Travelpro - juni 2022

“Toekomst Curaçao is ‘hopi’ positief” Pieter Elbers (KLM) GOODBYE MR. PRESIDENT

Reuver (SGR) en Van Apeldoorn (TravelMedia) interviewen elkaar nr. 6 - juni 2022

1

Geniet van de zomer in The Chedi Andermatt, Zwitserland en ontvang een spategoed van CHF bij boeking via Travel Impressions

100

VOORWOORD

COMPLOT GESTOORD Hoeveel berichten er ook voorbijkomen die een negatieve impact hebben op de reissector, als reisprofessional heb je er niks aan om in het negatieve te blijven hangen. Maar ik kan mij voorstellen dat je soms het idee krijgt dat er bewust wordt ‘gespeeld’ met de reisbranche. Een paar voorbeelden.

Terwijl ik mijn voorwoord schrijf, is op het nieuws bijvoorbeeld te horen dat ook treinreizigers deze zomer rekening moeten houden met veel oponthoud, zowel in Nederland als in het buitenland. Zou dat bewust worden veroorzaakt door de luchtvaartindustrie, zodat de treinen de korte afstandsvluchten niet inpikken?

Het voorbeeld met de verwachte drukte op het spoor is slechts één voorbeeld. Ik kan nog wel even doorgaan. Wat te denken wanneer je een auto wil huren? Dan moet je er snel bij zijn! Of het moet je niet uitmaken om de hoofdprijs te betalen. En het zou mij niks verbazen als de Rijkswaterstaten van verschillende Europese landen snelwegen afsluiten, omdat ze niet genoeg personeel hebben. Daar sta je dan met je auto- of busvakantie. Zou het bewust zijn veroorzaakt door de linkse anti-auto club(s)?

Laatst hoorde ik van iemand die tijdens een lunch op een cruise de allerlekkerste garnalen voorgeschoteld kreeg, dat hij binnen enkele uren last kreeg van zijn maag, waarop hij die nacht ieder half uur de badkamer opzocht. Een bewuste actie van de rederij, zodat het iets rustiger zou zijn voor het keukenpersoneel?

De verkoop van arrangementen voor het WK Voetbal loopt ook al niet lekker.

‘Voetbalfan loopt niet warm voor WK in Qatar, arrangementen gecanceld’, schrijft het Algemeen Dagblad op basis van een gesprek met onder meer Zoover. De officiële reispartner van de KNVB haalde al arrangementen uit de handel. Zou het een bewuste actie zijn van mensenrechtenorganisaties die oproepen tot een boycot van het wk?

Arjen Lutgendorff Hoofdredacteur arjen@travelpro.nl

Wie deze zomer een vakantie naar Zuid-Europa boekt, zal van een koude kermis terugkomen. En dan heb ik het over het snikhete weer, wat halverwege juni al tot recordhoogtes is gestegen. Klachtenregens zullen op ons neerdalen, bijvoorbeeld over airco’s die niet werken. En de wintersportgebieden krijgen komende winter te maken met óf te weinig sneeuw óf zijn onbereikbaar door sneeuwstormen. Zou het een bewuste actie zijn van Moeder Aarde?

De Amerikanen hebben (eindelijk!) de verplichte Covid-19-test voor internationale reizigers afgeschaft. Zouden ze bewust zolang hebben gewacht met het afschaffen van die regel, zodat ze straks alles weer snel kunnen invoeren nu de nieuwe coronagolf er weer aankomt?

Een ander ‘dingetje’ dat speelt in de branche zijn de sales stops bij sommige niet nader te noemen retail-vriendelijke touroperators. Wat blijft er straks nog over om te verkopen? De prijzen rijzen al de pan uit. En waarom duurt het zo lang voordat er op een aanvraag een voorstel binnenkomt. We kennen allemaal het personeelsprobleem.

Een bewuste actie?

Allemaal complotgestoorde ideeën natuurlijk. Afsluiten met een positief bericht? De luchthaven Schiphol, die heeft de afgelopen weken zichtbaar positief getest. Maar ik weet niet of je dat nu over je bedrijf wil lezen in deze context…

Ik wens jullie met deze nieuwe editie van Travelpro weer veel leesplezier. Ook met wat luchtigere artikelen. Bewust.

Arjen Lutgendorff

3

14. CURAÇAO IS

09. TOM VAN APELDOORN EN ERIK JAN REUVER

beter en mooier dan ooit

interviewen elkaar

INHOUD 24. NIEUWE ‘MARKTPLAATS’

waar je klantcontactmomenten kan kopen

18. WINTER IS COMING Verwachtingen, plannen en noviteiten

MEER COLUMN 07. Arjen Lutgendorff

4

COLOFON

28. TRAVELPRO RESEARCH

Te extreem niet welkom?!

62. KATHLEEN AERTS (EX-K3) verruilde België¨ voor Zuid-Afrika

Tom van Apeldoorn - Uitgever T.J. van Apeldoorn - Commercieel Directeur Arjen Lutgendorff - Hoofdredacteur Sharon Evers - Eindredacteur Dylan Cinjee - Redacteur Rahanna van Stapele – Redacteur Theo de Reus - Redacteur Tijn Kramer - Redacteur Judith Wetselaar - (Web)redacteur Dennis de Groot - Sales Manager Dennis Ebbers - Sales Manager Danielle van Ewijk – Event Manager Tina Bakker - Sales Support Iris Beenen - Graphic Design Kantooradres: Arendstraat 33A, 1223 RE Hilversum Tel: +31(0)35-2005481 E-mail: redactie@travelpro.nl Internet: www.travelpro.nl Verantwoording: Travelpro is een uitgave van uitgeverij T&S Productions B.V.

33. CORINE EN PATRICIA naar Iran

70. CRUISEN door de Caribbean

Dit magazine is als volgt verspreid: Oplage: 7.218 Digitaal via issuu.com Nieuwsbrief: 7.400+ abonnees Social media: 12.500+ volgers Opgave en vragen over abonnementen: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel. +31(0)251-25 79 24 Fax +31(0)251-31 04 05 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.

Beëindigen abonnement: Opzeggingen dienen 12 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

Prijswijzigingen voorbehouden.

36. FILMLOCATIES die booming zijn

76. ZRA IN ZWITSERLAND

Pascall van Mastrigt

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 30 dagen voor de vervaldatum bij ons wordt opgezegd. Dit kan uitsluitend per mail: info@travelpro.nl Kijk voor actuele tarieven op travelpro.nl/abonneren.

54. GOODBYE

Vragen? redactie@travelpro.nl Auteursrechten: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerde database, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij electronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Travelpro.

Mr. President

5

Erik Jan Reuver (algemeen directeur SGR)

INTERVIEW

“DAN WORD JE EEN RECLAMEBLAADJE, DAT MOET JE NIET WILLEN” DOOR:

SHARON EVERS

Toen Travelpro aan hem vroeg wie hij eens een paar vragen zou willen stellen, antwoordde Erik Jan Reuver (SGR) dat hij Tom van Apeldoorn (TravelMedia) wilde interviewen. Tom zag een dergelijk gesprek wel zitten en had ook genoeg vragen voor Erik Jan…

E

rik Jan: “Waarom ik jou heb voorgedragen voor dit interview? Je stelt de goede vragen en houdt de boel scherp. Je bent kritisch naar de retailer en de touroperator toe. Je bent onafhankelijk en journalist én kan het dus maken. Ik moet vaak mijn mond houden, kan niet het achterste van mijn tong laten zien in verband met de vertrouwelijkheid.

Ik moet als vertegenwoordiger van het garantiefonds ook neutraal blijven, maar ik zou veel liever in jouw schoenen willen staan en de boel willen opschudden door scherpe analyses te publiceren.”

Tom: “Mijn grootste kapitaal is dat ik al 28 jaar rondloop in de reiswereld, ik heb heel veel leuke momenten gehad met heel veel mensen. Zij hebben mij in vertrouwen veel verteld, zaken die ook altijd in vertrouwen zijn gebleven. Dat geeft nu het voordeel dat ik veel duiding heb als ik iets hoor; ik weet al van de hoed en de rand. Ik kan het meteen plaatsen. Ik waardeer ook hoe men met mij omgaat en spreek de mensen achter de top tien-bedrijven elke paar weken.”

Erik Jan: “Is hoor- en wederhoor belangrijk voor je?”

Tom: “Zeker, dat doe ik altijd. Daardoor zijn er ook weleens zaken geweest die ik heb laten liggen, of die ik voor een gedeelte heb opgepakt. Ik kreeg eens een brief onder ogen met daarin tips & tricks om beter te verkopen die was verstuurd aan de officemanagers van de D-Reizen-winkels. Op zich niets mis mee, maar deze tips waren op het criminele af. Dat kon echt niet, consumenten werden hiermee simpelweg opgelicht.

Ik heb het management van het toenmalige D-reizen ermee geconfronteerd en om commentaar gevraagd.

Het bleek om eenmansactie van de retailmanager te gaan. Na lang wikken en wegen heb ik besloten om er ‘licht’ over te publiceren, omdat het anders veel te veel schade zou geven aan het reisbedrijf. Ik wilde dus niet

dat de actie van één persoon de hele onderneming ten val zou brengen, maar wilde wel dat de persoon in kwestie ontslagen zou worden en dat is gebeurd.”

Erik Jan: “Hoe groot is het spanningsveld tussen journalistiek en commercie?”

Tom: “Voor mij is er geen spanningsveld. Mijn zoon, T.J., is commercieel verantwoordelijk en hij vindt mij weleens heel vervelend als ik weer eens iets roep.”

Erik Jan: “Op de lange termijn is het wel de beste strategie om te zorgen dat je kritisch blijft.”

Tom: “Zeker, als je dat niet doet ga je eraan. Dan word je een reclameblaadje en dat moet je niet willen.”

Tom: “Word je niet gek om telkens te zeggen dat je over individuele deelnemers van het garantiefonds geen mededelingen kan doen? Jij en ik weten allebei dat er dan van alles aan de hand is. Maar we bellen je dan toch, al is het om je die zin te laten uitspreken zodat wij dat kunnen opschrijven.”

Erik Jan: “Er is een bepaald spanningsveld; we hebben vaak te maken met een tegengesteld belang aan marktpartijen en we zijn er primair voor de consument. Als ik dan namens SGR bezig ben om een partij op bepaalde zaken aan te spreken of ik heb te maken met een dispuut, dan staat het mij niet vrij om daarover te spreken met de pers.”

Tom: “Is dat niet heel frustrerend?”

Erik Jan: “Nee, voor mij niet. Ik vind het juist heerlijk. Je kan dan meer bereiken door achter de schermen te werken.”

Tom: “Maar je zegt te maken te hebben met een tegenstrijdig belang, ik denk dat het niet zo is.”

Erik Jan: “Het hoeft in de kern inderdaad niet zo te zijn. SGR geeft garantie op vooruitbetaalde reissommen en daar heeft de touroperator voordeel

7

mee, hij krijgt daardoor goedkoop werkkapitaal. Maar op het moment dat wij zien dat het niet goed gaat bij een bepaalde onderneming en SGR vraagt vervolgens om een hogere bankgarantie om het risico af te dekken, dan is dat weer tegen zijn belang. Dan heeft hij een probleem met zijn werkkapitaal. Wij dwingen hem tot iets wat hij niet fijn vindt.”

Tom: “Eigenlijk is de SGR een ontzettend strenge club, het bestuur kan beslissingen nemen die ons allemaal raken en daar hebben we geen enkele inspraak in…”

Erik Jan: “Dat is onjuist, je kan bij onze Commissie van Beroep terecht als we een besluit nemen dat jou niet eerlijk voorkomt, of wat niet goed is gemotiveerd én je kan daarna ook naar de rechtbank stappen om het nog eens te laten toetsen. Maar we denken natuurlijk ook zelf goed na, maar inderdaad, soms heb je een tegenstrijdig belang ten opzichte van de reisonderneming en wil je meer zekerheden hebben, omdat je ziet dat het niet goed gaat en je geen schade wil oplopen.”

Tom: “Je ziet altijd wel vrij laat als het niet goed gaat met een bedrijf, omdat je te maken hebt met jaarcijfers en je hebt geen vinger aan de pols door de jaren heen.”

Erik Jan: “We hebben een risicomodel geïmplementeerd

8

en daar valt een aantal KPI’s (Key Performance Indicators, red.) onder, zoals omzetontwikkeling, werkkapitaal en solvabiliteit. Bestemmingen zijn hierin niet heel belangrijk, het is wel een factor omdat je te maken kan hebben met concentratierisico. Maar met alle respect, als een specialist op bijvoorbeeld Bulgarije omvalt, doet ons dat niet heel veel pijn. Wij kijken qua risico voornamelijk naar onze top tien. Die bedrijven bepalen 70% van de schade die SGR kan oplopen.”

