

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

BARBADOS

TEKST LINDSE Y VAN LOON

CARIBISCH BARBADOS Afgelopen najaar ging de eerste rechtstreekse KLM-vlucht vanaf Schiphol naar Bridgetown, Barbados. Een mooie zonnige naam, maar wat is er te doen? Business Traveller ging mee.

De lokale bevolking is net zo warm en vriendelijk als het klimaat. Op weinig plekken in de wereld is men zo sociaal en relaxt als hier. Dat zou zomaar kunnen samenhangen met de hoge mate van welvaart op het eiland: de wegen, gezondheidszorg, scholen, het openbaar vervoer en het natuurlijk gefilterde drinkwater zijn vele malen beter dan op de meeste andere eilanden. Hoewel Barbados maar 431 km2 groot is en het land nog geen 300.000 inwoners telt, is het ontzettend divers. De westkust staat bekend om haar luxueuze high-end hotels van Zeg je Barbados, wereldklasse en schitterende witte stranden, waar de zuidkust meer all-inclusive accommodaties biedt. dan zeg je lekker Een heel ander gevoel krijg je in het oosten van eten... het eiland, dat veel ongerepter en rauwer aandoet. De Atlantische Oceaan is hier ruig en weerbarstig. Hetzelfde geldt voor het minder toeristische noorden met haar velden vol met suikerriet en oude plantages.

egeleid door lokale muziek werd de Airbus officieel gedoopt door de brandweer en is Barbados als nieuwe bestemming een feit.

Head purser Arjen, die voor het eerst deze bestemming aandoet, is enthousiast over de keuze van KLM om direct op Barbados te gaan vliegen. “De vlucht is vooral commercieel interessant als business-bestemming”, laat hij weten. De rechtstreekse vlucht wordt minimaal twee keer per week uitgevoerd en wordt gecombineerd met Trinidad en Tobago, waar op de terugvlucht een stop wordt gemaakt. Naast een handjevol Nederlandse (zaken)reizigers, treffen we aan boord een divers reisgezelschap aan van verschillende nationaliteiten.

WELCOME TO BARBADOS

Na alle coronaformaliteiten (wijsopreis.nl) succesvol te hebben afgerond, is het tijd om Barbados te ontdekken. Bij aankomst valt direct op hoe groen het land is. Anders dan de andere Caribische eilanden is Barbados geen vulkanisch eiland en op een paar heuvels na, zo plat als een dubbeltje. We bezoeken dit meest oostelijke eiland van de Antillen in het regenseizoen dat loopt van juni tot en met november. Wanneer ik een local vraag of we de hele week tropische regenbuien kunnen verwachten, lacht hij direct zijn prachtige witte tanden bloot. “Het weerbericht dat jullie in Europa krijgen over dit eiland, kun je beter direct naast je neerleggen. Relax, hier schijnt de zon altijd, zelfs als het regent.” Hij krijgt gelijk. Barbados is aan het einde van het regenseizoen op z’n groenst en een fantastische zonbestemming.

LITTLE ENGLAND

Barbados, ook wel ‘little England’ genoemd, was in een ver verleden een kolonie van Engeland. Hoewel er nog steeds Engels wordt gesproken, geven het Caribische accent en de gekleurde huisjes je direct het authentieke eilandgevoel.

EEN CULINAIRE BESTEMMING

Zeg je Barbados, dan zeg je lekker eten. En laten we eerlijk zijn, de innerlijke mens is belangrijker dan we willen toegeven als we van een welverdiende vakantie genieten. Het bekendste nationale gerecht is de zogenaamde Pudding & Saus, dat traditioneel gemaakt wordt van restvlees, denk oren en snuit van het varken. Van oudsher werd het overgebleven vlees door de arbeiders op de plantage verzameld en bereid met verschillende kruiden en zelfs bloed. Tegenwoordig wordt het gerecht dat vooral gegeten wordt in de vele typische rumshops die het eiland rijk is, voor toeristen niet meer met restvlees bereid. De taco’s gemaakt van knapperig breadfruit, verkrijgbaar bij het restaurant van de Animal Flower Cave, is ook een lokale aanrader. Vraag eigenaar Ward naar zijn speciale Sour Rum, terwijl je geniet van het ruige landschap in het noorden van het land. Je zult niet worden teleurgesteld. Wil je de lokale keuken afwisselen met een meer verfijnde culinaire keuken? Ook dan ben je op de juiste plek. De Rum Vault in het historische Colony Club Hotel is voor de hele groep een ongekend hoogtepunt. Bij deze exclusieve →

businesstraveller.nl

JANUARI/FEBRUARI 2022

BARBADOS

Samen met hem maakten we kennis met misschien wel de beste duikspot van het eiland: Carlisle Bay, gelegen in het zuidwesten. In dit maritieme park liggen maar liefst zes wrakken op de bodem van de zee. Behalve het wrak de ‘Bajan Queen’, vind je hier schildpadden, tuinpaling en met wat geluk zelfs zeepaardjes. Diep is het hier niet, maximaal een meter of vijftien, wat deze duikplek ook heel toegankelijk maakt voor beginners.

→

proeverij wordt uitleg gegeven over de meest beroemde rumsoorten van het eiland, waaronder de Mount Gay Rum. In een aparte, smaakvol ingerichte ruimte waar een collectie van 150 exclusieve rums werd gepresenteerd, was het menu zorgvuldig afgestemd op de rumcocktail naar keuze. Zo wordt de gegrilde octopus gecombineerd met een Mount Gay Black Barrel met limoen, clove siroop en verse basilicum. En wordt de Coconut crusted Barracuda geserveerd met een bruine rum met gember. Een feest voor de smaakpapillen en een zeer interessante avond vol prachtige verhalen van een enthousiaste kenner. Een onvergetelijke ervaring. Zeker in combinatie met een bezoek aan de Mount Gay Rum Distillery Tour in St. Lucy krijg je een goed beeld van de geboorteplaats van de rum waar de Bajans zo trots op zijn.

Waar de Bajans nog meer gek op zijn, is surfen. En terecht, want de golven zijn hier tussen november en juni uitstekend. Niet voor niets worden er internationale competities op het hoogste niveau gehouden in Bathsheba, beter bekend als de Soup Bowl, aan de oostkust. Beginners beproeven hun geluk in het zuiden, bijvoorbeeld in Freights Bay, South Point of Silver Sands. Wanneer je les neemt, doe dit dan bij Bodie’s School of Surf. Hij begeleidt je op een heel persoonlijke en professionele manier en ziet binnen een oogopslag waar je je techniek kunt verbeteren. En misschien nog wel het belangrijkste; met zijn enthousiasme en aanstekelijke energie zorgt hij ervoor dat je een fantastische tijd hebt in de turquoise golven. Het water is het hele jaar door warm, dus je wetsuit kan je thuislaten. Ook voor windsurfers, kitesurfer en bodyboarders zijn er eindeloos veel mogelijkheden op Barbados, maar je bent er natuurlijk vrij in om met een lokaal Banks biertje lekker op het strand te blijven chillen.

VAN GLAMOUR TOT ECO: BARBADOS HEEFT HET

Sheila Luijten van Talisman merkt tijdens de sight inspections op dat er een bijzonder ruime keus is aan

De rum in Barbados is van zo’n hoge kwaliteit dat niemand opstond met een kater. In het zeldzame geval dat je de man met de hamer toch tegenkomt, hebben ze op Barbados de ‘Chefette’. De in totaal zeventien locaties van deze populaire fastfoodketen is niet te missen en een heus begrip op het eiland. Nergens anders op de wereld vind je deze paars-gele vette vriend. De redding na een glaasje rum te veel, is dus altijd nabij.

WATERSPORTPARADIJS

Je kunt Barbados met een gerust hart aan ieder soort reiziger verkopen, omdat het land zoveel te bieden heeft: een rijke historie, toegankelijke bevolking, prachtige natuur, parelwitte stranden, een uitstekende keuken, verschillende soorten accommodaties en het is er uiterst veilig. Ga snorkelen vanaf een catamaran en laat je rondzeilen om het eiland. Of ontdek de mysterieuze onderwaterwereld tijdens een scuba dive. West Side Scuba Centre kan ik op basis van eigen ervaring inmiddels ten zeerste aanraden. Eigenaar Peter is met meer dan 10.000 duiken en talloze onderscheidingen een zeer ervaren en professioneel.

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

BARBADOS

Op deze plek zul je het eiland weer op een heel andere manier ervaren

high-end accommodaties op het eiland. Talisman biedt zelf al verschillende hotels aan, waaronder Sandpiper, The House, Lonestar en Coral Reef. De ‘rich and famous experience’ vind je aan de westkust van het eiland. De meest exclusieve vijfsterrenhotels, beste restaurants en de golfbaan waar Tiger Woods is getrouwd vind je hier. Cliff, Tides en Champers zijn de drie beste restaurants van het eiland in het hogere segment, volgens onze lokale taxichauffeur. Persoonlijk word ik vooral blij van La Cabane, een stijlvol, laid back restaurant direct aan het strand van Batts Rock en aangekleed met een schommel en wat surfplanken. Ook bij het prachtige Sea Shed houd ik het rustig een middag vol. Ben je gek op verse kreeft, dan moet je vooral een stop maken bij Lobster Alive. St.Lawrence gap is de beroemde straat waar het uitgaansleven zich voornamelijk afspeelt. Vast een gezellige boel in het precoronatijdperk, want ze houden wel van een feestje op Barbados, zo heb ik begrepen. Zoals gezegd is er op het eiland voor ieder wat wils te vinden. Ben je wat minder van de glamoureuze hotels en privévilla’s, dan wacht er in het oosten een bijzonder leuke eco-lodge op je. Het intieme boutique hotel Eco Lifestyle + Lodge ligt op een groene heuvel omringd door natuur en biedt uitzicht op de

businesstraveller.nl

Atlantische Oceaan. Hier ervaar je het moderne lokale leven, wat verder weg van de gebaande toeristische attracties. Eigenaren Kyle en Maryam dragen zorg voor het serene en duurzame gevoel, onder meer door hun zonne-energie verwarmde water, zelf gefilterd drinkwater in afbreekbare flesjes, handgeweven hangmatten en yogalessen. Op deze plek zul je het eiland weer op een heel andere manier ervaren.

We hebben op deze trip in slechts vijf dagen ontzettend veel indrukken opgedaan. Ons gasthotel Sea Breeze Beach House is een fantastische uitvalsbasis van waaruit we het eiland en haar onwaarschijnlijk vriendelijke bewoners in een razend tempo hebben mogen leren kennen. Het hotel verraste ons zelfs met een acroyoga les op het strand, zodat we flexibel de dagen zijn doorgekomen. Werkelijk alles werd in het werk gesteld om ons de best mogelijke ervaring mee te geven en de Nederlandse markt enthousiast te maken voor deze bestemming. We waarderen uiteraard alle moeite, maar wat ons betreft verkoopt deze bestemming zichzelf. Het liefst gaan we met piepende banden en een rechtstreekse vlucht terug naar Barbados.

JANUARI/FEBRUARI 2022

WATC H E S

Sterrenfrites en verse vis

We vroegen het de kenners van het Haags Conventie Bureau om enkele leuke tips te verzamelen. Ze kwamen met een uitstekend lijstje.

