Business Traveller - November/December

Wie had het verwacht een jaar geleden? De zakenreiswereld is weer volop op pad, en de ene na de andere herstelprognose wordt naar voren ge-update. Zou het herstel eerder pas 2026 worden, toen 2025 en ga zo maar door. Met de huidige problemen aangaande energie, krapte op de arbeidsmarkt, inflatie en geopolitieke waanzin is het hard nodig dat de ruggengraat van de economie stevig is. En dat is zakelijk reizen. Het wordt door mensen vaak afgedaan als nodeloze luxe maar dan snap je de essentie niet van het belang van menselijke ontmoetingen. Dan snap je niet waar de zakenreiswereld op ecologisch niveau mee bezig is. Laatst luisterde ik naar een bestuurslid van de Lufthansa Group op een congres in Brussel en hij noemde twee inderdaad twee belangrijke sleutelwoorden voor reizen anno nu: realiteit en flexibiliteit. De zakenreiswereld zal rekening moeten houden met wijzigingen en route, tot het laatste moment, en we zullen daar ook met z’n allen realistisch mee om moeten gaan. En daar is niets mis mee, zolang we maar kunnen reizen om elkaar te ontmoeten. Want dat is, tot slot, ook nog eens ontzettend aangenaam. En een extra booster voor getalenteerd en gemotiveerd personeel. Veel leesplezier en fijne feestdagen.

Tijn Kramer Hoofdredacteur

COLOFON

AUSTRIAN LANCEERT PRE-ORDER MAALTIJD

AUSTRIAN AIRLINES heeft een nieuwe pre-ordermaaltijdservice gelanceerd voor economy-passagiers op korte en middellange vluchten. Klanten kunnen nu maaltijden vooraf bestellen wanneer ze reizen met vluchten van 50 minuten of langer, zowel van als naar Wenen. De pre-orderservice is beschikbaar tussen een maand en 48 uur voor vertrek, waarbij passagiers tot vijf maaltijden online kunnen bestellen op austrian.com/at/en/austrian-melangerie, en contante betaling aan boord kan worden gedaan.

Austrian laat weten dat de keuzes variëren van warme maaltijden en sandwiches tot snacks en dranken, met voorbeelden als vegetarische wraps en Wiener Schnitzel. De verhuizing volgt op de lancering vorig jaar van de Oostenrijkse buy-onboard-service voor economy class-passagiers op vluchten van maximaal drie uur. Het volgt ook op de lancering van een soortgelijke pre-orderservice door zustermaatschappij Swiss eerder dit jaar.

Zuid-Korea opent de deuren verder

DE ZUID-KOREAANSE CORONA- INREISMAATREGELEN zijn aangepast: u hoeft geen negatief PCR-testresultaat voor vertrek naar Zuid-Korea te laten zien en u hoeft ook geen PCR-test te doen bij aankomst in Zuid-Korea. Gebruikt u medicijnen, dan moet u voor bepaalde medicijnen eerst goedkeuring hebben van de autoriteiten van Zuid-Korea om deze het land in mee te mogen nemen. De lokale overheid heeft coronamaatregelen ingesteld, waaronder het verplicht dragen van een mondkapje. Dit is van toepassing als u zich in een binnenruimte bevindt. Als u dat niet doet, wordt een boete opgelegd. Informatie van de lokale overheid over coronamaatregelen en -regels kunt u vinden op de website van het Ministerie van Volksgezondheid en Welzijn (informatie in het Engels).

Accor in zee met Expedia

ACCOR is een samenwerking aangegaan met Expedia Group om een nieuwe Flight + Hotel-site te lanceren, waarmee klanten ‘naadloos vluchten kunnen toevoegen aan hun hotelverblijf’. Voor leden van het ALL-loyaliteitsprogramma van Accor betekent dit dat er punten kunnen worden verdiend op zowel het hotel- als het vluchtgedeelte van pakketten die zijn gekocht via de Flight + Hotel-site. Details over het verdienen van punten moeten nog worden aangekondigd, maar Expedia liet weten dat de site later dit jaar in Australië zal worden gelanceerd, gevolgd door het VK, Frankrijk en Duitsland. Nederland is nog onbekend, maar we houden je op de hoogte. Klanten hebben toegang tot het wereldwijde aanbod van Expedia Group van meer dan 500 luchtvaartmaatschappijen wereldwijd via het Open World-platform, waardoor ze vluchten kunnen toevoegen aan hun hotelboekingen.

The Peninsula Hotels gaat openen in Istanbul

THE PENINSULA HOTEL gaat openen in Istanbul op 14 februari 2023. Het hotel is gelegen langs de oevers van de Bosporus in de gerevitaliseerde wijk aan het water, Galataport - de thuisbasis van verschillende musea, kunstgalerijen, restaurants, boetieks en een haven voor cruiseschepen. De 177 kamers van het hotel zijn verdeeld over vier afzonderlijke gebouwen, waarvan drie beschermde historische monumenten uit de vroege jaren 1900 en elk gerenoveerd en gerestaureerd in samenwerking met The Heritage Board om ervoor te zorgen dat het ontwerp de lokale geschiedenis en cultuur behoudt. Het ontwerp is geïnspireerd op de lokale omgeving, zoals de Bosporus-boten en de Grand Bazaar van de stad, en bevat kunstwerken van bekende en opkomende Turkse kunstenaars. De kamers en suites zijn voorzien van op maat gemaakte meubels, originele kunst, duurzame, op maat gemaakte badproducten, moderne Turkse designelementen zoals inlegwerk van hout en parelmoer, tapijten in kelimstijl en met Marmara-marmer beklede badkamers, evenals meertalige touchscreen bedieningspanelen. De faciliteiten voor vergaderingen en evenementen omvatten een balzaal, twee intieme vergaderzalen, ruimtes voor besloten diners en wijnproeverijen en verschillende buitenruimtes met uitzicht op de Bosporus. Eetgelegenheden zullen bestaan uit een restaurant en bar op het dak, evenals een grote eetzaal, waar Turks-Aziatische gerechten worden geserveerd, plus het Lobby-restaurant waar afternoontea en wereldse gerechten worden geserveerd te midden van dubbele hoge plafonds van 8,4 meter en uitzicht op het water. vanaf het hoofd- en mezzanineniveau. Er komt ook een spa- en wellnesscentrum van 1.675 m² met hamams, een binnenzwembad van 25 meter en acht privébehandelkamers. Gasten kunnen ook gebruikmaken van een eigen fitnesscentrum, kiezen voor de wellnessprogramma's op de kamer via het 'wellnessportaal' of zwemmen in het 25 meter lange buitenzwembad.

LANGER OP REIS MET MARRIOTT APARTMENTS

MARRIOTT INTERNATIONAL heeft zijn nieuwste merk voor verlengd verblijf onthuld: Apartments by Marriott Bonvoy. De groep zei dat het ‘inspeelde op de groeiende interesse van families en vrienden die op zoek waren naar meer ruimte voor een verblijf, voortgestuwd door de vermenging van werk en vrije tijd, en de wens van jongere reizigers naar ruimere accommodatiemogelijkheden’.

Marriott zei dat het nieuwe merk zal worden gepositioneerd in het hogere segment en het luxe segment, en zich onderscheidt van de bestaande concepten voor verlengd groepsverblijf doordat ze geen traditionele hoteldiensten zullen bieden, zoals eten en drinken, vergaderruimtes en winkels.

De appartementen zullen beschikken over een aparte woonkamer en slaapkamer, een volledige keuken en een

wasmachine en droger in de unit. De bestaande merken voor langer verblijf van Marriott zijn onder meer Residence Inn, Marriott Executive Apartments (dat actief is in Azië, Europa, het Midden-

Oosten, Afrika en Latijns-Amerika) en Homes and Villas by Marriott Bonvoy – waarvan de laatste in 2019 werd gelanceerd.

MODERNE OASE IN DE STAD

Op zoek naar een centraal gelegen hotel in Nederland? Welkom bij Dutch Brand Hotel Gooiland. Een modern, iconisch rijksmonument en een oase van licht en groen. Met Amsterdam en Utrecht op slechts een half uur reizen en alles in huis om jouw zakelijk verblijf zo comfortabel mogelijk te maken. Ontsnap aan de drukte, maar heb alles bij de hand. www.gooilandhotel.nl

AirPlus en Uber samen op weg

CORPORATE-PAYMENTSPECIALIST AIRPLUS

INTERNATIONAL laat weten dat de AirPlus Company Account nu ook door Uber wordt geaccepteerd. Wie als zakenreiziger bijvoorbeeld van en naar de luchthaven of het treinstation wil, kiest met Uber for Business voor een gemakkelijk en snel alternatief voor andere vervoersmiddelen. De klant bestelt de rit via de app, betaling en afrekening vinden op de achtergrond plaats met AirPlus. Dat geldt ook voor andere aanbiedingen van Uber for Business, zoals de mogelijkheid om eten te bestellen of andere leveringen in opdracht te geven. Voor ondernemingen komen daardoor tijdrovende afrekeningen met fysieke bonnen te vervallen. In plaats daarvan krijgen zij een nauwkeurig overzicht van de uitgaven inclusief de integratie in de boekhoudsystemen. Medewerkers hoeven de kosten niet meer voor te schieten en deze achteraf via een reiskostendeclaratie te laten vergoeden. In plaats daarvan geschieden betaling en afrekening met het reeds in het

systeem opgeslagen AirPlus Company Account, waardoor de afrekening net zo verloopt als het hele boekingsproces: eenvoudig en moeiteloos. Bovendien zorgt de centrale betaling ervoor dat ritten voldoen aan de reiskostenregeling. Ondernemingen hebben volledige controle over hun kosten, inclusief gedetailleerde evaluatiemogelijkheden. Oliver Wagner, directievoorzitter bij AirPlus International, kijkt uit naar de nieuwe samenwerking: ‘Met de AirPlus Company Account als centrale betaalrekening kunnen ondernemingen tot dusver al vlieg- en treinreizen, huurauto’s en hotelboekingen afrekenen. Door de integratie in de Uber Wallet profiteren ondernemingen nu ook bij boekingen van Uber-ritten en andere Uber-aanbiedingen van de gebundelde afrekening en evaluatie. We zijn erg blij dat wij onze klanten Uber for Business kunnen aanbieden. Voortaan kunnen zakenreizigers hun ritten eenvoudig aanvragen via de Uber-app, terwijl de betaling centraal en automatisch wordt verwerkt via de AirPlus Company Account.’ Susan Anderson, Global

Head of Uber for Business, licht toe: ‘Zakenreizen waren tot nu toe een omslachtig proces waarvoor verschillende stappen op verschillende platforms vereist waren. Wat ik zo geniaal vindt aan de samenwerking tussen Uber for Business en AirPlus is de naadloze ervaring voor zowel de zakenreiziger als de travel manager of de HR-manager achter de schermen. Van boeking en betaling tot en met de vergelijking stellen wij ondernemingen in staat om het beheer van de reislogistiek voor de hele organisatie snel en efficiënt te vereenvoudigen, hetgeen een groot voordeel is als men bedenkt hoe ingewikkeld reizen kan zijn en hoeveel administratie vaak nodig is.’

Uber for Business met AirPlus als betaalmiddel zal wereldwijd beschikbaar zijn, in alle markten waar de Uber-app beschikbaar is, en waar AirPlus actief is. De samenwerking gaat van start in de VS en de eurozone, vervolgens in Mexico, Australië, Nieuw-Zeeland en het Verenigd Koninkrijk. Daarna volgen de andere markten.

DE

H. KERSTEN

WIE IS HIER NU GEK?

Alweer een paar maanden geleden las ik de kop: ‘bijna helft(41%) jongeren verwacht vroeg financiële onafhankelijkheid’. ‘Zo zo’ dacht ik, en hoe gaan ze dat realiseren?

Het bleek dat er een onderzoek door een bank was gedaan onder 1.016 Nederlandse millennials en gen-Z’ers(wat een moeilijke term), mensen in de leeftijdscategorieën 28-42 en 18-27 jaar oud. Ofwel: onderzoek in de leeftijdscategorie 18-42 jaar. Van de millennials verwacht bijna 25% voor hun 50ste met pensioen te zijn gegaan, 43% spaart niet voor de toekomst. Ok, dan komen die 25% uit de andere 57%? En hoe gaan ze het realiseren?

Meer dan de helft van de 1016 personen overweegt wel eens om voor zichzelf te beginnen en men is de mening toegedaan dat een van de snelste manieren om financieel onafhankelijk te worden het starten en uitbouwen van een eigen onderneming is. Ergo: niet in loondienst, maar ondernemer worden. Dan bouw je in ieder geval geen pensioen op, tenzij je dat zelf organiseert.

Wat zou je eigenlijk moeten bezitten om financieel onafhankelijk te zijn op je 50ste? Dat betekent niet afhankelijk zijn van een relatie, de overheid of wat dan ook. De gemiddelde levensduur nu, op je 50ste, is tussen de 81,7(man)en 84,7( vrouw) jaar. Statistisch dus gemiddeld overall 83,2 jaar. Dan moet je op je 50ste een kapitaal hebben waar je 33,2 jaar mee vooruit kunt.

Ik merk nog op dat vele mensen op hun 50ste nog ‘dure kinderen’ hebben( studerende), maar

daar ga ik maar aan voorbij. Om een aardig leven te hebben zul je toch de equivalent van € 50.000 per jaar nodig hebben. Bij een rendement van nul dus een kapitaal van € 1.660.000. De respondent was gemiddeld 30 jaar oud, en zou dan dus netto € 83.000 per jaar moeten overhouden om in het bezit te zijn van € 1.660.000 op hun 50ste. En overhouden is dus sparen, buiten hetgeen je consumeert.

Maar eenieder zal een rendement behalen. Stel 5%, dan zul je nog jaarlijks netto € 48.000 moeten ‘wegleggen’. De verwachtingen zijn hoog. Naar mijn mening (veel) te hoog. De gemiddelde ondernemer in het MKB kan jaarlijks niet een dergelijk bedrag netto overhouden helaas. Utopisch? Ik ben bang van wel. Zeker wanneer we in ogenschouw nemen dat 59% van de respondenten niet geld maar vrijheid het belangrijkste vindt om ondernemer te worden. Tja, houd je dan überhaupt wel geld over? En wat is vrijheid als ondernemer? Ben je niet de ‘slaaf’ van je klanten, je personeel, je leveranciers? Het zou maar zo kunnen dat de steekproef niet representatief is. De uitkomst lijkt dat in ieder geval niet te zijn, of ben ik gek? Of hebben de ‘jongeren’ toch een wat geromantiseerde kijk op de toekomst?

Vervolgens las ik nog dat de DNB concludeert dat er bij vooral zelfstandigen geen animo is pensioen op te bouwen. En nu ben ik de draad kwijt: we bouwen niet op, maar gaan wel op ons 50ste met pensioen.

Comeback Hong Kong en Cathay Pacific

CATHAY PACIFIC verwelkomt de lopende initiatieven van de regering van de SAR Hongkong die gericht zijn op het versterken van de status van Hongkong als een wereldwijd luchtvaarthub. Gedurende de pandemie heeft de stadstaat pas op de plaats moeten maken, en de airline ook, maar de weg omhoog is ingezet. Er komt dus ook een derde startbaan op de beroemde airport. Chief Executive Officer Augustus Tang zei: ‘We kijken uit naar de voltooiing van het Three-Runway System op Hong Kong International Airport, dat de algehele capaciteit en het concurrentievermogen van de luchthaven aanzienlijk zal vergroten. We ondersteunen ook de voortdurende inspanningen van de regering om de intermodale vervoersverbindingen tussen Hongkong en de rest van de Greater Bay Area (GBA) te versterken door de integratie van vervoer door de lucht, over zee en

over land. Dit zal de doorstroming van mensen en goederen in de regio verder versterken. Het groeipotentieel en de kansen die de GBA biedt, zullen ervoor zorgen dat zowel Cathay Pacific als onze thuishub concurrerend blijven. We worden aangemoedigd door de vele initiatieven van de regering die gericht zijn op het koesteren en behouden van lokaal talent, en op het aantrekken van talent om de ontwikkeling en groei van Hong Kong te ondersteunen.’ ‘Cathay Pacific is al meer dan 75 jaar de thuisluchtvaartmaatschappij

van Hong Kong en we zijn er trots op dat we gedurende deze vele jaren hebben bijgedragen aan de groei en het succes van het internationale luchtvaartknooppunt van Hong Kong. We blijven vertrouwen hebben in de toekomst van onze thuishub op de lange termijn en onze toewijding aan onze thuisstad blijft even standvastig als altijd. We kijken uit naar de groei en ontwikkeling die Hong Kong en zijn luchtvaartsector de komende jaren zullen doormaken.’

AMSTERDAMS LLOYD HOTEL STRAKS EEN TWEEDE HOXTON

Het merk Hoxton heeft plannen aangekondigd om begin 2024 zeven nieuwe Europese hotels te openen. In het pand van het bekende en fraaie Lloyd Hotel komt een tweede Amsterdamse vestiging, naar verwachting zomer 2023. Het Lloyd hotel sloot in november 2021 de deuren en gaat dus verder als een Hoxton, met 136 kamers en andere faciliteiten.

De verdere expansie omvat het vierde hotel van het merk in Londen dat in december wordt geopend in Shepherd’s Bush, samen met debuten in Brussel, Berlijn, Edinburgh, Wenen en volgend jaar een tweede hotel in Amsterdam.

Deze openingen zullen worden gevolgd door de lancering van een pand in Dublin in 2024. De openingen omvatten nieuwe functies, zoals de derde buitenpost van de co-working space Working From in Brussel, een evenementenauditorium in Wenen en een

nachtelijke muzieklocatie in Dublin. Voor meer details, zie hieronder.

Het merk zegt: ‘De aanstaande uitbreiding van The Hoxton weerspiegelt de sterke opleving die het heeft gezien sinds de uitdagingen van de

pandemie, waarbij veel van zijn operationele eigenschappen pre-pandemische niveaus bereikten en recordbrekende restaurantinkomsten behaalden, wat enorm positief is wanneer de reisindustrie langzaam herstelt. ‘

Locatiewerken vs gezondheid

MEER DAN DRIEKWART van de zakenreizigers zegt dat hun werkgever prioriteit geeft aan de gezondheid, veiligheid en bescherming van reizigers, maar slechts 36% zegt dat dit ook geldt wanneer ze thuis of ergens anders werken en nog eens 25% weet het niet, zo blijkt uit een recent onderzoek van BCD Travel. Volgens de respondenten doen bedrijven het redelijk goed in

het traditionele beheer van reisrisico’s, maar is er een gebrek aan ondersteuning voor nieuwe werktrends, met name voor telewerk en bleisure. Ongeveer 64% van de reizigers weet niet eens of ze wel gedekt worden door het reisrisicoprogramma van hun organisatie als ze hun zakenreis verlengen voor vrijetijdsdoeleinden. In een eerder onderzoek van BCD in maart, naar de

ITA AIRWAYS VERDER MET LONG HAUL

Met een nieuwe

ITA Airways vliegt drie keer per week naar Japan, op dinsdag, donderdag en zaterdag om 15.20 uur. Luchthaven Tokyo Haneda ligt in het centrum van de stad. Het is de eerste keer dat ITA Airways op de Japanse markt actief is.

Met de nieuwe vlucht breidt ITA Airways haar netwerk op de Aziatische markt uit. ITA Airways heeft al zes intercontinentale verbindingen, met directe vluchten naar New York, Los Angeles, Boston, Miami, Buenos Aires en Sao Paulo. Directe vluchten van Rome Fiumicino naar New Delhi (India) en Malé (Malediven) volgen in december.

prioriteiten van zakenreisprogramma’s onder reisinkopers, stond reizigerswelzijn op de tweede plaats na zorgplicht. In het laatste onderzoek van augustus zegt een aantal zakenreizigers dat hun werkgever support biedt na de reis, zoals vrije tijd (13%), verzoek om feedback na de reis (11%) of follow-up van veiligheids- of medische incidenten tijdens de reis (10%).