Tom: “De afgelopen negen jaar heb je twee top tienbedrijven zien omvallen; OAD in 2013 en Thomas Cook in 2019.”

Erik Jan: “En de D-rt Groep in 2021, dit bedrijf heeft indirect ook een grote invloed op touroperators gehad. Deze drie faillissementen waren an sich geen verrassing voor ons, maar wat je wel terecht vaststelt is dat SGR het vrij laat ziet, omdat wij pas achteraf de jaarcijfers krijgen en dan zijn er in de tussentijd al weer ontwikkelingen geweest. Maar een reisonderneming gaat ook niet zomaar opeens het ravijn in, dat gaat altijd geleidelijk en door omstandigheden wordt dat weleens versneld.”

Tom: “Je kan pas schakelen als er daadwerkelijk een probleem is.”

Erik Jan: “In het geval van bijvoorbeeld Thomas

INTERVIEW

in het teken staat van cijfers en feiten.”

Erik Jan: “Zij is meer op de mens gericht en ik zit meer aan de harde, zakelijke kant. Maar ik vind dat ik best zacht op de relatie kan zijn door met elkaar gesprekken te voeren en te luisteren, maar ik ben wel hard op de inhoud, met name over de afspraken die we met de branche maken. Als we er niet uitkomen, dan schroom ik niet om namens SGR te dagvaarden.”

Tom: “Maar denk je nou nooit: ‘Potverdorie eigenlijk vind ik dit heel sneu, maar ik moet het wel doen’?”

Erik Jan: “Nee. Ik vind het niet sneu, mensen hebben er zelf voor gekozen om in dit vak aan de slag te gaan en iedereen is het erover eens dat een afspraak een afspraak is.”

Tom: “Nee, maar soms kunnen ze er niets aan doen.”

Erik Jan: “Dat klopt, afhankelijk van de omstandigheden van het geval kan ik dan wel wat zachter zijn en kijk ik mee hoe we een zachte landing kunnen maken. Ik overleg ook met curatoren die onderzoek doen bij een faillissement, ik wijs hen er dan ook op wie ze moeten aanpakken en wie ze met rust moeten laten en waar ze moeten kijken. En ik heb ook een goede relatie met de FIOD; ik schroom er niet voor om namens SGR hen in te schakelen als er sprake is van fraude.”

Cook heeft SGR veel eerder bij de directie aangekaart dat het financieel niet goed ging. Daarop zijn ook meer zekerheden aan SGR afgegeven, daarover ging ook het kort geding voor het faillissement. Bij grote en internationale ondernemingen kijken we wat er financieel in de groep gebeurt. SGR was bij Thomas Cook in staat om de bankgarantie geleidelijk op te voeren, zodat we uiteindelijk in 2019 geen nettoschade hebben opgelopen. We hebben € 24 miljoen uitgekeerd, en dat hadden we ook berekend als Thomas Cook in het najaar van 2019 failliet zou gaan.

We hadden ook een bankgarantie van € 24 miljoen, maar die hadden we in de jaren daarvoor in stapjes al gevraagd.”

Tom: “Iets anders, hoe ziet jouw privéleven eruit?”

Erik Jan: “Ik ben getrouwd met Yvoli en we hebben drie kinderen: een zoon van twintig jaar, een dochter van achttien jaar en een zoon van vijftien jaar. Mijn vrouw werkt als intern begeleider in het onderwijs in Rotterdam. Zij zorgt ervoor dat kinderen met leerachterstanden en problemen begeleid worden; ze onderhoudt contacten met instanties. Anderzijds begeleidt ze leerkrachten met programma’s om betere resultaten te behalen.”

Tom: “Dat is wel een contradictie met jouw werk dat

‘‘

Ik moet vaak mijn mond houden Erik Jan Reuver

Tom: “Je bent eigenlijk een soort BOA.” Erik Jan: “Haha, ik vind het een grappige vergelijking, maar niet helemaal juist. Een BOA houdt toezicht, SGR is geen toezichthouder. Wij geven garantie op reizen, stellen daarom eisen aan een reisonderneming en daarom zie ik SGR meer als een soort marktmeester. Wij moeten ervoor zorgen dat er financiële discipline in de reismarkt is, daar hoort ook een stukje financiële verantwoording van de reisonderneming bij. Op basis daarvan kunnen we het risico voor SGR beter inschatten en daar hoort bij dat deelnemers bijvoorbeeld hun jaarstukken op tijd indienen. Als dat niet wordt gedaan dan nemen we maatregelen en dan ben ik eigenlijk de spreekwoordelijke marktmeester van de reisbranche.

Als wij die jaarstukken eenmaal hebben, dan schroom ik ook niet om partijen uit te nodigen om te kijken hoe het een en ander financieel kan worden verbeterd.

Wij dekken dan wel de mogelijke risico’s af maar proberen ook de ondernemer tegemoet te komen door mee te denken over een oplossingsrichting, maar wel alles binnen de bestaande kaders.”

9

Tom van Apeldoorn (uitgever TravelMedia)

10

Tom: “Waarom zetten touroperators de bankgarantie niet bij jou op een rekening?”

Erik Jan: “We zijn hiermee bezig, maar hiervoor is een betaalinstellingsvergunning nodig van De Nederlandsche Bank. Je zit namelijk al heel snel boven de € 36 miljoen die je maximaal met een vrijstelling mag incasseren en daarboven is dan een volledige betaalinstellingsvergunning nodig. Wij hebben nu al discussies met partijen uit de top tien, die dit ook willen in plaats van een hogere bankgarantie. Zij willen dan op basis van maandomzetten een systeem met SGR opzetten, maar dan zitten we al snel boven de € 36 miljoen-grens. We hebben nu al negentien klanten bij RBP (Reis BetaalPlatform, red.) met een fixed deposit en qua bedragen zitten we dan al richting de grens van € 36 miljoen. Zonder een vergunning kan je geen grote marktpartijen bedienen met een floating deposit-systeem. Maar hier hebben we al wel een oplossing voor, we zijn in gesprek met een partij die een volledige bankvergunning heeft om te kijken of we met een white label-concept ons deposito-systeem kunnen onderbrengen, zonder dat we de vergunning zelf in huis hebben.”

Tom: “Dat is veel goedkoper voor de deelnemers.”

Erik Jan: “Die illusie wil ik niet wekken, want er zijn ook handelingskosten mee gemoeid.”

touroperators af te wikkelen en het raakt ook te veel het werkkapitaal van reisondernemingen. Reisbureaus konden in dit oude systeem het geld direct door een consument op onze derdengeldenrekening laten betalen en op moment van uitvoering van de boeking of twee weken ervoor, en dus niet na boeking, kregen reisbureaus, touroperators et cetera ieder hun deel van de reissom. Het is te ingrijpend geweest blijkt achteraf.

We hebben een pilot met D-reizen gedaan en hadden afspraken met andere partijen gemaakt, maar de D-rt Groep kwam in de problemen en Covid kwam.

Alle klantgelden moesten via de touroperator terug en er kwamen geen nieuwe boekingen met nieuwe reissommen tot stand. Het werd daardoor een heel complex systeem. Covid heeft eigenlijk roet in het eten gegooid en daarna ging D-reizen failliet, waardoor de helft van alle reisbureaus op de Nederlandse markt weg was waarmee we het derdengeldenplatform zouden uitrollen. De kosten namen ook nog eens alsmaar toe, de Nederlandsche Bank legt de lat ontzettend hoog en stelt veel eisen. Daarna meldde TUI ook nog eens liever in de toekomst met direct klantenincasso te willen werken. Het was een cocktail van factoren waardoor het niet ging lukken. Ik durf nu wel te zeggen dat het geen functie meer heeft, dus dan moet je ook op tijd stoppen met zo’n project.”

Tom: “Komt de oude escrow er nog?”

Erik Jan: “Voor B2C niet, het is te ingewikkeld gebleken om geldstromen van consument via retail en

Tom: “Toch begeef jij je in een bijzondere situatie.

Aan de ene kant ben je gewaardeerd en aan de andere kant gevreesd. Ik heb het je weleens vaker

INTERVIEW

gezegd, maar het optuigen van het Voucherfond was een goede zet, maar ook bittere noodzaak voor de SGR.” Erik Jan: “Dit was inderdaad echt een winwinsituatie, want wij hebben hierdoor gezorgd dat veel touroperators liquiditeit kregen of konden behouden en daardoor konden overleven. Wij hadden als voordeel dat er niet veel faillissementen ontstonden, volgens onze modellen zou anders zeker 30% failliet zijn gegaan, waaronder ook zeker een paar grotere spelers. Dat zou een kettingreactie hebben veroorzaakt. Uiteindelijk hebben we ‘slechts’ negen schades gehad. Daarnaast heeft het me verbaasd dat van de toegezegde € 400 miljoen, uiteindelijk € 200 miljoen is benut.”

Tom: “Wat is jouw achtergrond, wat heb je gedaan voordat je aan de slag ging bij SGR?” Erik Jan: “Na mijn studie als registeraccountant ben ik in de reisbranche terechtgekomen. Eerst als accountant bij KPMG waar ik onderdeel was van de hospitality-tak en later als expat namens KPMG op de Nederlandse Antillen. Mijn klanten bevonden zich voornamelijk in de hotel- en casino-sector; ik voerde controles op jaarrekeningen uit en deed veel transactiegerichte overname-onderzoeken. In 2000 ging ik aan de slag als financieel directeur bij ATP (Advanced Travel Partners), dat was ontstaan uit een groep van zakelijke reis- en incentivebureaus waaronder Active Travel (van John Jansen en Willem Starink) en Roever Reizen (van Arend de Roever).

Roever Reizen was in die jaren de grootste in de sportreizen en deed alle reizen voor bijvoorbeeld Ajax, NOC NSF en de KNVB. Reggeborgh (Van de familie Wessels uit Rijssen, red.) was aandeelhouder, financierde de overnames en werkte samen met John Janssen die CEO was. Ik heb ontzettend veel van hem als ondernemer geleerd. We hebben heel veel soortgelijke bedrijven in Nederland, maar ook in Europa en Amerika gekocht en aan elkaar gesmeed tot één groep. In 2006 werd ATP verkocht aan Engelse investeerders was toen qua omzet de nummer twee marktpartij in de zakelijke markt (na Carlson Wagonlit). Ik ben rond de verkoop van ATP weggegaan en verhuisd naar Curaçao om daar te werken aan een nieuwe uitdaging, onder andere de hotel- en casino-ontwikkeling van Renaissance Curaçao Groep op de Antillen, waar ik CFO (Chief Financial Officer) werd.”

Tom: “Hoe ben je uiteindelijk bij SGR terechtgekomen?”

Erik Jan: “Ik had in 2010 contact met bepaalde mensen uit de Raad van Toezicht van SGR. Toen mijn voorganger bij SGR wegging, ben ik benaderd om aan boord te komen om met mijn financiële achtergrond in de reisbranche orde op zaken te stellen nadat er een aantal jaren veel frauduleuze faillissementen waren geweest aan het begin van de zomervakantie. Deze mensen wisten namelijk dat mijn gezin en ik graag terug wilden naar Nederland. SGR leek me wel een

mooie uitdaging. Ik wilde zo’n drie à vijf jaar bij SGR werken, dat was mijn plan...”

Tom: “Maar dat zijn wat meer jaren geworden.”

Erik Jan: “Inderdaad, ik zit er nu alweer twaalf jaar.

Eigenlijk is dit tegen mijn principes en natuur in.”

Tom: “Hoe kan het dan, dat je er al zolang zit?”

Erik Jan: “Ik vind het echt heel leuk, er is veel te doen en de reisbranche is de leukste branche om in te werken. Ik zie mezelf niet opeens naar bijvoorbeeld de autobranche vertrekken.”

Tom: “Maar eerlijk, wat zou je willen worden als je later groot bent? Dit heb je nu na twaalf jaar wel onder de knie…”

Erik Jan: “Ik ben niet zo lang geleden 50 jaar geworden en dan kom je op zo’n punt waarop je jezelf afvraagt of je dit de rest van je leven zou willen doen. Maar ik zou me eerlijk gezegd geen baan meer buiten de reisbranche kunnen voorstellen. Ik vind het een leuke en uitdagende branche; net als reizen an sich. En ik heb veel ruimte om dingen te doen, ik zit gelukkig niet in een keurslijf zoals je kan hebben bij grote ondernemingen. Maar ik heb weleens in mijn ATPtijd geroepen dat ik als CFO bij KLM zou willen werken, maar toen wist ik nog niet dat daar alleen maar Fransen voor in aanmerking komen, haha. Maar KLM is wereldomvattend en er gebeurt ook ontzettend veel, dat lijkt me erg uitdagend. Of Pieter Elbers (president & CEO KLM, red.) helpen met allerlei financiële klussen, maar hij gaat nu naar IndiGo. Maar ik heb nooit een plan gehad, alles kwam aanwaaien en ik zit nog steeds op mijn plek bij SGR. Ik ben erg happy daar en heb een heel leuk team. Er zijn ook nog genoeg uitdagingen bij SGR. Zo zijn we nu bezig met Plan 2025 en een Fit4future-programma met veel meer automatisering. Daarnaast vind ik het leuk om mee te werken aan de toekomst van reisbedrijven.”