2) Heerlijk in Chinatown: Little V Little V is een trendy Vietnamees restaurant gevestigd in de authentieke Chinatown van Den Haag waar het wemelt van lekkere eethuisjes. Het interieur weerspiegelt een mix van moderne en traditionele Vietnamese cultuur. De keuken is gericht op de traditionele, unieke en excentrieke Vietnamese aroma’s Info: Rabbijn Maarsenplein 21, 2512 HJ The Hague | www.littlev.nl | +31 (0) 70 392 1230

1) Uitsteakend! BIT Grill & Café BIT Grill & Café is een uitstekend steakrestaurant aan het Buitenhof. Dit restaurant is gelegen in het centrum en geschikt voor ontbijt, lunch, bedrijfslunch, koffie en uiteraard diner. Info: Buitenhof 39, 2513 AT The Hague | www.bitgrill.nl |

3) Lekker in het centrum: Milu Bij Milu in het centrum tegenover de grote kerk draait het allemaal om proeven en genieten. In het restaurant worden er verschillende gerechten geserveerd op basis van internationale invloeden voor zowel lunch als diner. Het is

Natuurlijk, ons democratisch recht uitoefenen om te protesteren tegen dat wat je dwars zit. Of als de zon weldadig schijnt met zijn allen naar Scheveningen. Maar Den Haag is zo veel meer dan politiek en strand. We zetten de leukste tips op een rijtje voor een heerlijk bezoek aan deze heerlijke hippe kustplaats. 8 tips van de kenners

JANUARI/FEBRUARI 2022

restaurant is ingericht met industriële en robuuste elementen. Info: Driehoekjes 15, 2513 AZ The Hague | www.restaurantmilu.nl 4) Vis in hip Scheveningen: Catch by Simonis Catch is een internationaal visrestaurant dat gelegen is aan de Marina aan de haven. Het restaurant ontvangt dagelijks verse vis wat speciaal voor je wordt bereid. Dit chique restaurant staat hoog aangeschreven en is ideaal voor zakelijke gelegenheden. En daarna de oude havenkroeg in. Info: Dr. Lelykade 43, 2583 CL Scheveningen | www.catch-bysimonis.nl | 5) Nieuw hotel: Voco The Hague Voco The Hague is een uniek hotel waarbij een typisch Nederlands design en een unstuffy stijl samenkomen in het centrum van

businesstraveller.nl

DEN HAAG

Den Haag. Dit prachtige voormalige bankgebouw is gevestigd in het Hofkwartier en heeft de winkels op het Noordeinde, musea en erfgoed locaties van de stad, evenals het ambassadekwartier en het Vredespaleis op loopafstand.

DRIE TIPS VAN DE HOOFDREDACTEUR Hoofdredacteur Tijn Kramer woonde na zijn geboorte in Scheveningen slechts enkele jaren in Den Haag. Maar zo af en toe roept de zee en moet hij terug naar zijn geboortegrond. Dan zijn er enkele vaste stops… Die ene met Michelin-waardige frites Sergio Herman, stoere topchef met bewezen Michelinsterrenkunde zit ook in de frites. We kunnen het hier echt geen ‘patat’ noemen. Hoogwaardige aardappelen, bijzondere bereidingswijze en boeiende zelfgemaakte sauzen. Zoals de klassieke mayonaise op basis van olie, eigeel, tierenteyn mosterd en citroen. Er is ook een truffelsaus. Zie daar, Het Frites Atelier van Sergio Herman in de Venestraat. Nu ook met culinaire croquetten. Wil je het wat meer van deze aarde: ook het kleinste winkeltje, op de Papestraat 1a. maakt al sinds jaar en dag gewoon heerlijke friet! Stiekem leuker...

6) Lokaal bij Botanica Kitchen Bar &Lounge Bij Botanica biedt voco lokaal geproduceerde gerechten met een internationale twist tijdens ontbijt, lunch en diner. Leun achterover en kom tot rust in de binnenen buitentuin. Ondanks de reden van je bezoek biedt Botanica een toevluchtsoord in het bruisende centrum van Den Haag. 7) Hotel Indigo The Hague - Palace Noordeinde Dit trendy hotel in een statig voormalig bankgebouw ligt tegenover het paleis Noordeinde uit de zestiende eeuw, op acht minuten lopen van de oude meesters in de kunstgalerij van het Mauritshuis en op één kilometer van het treinstation Den Haag Centraal. 8) Cool: Ziplinen aan het strand De meest unieke zipline van Nederland, die over een afstand van 350 meter uit de top van de Bungy Toren, met een snelheid tot ruim 70 kilometer per uur langs het reuzenrad, over zee en strand.

businesstraveller.nl

We kunnen het hier echt geen ‘patat’ noemen

Die ene met de beste bal gehakt ter wereld Je kunt me wakker maken voor een goede bal gehakt. Een beetje keurslager weet er wel raad mee. Maar die van het Haagse Dungelmann (uit 1861) zijn toch wel een geval apart. De slagerij is een instituut in Den Haag en ver daarbuiten. Geliefd bij Hagenezen en Hagenaars, en als hofleverancier waarschijnlijk tot het hoogste niveau. De kroketten zijn ook beroemd. De reden waarom onze hoofdredacteur nog minimaal een keer per kwartaal met een enkele missie van Amsterdam naar Den Haag rijdt zijn de gehaktballen, de pittige maar vooral de ouderwetse. Het liefst ter plekke eten in de verhuisde slagerij en anders in de passage. Totdat het tegendeel bewezen is: de beste balgehakt van Nederland. De ene met de Franse president Zo af en toe is natuurlijk hoog bezoek in politiek Den Haag, En gegeten moet er toch worden. Maar als je dan de Franse president op bezoek krijgt kun je dat niet afdoen met een eetcafétje. Dus waar ging Mark Rutte eten met Macron toen zij in de zomer van 2020 topoverleg hadden. Het Scheveningse Restaurant Cru viel de eer te beurt en haalde de wereldpers. En wat aten de heren? Scheveningse haring, Veluwse reebok en hazelnootijs van de Grote Markt, aldus AD Haagsche Courant destijds. En welke wijn? De Beaujolais van Jean-Paul Brun, gevolgd door de Tradition van Richeaume. En van de laatste nam Macron zelfs een flesje mee naar huis.

JANUARI/FEBRUARI 2022

WATC H E S

‘Expeditie Robinson was een cadeautje’ TEKST DYLAN CINJEE Sandra Ysbrandy is een van Nederlands bekendste tv-koks, deed vorig jaar mee aan Expeditie Robinson en houdt ervan om een bestemming op een culinaire wijze te ontdekken.

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

INTERVIEW

Voor degene die Expeditie Robinson niet hebben gezien, waar kunnen ze je nog meer van kennen? ‘Ik kook al dertien jaar op televisie in veel verschillende programma’s. Dat is begonnen in 2009 bij Het Familiediner. Vervolgens ben ik gevraagd om Rudolph van Veen op te volgen bij Life4You, het programma van Carlo en Irene. Ik was toen elke zondag live te zien als vaste kok. Daarna heb ik bij SBS gekookt in een soortgelijk programma genaamd Thuis op Zondag, dat werd gepresenteerd door Kim-Lian van der Meij en Dirk Zeelenberg. Nu zit ik alweer vier jaar bij omroep MAX. In het programma Kook mee met Max neem ik de kijker samen Mounir Toub dagelijks mee aan de hand bij het maken van makkelijke en verrassende gerechten. Ook ben ik regelmatig te zien in Tijd voor Max.’

Voor veel mensen is meedoen aan Expeditie Robinson iets onbereikbaars, is het ook het meest bijzondere wat jij ooit hebt gedaan? ‘Absoluut! Ik vond het in het begin echt wel spannend om mee te doen. Een aantal jaar geleden ben ik ook al een keer gevraagd, toen durfde ik het nog niet aan ook omdat mijn kinderen toen nog een stuk kleiner waren. Je moet namelijk vijf weken in je agenda vrij houden en je mag in die weken met niemand contact hebben. Aan het begin van de expeditie moet je je telefoon inleveren en ben je al die weken op jezelf aangewezen. Daarnaast heb je de hele dag een camera op je neus, dat moet je natuurlijk ook willen. Mijn kinderen zijn grote fans van het programma, dus die stonden te springen en spoorden mij juist aan om mee te doen. Dat heeft

mij heel erg geholpen om nu wel mee te doen.’ Hoe heb je het zelf ervaren? ‘Ik heb de hele expeditie als een cadeautje ervaren. Wanneer krijg je nou de kans om echt op een onbewoond eiland te moeten overleven met het eten wat je daar vindt? Met mensen die je zelf niet hebt uitgekozen, die ook allemaal een andere leeftijd of achtergrond hebben? Van influencer tot muzikant en mensen van de televisie. Je bent de hele dag buiten en voor mij als kok is het een ultieme ervaring om zo dicht bij de natuur te staan, daar de ingrediënten te zoeken, je eigen vuur te maken en met heel weinig te gaan koken. Dat vond ik echt geweldig.’ Kan je tijdens de expeditie wel genieten van de bestemming? ‘Heel erg zelfs. We zaten midden in een natuurgebied en ik wist niet dat Kroatië zo mooi was. We zaten vlak bij de Kornati eilanden, een wonderschoon stuk van Kroatië met een azuurblauwe zee, witte kiezelstranden en mooie vegetatie. Ik ben regelmatig samen met Sylvana (IJsselmuiden, red.) of Rob (Geus, red.) de heuvel opgelopen, waar je een prachtig uitzicht hebt over de baaien van het eiland. Maar ook de grotten waar je in kan zwemmen, waar midden in de grot het zonlicht op het turquoise water valt, dan staan de tranen in je ogen. Zo prachtig is het. Daar kan ik absoluut van genieten. Juist omdat je geen andere afleidingen of prikkels hebt op het eiland voel je je heel erg één met de natuur.’ Ben je überhaupt een reislustig type? ‘Ik houd heel erg van reizen en merk dat ik het op dit moment, door alle restricties, dan ook erg mis. Ik zal niet snel naar dezelfde bestemming gaan, want ik wel graag elke keer iets nieuws ontdekken. Op de bestemming zelf verblijf ik ook niet op dezelfde plek, ik wil dan juist rondtrekken om verschillende belevingen

businesstraveller.nl

JANUARI/FEBRUARI 2022

→

INTERVIEW

Ik neem altijd een kookboek mee van de plek waar ik ben geweest...

in een vakantie in te bouwen. Een paar dagen stad combineren met mooie wandelingen in het binnenland bijvoorbeeld. Ook vind ik het heerlijk om een paar dagen aan de kust te verblijven. Eilanden, maar ook verre bestemmingen zoals Guatemala, Ecuador, Belize, Maleisië en Indonesië spreken mij heel erg aan. Het is fantastisch om deze landen met alleen een rugzak te ontdekken. Dichter bij huis zijn er ook fantastische bestemmingen, zo heb ik een prachtige reis gemaakt door Andalusië.’

Stel je zelf de reis samen? ‘Ik doe veel zelf, want om eerlijk te zijn vind ik dat heel erg leuk werk. Reisagent zou ook zeker een baan voor mij kunnen zijn. Misschien is het ouderwets, maar het eerste wat ik doe, als ik een reis ga plannen, is het

kopen van een kaart en reisgidsen van de bestemming. Ik stippel dan voor mijzelf een route uit langs leuke en het liefst unieke plekjes. Het is heerlijk om op plekken te komen waar bijna niemand komt. Tegelijkertijd vind ik het ook wel weer gezellig om op plaatsen te komen waar wat meer leven in de brouwerij is.’ Heeft Expeditie Robinson invloed op jouw toekomstige reizen? ‘Jazeker! Ik houd heel erg van zeilen, dus ik zou graag langs de eilanden waar we met Expeditie Robinson hebben gezeten willen zeilen. Daarnaast lijkt het mij ook geweldig om met een camper door Europa te reizen. De vrijheid die ik op Kroatië heb ervaren, zoals de rust van je eigen baai, het vangen van je eigen vis, het maken van je eigen vuur, is zoiets gaafs. Dat zou ik ook graag tijdens mijn vakantie willen beleven. Met een camper heb je de vrijheid om te gaan en staan waar je wil.’ Wat is, naast Expeditie Robinson, de mooiste reis die je hebt gemaakt? ‘Ik ben naar Ecuador en de Galapagoseilanden geweest en heb daar ook ruim een week lang gezeild en gedoken. Dat is zo’n uniek stukje natuur, dat zal ik van mijn leven lang niet meer vergeten.’ Je hebt ook zelf culinaire reizen georganiseerd, kan je hier iets meer over vertellen? ‘Dat was altijd al een grote wens van mij. Als ik op

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

INTERVIEW

ik toen in de regio Alentejo van Portugal kookworkshops gegeven.’ Zou je dit nog vaker willen doen? ‘Dat lijkt mij heel erg leuk. Ik ben wel qua koken meer de kant opgegaan van gezonde voeding die past bij zogenoemde retraites. Plekken waar mensen naartoe gaan op reis om even bij te komen, te mediteren of aan yoga te doen. Daar sluit mijn soort voeding erg goed bij aan.’