Hohe Salve Resort

WAAR IS HET

Wanneer wij weer eens zakelijke afspraken in Oostenrijk hebben, combineren wij dat maar al te graag met nog een paar dagen extra in de bergen, met tal van actieve mogelijkheden.

Deze keer zijn wij hiervoor neergestreken in Hopfgarten, in de Kitzbühler Alpen, net over de Duits- Oostenrijkse grens, op 900 km en drie oplaadbeurten met onze elektrische auto vanaf Utrecht. Ook bij het hotel treffen we uitstekende oplaadmogelijkheden, zodat de mooie omgeving goed te ontdekken is. Tevens ligt Innsbruck en bijbehorend vliegveld op nog geen 75 km afstand.

ACHTERGROND

Das Hohe Salve Sportresort is onderdeel van Pelzer Resorts, waarvan alle zes de resorts zich bevinden tussen de bergen en meren, met een focus op move en relax. Zowel buiten als binnen zijn er talloze mogelijkheden om actief bezig te zijn, maar vind je ook uitgebreide wellness en speciale aandacht voor gezond eten en drinken.

HOE IS HET?

Het Move & Relax-concept is innovatief en ontwikkeld door een voormalig Olympisch sporter die zijn bevindingen uit de wedstrijdsporten vertaald heeft naar het dagelijkse leven, voor meer energie, waarbij actieve beweging en vitale voeding essentieel zijn voor de juiste balans. Das Hohe Salve Resort is modern ingericht met hoogwaardige materialen en oog voor detail. Vanuit elke plek in het hotel, zowel kamers, zwembaden, wellness, restaurant en fitnessruime is er uitzicht op de omringende bergen.

De begane grond staat voornamelijk in het teken van sport en wellness, met een uitgebreide sportruimte waar met een coach individuele programma’s samengesteld kunnen worden. Er zijn twee zwembaden: een heus 25-meterbad en een apart verwarmd bad waar je tot 22.00 uur van binnen naar buiten kunt zwemmen, zowel in de zomer als de winter. Door het indrukwekkende omringende landschap een geweldige ervaring. Op de eerste verdieping bevinden zich het restaurant, de stijlvolle wijnbar, uitgebreid terras en de zakelijke ruimtes.

ACTIEF

Direct voor de deur: in de winter heb je direct toegang tot Skigebied Wilder Kaiser Brixental, met de skilift op vijftig meter afstand en in de zomer onder andere vele kilometers aan wandelpaden en de grootste e-bike regio van Oostenrijk. Onze eerste ervaring met een e-bike was gelijk een hele positieve. Ondanks het niveauverschil hebben we samen, onder begeleiding van een van de eigen gidsen, hele mooie routes gereden en het fietsen in de bergen zelf kunnen ervaren.

KAMERS

Het hotel heeft 104 kamers in vier categorieën. Een goede regeneratie

vereist een goede nachtrust. Kwaliteit staat voorop bij de afwerking van de kamers als wel de eersteklasbedden. De Classickamers hebben 28 m2 met alle gewenste benodigdheden, zoals apart toilet, een terras en direct zicht op de bergen. De Suites gaan tot 80 m2 met onder andere een dubbele wasbak en eventueel een eigen infraroodcabine.

ETEN EN DRINKEN

Er wordt vanzelfsprekend veel belang gehecht aan voeding, waarbij alleen gebruik gemaakt wordt van verse seizoensproducten van hoge kwaliteit uit de omgeving. De dag begint uiteraard met een uitgebreid en gezond ontbijt. Een vijfgangendiner is standaard inbegrepen bij het energiehalfpension. De stijlvolle wijnbar met internationale kaart van wijnen, fijne sterke dranken, tapas en Flammkuchen nodigt uit om de dag in een prettige ambiance af te sluiten.

BUSINESS

Het Hohe Salve Sportresort heeft vijf aangrenzende conferentieruimtes met allen direct uitzicht op het bergpanorama. De grootste is 344 m2 en biedt ruimte aan maximaal 250 mensen. Het doel is inspiratie combineren met ontspanning. De pauzes krijgen juist een actieve invulling om het hoofd leeg te maken voor nieuwe gedachten.

BEOORDELING

Zowel privé als zakelijk is het een bijzonder prettig hotel om te verblijven met al zijn faciliteiten. De kwaliteit en het serviceniveau zijn zeker hoogwaardig. Dat, in combinatie met de direct aangrenzende bergomgeving maakt dat je er zowel geïnspireerd als ontspannen weer vertrekt.

Kerst proeven in Londen

Londen ademt kerst. Is er voor de kerstfans onder ons een groter plezier dan in het prachtig versierde Londen in de stemming te komen voor een mooi feest? Er is erg veel te doen. We zetten enkele hot tips op een rijtje.

Uiteraard kent ook Londen geweldige kerstmarkten. Via VisitLondon kregen we de expert-tips, welke zeer interessant zijn. Drink hier vooral een mulled wine, proef allerhande streetfood en geniet van kerstmuziek!

De Wintermarkt Southbank Centre is een aanrader. De rivieroever van de South Bank is omgetoverd tot een winters wonderland, waar de wereldkeuken en een ambachtelijke kerstmarkt samenkomen op één sprankelende locatie voor het Southbank Centre’s Winter Festival (3 november - 8 januari). Kuier langs de traditionele houten chalets langs de oevers van de Theems en koop prachtige cadeautjes van de Winter Market, of geniet van kaasgerechten, cocktails en glühwein. En uiteraard kun je kerstshoppen in Covent Garden. Laat je verblinden door honderdduizenden glinsterende lichtjes die Covent Garden sieren, waar drie dagelijkse markten zijn gevuld met handgemaakte spullen en unieke cadeaus voor Kerstmis.

Ga je liever buiten het centrum? Ga naar het pittoreske Kingston upon Thames, waar u de Ancient Market Place van de stad aan de rivier kunt doorzoeken op unieke kerstcadeaus, op de Kingston Christmas Market. De knusse hutten zijn gevuld met handgemaakte kunstnijverheid, prachtige decoraties en cadeaus. Geniet daarna van seizoensentertainment terwijl je je tegoed doet aan wat streetfood. (10 nov - 24 dec)

Tot slot noemen we (er zijn er veel meer, zie www. visitlondon.com) de kerstmarkt van Borough Market. Verken de historische bogen van Borough Market, versierd met lichten en fonkelende ornamenten, terwijl je een aantal van de beste seizoensgebonden gerechten koopt en luistert naar straatmuzikanten die vrolijke deuntjes zingen. Speciale feestelijke evenementen zijn onder andere de populaire Kaasavond (15 dec)!

DOOR TIJN KRAMER

‘Abba staat hier gewoon weer op het podium...’

Op naar ABBA!

Take a chance on me… u wist het waarschijnlijk al. Het digitale ABBA-concert met avatars van het beroemde Zweedse viertal is misschien wel de must-see. En terecht. ABBA, een van de meest succesvolle popgroepen aller tijden, staat weer op het podium met een revolutionair nieuw concert waarbij Agnetha Fältskog, Björn Ulvaeus, Benny Andersson en Anni-Frid Lyngstad digitaal optreden met een live 10-koppige band, in hun eigen, speciaal gebouwde ABBA Arena in het Queen Elizabeth Olympic Park in Londen. Dit is de enige plek ter wereld waar je ABBA kunt zien. Het 95 minuten durende concert is een feest der herkenning en simpelweg een ontzettend leuk feestje. De tienkoppige band speelt het hele concert live, gepaard met de allernieuwste verlichting en audiotechnologie, dat het geheel een hybride maar aanstekelijk geheel maakt. De speciaal gebouwde ABBA Arena heeft een capaciteit van 3.000 toeschouwers en biedt een onverslaanbare front-ofhouse-ervaring, met een op maat gemaakte ABBA Voyagemerchandisewinkel en The Oceanbird Departure Lounge (een upgrade-optie bij aankoop met gratis eten en drinken), samen met een grote verscheidenheid aan eet- en drinkgelegenheden, gelegen in een open foyer. Boek zo snel mogelijk kaartjes want het is populair. U kunt kiezen tussen de dansvloer en zitplaatsten. Maar dansen is niet te voorkomen, waar je ook zit. www.abbavoyage.com

Totoro in Londen

En dan is er Totoro. Of het zegt je niets of je springt meteen op. Want Totoro is overgekomen uit Japan naar het Londense podium. Ervaar de Royal Shakespeare Company en Joe Hisaishi’s ‘ontzagwekkende’ (Time Out) en ‘oogverblindende’ (Guardian) wereldpremière van Studio Ghibli’s My Neighbor Totoro, in samenwerking met Improbable en Nippon TV. Voor de leek, Studio Ghibli is voor Japan wat Disney voor de VS is, de belangrijkste animatiestudio. Japanse kinderen hebben veeleer een knuffel van Totoro dan van een Disneyprinses. Het is genieten voor de fans. Een betoverend coming-of-age-verhaal

over een buitengewone zomer in het leven van de zussen Satsuki en Mei terwijl ze worden meegesleurd in spannende avonturen met hun nieuwe buren - vervoerd naar een lang vergeten rijk van geesten en natuurwonderen.

De show loopt tot begin 2023 in het Barbican en is al grotendeels uitverkocht dus wees snel. Fans komen van over de hele wereld. Wel zijn er nog kaarten tegen meerprijs bij wederverkopers. Maar wie zijn hart aan Totoro verloren heeft beleeft een van de meest bijzondere voorstellingen ooit. Totoro wint de harten van Londen!

Kerstvoetbal Wie kerst in Londen zegt, zegt voetbal. Er wordt weer volop gevoetbald in Engeland en Londen met al zijn clubs biedt dus volop keuze. Wij kozen onlangs voor West Ham United Football Club, dat zijn wedstrijden speelt in het voormalige Olympische Stadion (van 2012). De club speelt in het London Stadium, nadat ze in 2016 waren verhuisd van hun voormalige huis, de fameuze Boleyn Ground. Het stadion ligt vlakbij de ABBA Arena (dus makkelijk te combineren, vonden wij) en is een modern stadion, van alle gemakken voorzien. West Ham United, ook bekend als The Hammers en The Irons, is een zeer bekende Londense club die veel grote spelers heeft voortgebracht zonder echt zelf aan de wereldtop te zijn gekomen. Maar fans zijn er volop en een bezoek aan het stadium is leuk! Er zijn volop mogelijkheden om ook naar een lounge te gaan (zie www.p1travel.nl) voor wat extra comfort. Het hoogtepunt is het zingen van het clublied, het ‘Forever Blowing Bubbles’, met 60.000 fans tegelijk. Als middenmoter in de Premier League is winst niet gegarandeerd, een heerlijk middagje voetbal wel.

Vliegpremium

DOOR TOM OTLEY

Het heeft wat jaren mogen duren, maar eindelijk wordt premium economy door de meeste internationale lange afstandsluchtvaartmaatschappijen aangeboden.

LINKS Swiss premium economy stoel

AIR CANADA

Premium economy-passagiers worden snel door de luchthaven geleid en krijgen na het instappen een warme handdoek met een welkomstdrankje. Daarop volgt een keuze uit wijn, bier en sterke drank, en “premium” warme maaltijden geserveerd op porselein met behoorlijk bestek en glaswerk. Zoals bij de meeste luchtvaartmaatschappijen kan je twee tassen inchecken (23 kg elk). Het IFEscherm is 11 inch* op de B787-8, 10,4 inch op de B777-300’s en 8,9 inch op de A330. Een USB-poort voor opladen is voorzien, gepaard met stroom op elke stoel, verstelbare hoofdsteunen, een comfortabel kussen en een deken, evenals een Clean Care+ kit, met een masker, handontsmettingsmiddel en antiseptische doekjes, naast een amenity kit bij internationale vluchten. Alle premium economy-stoelen hebben een comfortabele stoelafstand van 96,5 cm met voldoende ruimte om uit te rekken. Op de B787-8 zijn er drie rijen in een 2-3-2 opstelling (economy is 3-3-3).

BREEDTE 50,8cm/20 inch (B777-300); 49,53cm/19,5 inch (B787-8); 45,7cm/18 inch (A330-300)

BEENRUIMTE 96,5cm/38 inch

STOELVERSTELLING 18cm/7 inch

AIR FRANCE

Premium economy-passagiers die met Air France reizen, kunnen op de luchthaven gebruik maken van Sky Priority-kanalen, krijgen tegen betaling toegang tot een lounge (niet beschikbaar voor economy-passagiers), kunnen naar believen aan boord gaan door de economy-rij over te slaan en krijgen hun bagage bij aankomst sneller terug. Air France zegt dat haar premium economystoel 40 procent meer ruimte biedt dan in economy, en het ‘xed-shell’-ontwerp betekent dat u geen ruimte inneemt van de persoon achter u wanneer u achterover leunt. Premium economy passagiers krijgen reiskits en er zijn slim ontworpen groeven in de tray table om

je tablet op te laten rusten (je krijgt ook 12-inch ingebouwde schermen). De stoel is beschikbaar op al haar lange-afstands, widebody vliegtuigen - A330, A350, B777 en B787.

BREEDTE 48 cm/19 inch

BEENRUIMTE 96,5 cm/38 inch

STOELVERSTELLING 130 graden

AIR NEW ZEALAND

Enigszins een stap terug, werd de innovatieve Spaceseat van de Kiwiluchtvaartmaatschappij, geïnstalleerd op de B777-300, in 2017 vervangen door een meer conventionele premium economy-stoel. Die stoel is nu gestandaardiseerd in alle B787-9 en B777-200 en B777-300 vliegtuigen van de luchtvaartmaatschappij, die een 2-3-2 (B787) of 2-4-2 (B777) configuratie hebben. Passagiers krijgen een premium check-in, prioritaire bagage en boarding, en amenity kits, maaltijden en drankjes aan boord, waaronder een selectie wijnen uit Nieuw-Zeeland.

BREEDTE 49 cm/19,3 inch

BEENRUIMTE 104 cm/41 inch

STOELVERSTELLING 23 cm/9 inch

AMERICAN AIRLINES

American Airlines lanceerde haar eerste premium economy-product in 2017 op haar B787-9’s en B777-200’s. Dat product is nu geïnstalleerd op haar B777 en B787 vloot. Inbegrepen in de prijs is prioritaire check-in, security, boarding en bagage, evenals “chef-geïnspireerde” maaltijden en alcohol. Passagiers kunnen profiteren van ruime zwarte lederen stoelen, geluidsreducerende koptelefoons, USB-poorten en voorzieningenpakketten. De afmetingen verschillen per vliegtuig, maar zijn als volgt:

BREEDTE 48 cm/19 inch (B777-300 en B787-9); 47 cm/18,5 inch (B777-200 en B787-8)

BEENRUIMTE 96,5 cm/38 inch

STOELVERSTELLING 12-15 cm/5-6 inch

ANA

Premium economy-passagiers op door ANA uitgevoerde internationale vluchten hebben toegang tot “ANAlounges” op de luchthavens Haneda, Narita, Kansai en Honolulu. Op andere luchthavens dan de bovengenoemde heeft ANA twee verschillende soorten Premium Economy-zitplaatsen, de eerste op de B787-9, B787-8 en B777- 300ER vliegtuigen, en de tweede op de A380, B787-10 en B777- 300ER (nieuwe configuratie met 212 zitplaatsen). Premium economy op de B777-300ER heeft een eigen 2-4-2 cabine. De beenruimte is 38 inch - 4 inch meer dan in economy - terwijl de stoel 10% breder is, namelijk 19,3 inch. Op de nieuwe configuratie van de B77-300ER (212 genoemd) is het touchscreen op de rugleuning 15,6 inch. Dit product is ook geïnstalleerd op de B787’s van ANA. Elke stoel heeft een beensteun, voetsteun, 10,6 inch touchscreen, stopcontact, USB-poort en aansluiting voor Apple-apparaten, plus een leeslampje op schouderhoogte. Er wordt gratis mousserende wijn geserveerd, terwijl de desserts van het business class menu komen. Er zijn ook speciale ANA-wijnen verkrijgbaar.

BREEDTE 47-49 cm/ 18,4-19,3 inch

BEENRUIMTE 96,5 cm/38 inch

STOELVERSTELLING 21-24,5 graden

AUSTRIAN AIRLINES

De B777-200-vliegtuigen van Austrian hebben in totaal 24 premium economystoelen met 2-4-2-opstelling, terwijl de B767-300ER’s 30 stoelen bevatten (uitgebreid van 18) met 2-2-2-opstelling. Samen met 38 inch beenruimte kunnen passagiers genieten van een voetsteun, een 12-inch tv-scherm en individuele stopcontacten en USB-poorten. In de Premium Economy Class kunnen reizigers twee tassen van 23 kg per persoon inchecken en het menu biedt keuze uit drie hoofdgerechten. Er is ook

een uitrusting met oordopjes, sokken en andere benodigdheden.

BREEDTE 48 cm/9 inch

BEENRUIMTE 96,5 cm/38 inch

STOELVERSTELLING 40 graden

BRITISH AIRWAYS

BA’s World Traveller Plus-cabine bestaat in twee vormen, met een moderner product op de B787, A380 en sommige B777’s en een ouder product op de rest van de langeafstandsvluchten. De zitplaats is 7 inch meer dan in economy en de stoel is 1 inch breder. Bekleed met gewatteerde stof in navy, heeft de nieuwere stoel een voetsteun, een hoofdsteun met vleugels en een 10,5-inch touchscreen dat kan worden bediend door een persoonlijke handset. Een hoofdtelefoon met ruisonderdrukking en een verzorgingspakket met sokken, een oogmasker, oordoppen en een tandenborstel/tandpasta worden meegeleverd.

BREEDTE 47 cm/18,5 inch

BEENRUIMTE 96,5 cm/38 inch

STOELVERSTELLING 18-20 cm/7-8 inch

BRUSSELS AIRLINES

De A330’s van de luchtvaartmaatschappij hebben een premium economy-cabine met 21 stoelen in een 2-3-2-configuratie. Passagiers hebben ook een 13,3 inch scherm, een grotere tafel met AC en USB-poorten, en een “verbeterde culinaire ervaring” inclusief een snack met ijs.

BREEDTE 47 cm/18,5 inch

BEENRUIMTE 96,5 cm/38 inch

STOELVERSTELLING 40 graden

CATHAY PACIFIC

Premium economy-stoelen zijn uitgerust met een beensteun over de hele lengte, met leer beklede voetsteunen, een uitschuifbare armsteun die kan worden aangepast en een hoofdsteun.

VANAF BOVEN: ANA; Austrian Airlines; British Airways

Ze verstellen naar achter met 9 inch en hebben een uitgebreide stoelafstand van 40 inch. De stoelen zijn voorzien van een dimbaar persoonlijk leeslampje, een uitschuifbare cocktailtafel, een grotere eettafel, een stopcontact op de stoel en een opbergruimte voor voorzieningen. De 28 stoelen zijn geconstrueerd in een 2-4-2 cabine indeling. Champagne is inbegrepen en de maaltijden zijn ‘licht en gezond’. Grotere tafeltjes maken het werken gemakkelijker, en de schermen van 10,6 inch (12,1 inch op de A350) worden geleverd met hoofdtelefoons met ruisonderdrukking. Er worden ook voorzieningenpakketten uitgedeeld.

BREEDTE 47-49cm/18,5-19,3 inch

BEENRUIMTE 96,5-101,5cm/38-40 inch

STOELVERSTELLING 20-23cm/8-9 inch

CHINA AIRLINES

De Taiwanese luchtvaartmaatschappij biedt op haar B777-300ER-vliegtuigen acht rijen premium economy aan in een 2-4-2 indeling. De stoel heeft een beensteun, een 12,1 inch touchscreen, een waterfleshouder, een drankhouder en een USB-poort. Ontwerper Ray Chen heeft in het hele vliegtuig een Chinese esthetiek toegepast, waarbij de premium economy-cabine muren heeft met een houtstructuur.