‘‘

Je bent eigenlijk een soort BOA? Tom van Apeldoorn

Tom: “Waar stoor jij je aan in de reiswereld?”

Erik Jan: “Ik stoor me niet echt snel ergens aan, maar verwonder me wel. Ik vind namelijk dat de reisbranche vrij snel over is gegaan tot de orde van de dag, direct na het faillissement van de D-rt Groep, zonder dat er wezenlijk anders wordt omgegaan met klantgelden en financiële risico’s. Wij hebben als SGR veel discussies gehad en nog steeds met touroperators over klantgelden, maar die situatie is eigenlijk niet

11

veranderd. Er wordt vaak nog steeds met dezelfde oude agentuurvoorwaarden gewerkt, terwijl we nog steeds met elkaar de puinhopen van D-rt aan het opruimen zijn.”

Tom: “Terwijl we met z’n allen vonden dat we daar iets aan moesten doen.”

Erik Jan: “Ja inderdaad, iedereen zegt nu dat het eenmalig was en niet snel nog een keer gaat gebeuren.

Dat vind ik naïef.”

Tom: “Je moet er ook niet aan denken dat Europa het voor ons gaat regelen.”

Erik Jan: “Daar ben ik wel bang voor, ik ben een paar weken geleden in Brussel geweest om namens de Europese garantiefondsen uit te leggen waarom bepaalde ideeën van de Europese Commissie niet zo slim zijn als het gaat om bijvoorbeeld een verbod op aanbetalingen. Anderzijds heb ik proberen uit te leggen dat consumentenbescherming ook een keer ophoudt. Natuurlijk wil iedereen dat consumenten goed zijn beschermd, dat willen touroperators ook, maar je kan niet tegen alle situaties zijn verzekerd.

Brussel wil dat in het geval van een eventuele volgende pandemie alle kosten van de consument worden vergoed. Uiteindelijk betaalt de consument het, maar het gaat dan via of ten koste van de touroperator, waardoor je er weer een last bijkrijgt. Waar eindigt deze consumentenbescherming? Daarnaast is er ook geen level playing field met airlines, die ook de volledige reissom zonder garanties maanden voor vertrek opeisen.”

‘‘

Mijn grootste hobby is mijn gezin Tom van Apeldoorn

Tom: “Het imago van de reisbranche had er tijdens de coronacrisis beter op moeten worden, omdat we wel alles - linksom of rechtsom - hebben weten op te lossen. Maar ik mis echt de trots binnen de branche.

Als we zelf al niet trots zijn op ons kunnen, hoe dragen we dit dan uit?”

Erik Jan: “Hoe zou je dit willen verbeteren? Moeten we dan als SGR een advertentie in de landelijke media plaatsen met een tekst dat we het zo goed hebben gedaan? Lijkt me niet de goede manier, ik zie hierin meer een taak voor de branchevereniging (ANVR) weggelegd.”

Tom: “Een mooie documentaire over wat er allemaal in de branche is gebeurd, zou een voorbeeld kunnen zijn.

12

Neem een redactie mee door alle geledingen en toon dat aan het publiek.”

Erik Jan: “Dat is een supergaaf idee, maar wie is verantwoordelijk voor het imago van de reisbranche?”

Tom: “De ANVR is verantwoordelijk voor het imago van de branche, maar SGR is toch een partner en touroperators zijn leden van de ANVR. Als branche kan je hier samen op aansturen. Ik denk als je daar iets aan durft uit te geven, moet je dit wel voor elkaar kunnen krijgen.”

Erik Jan: “Maar bij de ANVR moet alles zo goedkoop mogelijk vanwege de beperkte middelen, dan krijg je toch ook nooit iets echt van de grond. Er moet toch budget zijn om dit soort campagnes te kunnen doen?

Wellicht moet er een ANVR marketing-pot komen, waar iedereen € 1 per boeking in stopt. Ik noem maar wat.”

Erik Jan: “Als je vanuit jouw kritische journalistieke blik naar SGR kijkt, wat zouden we kunnen verbeteren?”

Tom: “De taak van SGR ligt in het geruststellen van de consument.”

Erik Jan: “Dat doen we ook, klantgelden beschermen, maar op welke vlakken zouden we dat beter kunnen doen?”

Tom: “Ik zou alle SGR-deelnemers verplichten om op alle uitingen het SGR-logo te plaatsen. Leg het uit en claim het ook, bijvoorbeeld met ‘Gegarandeerd op reis, SGR’. Je kan ook een radiocommercial maken: ‘Gaan we echt niet? Nee. Hoe kan dat dan? Er was geen SGR-garantie. Dus we gaan helemaal niet? Nee. En ons geld? Dat is weg’. Zoiets, duidelijke taal richting de consument. Dan doe je wat verzekeringen ook doen; zij brengen altijd ellende in om zekerheid te verkopen.

Natuurlijk kost het geld, maar het zal veel opleveren en het geeft dan een domino-effect. Touroperators zullen erop inhaken. Geen enkele Nederlander zou zonder garantiefonds een reis moeten of willen boeken.”

Erik Jan: “Maar ik heb je ook weleens horen zeggen dat we strenger moeten zijn…?”

Tom: “Er zijn partijen die reizen verkopen zonder dat er een garantie op zit, dat kan gewoon niet. Een voorbeeld: een voetbalclub organiseert een reis naar Barcelona. Met 100 man staan ze op Schiphol en de vlucht is geannuleerd. Niemand is aansprakelijk en het geld is weg. Er zijn in Nederland bedrijven die dit soort reizen kunnen organiseren.”

Erik Jan: “Maar vind je dat hierin een taak voor SGR is weggelegd?”

Tom: “Voor de hele branche.”

Erik Jan: “Je hebt het mij al gevraagd, maar ik ben ook wel nieuwsgierig naar jouw privéleven. Hoe ziet dat eruit?”

Tom: “Ik woon in Gorssel met Anna en Alexander van negen jaar. Daarboven komen Tom Junior (T.J.) van 33 en Sebastiaan van 29 jaar oud. De jongste zit midden

INTERVIEW

in de CITO-week, de middelste zit in de gamewereld en de oudste werkt in het bedrijf. Ze doen het alle drie hartstikke goed, daar ben ik echt trots op.”

Erik Jan: “En wat zou jij willen worden als je groot bent?”

Tom: “Haha, ik ga niets anders meer doen. Ik ben nu 62 jaar oud en ga zo lang mogelijk door totdat de mensen tegen me zeggen: ‘Tom, zou je dat nog wel doen’. Ik hoop ook dat ze tegen die tijd echt eerlijk tegen me zijn, dat zou ik waarderen. Ik kom dan nog wel op recepties, zet mij maar neer in een hoek met een biertje… Maar ik hoop heel lang heel jong te blijven.”

Erik Jan: “Blijf je wel in Nederland of verhuis je naar een warm land, dat zie ik jou ook nog wel doen?”

Tom: “Ik heb nu nog een zoon van negen jaar oud, dus dat zit er voorlopig niet in.”

Erik Jan: “Maar over tien jaar is hij negentien jaar oud en jij 72 jaar.”

Tom: “Ja, dan kunnen we weg. Ik denk dat het Spanje wordt.”

Erik Jan: “Wie is eigenlijk jouw grote voorbeeld?”

Tom: “Iemand uit de reisbranche?”

Erik Jan: “Hoeft niet.”

Tom: “Ik heb er meerdere. Je hebt twee soorten intelligentie: de boerenslimheid en strategische intelligentie. In het eerste geval waardeer ik Atilay Uslu (Corendon) erg, ook vanwege zijn prachtige persoonlijkheid. Hij gaat gemakkelijk met iedereen om en ik vind het super hoe benaderbaar hij is. In

het tweede geval vind ik Steven van der Heijden (Corendon) geweldig. Als ik het echt niet meer weet, dan bel ik hem. Aan de andere kant heb je Arjan Kers (TUI), die echt het emotionele en slagvaardige in huis heeft. Ik heb daar ooit een keer een artikel over geschreven; het zijn drie verschillende types waarmee je hetzelfde kan bereiken.”

Erik Jan: “En buiten de reisbranche?”

Tom: “Johan Cruyff. Het klinkt misschien heel afgezaagd, niet alleen om zijn voetbaltalent maar ook om zijn benadering. Ik zag laatst weer iets over hem langskomen op tv, hierin zei hij geen vrienden te hebben, omdat als er iets fout gaat je het gewoon moet zeggen. Het zou volgens Cruyff dan heel moeilijk zijn om vrienden te hebben. Ik herken me daarin. Als iedereen zegt dat iets blauw is, dan ga ik iets bedenken om te laten zien dat er toch ook rood in zit. Dat is de aangeboren journalistieke insteek; altijd de andere kant benaderen.”

Erik Jan: “Heb je nog hobby’s?

Tom: “Mijn grootste hobby is mijn gezin; in andere fases van mijn leven heb ik niet altijd genoeg tijd kunnen geven aan mijn oudste zonen. Ik was jong en een bedrijf aan het opbouwen. Op het moment dat ik wist dat ik weer vader werd, heb ik me voorgenomen het anders te gaan doen. Ik ga ook niet meer zo vaak op reis, vroeger was ik van de 365 dagen gemiddeld zo’n 200 dagen op reis. Ik moet daar nu niet meer aan denken. Maar ik golf nu, ik heb me laatst ingeschreven bij een club en wil het elke week doen.”

13

14

INTERVIEW

CURAÇAO: "OPSCHIETEN MET BOEKEN" DOOR:

T.J. VAN APELDOORN EN ARJEN LUTGENDORFF

Tijdens een rondgang van Travelpro langs bezoekers van het Global Trade Symposium op Curaçao wordt er zeer enthousiast gereageerd op de ontwikkelingen en plannen van het eiland.

H

et was een van de eerste grote symposia in het Caribisch gebied waar zoveel professionals bijeen kwamen. De organisatie lag in handen van Curaçao Tourist Board (CTB) en Curaçao Hospitality & Tourism Association (CHATA) in samenwerking met verschillende partners uit de private sector. Onder de meer dan 150 bezoekers bevonden zich medewerkers van touroperators, reisagenten, luchtvaartmaatschappijen en pers.

Doelstelling was het unieke toeristische product dat Curaçao te bieden heeft aan bezoekers uit het buitenland te laten ervaren, en ook om ontmoetingen te hebben met partners uit de particuliere sector.

Tijdens het symposium werd ook Curaçao’s airliftscenario besproken, evenals ontwikkelingen met betrekking tot accommodatie, de groei van het verblijfstoerisme en de plannen voor de toekomst.

De officiële opening omvatte een toespraak van Ruisandro Cijntje (minister van Economische Ontwikkeling), Hugo Clarinda (adjunct-directeur van CTB) en Maria-Helena Seferina-Rojas (algemeen directeur CHATA). Na het officiële gedeelte van de openingsceremonie ontmoetten de vertegenwoordigers van de groothandelaars en de luchtvaartmaatschappijen elkaar individueel met de vertegenwoordigers van de particuliere sector van CHATA tijdens de Marketplace-sessie. Daarnaast was er tijd voor individuele sessies onder leiding van CTBvertegenwoordigers, om met de groothandelaren de strategieën en actieplannen voor de Europese, NoordAmerikaanse, Zuid-Amerikaanse en Caribische regio's te bespreken.

Gevarieerder “Curaçao blijft het goed doen bij TUI. Het meest opvallende is dat het eiland in coronatijd samen met Bonaire en Aruba een van de weinige verre bestemmingen waren die veel Nederlanders aantrok,

maar dat nog steeds doet ook nu heel veel andere verre bestemmingen ook open zijn”, zo laat Rob Oostendorp (Product Director Long Haul TUI Group) weten aan Travelpro. Daarnaast viel het Oostendorp tijdens zijn verblijf op het eiland tijdens het Global Trade Symposium op dat er veel ontwikkelingen zijn bij de hotels op het eiland.