vakantie ga verdiep ik mij niet alleen in wat je kan doen of zien op een bestemming, maar ik neem ook altijd een kookboek mee van de plek waar ik naartoe ga. Toen ik bijvoorbeeld naar Andalusië ging nam ik het boek ‘De Smaken van Spanje’ van Claudia Roden mee. Op die manier beleef ik dat land ook culinair. Ik ga graag uit eten op een bestemming, maar ik kook ook heel graag zelf op vakantie en dan uiteraard de gerechten die uit dat land komen. Die beleving wilde ik andere mensen ook bieden. Samen met een reisorganisatie (Style in Travel, red.) heb

businesstraveller.nl

Hoe belangrijk is gastronomie voor jou tijdens een reis? ‘Voor mij is dat ongeveer 80% van de vakantie, als het niet meer is. Ik zal heel af en toe op een handdoek liggen, maar ben over het algemeen een actief type. Ik houd ervan om lekker te wandelen en te fietsen. Het allerleukste vind ik het om marktjes en winkeltjes af te lopen en lokale ingrediënten te ontdekken. Gastronomie voert zeker de boventoon tijdens mijn vakantie en ben dus ook altijd op zoek naar speciale restaurantjes.” Heb je een aanrader voor onze lezers? “Ik wil het bijna niet verklappen, want dan ben ik bang dat er heel veel mensen komen. Maar Île de Ré in Frankrijk vind ik een fantastisch eiland. Het ligt boven Bordeaux en is vergelijkbaar met de onze Waddeneilanden, waar ik ook gek op ben. Je kan er prachtige fietstochten maken en langs die route kan je gewoon aan een picknicktafel heel veel oesters eten, met een mooi glas witte wijn erbij. Gepaard met heerlijk stokbrood met verse roomboter. Dat is echt voor mij het Walhalla. Die zilte lucht in je neus, uitzicht over de zee en genieten van een heerlijke oester. Fantastisch!’ Welke buitenlandse keuken is voor jou het meest inspirerend? ‘Ik eet veel vegetarische gerechten, wel wat vis maar bijna geen vlees. Ik laat

mij graag inspireren door de Arabische keuken en ben een enorme fan van Ottolenghi, dat is mijn favoriete chef op dit moment. Heerlijke op groente gebaseerde gerechten uit het MiddenOosten. Daarnaast laat ik mij ook inspireren door gerechten uit India, want ook daar wordt enorm veel vegetarisch gegeten. Mensen in India zijn heel creatief in het toevoegen van smaak aan groente, vruchten, maar ook aan vlees en vis. Ik leer er heel veel van.’ Zijn er nog bestemmingen die je graag zou willen ontdekken? ‘Dat zijn er nog zoveel. Ik wil heel graag een keer met mijn gezin naar Vietnam reizen. Midden-Amerika ben ik al een paar keer geweest, maar dat blijft prachtig. In Afrika ben ik nog nooit geweest, Zuid-Afrika lijkt mij waanzinnig. Maar ook schaatsen in Stockholm staat nog op mijn lijstje.’ Welke plannen heb je voor dit jaar? ‘Ik ben op dit moment bezig met een nieuw kookboek, dat komt dit jaar uit. Dat is vooral gericht op natuurlijke onbewerkte voeding. Ik vind, zeker in deze tijd, dat we ons ervan bewust moeten zijn dat voeding zo ongelooflijk belangrijk is om weerstand te bieden tegen allerlei virussen. Dat voeding positief kan bijdragen aan het sterker maken van je lichaam. Ik wil die kennis graag delen in mijn boek. Daarnaast wil ik mensen beter leren eten. Via mijn platform Color Your Food bied ik online trainingen aan. Door dicht bij de natuur te eten, veel groenten, niets uit pakjes en zakjes en zo puur en onbewerkt mogelijk voel je je fitter, slanker en gelukkiger. En je helpt mee aan een betere wereld. We moeten lief zijn voor onze planeet. En het goede nieuws, alles wat goed is voor onze gezondheid, is ook goed voor de aarde.’

JANUARI/FEBRUARI 2022

REVIEW

DE KIA EV6: sportief eco-vriendelijk laadmonster 38

De elektrische (r)evolutie gaat snel. In deze editie vind je opnieuw een exemplaar waar velen lang op hebben gewacht. De Kia EV6. Maken de Koreanen het waar?

TEKST DENNIS DE GROOT In december 2021 mochten wij van Kia de lang verwachte EV6 testen. Omdat we eerder al de Hyundai IONIQ5 hebben mogen testen, waren de verwachtingen hoog. De Kia EV6 is namelijk op hetzelfde Electric-Global Modular Platform (e-GMP) gebouwd als de IONIQ5. Met de mogelijkheid om met 800 volt te laden, is ook de EV6 een waar laadmonster. In 18 minuten van 10% naar 80% en in 27 minuten een volledig opgeladen accu, zijn laadsnelheden waar veel autoproducenten alleen nog maar van kunnen dromen. En dat met een maximaal rijbereik van maar liefst 528 kilometer. Maar zijn alleen het snelle opladen en het grote rijbereik genoeg redenen om deze auto te kiezen? Of heeft Kia meer te bieden? We hebben hem uitgebreid getest. Laten we beginnen met het design. Wij hebben de GT-Line meegekregen en het ziet er allemaal heel erg gelikt uit. Van de sportief aflopende daklijn tot het donkere futuristische interieur, een omschrijving die je tot enige tijd geleden niet bij Kia zou hebben verwacht. Maar dit doen ze toch wel heel goed. Het nieuwe logo oogt ook een stuk frisser en door zijn afmetingen is het een grotere auto dan je zou verwachten. Met de wielbasis van 2.900 mm is er veel ruimte →

JANUARI/FEBRUARI 2022

→

businesstraveller.nl

→ op het platform, zodat de auto van binnen bijzonder ruim aanvoelt.

Zowel voor als achterin biedt de auto heel veel beenruimte en door de platte vloer is het geen probleem om achterin in het midden te zitten. Kia heeft bij de EV6 ook nog eens extra aandacht besteed aan het gebruik van duurzame materialen, van binnen en van buiten en dat is dus een duurzame keuze. De door ons gereden uitvoering is van vrijwel alle gemakken voorzien en ook qua veiligheid ontbreekt het je in deze Kia aan niets. Van vermoeidheidsherkenning tot autonome noodremassistentie, je kunt het zo gek niet bedenken of Kia heeft eraan gedacht. Neem hierbij het inventieve Vehicle-2-Load systeem, hiermee kan je elektrische apparaten van stroom voorzien. Ook andere auto’s en het draadloze oplaadstation voor mobiele devices. Je hebt echt een auto die is voorbereid op de toekomst. Hier kunnen veel grote merken met vaak duurdere uitvoeringen echt nog wat van leren. Het is een behoorlijk zware auto, maar door de krachtige elektromotor is dit tijdens het rijden niet voelbaar. Hij reageert direct en ligt fijn en stevig op de weg, ook bij hogere snelheden. Normaal

ligt onze voorkeur bij elektrische auto’s meer bij vierwiel aangedreven uitvoeringen, maar in dit geval konden we best zonder. Stabielsportief, zo zouden we de auto omschrijven. Leuk detail: wanneer je van rijmodus wisselt, wat je doet met één druk op een knop op het stuur, verandert de kleur van de interieurverlichting. De Kia EV6 is verkrijgbaar in vijf verschillende uitvoeringen: Air, Plus, Plus Advanced, GT-Line en de GT-uitvoering. De prijzen variëren vanaf € 44.595 voor de Air-uitvoering tot € 63.595 voor de GT-uitvoering. Met die laatste heb je dan ook wel meteen een waar racemonster te pakken; 585 pk, in 3,5 seconden van 0 naar 100 km per uur en een topsnelheid van 260 km per uur zijn op zijn minst indrukwekkend te noemen en vergeet niet, dit is een Kia! Wij denken dat Kia met deze EV6 echt een hele goede weg is ingeslagen. Een auto die voor velen een zeer aantrekkelijke keuze zal zijn. Sportief, maar toch milieubewust, veilig en heel modern. Kortom, zeker de moeite waard om te overwegen.

businesstraveller.nl

JANUARI/FEBRUARI 2022

WATC H E S

0 44 0

SL APEN ALS EEN ROOS Er even tussenuit, een nachtje ergens anders slapen, een weekendje weg of zelfs wat langer doe je natuurlijk het liefst in stijl.

JANUARI/FEBRUARI 2022

TEKST SHARON EVERS

businesstraveller.nl

B I J ZO N D E R E A C C O M M O D AT I E S

LINKS: Sneeuwwitje - Paulharding00 Shutterstock.com ONDER: Liefdesnestje

Wellicht een tikje extravagant of gewoon bijzonder. En als het even kan ook een beetje duurzaam. We zitten de meest bijzondere slaapplekjes op een rijtje.

SNEEUWWITJE Zo is er bijvoorbeeld in het hoge noorden van Lapland in de regio Saariselkä de mogelijkheid om te overnachten in een aantal fantastische glazen- en sneeuwiglo’s in Hotel Kakslauttanen. Deze geweldige accommodatie is er in verschillende soorten, van eentje die volledig van sneeuw en ijs is gemaakt tot een glazen variant. In die van sneeuw en ijs overnacht je in een speciale thermo-slaapzak op een verhoging van rendierhuiden. Ondanks de ijzige temperatuur blijf je dus lekker warm. De glazen iglo is verwarmd en gemaakt van thermisch glas. Hierdoor heb je een geweldig mooi uitzicht op de sterrenhemel. Om nog even in de sneeuw en ijs te blijven: in Sinetta (Finland) kan je ook overnachten in een heus sneeuwhotel, in het Arctic Snow Hotel om precies te zijn. Het lijkt wel of ze in Scandinavië gek zijn op ijshotels, want in Zweden staat het grootste ijshotel ter wereld, IJshotel Jukkasjärvi. Elk jaar in november beginnen ze met de bouw van dit viersterrenijshotel. De benodigdheden: 2.000 ton ijs uit de Torne rivier en kunstenaars voor de prachtige ijsdecoraties en meubilair.

LIEFDESNESTJE Elke relatie heeft er mee te maken; de sleur van alle dag. Om

businesstraveller.nl

‘m even te ontvluchten en de romantiek zege te laten vieren, slaap je bij Moulin de la Jarousse in Angoisse (Frankrijk) in een echt liefdesnestje. De Lov'Nid hangt hoog in de boom, in het hart van een beschermd bos. Het nestje is bereikbaar via een touwnet, en de fysieke inspanning zal worden beloond. De Lov’Nid heeft een groot terras waarop je geniet van elkaar maar ook van de schoonheid van de natuur. Ingebed in jullie liefdesnestje, romantisch opgekruld in een rond bed, biedt het panoramische dak jullie magische uitzichten, starend naar de sterren...

JANUARI/FEBRUARI 2022

B I J ZO N D E R E A C C O M M O D AT I E S

MET DE KLOK MEE: Yellow Sub; Vrije vogel - Treehotel Harads Zweden; Gevangenisleven - Barabas Hotel Luzern. Foto: Jeaninne Parolini

→

NET ALS PAUL… ‘We all live in a yellow submarine. Yellow submarine, yellow submarine. We all live in a yellow submarine. Yellow submarine, yellow submarine’. Dit is een van de succesnummers van John, Paul, George en Ringo, ofwel The Beatles. Om een klein beetje in de buurt te komen van deze legendarische popgroep, kan je bijzonder overnachten op de duikboot Yellow Sub in Liverpool, thuishaven van de band. In de beroemde wijk Albert Dock bevindt zich een knalgele drijvende accommodatie die is geïnspireerd op een hit ‘Yellow Submarine’ van de Beatles uit de jaren ’60. In de stijlvolle lounge staan gouden platen van The Beatles, een Mod-scooter uit de film Quadrophenia en allerlei designmeubelen uit Parijs en New York.