BREEDTE 48 cm/19 inch

BEENRUIMTE 99 cm/39 inch

STOELVERSTELLING 118 graden

DELTA AIR LINES

Delta heeft Premium Select op haar A350, A330 en B767 vliegtuigen. De stoel is breder dan de economy-stoel, met een verstelbare voetsteun en beensteun, 13,3-inch schermen op de rugleuning en de mogelijkheid om de Delta Studio-inhoud te bekijken op persoonlijke apparaten, en individuele stroompoorten. Ook voorzien zijn een verbeterde amenity kit, noise-

cancelling headsets, een deken gemaakt van gerecycleerde materialen en een memory foam-kussen om passagiers te helpen uitgerust en verfrist aan te komen. Gratis Starbucks koffie is beschikbaar, samen met snacks en gratis drankjes waaronder bier, wijn, cocktails en sterke drank. Premium Select-reizigers komen in aanmerking voor Sky Prioritybeveiliging, instappen en tasbezorging.

BREEDTE 48cm/19 inches (47cm/18.5 inches on A350)

BEENRUIMTE 96,5 cm/38 inch

STOELVERSTELLING 18 cm/7 inch

EL AL

De Israëlische luchtvaartmaatschappij El Al nam in 2017 de eerste van 16 B787 Dreamliner-vliegtuigen in ontvangst, met een nieuwe premium economystoel die 2-3-2 is geconstrueerd en 38 inch zitruimte biedt, een voetsteun en een in meerdere standen verstelbare hoofdsteun. De stoel beschikt tevens over een groter IFE-scherm in vergelijking met economie, evenals wisselstroom en een USB-poort. De premium economycabine van de luchtvaartmaatschappij is vervolgens geïnstalleerd op geselecteerde B777-200ER’s, ten koste van de eersteklas-stoelen.

BREEDTE Niet vrijgegeven BEENRUIMTE 96,5cm/38 inches

STOELVERSTELLING Niet vrijgegeven

EMIRATES

De nieuwe premium economy-cabine op de A380 bevindt zich vooraan op het hoofddek van de superjumbo, met in totaal 56 stoelen in een 2-4-2 indeling. Drie toiletten zijn voor de nieuwe cabine bestemd. Tot de kenmerken behoren een stoelafstand van 40 inch, een stoelbreedte van 19,5 inch, een rugleuning van 8 inch en een IFE-scherm van 13,3 inch. Er is een oplader op de stoel, een brede uitklapbare eettafel en een cocktailtafel aan de zijkant. De stoel is bekleed met

LINKS: Brussels Airlines MIDDEN: China Airlines ONDER: Delta Air Lines

stikdetails en een houten afwerking zoals in de businessclass’, en beschikt ook over een in zes richtingen verstelbare hoofdsteun, een kuitsteun en een voetsteun.

Premium economy is momenteel beschikbaar op geselecteerde Emiratesvluchten van en naar Londen Heathrow, Parijs CDG en Sydney, en zal tegen maart 2023 geleidelijk worden uitgebreid naar andere bestemmingen, waaronder New York JFK, Auckland, Melbourne, San Francisco, Singapore en Christchurch. Emirates zit in het midden van wat men het ‘grootste bekende vlootmoderniserings-project’ noemt, met in totaal 120 vliegtuigen die gemoderniseerd worden, te beginnen met de A380 superjumbo’s van de maatschappij en vervolgens de B777 vliegtuigen. Alle gemoderniseerde toestellen zullen premium economy hebben en het project moet in 2025 voltooid zijn. De premium economystoel van de maatschappij zal ook worden geïnstalleerd op sommige B777Xtoestellen van de maatschappij, hoewel deze toestellen ten vroegste in 2025 bij Emirates zullen worden gevoegd.

BREEDTE 49,5cm/19,5 inches

BEENRUIMTE tot 102cm/40 inches

STOELVERSTELLING 20cm/8 inches

EVA AIR

De Taiwanese luchtvaartmaatschappij was een van de eerste maatschappijen die premium economy (onder de naam Elite Class) aanbood. Het product omvat USB-poorten, stopcontacten, sfeerverlichting en 11-inch LCDtouchscreens. Toiletartikelen van het Franse merk Payot worden ook verstrekt, samen met kussens en dekens. U kunt kiezen uit wijn, bier of niet-alcoholische dranken en de maaltijden worden geserveerd op porselein.

BREEDTE 49,5cm/19,5 inches

BEENRUIMTE 96,5cm/38 inches

STOELVERSTELLING 20cm/8 inches

FINNAIR

Finnair’s nieuwe premium economystoelen zijn van Haeco Cabin Solutions, en de maatschappij is de eerste klant van de ‘Vector Premium’ stoel, op maat gemaakt door Finnair en gemaakt in samenwerking met interieurspecialist Tangerine. Premium Economy bevindt zich in een cabine van 26 stoelen, direct achter de achterste business class cabine. De stoel heeft een beenruimte van 38 inch, een opbergruimte voor laptops en kleine persoonlijke voorwerpen, kussens van traagschuim, een rugleuning van 8 inch, een beensteun en een hoofdsteun met zes standen. Er is een enkel blad voor werk en eten, individuele leeslampjes, PC-voeding en USB-A-poorten. De IFE verloopt via een 13-inch touchscreen. Premium economy-passagiers krijgen twee maaltijden en een selectie drankjes tijdens de vlucht. Een driegangendiner wordt geserveerd op nieuw servies dat voor Finnair is ontworpen door de Finse ontwerper Harri Koskinen en Iittala, met een lichte maaltijd vlak voor de landing. Het textiel van de stoelen is van het Finse designhuis Marimekko, dat ook de uitrusting met toiletartikelen van L:A Bruket heeft ontworpen. Het nekkussen en de deken zijn speciaal ontworpen voor de nieuwe premium economy-stoel.

BREEDTE 45,72 cm/18 inch

BEENRUIMTE 96,52 cm/38 inch

STOELVERSTELLING 20,32 cm/8 inch

IBERIA

Iberia’s premium economy biedt een stoelbreedte van 44-47 cm/18-19 inch (11,6 procent meer dan economy), een stoelafstand van 93 cm/37 inch (20 procent meer dan economy), 40 procent meer rugleuning in vergelijking met economy en een groter IFE-scherm (12 inch in vergelijking met 9 inch in economy). Passagiers profiteren ook van prioritaire check-in en boarding, meer bagage, een verbeterde maaltijdservice, een amenity kit en noise-cancelling

hoofdtelefoons. De premium economy wordt ingevoerd op 37 A330-300, A340-600 en A350-900 vliegtuigen.

BREEDTE 44-47 cm/18-19 cm

BEENRUIMTE 93 cm/37 inch

STOELVERSTELLING 20 cm/8 inch

ITA AIRWAYS

ITA Airways gebruikt de oude Alitalia-vloot op veel van zijn langeafstandsroutes, en de stoelen zijn dezelfde als bij Alitalia. Het werd gelanceerd in 2010, oorspronkelijk onder de naam Classica Plus, en heet nu Premium Economy. Tot de voordelen behoren een aparte cabine met 17 stoelen met een rugleuning van 120 graden en tot 40 procent meer beenruimte (in vergelijking met economy); bagagevrijstelling tot twee stuks van 23 kg, speciale incheckbalies en prioriteit bij het instappen; een nachtkit met deken en kussen, en een 10,6 inch tv-scherm op de A330.

BREEDTE 50 cm/20,1 inch

BEENRUIMTE 96,5 cm/38 inch

STOELVERSTELLING 120 degrees

JAPAN AIRLINES

JAL’s Sky Premium stoel heeft een royale 42 inch zitplaats, een beensteun, een hoofdsteun met vleugels en een privacy divider op hoofdhoogte. De 12,1-inch touchscreen kan worden bediend via een afstandsbediening. Inseat power is voorzien. Een belangrijk pluspunt is de toegang tot de lounges op Tokio Haneda en Narita en Heathrow.

BREEDTE 48 cm/19 inch

BEENRUIMTE 106,5 cm/42 inch

STOELVERSTELLING Onbekend

KLM

KLM onthulde in mei 2022 dan eindelijk haar langverwachte premium economy stoelen (onder de naam Premium Comfort) en de eerste vlucht met de nieuwe cabine was tussen

Amsterdam Schiphol en New York JFK in september. De maatschappij is van plan de stoel te installeren in haar B787-10, B787-9, B777-200 en B777-300ER-vliegtuigen, met 21 tot 28 stoelen in de cabine, afhankelijk van het vliegtuigtype. De nieuwe stoel biedt tot 17 cm/6,69 inch meer beenruimte dan standaard economy en tot 20 cm/ 8 inch verstelbare rugleuning, alsmede beweegbare been- en voetsteunen, stroomvoorziening op de stoel en een 13-inch IFE-scherm.

BREEDTE 47 cm/18,5 inch

BEENRUIMTE 17 cm/6,69 inch

STOELVERSTELLING 20 cm/8 inch

LUFTHANSA

De stoel van Lufthansa bevindt zich niet in een aparte cabine maar is, afhankelijk van het vliegtuig, tot een inch breder dan in economy, met ongeveer 4 inch meer ruimte aan de zijkant dankzij een brede armsteun en een middenconsole. De stoelen hebben verstelbare voetsteunen, stopcontacten, een USB-poort, een 11- tot 12-inch scherm en een kleine opbergruimte.

Er is geen prioriteit bij het instappen of inchecken, maar bepaalde lounges kunnen tegen betaling worden gebruikt. Een “fruitig” welkomstdrankje wordt aangeboden. Lufthansa moderniseert momenteel de stoel met de Duitse fabrikant Zim als nieuwe leverancier voor haar B747-8 jumbo-vliegtuig. De Zim Privacy seat (officieel bekend als de Zim PC-02) zal worden geplaatst in de 19 B747-8’s van de maatschappij, alsmede op nieuwe A350 en B7879’s wanneer deze worden geleverd. Zoals eerder gemeld, was Lufthansa oorspronkelijk van plan de nieuwe stoel te installeren op haar vertraagde B777-9 vliegtuigen. De fixed-shell stoel heeft een geïntegreerd privacyschild, evenals verstelbare armleuningen, een cocktailtafel, een eettafel uit één stuk, een persoonlijk leeslampje en een extra groot IFE-scherm. Het is een upgrade van de

VANAF BOVEN: Lufthansa; KLM; Norse; SAS

Zim Magic stoel, waarmee Lufthansa zijn premium economy lanceerde in 2014.

BREEDTE 45,5-48cm/ 18-19 inch

BEENRUIMTE 96,5cm/38 inch

STOELVERSTELLING 40 graden

NORSE

De 56 Premium-stoelen zijn in acht rijen van 2-3-2 aan de voorkant van het toestel te vinden. De configuratie is 2-3-2 (AC-DEF-GJ). Dit zijn comfortabele leunstoelen met een zitvlak van 109 cm/43 inch en 30,48 cm/ 12 inch achteroverleunend (de B787’s hebben 116,84 cm/46 inch in Premium), en hebben een utilitaire grijze lederen bekleding met antimakassars met het Norse-logo erop.

BREEDTE Niet bekendgemaakt

BEENRUIMTE 109 cm/43 inch

STOELVERSTELLING 30,48 cm/12 inch

QANTAS

Qantas heeft een nieuwe premium economy-stoel op haar B787’s. De stoel is elegant gestoffeerd in antracietgrijs met een vleugje “burnt caramel” en kan in een Z-vorm worden geplaatst met een hangmat om uw voeten te ondersteunen, terwijl een dik kussen aan de hoofdsteun van de ‘xed-wing’ wordt bevestigd om u in slaap te wiegen. De rugleuningen zijn voorzien van 13,5-inch IFE-schermen en ruimte voor uw tablet. Er zijn USBaansluitingen en opbergmogelijkheden voor waterflessen.

BREEDTE 49,5 cm/19,5 inch

BEENRUIMTE 96,5-107 cm/38-42 inch

STOELVERSTELLING  23 cm/9 inch

SAS

SAS noemt haar premium economy SAS Plus. Op vluchten binnen Scandinavië, Finland en Europa is de stoel identiek aan die in economy (SAS Go), maar van en naar Azië, Canada en de VS krijg je een bredere stoel en extra beenruimte. “De

stoelconfiguratie in de cabine is 2-3-2 in tegenstelling tot 2-4-2 (op de A330), en 2-4-2 in tegenstelling tot 3-3-3 op de A350.

BREEDTE 46.4cm/18.3 inches (47.7cm/18.8 inches on A350)

BEENRUIMTE 96.5cm/38 inches

STOELVERSTELLING

Niet vrijgegeven

SINGAPORE AIRLINES

De nieuwe premium economy-stoel van SIA, met een constructie van 2-4-2, heeft sleuven aan de basis van de centrale armsteun voor waterflessen, bekerhouders erboven, uitklapbare kuiten voetsteunen, twee USB-aansluitingen per persoon en 13,3 inch HDmonitoren. Reserveer uw hoofdgerecht uit de verschillende Book the Cookgerechten tot 24 uur van tevoren, of kies uit drie maaltijdkeuzes aan boord. Champagne is gratis, en fast-track check-in, boarding en bagageafhandeling zijn ook inbegrepen. Reizigers kunnen één stuk ingecheckte bagage tot 35 kg meenemen.

BREEDTE 47-49,5 cm/18,5-19,5 inch

BEENRUIMTE 96.5cm/38 inches

STOELVERSTELLING 20cm/8 inches

SWISS

Lufthansa Group carrier Swiss verbetert premium economy door Zim Privacy stoelen op haar 12 B777-300ERs, en op 9 van haar A330 toestel, evenals haar A340s. De Zim Privacy-stoel (vooral bekend als Zim PC-02) is een ‘xed-shell’-stoel met een geïntegreerd privacyscherm, evenals verstelbare armleuningen, cocktailtafel, eettafel uit één stuk, persoonlijke leeslamp en extra groot IFE-scherm. Het is een upgrade van de Zim Magic-stoel, waarmee Lufthansa in 2014 zijn premium economy-aanbod lanceerde.

BREEDTE 45,5-48 cm/18-19 inch

BEENRUIMTE 96,5 cm/38 inch

STOELVERSTELLING 40 graden

VANAF BOVEN: Singapore Airlines; Swiss; United Airlines; Virgin Atlantic

UNITED AIRLINES

United’s premium economy class, Premium Plus, biedt passagiers geluiddempende koptelefoons, een Saks Fifth Avenue-deken en-kussen, en een amenity kit. Premium Plus is beschikbaar op B777-200 vliegtuigen die lange-afstandsbestemmingen bedienen, B777-300 en B787-8, B787-9 en B787-10 vliegtuigen, alsmede de B767-400ER en B767-300ER vliegtuigen, waarvan de laatste twee configuraties heeft, waarvan één met 24 Premium Plus stoelen. Op de B777-300ER en B777-200ER toestellen, is er sprake van een 2-4-2 configuratie, met een 2-3-2-opstelling op de B787-10 en een 2-2-2 lay-out op de B767-300ER.

BREEDTE 48 cm/19 inch

BEENRUIMTE 96,5 cm/38 inch

STOELVERSTELLING 17cm/6 inches

VIETNAM AIRLINES

Vietnam Airlines biedt Premium Economy aan op zowel de B7879 als de A350, met verschillende stoelafmetingen (zie hieronder). Beide vliegtuigen hebben 10,6 inch IFE-schermen en ruime bagagevakken. Premium Economypassagiers kunnen profiteren van prioritaire check-in en voorzieningen zoals kussens, dekens en toiletartikelen. Gratis drankjes en worden ook aangeboden.

BREEDTE 46 cm/18 inch (A350: 48 cm/19 inch)

BEENRUIMTE 107 cm/42 inch

(A350: 96,5 cm/38 inch)

STOELVERSTELLING 18cm/7 inches

(A350: 20cm/8 inches)

VIRGIN ATLANTIC

Als een van de grondleggers van premium economy, heet het product van Virgin nu Premium. De stoel

heeft 10,5-inch touchscreens en brede centrale armleuningen met een plat gedeelte voor drankjes. Passagiers hebben voetsteunen of een ondersteunend kussen achter het schot. Bij het instappen worden een glas Prosecco en een krant aangeboden en later een keuze aan likeuren voor na het eten. Amenity kits worden verstrekt op nachtvluchten. Op haar nieuwe A330 neo-vliegtuig zullen er 46 premium economy-stoelen zijn met een zitvlak van 96,52 cm en een 13,3 inch touchscreen met Bluetooth audio. “De luchtvaartmaatschappij biedt haar Premium-klanten ook een draadloos oplaadstation aan (hoewel deze worden gedeeld met één in elke set stoelen in de 2-3-2-configuratie).

BREEDTE 53cm/21 inch

BEENRUIMTE 96.5cm/38 inches

STOELVERSTELLING 20cm/8 inch BT

Op avontuur in Portland

Een stad van contrasten in haar straten, omgeving en weer. Portland toont al haar schatten en weerlegt een bezoedelde reputatie.

DOOR TOM OTLEY

Tijdens de vlucht naar Portland brachten we het laatste kwartier van de afdaling door boven eindeloze watervlakten: meren en zijrivieren van de machtige Columbia, de rivier waaraan Portland zijn bestaan dankt. Het water glinsterde in het namiddaglicht terwijl donkere wolken zich opstapelden, het gebied zo goed als onbewoond, met slechts af en toe gebouwen en boten. Tegen de tijd dat we echt aan land gingen was er echter nog maar weinig te zien, want het was gaan regenen, en wat voor regen!

Het was een natte juni geweest voordat we op BA267 in Portland International aankwamen, maar tegen de tijd dat we de bus vanaf de luchthaven namen, was het aan het stortregenen. Stilstaand water op Interstate 84 veranderde het wegdek in een reusachtig meer met voertuigen die schijnbaar waterskiënd de stad in reden. Dichter bij de stad en langs de kant van de weg stonden sjofele tenten, het eerste teken van Portlands ontstellende daklozenprobleem, maar niet het laatste. Een kort sprintje van de stoeprand naar de luifel van ons hotel - “The Heathman” - gaf ons de eerste regendouche van vele tijdens de komende dagen. In de hotelkamer meldde het plaatselijke tv-journaal wegafsluitingen en de kans op plaatselijke overstromingen. De volgende ochtend meldde het weerbericht dat dit de natste juni ooit was, en we waren pas halverwege de maand.

We wisten het toen nog niet, maar datzelfde weer, samen met warme lucht die de sneeuw in Yellowstone National Park deed smelten, stond op het punt overstromingen en modderstromen te veroorzaken die het noordelijke deel van het park voor een groot deel van het jaar lieten sluiten, terwijl slechts een paar maanden later bosbranden problemen veroorzaakten in het zuidelijke deel. Gedurende ons hele bezoek bleef het regenen, zo erg zelfs dat we begonnen te twijfelen aan het bestaan van de veronderstelde alomtegenwoordige Mount Hood aan de horizon. Aan de andere kant, aangezien Portland de poort is naar de pracht van Oregon, bezochten we onder een constant bewolkte hemel watervallen, die nu op hun

DEZE PAGINA: Uitzicht over de Columbia River RECHTS: Downtown Portland

‘Het weerbericht melddde dat dit de natste juni ooit was’

majestueust waren, en het Columbia River Gorge National Scenic Area, dat zijn vele hoofdletters zeker rechtvaardigde.

INSPIRING SIGHTS

Multnomah Falls is de meest bezochte plek voor dagjesmensen uit Portland, een spectaculaire ‘dubbele’ waterval die in de winter of in tijden van extreme regenval (check!) ontzagwekkend is; een machtig gedonder van de natuur, meedogenloos en niet te stoppen, waarbij de nevel de lucht in werd gestuurd, zelfs tijdens de regenval. De sombere weersomstandigheden betekenden dat er in plaats van drukte slechts enkele tientallen bezoekers waren, al had ik wel medelijden met het huwelijksfeest dat vlakbij plaatsvond. We bezochten ook de Latourell-watervallen, waar je over een kort pad naar beneden kunt lopen en zó dichtbij kunt staan dat je het water van bovenaf ziet cascaderen en op de rotsen onder je ziet slaan. Je begint met het nemen van foto’s, korte video’s, selfies - alles om te proberen de grootsheid van de aanblik en het geluid in perspectief te plaatsen of het in het kader te krijgen van welk apparaat je ook vasthoudt, en dan geef je het op, want niets kan de schok en het ontzag overbrengen op anderen. Mijn regenjas en mijn camera waren kapot, dus ik hield me stil en liet de herinneringen, net als de regen en het water, op me inwerken.