“We hebben diverse hotels bezocht en je ziet dat veel hotels flink de handen uit de mouwen hebben gestoken. Daarnaast zijn er ook interessante nieuwe accommodaties bijgekomen, zoals Dreams Curaçao en Zoetry Curaçao. Als TUI verkopen we het merendeel van het aanbod op het eiland, ook deze nieuwe hotels. Het is en blijft voor ons een ontzettend belangrijke bestemming; we vliegen deze zomer vanaf Schiphol twee keer per dag met TUI fly naar de Antillen en daarnaast bieden we ook KLMvluchten aan.” De afgelopen periode ziet Oostendorp de populariteit van het eiland ook groeien in andere markten. “Je ziet dat we meer klanten vanuit België boeken, maar ook vanuit Duitsland zit Curaçao in de lift. Curaçao staat in die markten als het ware nog in de kinderschoenen en ik verwacht ook niet dat de bestemming er zo groot gaat worden als dat het op de Nederlandse markt is”, zo laat Oostendorp desgevraagd weten. “Het zal tijd kosten, maar we zijn blij dat het in de lift zit. Het productaanbod op het eiland zal door de komst van meer verschillende nationaliteiten ook gevarieerder worden. De Belgen zoeken bijvoorbeeld weer iets meer all-inclusive dan dat de Nederlanders dat doen.” Voor wie deze zomer of komende kerstvakantie nog naar Curaçao wil, heeft Oostendorp één tip: “Dan moet je zeker opschieten met boeken.”

Ontwikkelingen Ook Hetty Grote (Caribbean Reflections) bezocht op Curaçao het Global Trade Symposium. Hetty laat aan

15

een rustig luxe stukje oase op Curaçao. Het strand bij het hotel is heel groot en het ligt ideaal, op tien minuten van het vliegveld én Willemstad. Niet onbelangrijk in deze tijd; op Curaçao hadden we geen last van drukte op de luchthaven, terwijl de vluchten echt vol zitten.”

Muryad de Bruin (CTBE) en Rob Oostendorp (TUI) proosten op de jarenlange samenwerking

Travelpro weten érg enthousiast te zijn over de toekomst van het eiland. “Het voelde heerlijk om weer op het eiland te zijn, om weer mensen te ontmoeten, te praten, een borrel te drinken en een feestje mee te maken. Dat hebben we gemist.” Over wat haar opviel aan haar verblijf op het eiland, vertelt Hetty: “Er zijn een hoop ontwikkelingen.

Het is er beter en mooier dan ooit. Tijdens de gesprekken met touroperators, hoteliers en andere partners voelde ik een positieve vibe. In vergelijking met andere bestemmingen heeft Curaçao geluk gehad, want de business kon doorgegaan. Het viel mij op om te horen dat Nederlanders Curaçao massaal hebben bezocht tijdens de coronacrisis, maar de Belgen bijvoorbeeld niet. Die komen nu wel weer, mede dankzij de vluchten van Air Belgium.”

Wie langere tijd niet in de omgeving van Piscadera Bay is geweest, zal het volgens Hetty opvallen dat er een en ander is gewijzigd. Het Curaçao Marriott Beach Resort, dat Hetty met Caribbean Reflections vertegenwoordigt, heropende haar deuren tijdens de coronacrisis, daarnaast vind je het Dreams Curacao Resort in het pand waar eerst het Hilton zat en Floris Suite is nu Zoëtry Curaçao Resort & Spa (AMresorts). In dat gebied zijn er dus drie toonaangevende hotels gekomen.” Over het Marriot laat Hetty weten: “Het hotel was vol, dus ik was nieuwsgierig hoe dat zou gaan, maar het ging fantastisch. Genoeg goed getraind personeel, er is een duikschool geopend, een beachvolleybalveld, nieuwe parasols en noem maar op. Het hotel draait een hele hoge bezetting en voor de maanden juli en augustus ziet het er ook goed uit. Het is zeker geen standaard Marriot, maar zeer Caribisch. Op Curaçao is het een heel open, echt Caribisch resort, met verschillende restaurants en de beste sushi van het eiland en waar veel in de buitenlucht gebeurt. Je kan dat wel zeggen, maar je ziet het pas echt als je er bent en ik kreeg die bevestiging ook van de aanwezigen. Wie je naar het Marriot moet sturen?

We hebben heel veel stellen, maar ook veel families.

Daar wordt op ingespeeld met bijvoorbeeld een kidsclub, maar ook een zwembad voor iedereen én een adult only zwembad. Het is in vergelijking met Jan Thiel en Mambo

16

Masterplan Ruisandro Cijntje (minister van Economische Ontwikkeling) blikt terug op de afgelopen twee jaren met een positief gevoel. “Vanuit Nederland is het aantal bezoekers best wel toegenomen. Nederland is de nummer één markt naar Curaçao toe. Dat is altijd zo geweest, al zie je wel dat vanuit andere bestemmingen ook toenames zijn. Latijns-Amerikaanse toeristen vanuit Brazilië of Uruguay bijvoorbeeld.” Deze ontwikkeling is onderdeel van het toeristische ‘masterplan’ wat vanuit de overheid is ontwikkeld. Cijntje: “Onze focus qua groei ligt op nieuwe toeristen vanuit Noord- en Zuid-Amerika. We hebben nu de focus op Colombia en Brazilië met name, maar ook de Verenigde Staten. En daar zie je toch wel de toename. Maar één ding is nu echt belangrijk en dat zijn de vluchten.”

De opening van het nieuwe Sandals hotel, waar Santa Barbara voorheen zat, zal ook zeker een impuls geven aan het aantal toeristen vanuit de Verenigde Staten.

Cijntje: “Sandals zal zeker een bijdrage leveren aan de hele promotie, om meer airlift te kunnen krijgen vanuit de VS. Maar ik denk ook zeker dat we door de strategische plannen die we nu gaan uitvoeren, óók meer connectie gaan krijgen tussen Curaçao en de VS, Brazilië en verder Latijns-Amerika. Laten we het zo zeggen: niet alleen Europa schuift weer dicht naar ons toe.”

‘‘

Curaçao blijft populair, ook al zijn andere verre bestemmingen ook open Kaya Kaya Muryad de Bruin, Regional Manager Europe voor CTBE: “Wat we hebben gemerkt de afgelopen twee jaren, is dat op het eiland een echte switch in mindset is gekomen.

Toerisme wordt meer dan ooit omarmt, wat we dan weer terugzien in de lokale initiatieven zoals het ‘Kaya Kaya Festival’. Letterlijk vertaald: ‘straat straat festival’.

Door de lokale bevolking opgezet en uitgevoerd, met behulp van lokale ondernemers. Dit zijn dan bijvoorbeeld mensen die in de VS of Europa hebben gestudeerd en de opgedane kennis weer mee terug nemen naar het eiland. Voor Curaçao is dit een hele positieve en welkome

INTERVIEW

ontwikkeling. Daarnaast zijn we uiteraard heel blij met de nieuwe hotels die geopend zijn of nog opengaan. Het eiland krijgt een ‘boost’ als het ware van deze nieuwe ‘high end properties’, ook weer met een blik naar de Noord- en Zuid Amerikaanse markt die juist graag dit soort accommodaties ziet en boekt. Maar voor de toeristen vanuit de Benelux is dit ook een verrijking van het aanbod.”

Ambitieus Sander Langeveld, die met GlobActive Travel Marketing het Renaissance Wind Creek Curaçao Resort vertegenwoordigt kijkt terug op een volgens hem heel goed georganiseerd evenement. “Je ziet een hele positieve ontwikkeling op het eiland als het gaat om accommodaties en investeringen die het toerisme ten goede komen, maar denk ook aan de steeds beter wordende airlift vanuit Nederland en België. Heel veel hotels hebben upgrades doorgevoerd in de afgelopen twee jaar. Wat dat betreft was het ook goed dat we het Renaissance aan iedereen konden laten zien en dat we namens het hotel met iedereen konden netwerken tijdens de market place. Mensen hebben over het Renaissance nog weleens het vooroordeel dat het Amerikaans en zakelijk is, maar het is ook echt een resort voor vakantiegangers met strand en op loopafstand van het centrum, de Pontjesbrug, barretjes, winkels en restaurants.

Voor de coronacrisis zijn alle kamers al gerenoveerd en tijdens de coronacrisis hebben ze het hotel volledig geüpgraded. Wie naar het Renaissance gaat, komt dus in een spiksplinternieuw resort terecht. Het is de perfecte plek voor mensen die niet bij Jan Thiel of Mambo willen verblijven, dat heel erg Nederlands georiënteerd is. Je kiest het Renaissance om de luxe, de ligging, het strand en het zicht op zee met allerlei boten die voorbijkomen.

De service is fantastisch en persoonlijk.” Op de vraag of het hotel voor iedere doelgroep geschikt is, zoals gezinnen met kleine kinderen, laat Langeveld weten: “Ja, ook voor gezinnen met kleine kinderen is het hotel een ideale plek.

We bieden bijvoorbeeld een all-inclusive programma waar Nederlanders graag gebruik van maken en we gaan een nieuw restaurant/bar openen aan het water. We

zijn ook populair om de eigen twee inhouse Starbucks vestigen.” Langeveld begrijpt wel waarom Curaçao al zo lang goed scoort op de Nederlandse markt. “Het is Nederlands georiënteerd, tropisch, onderdeel van Caribisch Nederland en Curaçao is toegankelijk voor iedereen, van de bankdirecteur tot de loodgieter met veel gezelligheid.

Met het enthousiasme en de passie van de mensen en de doelstellingen die het toerismebureau en de hotelassociatie hebben blijft men erg ambitieus en zal die populariteit niet verdwijnen.”

‘‘

Onze focus qua groei ligt op nieuwe toeristen vanuit Noord- en Zuid-Amerika Air Belgium Sinds kort is de rechtstreekse vlucht vanaf Brussel naar Hato operationeel, uitgevoerd door Air Belgium. De Bruin: “We zijn ontzettend blij en trots op deze nieuwe rechtstreekse verbinding, airlift is en blijft de basis van het toerisme. We zijn inmiddels druk bezig met onze partners, touroperators, reisagenten en de pers, om Curaçao in België op de kaart te zetten. De nieuwe hotels die geopend zijn en open zullen gaan spelen wat ons betreft in op de wensen van de Belgische reiziger: luxe, gastronomie, en een goede prijs-kwaliteit verhouding. Wel weten we dat dit een lang traject gaat zijn, maar we hebben er alle vertrouwen in dat de Belgische reiziger én reisbranche haar weg naar ons mooie eiland gaat vinden. De toekomst is ‘hopi’ positief voor Curaçao.”

17

Hugo Clarinda (CTB), Ruisandro Cijntje (Minister Economische Ontwikkeling) en Maria-Helena Seferina-Rojas (CHATA)

WINTERNOVITEITEN

WINTER IS COMING De zomer staat nog voor de deur, maar touroperators kijken al richting de winter. Wat zijn de verwachtingen, plannen en noviteiten?

DOOR: SHARON EVERS

Antartica

AVILA REIZEN

Tim van der Wel (Avila Reizen): “De verwachtingen voor komende winter zijn lastiger dan ooit. Als Covid of een oorlog geen roet in het eten gooien, dan verwachten wij de beste winter tot op heden. Ons aanbod is momenteel al best uitgebreid waarvan heel veel bestemmingen juist goed in de winter te bezoeken zijn. Denk aan Zuid-Afrika, Oost-Afrika, Latijns-Amerika, Zuidoost-Azië, India, MiddenOosten, maar ook Lapland. De winter is voor ons een hele belangrijke periode; naar verwachting zitten we komende winter (net als deze zomer al) boven het niveau van voor de pandemie. We blijven continu op zoek naar de leukste plekjes op alle bestemmingen die we aanbieden.

Topbestemmingen voor komende winter worden naar onze verwachting: Argentinië, Antarctica, Galapagos Eilanden, Panama, Mexico, Zuid-Afrika, Rwanda, Thailand, Vietnam, Oman en Lapland.”

HOLLAND AMERICA LINE

Pascal Driever (Holland America Line): “Komende winter gaan we met onze schepen naar de Caribbean, Zuid-Amerika, Hawaii, Mexico en Australië en Nieuw-Zeeland. De wereldcruise gaat na twee jaar in januari ook weer vertrekken, net als onze Grand Voyage Zuid-Amerika. We hebben onlangs onze Azië-afvaarten in het najaar moeten annuleren, omdat het voor een groot deel nog op slot zit. We hebben het schip gepositioneerd in Australië en Nieuw-Zeeland.” Op de vraag of er nieuwe routes komen, antwoordt Pascal: “Holland America Line is de bestemmingsspecialist en we hebben altijd nieuwe bestemmingen in ons aanbod.”

UNTAMED TRAVELLING

Joyce Janssen (Untamed Travelling): “Wij hebben

20

ons aanbod vanwege de voorbije coronarestricties noodgedwongen vervroegd uitgebreid met Europa, een continent dat inmiddels steeds meer van onze klanten op de ‘Untamed-manier’ bereisd hebben; op maat, in stijl, weg van de massa, met authentieke culturele belevenissen en uiteraard met veel aandacht voor gastronomie.