GEVANGENISLEVEN Altijd al eens een nacht in de cel willen doorbrengen? Ga dan naar het Barabas Hotel Luzern (Zwitserland). Van 1862 tot 1998 was dit hotel een gevangenis, maar tegenwoordig kunnen mensen er vrijblijvend overnachten en leven ze niet op alleen water en brood. Waarom is er gekozen voor de naam Barabas? Hij was een gevangene die er tot 1975 zat. Barabas liet een

JANUARI/FEBRUARI 2022

fresco achter die nog steeds in een van de cellen is te zien. Hij schilderde alles wat hij miste tijdens zijn detentie, zoals vrouwen, geld en wijn. Ook in Stockholm vind je een gevangenishotel. In het Langholmen Hotel zijn nog veel ouderwetse kenmerken te vinden van de gevangenis die hier ooit te vinden was, maar gelukkig is er wel veel meer luxe dan toen. Deze gevangenis stond altijd bekend als de Kroon Remand Gevangenis (Krononnhäktet in het Zweeds). Je vindt hier overigens niet alleen hotelkamers, maar ook een museum genaamd From Crime to Chains. In Duitsland hebben ze Hotel Alcatraz. De gevangenis dateert uit 1867 en was de eerste in Duitsland die werd omgebouwd tot hotel. Je overnacht hier in traditionele en authentieke kamers, waar je echt een beetje voelt hoe het leven in de gevangenis kan zijn. Tralies, authentieke gevangenisbedden, een basic inrichting en toilet op de kamer. Zoals je je een cel voorstelt, zo ziet de hotelkamer er hier ook ongeveer uit.

VRIJE VOGEL Reizen geeft veel mensen het gevoel van vrijheid. Om dat te accentueren kan je in Zweden overnachten in een vogelnest ofwel in het Treehotel Harads. Het Treehotel is een architectonisch hoogstandje diep in de Zweedse bossen en

businesstraveller.nl

B I J ZO N D E R E A C C O M M O D AT I E S

bevindt zich op een hoogte van zo’n zes meter. De buitenkant op een concessie die zes verschillende soorten landschappen is helemaal bekleed met takken, de binnenmuren zijn van kent, waaronder een eucalyptusbos en een mangrovestrand. houten panelen en de ramen verdwijnen letterlijk in de takken Gasten worden uitgenodigd om te dineren in de boomtoppen aan de buitenkant. De kamer is zeventien vierkante meter waar het populaire Ospreys Restaurant is gevestigd. groot en heeft een aparte slaap-, bad- en woonkamer. Het hotel wordt gerund door Kent Lindvall en zijn vrouw Britta. Het MIDDEN IN HET REGENWOUD idee ontstond na het zien van de film The Tree Lover van de Een tipi midden in het regenwoud van Costa Rica, je zou Zweedse filmmaker Jonas Selberg Augustsen, waarin drie stadse er zelf niet opkomen. Het is een verblijf uniek in zijn soort. mannen terugkeren naar hun roots door samen een boomhut te Je overnacht in sfeervolle, ruime en comfortabele tipi’s die bouwen. Naast de bird’s nestjes, kan je er ook genesteld zijn in de weelde van de jungle. Voor voor kiezen om te overnachten in een kubus natuurliefhebbers is Tipi Jungla een verborgen of ufo, hoog in de bomen. Om in de natuur juweel; een oase van rust in complete harmonie Het hotel was te blijven: Garden Village Bled in Slovenië met de natuur. Tipi Jungla Ecolodge is gelegen een idee van wordt ook steeds populairder. Hier verblijf in het Costa Ricaanse regenwoud dichtbij de Hollywoodster je in een boomhut, tent op palen, luxe kust van de Pacifische Oceaan. Het gebied heeft Marlon Brando glampingtent of een appartement met eigen veel natuurschoon te bieden zoals, watervallen jacuzzi. De Garden Village is ecologisch en ongerepte stranden. Maar je vindt er ook de en innovatief ontworpen met respect surfen badplaatsen Matapalo en Dominical voor de omgeving en de natuur. Beleef een en natuurparken Manuel Antonio en Marino sprookjesachtige nacht naast het heldere meer van Bled Ballena, waar je walvissen en dolfijnen in hun waar veel activiteiten mogelijk zijn. natuurlijke leefomgeving kunt zien.

WATERVAL Kan het nog unieker? Jazeker, ook buiten Europa. Ooit gedacht om een of meerdere nachten door te brengen in een waterval? Dat kan in Montaña Mágica Lodge in Chili, ook wel Magic Mountain Lodge genoemd. Deze bijzondere accommodatie is gebouwd in het UNESCO biosfeer-reservaat Huilo Huilo in Chili. Je ziet nauwelijks dat het een hotel is, het lijkt namelijk op een waterval compleet bedekt met planten en mos. Het hotel is zo gebouwd dat het lijkt alsof je in een waterval slaapt. Vanaf de top stroomt er water, dat vervolgens langs de ramen loopt. En je hoort het dus continu (zachtjes) stromen. Maar dit unieke hotel heeft meer te bieden. De omgeving is een beschermd natuurgebied met talloze dieren. Een ruig bos dat vanaf elke kamer te zien is, maar ook bijvoorbeeld vanuit het restaurant en de loungeruimte. Het is een ideale plek om te wandelen of te relaxen.

DOWN UNDER Wie denkt dat duurzaamheid en luxe geen goede combinatie is, heeft het mis. Thala Beach Nature Reserve bewijst het. De luxe eco-accommodatie ligt aan de kust tussen Port Douglas en Cairns in Queensland (Australië). De lodge ligt op een eigen landtong van zo'n 60 hectaren nabij het Great Barrier Reef en aan een zeer lang en breed wit zandstrand. Thala Beach Nature Reserve stelt zich tot doel zo min mogelijk negatieve impact te hebben op de schitterende natuur. De lodge biedt een comfortabele accommodatie en ligt verborgen tussen de bomen

businesstraveller.nl

STERRENVERBLIJF Het hotel was het idee van Hollywoodster Marlon Brando, die de Polynesische cultuur en het zeeleven wilde behouden in één van 's werelds meest luxueuze eco-resort op het kleine privé-eiland Tetiaroa in Frans-Polynesië, niet ver van Samoa. Uniek, eco en niet goedkoop, voor een overnachting in het vijfsterrenresort betaal je zo’n 13.000 euro. Maar dan heb je ook wat. The Brando biedt zorgeloze luxe te midden van ongerepte natuur en heeft als missie: ‘Een van de meest luxueuze, authentieke en verrijkende reiservaringen ter wereld te bieden op een milieubewuste, duurzame en cultureel rijke manier. Wij zetten ons in voor het behoud en de bescherming van de natuurlijke pracht en kostbare biodiversiteit van Tetiaroa; het respecteren en ondersteunen van de Polynesische cultuur, gastvrijheid en tradities; en het bereiken van een te verwaarlozen CO2-voetafdruk. Het resort is bereikbaar met een privévliegtuig en beschikt over 35 villa's op witte zandstranden die worden bezocht door zeeschildpadden, mantaroggen en exotische vogels. Het resort werd ontworpen om de Polynesische levensstijl en cultuur te weerspiegelen.

BOVEN Sterrenverblijf - The Brando

JANUARI/FEBRUARI 2022

WATC H E S

De lezers van ons zusterblad in het Verenigd Koninkrijk stemmen ieder jaar voor de Business Traveller Awards. We delen het graag!

Hulde aan de

2021 winnaars

44 44

elkom bij de resultaten van de Business Traveller Awards 2021, zoals bepaald door de lezers van Business Traveller aan de overkant van de Noordzee. Het is een moeilijk jaar geweest voor de reis- en hospitality-wereld, met de Covid-19-pandemie die in verschillende landen zorgde voor plotselinge lockdowns en van reizen, Toch hebben velen gereisd. De reisindustrie is proactief geweest in het uitvoeren van hygiëneprotocollen, het heruitvinden van haar service en het investeren in contactloze technologie, zodat de belofte van het reizen zonder aanrakingen dichterbij dan ooit is. Zoals elk jaar worden de winnaars van de Business Traveller Awards volledig bepaald door de lezers. De awards worden uitgereikt aan luchtvaartmaatschappijen,

JANUARI/FEBRUARI 2022

luchthavens, spoorwegbedrijven, hotels en autoverhuurbedrijven die echt een verschil hebben gemaakt in jullie reizende leven. Stemmen De stemronde vond plaats tussen juni en september. Dit jaar vroegen we onze lezers om niet alleen te reflecteren op de laatste twaalf, maar op de laatste 24 maanden. We willen dat er uitgegaan zou worden van reiservaringen vóór Covid, én van de gelimiteerde reizen tijdens de pandemie, en beoordeeld op een ruim aantal factoren. Bijvoorbeeld: ■ Was de communicatie van het bedrijf effectief en op tijd? ■ Werden er effectieve Covid-maatregelen ingevoerd en gehandhaafd? ■ Hoe werden reizigers binnen loyalty-

programma’s behandeld? ■ Werd er klantvriendelijk omgegaan met re-bookingen, refunds en annuleringen? ■ Werden hotels anders ervaren tijdens staycations, uiteten gaan, et cetera? Al tientallen jaren worden de award-winnaars onafhankelijk bepaald en worden ze door het grote publiek gezien als leidende lofbetuigingen binnen de reisbranche. Er wordt geen voorselectie gemaakt door het team van Business Traveller en de data afkomstig van de stemmers wordt geanalyseerd door een marktonderzoeksbedrijf om de juiste selectie van winnaars te garanderen. Lees verder om uit te vinden welke luchtvaartmaatschappijen, hotels, luchthavens en andere reisorganisaties tot gevierde winnaars zijn gekozen.

businesstraveller.nl

BUSINE S S TR AVELLER AWARDS

AIRLINES BESTE AIRLINE 1 Singapore Airlines 2 Qatar Airways 3 Emirates 4 British Airways 5 Cathay Pacific BESTE SHORT-HAUL AIRLINE 1 British Airways 2 Aegean 3 Swiss 4 Easyjet BESTE LONG-HAUL AIRLINE 1 Qatar Airways 2 Singapore Airlines 3 Emirates 4 Cathay Pacific

BESTE FIRST CLASS 1 Singapore Airlines 2 Emirates 3 British Airways 4 Etihad BESTE BUSINESS CLASS 1 Qatar Airways 2 Singapore Airlines 3 Emirates 4 Virgin Atlantic 5 Cathay Pacific BESTE PREMIUM ECONOMY 1 Virgin Atlantic 2 Singapore Airlines 3 British Airways 4 Air New Zealand en Qantas

LINKS: Shangri-La Hotel Qingdao

businesstraveller.nl

BESTE ECONOMY CLASS 1 Emirates 2 Singapore Airlines 3 Qatar Airways 4 Etihad →

JANUARI/FEBRUARI 2022

BUSINE S S TR AVELLER AWARDS

AIRLINES BESTE N-AMERIKAANSE AIRLINE 1 Delta 2 American Airlines 3 United Airlines 4 Air Canada BESTE OOST-EUROPESE AIRLINE 1 Aeroflot 2 LOT Polish Airlines 3 Wizz Air 4 Air Baltic BESTE CABIN CREW 1 Singapore Airlines 2 Qatar Airways 3 British Airways 4 Virgin Atlantic

BESTE LOW-COST AIRLINE 1 Easyjet 2 Jet 2 3 Air Asia 4 Southwest Airlines BESTE AZIATISCHE AIRLINE 1 Singapore Airlines 2 Cathay Pacific 3 Japan Airlines 4 Thai Airways BESTE M-OOSTEN AIRLINE 1 Qatar Airways 2 Emirates 3 Etihad Airways 4 Oman Air

BESTE FREQUENT FLYER PROGRAMMA 1 British Airways Executive Club

2 Virgin Atlantic Flying Club 3 Lufthansa Miles and More 4 Qantas

BESTE IN-FLIGHT ETEN EN DRINKEN 1 Qatar Airways 2 Singapore Airlines 3 Oman Air 4 Virgin Atlantic BESTE IN-FLIGHT ENTERTAINMENT 1 Emirates 2 Qatar Airways 3 Singapore Airlines 4 Virgin Atlantic BESTE NIEUWE STOEL 1 BA Business Club Suite 2 Virgin Upper Class 3 Emirates Premium Economy BESTE AIRLINE ALLIANCE 1 Oneworld 2 Star Alliance 3 Skyteam