Hadden we geluk of pech met het weer? Achteraf gezien waarschijnlijk geluk, en niet alleen vanwege de watervallen. De Columbia-rivier had de proporties van een overstroming, dus het was gemakkelijker te begrijpen hoe het zo’n diepe kloof had uitgeslepen, en hoewel het sommige activiteiten zeker had beperkt, zouden we, als we later dit jaar waren geweest, het risico op bosbranden hebben zien toenemen. De vernietigende kloof heeft de afgelopen jaren geleden onder enkele verwoestende bosbranden, waaronder een in 2017 die meer dan 20.000 hectare afbrandde en tot op de dag van vandaag de sluiting van enkele wandelpaden betekende. Toch, onvoorspelbaar als het weer is wanneer we reizen en welke tijd van het jaar je ook komt, de uitzichten langs de kloof zijn ongeëvenaard en je enige spijt is waarschijnlijk dat je niet genoeg tijd hebt om ervan te genieten. Je kunt een auto huren, maar met twee miljoen bezoekers naar het gebied moet je vooraf een vergunning boeken als je tussen mei en september komt, dus het is misschien beter om met een gespecialiseerde touroperator te gaan, zoals First Nature (firstnaturetours.com). Zij bieden alles aan, van vliegvissen tot wildwaterraften en sneeuwschoentochten tot kajakken en toen ik in het busje hoorde over het aanbod van

VAN LINKS NAAR

RECHTS: Multnomah Falls; Portland Japanese Garden

NUTTIGE LINKS

DELTA AIRLINES Vliegt dagelijks met directe vlucht naar Portland vanaf Schiphol Airport Delta.com

HEATHMAN HOTEL provenancehotels.com/ the-heathman-hotel

PORTLAND ZATERDAGSMARKT portlandsaturdaymarket.com

AMATERRA WIJNMAKERIJ amaterrawines.com

PORTLAND JAPANSE TUIN japanesegarden.com

SMITH TEAMAKER smithtea.com

TRAVEL PORTLAND travelportland.com/attractions

activiteiten voor wie van de gebaande paden afwijkt, wenste ik dat ik langer dan een paar dagen kon blijven. Ik vond mijn troost bij het bezoeken van enkele wijnhuizen, dat het bedrijf ook kan regelen. We hadden vooraf een e-biketocht geboekt bij Mountnbarrel (mountnbarrel.com) langs verschillende wijngaarden om de plaatselijke wijn en cider te proeven. Bij de eerste van de locaties (wyeastvineyards. com) werden we aan onze e-bikes voorgesteld en begon het te regenen, maar binnen een paar minuten was ik zo nat dat het me niet meer kon schelen, en was er het extra plezier van leden van onze groep die uitgleden in de modder en wegvielen toen we de hoeken van de boomgaarden omgingen. We leerden hoe de wijngaarden en boomgaarden floreren door de bodem die verrijkt is met slibrijke leem, ontstaan door alle overstromingen en aardverschuivingen. We waren in zekere zin een demonstratie van het proces, bedekt met aarde. Niets maakt een proeflokaal zo stil als de komst van met modder bedekte toeristen met een dorst naar lokale cider. In het Gorge White House (thegorgewhitehouse. com) zaten we aan beschutte tafels onder gasbranders en steeg de stoom uit onze kleren terwijl we lokale producten proefden en luisterden naar gesprekken over de oogst van appels, kersen, peren en perziken, en over de lavendelvelden. We sloten af met een fruitige Pinot Noir - hier worden al sinds 1880 wijndruiven verbouwd en sinds 1850 boomgaardfruit, dus er is een echte expertise in wat er geproduceerd wordt.

MODE EN BUITENSPORT

Tussen de motorcross-achtige capriolen door kregen we een indruk van de verschillende wijngaarden, de geteelde druiven, de uitdagingen waarmee de telers worden

‘De uitzichten langs de kloof zijn ongeëvenaard en je enige spijt is waarschijnlijk dat je niet genoeg tijd hebt’

geconfronteerd in verband met de klimaatverandering, en de kleine stad-gevoeligheid (in de beste zin van het woord) van degenen die op kleine schaal lokaal voedsel willen blijven verbouwen op een milieuvriendelijke manier. Er speelde zelfs een band (niet voor ons; ik denk dat het een open dag was) onder een afdak in een van de zalen, met mensen die dansten om warm te blijven. Voor wie niet de tijd of de regenkleding heeft om de kloof en zijn wijngaarden te bezoeken, is er net een nieuwe optie geopend - Amaterra. Deze plek van 32 hectare ligt op slechts 15 minuten rijden buiten Portland en kijkt uit over de stad. De naam vertaalt zich als ‘liefde voor de aarde’, en het is een fantastische nieuwe evenementenruimte, restaurant, bar en wijnmakerij, met fine dining food en een selectie van wijnen, evenals (uiteindelijk) een spa en hotel. Er is geen betere plek om te kijken hoe de zon tevergeefs haar hoofd uit de wolken steekt om vervolgens een nieuwe regenbui over je heen te laten komen, hoewel je bij beter weer kunt genieten van een zonsondergang terwijl je je activiteiten voor de volgende dag plant. Een bezoek aan de Portland Japanese Garden, opgericht in de jaren zestig op het voormalige terrein van de dierentuin van Portland, mag zeker niet ontbreken. Het is een prachtige serene tuin met wandelpaden, waterpartijen, inheemse bomen, zoals de Douglasspar, maar ook veel geïntroduceerde soorten, waaronder een Bonsai Terras en een zand- en steentuin. Van hieruit kunt u teruglopen naar de stad, via de International Rose Test Garden (10.000 soorten rozen op terrassen met uitzicht over de stad) en vervolgens wandelen door de historische wijk Nob Hill met zijn boetieks die gespecialiseerd zijn in alles van mode en buitensportartikelen tot chocolade en ijs, en niet te vergeten pubs en bars, waaronder The Fireside, een opvallende gastropub op 801 NW 23rd Avenue (pdxfireside.com). Eten en drinken staan altijd op het menu. Op zaterdagen tussen maart en december wordt de Portland Farmers Market gehouden in South Park Blocks bij de Portland State University. Er zijn zo’n 140 boeren en verkopers die heirloomtomaten, marionbessen, broccoli en andere lokale producten verkopen. Ik nam een stuk deep dish-pizza van

Via Chicago, samen met een kop sterke zwarte koffie, als onderdeel van mijn herstelstrategie na een zeer late nacht van het drinken van Aviation American Gin (ook uit Portland, en die net een bezoekerscentrum heeft geopend; aviationgin.com) en kleine flesjes bier (Ponies genaamd) tot in de vroege ochtend in verschillende duikbars in Portland - Sandy Hut is degene die ik me herinner. Op de markt kun je ook leuke cadeautjes vinden om mee naar huis te nemen - het gebied heeft zulke fantastische producten, hoewel de chocolaatjes die ik kocht niet ongeschonden terugkwamen nadat ik de volgende dag met een jetlag vroeg in de ochtend wakker werd in het hotel.

Ter waarschuwing: niet alles is rozengeur en maneschijn in Portland. Lopend door de stad, zowel vroeg in de ochtend als op verschillende momenten tijdens de dagen dat wij er waren, is het duidelijk dat er grote problemen zijn. De protesten van 2020 over de dood van George Floyd richtten veel schade aan en verergerden de daling van het aantal werknemers en winkelend publiek in de binnenstad als gevolg van de pandemie. De sluiting van winkels en bedrijven betekent dat het erg leeg kan aanvoelen, en dat de Apple Store met beschermende draadhekken eromheen er meer uitziet als een gevangenis dan als een baken van 21e-eeuwse handel, voorspelt niet veel goeds. Dat geldt ook voor de constante aanwezigheid van daklozen, die meestal alleen maar op zoek zijn naar geld, maar af en toe ook schreeuwen naar elkaar of naar voorbijgangers. Portland staat hierin niet alleen, maar het is erger dan de meeste steden in de VS die ik heb bezocht, zelfs sinds de pandemie, en het ontmoedigt duidelijk mensen van buiten de stad om de stad te bezoeken en heeft een schadelijk effect op hotels en toerisme.

Het einde van ons bezoek naderde echter en we eindigden, op de terugweg naar de luchthaven, bij Smith Teamaker. Steven Smith was een ondernemer die het theebedrijf Tazo (later verkocht aan Starbucks) oprichtte en vervolgens een gelijknamig merk voor theeliefhebbers oprichtte. Het proefcentrum en de winkel zijn gevestigd in een voormalig smederijgebouw in een industriegebied en hebben een prachtig café. Het biedt theeproeverijen onder begeleiding, die altijd leuk zijn omdat je, in tegenstelling tot wijnproeverijen, steeds kritischer wordt naarmate ze langer duren. Veel van wat wij thuis drinken is eigenlijk vrij standaard en soms zo vermengd met melk dat we moeilijk het verschil kunnen zien tussen de ene en de andere melange. Als iemand je door de verschillende tinten en smaken van groene en zwarte thee heeft geloodst, heb je al gauw je laatste dollars uitgegeven aan vervangende geschenken voor de terugreis. En gelukkig zagen we bij het verlaten van Portland eindelijk Mount Hood. Maar er is veel meer in deze fascinerende stad dan alleen het uitzicht.

REYKJAVIK

1

2

Winkelen op Rainbow Road, een beroemde kerk bezoeken, lokaal dineren, over IJsland ‘vliegen’ en daarna baden in een vulkanische lagune. Welkom in Reykjavik.

1 SKOLAVORDUSTIGUR STRAAT

Het autovrije winkelgebied is een uitstekende plek voor een gedenkwaardige foto. De straat was in eerste instantie geschilderd in de kleuren van de regenboog ter gelegenheid van de 17e editie van Reykjavik Pride in 2015, maar is sindsdien een vaste waarde geworden en niet verwonderlijk Rainbow Road genoemd - gelukkig gemakkelijker uit te spreken dan de echte naam. IJsland wordt beschouwd als een van ‘s werelds meest LGBTQ+vriendelijke landen, met zijn jaarlijkse Pride-parade die tienduizenden mensen trekt. Aan weerszijden van de regenboog zijn ambachtelijke winkels, waaronder keramiekgalerijen, platenwinkel 12 Tonar, waar ook concerten en evenementen worden gehouden in de in-store bar en café.

2 HALLGRIMSKIRKJA

Bovenaan de straat staat het belangrijkste herkenningspunt van de stad, een evangelisch-lutherse kerk, vernoemd naar de 17e-eeuwse hymneschrijver Hallgrimur Petursson. Met een hoogte van 74,5 m is hij vanaf bijna elk punt in de stad zichtbaar, maar is het een persoonlijk bezoekje waard om de opvallende modernistische architectuur van Gudjon Samuelsson te bekijken.

De getrapte betonnen gevel past bij het vaak wisselvallige weer, terwijl een standbeeld aan de voet van de kerk een eerbetoon is aan de Noorse ontdekkingsreiziger Leif Erikson. Binnen ligt een rustige zaal en een indrukwekkend 15 meter hoog orgel met concerten, gehouden op elke eerste zaterdag van de maand vanaf oktober tot juni. Voor een panoramisch uitzicht op de kleurrijke

daken van de stad, koop je een kaartje voor de toren (ISK 1.200). Dagelijks geopend van 10.00-17.00 uur (toren tot 16.30 uur). De kerk houdt religieuze diensten en concerten, dus de openingstijden variëren. Controleer voor bezoek. hallgrimskirkja.is

3 UIT ETEN GAAN

DOOR HANNAH BRANDLER

waaronder zijn ervaring met het filmen van BBC’s Rick Stein’s Long Weekends.

Als je geen tijd hebt voor de rondleiding, bezoek dan het luxe restaurant Food Cellar op Aoalstræti (de langzaam gegaarde kabeljauw met amandelen, gerookt lamsvlees en noisette-hollandaise zijn voortreffelijk), of ga voor betaalbaarder streetfood naar het Koreaanse restaurant Kore. magicaliceland.is

4 FLYOVER ICELAND

Als je maar een korte tijd in de stad bent, geeft deze meeslepende ervaring van Pursuit in het Grandi Harbourdistrict je een glimp van alles wat IJsland te bieden heeft. Het begint met twee multi-zintuiglijke kamers die de geschiedenis van het eiland verkennen, voordat gasten

zich vastklikken voor een spannende achtbaanachtige rit die je over de ontzagwekkende landschappen van het land voert. Je benen bungelen voor een 20 m omhullend bolvormig scherm, terwijl speciale effecten, zoals nevel en wind, de illusie wekken dat je door de geprojecteerde locaties zoeft. Het team bracht 100 uur door in een helikopter om de pittoreske opnames vast te leggen. Tickets vanaf ISK 4.990. flyovericeland.com

5 BLUE LAGOON

Hoewel de Blue Lagoon niet in de stad zelf ligt, is het 15 minuten rijden naar de luchthaven van Keflavik en een handige tussenstop onderweg. Omringd door een 800 jaar oud lavaveld op het schiereiland Reykjanes, houden de turquoise wateren van 38°C je lekker warm in het koude klimaat. De minerale verbinding silica

zorgt voor de blauwe kleur omdat het de blauwe golflengten van zichtbaar licht reflecteert en de rest van de kleuren absorbeert wanneer het in water wordt gesuspendeerd. Hier baden is een rustgevende, herstellende ervaring en vooral magisch bij zonsondergang - als je geluk hebt, kun je de aurora aan de nachtelijke hemel zien oplichten. Een standaardticket is inclusief een drankje aan de swim-up bar en een moddermasker. Rond uw ervaring af met lekker eten in het Lava Restaurant te midden van vulkanische rotswanden en kamerhoge ramen met uitzicht op de lagune (de Arctic char wordt aanbevolen). Open van 08.00 tot 20.00 uur, november-15 december; 8.0021.00 uur, 16 december - januari. bluelagoon.com BT

Airlines uit de golf en Azië pakken de prijzen

BEKENDE NAMEN BREKEN RECORDS

Ieder jaar worden de World Airline Awards uitgereikt. The Usual Suspects doen het als vanouds goed. Maar ook Delta en Turkish vallen vaak in de prijzen. Afijn, einde jaar, lijstjestijd!

atar Airways is voor de zevende keer uitgeroepen tot ‘s werelds beste luchtvaartmaatschappij tijdens de 2022 World Airline Awards (record!) en won daarmee de prestigieuze titel Airline of the Year 2022. Na twee jaar van virtuele prijsuitreikingen, keerde het 2022 World Airline Awards-evenement terug naar de normale procedures, waarbij luchtvaartmaatschappijen van over de hele wereld de 2022-prijsuitreiking bijwoonden, die vandaag werd gehouden in het historische Langham Hotel in Londen, Verenigd Koninkrijk.

De World Airline Awards, algemeen beschouwd als ‘de Oscars van de luchtvaartindustrie’, begonnen in 1999 en blijven volledig onafhankelijk en onpartijdig met alle kosten voor klantonderzoek en prijzen die worden betaald door de organisatoren, Skytrax.

Qatar Airways Group Chief

Executive, Akbar Al Baker, zei: ‘Om uitgeroepen te worden tot ‘s werelds beste luchtvaartmaatschappij was altijd een doel toen Qatar Airways werd opgericht, maar om het voor de zevende keer te winnen en drie extra prijzen in ontvangst te nemen is een bewijs van al het harde werk van onze ongelooflijke medewerkers. Hun

voortdurende toewijding en drive om ervoor te zorgen dat onze passagiers de best mogelijke ervaring hebben wanneer ze met Qatar Airways vliegen. Om deze prijzen te winnen in hetzelfde jaar dat we ons 25-jarig jubileum vieren, maakt nog meer de moeite waard en ik wil al onze passagiers die op ons hebben gestemd oprecht bedanken. Uw steun drijft ons elke dag tot grotere prestaties, we waarderen uw loyaliteit en streven ernaar om herinneringen in uw leven te creëren wanneer u met Qatar Airways vliegt.’

Singapore Airlines neemt de tweede positie in de wereld in, met Emirates op de derde plaats,

DOOR TIJN KRAMER

ANA All Nippon Airways op de vierde en Qantas Airways op de vijfde positie, van de meer dan 350 luchtvaartmaatschappijen die in de onderzoeksresultaten zijn opgenomen. Edward Plaisted van Skytrax zei: ‘Het ontvangen van de 2022 World’s Best Airline-award is een grote erkenning van de hoge normen van Qatar Airways en erkent het harde werk en de toewijding van elk lid van het personeel van de luchtvaartmaatschappij om klanten tevreden te stellen. Qatar Airways was de grootste luchtvaartmaatschappij die tijdens de COVID-19-pandemie consequent heeft gevlogen, waarbij hun netwerk nooit onder de

30 bestemmingen kwam, en die vastberadenheid is duidelijk erkend door klanten, met deze onderscheiding als luchtvaartmaatschappij van het jaar 2022. Voor Qatar Airways is het behalen van deze toponderscheiding voor de zevende keer zowel een unieke als opmerkelijke prestatie, en we feliciteren hen met dit succes.’

Grote winnaars bij de awards waren onder meer Qatar Airways, die negen award-overwinningen in de wacht sleepte, en Singapore Airlines ontving ook negen awards. Delta Air Lines was het succes in Noord-Amerika en won zes prijzen. In Europa was Turkish Airlines dominant en ontving het vier onderscheidingen, waaronder de zeer competitieve titel Best Airline in Europe.

India’s Vistara was een andere belangrijke winnaar en ontving twee onderscheidingen, de beste luchtvaartmaatschappij in India en Zuid-Azië en de beste luchtvaartpersoneelsdienst in India en Zuid-Azië. Vinod Kannan, Chief Executive Officer van Vistara zei: ‘Het is ongelooflijk bemoedigend voor ons allemaal bij Vistara om deze prijzen te winnen, wat opnieuw het standvastige vertrouwen bevestigt dat onze klanten in ons hebben.’

airBaltic vierde voor het eerst succes bij de World Airline Awards 2022 en ontving de awards voor de beste luchtvaartmaatschappij in Oost-Europa, de meest verbeterde luchtvaartmaatschappij in Europa en het beste luchtvaartpersoneel in Oost-Europa. Martin Gauss, President en CEO van airBaltic: ‘Bij airBaltic werken we continu aan verbetering en innovatie. Er is een ongelooflijke motivatie, toewijding en passie binnen het airBaltic-team voor wat we doen. Daarom ben ik trots en vereerd dat ik deze prijs vandaag namens ons team in ontvangst mag nemen en dat ons werk en onze inspanningen op internationale schaal worden erkend.’

DE 20 BESTE LUCHTVAARTMAATSCHAPPIJEN TER WERELD IN 2022

De top 40 luchtvaartmaatschappijen in 2022 weerspiegelen een aantal wijzigingen ten opzichte van eerdere beoordelingen, en Skytrax schrijft een deel hiervan toe aan de variërende operationele niveaus van sommige luchtvaartmaatschappijen als gevolg van aanhoudende Covid-19beperkingen tijdens de periode van het klantenonderzoek. De grenzen van China blijven in feite nog steeds

gesloten vanwege hun Covid-zero -beleid, waardoor de afgelopen 2½ jaar zeer weinig internationale vluchten zijn uitgevoerd.

ANA All Nippon Airways

producten, diensten en onze mensen. We willen onze klanten bedanken voor hun steun en we verzekeren hen dat we dit nooit als vanzelfsprekend beschouwen.’

Na twee jaar Covid-19 is de klant zich veel meer bewust van de hygiëne- en netheidsnormen van luchtvaartmaatschappijen, en het Japanse ANA All Nippon Airways zegevierde in de prijzen door de categorie voor ‘s werelds schoonste luchtvaartmaatschappij te winnen, met Singapore Airlines op de 2e en Japan Airlines 3e plaats.