Deze nichemarkt heeft ons zodanig verrast dat wij ons aanbod binnen Europa nog altijd aan het uitbreiden zijn. Wij hebben ons team aangevuld met meerdere Europa-specialisten om deze groei te consolideren. We hebben nu regiospecialisten voor de hele wereld in huis. Daarnaast hebben we energie gestoken in de nieuwe mogelijkheden in Australië en Nieuw-Zeeland nu je daar weer naartoe kunt reizen, ons toegelegd op expeditiecruises naar de poolgebieden en onze nieuwere bestemming Zuid-Korea verder uitgewerkt.”

Gaan jullie nieuwe samenwerkingen aan?

“Voortdurend. Wij hebben uiteraard onze vaste DMC’s voor onze verre bestemmingen, maar aangezien we wereldwijd continu uitbreiden gaan we daarvoor ook nieuwe samenwerkingen aan.

Daarnaast willen wij ons blijven vernieuwen en houden wij de markt nauwlettend in de gaten. We zijn daarom altijd alert op nieuwe accommodaties, exposities, restaurants en wat al niet meer. Daarvoor reizen onze verkopers zelf naar de bestemmingen en bezoeken wij regelmatig beurzen, zoals recentelijk We Are Africa waar Jozef Verbruggen (directeur) en Michal van Bavel (Afrika-specialist) aan deelnamen. En gelukkig weet de retail ons goed te vinden; ook in die samenwerkingen steken wij veel energie. Daarvoor zijn wij altijd graag aanwezig bij workshops en nemen we regelmatig reisprofessionals mee op studiereis. Zo kunnen zij zelf meemaken hoe je een bestemming op z’n Untamed’s kunt ervaren en dit met passie en kennis overbrengen op hun eigen klanten.”

ANWB REIZEN

“Het is goed om nog eens te benadrukken, dat wij niet alleen verre rondreizen aanbieden, maar ook binnen Europa en Nederland een heel tof en gevarieerd aanbod hebben. Zeker voor de reisagent zijn onze familiereizen echt een aanvulling op het aanbod en niet te vergeten onze auto(rond) reizen, fly-drives, hotelarrangementen en fietsen wandelvakanties. Sinds de re-branding naar ANWB hebben wij een heel breed assortiment aan reizen én kunnen reisagenten ook onze reizen met oplopend trouwe-ledenvoordeel boeken.”

“Door het langzamere herstel van de verre reizen markt hebben we keuzes gemaakt in ons huidige portfolio. Maar zoals gezegd zijn we in staat, wanneer de vraag weer volledig aantrekt, snel bij te schakelen. Voor Europa is dat anders, omdat we alweer geruime tijd op ons oorspronkelijke portfolio zitten. Op Europa breiden we voor het komende

WINTERNOVITEITEN

winterseizoen uit op ons winterbeleving-reisaanbod.

Naast de traditionele wintersport naar Oostenrijk, Zwitserland, Frankrijk en Duitsland, zetten wij meer in op winterbeleving in Noorwegen, Zweden, Fins Lapland en de nieuwe winterbestemming Italië. Ook winterrondreizen naar IJsland en winterzonvakanties naar Spanje en Portugal worden toegevoegd. Onze winterbeleving reizen zijn speciaal voor reizigers die wel naar de sneeuw willen, maar geen traditionele wintersporter zijn.

Tijdens onze reizen ervaren ze het beste van twee werelden; skiën en winterse activiteiten, zoals sneeuwschoenwandelen, sneeuwscooter rijden, huskysledetochten en op zoek naar het noorderlicht (in Scandinavië). Wij bieden onze reizen individueel aan, maar ook in groepsverband; van autovakanties naar één plaats tot complete autorondreizen en van treinreizen tot cruises.”

DISNEYLAND PARIS

Tomas Jansen (Head of Sales Walt Disney Parks and Resorts): “Sinds de heropening van Disneyland Paris vorig jaar zien we een positieve trend in het aantal boekingen in zowel aantallen als de gemiddelde besteding per boeking. Ook voor Walt Disney World Resort in Florida en bij Disney Cruise Line zien we dat Nederlandse gasten weer volop aan het plannen en boeken zijn om hun volgende droomvakantie te realiseren. Vanaf 20 juli opent in Disneyland Paris het langverwachte nieuwe themaland Marvel Avengers Campus in het Walt Disney Studios Park. Ook keren Disney Halloween Festival en Disney Betoverende Kerst weer terug en vieren we natuurlijk onze 30e verjaardag. Volop redenen voor onze Nederlandse gasten om alvast te boeken voor komende herfst en winter.”

Nice

Van 12 november tot en met 8 januari 2023 keert Disney Betoverende Kerst terug naar Disneyland Paris. Gasten kunnen ook Oud & Nieuw in Disneyland Paris vieren tijdens de New Years Eve Party op 31 december. Voor Disney Cruise Line kunnen klanten een reis op de Disney Wish boeken.

Het nieuwe Disney-schip vaart vanaf 14 juli 2022 routes van drie en vier nachten van Port Canaveral, Florida naar Nassau, Bahama's en Disney's privéeiland Castaway Cay. De Disney Wish biedt betoverende familievakanties met legendarische service en entertainment in het hart van Disney-, Pixar-, Marvel- en Star Wars-avonturen en alle zorg die je verwacht van een Disney vakantie.

In Walt Disney World Resort kunnen gasten nieuwe ervaringen beleven voor de 50e verjaardag van het resort, zoals de nieuwe avondshows ‘Disney Enchantment’ in Magic Kingdom en ‘Harmonious’ in EPCOT en de nieuwe attractie Guardians of the Galaxy: Cosmic Rewind in EPCOT. De geliefde show ‘Finding Nemo: The Big Blue… and Beyond!’ keert terug in Disney’s Animal Kingdom Park. Mickey en Minnie en hun vrienden dragen speciaal voor de 50e verjaardag van Walt Disney World nieuwe iriserende outfits. Meld je aan voor de Disney Starsapp en houd de Disney Stars Facebookpagina in de gaten voor meer informatie over alle Disneybestemmingen.

SUNAIR VAKANTIES

Marc van Amsterdam (Sunair Vakanties): “Op dit moment zijn we bezig met een inhaalslag en wordt er aanzienlijk meer geboekt dan in 2019.

Wij verwachten dat dit ook de komende winter nog zal gebeuren; per slot van rekening zijn er ook steden die in de wintermaanden juist meer

21

in trek zijn. Voor komende winter gaan we uit van de normaliteit, zoals die nu ook is (afgezien van het feit dat we nu worden geconfronteerd met de situatie op Schiphol). En voor wat betreft de media over corona en het najaar, laten we hopen dat ze niet overdrijven, want daar is niemand bij gebaat. Op dit moment zijn wij volop aan het inkopen voor komend jaar. Nieuwe bestemming, wie weet, maar daar is het nu nog wat te vroeg voor. Wij hebben natuurlijk qua steden vrijwel alles al. De focus ligt daarop en dan met name op de bestemmingen die goed lopen, waar veel vraag naar is en die potentieel hebben. Qua aantal boekingen, zoals gezegd zijn we bezig met een inhaalslag. Wij zijn constant op zoek naar nieuwe, leuke accommodaties, excursies en vervoersmogelijkheden, om ons aanbod zo breed mogelijk te maken en te vernieuwen. We zijn blij dat het weer zo druk is, dat we kunnen doen waar we goed in zijn; stedenreizen en reizen naar de mooie Kanaaleilanden verkopen.”

CORENDON

“Nieuw in ons winteraanbod wordt het Egyptische Sharm el Sheikh. Egypte is een populaire yearround-bestemming in ons aanbod. Naast Hurghada gaan we nu ook Sharm el Sheikh aanbieden om aan de grote vraag te voldoen en

Sharm el Sheikh

ook een divers hotel- en bestemmingsaanbod aan te bieden. We verwachten aankomende winter weer iets boven het niveau van voor covid te zitten qua aantallen. Samen met Air Belgium gaan we nog steviger inzetten op de Dominicaanse Republiek en Curaçao vanuit de Belgische markt. Het aanbod op deze bestemmingen is ontzettend positief ontvangen door onze gasten.

Het komend najaar worden de splinternieuwe appartementen van het Van der Valk Plaza Island Residence opgeleverd op Bonaire. Op het privéeiland van het resort verrijzen een groot aantal twee- en driekamerappartementen die exclusief bij Corendon te boeken zijn op basis van zowel logies als all inclusive.”

Verwachtingen overtroffen “Opvallende stijger qua populariteit is toch ook wel Dubai en de overige Emiraten. De uitstekende hotels, restaurants en verleende service in combinatie met een groot aanbod aan excursies en entertainment met een heerlijk warm winterklimaat, zijn hier de belangrijkste redenen voor. Daarnaast ben ik persoonlijk erg verrast door Madeira. Uiteraard kun je op dit eiland uitstekend wandelen en is het er ontzettend groen, maar het ruige landschap met bananenbomen, de uitstekende en ook moderne hotels en restaurants, en de onwijs leuke stad Funchal hebben me in positieve zin verrast.”

TIOGA TOURS/FLY TO THE WEST

Paul Backer (directeur/eigenaar Tioga Tours/Fly to the West): “We verwachten meer reizigers die vanaf andere luchthavens dan Schiphol willen vliegen, zoals Düsseldorf Airport. Daarnaast is er meer vraag naar wintersport in Canada en Amerika, vakantievilla's in Florida en de klassieke rondreizen in Zuidwest-Amerika, we voegen hier dan ook meer aanbod aan toe. Maar ook meer rondreizen naar onontdekte gebieden. De winter is niet ons belangrijkste seizoen, maar het zal nog niet op het oude niveau zijn van voor 2020. Wat wel erg interessant is, is onze nieuwe partner voor vakantiehuizen, villa's en cabins in Amerika en Canada. Vooral gezinnen zijn hierin geïnteresseerd, dus we zijn erg blij met deze toevoeging in ons aanbod.” Paul laat ook weten dat door de oorlog in de Oekraïne de vraag naar reizen richting het westen, zoals Amerika en Canada, booming is. “Dus wees op tijd en stel je klant voor 2023 vooral een reis naar Amerika of Canada voor.”

YAXA REIZEN

“Voor de komende winter gaan we Egypte aan ons aanbod toevoegen. Ondanks dat Yaxa Reizen echt een specialist is in het verzorgen van verre maatwerkreizen zijn we voorzichtig begonnen met het aanbieden van bestemmingen dichter bij huis. Europa is nog steeds niet onze markt, maar inmiddels worden er al reizen naar Jordanië en

22

WINTERNOVITEITEN

Marokko geboekt. Deze hebben wij onlangs aan ons aanbod toegevoegd. Samen met Egypte hopen we in dit deel van Afrika en het Midden-Oosten een uitgebreider aanbod te bieden zodat wij ook onze horizon kunnen blijven verbreden. Ondanks de vele boekingen die we al hebben mogen maken zitten we nog niet op ons pre-covid niveau. Maar laten we realistisch zijn, er moet langzaam opgestart worden.

We hopen zeker binnen afzienbare tijd weer op volle kracht te zitten”

Madeira

DE JONG INTRA VAKANTIES

Coby van Dongen (commercieel directeur de Jong Intra Vakanties): “Voor komende winter verwachten we veel last minute-boekingen naar diverse steden, met uitzondering van Las Vegas en New York City.

Maar ook een groeiende vraag naar treinproducten, inclusief de vijfdaagse reizen in samenwerking met GreenCityTrip naar Praag, Milaan, Bologna, Florence, Wenen en Kopenhagen. Er is ook meer vraag naar appartementen in steden, waar we dan ook flink op hebben uitgebreid en we lanceren Nice als nieuwe stedentripbestemming.”

MSC CRUISES

Daniëlle Groot (Sales Manager The Netherlands MSC Cruises): “MSC Cruises vaart nu weer met de gehele vloot en in november zullen er maar liefst twee schepen aan de vloot worden toegevoegd.

Dat betekent extra capaciteit, dus extra veel mogelijkheden. In totaal zetten we komende winter twee schepen in de Emiraten in en ook zal SaoediArabië, de bestemming die wij afgelopen winter nieuw hebben geïntroduceerd, weer wekelijks worden aangedaan. Daarnaast tevens goed nieuws voor diegene die op zoek zijn naar een heerlijke winter citybreak met vertrek vanuit de ‘achtertuin’: De MSC Preziosa vertrekt van oktober tot en met april 2022 wekelijks vanuit Rotterdam. MSC biedt ook meer Fly & Cruise-pakketten aan met vertrek vanaf Schiphol, maar ook vanuit Brussel, Hamburg, Frankfurt, Düsseldorf en Keulen.”

VOIGT TRAVEL

Marc Koenis (Voigt Travel): “We hebben in 21/22 een vrij normale winter gedraaid ondanks covid.