BESTE AFRIKAANSE AIRLINE 1 Ethiopian Airlines 2 South African Airways 3 Kenya Airways 4 Royal Air Maroc

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

BUSINE S S TR AVELLER AWARDS

HOTELS BESTE BUSINESS HOTELMERK WERELDWIJD 1 Hilton Hotels and Resorts 2 Intercontinental Hotels and Resorts 3 Marriott Hotels 4 Park Hyatt 5 Fairmont BESTE BUSINESS HOTELMERK IN EUROPA 1 Hilton Hotels and Resorts 2 Marriott Hotels 3 Intercontinental Hotels and Resorts 4 NH Hotels BESTE BUSINESS HOTELMERK IN NOORD-AMERIKA 1 Marriott Hotels 2 Hilton Hotels and Resorts 3 Fairmont 4 JW Marriott

businesstraveller.nl

BESTE BUSINESS HOTELMERK IN HET MIDDEN-OOSTEN 1 Rotana Hotels and Resorts 2 Jumeirah Hotels and Resorts 3 Waldorf Astoria Hotels and Resorts 4 Hilton Hotels and Resorts BESTE BUSINESS HOTELMERK IN AZIE-PACIFIC 1 Shangri-La Hotels and Resorts 2 The Peninsula Hotels 3 Intercontinental Hotels and Resorts 4 Mandarin Oriental BESTE BUSINESS HOTELMERK IN INDIA 1 Taj Hotels 2 Oberoi Hotels and Resorts 3 JW Marriott 4 The Leela →

JANUARI/FEBRUARI 2022

BUSINE S S TR AVELLER AWARDS

HOTELS

BESTE BUDGETMERK 1 Premier Inn 2 Holiday Inn Express 3 Ibis 4 Travelodge BESTE LUXE HOTELMERK 1 Four Seasons Hotels and Resorts 2 Shangri-La Hotels and Resorts 3 Rosewood Hotels and Resorts 4 Mandarin Oriental BESTE HOTELLOYALITEIT 1 Hilton Honors 2 Marriott Bonvoy 3 IHG Rewards 4 ALL – Accor Live Limitless BESTE SERVICED APARTMENT BEDRIJF 1 Ascott The Residence 2 Residence Inn 3 Staybridge Suites 4 Frasers Hospitality BESTE KLEINER HOTELMERK 1 Langham Hotels and Resorts 2 Belmond 3 Firmdale Hotels 4 The Doyle Collection BESTE AIRPORT HOTEL 1 Sofitel London Heathrow 2 Crowne Plaza Changi Airport, Singapore 3 Regal Airport Hotel, Hong Kong 4 Hilton London Heathrow Airport

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

BUSINE S S TR AVELLER AWARDS

AIRPORTS BESTE AIRPORT TER WERELD 1 Singapore Changi Airport 2 Hong Kong International Airport 3 London Heathrow Airport 4 Hamad International Airport, Doha 5 Dubai International Airport BESTE AIRPORT VOOR TAX-FREE WINKELEN 1 London Heathrow Airport 2 Singapore Changi Airport 3 Dubai International Airport 4 Amsterdam Schiphol Airport BESTE AIRPORT IN EUROPA 1 Amsterdam Schiphol Airport 2 London Heathrow Airport 3 Munich Airport 4 Zurich Airport BESTE AIRPORT LOUNGE 1 British Airways Concorde Room, London Heathrow T5 2 Virgin Atlantic Clubhouse, London Heathrow 3 Qatar Airways, Al Mourjan Business Class Lounge, Doha 4 Cathay Pacific The Pier, First Class, Hong Kong

businesstraveller.nl

AUTOHUUR BESTE AUTOVERHUURBEDRIJF WERELDWIJD 1 Avis 2 Hertz 3 Sixt 4 Enterprise BESTE AUTOVERHUURBEDRIJF IN EUROPA 1 Avis 2 Hertz 3 Sixt 4 Europcar

VERDER

BESTE CREDIT OF BETAALKAART VOOR REIZEN 1 British Airways American Express Premium Plus 2 The Platinum Card by American Express 3 Halifax Clarity 4 Revolut BESTE REIS-APP 1 British Airways 2 Tripadvisor 3 Tripit 4 Skyscanner BT

JANUARI/FEBRUARI 2022

REISTRENDS

TEKST SHARON EVERS

ZAKELIJKE REISTRENDS 2022 Lockdowns volgen elkaar op, inreisbeperkingen veranderen continu en thuiswerken is meer de norm dan uitzondering geworden.

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

REISTRENDS

et mag duidelijk zijn; de zakenreiswereld is keihard geraakt door de coronapandemie. En hoe nu verder?

Zakelijke reizen blijven namelijk een cruciaal aspect voor een bedrijf. Ondanks de technologische vooruitgang is er geen vergelijkbare

De internationale zakenreismarkt zal pas in 2025 volledig zijn hersteld. Kleine zakelijke bijeenkomsten en congressen kunnen eind 2022 herstel verwachten, mits de coronamaatregelen dan zijn opgeheven, meldt Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC). ‘Mijn inschatting is dat meer de helft van alle zakenreizen verdwijnt, net als ruim 30 procent van de dagen die we op kantoor doorbrengen.’ Dat zegt Bill Gates, filantroop en medeoprichter van Microsoft. Hij is er heilig van overtuigd dat het minder druk wordt in de vliegtuigen. ‘Het zal van bedrijf tot bedrijf verschillen, maar de tijdwinst die valt te boeken met virtuele bijeenkomsten via apps als Zoom en Teams is gigantisch gebleken, aldus Gates eind vorig jaar op een onlineconferentie van The New York Times. ‘Werknemers stappen niet meer voor elk wissewasje in het vliegtuig.’ De Algemene Nederlandse Vereniging van Reisondernemingen (ANVR) zegt: ‘De zakenreismarkt zal zich snel herstellen zodra de reisbeperkingen verdwijnen. Maar het wordt niet meer zoals vroeger. Ruim de helft van de ondervraagden verwacht minder te gaan reizen. Daarvan zegt 78 procent dat videomeetings laten zien dat er ook werk valt te verzetten als je niet in dezelfde vergaderzaal zit.’ Pieter Elbers (topman KLM) wil niet doemdenken. ‘Ik ben ietwat optimistischer over de zakenreizen dan wat ik in sommige berichten lees.’ Elbers put hoop uit de feedback uit klantenpanels en uit gesprekken met ‘trouwe klanten’, die staan te popelen ‘om hun kantoren en fabrieken weer te bezoeken.’

vervanging voor face-to-face interacties. Zakenreizen kunnen ook netwerkinitiatieven, de ontwikkeling van vaardigheden en aanwerving ondersteunen. De aanwezigheid van Covid-19 zette helaas een streep door veel reisplannen, wat het belang van risicobeoordelingen en mogelijke veranderingen in toekomstige reizen doet toenemen. De zakenreisindustrie kende een daling van 52% tijdens de eerste maanden van de coronapandemie, maar met de uitrol van vaccins en boosters wordt verwacht dat de uitgaven voor zakenreizen zullen stijgen tot 842 miljard dollar in 2021, wat goed is voor een stijging van 21% (Reuters, 2021). De meerderheid van de bedrijven heeft zelfs gemeld dat ze overwegen hun zakenreisplannen voor 2022 te hervatten, hoewel er nog geen definitieve plannen zijn. Een van de belangrijkste veranderingen waarop moet worden geanticipeerd, is de opkomst van een nieuw type zakenreiziger. Leden van Generatie Z nemen de werkplek over, en voorspellingen wijzen erop dat deze leeftijdsgroep in 2022 ongeveer 40% van de beroepsbevolking uitmaakt (Connecteam, 2020). Aan het einde van 2024 zullen de uitgaven voor zakenreizen naar verwachting $ 1,4 biljoen bedragen en in het daaropvolgende jaar volledig herstellen van de pandemie (Reuters, 2021). Tegen die tijd zullen Millennials en Gen Z-ers een groot deel van het reizen voor hun rekening nemen, gezien hun respectieve aandeel in de beroepsbevolking. Deze verschuiving in de demografie van zakelijke reizigers heeft invloed op de wereldwijde zakenreisprognose in de komende jaren. Veel zakenreistrends draaien rond technologie en haar mogelijkheden om self-service mogelijk te maken en reizen naadloos te laten verlopen.

FACE-TO-FACE

En daarom duikt Business Traveller in de reistrends voor komend jaar.

businesstraveller.nl

Mijn inschatting is dat meer de helft van alle zakenreizen verdwijnt - Bill Gates

BLEISURE

Het afgelopen anderhalf jaar is het concept van reizen keer op keer opnieuw gedefinieerd op weg naar het constant veranderende ‘nieuwe normaal’. De ontwikkelingen van de laatste tijd hebben duidelijke invloed op ons reisgedrag voor 2022. Zoals duurzame ontwikkelingen, maar ook bleisure travel, meldt NBTC. Bedrijven denken steeds vaker aan hun ecologische voetafdruk en vragen zich bijvoorbeeld steeds vaker af of het nodig is om te vliegen of om met meerdere personen op zakenreis te gaan. Er wordt vooral gelet op dat er minder voor interne meetings wordt gereisd. Maar voor ander soort meetings, waarbij bijvoorbeeld contact met klanten, prospectie of business development noodzakelijk is, blijft menselijk contact nodig waardoor we blijven reizen. Wel worden kortere afstanden tegenwoordig vaker met de trein ondernomen. Bleisure travel wordt steeds populairder. Dit is een reisvorm waarbij zakenreizen met leisure-activiteiten worden gecombineerd. Dit komt onder meer door het groeiend aantal Millennials dat zakenreizen onderneemt. De ruime meerderheid van de Millennials combineert beide activiteiten tijdens een bleisure trip, vaak met de reden

JANUARI/FEBRUARI 2022

→

REISTRENDS

→

dat dit kosten bespaard. Omdat de grens tussen zakenreizen en leisure reizen steeds verder vervaagd, heeft dit invloed op hoe producten en services voor zakenreizigers worden ontworpen.

WORKATIONS

Het begrip workation werd al enkele jaren geleden in het leven geroepen; een combinatie van werken op vakantie. Zeker nu we steeds beter leren op afstand te werken, wint de workation aan populariteit. ‘Digital nomads’ en ‘workations’, deze woorden zijn al een aantal jaren bekend in Nederland, maar mede dankzij de opkomst van Zoom, Teams, en Skype meetings hebben ze een hele andere dimensie gekregen. Thuiswerken is normaler dan ooit, waardoor het voor

BEWUSTE ZAKENREIZEN

De Kamer van Koophandel ziet dat bewuste zakenreizen steeds populairder worden. ‘Elkaar face-toface ontmoeten is de basis van iedere internationale zakenrelatie en normaal gesproken zie je elkaar waarschijnlijk een aantal keer per jaar. Dat gaat nu niet meer; er ontstaat een vorm van hybride internationaal contact. Maar zelfs als het weer volledig zou kunnen, moet je jezelf afvragen of het ook echt moet. Ik zie een trend in ’bewuste zakenreizen’ in plaats van vluchtig even op een neer reizen om een deal te sluiten. Als je vliegt, laat je reis dan ook impact hebben. Dus stap alleen in het vliegtuig als het echt moet en neem op je bestemming wat meer de tijd, spreek je contacten langer en waardevoller,’ zegt Elske Doets (eigenaar Doets

Reizen en Zakenvrouw van het jaar 2017). Zij is een van de acht experts die KVK aan het woord laat over de kansen en trends die zij zien voor 2022. Een tweede trend die de Kamer van Koophandel signaleert is het zorgen voor lokale impact. Doets: ‘Als je van plan bent om komend jaar internationaal te gaan ondernemen, vraag je dan goed af wat de toegevoegde waarde én de ecologische voetafdruk van je dienst of product gaat of kan zijn in het land dat je op het oog hebt. Wordt de bevolking er beter van? Breng je het milieu geen schade toe? Sterker nog, geef je iets terug? En hoe zit het met de CO2-uitstoot van je vervoer? De trend is: ondernemen met oog voor mensen, dieren en natuur en zorgen dat je onderneming echte waarde toevoegt.’ Een andere trend is volgens KVK internationaal dichterbij. Doets: ‘Het is duidelijk dat de gevolgen van milieuvervuiling en het alsmaar meer consumeren veel ondernemingen op een ander pad hebben gebracht. Voor onze branche gaat dat komend jaar resulteren in ‘diep reizen’: ecotoerisme, minder bucketlist-reizen, minder bestemmingen, meer bijdragen aan de lokale ondernemers, minder CO2-uitstoot. Wat je vooral ziet in een verschuiving van verre landen naar dichter bij huis. Je kunt dezelfde internationale ambities realiseren, maar dan rondom Nederland, in Europa.’

veel werknemers makkelijker is om vanaf een andere plek te werken. Of dit in Nederland of in het buitenland is, maakt vaak niet veel meer uit. Bedrijven zijn flexibeler geworden en er is online heel veel mogelijk. Volgens Airbnb is het dankzij deze ontwikkeling veel makkelijker om langere tijd in het buitenland te blijven of hier te gaan wonen. UNWTO heeft zelfs het begrip ed-ventures geïntroduceerd, waarbij vakantie en educatie gecombineerd wordt. Hierdoor krijgt men online of op locatie les, terwijl ouders aan het telewerken zijn.