ANA All Nippon Airways

Singapore Airlines

Japan Airlines

Hainan Airlines

Asiana Airlines

Cathay Pacific

De World Airline Awards zijn er voor alle soorten reisklassen, met een

Yeoh Phee Teik, Senior Vice President Customer Experience, Singapore Airlines, zei: ‘Bij Singapore Airlines streven we ernaar onze klanten elke keer dat ze met ons vliegen een ervaring van wereldklasse te bieden. Deze onderscheidingen van Skytrax zijn een erkenning van onze langdurige toewijding aan innovatie, evenals onze voortdurende investering in onze

BOVEN: Singapore airlines in de prijzen

OVER DE WORLD AIRLINE AWARDS 2022

De World Airline Awards zijn volledig onafhankelijk en onpartijdig en werden in 1999 geïntroduceerd om een echt wereldwijd klanttevredenheidsonderzoek te bieden. Reizigers over de hele wereld stemmen in het grootste tevredenheidsonderzoek van luchtvaartpassagiers om de prijswinnaars te bepalen. Alle kosten worden betaald door Skytrax en luchtvaartmaatschappijen betalen geen toegangs- of registratiekosten. Er zijn geen kosten verbonden aan het gebruik van de

Award-logo’s en resultaten. De online klantenenquête liep van september 2021 tot augustus 2022. De klantenenquête is beschikbaar in het Engels, Frans, Spaans, Russisch, Japans en Chinees. Klanten van meer dan 100 nationaliteiten namen deel aan het onderzoek 2021/2022. Enquête-items worden gescreend om IP- en gebruikersinformatie te identificeren, waarbij alle dubbele, verdachte of niet-geschikte items worden verwijderd. Meer dan 350 luchtvaartmaatschappijen zijn opgenomen in de definitieve Awardresultaten. algemene Best by Cabin award, Best Seats by Cabin, Best Lounges en Best Catering aan boord per cabine. De overall winnaars van deze awards zijn:

• ‘s Werelds beste First Class luchtvaartmaatschappij: Singapore Airlines

• ‘s Werelds beste Business Classluchtvaartmaatschappij: Qatar Airways

• ‘s Werelds beste Premium Economy Class-luchtvaartmaatschappij: Virgin Atlantic

• ‘s Werelds beste Economy Classluchtvaartmaatschappij: Emirates

Het prachtige, het heerlijke, het verslavende...

Snel naar Bologna

Van de enorme schoonheid die Italië te bieden heeft, blijft Bologna een van de kroonjuwelen. De echte uitdaging bij een bezoek aan deze smakelijke, historische en mooie stad is om er niet verliefd op te worden. Ik heb gefaald.

DOOR TIJN KRAMER

Bologna kent vele bijnamen. Het Manhattan van de Middeleeuwen, verwijzend naar de vele stedelingen, is een leuke die ik hoorde. Maar de klassieker is een drie-voor-ééndeal: La Dotta, la Rossa en la Grassa. La Dotta, ‘de geleerde’, verwijst naar de beroemde universiteit, gesticht in 1088, die een van de oudste en meest prestigieuze ter wereld is. La Rossa, ‘de rode’, is een verwijzing naar de rode daken en gebouwen van het historische centrum; en la Grassa, ‘de dikke’. Nou, die kun je wel raden, daar komen we nog op terug.

Achtergrond

Bologna is de hoofdstad en grootste stad van de regio Emilia-Romagna in Noord-Italië. Het is de zevende stad van Italië met ongeveer 400.000 inwoners. De van oorsprong Etruskische stad is eeuwenlang een van de belangrijkste stedelijke centra geweest, eerst onder de Etrusken (die haar Felsina noemden), daarna onder de Kelten als Bona, later onder de Romeinen (Bonōnia) en vervolgens opnieuw in de Middeleeuwen als vrije gemeente en signoria, toen zij naar inwonertal tot de grootste Europese steden behoorde. Beroemd om zijn torens, kerken en lange portieken (arcades), heeft Bologna een goed bewaard centrum, dankzij een zorgvuldig restauratie- en conserveringsbeleid dat eind jaren zeventig ingezet werd. De oudste universiteit van de westerse wereld, de Universiteit van Bologna, opgericht in 1088, heeft een grote studentenpopulatie die de stad een kosmopolitisch karakter geeft. In 2000 werd Bologna uitgeroepen tot Europese culturele hoofdstad en in 2006 tot UNESCO “Stad van de Muziek” en werd het onderdeel van het Creative Cities Network. In 2021 erkende UNESCO de lange portieken van de stad als werelderfgoed. Bologna is ook een van de rijkste steden van Italië en behoort vaak tot de topsteden als het gaat om levenskwaliteit in het land; in 2020 stond het op de 1e plaats van 107 Italiaanse provincies (bron Wikipedia). De mensen lijken inderdaad erg gelukkig te zijn en drinken hun Aperols en Americanos als hun aperativos en we kunnen ze geen ongelijk geven. De stad voelt gewoon heel vriendelijk aan.

Historisch

Bereid je voor om veel wow te zeggen. Bologna heeft een van de best bewaarde middeleeuwse historische centra, vol restaurants, tavernes, theaters en winkels. De thuisbasis van vele beroemde kunstenaars, zoals Giorgio Morandi, Guido Reni, de Carraccis, Guercino, Aspertini, heeft ook uitzonderlijke mensen gecharmeerd, zoals Mozart, Carducci, Dante, Rossini en Guglielmo Marconi, winnaar van de Nobelprijs voor natuurkunde. Rijk aan kunst en geschiedenis zal Bologna de bezoeker in alle seizoenen verbazen, met zijn gezellige en levendige zomersfeer of met de magie van de kerstverlichting. Een eerste blik op

de stad is vanaf het prachtige plein Piazza Maggiore, waar middeleeuwse paleizen neerkijken op een intens openbaar leven en economische activiteit. Het is het hart van de stad. Tot de symbolen van Bologna behoren het Neptunusfontein van Giambologna en de middeleeuwse torens, met name de prachtige Twee Torens: Asinelli toren (98 meter) en zijn naburige “tweeling” Garisenda (48 meter, ook genoemd in Dante’s Inferno). Alma Mater Studiorum is de oudste westerse universiteit. Haar eerste prestigieuze zaal was de Archiginnasio, waarvan de muren versierd zijn met de wapenschilden van de studenten. Hier kan men het Anatomisch Theater bezoeken, waar vroeger praktische lessen in kadaverdissectie plaatsvonden. Wandelend door de oude straten en de eindeloze portieken zijn de grachten een onverwachte verrassing. Ze dateren uit de 12e eeuw en kunnen ook ondergronds worden bezocht. Een rijk erfgoed aan kunst is ondergebracht in de talrijke musea en galerijen, evenals in de vele religieuze gebouwen. Een speciale vermelding verdienen het complex van Santo Stefano, dat van San Domenico, met de marmeren tombe van de heilige door Nicolò dall’Arca en versierd met beelden van Michelangelo, en de kerk van Santa Maria della Vita, dat een ander meesterwerk van Nicolò dall’Arca herbergt; de Pietàsculptuur (Bewening over de dode Christus).

Maar eerlijk gezegd is het onmogelijk om de culturele rijkdom in één artikel te beschrijven. Er is genoeg voor niet één maar vele bezoeken. Je kiest dus best vooraf wat u wilt zien. Want, laten we niet vergeten, je moet ook eten. Vaak, en behoorlijk veel. Dit is Food Valhalla Italiaanse stijl. Bologna is synoniem voor culinair genot, met veel klassiekers! Laten we beginnen met een fout recht te zetten: vraag nooit om een ‘spaghetti Bolognese’. Zo’n gerecht bestaat hier niet. De pasta bij uitstek is altijd tagliatelle, met ‘ragù alla Bolognese’ saus op Bolognese wijze. Nu weten we het! Pasta gemaakt door “sfogline” (vrouwen die handgemaakte pasta’s maken), wiens lessen worden bijgewoond door bezoekers uit alle landen van de wereld en in vele tv-programma’s te zien zijn. Colli Bolognesi DOC-wijnen zijn ook beroemd, zoals de typische witte Pignoletto en enkele smakelijke rode wijnen, die doen denken aan de nabijgelegen Toscaanse wijnen. Dat betekent zeer goed.

Een niet te missen activiteit is dan ook een food tour in groepsverband. Waarom? Omdat de tours je de echte pareltjes laten zien (want natuurlijk zijn er ook hier toeristische plekken). Voor de ervaring ging ik mee met een tour van het onvolprezen Taste Bologna (www.tastebologna.it). Een vier uur durende

INFORMATIE:

www.bolognawelcome.com www.pushstart.it www.tastebologna.it

wandeling met veel smakelijke stops. We begonnen de dag met een gastronomische koffie bij de beste barista van Bologna. Koffie in Italië is een kunst. Stel je Starbucks voor en vergeet het voor altijd nadat je in Bolgona een paar koffie’s hebt gedronken zoals ze horen. Ik heb geen Starbucks in Bologna gezien en was niet verbaasd. En dan zijn er nog pasta, kaas en vlees. De zeer fotogenieke wijk Quadrilatero en de Mercato delle Erbe vormen het foodiehart van Bologna. We leerden over het maken van pasta, de vele kwaliteiten en bijzonderheden van het regionale voedsel. Zoals in heel Emilia-Romagna, de provincie van Bologna, is de productie van gezouten varkensvlees zoals prosciutto, mortadella en salumi een belangrijk onderdeel van de plaatselijke voedingsindustrie. Bekende wijngaarden in de buurt zijn Pignoletto dei Colli Bolognesi, Lambrusco di Modena en Sangiovese di Romagna. Onze gids van Taste Italy is deskundig en leidt ons rond langs de beste plekken in deze foodie der foodie-steden. We lunchen in een niet te missen osteria (informeel restaurant): de beroemde Osteria del Sole, opgericht in 1465 en ze schenken alleen wijn. Ja, dat lees je goed. Dus ga shoppen, neem je eigen delicatessen mee en koop gewoon de (zeer betaalbare) wijn op deze plek die zich ook richt op de lokale bevolking. Na de food tour, moet ik toegeven dat er voor sommigen een andere traditie lijkt te bestaan die ik erg leuk vind. Ik neem wat vrije tijd, ga terug naar het mooie Hotel Roma waar ik verblijf en doe een dutje na al dat heerlijke eten.

Dit is het Food Valhalla Italiaanse stijl. Het staat voor puur culinair genot.

DAVID

Buiten

Natuurlijk is er veel meer dan alleen het centrum van deze geweldige stad. Op een paar minuten loopafstand van het historische centrum vindt je een prachtig uitzicht over de stad. Architectonische en monumentale juwelen zoals villa’s, kerken en kloosters liggen daar verborgen. Het moet een voorrecht zijn om hier te wonen. Waarschijnlijk vrij duur, maar men mag dromen. Uiteraard zijn er nog veel meer prachtige excursies die men vanuit Bologna kan doen. Nu verdienen alle andere steden - daar ben ik zeker van - hun eigen bezoek voor een artikel in de toekomst, maar één uitstapje buiten de stad moest gedaan worden. Voor een autoliefhebber als ik althans.

Dit deel van Italië is Motor Valley, een regio die historisch verbonden is aan de productie van raceauto’s en motorfietsen. Je wilt namen: Ducati, Lamborghini en Maserati hebben allemaal wortels en fabrieken in de regio. Het circuit van Imola is wereldwijd bekend. En dan is er, voor mij, de fijnste van allemaal: Ferrari. ‘Je kunt de passie niet beschrijven, je kunt het alleen ervaren’, zo sprak Enzo Ferrari. En om het echt te ervaren, biedt Motor Valley bezoekers een reeks onvergetelijke dingen om te doen op de meest symbolische locaties van het land van de motoren. Dus ging ik naar Maranello, de geboorteplaats van het

7 redenen waarom wij van Bologna houden

1) Bologna staat natuurlijk op de toeristische radar. Maar nooit te veel zoals in sommige andere steden.

2) Heel vroeg wandelen. Vroeg opstaan en wandelen door het historische centrum. Voelt alsof je terug in de tijd reist!

3) Goede verbindingen. Gemakkelijk en veel vluchten en een nabijgelegen luchthaven met een snelle treinrit naar de stad!

4) Op zoek naar souvenirs? Wij vonden de beste keukenwinkel (gericht op wijn) in de stad. Ga naar A. Pezzoli Enologia, een geweldige en zeer goedkope winkel voor wijn- en voedselgeschenken, vlak bij het mooiste plein van de stad, het Piazza di Santo Stefano.

5) Eten en meer. Natuurlijk het eten. Maar 99 procent zeker wil je wat mee naar huis nemen. Haal het bij de speciaalzaken of zelfs bij de supermarkten. Het vliegveld heeft ook lekkernijen, maar tegen een hogere prijs.

6) De pure schoonheid ervan. We wisten dat het mooi was, alleen niet zo mooi.

7) Een praatje maken. Het niveau van het Engels is vrij hoog in de studentenstad en we vonden de mensen erg gastvrij.

beroemde automerk, de thuisbasis van de fabrieken en een mooi museum. En van Push Start, een bedrijf dat je toestaat om in een Ferrari te rijden! Ja, dat heb je goed gehoord. Ik kies voor de kortste tour, gewoon om even te proeven en om altijd te kunnen zeggen dat je in een Ferrari hebt gereden. Er zijn langere tours, tot twee uur en een mooie reeks modellen (ook Lamborghini). Sommige zijn zelfs op de circuits. Maar alleen een voorproefje is al autohemel.

Met een vriendelijke Push Start-gids in de passagiersstoel mag ik negen kilometer door de straten van Maranello rijden, een tour waarbij je de beroemdste plekken rond de Ferrari thuisstad leert kennen. Ik stap in een Ferrari Portofino, 600 pk, luxe en elegantie. De Ferrari Portofino is een Grand Tourism-sportwagen met cabrio-coupé carrosserie en haalt 100 kilometer per uur in 3,5 seconden en overschrijdt de maximumsnelheid van 320 kilometer per uur. Niet dat ik ook maar in de buurt van die snelheid kom, maar dat is helemaal prima. Meesterwerken zijn er in vele vormen en dit was mijn moment in een van die werken. Negen kilometer lang.

Het land van slow food en snelle auto’s, noemde iemand de regio Bologna. Daar ben ik het mee eens. ‘s Avonds ga ik zitten voor een Aperitivo, in de hoop een beetje op te gaan in de behoorlijk goed geklede Bolognesi. Ik bestel mijn Negroni en knabbel van de gratis chips en olijven op het altijd mooie plein van San Stefano. Ik zie mensen eindeloos praten en discussiëren bij hun drankje, te midden van historische gebouwen en de vreemde straatmuzikant. Eerlijk is eerlijk, de geleerde, de dikke en de rode. Maar ik zou kiezen voor het mooie, het lekkere en het verslavende. (La bella, la deliziosa, la coinvolgenta?)

Verslag GBTA Europe Conference 2022 Brussel

De zakenreisindustrie

verenigt zich

De Global Business Travel Association (GBTA) – de branchevereniging van de wereldwijde zakenreisindustrie – en de Duitse vereniging van inkopers van zakenreizen, VDR – sloten onlangs hun achtste succesvolle gezamenlijke regionale conferentie in Europa af. Het evenement vond plaats op het Square - Brussels Convention Centre en bracht meer dan 800 deelnemers uit 22 landen samen voor inzichten, samenwerking, netwerken en educatie. Het was de eerste keer weer live na de pandemie, en dat bleek uit het enthousiasme!

‘De Europa-conferentie heeft altijd het beste weerspiegeld van wat GBTA levert op het gebied van gemeenschap, leren en belangenbehartiging om deelnemers, onze leden en de industrie te helpen weer te reizen en weer aan het werk te gaan. Het is belangrijker dan ooit dat we samenkomen om nieuwe strategieën te ontwerpen om een industrie te creëren die klaar is voor de toekomstige eisen van bedrijven, reizigers en de planeet’, stelde Catherine Logan, Regional Vice President, EMEA, GBTA.

‘We zijn verheugd om elkaar voor het eerst buiten Duitsland te ontmoeten sinds er een gezamenlijke conferentie van onze twee verenigingen is geweest. Het besluit om elkaar te ontmoeten in Brussel, het politieke centrum van Europa, illustreert de ambitie van GBTA en VDR om op te komen voor gemeenschappelijke eisen binnen Europa. De presentaties en educatiesessies dit jaar laten zien dat we allemaal samen moeten werken, vooral als het gaat om duurzaamheid in de zakenreisindustrie’, aldus Hans-Ingo Biehl, uitvoerend directeur van VDR.

INZICHTEN

In de openingskeynote van het evenement schetste Herald Ruijters, Director for Investment, Innovative and Sustainable Transport - DG Mobiliteit en Transport, hoe de Europese Commissie de basis legt voor een duurzame toekomst voor reizen in Europa, met name rond slimme mobiliteit, passagiersrechten en investeringen in infrastructuur.

GBTA CEO Suzanne Neufang modereerde vervolgens een executive panel van Chris Galanty, CEO Flight Center Travel Group; Harry Hohmeister, lid van de raad van bestuur Global Markets & Network,

Lufthansa Group; en Charlie Sultan, voorzitter, Concur Travel, SAP Concur. Het panel deelde hun reflecties en toekomstige plannen bij het verkennen van de kansen en uitdagingen voor zakenreizen in een postpandemische wereld. Het kwam er vooral op neer dat het reizen anno nu vooral gestoeld is op een flexibele realistische houding, te ver vooruit plannen heeft weinig zin. Een ander hoogtepunt was de populaire, interactieve gefaciliteerde workshop - “The Big Idea: Travel and The Law of Attraction” - waar deelnemers debatteerden en opnieuw bedachten wat de reisindustrie kan en moet doen om talent te behouden en aan te trekken. Breakouttafeldiscussies onderzochten sleutelfactoren zoals diversiteit en inclusie, moderne technologieën, het welzijn van reizigers en duurzaamheid.

LEREN EN VERBINDEN LEIDEN DE WEG

Het onderwijsprogramma van dit jaar was een diepe duik in onderwerpen die klaar waren om deelnemers te helpen de toekomst van de industrie te begrijpen, te navigeren en vorm te geven. Meer dan 65 sprekers en 18 onderwijssessies kwamen aan bod.

Ook was er een beursvloer van meer dan 40 leveranciers. In lijn met het evenement kondigden negen industriebedrijven hun nieuws-, onderzoeks- en brancheprimeurs aan, terwijl de GBTA Europe Broadcast Studio 36 executive interviews organiseerde met enkele van de toonaangevende en meest innovatieve bedrijven in het zakenreisecosysteem.

NIEUW EN OPMERKELIJK IN 2022

De conferentie eerde ook de bijdrage van een van de belangrijkste vrijwilligers in Europa. Stéphane Vallageas, Capgemini, ontving dit jaar de Luoma Award, opgericht in 2011 om vrijwilligers te erkennen die de ontwikkeling van GBTA en haar lokale marktpartners in Europa ondersteunen.

Voor de eerste keer werd een GBTA Europe Lifetime Achievement Award uitgereikt – aan Lotten Fowler, General Manager van SBTA, de Swedish Business Travel Association. Lotten was een van de oprichters van de GBTA Europe Partnership Council en speelde een integrale rol bij de oprichting van de vereniging in Europa. Onlangs maakte ze bekend van plan te zijn om volgend jaar haar functie neer te leggen. Het evenement werd voorafgegaan door GBTA’s eerste Global Sustainability Summit, gehouden op 8 november in Brussel, met de nadruk op ‘Driving Action to Net Zero Business Travel’. De top bracht bijna 300 experts, industrie- en beleidsleiders samen om concrete oplossingen te schetsen om zakenreizen koolstofarmer te maken, in overeenstemming met de klimaatdoelstellingen van Parijs. In 2023 vindt de GBTA Europe Conference plaats in Hamburg, op 14-16 november.