De verwachtingen voor 22/23 kunnen alleen maar beter worden. We breiden uit ten opzichte van winter 2019/20; nieuw zijn het aanbieden van shortbreaks van vrijdag tot en met maandag.

De regio van Kuusamo (KAO) en Kittilä (KTT) zijn hiervoor geschikt. Daarnaast bieden we 20% meer capaciteit op vier bestemmingen en zijn we de enige specialist in Nederland en Europa die vliegt op vier luchthavens in Lapland. Op vrijdag, zaterdag, zondag en maandag bieden we minimaal twee vluchten per dag aan naar Lapland. In het hoogseizoen worden er extra vluchten ingezet.

Elk jaar zullen er nieuwe accommodaties/partners worden gecontracteerd, maar voor komende winter verwacht ik geen speciale samenwerking.

Kuusamo

333TRAVEL

Frangken Tuhumena (CEO/eigenaar 333travel): “333travel heeft juist tijdens Covid heel veel nieuw verre bestemmingen gelanceerd. En al die bestemmingen doen het fantastisch, zoals Costa Rica, Egypte, Cuba, Jordanië, Namibië en ga zo maar door. De komende winter lanceren we meer Zuid-Amerikaanse bestemmingen, zoals Colombia, Brazilië, en veel combinatie-landen zoals Argentinië en Chili én Peru en Bolivia. Ook lanceren we Seychellen als nieuwe bestemming.”

EXPLORA JOURNEYS

Suzanne Kochen (Explora Journeys): “Explora Journeys is een nieuw Europees luxe lifestyle merk op het gebied van zeecruises. De schepen zijn ontworpen door architecten van superjachten in samenwerking met Fincantieri. We zitten momenteel nog in de start-up fase. Er worden vier cruiseschepen gebouwd in Italië, bij de Fincantieri scheepswerf. Ons eerste schip, Explora I wordt op 31 mei 2023 in de vaart genomen. Maandag 30 mei jl. hebben wij de float out-ceremonie van dit schip gehad in Monfalcone, Italië. De bouw ligt mooi op schema op dit moment. Ook ons tweede schip, Explora II is al in aanbouw en zal in 2024 in de vaart worden genomen. Explora III en IV volgen in respectievelijk 2025 en 2026.

Robbert Dirksen

INTERVIEW

KLANTCONTACTMOMENTEN KOPEN Robbert Dirksen (eigenaar/oprichter Wannago) lanceerde onlangs een nieuw type vakantieplatform op de Nederlandse reismarkt: consumenten plaatsen een vakantie-zoekopdracht, waar reisorganisatoren, reisagenten, ZRA’s en accommodaties op kunnen reageren met een voorstel tegen een bepaald tarief. Travelpro vraagt Dirksen hoe hij het allemaal voor zich ziet.

DOOR: ARJEN LUTGENDORFF

H

oe ben je met de reissector in aanraking gekomen?

“Vooral als reiziger. Toen ik jonger was, waren reisbureaus nog de norm. Het principe dat een vakantie ontstaat uit de behoefte van de reiziger, dat is sinds de komst van internet aan het verdwijnen.

Het draait tegenwoordig veel meer om het aanbod.

Reizigers moeten daarin hun weg maar vinden. Ik merkte zelf dat het best wel tijdrovend en complex is om een vakantie te boeken of in elkaar te puzzelen.

Met Wannago maak je het jezelf als consument heel makkelijk. Als je goed aangeeft waar je naar op zoek bent, dan zitten er aan de andere kant reisadviseurs die je een mooi voorstel doen. Op die manier krijg je altijd de vakantie die het beste bij je past.”

Wat heb je hiervoor gedaan?

“Ik ben hiervoor werkzaam geweest als artdirector en conceptdenker in de reclame. Ik bedenk reclamecampagnes, commercials, merkverhalen of identiteiten voor grote bedrijven. Ik bedacht veel voor anderen, maar op een gegeven moment begon het zelf uitvoeren van die ideeën te kriebelen. Ik heb veel voor Corendon gewerkt, sterker nog, ik heb Cor en Don mede bedacht. Ik kwam met andere opdrachten ook regelmatig in aanraking met de reiswereld en daardoor kwam ik telkens terug op het idee van Wannago. Corendon is nu trouwens ook een van de reisaanbieders op Wannago.”

Heb je je idee getoetst bij reisaanbieders?

“Ik heb het in mijn eigen netwerk getoetst onder zowel consumenten als ondernemers. Bekenden praten al snel naar je mond, dus heb ik ook een onafhankelijk marktonderzoek laten doen. Toen ik resultaten van het onderzoek kreeg, dacht ik; ik ben gek als ik dit niet doe. Die resultaten waren echt heel goed.”

Leek het idee meteen al goed?

“Nee. In het begin vroegen we reizigers of ze ergernissen of problemen ondervonden bij het boeken van een vakantie, waarop velen lieten weten dat zij die niet hadden. Toen we ons Wannago-idee voorlegden, werd daar enthousiast op gereageerd. Toen bleken ze ineens wél ergernis te ondervinden. Ik vergelijk het met Henry Ford, die zei dat als hij de mensen had moeten geven wat ze wilden, hij een sneller paard had moeten maken, maar soms moet je iets anders maken dan wat de mensen kennen om ze te prikkelen. Dat motiveert mij eigenlijk al jaren.”

Hoeveel partijen doen er al mee?

“Er zijn nu zo’n 100 reisadviseurs aangesloten, van grote en kleine ketens. Denk aan Travel Counsellors, The Travel Club, maar dus ook echte éénpitters. Die hebben zich vooraf ingeschreven. We zijn (op het moment van het interview, red.) nu een dag live en je merkt dat het op gang komt, zowel de aanvragen als het aanbod. We willen graag veel reisaanbieders op Wannago, zodat we in de hele breedte aan vakantieaanvragen kunnen voldoen. Maar ik merk ook dat we nieuw zijn en dat mensen nog niet precies begrijpen wat het is.”

Communiceert de ZRA met eigen naam richting consument of als Wannago?

“De ZRA of een reisbureau is helemaal zichzelf en bewaart zijn eigen identiteit. Een reisaanbieder kan een (klein of groot) contactmoment kopen, dat is een kwestie van een paar euro. Het gaat dan om een bedrag tussen de € 1,50 en € 15. De achterkant ziet eruit als een marktplaats. Je kan de reisaanvragen bekijken, je kan zoeken/filteren op criteria waarin je bent gespecialiseerd. Je kan het zo gek niet bedenken.”

25

Is het mogelijk dat drie partijen tegelijkertijd aan een uitzoekklus werken?

“Ja, dat kan. Maar ik zou er niet gelijk een uitzoekklus van maken. Ga eerst voor die persoonlijke benadering en win het vertrouwen met je expertise. Je bent wel aan het ‘strijden’ voor de klant, ja. Wannago maakt dat ook ineens heel inzichtelijk. In de normale wereld is de klant ook aan het lobbyen. Ze gaan eerst naar het reisbureau in de wijk of benaderen een ZRA, dan kijken ze nog eens online, enzovoorts. Op Wannago willen we de reiziger aantrekken die niet zo van dat gedoe houdt. Ook rondshoppen proberen we tegen te gaan. Op het moment dat je een Wannago-aanvraag ziet, kan je zien hoeveel partijen er al op hebben gereageerd. Zo kan je je eigen kans berekenen. Dat is even lastig, iets waar ZRA’s aan moeten wennen, want het wordt wel heel visueel dat je concurrenten hebt. Je kan het een beetje vergelijken met Werkspot, maar dan voor vakanties. Alleen zijn ons model en prijsbepaling anders. Wij werken met dynamische prijzen die in verhouding staan tot de reis. Zo hebben we geen ingewikkeld provisietraject, maar kan de reisaanbieder zowel op grote als kleine aanvragen reageren. Je moet niet bang zijn om een paar euro’s te investeren om een opdracht te pakken, want je hebt te maken met een hot lead. Als je zelf een toenadering van een klant

‘‘

De markt kan opengebroken worden, net als Airbnb, Tesla en Uber dat deden

hebt, dan weet je in eerste instantie helemaal niet of hij bij je past. Je doet een intake, schenkt koffie, verricht uitzoekwerk, stuurt mails… dat kost allemaal geld. Dan is dit een heel kleine investering, terwijl je al heel veel van de klant weet. Je kan bij jezelf nagaan of die klant bij je past. Je kan allround zijn, maar van bepaalde dingen weet je veel meer en dat verkoop je.

Daar wil ik op mikken, op expertises. Je hebt daarnaast ook de kans dat je er een vaste klant bij hebt.”

Je had het over ‘het reisbureau van vroeger’. Je stelt op je site ook dat Wannago beter is dan een reisbureau. Hoe kijk jij naar het reisbureau?

“Het principe van een reisbureau is goed. Je kan rekenen op een persoonlijke aanpak. Maar welk reisbureau kies je? Elk reisbureau heeft een bepaald aanbod. Dat is ingekocht, afgesproken. Zonder dat de reiziger het door heeft, beperkt hij het aanbod als hij kiest voor een bepaald reisbureau. Bij ons doe je, als consument, het praatje dat je op het reisbureau hebt in één keer met honderden reisspecialisten en dat worden er duizenden.”

Aan de andere kant geef je reisbureaus toegang tot Wannago om opdrachten aan te nemen.

“Ja, natuurlijk. Daardoor wordt het voor hen op een gegeven moment misschien wel mogelijk om te snijden in de kosten, omdat ze niet meer zoveel klanten hoeven te ontvangen. Of ze komen erachter dat ze niet meer in het lokale ‘suffertje’ hoeven te staan waar ze een paar honderd euro per maand betalen voor een advertentie.

Op Wannago kan je daar heel veel concrete leads voor benaderen. Ik wil met Wannago het ondernemerschap van ZRA’s en retailers aanwakkeren.”

Verwacht je dat grote reisorganisaties ook gaan happen op Wannago?

“Dat weet ik niet. Ik hoop dat ze het gaan proberen en daarna een commerciële afweging maken. Wat kost een klant je normaal gesproken en wat kost hij via Wannago? Hint: wij zijn goedkoper. Nu gaat het goed in de sector aangezien iedereen op vakantie wil, maar dat zal op een gegeven moment ook normaliseren.

Als je als reisagent even niks te doen hebt, kan je altijd mensen benaderen via Wannago. In het begin dacht ik dat het écht interessant was voor maatwerkvraagstukken, maar ik merk dat consumenten ook vragen naar all inclusive Turkije via Wannago. Ik denk dan; grappig. Ze kunnen direct naar Corendon, maar willen toch het gemak en het bereik van Wannago.”

Jij raadt reisorganisatoren aan om gebruik te maken van Wannago, zodat zij weinig uitgaven hebben aan marketingkosten. Jij gaat zelf dus flink investeren om Wannago bekender te maken?

“Ja, ik pak die kosten voor de grote groep reisaanbieders. Dat is het spel dat gespeeld moet worden. Ik moet gaan adverteren, zodat ik veel reizigers op één plek heb. Dat is tevens de uitdaging.

26

INTERVIEW

Daar is groot kapitaal voor nodig. Wanneer de flow tussen reiziger en aanbieder goed is, zal Wannago meer een marketingbedrijf worden. Een matchmaker. Dat reizen het onderwerp is, maakt eigenlijk niet zoveel uit. Het systeem dat we hebben, dat is uniek en wij denken dat daar een toekomst in zit, ook voor andere sectoren.”

Heb je al plannen om naar het buitenland te gaan?

“Nederland is de pilot. Het is tamelijk makkelijk om het uit te rollen naar andere landen. De ambitie is er zeker dat dit in één naam wordt genoemd met Booking.com en Airbnb. Als het werkt, dan ligt wat mij betreft de wereld letterlijk aan onze voeten. Het kan zelfs zo interessant worden, dat de globalisering gaat meespelen. Als iemand in Nederland zoekt naar een vakantie in Costa Rica, dan denk ik aan het idee dat een touroperator in Costa Rica kan helpen voor heel andere tarieven dan in Nederland. Dan kan de markt opengebroken worden, net als Airbnb, Tesla of een Uber dat deden.”

‘‘

Ik wil met Wannago het ondernemerschap van ZRA’s en retailers aanwakkeren Jij adviseert consumenten om te controleren of de organisator die een aanbod doet, is aangesloten bij ANVR of SGR. Controleer jij de aanbieders ook?

“Steekproefsgewijs. Men kan aangeven waar men bij aangesloten is. Het is niet te doen om iedereen te controleren. Natuurlijk kijken wij of dingen wel of niet in de haak zijn en we doen steekproeven. Zo klein als we nu nog zijn, zijn we genoodzaakt om te vertrouwen op reisorganisatoren. Daarnaast spelen zij ook met hun eigen naam. Ze kunnen zich niet verschuilen achter een profiel, nepnaam of mooie website. Als je op Wannago liegt, dan is de kans ook groot dat je op je eigen website liegt. Het zou mooi zijn om in de toekomst een samenwerking met brancheorganisaties aan te gaan, maar op dit moment is dat er nog niet.”