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

REISTRENDS

STAAN TE POPELEN

Uit onderzoek van Amadeus blijkt dat meer dan driekwart (77%) van de ondervraagde reizigers staan te popelen om weer te kunnen reizen en hopen dit het komende jaar te doen. De helft (50%) is het ermee eens dat zij later dit jaar voor zaken zullen reizen, per vliegtuig. Bovendien verwachten de zakenreizigers het komende jaar gemiddeld twee reizen te maken. Deze hoopvolle verwachtingen en verwachting van meerdere reizen zou welkom nieuws moeten zijn voor de reisindustrie. Maar omdat zakenreizigers ook en wellicht nu nog meer privé gaan reizen, zoemt Business Traveller in op de reistrends van 2022!

VOLMONDIG ‘JA’

Door de coronacrisis is onze kijk op het leven veranderd. Volgens een recent onderzoek van Booking. com hebben reizigers behoefte aan meer positiviteit en spontaniteit. We beseffen veel meer wat we kunnen missen en hechten meer waarde aan elke vakantiemogelijkheid die op ons pad komt. De meerderheid van de Nederlandse reizigers zou daarom nu tegen elke vakantie binnen hun budget volmondig ‘ja’ zeggen. Ook uit onderzoek van Amadeus blijkt dat reizigers meer dan ooit open staan voor reizen. Mensen beseffen dat ze meer in het nu moeten leven, en die once in a lifetime-reis willen boeken zodra het weer kan. Wachten is geen optie meer.

FAMILY- & FRIENDCATIONS

Reizigers zijn er de afgelopen tijd achter gekomen wat nou écht belangrijk is. Voor de pandemie werd reizen gedomineerd door zakenreizigers. Nu is dat echter niet meer zo. Mensen gaan veel vaker op vakantie met familie en vrienden. Uit onderzoek van Airbnb blijkt dat 42% van de respondenten een op familie gerichte reiziger is. Dit percentage is hoger dan elk ander type reiziger. Ook volgens het onderzoek van Amadeus zijn sterke relaties belangrijker dan ooit en gaan mensen hierom graag met vrienden op vakantie. Mensen zien de optie om, aan het einde van

businesstraveller.nl

Als je vliegt, laat je reis dan ook impact hebben

de pandemie, eindelijk weer een real-life reünie te houden met hun geliefden en de aantal boekingen voor friendcations op boekingsplatformen schieten door het dak.

DUURZAAM EN SLOW REIZEN

We raken ons steeds meer bewust van de realiteit waarin we leven en zo ook van klimaatverandering. Twee derde van de respondenten in het onderzoek van Amadeus gaf aan dat zij duurzame reizen prioriteit geven. Ook UNWTO merkt hier een verschil in vergeleken met vorige jaren. Reizigers kiezen er vaker voor om op een duurzame en slow manier te reizen. Zo boeken we vaker een wat langer verblijf en kiezen we ervoor om tijdens de vakantie het rustiger aan te doen, met meer focus op wellnessactiviteiten. Op vakantie letten we

meer op onze ecologische voetafdruk door bij duurzame bedrijven te boeken en producten en eten te kopen bij lokale ondernemingen. Ook is het opvallend dat we vaker een vakantie in eigen land boeken om het even wat rustiger aan te doen.

FLEXIBELER IN HET KIEZEN VAN VAKANTIEOORD

Door de pandemie zijn mensen veel flexibeler geworden in waar ze precies heen willen. Dit merkte Airbnb vooral in het zoekgedrag van reizigers. Veel potentiële vakantiegangers zochten naar accommodaties zonder een specifieke locatie in te vullen. Verder kiezen mensen er nu vaker voor om naar plekken te reizen die ver weg zijn van het massatoerisme. Geen drukke steden of beroemde toeristische trekpleisters meer, maar juist onbekende plekken ontdekken. Ook Lonely Planet is druk bezig geweest met een onderzoek naar de wensen van reizigers, waar meerdere (nog relatief ) onontdekte bestemmingen uit zijn gekomen. Zo staan onder andere Belize, Slovenië en Anguilla op de 2022 Best in Travel List.

JANUARI/FEBRUARI 2022

WATC H E S

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

56 55

62 56 I LIFESTYLE

Een prachtige Omega en meer... 58 I EILANDGEHEIM

Insiders delen hun tips 62 I BUCKETLIST

Op zoek naar de Aurora Borealis

businesstraveller.nl

JANUARI/FEBRUARI 2022

LIFESTYLE

Genieten maar... Lissabon’s Cura pakt Michelinster

De prestigieuze Michelingids Spanje en Portugal 2022 heeft een Michelinster toegekend aan het CURA-restaurant van het Four Seasons Hotel Ritz Lissabon en zijn chef-kok Pedro Pena Bastos. ‘Met groot enthousiasme kondigen we aan dat restaurant CURA een Michelinster heeft gekregen’, zegt Guilherme Costa, General Manager van het Four Seasons Hotel Ritz Lissabon. ‘Het openen van een restaurant te midden van een pandemie in het meest emblematische hotel van de stad was een enorm risico, de verwachtingen waren zeer hoog, maar Pedro Pena Bastos, de chef-kok die werd gekozen om het nieuwe hotelproject te leiden, maakte het waar, en met zijn team bracht hij de eerste ster naar CURA, terwijl het restaurant pas zijn allereerste bestaansjaar viert.’

Superieur kijkgenot Sony introduceert de A95K OLED-tv’s met QD-OLED technologie in een 55- en 65-inch beeldformaat. Deze innovatieve beeldtechnologie garandeert een groter kleurbereik en een hogere helderheid in vergelijking met traditionele OLED-tv’s. De combinatie van het nieuwe OLED-scherm (QDOLED) en de Cognitive Processor XR biedt een breder scala aan kleuren. De unieke processor geeft kleuren die er levendig uitzien voor het menselijk oog. Het scherm geeft kleuren consistent weer en garandeert realistische texturen op elk helderheidsniveau. De A95K is uitgerust met XR OLED Contrast Pro om de kleurhelderheid tot 200% te verhogen ten opzichte van normale tv’s. De prijs wordt nog bekendgemaakt.

Omega brengt nieuwe Speedmaster uit Omega start 2022 met het uitbrengen van een nieuwe Speedmaster kaliber 321, compleet met vintage details en een schitterend ontwerp in 18k Canopus GoldTM. Toen deze legendarische collectie in 1957 voor het eerst werd uitgebracht, veranderde deze voor altijd het beeld van chronografen in de horloge-industrie. Speciaal ontworpen voor professionele racecoureurs is het horloge gebruikersvriendelijk en goed afleesbaar. Het was ook het eerste horloge ter wereld met een tachymeterschaal op de lunetten in

JANUARI/FEBRUARI 2022

plaats van op de wijzerplaat. Deze tachymeterschaal was ideaal om de gemiddelde snelheid te meten op de racebaan en vormde een prachtige aanvulling op het stevige, verfijnde en waterbestendige ontwerp van het horloge. Dit exclusieve materiaal is Omega's eigen witgoudlegering

en onderscheidt zich door haar hoge glans, witheid en duurzaamheid. Horloge connaisseurs zullen ook het NAIADsymbool op de kroon van het horloge herkennen, dat speciaal werd gebruikt om te verwijzen naar de waterbestendigheid in een aantal van de eerste CK2915-modellen. Dit horloge zal alleen verkrijgbaar zijn in Omega boetieks vanaf mei/juni 2022. Prijs is nog niet bekend, maar alvast sparen is niet onverstandig. Prachtexemplaar.

businesstraveller.nl

LIFESTYLE

Stoere Pick-up: Toyota Hilux GR Sport Misschien niet de ideale stadsauto, maar wie vaak de voeten in de modder heeft ziet hier wellicht een prachtige optie. De toch al prachtige Toyota Hilux heeft een GR Sport-behandeling ondergaan. Dat betekent dat de pickup een sportief design heeft gekregen, met onder andere een exclusieve zwarte grill met gaaspatroon, nieuwe mistlampbehuizingen en zwarte 17-inch wielen. Het interieur is uitgerust met

sportstoelen in een combinatie van leder en suède met rode perforaties en stiksels. Toyota heeft verder de wielophanging van de vierwielaangedreven Hilux in 2019 winnaar van de Dakar Rally - aangescherpt met onder meer monotube gas-schokdempers. De Hilux GR Sport is per direct te bestellen; de prijzen beginnen bij 45.995 euro (‘grijs’ kenteken).

De Toyota Hilux won in 2019 de Dakar Rally, die bekendstaat als de meest extreme rally ter wereld. Onder de vlag van Toyota GAZOO Racing (vandaar de letters GR in de aanduiding GR Sport) bewees de Hilux zijn onverwoestbare karakter; een ijzersterk ladderchassis in combinatie met een robuuste pickupcarrosserie. De successen die de Hilux in het terrein boekt, heeft geleid tot de nu gepresenteerde Hilux GR Sport.

Mooie mix van Essentiel Antwerp en Estée Lauder Het modelabel Essentiel Antwerp en beautymerk Estée Lauder hebben de krachten gebundeld om een flirty samenwerking met een Limited Editionetui ontworpen door Essentiel Antwerp gevuld met een trio van Estée Lauder lipproducten bedrukt met een custom design van Essentiel Antwerp. Essentiel Antwerp brengt je energieke, frisse en verrassende collecties, met kenmerkende grafische en bloemenprints en gedurfde kleurenmixen waarmee je opvalt in de massa. Inge Onsea richtte in 1999 samen

businesstraveller.nl

met Esfan Eghtessadi Essentiel Antwerp op. Inge heeft een vintage-liefhebbende moeder, was een fotomodel en bracht vijf jaar door in India, waar ze verliefd werd op de caleidoscoop kleuren, prints en onverwachte modecombinaties die ze daar tegenkwam. Als Creatief Directeur en het gezicht van het merk, definieert en onderhoudt ze de creatieve visie voor de collecties en branding met haar onstuitbare positieve energie. Inge blijft de wereld rondreizen op zoek naar inspiratie maar blijft diepgeworteld in Antwerpen.