ONKOSTENBEHEER

Uiteraard was er alle gelegenheid om het laatste nieuws te delen. Zoals SAP Concur. Uit nieuw onderzoek van SAP Concur blijkt dat meer dan de helft (58%)

BOVEN: CEO panel

van de werknemers in heel Europa zich zorgen maakt over de impact van vertraagde onkostenvergoedingen op hun persoonlijke financiën. Het rapport “Expense Management in Times of Inflation: How to Improve Employee Experience” gaat dieper in op het onderwerp inflatie en schetst de uitdagingen waarmee bedrijven worden geconfronteerd als het gaat om het bieden van een goede werknemerservaring, de gevolgen als het fout gaat en de digitale hulpmiddelen die Europese bedrijven implementeren om deze risico’s in de toekomst te helpen aanpakken.

Nu werknemers de financiële krapte voelen, kunnen suboptimale kostenprocessen die voorheen werden geaccepteerd, een belangrijk twistpunt worden tussen werkgevers en werknemers. Volgens het onderzoek maakt 58% van de werknemers zich ook zorgen dat ze financieel verlies lijden door niet-geclaimde uitgaven als gevolg van ontbrekende bonnetjes of het vergeten op tijd in te dienen. Bijna de helft van de werknemers (46%) zegt zelfs dat het terugvorderen van onkosten zo moeilijk is dat ze geen kleinere bedragen uitgeven.

Degenen die verantwoordelijk zijn voor onkostenbeheer zijn ook van mening dat de crisis van de kosten van levensonderhoud frictie veroorzaakt in het proces. Ongeveer 37% van de HR- en financiële besluitvormers verwacht dat werknemers frauduleuze uitgaven declareren om de impact van de hogere kosten van levensonderhoud tegen te gaan. Een 59% verwacht meer tijd te besteden aan het controleren

van uitgaven om ervoor te zorgen dat ze voldoen aan hun beleid. Zo’n 60% verwacht steeds strengere controles op hun uitgaven om ervoor te zorgen dat ze voldoen aan het beleid dat is aangepast aan de inflatie. En 36% zegt dat de huidige economische situatie ertoe kan leiden dat personeelskosten te laat worden betaald, waardoor het personeel de eindjes niet aan elkaar kan knopen.

Bovendien bleek uit het onderzoek dat er duidelijk behoefte is aan een verandering in de processen en het beleid rond onkostenbeheer, om werknemers beter te ondersteunen in de turbulente economische situatie. Volgens de enquête: 51% van de besluitvormers op het gebied van financiën en HR vindt dat ze vertrouwen op te

veel handmatige processen die niet geschikt zijn voor de nieuwe hybride werkomgeving. Dit is een probleem dat erger wordt in middelgrote (55%) organisaties, maar toch noemt de helft (50%) van de grote organisaties (1000+ werknemers) het ook als een probleem. Het probleem doet zich slechts voor bij minder dan de helft van de kleine bedrijven (45%). Werknemers willen feedback over het onkostenbeheerproces, maar velen krijgen hier niet de kans toe. 47% van de besluitvormers op het gebied van financiën en HR zegt dat ze, om onkostenbeheer te vereenvoudigen, werknemers om suggesties moeten vragen over manieren om het proces te verbeteren. Terwijl 79% van de werknemers zegt dat hun bedrijf feedback-initiatieven neemt om de tevredenheid met processen zoals het terugvorderen van onkosten te meten, meldt slechts 27% dat dit regelmatig gebeurt.

BESTE DIENSTEN

Pierre-Emmanuel Tetaz, EMEA SVP & General Manager bij SAP Concur, legt uit: ‘Het is duidelijk dat de evoluerende economische situatie uitgavenbeheer in de schijnwerpers zet. Bedrijven proberen inefficiënties te verminderen om ervoor te zorgen dat ze de beste diensten aan werknemers bieden, terwijl werknemers zich zorgen maken over de snelheid waarmee bestaande processen hun

nieuwe behoeften kunnen ondersteunen. De gevolgen voor financiële en HR-teams als dit niet goed gebeurt, mogen niet worden onderschat. Uit ons onderzoek bleek dat meer dan een derde van deze teams - 36% - van mening is dat hun organisatie geen realtime inzicht heeft in wat er wordt uitgegeven en dat ze een onaangename

BOVEN: Enterprise, onder CEO SAP Concur

verrassing zullen ervaren, zoals het overschrijden van het budget zodra alle onkosten zijn gedeclareerd. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, moeten financiële en HRteams nieuwe technologieën implementeren, zoals AI en automatiseringstools om onkostenbeheer te helpen beheren. Tegelijkertijd is het van cruciaal belang om te zorgen voor transparantie en open communicatie, zodat werknemers het proces begrijpen en er doorheen kunnen navigeren, wat helpt om hun ervaring met hun werkgever te verbeteren in deze moeilijke tijden.’

Ook was er nieuws bij ATPI, Direct ATPI om specifiek te zijn. Direct ATPI introduceert Microsoft Teamstechnologie-integratie om de klantervaring een boost te geven. De bekende aanbieder van zakelijke reisoplossingen Direct ATPI werkt samen met Microsoft om de technisch onderlegde reiziger in staat te stellen. Door deze innovatie kunnen klanten zakenreizen bekijken, plannen, boeken en bespreken, allemaal op Microsoft Teams. Van het downloaden van een reisschema en vliegtickets tot het controleren van vluchttijden en het downloaden van factuurgegevens, Direct ATPI heeft opnieuw gedefinieerd hoe de wereldwijde communicatietool het reisproces kan vereenvoudigen door alle reisdocumentatie en vragen in één ruimte te bewaren. Katie Skitterall, Direct ATPI Group Commercial Director zegt: ‘Deze innovatie stelt ons in staat om te zijn waar onze klanten zijn. We geloven dat het verbinden van onze eigen technologie met Microsoft Teams alle reizigers zal ondersteunen om boeken, plannen en reizen eenvoudig te maken’.

In verdere tech-innovatie heeft Trava, een reistechnologiebedrijf voor post-boekingsprocessen voor reisbureaus, het debuut aangekondigd van zijn nieuwe website, trava.co. Sinds de COVID-19-pandemie heeft Trava haar reeks post-boekingsoplossingen geherpositioneerd om reis- en vluchtwederverkopers te helpen het aanbod beter te begrijpen. De nieuwe website laat dit zien met een strak, fris ontwerp dat de eenvoud weerspiegelt die Trava op de markt brengt door middel van

automatisering en digitale transformatie. De services van Trava zijn nu georganiseerd in drie modules: Processen en gegevens, Winst en Klantenservice. Maxim Sevastianov, oprichter en CEO van Trava, vertelde: ‘Nu reizigers een persoonlijkere ervaring verwachten dan ooit tevoren en de hele reisindustrie met personeelsuitdagingen wordt geconfronteerd, zijn automatisering en zelfbediening de sleutelwoorden. Met Trava maken reisorganisaties tijd vrij voor werknemers, verbeteren ze hun klantervaring en verhogen ze tegelijkertijd de winstgevendheid.”

Toch is het in de huidige krappe arbeidsmarkt opletten. TripStax waarschuwt voor haast bij het implementeren van nieuwe technologie om uitdagingen op het gebied van menselijk talent in 2023 op te lossen. In 2023 zullen meer startende technologiebedrijven de zakenreissector betreden met innovatieve oplossingen voor het automatiseren van delen van de zakenreisindustrie, voorspelt TripStax (www. tripstax.com). TMC’s moeten zich echter niet haasten om nieuwe technologie toe te passen, alleen maar om personeelsuitdagingen op te lossen, waarschuwt TripStax, aangezien overhaaste beslissingen kunnen leiden tot een ander niveau van chaos in termen van integratie van meerdere leveranciers. De technologieprovider die in maart van dit jaar zijn geïntegreerde reeks zakenreisapplicaties lanceerde, aangedreven door dataverwerkingskrachtpatser ‘The Core’, gelooft ook dat de kloof tussen offline en online verkooppunten zal blijven verkleinen. Dit zal leiden tot een sneeuwbaleffect waarbij reisbureaus en TMC’s tegen het einde van het jaar hun bedrijf en het gebruik van technologie heel anders gaan beheren. TripStax gelooft ook dat 2023 het jaar wordt waarin de zakenreisbranche grote vooruitgang ziet met NDC, met de opkomst van een genormaliseerd commercieel model. Tevens dat pocketinnovators en tech-start-ups zullen blijven worstelen met de hoeveelheid verbindingen die ze moeten opbouwen met andere gevestigde providers om hun propositie zinvol te maken voor TMC’s en corporates. En sommige technische start-ups die de afgelopen jaren zijn gelanceerd, zullen worden overgenomen omdat ze de kosten en complexiteit

BOVEN: Feestavond en onder CWT

van het ontwikkelen van hun product tot een commercieel levensvatbare oplossing hebben onderschat.

Jack Ramsey, CEO van TripStax: ‘Er zal in 2023 onvermijdelijk worden geïnvesteerd door licht gefinancierde technische start-ups die iets anders en unieks proberen te doen rond zakenreisgegevens, of dat nu is om de ervaring van zakenreizigers te verbeteren, TMC’s te helpen omzet te laten groeien of voldoen aan de vraag naar duurzame reisoplossingen. Als branche moeten we ons ervan bewust zijn dat het introduceren van automatisering op specifieke gebieden van zakenreizen niet noodzakelijkerwijs het wondermiddel is voor het oplossen van de aanhoudende personeelstekorten bij TMC’s en leveranciers. Sterker nog, de drang om het talentgat op te vullen met technologie, zonder echt te begrijpen hoe die technologie het beste kan worden toegepast, zou kunnen leiden tot een geheel nieuw niveau van complexe integratievereisten, wat op meerdere niveaus zelfs nog zwaarder zou kunnen zijn voor TMC’s.’

Hij vervolgt: ‘Het is van vitaal belang dat TMC’s nieuwe technologie op de juiste manier benutten voor de levensduur van hun bedrijf, zonder overdreven reactief te zijn en wanhopig te proberen het personeelsprobleem op te lossen door technologie te gebruiken om het probleem te pleisteren. Het laatste wat onze industrie nodig heeft, is het creëren van een nog complexer technologielandschap, of een situatie waarin TMC’s over een jaar of twee de technologie die ze hebben overgenomen uitpakken omdat het geen enkel verschil heeft gemaakt voor hun klantenserviceniveau’.

De stand van zaken in de reiswereld

The good, the bad and the ugly

DOOR TIJN KRAMER

De luchtvaart is bezig aan een mooie comeback, Schiphol maakt fijne stappen, de hotels zitten vol en de wereld heropent zich langzaamaan. Anderzijds: inflatie, arbeidstekorten, ellende. We maken ons op voor 2023 met the good, bad en ugly uit de wereld van zakenreizen.

THE GOOD

1) Relax, man. Eindelijk heeft KLM ook Premium Economy. Het is een stoel die voor menig zakenreiziger ideaal is. Sommige airlines maken er zelfs een Businessclass Lite van. Eigenlijk een verplicht nummer voor elke airline op de lange afstand.

2) Papierloos. We zien steeds meer de papierloze reiservaring. Zo hoort het ook en kan het ook anno 2023.

3) Plasticvrij. De plastic items verdwijnen aan alle kanten. Goed zo. Nu nog iets vinden voor die overtollige en

uiteindelijke weggegooide maaltijden aan boord. Dat moet beter kunnen.

4) De zakelijk reisagent. Deze heeft zijn of haar meerwaarde wel bewezen. Een stem is goud waard. Zie ook ‘Kill the Chatbots’.

5) De regionale airport. Schiphol viel en de kleinere airports demarreerden waar mogelijk. Ook zij hadden zo hun problemen, maar ook de zakenreiziger heeft de kleinere of grensairport ontdekt. Fair is fair.

6) Duurzaamheid for real. Het brede plan om in 2050 carbon-neutraal te zijn onderschrijven wij volledig. We zien een industrie die zich hier bijzonder voor inzet, bij elk van de betrokkenen. Hotels, TMC’s, Airlines etc. En de meeste serieus en oprecht. We gaan ervoor! Maar zie ook greenwashing.

7) Ridesharing. Wie gebruikt er nog een dure taxi zonder vooraf vastgestelde prijs? De Ubers en Lyfts van deze wereld hebben zich ook zakelijk bewezen.

8) Speedy of Priority boarding. We just love it. Kost bij lowcosters maar een beetje meer maar ideaal voor de zakenreiziger.

9) Live ontmoeten. Je kunt zeggen wat je wil, maar live is beter. We weten dit nu door alle ellende en laten we daarvan leren. Nog steeds! Reis waar kan op afstand en hygiënisch. (Dus airports en hotels, vul dus wel te allen tijde de handdesinfectie-pompjes bij!)

10) Wifi to go. De wifi is bijna overal. Top! Zorg wel gewoon voor snelle toegang zonder gedoe.

11) Aan het einde van de dag is er niets mooiers dan uit het raampje turen op weg naar een nieuw (zakelijk) avontuur of heerlijk terug naar huis, wetende dat het zonder het vliegtuig allemaal niet mogelijk was geweest. Idem dito, de gastvrijheid van de ware hotelier, die je een thuis weg van huis biedt. We zijn bevoorrecht dat we mogen reizen. Reis verantwoordelijk maar met plezier.

THE BAD

1) Eh, blokade? We bieden graag onze creditcard aan voor de extra’s in hotels. En een bescheiden blokkade (200 euro is wel de max hoor) is ook prima. Maar haal die blokkade er dan ook meteen af na het verblijf, en niet vele weken later. Niet iedereen heeft een zeer ruime limiet of company card.

2) My kingdom voor een broodje. Nu Schiphol schoon schip maakt, is het misschien tijd om ook eens naar het verouderde F&B-aanbod te kijken. Nauwelijks vers, vega of zelfs lekker. Onder warmtelampen levend gehouden pananis, pre-fab ei-bacon-meuk, dure oesters, crappy junkfood. We snappen de hoge prijs vanwege marktwerking maar kom nu eens gewoon met een simpele Hollandse broodjeswinkel achter de douane. Een Van Dobbe (Amsterdam), een Dungelman (Den Haag) of een klassieker uit welke Nederlandse stad dan ook. Lekker, makkelijk en authentiek. En welke overstapper wil er nu niet een Nederlands broodje kroket proberen…al dan niet vega!

3) Greenwashing. Airlines en hotels doen heel veel aan duurzaamheid en dat is fantastisch. We zullen dat met

plezier blijven melden. Maar enkele moeten wel oppassen met creatief boekhouden of onzinnige keurmerken – we noemen even geen namen – want dan schieten ze zichzelf in de voet. ‘Zie je wel’ zeggen de tegenstanders dan. Duurzaam is duurzaam als het ook echt duurzaam is.

4) Keep it simple. Nog altijd lopen we te zoeken naar lichtknopjes in de hotelkamers. Oh jee, verstopte stekker- of USB-punten, en de masterswitch die ook de telefoonoplader uitschakelt. Dit, een goed bed, stilte en de rest is bijzaak.

5) Spam. Zo moeilijk als het vaak is om contact te zoeken met een airline of hotel, zo makkelijk weten ze jou te vinden. Wil je upgraden? Wat vond je van de vlucht? Hoe was dit? Wil je dat? Zoek een balans in deze wederzijdse bereikbaarheid.

6) Vernieuw de lounges. De ene lounge is de andere niet.

Maar er zijn teveel lounges die niet meer aansluiten bij het Businessclass-product dat de airline aanbiedt. Te druk, te karig, te oud.

AND THE UGLY!

1) Kill the Chatbot! In deze rumoerige vliegtijden hebben we ervaren dat er nogal eens contact met de airline moet zijn. Maar alsjeblieft geen chatbot met geautomatiseerde antwoorden! We zijn volwassen reizigers, geen kinderen. ‘Hoeveel vertraging heb ik’. ‘***Wilt u een nieuwe boeking maken*** ‘Nee, hoeveel is de vertraging, op www. flightracker.nl zie ik al dat het vliegtuig verlaat is, hoe laat vertrekken we? ***Neem voor vertragingen contact op het contactcentrum***

2) Telefoonles. ‘Hallo, u bent verbonden met de servicelijn van Air Airplanes. Wist u dat u alle informatie ook online vindt. We geven u nu 23 keuzes, maar gaat u vooral online.’

De zakenreiziger kent zijn of haar ‘tech’ echt wel. Als we bellen is dat om iemand live te spreken. Laat de preek om alsnog naar internet te verwijzen achterwege.

3) Lelystad Airport. Just fix it.

4) De treindiscussie. KLM kende dit jaar een proef om de vijfde vlucht naar Parijs te vervangen door een combo met de Thalys. Ook nieuwe KLM CEO liet via Insta zien met de trein naar Parijs te reizen. Het is allemaal te snel of te laat. Er zijn nog bergen werk te verzetten om trein en vliegtuig goed op elkaar aan te laten stuiten. Wacht dan maar even met de publicitaire ‘photo opportunities’ totdat het zover is. Zoals de aansluiting van de Deutsche Bahn bij Star Alliance, dat is logischer.

5) Politici en reizen. Logischerwijs zijn politiek en met name luchtvaart met elkaar verbonden. Neemt niet weg dat er klimaatzaken spelen die bijzonder belangrijk zijn. Vorm u eigen mening, vinden wij. Maar om daarop terug te komen: we zien te veel politici en dus medebepalers – die dit doen op achterhaalde, deels of compleet onjuiste feiten. Het regent sprookjes en aannames. Dat mag niet. Met andere woorden: doe je huiswerk of houd je mond.

6) Respect. We hebben te veel verhalen gehoord over passagiers die crews lastig vallen. Handen thuis en blijf beleefd. Blijf anders thuis en neem daar nog een drankje.

7) Koffergate. Wie o wie heeft de gouden oplossing? Iedere short haul weer. Het is zo irritant als je karig pakt om enkel een rolkoffertje mee te nemen en alsnog je koffer bij instappen moet afgeven. Nu is het dringen bij de gate om je koffertje kwijt te kunnen, en als het even kan, niet bij rij 12 als je rij 2 zit. Regel dit: rij 2 legt zijn koffer in de bagageruimte boven rij 2. Klaar.

Jamaica is een bestemming waar je zeker tweeënhalf tot drie weken voor nodig hebt, wil je het een beetje leren kennen. Het eiland van Appleton (rum), Red Stripe (bier), jerk chicken, poolbars, reggae en waar James Bond werd geschreven door Ian Fleming, is een goed alternatief voor de voor Nederlanders zo bekende andere Caribische eilanden.

Jamaica is shining, the island is sweet

DOOR ARJEN LUTGENDORFF

EERLIJK, DUURZAAM EN PUUR

Bij Island Village, waar de cruiseschepen aanmeren en waar je kan proeven van Jablum Coffee en Appleton (rum), vind je de winkel Pure (purechocolatecompany.com) van de Nederlander Wouter Tjeertes. ‘Bij elke beslissing die we nemen, houden we altijd één ding in gedachten: ‘Is wat we doen eerlijk, duurzaam en puur?’ Dat is ook waar onze naam voor staat. Wij verkopen geen Verkade, maar chocolade van een stuk betere kwaliteit. Allemaal handgemaakt, iedereen krijgt z’n fair share en we maken repen die competitief zijn in de wereld. Het kan, en het komt erop neer dat je iets minder hebberig moet zijn.’ Tjeertes en zijn Jamaicaanse vrouw Rennae Johnson wonnen menig prijs met de chocolade die ze maken en die ook in Nederland te koop is. Studenten van de kunstacademie ontwierpen de wikkels en ontvangen commissie per verkochte reep.

SMOKEY MAN

Montego Bay is een van de grotere steden van Jamaica, waar ook veel toeristen aankomen met het vliegtuig. Wandel over de ‘hip strip’ waar je om de haverklap marihuana wordt aangeboden door mannen met bijnamen als Smokey Man, maar die bij geen interesse ook weer snel verdwijnen. Gedurende het jaar is er van alles in de stad te doen. Van het reggaefestival waarvoor je maanden van tevoren je tickets moet reserveren, tot shoppen en uit eten gaan, bijvoorbeeld in Pier1 met prachtig uitzicht op de baai of het restaurant Tracks & Records van sprinter Usain Bolt, van wie ook een restaurant is te vinden in Kingston.