Heb je een doelgroep, ook in je eigen marketing?

“Ik zoek nu nog in de early adoptors, gemakzoekers.

Het is convenience, tijdbesparend, mensen die graag een specialist aan het werk zetten. Wij dachten eerst dat vrouwen de vakanties boekten, maar we merken dat mannen dit heel erg mooi vinden. Mannen

vinden een vakantie regelen al snel gedoe, zij willen bijvoorbeeld op vakantie met vrienden, sturen de opdracht, ontvangen aanbiedingen, boeken en willen weer verder met hun dag. Ik merk ook dat de wat oudere doelgroep juist de mensen zijn die zich heel erg bewust zijn van hun wensen en al vaker in een ‘vakantieval’ zijn getrapt. De doelgroep is dus breed, leeftijd en geslacht zijn niet zo bepalend.”

Wat voor reacties krijg je van reisorganisatoren die twijfelen om opdrachten aan te nemen van Wannago?

“Heel wisselend. Scepsis, waarom zou ik gaan betalen voor iets waarvan ik niet zeker weet dat het mijn klant wordt? Dat zal hopelijk in de loop der tijd weggaan. Ik merk dat jongere ZRA’s en slimme ondernemers het toejuichen, mensen die veel meer bedreven zijn op het internet. Een paar daarvan gaan al heel lekker. De kat wordt uit de boom gekeken, veel mensen hebben het op dit moment al druk genoeg vanuit hun eigen netwerk. En dat is prima. We hebben niet iedereen nodig.”

Ga je werken met reviews?

“Nog niet, maar het staat op de planning. Dat wederzijdse vertrouwen is erg belangrijk op sites als Wannago. Wij denken dat reviews de kwaliteit van het platform en dus ook van het eindproduct gaan verhogen. Reisbureaus mogen dan uiteraard ook reizigers beoordelen.’

27

28

RESEARCH

EXTREEM NIET WELKOM?!

DOOR:

ARJEN LUTGENDORFF

De reissector roemt zichzelf om het samenbrengen van verschillende culturen en daarmee een begripvollere samenleving te creëren, maar ook bij Nederlandse reisbedrijven is niet iedereen overal welkom, niet iedereen voelt zichzelf gerespecteerd en niet iedereen mag dragen wat hij wil.

M

et het grote tekort aan personeel lijkt het erop alsof er her en der versoepelingen worden doorgevoerd en worden er mensen aangenomen uit een bredere groep dan voorheen gebruikelijk was. En misschien is het ook wel veel gemakkelijker om personeel te krijgen wanneer je als bedrijf een goede reputatie hebt, waarvan iedere Nederlander weet dat je er mag zijn wie je bent. Een van de reacties die onze redactie binnenkreeg naar aanleiding van Travelpro Research is misschien wel veelzeggend: “In de winkel waar ik zit, mag ik mijn tattoo zichtbaar hebben, maar dit is alleen omdat mijn collega's dat prima vinden. Van het hoofdkantoor is het niet toegestaan.”

Show je tatoeages Min of meer aanleiding voor deze editie van Travelpro Research met de hoofdvraag ‘mag je zijn wie je wil zijn op je werk’ was het nieuwsbericht dat de luchtvaartmaatschappij van Richard Branson, Virgin Atlantic, liet weten dat medewerkers van de luchtvaartmaatschappij hun tatoeages mogen laten zien waar ze deze eerst moesten bedekken. “Virgin Atlantic heeft zijn mensen altijd aangemoedigd om zichzelf te zijn op het werk en in de lucht, en om trots te zijn op wat hen zo speciaal maakt. Veel mensen gebruiken tatoeages om hun unieke identiteit tot uitdrukking te brengen, en dat geldt ook voor teams die op klanten gericht zijn. Daarom is Virgin Atlantic er trots op de eerste Britse luchtvaartmaatschappij te zijn die zichtbare tatoeages toestaat.”

Geen tatoeages, piercings en tandversieringen Hoe anders dan bij Virgin Atlantic is het bijvoorbeeld bij KLM, dat desgevraagd in een reactie op de vragen wat wel en niet mag met betrekking tot tatoeages en of er nog andere richtlijnen zijn als het om uiterlijk gaat (haardracht, make up, schoenen, zichtbaar

maken geloofsovertuiging door bijvoorbeeld ketting/ hoofddoek) laat weten: “Onze medewerkers brengen het KLM-merk tot leven voor onze passagiers. Van ons cabinepersoneel verwachten we dat ze tussen de 1,58 en 1,90 meter lang zijn; een verzorgd en representatief uiterlijk hebben; geen zichtbare tatoeages, piercings of tandversieringen hebben; en bereid zijn het KLM-uniform te dragen. Het uniform zorgt voor wereldwijde herkenbaarheid, eenheid, veiligheid en representeert de hoge mate van servicegerichtheid waar KLM voor staat.”

Online world Zijn wie je wil zijn, wil je misschien ook op social media, maar ook daardoor ontstaan regelmatig problemen tussen werkgever en werknemer. Uit de reacties op Travelpro Research blijkt dat bijna een derde (29,2%) niet zelf mag weten wat hij of zij op social media plaatst… Het Juridisch Loket schrijft op de opmerking ‘Mijn werkgever controleert social media’: “Uw werkgever mag controleren wat u in het openbaar op social media zet, zoals Facebook of Twitter. Hij moet hiervoor wel een goede reden hebben. Bijvoorbeeld als hij wil controleren wat er over zijn bedrijf wordt geschreven. Uw werkgever moet vooraf laten weten dat uw activiteit op sociale media gecontroleerd kan worden.” Tips die andere websites, zoals die van vakbonden, hierover geven: Check of er een gedragscode of socialmediaprotocol is, als werknemer moet je vooraf geïnformeerd worden dat de werkgever social media kan bekijken en wees je ervan bewust dat een werkgever bijvoorbeeld een gerechtvaardigd belang heeft bij het in de gaten houden wat er allemaal online over zijn organisatie gezegd wordt.

Vrijheid binnen een kader TUI is al meer dan tien jaar ondertekenaar van het

29

‘Diversiteitshandvest’, een fundamentele verbintenis tot eerlijkheid en respect, ondertekend door meer dan 3.000 bedrijven.

Op de website van de TUI Group is veel terug te vinden over diversiteit en inclusie, over hoe de touroperator erin staat. “Binnen de TUI Group volgen we de benadering van ‘vrijheid binnen een kader’. Binnen een globaal diversiteitskader passen onze business units de voorgestelde maatregelen dus aan hun regionale en nationale context aan.

De non-discriminatieprincipes worden duidelijk gecommuniceerd naar de medewerkers van het bedrijf met de TUI Gedragscode (Integriteitspaspoort) die alle medewerkers hebben ontvangen, gecombineerd met een verplichte onlinetraining. In de verschillende regio's bieden we verschillende trainingen en begeleiding rond diversiteit aan, bijvoorbeeld op onbewuste vooroordelen of seksuele intimidatie. Bij TUI weten we dat mensen net zo divers zijn als de bestemmingen waar we onze klanten naartoe sturen.

Net zoals reizen een ontdekkingstocht is, zijn wij op weg om onze werkcultuur steeds inclusiever te maken.

Als je tijd bij ons doorbrengt, of je nu op je werk bent of op vakantie, kun je je ontspannen en jezelf zijn in een veilige omgeving. We zien graag jouw uniekheid doorschijnen en de toekomst van reizen inspireren.

Ons doel is om all-inclusive te zijn - als het gaat om onze mensen en werkcultuur.”

‘‘

Er verzorgd opstaan kan ook met een apart kleurtje in je haar Niet uitsluiten “Bij Virgin Atlantic willen we dat iedereen zichzelf kan zijn en weet dat ze erbij horen. Veel mensen gebruiken tatoeages om hun unieke identiteit uit te drukken en onze klantgerichte en geüniformeerde collega's mogen niet worden uitgesloten als ze dat willen. Daarom versoepelen we, in lijn met onze focus op inclusie en het opkomen voor individualiteit, onze tatoeagebeperkingen voor al onze mensen”, aldus Estelle Hollingsworth (Chief People Officer bij Virgin Atlantic). “We zijn er trots op de luchtvaartmaatschappij te zijn die de wereld anders ziet en onze mensen echt zichzelf laat zijn.”

In een reactie liet de Engelse luchtvaartmaatschappij overigens weten tong-piercings niet toe te staan bij personeel.

30

RESEARCH

Richtlijnen nodig “Ik vind het niet meer dan normaal dat tatoeages en piercings niet zichtbaar mogen zijn. Net als paars haar of gothic et cetera… ziet er niet representatief uit op de werkvloer. Dat heeft niets met discriminatie of andere negatieve uitingen te maken. Richtlijnen voor kleding hebben sommigen nu eenmaal nodig, anders komen ze op slippers met vieze tenen, kapotte kleding of bijna in hun ondergoed…”, aldus een van de reisagenten die reageerde op Travelpro Research.

Een winkelmanager laat weten: “Wat betreft tatoeages: kleine toegestaan, maar grote, zoals een sleeve niet.

Er is onlangs ook een helder protocol uitgerold vanuit retail management naar de winkels met heldere richtlijnen. Hoofdmoot is dat je er verzorgd op staat en dat kan ook met een apart kleurtje in je haar.”

Lekker voelen Op de vraag of hij dergelijke afspraken op papier heeft staan, laat weten Arjan Dijkshoorn (VakantieXperts Van der Werf): “Nee, we leven niet in de jaren ‘60.

Iedereen moet kunnen dragen waar hij of zij zich lekker in voelt en ze zijn bij mij wijs genoeg om te bedenken wat daarin gepast is. Ik zal nooit met een ‘kledingvoorschrift’ gaan werken. Hoe comfortabeler de medewerker zich voelt des te lekkerder en beter hij of zij kan werken. Dat hoeft niet in bikini, maar iedereen weet wel wat gepast is en wat niet. We moeten meegaan met de tijd. Een tatoeage is niet gek.” Op de vraag wat hij ervan vindt dat andere partijen wel met een verplicht uniform werken, antwoordt Dijkshoorn: “Vreselijk. We zitten toch niet op de kermis. Ik vind dat echt niks.” Of Dijkshoorn problemen heeft met uitingen van geloofsovertuigingen (hoofddoekje, kettinkjes): “Prima. Het gezicht moet wel te zien zijn. Laten we er niet al te moeilijk over doen. Als iemand graag een hoofddoekje op wil, prima. We hebben ook heel veel klanten met een hoofddoekje, moet ik die de toegang dan ook ontzeggen? Wij werken in de Randstad hè. Wij zijn wel wat gewend.”

Van jezelf houden In haar nieuwste campagne, See the world differently, verdedigt Virgin Atlantic individualiteit en viert ze naar eigen zeggen het unieke karakter van haar mensen en klanten. “De nieuwe advertentie is een kleurrijke viering van de diversiteit van de wereld om ons heen.

Van elke centimeter van jezelf houden en trots zijn op wat jou speciaal maakt. Bij Virgin Atlantic is iedereen welkom aan boord en kun je heerlijk jezelf zijn.” Tattoos in gezicht en nek blijven voorlopig overigens verboden voor stewardessen, hoewel de luchtvaartmaatschappij overweegt de regels op een later tijdstip te versoepelen.

Tatoeages met vloeken, of die cultureel ongepast worden geacht, of die verwijzen naar naaktheid, geweld, drugs of alcohol zijn verboden. Gevangenis-stijl en liefde/haattatoeages blijven ook bij Virgin Atlantic verboden.

Representatief Michelle de Wit (Chief Retail Officer Prijsvrij/Dreizen) laat Travelpro weten nog bezig te zijn met het actualiseren van alle richtlijnen (waaronder ook kledingrichtlijnen). “Wij hebben geen bedrijfskleding, iedereen is bij D-reizen vrij in zijn of haar kledingkeuze. Omdat we wel een commercieel beroep hebben, streven we met onze kledingrichtlijnen naar een representatief voorkomen van onze medewerkers.”

‘‘

Iedereen is bij D-reizen vrij in zijn/haar kledingkeuze Make-up Virgin Atlantic was een van de eerste luchtvaartmaatschappijen die de strikte makeup regels voor het cabinepersoneel versoepelde.

Vrouwelijk cabinepersoneel was tot 2019 verplicht om make-up te dragen tijdens de vlucht, tot de regel werd geschrapt en ze ook een broek in plaats van een rok mochten dragen. De stap werd gezien als een belangrijke verandering in een industrie waar vrouwelijke bemanningsleden, met name bij de fullservice internationale luchtvaartmaatschappijen, nog steeds vaak worden getraind in het aanbrengen van make-up volgens de voorschriften van de luchtvaartmaatschappij.