JANUARI/FEBRUARI 2022

CURAÇAO

TEKST R AHANNA VAN STAPELE

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

CURAÇAO

CURAÇAO UNPLUGGED

Relaxte eilandsfeer, permanent mooi weer en maar liefst 37 stranden. Maar wat zijn de geheime plekjes, tips en leuke klassiekers van de mensen die het kunnen weten...

geweldige locatie (what’s in a name). Midden op het strand en word je geserveerd vanuit, jawel, een zeecontainer. Voor een break van de binnenstad is het goed vertoeven bij bij Hofi Cas Cora, een farm-to-table brunchspot aan de rand van de stad. Vanaf je tafel is er zicht op de tuinen waarin eigen groenten worden geteeld en kan je de boerderijdieren bezoeken. Favoriet van Petra: Sjonnies Place, een gezellig

iet voor niets is Curaçao een zeer populaire bestemming. Met behulp van Petra Jonkheer van Walking/Hiking Trails Curaçao, en Elaine Francisca, Marketing Coördinator bij Curaçao Tourist Board, verzamelen we tips voor een origineel verblijf.

een must op reis is uiteraard het proeven van de lokale keuken. Laat je op Curaçao niet alleen verleiden door spectaculaire namen van gerechten als ‘leguanensoep’, maar bezoek bijvoorbeeld het door locals geliefde Plasa Bieu (de oude markt) of Pop’s Place (Briso del Mar) en duik echt in de Krioyo, een mix van Surinaamse, Afrikaanse en Nederlandse keukens. Voor een wat luxere lokale ervaring kun je terecht bij Gouverneur de Rouville en dan met geluk op het balkon waarvan uitzicht over de Handelskade en de Pontjesbrug.

no-nonsense eetcafé dat tussen lokaal en toeristisch inzit. De lekkerste sushi vind je wat betreft haar echt bij Chopsticks. Voor een lekkere tropische cocktail kan je volgens Elaine goed terecht bij onder meer Netto Bar en OBaAR. Die eerste ligt midden in de centrumwijk Otrobanda en is het oudste volkscafé op het eiland, behangen met foto’s van het koningshuis. Een echte aanrader is hier het drinken van een Rom Berde (groene rum), hun specialiteit. OBaAR is een relaxte Braziliaanse lounge met dito menu, en regelmatig livemuziek.

ZWEMMEN IN JE UPPIE

Playa Gipy of Guepi is een piepklein strandje op het meest noordelijke punt van het eiland. Om er te komen is enige neerwaartse klauterkracht gevraagd, maar eenmaal beneden heb je het tropische rijk alleen. Een tweede vaak verlaten strandje is San Juan, waarbij een auto het aangewezen vervoersmiddel is voor de ruwe heenweg.

AVONDEN IN WILLEMSTAD

Willemstad is als Curaçaose hoofdstad uiteraard rijkelijk gevuld met eettentjes. En ook hier kom je fijne plekjes tegen als je net even iets verder gaat dan de gebaande paden. Tip van Elaine: Sal the Kitchen. In dit restaurant kan je rekenen op een gemoedelijke, warme sfeer en vooral een unieke gerechten die je nergens anders op het eiland tegenkomt. Seaside Terrace is een visrestaurant zonder poespas op een

businesstraveller.nl

MASSAGE FROM SPACE LINKS: Boka Patrick BOVEN: Pondjesbrug bron WildShutter Shutterstock.com

Naast vertier en avontuur leent een eiland als Curaçao zich natuurlijk ook als de ultieme wellness-bestemming en vind je er genoeg massagesalons en resorts. Ons werd The Space aangeraden, een holistische wellness-spa. Er worden verschillende takken van sport beoefend, denk aan ozontherapie, mindfulness en yoga, maar er worden ook →

JANUARI/FEBRUARI 2022

CURAÇAO

WESTPUNT-BREAK

Als je na een bezoek aan Shete Boka Park of een klim naar de Christoffelberg doorrijdt richting de westpunt, kun je fijn bijkomen bij Kunuku Pachi Colá. Een klein lokaal terrasje met lekker, vers eten. Iets verderop en tevens een aanrader van Elaine, Blueview Restaurant met zoals de naam al doet vermoeden een fantastisch uitzicht. Rijd je juist iets oostelijker, dan is restaurantje Shelterrock Paradise eigenlijk een must stop, alleen al voor het uitzicht en de omgeving. Bij dit authentieke familiebedrijf zit je boven op een berg en word je gegarandeerd geëntertaind.

TREAT YOURSELF

→

Een toplocatie is het Baoase Luxury Resort. Met een inrichting recht uit een tijdschrift en volledig ingericht om ultiem te relaxen is het niet voor niets een van de hoogst aangeschreven plekken op het eiland. Ook uit het hogere segment: Restaurant Nultwintig. Wat ons betreft een echte aanrader. Een authentiek restaurant aan zee dat betrekkelijk jong is. In een sfeervolle openluchtsetting kun je een echte fine dining-ervaring verwachten.

massages aangeboden. Leuke optie: The Space Massage, een volledig op jouw lichaam en behoeften afgestemde ervaring.

KATHEDRAAL VAN DOORNEN

Precies zoals de naam zegt, gaat het hier om een enorm bouwwerk dat volledig bestaat uit de doornen, afkomstig van de struik Sumpina. Bedenker is kunstenaar Herman van Bergen en er is in totaal acht jaar aan het werk, dat een ode aan de vrije geest en aan de oorspronkelijke bewoners van het eiland - de Caquetios - is, gebouwd. In de avonden is het spectaculair verlicht, en in november vorig jaar werd het bezocht door prinses Beatrix. Indrukwekkend om te zien, maar net zo interessant is het Landhuis Bloemhof en de omgeving zelf met zijn nog best uitgebreide collectie aan moderne kunst. Elke eerste vrijdag van de maand geeft de kunstenaar zelf een rondleiding. In het bijbehorende winkeltje koop je een echt doornlampje.

ASCENSION 60

Op Curaçao staat een grote hoeveelheid historische landhuizen, waarvan ongeveer de helft nog in goede staat en in gebruik is. Een tripje naar zo’n landhuis is enorm populair en zeker een aanrader. Denk eens aan de huizen Savonet in Christoffelpark, Jan Kok en Chobolobo (nu distillerij van de beroemde likeur Blue Curaçao). Tip van Elaine is echter het huis Ascension. Helaas enkel open op de eerste zondag van de maand, maar gezien als het mooiste landhuis op het eiland. Het is er rustig en is midden in het gelijknamige natuurpark Ascention gelegen, waar je heel goed wandelt en een indruk krijgt van de lokale natuur. Er lopen paden naar kustinhammen Boka Patrick en Boka Ascension, waar je de grootste kans hebt om zeeschildpadden te zien. Leuk om de ochtend te starten met een stevig ontbijt bij Marshe di Barber, de zondagochtendfoodmarkt in de buurt. In een soort kantine drink je koffie of thee en wordt eigenbereid eten, zoals soep, stoofvlees of pompoenpannenkoek, verkocht.

STRAND VAN HOOG PUBLIEK

Een goede plek om in alle rust te snorkelen? Petra: ‘Directors Bay is een mooi strand helemaal aan de oostpunt, waar je over het algemeen maar weinig mensen tegenkomt.’ Dit strand was lange tijd enkel voor het gebruik van de directeuren van Shell en leden van de Nederlandse Koninklijke familie. Let dan ook op de resten visnet: destijds gespannen om haaienaanvallen op de belangrijke bezoekers te voorkomen. Op Directors Bay ontloop je gegarandeerd het massatoerisme en door zijn mooie koraal een grote hoeveelheid vissen is het tevens een prachtige snorkelplek. Om te zonnen kan je beter een bedje meebrengen: Directors Bay bestaat deels uit steenstrand.

JANUARI/FEBRUARI 2022

BOVEN: Willemstad - bron Fokke Baarssen Shutterstock RECHTS: Directors Bay

businesstraveller.nl

CURAÇAO

Directors Bay was lange tijd enkel voor leden van de Nederlandse Koninklijke familie

SPECTACULAIRE UITZICHTEN

Te voet door de eilandnatuur waan je het meest dicht bij de bijzondere planten en dieren. Onze local Petra organiseert samen een collega-wandelaar wekelijks meerdere groepstochten met variërende bestemmingen en routes. Deelname is laagdrempelig en op Facebook delen ze hun planning (Walking/Hiking Trails Curaçao). Vergeet je camera niet: tijdens hun full-moon hikes maak je de zonsondergang en maanopgang mee en dat levert de mooiste plaatjes op.

OFFROAD CROSSEN

Voor de wat sportievere figuren is een mountainbiketocht een leuke manier om je uit te leven én offroad het eiland te verkennen. Bedrijven als WannaBike organiseren tochten die langs de kust gaan en nemen je mee langs forten, plantages, mangrovebossen en grotten. Geschikt voor de beginner, maar wel met uitdagende klimmen en afdalingen. Vergeet je zwembroek niet voor een afkoelende duik na afloop. Lijkt fietsen je leuk, maar werk je je liever niet in het zweet? Er worden rondleidingen per e-bike en e-scooter door de vier districten van Willemstad aangeboden waarbij je onder andere de wijk Pietermaai aandoet, vroeger vervallen en sinds deze eeuw een karakteristiek gebied, geliefd bij zowel toeristen als locals.

NIEUW: SANDALS ROYAL CURAÇAO VANAF BOVEN: Schildpad; Shelterrock Paradise Eten - bron Shelterrock Paradise; Shelterrock Paradise uitzicht. bron Shelterrock Paradise

businesstraveller.nl

Sinds augustus vorig jaar is het mogelijk een luxe verblijf te boeken bij Sandals Royal Curaçao. Het resort grenst aan een beschermd natuurgebied en biedt, naast 351 kamers en suites, luxe voorzieningen, zoals privézwembaden en fijne auto’s waarmee kosteloos het eiland verkend kan worden. Vanuit de infinity pool heb je uitzicht op het ruwe berggebied en er kan drijvend gedineerd worden op een authentiek Nederlands schip.

JANUARI/FEBRUARI 2022

WATC H E S

en bucketlist-bestemming pur sang. De magische wereld van het noorderlicht. De liefde die je voelt voor de husky’s die je vol energie door een bijzonder sneeuwlandschap voorttrekken. De stilte. De adrenaline verhogende tocht per sneeuwscooter. De open haard, de gezelligheid, de Sami, het winterse wonderland…

‘Sápmi (Noord-Sami: [’sapmi], [1] Lule Sami: Sábme/Sámeednam, ZuidSami: Saepmie, Ume Sami: Sábmie, Inari Sami: Säämi, Skolt Sami: Sää’mjânnam, Kildin Sami: Соаме Soame is traditioneel de culturele regio Soame) bewoond door het Sami-volk. Sápmi ligt in Noord- en Oost-Europa en omvat de noordelijke delen van Fennoscandia, ook wel bekend als de “Cap van het Noorden”.’ (Bron: Wikipedia) Lapland dus. Zelfs Wikipedia maakt er meteen een verwarrende hutspot van. Het is dan ook een complex verhaal dat echter loont om te kennen. Lapland is natuurlijk grofweg een gebied dat zich uitstrekt over Rusland, Noorwegen, Zweden, Finland. Op de eerste na vormen deze drie landen zeker ook een bekende toeristische bestemming die ook ver buiten Europa bij reizigers bekend is. De wereld heeft Lapland ontdekt en dan loont het zich goed te informeren voor de ervaring die je zoekt.

AVONTUUR IN DE STILTE ‘We zijn helemaal weg van alles, letterlijk en figuurlijk’ . Lapland dus...

PUUR NATUUR

De reis begint. We hebben de Decathlon geplunderd en hebben extra warm ondergoed en winterkleding gekocht. Ook dikke mutsen en wanten. En zaklampen, drie zelfs. Spelletjes uiteraard ook. Want we gaan een week naar de winterse outback, dat weten we al… naar Pello, aan de oostelijke kant van de Zweeds/Finse grens. Daar ligt de Valkea Lodge in een stuk Lapland waar de authentieke ervaring de boventoon voert. Er zijn geen winkels in de buurt, op korte

JANUARI/FEBRUARI 2022

businesstraveller.nl

LAPLAND

TEKST TIJN KRAMER

afstand bewandelbare dorpjes met vermaak, laat staan nachtleven. Het is puur natuur. Finland zoals Finland is bedoeld. En ja, er zijn natuurlijk wel een bar en een sauna.