NEGRIL, EEN EINDELOOS STRAND

Dit stadje heeft een zeer unieke, ontspannen en comfortabele sfeer. Gedurende de dag is het heerlijk vertoeven bij het hotel of een van de strandtenten aan ‘Seven Miles Beach’. Of misschien maak je liever een wandeling langs het elf kilometer lange zandstrand. Ook ’s avonds is het ontspanning troef. Bij het wereldberoemde Rick’s Café geniet je van live muziek, kijk je naar de stunts van de Jamaicaanse rotsduikers en sip je aan je cocktail bij zonsondergang. Elke avond is er wel ergens een reggaebeachparty. In de directe omgeving kun je bij Rhodes Hall Plantation paardrijden, waarbij je eindigt met een verkoelende tocht in de zee. Ook voor de watersporter zijn er genoeg mogelijkheden zoals (catamaran)zeilen, snorkelen en duiken.

OCHO RIOS IN DE BLOEMENREGIO

In oostelijke richting via Falmouth en Runaway Bay ligt op twee uur rijden Ocho Rios, in het groene hart van Jamaica. De tropisch groene heuvels rijken hier tot aan stralende witte stranden. Door de komst van cruiseschepen is het een plaats vol beweging en activiteit. Er zijn zo veel attracties dat

LINKS: Met een bamboevlot de Martha Brae af RECHTS: Jamaica heeft heerlijke stranden

je eigenlijk dagen te kort hebt. Via een moderne kabelbaan bereik je Mystic Mountain en heb je een prachtig uitzicht op de kust. Je geniet er van zwembaden en bars, scheert al zip-linend van boom naar boom en tot slot ga je per achtbaan naar beneden in een Jamaica-bobsle. Een unieke ervaring wacht op je bij het zwemmen met dolfijnen in Dolphins Cove en direct ernaast beklim je de beroemde Dunn’s River Falls – afkoeling gegarandeerd! Als reggaefan ga je op zoek naar de begraafplek van Bob Marley bij Nine Miles. Paardrijden, grotten bekijken, quadrijden, river tubing ... saai is het beslist niet in Ocho Rios!

DUIK, DANS, ONTSPAN

Ontspan tijdens een catamarantocht, maar check van tevoren goed wat voor type catamarantocht er wordt aangeboden. Harde muziek of een fijn, bij Jamaica passend achtergrondmuziekje. Aanrader; sluit een dagje op de catamaran af bij Rick’s Cafe en aanschouw de duikkapriolen en danskunsten van de Jamaicanen bij zonsondergang. Zoek vervolgens in de buurt een lokaal restaurantje op.

PORT ANTONIO, DE ONONTDEKTE PAREL VAN JAMAICA

Steeds verder rijdend naar het oosten wordt de omgeving sprookjesachtig groen. Het is uniek, ongerept en betoverend. Bij je verblijf in Port Antonio wil je vooral deze omgeving bezoeken en daarna nog even op het strand aan een idyllische baai nagenieten. Dompel jezelf onder in de indrukwekkende omgeving van de Blue Mountains - of in het rustige water van de Blue Lagoon. Maak een bamboevlottocht over de Rio Grande, leer op een van de vele plantages over de koffieproductie of bezoek de door het tropische regenwoud omgeven Somerset Falls en Reach Falls. De meest idyllische baai is Frenchmans Cove.

HUURAUTO

Een groot deel van de toeristen bezoekt Jamaica voor het strand, maar een steeds hoger percentage maakt een rondreis per auto. Sinds vijf jaar is het ook absoluut mogelijk om rond te rijden over het eiland in een huurauto, wat zo’n 15% van de vakantiegangers op dit moment ook doet. Er zijn inmiddels ook op Jamaica luxe boutique hotels die laadpalen hebben. Autohuur biedt flexibiliteit en je bent goedkoper uit met een huurauto dan wanneer je een georganiseerde excursie boekt, want die zijn vrij prijzig. Door rond te rijden op het eiland investeer je als reiziger direct in het toerisme. De toerist die met een auto zelf rijdt of zich met een busje laat rondrijden, gaat naar lokale markten, attracties en kunst- en fruitmarkten.

ONTWIKKELING TOERISME

Op Jamaica zien ze dat ook de Nederlandse toerist steeds meer kijkt naar community based tourism waarmee je als toerist lokale projecten kan steunen. De ontwikkeling door toerisme heeft een enorm positief effect, ook in Trenchtown/Kingston. Er wordt geld verdiend door toerisme en mensen krijgen het er beter door. Steeds meer Jamaicanen gaan het belang van toerisme inzien. Vroeger was Kingston bijvoorbeeld een no go-area, maar dat is ontzettend veranderd. Vijf jaar geleden kregen toeristen nog niet zo snel het advies om naar Trenchtown/Kingston te gaan, maar alles wordt gerenoveerd en steeds meer Jamaicanen verdienen aan community based tourism. Ze zijn zich er heel erg van bewust dat als er verkeerde dingen gebeuren, dat van invloed is op het toerisme.

PIRATENSTAD

Aan de voet van de zuidelijke Blue Mountains ligt Kingston, de hoofdstad van Jamaica. Het is het culturele centrum van het eiland, het ware mekka voor de muziekliefhebber. Na je bezoek aan het eenvoudige en toch indrukwekkende Bob Marley Museum weet je hoe belangrijk deze reggaekoning voor Jamaica is geweest. Bezoek ook een van de opnamestudio’s en maak je eigen reggaeplaat. Naast de vele andere prachtige koloniale gebouwen zijn Devon House en het museum Nationaal Gallery zeker een bezoek waard. Wist je dat de belangrijkste piratenstad van het Caribische gebied op de landtong voor Kingston lag? Bezoek Port Royal en bekijk de resten van deze voormalige piratenschuilplaats. Sinds kort is er ook een wandeling te maken vanuit Cultural Yard in de getto Trenchtown onder begeleiding van een lokale gids.

GOLF

Dankzij de Britse erfenis zijn er maar liefst twaalf prachtige golfbanen in en bij Negril, Montego Bay, Ocho Rios, Runaway Bay, Kingston en Mandeville. Wat te denken van banen met illustere namen als ‘Cinnamon Hill’ en ‘The White Witch’. Er zijn zowel zeeals parkbanen, een el dorado voor de golfer. Ook andere recreatiesporters komen prima aan hun trekken. Jamaica biedt tal van sportieve mogelijkheden: vissen (big game), paardrijden, mountainbiken, golfen, zeilen, tennis,

BOVEN: Strand bij Negril

Het echte Jamaicaanse leven vind je in de bergen; dorps, rustig, een easy way of life

waterskiën, windsurfen, cricket, polo, hockey en duiken/ snorkelen.

LOVE & MARRIAGE

Verliefd worden is op Jamaica geen kunst, want alle ingrediënten voor een romantische vakantie zijn ruim aanwezig: stille stranden, watervallen, tweepersoonshangmatten aan de vloedlijn, idyllische hotelletjes... Jamaica is ook het honeymoon-eiland bij uitstek. Eerst trouwen en daarna op huwelijksreis naar het meest romantische eiland, of een Caribische bruiloft met aansluitend wittebroodsweken. Veel hotels hebben speciale trouwarrangementen en sommigen bieden gasten bij een verblijf van vijf nachten of langer een gratis trouwarrangement.

DE ‘SOUTH COAST’, HET ZUIDWESTEN VAN JAMAICA

Na verschillende uren rijden in westelijke richting bereik je via Bamboo Avenue, ver weg van de belangrijkste toeristische locaties, een ander paradijs. Hier vind je kleine hotels en pensions met een persoonlijke flair, maar vooral ook zeer gevarieerde landschappen. In de mangrovegebieden in Black River spot je krokodillen tijdens een bootsafari. De YS Falls zijn rustig gelegen watervallen, waar als Tarzan aan lianen een sprong kunt wagen. Enorme kliffen en bergen, afgelegen baaien en stranden en heerlijke visgerechten zoals ‘Peppered Shrimps’ zijn slechts enkele van de troeven van de Zuidkust. En als we het nu toch hebben over de culinaire hoogstandjes ... bezoek ook Appleton Estate, een beroemde rumdistilleerderij, waar meer dan 15 verschillende rums worden gemaakt. Uniek is de Pelican Bar, een bar midden op zee en alleen per boot bereikbaar. Het is een uit bamboe en hout gevlochten bar op palen, waar je geniet van een lokaal drankje of het biertje Red Stripe.

GESCHIEDENIS VANDAAG DE DAG

De geschiedenis speelt, ruim 526 jaar nadat Columbus arriveerde (3 mei 1494, red.) bij Discovery Bay, nog steeds een belangrijke rol op het eiland dat van 1494 tot 1655 werd bezet door de Spanjaarden en vervolgens door de Engelsen (die de Spanjaarden bij Runaway Bay van het eiland verjoegen). Nadat in 1838 de slavernij werd afgeschaft, werd Jamaica in 1962 onafhankelijk en dat wordt dit jaar groots gevierd. De nakomelingen van de slaven (de Maroons) van weleer leven nog steeds in (onder andere) Cockpit Country, waar veel slaven in het verleden naartoe vluchten. Je vindt er nog de Afrikaanse cultuur, de van Jamaica bekende barbecuesaus ‘jerk’ komt er vandaan en er wordt door de overheid altijd overleg gevoerd met de gouverneur van de Maroons.

NAUGHTY HOTELS

Op Jamaica zijn enkele hoge hotels te vinden in Kingston, Montego Bay en Ocho Rios, maar in Negril is het bij wet verboden om hoger dan de palmbomen te bouwen. Op het eiland kom je alle bekende ketens tegen, van Secrets, RIU, Iberostar, Palladium, Sandals, Hyatt tot het Hard Rock dat momenteel wordt gebouwd. Op het eiland vind je ook de zogenaamde ‘naughty hotels’. Hedonism is een hotel dat bijvoorbeeld altijd voor 97% vol zit. Jamaicakenners adviseren om te verblijven in kleinschalige accommodaties, maar ook in luxe hotels. En blijf niet alleen bij de stranden hangen, maar ga ook de bergen in. In de bergen vind je namelijk het echte Jamaicaanse leven. Het is er dorps, rustig, een easy way of life. De Rastafari’s (het geloof deed in 1930 zijn intrede op Jamaica), maken 5% van de bevolking uit. Ze geloven in de goedheid van de innerlijke mens, zijn heel vrij en familiair.

AAN LANDSCHAPPEN:

• de Blue & John Crow Mountains (natuur en cultuur UNESCO Werelderfgoed) in het oosten • Kilometers lange witte stranden aan de westkust • Een aaneenschakeling van kleine baaien aan de noordkust • Een groen heuvellandschap met fruit- en groenteboerderijen in het achterland • Tropisch regenwoud centraal gelegen • Meer dan 120 rivieren en diverse natuurlijke bronnen • Tochten per bamboevlot op de Rio Grande en Martha Brae en doucheplezier bij de watervallen van Dunn’s River Falls

HET EILAND BIEDT EEN VERRASSENDE VERSCHEIDENHEID

of Reach Falls

MIDDEN: De Purechocoladerepen

TAG goes very chique

De TAG Heuer Carrera chronograaf zal voor altijd bekend staan als de favoriete chronograaf van enkele van de grootste teams en coureurs van de Formule 1. Het tijdloze ontwerp dat in 1963 werd geboren, heeft vele gevierde uitvoeringen gekregen, maar de geelgouden stukken van deze collectie springen er altijd uit. Met zijn verfijnde diepzwarte wijzerplaat bouwt de gouden editie van 2022 voort op deze rijke lijn van legendarische race-uurwerken. TAG Heuer bouwt voort op deze unieke erfenis en introduceert een nooit eerder gezien wijzerplaatontwerp, zwart met gouden vergulde subdials, een omgekeerde

versie van de beroemde Heuer-referentie 1158 CHN. Kenners herkennen misschien ook het tweekleurige palet van de legendarische John Player Special-kleurstelling die opviel in de Formule 1 in de jaren 70 en 80. TAG Heuerambassadeur en wereldkampioen Ayrton Senna's 98T Lotus droeg de wereldberoemde livery aan het begin van zijn briljante carrière.

GoudenOmega voorhemenhaar PrachtigeChronografen vanBreitling

Dit nieuwe trio van uitzonderlijke chronografen combineert de hoogte van Breitling's savoir faire, innovatie en stijl, en is voor liefhebbers van de mechanica - en magie - van het maken van horloges.

De exquise tourbillon-complicatie, tentoongesteld aan de bovenkant van de wijzerplaat, is het kloppende hart van deze uurwerken, elk geïnspireerd door een van de drie Breitling-oprichters. Er is de LÉON Breitling. Vernoemd naar de meester-vakman wiens werk een nieuwe standaard zette voor precisie, heeft het een solide 18k roodgouden kast met een zilveren wijzerplaat en bruine alligatorband. Een tweede is de GASTON Breitling. Het horloge combineert het een solide 18k witgouden kast met een antracietkleurige wijzerplaat en een zwarte alligatorriem. En tot slot de WILLY Breitling, opgedragen aan de man met uitzonderlijke smaak die het polshorloge van doel naar stijl heeft geleid. Het wordt geleverd in massief platina met een admiraalblauwe wijzerplaat en zwarte alligatorband.

Het grote model is de beroemde Moonwatch. Met 42 mm-uurwerk en gemaakt van Omega’s exclusieve 18K Moonshine Gold, geïnspireerd op het bleke maanlicht aan de nachtelijke hemel. Complementair aan die legering is een zongeborstelde groene PVD-wijzerplaat en een groene keramische bezelring. Aan de binnenkant is de Co-Axial Master Chronometer

Kaliber 3861 een directe afstammeling van het legendarische Calibre 321, die ooit mee naar de maan ging. Dit feestelijke model is ideaal voor iemand die altijd hoog mikt. En dan is er de heerlijk mooie Mini Tresor. Om de look te

bereiken, heeft OMEGA zijn populaire ontwerp van De Ville Trésor en verfijnde het met een nieuwe maat van 26 mm. Het opvallende uurwerk beschikt over diamanten, en de koepelvormige wijzerplaat en mesharmband zijn beide voorzien van een reliëf van zijde-achtig patroon, terwijl de achterkant van gemetalliseerde saffierkristallen zorgen voor spiegeleffect. Een horloge met een echte ‘wow-factor’.

The perfect sound (of silence)

Wie op zoek is naar ‘the perfect sound (of silence)’ doet er goed aan de nieuwste noise canceling over-ears-koptelefoon van Sony op zijn of haar verlanglijst te zetten. Naast een fantastisch geluid dat je ieder instrument en noot van een nummer laat horen en je het gevoel geeft naast de artiest te staan, koop je er ook heerlijke momenten van ‘stilte’ mee.

ie vliegt, heeft zijn of haar medereizig(st)ers niet voor het uitkiezen. Tijdens een zestien uur-durende vlucht naar Bali verdwijnen luidruchtige jongeren, huilende baby’s en hard pratende buren als sneeuw voor de zon als je de WH1000XM5 opzet. Wie nooit eerder de ervaring van een noice cancelingkoptelefoon heeft mogen ervaren, zal bij het opzetten van Sony’s nieuwste model in een gehorig vliegtuig worden overvallen door de stilte en met een glimlach vol verbazing om zich heen kijken.

Het geeft je een beetje dat gevoel van de grootste hit van Björk, een cover, maar toch; Shhhh, Shhhh, It’s, oh, so quiet, Shhhh Shhhh, It’s, oh, so still, Shhhh Shhhh, You’re all alone, Shhh Shhh, And so peaceful until... Ja, totdat je tijdens de vlucht de koptelefoon afzet. Dan word je geconfronteerd met de harde werkelijkheid van een vliegtuigcabine waarin het aantal decibel al snel erg hoog is. De geluiden die je kan missen als kiespijn. Maar alleen al de wetenschap dat je de koptelefoon ieder moment weer op kan zetten, biedt op zichzelf al veel rust. Mocht je zin hebben om een concert op grote hoogte bij te wonen? Ook dat kan met de nieuwste Sony-koptelefoon door middel van 360 Reality Audio. Het nieuwste foefje van de muziekindustrie geeft je de ervaring van een live optreden. Om hiervan te genieten moet je wel een app hebben die over 360 reality-audio beschikt.

Speak-to-chat

Overigens hoef je niet bang te zijn dat je alles om je heen mist, ondanks dat je je met de koptelefoon in een bubbel bevindt. Wanneer de steward(ess) langskomt hoef je je hand maar op de rechter oordop te leggen en het geluid van de film die je kijkt vervaagd naar de achtergrond. Praat je liever niet met een hand op je koptelefoon (het ziet er misschien wat bijzonder uit)? Geen probleem. Ook wanneer je zelf begint te praten (Speak-To-Chat) verdwijnt het geluid van de muziek of film die je op hebt staan, en ten slotte kan je de koptelefoon ook gewoon even afzetten (de film/muziek stopt dan automatisch). De koptelefoon begrijpt het zelfs wanneer er belangrijke mededelingen worden gedaan tijdens de vlucht via de intercom en schakelt dan het geluid uit waardoor je kan meeluisteren.

De Sony 1000-x series, waar de koptelefoon onder valt, staat al jaren in de toplijstjes van noise canceling headphones en sleept ondertussen alweer de ene na de andere prijs binnen. Bang dat de batterij het niet redt? Dat hoef je niet te zijn. Opladen gebeurt in slechts enkele minuten en de batterij gaat bij normaal gebruik uren mee (batterijduur van maar liefst 30 uur (40 uur zonder gebruik van Noise Cancelling). Ruim genoeg voor een lange vlucht in ieder geval. Mocht je vergeten de batterij op te laden en bevind je je ergens waar geen stopcontact/usb-poort is, dan kan je altijd nog het ‘ouderwetse’ snoertje aansluiten dat is bijgeleverd. Bekijk de volledige recensie op businesstraveller.nl.

Sportieve colab van The North Face

The North Face brengt de nieuwe Cole Navin-collectie op de markt. Deze collectie is ontworpen in samenwerking met The North Face-atleet Cole Navin en verbindt de stedelijke omgeving met de bergachtige natuur. Als basis voor de collectie gebruikte Cole Navin zijn creativiteit en passie voor multimediacollages, en voegde hij dit samen met zijn talent voor snowboarden. Cole Navin is zowel snowboarder als kunstenaar en

combineert zijn sportiviteit met zijn creativiteit. Zijn collagekunst, zijn snowboarden en zijn kledingstijl vormen elk een verlengstuk van zijn creatieve geest. Dit is niet nieuw in de snowboardwereld: grootse snowboarders mixen vaker kunstachtige aspecten met hun sport. De collectie combineert de iconische stijl van The North Face met Navins sportieve, creatieve expressie, waardoor de connectie tussen sport en kunst duidelijk naar voren komt.

Pistecollectievan HellyHansen

Helly Hansen, dat meer dan 140 jaar geleden in Noorwegen werd opgericht, is sterk verbonden met het Noorse erfgoed en het Noorse buitenleven. Voor het 2022-23-winterseizoen is het merk verheugd om voort te bouwen op de HOD collectie met de Kitzbuhel Infinity Stretch Jacket en de St. Moritz Infinity Jacket voor dames, beide ontwikkeld in samenwerking met het Noorse Alpine Ski Team. Deze nieuwe modellen zijn een aanvulling op het Alpha Infinity Jacket voor mannen en de Verbier Infinity Jacket voor vrouwen.

Warme fleece van Vaude

Of je nu een blokje om gaat of kiest voor een wandeltocht in de heuvels, het Neyland Stretch Fleece Jacket voor dames (en Jack voor heren) hangt voor je klaar. Met zijn gladde, flexibele en sneldrogende fleecestof is hij ideaal voor sportieve activiteiten en met zijn stoere, gekleurde randen en ruime ritszakken loop je er ook nog eens modieus bij. Ook leuk om te weten: de duurzaam gewonnen houtvezel waaruit deze Neyland deels bestaat, heeft een geurremmende werking waardoor je luchtjes van bijvoorbeeld zweet een stuk minder goed ruikt. Het zachte, soepele en milieuvriendelijke fleece zorgt voor een fijn gevoel tijdens het dragen en met de opstaande kraag blijft ook je nek op temperatuur. Twee zakken met ritssluiting aan de zijkant en eentje op de borst geven de jas hiernaast zijn unieke patroon. Ook handig is dat de zoom strakker kan worden aangetrokken zodat koude wind geen kans heeft en dat de manchetten aan de mouwen zeer comfortabel aansluiten op je polsen.