LANGE DONKERE DAGEN

Vooropgesteld, de streek is enorm en er zijn veel overeenkomsten, maar ook wel belangrijke verschillen. Sowieso mag je voorafgaand aan de reis naar de outdoor-winkel om even wat extra warms in te slaan, want je zit bijna standaard boven de poolcirkel. Maar uiteraard heeft de exacte breedtegraad weer invloed op het landschap dat je kunt verwachten. In Zweden Zoals Afrika de kom je meer geweldige Big 5 heeft, zo fjorden en bergen tegen, ga je meer oostwaarts dan kent Lapland de kom je in een onovertroffen Big 3...of is het landschap van vele meren. de Big 6. Of 7? Overeenkomsten? Die zijn bij velen bekend. De lange donkere dagen in de winters en de middernachtzon in de zomer. Het mooie van Lapland dezer dagen is dat er directe charters zijn vanuit Nederland en België. De bestemming is gemakkelijker dan ooit bereikbaar en er zijn verschillende kleine luchthavens in de regio die worden aangevlogen vanaf het enorme Schiphol. Toegegeven, het is even wennen, een Corendon-toestel te zien dat je toch associeert met zomerplezier, maar we vliegen in drie uur heerlijk en comfortabel direct naar Kittilä in Finland. Als we landen, zo net voor de lunch, is er nog wel licht maar de dimmer staat al aan. Het loont een raamplaats te nemen in de 737 van de Nederlandse airline. De landing is een mooi plaatje. Het is ook een stukje reisgeschiedenis. Het Nederlandse Nordic Travel debuteert met de eigen (Corendon)charter op de Nederlandse markt, daar waar het bij de zuiderburen al lang marktleider is. De vlucht gaat door tot eind maart. En

businesstraveller.nl

boeken is aan te raden want Lapland loopt bijzonder goed in deze tijden dat veel consumenten voor dichtbij kiezen. De Valkea Lodge blijkt een uitstekende keuze, maar Lapland heeft meer keuze via Kittilä in zowel Zweeds als Fins Lapland.

SÁMI

We hebben het dan wel over Lapland, maar noem de Sámi geen Lappen, dat is ‘not done’ en dat doet niemand dus. Het Sámi-volk vormt een minderheid in het gebied. Zo’n vijf procent maar van de bevolking. Het is een kalme minderheid die geen onafhankelijkheid wenst, maar wel inspraak en een zekere mate van zelfbeschikking. Het gaat de goede kant op. De koffers zijn er snel - Kittila is niet bepaald Heathrow en iemand staat al klaar om ons naar een transferbus te begeleiden. Het bekende stadje Levi ligt op een kwartiertje rijden, maar wij rijden wat verder de rust in. Na anderhalf uur door een winter wonderland komen we aan bij de Valkea lodge, een verzameling bungalows met een hoofdgebouw met bar en restaurant en excursiegebouw waar we ons direct hele dikke pakken, handschoenen en laarzen laten aanmeten om de kou te weerstaan. We zijn klaar voor het avontuur!

‘De puurheid van de noordelijke wildernis en de zorg die Finnen besteden aan het bereiden van elke maaltijd, garanderen enkele van de meest overheerlijke gerechten die je ooit hebt geprobeerd. De keuken is misschien eenvoudig, maar zit boordevol verse smaken zoals verse bessen, paddenstoelen en wild.’ (Bron: Lapland above else)

ELAND EN RENDIER

Beter hadden we het niet kunnen omschrijven. Zoals gezegd, we zitten in een winterse oase, en logischerwijs op basis van volpension. Het ontbijten lunchbuffet zijn prima, maar in de avond is het pas echt leuk. Het

JANUARI/FEBRUARI 2022

→

LAPLAND

→

menu van de hele week is meteen bij binnenkomst al bekend en uiteraard is er met de basic dieetwensen rekening gehouden. We zien en genieten van verse vis, proeven besjes en heerlijk vlees. Eland en rendier. De eetzaal is gevuld met gasten, enkele tientallen, die zich tegoed doen aan al dat heerlijks in drie gangen. Er is lokaal Karhu bier en een kleine, maar aangename, wijnlijst die, voor Finse begrippen, goed betaalbaar is. De hele fles hoeft niet meteen op, je kunt deze met een gerust hart tot de volgende dag laten staan of anders in eigen chalet soldaat maken bij de open haard. Eigenlijk leuker, het is vakantie! Want die chalet, bungalow zou je het ook kunnen noemen, is aangenaam vertoeven. Of: Log cabins, zoals ze eigenlijk heten. Er is een keukentje, een badkamer met fijne douche en een tweepersoonsslaapkamer. In het woongedeelte staat een slaapbank. Het is knus, gezellig en aanganaam warm. En ja, met best wel wat heerlijke vrije tijd, is het fijn dat de wifi uitstekend is en dat er een TV is waarop je draadloos je eigen Netflix kan afspelen. Maar de open haard is het allerfijnste, zeker als het sneeuwt. En oh ja, de bungalows zijn zo goed als identiek en kennen allemaal hun privacy. Wel is er tegen meerprijs een type Log Cabin met eigen sauna te boeken.

BIG THREE

Maar laten we niet langer wachten. Zoals Afrika de Big Five heeft, heeft Lapland, eh, de Big Three? Sneeuwscooter, huskytocht en de aurora borealis (ofwel het noorderlicht). Of moeten we ook een bezoek aan een rendierboerderij meetellen? Of een gesprek aan het knisperend haardvuur met een oude Sámi-man? Of een haardvuursauna aan de rand van het meer en dan een ijs- en ijskoude duik in een wak? Big Six, Big Seven? Laten we maar niet tellen en vergelijken. We lopen in onze dikke snowsuits naar de nabijgelegen huskyfarm. De mooiste honden ter wereld - we gaan even helemaal op in de omgeving en zijn bevooroordeeld - nemen ons enkele uren mee op een fantastische tocht.

JANUARI/FEBRUARI 2022

OM NOOIT TE VERGETEN

En daar is geen woord aan gelogen. Zelfs doorwrochte kattenliefhebbers kunnen niet het plezier en de meerwaarde ontkennen van een sleetocht, voortgetrokken de vijf husky’s. Per slee gaan twee gasten mee, de een is verantwoordelijk voor de besturing en staat te weren aan het einde van de slee, de ander zit en geniet van de ervaring. Het landschap, de honden, de sneeuw, de stilte. Wie ‘stuurt’ voelt een directe band met de honden. Bijsturen door het verdelen van het gewicht, remmen vooral want de energie lijkt eindeloos. Het is pure passie voor de natuur. Een avontuur om nooit te vergeten.

NOORDERLICHT

Over het noorderlicht doen verschillende verhalen de ronde. De Vikingen verklaarden dit natuurfenomeen als de glinsterende wapenuitrusting van mythologische strijdgodinnen. Een Finse legende heeft het over een vos die door de sneeuw rent en met zijn staart vonken en kleuren maakt. En de Sami en Inuit zien er onze voorouders in. Wetenschappelijk gezien ontstaat het noorderlicht door uitbarstingen van de zon waarbij grote hoeveelheden geladen deeltjes in het heelal geslingerd worden. Dit worden zonnestormen genoemd. Het noorderlicht bevindt zich 100 tot 150 kilometer boven ons en kan verschillende kleuren hebben.

We zien in een week tijd het Noorderlicht vier keer....vier keer! Ongehoord...

BIJZONDER

Eerlijk is eerlijk, het hoogtepunt van elke Laplandreis is toch wel als je het noorderlicht kunt zien. Er is geen reisorganisator, geen Fin, gaan Sámi, geen wetenschapper die je het kan garanderen. Er zijn natuurlijk wel wat tips en tijden die de kans verhogen, maar uiteindelijk ben je overgeleverd aan moeder Natuur. En laat die in onze week eens bijzonder goed geluimd zijn. We gaan die week liefst vier keer naar buiten om het licht in al haar glorie te aanschouwen. Vier keer… het is ongehoord. De eerste keer heel beschaafd, en daarna in zeer fraaie

businesstraveller.nl

LAPLAND

uitdossing. Laat je niet misleiden door al soms iets al te gephotoshopte reclamefoto’s, zoveel geluk heb je doorgaans niet. Maar het moge duidelijk zijn, onze reis heeft zijn niet bij te boeken bekroning gekregen. Once in a lifetime, check, afgevinkt. Lekker terug onder de wol, morgen op de sneeuwscooter.

SPELEN IN DE SNEEUW

De Valkea lodge ligt in een heuvelachtig en klein skigebiedje, aan de rand van een mooi meer met vooral vele dikke oerbossen. Een wandeltocht per sneeuwschoenen is leuk en geeft je wonderbaarlijke winterse vergezichten. Je kunt desgewenst ook langlaufen of een klein stukje skiën, maar voor ons wacht de sneeuwscooter. Het is lekker spelen in de sneeuw, hard over het bevroren meer en vooral off road, is het tussen de bossen ook nog wel even stevig sturen. We gaan in een groep van een dozijn en halverwege zetten we de scooters neer en genieten van verwarmde bessensap aan een houtgestookt vuur. Even bijkomen, daar ver weg van alles, met een kleine groep mensen die het na verloop van de week steeds beter met elkaar weet te vinden, zonder dat je privacy wordt aangetast. Gewoon gezellig. Eenmaal terug hebben we trek. Rendier staat op het menu. Lekker!

DE SÁMI

De Sámi-gebieden in Noord-Lapland bieden het hele jaar door vele binnenen buitenactiviteiten en nauw contact met de unieke cultuur van de Sámi - de enige inheemse bevolking van de Europese Unie. De Sami leven in de noordelijke delen van Finland, Noorwegen en Zweden, maar ook in delen van Noordoost-Rusland. In Finland telt de Sámi-bevolking ongeveer 10.500 mensen, en het behoud van hun bedreigde taal en cultuur wordt bestuurd door een autonoom Sámi-parlement in Inari, Finland. (Bron Visit Finland) De Sámi zie je niet bepaald traditioneel aangekleed ‘in het wild’ om het zo maar te zeggen. Sommige Samiervaringen elders zijn net zo authentiek

businesstraveller.nl

als toeristische Bedoeïenen-avonden in het Midden-Oosten. Na afloop rijden alle ‘locals’ weer in hun jeans naar huis. De Sámi wonen inmiddels allang niet meer als nomaden, maar in verwarmde huizen. Maar wel met een voorliefde

voor hun cultuur die ze logischerwijs willen behouden. Hun bestaan roept vele vragen op voor de gemiddelde bezoeker die de moeite van het vragen waard zijn. Wij hebben het voorrecht een excursie te doen naar een rendierboerderij net over de Zweedse grens. Een oude Sámi-man met de naam Sixten doet er zijn rondleiding en vertelt je in gebroken Engels over het bestaan. Aan een heerlijk knisperend vuur eet de groep na het voeren en aaien van de rendieren soep en tosti’s en we horen de verhalen van Sixten, de gerimpelde Sámi. Om een voorbeeld te geven van de traditionele muziek raadt hij zijn eigen Spotify-lijst aan. Zoals gezegd, ook de Sámi staan stevig in de 21e eeuw. Maar om nu te zeggen dat we er zijn voor de digitale afleiding? Welnee, het is een week vol spelletjes, lange gesprekken, stiekeme dutjes, wandelingetjes, avonturen in de sneeuw en nieuwe kennismakingen. Uiteindelijk kiezen we in onze Log Cabin voor ons eigen muziekje, zo bij de open haard. We spelen spelletjes. Het eten smaakt goed, de wijn is prima en er ligt in een dikke laag sneeuw. Het is een groots verhaal voor nu, maar zeker ook voor later. We zijn helemaal weg van alles, letterlijk en figuurlijk.

JANUARI/FEBRUARI 2022

VOLGENDE MAAND

Special Midden-Oosten

when you finally come up for air

Go ahead take a nice, deep breath. Because we intend to make every moment of your client’s voyage a Seabourn Moment. And with nearly one team member for every guest, all ocean-front suites, and ships carrying just 264-600 guests, your clients will enjoy all the breathing room they seek.

Discover more at Seabourn.com

Neem contact op met het Business Development Team: +31 10 297 6611 / SalesNL@Seabourn.com

Voordelig zakendoen met bluebiz Besparen op de reiskosten van uw bedrijf? Dat kan met bluebiz. Voor elke zakenreis met KLM of partners ontvangt u blue credits. Die blue credits kunt u gebruiken voor gratis tickets of upgrades. Deelname is kosteloos. U vindt alle voordelen op bluebiz.com

Business Traveller - Januari / Februari

Articles inside

GIMME GIMME

DE TRENDY KANT VAN DEN HAAG

DE REISTRENDS VOOR 2022

ZONNIG BARBADOS

HET DOSSIER BOOKING.COM

MOOI MALAGA

BUCKETLIST