Stoere Toyota (voor in de bergen)

Toyota breidt volgend jaar het gamma van de succesvolle Toyota RAV4 verder uit met een nieuwe sportieve topuitvoering. De RAV4 GR SPORT krijgt een sportiever afgesteld onderstel en een dynamisch en sportief uiterlijk. Vanaf de tweede helft van 2023 staat de RAV4

GR SPORT in Nederlandse Toyotashowrooms.

Constante evolutie en verbeteringen houden de segmentbepalende Toyota RAV4 al bijna dertig jaar lang aan de top van zijn segment. Met de nieuwste generatie RAV4 is een nieuw niveau

ZonnigcruisenvanuitHaifa

Liever naar zee in plaats van sneeuw? Er is een leuke, zonnige plek bijgekomen voor cruisefans. Norwegian Epic heeft haar thuishaven heeft gevonden in Haifa, Israël. In 2025 zal Norwegian Viva, het nieuwste schip in de Primaklasse, ook aanmeren bij deze nieuwe haven. Het schip met 4.100 passagiers reist vanaf daar in een 11-daagse reis in open vaarwater naar vijf landen, waaronder dus Israël, Cyprus, Griekenland, Turkije en Italië. Norwegian Epic zal in december 2023, maart 2024 en oktober 2024 verschillende 10-, 11- en 12-daagse afvaarten maken. Tijdens deze reizen wordt eerst Ashdod (Israël) bezocht, waarna er verschillende stops gemaakt worden in Limassol (Cyprus), Rhodos, Patmos, Piraeus (Griekenland) Napels, Livorno, Venetië, Triëst en Civitavecchia (Italië) en Split in Kroatië.

van efficiëntie bereikt met zeer zuinige hybride-elektrische en plug-in hybrideelektrische aandrijflijnen, terwijl de auto zijn SUV-functionaliteit altijd heeft behouden. Nu voegt Toyota een nieuwe, sportieve versie toe aan het RAV4gamma: de RAV4 GR SPORT.

Kleurrijke Powerbanks

Je telefoon -on the go- binnen een uur opladen, op een frisse en vrolijke manier. Het is mogelijk met de nieuwe lijn powerbanks van Fresh ’n Rebel. De kleurrijke lijn bestaat uit drie uitvoeringen, namelijk 6000 mAh, 12000 mAh en de 18000 mAh. Alle nieuwe powerbanks hebben een USB-A en een USB-C outlet, waardoor er twee apparaten tegelijkertijd opgeladen kunnen worden. Alle powerbanks zijn te verkrijgen in 8 verschillende kleuren, verbonden aan de laatste modetrends. Met sprekende namen als Dreamy Lilac, Safari Red, Dive Blue, Smokey Pink, Dusky Blue, Storm Grey, Dried Green en Deep Mauve kan iedereen voorbereid op pad met een powerbank die past bij de juiste outfit en iets toevoegt aan je persoonlijke stijl.

Een MINI voor iedereen

De MINI Lifestyle Collectie 2022 zit boordevol leuke cadeau-ideeën voor familie, vrienden of je eigen verlanglijstje. De huidige collectie omvat de MINI TwoTone heuptas voor het veilig opbergen van waardevolle spullen, de comfortabele MINI Handbagage Trolley

en de MINI Two-Tone Weekendtas voor handbagage op reis. De jongste avonturiers reizen comfortabel met de MINI Kids Trolley in Chili Red. Met de MINI Scooter, MINI Tricycle of de snelle MINI Baby Racer kunnen zij op een leuke manier de omgeving verkennen. De

FeestelijkvloggenmetSony

Vlogger (in spe) opgelet. Sony brengt de nieuwe ZV-1F vlogcamera aan. YouTube vlogs, Instagram reels, Twitch streams, TikTok video’s - ze zijn niet meer weg te denken in het digitale medialandschap. Om deze content naar een hoger niveau te tillen en dit voor iedereen toegankelijk te maken introduceert Sony de compacte en milieubewuste ZV-1F vlogcamera. Deze camera weegt slechts 229 gram, is uitgerust met Sony’s nieuwste cameratechnologie en biedt eenvoudige connectiviteit om snel te kunnen delen met alle sociale netwerken via de Imaging Edge Mobile Plus-app. Het is kortom dé camera voor vloggers en content creators. Zo kan de content creator zich volledig focussen op de storytelling en doet de ZV-1F de rest. De ZV-1F is ontworpen voor gebruiksgemak. Content creators kunnen zich volledig richten op het vastleggen van content. De camera is intuïtief en eenvoudig in gebruik. Het slechts 229g wegende toestel is compact en licht genoeg voor alledaags gebruik en kan overal worden meegenomen. Daarnaast beschikt het over een in meerdere hoeken kantelbaar LCD-touchscreen. Dit scherm biedt handige functies en instellingen die met een enkele aanraking te veranderen zijn. Ook is het mogelijk om via touchscreen in te

droom om in een MINI te rijden vormt zich als er een MINI Cooper-miniatuur onder de kerstboom ligt. De nieuwe kledinglijn biedt frisse stijlen, bevat veel ideale cadeaus en is een echte blikvanger onder elke kerstboom. Zie voor deze en andere kerstproducten www.mini.nl

zoomen. Gebruikers kunnen de ZV-1F zelfs als een hoogwaardig live streamingapparaat gebruiken. Met een geschikte videoconferentieapp of vergelijkbare software kan de ZV-1F als een geavanceerde webcam functioneren indien deze via USB met een computer of smartphone is verbonden. De ZV-1F is compatibel met de GP-VPT2BT Shooting Grip met Wireless Remote Commander die onder andere draadloze bediening van inzoomen en opnamen biedt. Deze grip is ook te gebruiken als een ministatief voor stabiele handsfree shots. Daarnaast kan een externe microfoon eenvoudig worden aangesloten op de accessoire shoe, voor heldere geluidsopnamen. De nieuwe ZV-1F is verkrijgbaar in de Benelux voor €650.

Bali: natuurlijk(e) luxe

Je laten onderdompelen in de meest luxe hotels op de meest prachtige locaties, genieten van de natuur, stranden zoals je ze kent van de plaatjes, de allervriendelijkste mensen, eten waar je van gaat watertanden, interessante steden en een heerlijk klimaat.

DOOR ARJEN LUTGENDORFF

Gelegen tussen de ‘grote eilanden’ Java en Lombok, is Bali absoluut een bijzondere bestemming. Het tropische klimaat en de vulkaanketen op het eiland hebben bijgedragen aan een afwisselend landschap bestaande uit kratermeren, bergen en rivieren. Het belangrijkste landbouwgewas, rijst, komt daarbij voort uit de vele schitterende sawa’s (rijstvelden) die men overal op het eiland tegenkomt.

Wijnen tussen de palmbomen

Breng een bezoek aan de wijngaarden van Hatten, die verspreid tussen de dorpen Seririt en Sanggalangit aan de pittoreske noordkust van Bali liggen. De rijke vulkanische bodems zijn perfect voor het ondersteunen van drie groeicycli per jaar en de verkoelende zeebries helpt om het hete en vochtige klimaat te compenseren. Naast het beheer van de wijngaarden, werkt Hatten samen met een netwerk van lokale boeren en verbouwt het tien druivensoorten, van Bali’s eigen Muscat St. Vallier tot de bekende Syrah.

De tempels

Religie vormt een belangrijk onderdeel van de Balinese cultuur. Ceremonies met diverse betekenissen zijn dan ook van alledag. Ieder dorp en zelfs ook ieder huis is voorzien van een (kleine) tempel. Op Bali kan je verschillende bijzondere tempels bezoeken, waaronder de moedertempel Pura Besakih op de helling van de in het oosten gelegen en tevens hoogste berg van het eiland Gunung Agung. Deze tempel bestaat uit maar liefst dertig complexen, verdeeld over verschillende terrassen. Een tweede bijzonder tempelcomplex is de Pura Ulun Danau Bratan. Deze tempel ligt tussen de in de wolken hangende bergen aan het Bratanmeer.

Slapen als een koning

In het oudste hotel van Ubud, Hotel Tjampuhan & Spa Ubud, Sutawan Pande, is het genieten van de zwembaden, het groen, de typische bouwstijl en de vrolijke serenade die de vogels geven in de ochtend. Het hotel bestaat sinds 1928. Het behoorde tot de koninklijke familie van Ubud. Alleen gasten van de koninklijke familie mochten hier verblijven. Een van de beroemdste gasten die hier verbleven was de Duitse schilder Walter Spies, die van 1927 tot 1942 op Bali woonde. De locatie is fantastisch, in het midden van Ubud, maar in het resort ervaar je alle rust met uitzicht op de rivier. Je kan er Balinees, Indonesisch en westers eten. Ook de spa is van uitstekende kwaliteit. Hier vind je de spirit van Bali.

Denpasar

Denpasar is de hoofdstad en tevens ook de grootste stad

LINKS: De dag extra goed beginnen? Bestel dan een floating breakfast!

ONDER: Ontmoet Nemo in de onderwaterwereld bij Menjangan

van Bali. De stad ligt aan de zuidkust van het eiland en is met name geliefd voor dagtripjes. Denpasar beschikt over veel winkels en culturele bezienswaardigheden. In het centrum ligt het Puputan Plein dat is vernoemd naar de reeks rituele zelfmoorden die de leden van het koningshuis Badung pleegden in 1906. Zij deden dit nadat de Nederlanders op het punt stonden de stad over te nemen. Andere bezienswaardigheden hier zijn het Pemecutan Paleis en het Museum Negeri Propinsi Bali dat is opgericht door een Nederlander. In negen verschillende gebouwen wordt er van alles tentoongesteld dat te maken heeft met de geschiedenis van Bali, archeologie en kunst. Op de binnenplaatsen van het museum worden er regelmatig Gamelanvoorstellingen gegeven.

Pura Tanah Lot

Aan de zuidkust van Bali zijn in vroegere tijden meerdere zeetempels gebouwd. Allen vormen een ideaal decor voor een zonsondergang. De tempel Pura Tanah Lot wordt gezien als de mooiste en tevens meest belangrijke zeetempel. Deze is gelegen op een klein rotsachtig eiland in de buurt van Kuta. Bij eb is de tempel door het ondiepe water te bereiken, maar bij vloed wordt de toegang verbroken. De legende vertelt ons over de Hindu-Javaanse priester Nirantha die de tempel in de zestiende eeuw zou hebben laten bouwen. Met zijn magische krachten zou hij vervolgens de klif met daarop de tempel richting zee hebben gestuurd. Zijn sjaal veranderde hij in een heilige slang die de beschermheer van de tempel werd.

Sanur

Aan de zuidoostkust van Bali maakt de plaats Sanur furore als een meer authentieke en rustigere badplaats. Veel accommodaties liggen hier rondom het mooie, brede strand. Een lang voetpad, waaraan veel restaurants, winkels en cafés gelegen zijn, doorkruist de stad. In Sanur is het dus mogelijk om direct aan het strand te genieten van de Indonesische keuken. De plaats doet tevens dienst als uitvalsbasis voor dagtochten naar het oosten en het zuiden van het eiland. Rondom Sanur liggen bovendien mangrovebossen waar men tropische vogels kan bewonderen.

Hoogste waterval

De Gitgit is de hoogste waterval op Bali. De wandeling ernaartoe gaat door een tropisch woud, met lianen en exotische planten, vlak langs een rivier. Eenmaal aangekomen bij de waterval zie je een indrukwekkend schouwspel van woest stromend water, dat uit het niets lijkt te komen vanuit een groene bergwand. Dit moet je zien! Minder bekend en minder drukbezocht dan de Gitgit is de Banyumalawaterval. Ook hier geldt: je moet ernaartoe wandelen, maar het is het waard.

De Balinese waterpaleizen

Gedurende zijn regeerperiode heeft de laatste koning van Oost-Bali de twee waterpaleizen Ujung en Tirtagangga aan laten leggen. De paleizen worden omringd door Hindubeelden, fonteinen en waterbassins. Het omliggende water wordt bovendien als heilig gezien. Tegen betaling kan men hier genieten van de voormalige vorstenbaden. De omringende bomen laten je hier helemaal tot rust komen.

Ubud

In het centrum van Bali vormt de plaats Ubud het culturele hart van het eiland. Omringd door prachtige sawa’s kent het centrum van deze stad een hoofdstraat met veel restaurantjes, cafés en kunstenaarsboetiekjes. Het paleis Puri Saren Agung mag zich de grootste trekpleister van Ubud noemen. Verschillende Balinese dansgroepen vertonen hier hun kunsten op de klanken van de Gamelanmuziek. Een andere bezienswaardigheid

is Monkey Forest. In dit voor de Balinezen heilige bos liggen twee tempels en leven veel apen. De Pura Dalem (tempel van de dood) wordt omringd door uit steen gehouwen beelden van goden en beesten. De tweede grotere en lichtere tempel draagt de naam Pura Desa en is gewijd aan de god Brahma. Op grote hoogte zie je hier makaken tussen de bomen door slingeren. Op de plaatselijke pasar (markt) van Ubud zie je veel Balinezen aan het werk om bijvoorbeeld houtsnijwerken te maken. Het is tevens de ultieme plek om lokale gerechten als gebakken banaan, saté, groenten in geschaafde kokos en rijstepap met kip te proeven. Het museum Puri Lukisan neemt haar bezoekers mee langs de beroemde Indonesische schilderkunst en op geringe afstand van deze ‘culturele hoofdstad’ ligt de Goa Gajah (olifantengrot), welke ook zeker een bezoek waard is.

Lovina

Het koraalrif voor de kust van het in het noorden gelegen Lovina biedt een ideale plek om te snorkelen en te duiken. Het is tevens het leefgebied van veel dolfijnen. In Lovina zijn dan ook diverse duikscholen gevestigd. Van hieruit is het bovendien mogelijk om excursies te maken naar Pulua Menjangan, waar de mooiste riffen van Bali gelegen zijn.

Kuta

Kuta is dé toeristische plaats op het eiland Bali. De stad is van alle faciliteiten voorzien en ook hier zijn de accommodaties, naar Balinese regels, niet hoger dan de

Slapen als een koning, wakker worden door de vogels

palmbomen gebouwd. De stranden zijn er prachtig, er zijn restaurants met internationale keukens en meerdere discotheken bieden er de mogelijkheid om tot in de late uurtjes van het leven te genieten. Niet voor niets is deze zuidelijk gelegen plaats dan ook een populaire plek voor veel surfers. Vanuit het bruisende Kuta kunnen prachtige tochten naar het noorden worden gemaakt, die je meenemen langs sawa’s, koffievelden en riffen.

Bali Barat National Park

In het uiterste noordwesten ligt het nationale park van het eiland. Het Bali Barat National Park herbergt regenwouden, savannes, bergen en mangrovebossen en vormt in totaal een tiende deel van het hele eiland. Door de diversiteit aan landschappen in dit park, komen er veel diersoorten voor. Bezoekers kunnen dan ook oog in oog komen te staan met onder andere luipaarden, wilde zwijnen, apen, slangen en vele vogelsoorten. Wandelexcursies laten bezoekers tevens kennismaken met de Banyanboom, die een spirituele betekenis heeft.

Strand

Bali is heerlijk tropisch, dus wat echt niet mag ontbreken op een huwelijksreis zijn de stranden! Neem plaats op een bedje onder een parasol, en geniet van een verse kokosnoot of een verfrissende cocktail. En dan… even helemaal niets. Kuta heeft één van de meest bekende stranden op Bali. Langs dit strand zijn rijen van hotels, restaurants, cafés en winkels te vinden. In de avond blijft het druk, met een gezellig uitgaansleven. Wil je liever de rust opzoeken met zijn tweetjes? Dan is het strand in Jimbaran een tip. Of Seminyak, waar veel vijfsterrenhotels van internationale merken te vinden zijn. Helemaal romantisch en heerlijk privé zijn de stranden van Nusa Dua. Ook hier zijn veel luxe hotels te vinden, voor dat ‘once in a lifetime’-moment samen.

De sawa’s van Jatiluwih Indonesië staat ook zeker bekend om haar sawa’s. Uitgestrekte groene landschappen worden gevuld met deze rijstvelden. Het is veelal de plek om de Indonesiërs volgens de oude manier aan het werk te zien. Ossen trekken er de ploeg en verder wordt het grootste deel van het werk met de hand gedaan. De mooiste sawa’s van Indonesië bevinden zich absoluut op Bali. Op een hoogte van ongeveer negenhonderd meter stralen de rijstvelden van het dorp Jatiluwih in de zon. Tussen de hoge bergen en bossen door geniet je hier van een van de mooiste uitzichten van dit Indonesische eiland.

Actief

Genoeg geluierd en zin om sportief bezig te zijn? Op Bali kun je heel veel activiteiten samen ondernemen. Surfen

LINKS: Dé luxe van Bali, de prachtige natuur!

RECHTS: Voel je als een koning in Hotel Tjampuhan & Spa Ubud

kan bij Nusa Lembongan, vlakbij Nusa Penida. Deze eilanden liggen op een 45 minuten durende boottrip vanuit Nusa Dua of Sanur. De beste plekken om te duiken liggen bij Menjangan, met zijn riffen en vele grotten om te verkennen. Aan de zuidwestkust van Nusa Penida kun je bij Manta Point en Malibu Point tussen de roggen en haaien zwemmen, mocht je het avontuur wat spannender willen maken. Blijven jullie liever aan land? Wandelen kan in West Bali National Park, waar je van dichtbij de flora en fauna bewondert en onder andere de Balinese spreeuw kunt zien. En misschien verwacht je het niet op Bali, maar je kunt hier een prima fietstocht maken. De beste plek hiervoor is Ubud, waar je op de fiets de rijstvelden kunt bezoeken. Er zijn ook goede fietspaden ten zuiden van Uluwatu.

Het échte Bali ontdekken

Een andere hotelaanrader is het Candi Beach Resort & Spa, gelegen in het oosten van Bali. Slinger tussen de palmbomen en rijstvelden door naar deze prachtige locatie. Het hotel, dat 32 jaar bestaat, ontvangt vooral koppels en families. Het park is heel ruim opgezet, heeft prachtige palmbomen en er is van alles te doen. Candi Beach Resort heeft negentien Pool Villa’s, Luxury Ocean View Suites en 30 Junior Suites. Er zijn drie zwembaden, drie restaurants, en op twintig minuten rijden is er een locatie dat bij het resort hoort en waar je kooklessen kunt volgen. Daarnaast biedt het hotel een prachtige Ocean View Spa. Candidasa, waar het hotel ligt, was in de jaren ’80 befaamd maar zakte weg omdat veel toeristen in het zuiden blijven hangen. Het zuiden ís ook leuk, maar als je naar Bali gaat, ontdek dan ook het échte Bali.

Less emissions? Make a decision.

Fly more sustainably with Neste MY Sustainable Aviation Fuel™ (SAF) and reduce GHG emissions by up to 80%*. Commercially available and in worldwide use today.

Neste.com/SAF

De trein wint terrein.

Groen reizen groeit

”Het gaat goed met de trein. Bedrijven vergroenen hun reisbeleid. Vakantiereizigers denken na over hun ecologische voetafdruk. Voor trips binnen een straal van 700 kilometer kiezen steeds meer reizigers voor de trein. Want het is niet alleen de meest comfortabele manier van reizen, het is ook de meest duurzame manier: de trein stoot gemiddeld 7 keer minder CO2 uit dan het vliegtuig. Uitgerust, goed voorbereid en ontspannen stap je hartje stad uit. Dat voelt goed!’”

Arletta van Alteren, Accountmanager Business Travel