Vloeken Op de vraag of reisprofessionals zich vrij voelen om te praten over hun geloofsovertuiging en of zij deze ook zichtbaar mogen laten zien, antwoordt 6% met ‘nee’, 51% met ‘ja’ en 43% met ‘niet van toepassing’.

Een reisprofessional die anoniem wil blijven zegt: “Mijn collega's weten dat ik gelovig ben, maar vloeken regelmatig. Ze weten wel dat ik dit vervelend vind en doen het zeker niet opzettelijk tegen mij. Soms zeg ik er op een luchtige en toegankelijke manier iets van, en dan gaat het weer even goed. Toch denk ik: waarom zeg je het? Ik wil er ook niet altijd over beginnen.

Vloeken hoeft gewoon niet, en al helemaal niet op de werkvloer.”

31

ENQUÊT

emnstioaldgjkhfpr veT wantkvIijdsb agen.vroldquêtp

Mijn mening wordt gerespecteerd

Mijn piercings mogen zichtbaar zijn

Ja: 73,5%

Ja 26,5%

Ja, maar niet door iedereen: 26,5%

Nee 38,8%

Nee: 0%

Niet van toepassing 34,7%

Op mijn persoonlijke social media mag ik plaatsen wat ik wil

Ik ben vrij in mijn kledingkeuze

Ja 70,8%

Ja 55,1%

Nee 29,2%

Nee 44,9%

Ik mag tatoeages zichtbaar dragen

Ik mag mijn kapsel dragen zoals ik wil

Ja 40,8%

Ja 85,4%

Nee 38,8%

Nee 14,6%

Niet van toepassing 20,4% Mijn seksuele geaardheid wordt gerespecteerd Ja 100% Ik voel mij vrij om te praten over mijn geloofsovertuiging en mag deze ook zichtbaar laten zien

32

Ja 51%

Ik word gediscrimineerd tijdens mijn werk

Nee 6%

Ja 2%

Niet van toepassing 43%

Nee 98%

REPORTAGE INTERVIEW

“Je krijgt geen ESTA als je in Iran bent geweest” DOOR:

SHARON EVERS

Je kent ze wel; bucketlist-bestemmingen. Bestemmingen die je eens in je leven gezien en ervaren wil hebben. Voor Patricia Dobbelsteen (Middenoostenreizen.com) en Corine Ravestein (Vakantieparels) is dat Iran. Een land dat wellicht gebukt gaat onder talloze vooroordelen…

Patricia en Corine zijn naast oud-collega’s ook al jaren bevriend en als de één reisadviseur is voor Middenoostenreizen.com en de ander continu op zoekt gaat naar bijzondere vakantieparels dan zit een studiereis voor twee al snel in de pijplijn. Iran stond bovenaan het wensenlijstje. “Het is een vrij onbekende bestemming, mensen denken bij Iran al snel aan oorlog, onderdrukking en niet meteen aan een interessante vakantiebestemming. Ik merk dat andere reisprofessionals het ook een lastig land vinden om te verkopen. Corine houdt net als ik wel van een uitdaging en door deze reis wilden we laten zien dat het juist een prachtig land is en goed te bereizen is, ook door twee vrouwen," zegt Patricia.

Gids

Middenoostenreizen.com heeft de dames gekoppeld aan een van hun Iraanse agenten. In een tijdsbestek van een paar maanden was de reis van twee weken een feit. Corine: “We wilden graag alle highlights zien tijdens onze reis. Deze ging nu van noord naar zuid, maar de route kan ook andersom; van Teheran naar Kashan, Isfahan, Yazd en Shiraz. Iran is geen land dat je vandaag boekt en morgen naartoe gaat.

Je moet als reiziger goed zijn voorbereid, zoals het regelen van een visum via de ambassade in Den Haag, vpn-verbinding aanvragen en wellicht ‘andere’ kleding kopen.” Patricia: “We reisden samen met een Engelssprekende gids, dat is wel een must voor dit soort landen. Door samen met een gids op pad te gaan, kregen we veel meer uitleg over het land en konden we al onze vragen stellen. We konden nu ook diverse stops extra maken, omdat er bijvoorbeeld het Rozenfestival was dat we spontaan wilden bezoeken. Maar ook praktisch, samen reisden we heel gemakkelijk van A naar B en de gids kent de leukste en betere restaurants.” Corine: “Helaas gebeurde het ook dat op last van de overheid

op een dag alle musea en paleizen dicht waren (vanwege luchtverontreiniging werd er verteld, maar ze waren bang voor onlusten vanwege de torenhoge inflatie) dan is het je flexibel opstellen en kijken naar dat wat er wel mogelijk is.”

Respectvol

In Iran hebben mannen en vrouwen niet dezelfde rechten en plichten, maar door gesprekken met inwoners kwamen Patricia en Corine er al snel achter dat Iraniërs het zelf ook graag anders zouden willen zien. Patricia: “Natuurlijk hadden wij voorafgaand aan deze reis ook een bepaald idee over de verhouding tussen mannen en vrouwen in Iran, maar we hebben hier totaal geen last van ondervonden. We zijn juist heel respectvol behandeld. Onderling behandelen ze elkaar vaak wel gelijk, maar de overheid denkt

Corine Ravestein en Patricia Dobbelsteen

33

daar helaas nog steeds anders over. De mensen die wij hebben ontmoet waren juist heel toegankelijk en wilden ons continu helpen. Ik ben klein en heb donker haar, maar Corine is een stuk langer dan ik en heeft prachtig blond haar. Ze viel nogal op en daardoor wilde iedereen met ons een praatje maken, helpen en op de foto.” Corine: “We zijn heel warm en gastvrij ontvangen, als twee vrouwen alleen konden we er heel vrij en gemakkelijk rondreizen.

Natuurlijk namen we ook onze voorzorgsmaatregelen door onze kleding aan te passen aan de cultuur. We droegen sjaals over ons haar en jurken/broeken tot aan onze enkels, daarnaast waren onze schouders en ellenbogen bedekt.” Patricia: “Ik vind dat niet erg, het is een bijzondere bestemming en dan vind ik het vrij normaal dat we ons aanpassen aan de cultuur en geldende regels. Hiermee tonen we ons respect aan de inwoners van Iran.”

Theedrinken

Corine: “Iran is ook een groen, schoon en kleurrijk land met een indrukwekkende geschiedenis en heel veel bezienswaardigheden, zoals musea

34

met spijkerschriften, Persepolis, paleizen - je weet niet wat je ziet -, oude koopmanshuizen, windvangers, prachtige tuinen die op de UNESCOWerelderfgoedlijst staan, moskeeën, poëzie van dichter Hafez et cetera. Overal zie je prachtige mozaïeken in de kleuren roze, geel, blauw, en vooral turquoise. Het is er werkelijk zo indrukwekkend.

Ondanks dat vrouwen bedekt gekleed moeten zijn, wisten ze ons te betoveren met hun vaak prachtige kleding en schoonheid. Zo mooi en stijlvol. Toen we op een avond op het terras zaten, hoorden we poëzie. Dat zijn wij dus echt niet gewend, maar in Iran heeft ieder gezin een gedichtenbundel thuis. Via Google Translate konden we gesprekjes met mensen aangaan en van twee Iraanse dames hoorden we hoever ze waren met het emigratieplan naar Engeland. Tussendoor kregen we nog sjaaltips en uitleg over het menu. Dat is toch bijzonder?” Patricia: “We hebben onze ogen echt uitgekeken, het was werkelijk prachtig. Het viel ons echt op dat we zo snel contact kregen; we werden continu uitgenodigd om bij iemand thuis thee te komen drinken. Dat hebben we ook een keer gedaan, dat was ontzettend leuk

REPORTAGE

en interessant. Je komt daardoor toch meer te weten over het dagelijkse leven van een Iraniër. Dit gezin had geen geld voor meubels. Met z’n allen zaten we op een Perzisch tapijt uiteraard. Ze waren zo gastvrij; het kon niet op en de hele familie werd gebeld dat we er waren.

Dat vind ik echt heel bijzonder.”

Toeristen

Iran is geen bestemming voor iedereen, zeggen de dames. “Maar voor mensen die wat bereisder zijn dan de gemiddelde vakantieganger, die zich willen verdiepen in andere culturen en historische achtergronden en echt iets bijzonders willen, is Iran een absolute aanrader”, zegt Patricia. Corine vult aan: “Verwacht er zeker geen massatoerisme, maar ook nu waren er toch overal wel toeristen. Tijdens onze reis zagen we regelmatig individuele, maar ook groepen toeristen.” Patricia: “Dat waren onder meer Fransen en Spanjaarden, maar ook Amerikanen. Dat is bijzonder omdat je geen ESTA krijgt als je in Iran bent geweest.

Je moet dan een iets moeilijker pad afleggen met een visa etcetera. Maar het hield de Amerikanen en ons niet tegen om dit land te ontdekken. Iraniërs

denken zelf dat het de komende tijd wel drukker gaat worden wat betreft het toerisme, daarvoor doen ze ook alles.” Tijdens de reis overnachtten Patricia en Corine voornamelijk in boetiekhotels. “Dat was een bewuste keuze, omdat we dit allebei erg leuk vinden.

De hotelletjes hebben zeven tot vijftien kamers en het ontbijt werd zelfs op ons eigen terras geserveerd. Zo leuk. Met de prijsverhouding zit het ook goed, Iran is ook niet zo’n hele dure bestemming. Maar dat wordt wat anders wanneer je daar gaat shoppen in de bazaar, we hebben zoveel moois gekocht haha...”

Repeaters

Op de vraag wat hen het meest is bijgebleven van deze reis, antwoorden Patricia en Corine: “Iran is de bakermat van de beschaving, maar we zijn vooral zo geraakt door de mensen en hun persoonlijke verhalen.

Ze zijn zo enorm gastvrij, blij dat we er waren en heel erg geïnteresseerd. Of we nog eens terug zouden willen gaan? Zeker. Dan kiezen we voor een route door het noorden of het zuiden van Iran. Dit smaakt naar meer.”

35

Game of Thrones in Kroatië DOOR:

RAHANNA VAN STAPELE

Bluesliefhebbers die afreizen naar Elvis Presleys’ geboortestaat Memphis, boekenwurmen die in navolging van Charles Dickens de Engelse landschappen verkennen. Reizende fans zijn er altijd, maar vormen vooral in tijden van Netflix, HBO en Amazon een steeds vertrouwder beeld.

Naast film-induced-tourism of screentourism is het brede mediatoerisme tegenwoordig de meest gebruikte term. En ondanks dat hieronder ook muziek- en literatuurliefhebbers vallen, wordt het de afgelopen jaren vooral verkozen om de massa's toeristen naar filmbestemmingen en -sets aan te duiden. Deze groep is breed en kent veel vormen en gradaties van fan-toewijding. Zo zijn er mensen die de hele reis in het teken van fictieve helden zetten, maar ook gezinnen die een dagje set-tour meepakken of vakantiegangers die zich bij het uitkiezen van een bestemming hebben laten inspireren door indrukwekkende tv-beelden.

Engeland

Stijn Reijnders is hoogleraar Cultureel Erfgoed aan de Universiteit van Rotterdam en doet al jaren onderzoek naar de link tussen media en reizen.

Als wij hem vragen naar exacte aantallen, geeft hij aan dat dat moeilijk is. “Het is een heel lastig om mondiaal een cijfer te plakken op mediatoerisme.

Ten eerste omdat onderzoek hierover nooit op zo’n grote schaal is uitgevoerd, en ten tweede omdat het soms de eerste motivatie van mensen is, maar dan wel een deelmotivatie is. Er zijn echter wel

diverse onderzoeken gedaan op nationaal niveau, waarbij bijvoorbeeld toeristen naar Engeland bij binnenkomst zijn gevraagd naar de redenen van het bezoek. Daarbij bleek 15 tot 20% in hoge mate geïnspireerd door films en series. Maar goed, Engeland is natuurlijk ontzettend zichtbaar in populaire cultuur. Ik kan me voorstellen dat in Nederland of België die cijfers veel lager liggen.”

Game of Thrones

Ondanks de onduidelijke cijfers en natuurlijk de afhankelijkheid van de populariteit en het platform, hebben sommige bestemmingen ervaren dat een centrale positie in een populaire serie geen windeieren legt. Het Kroatische Dubrovnik, met zo’n 50.000 inwoners, schitterde in 2011 als fictieve hoofdstad Kings’ Landing in de megahit Game of Thrones. Volgens een recente studie door de universiteit van Zadar heeft het Game of Thronestoerisme het land in de vijf volgende jaren zo’n 180 miljoen opgeleverd. En op sommige filmlocaties leverde de aandacht zelfs meer op dan alleen inkomsten. Reijnders: “Bijvoorbeeld in NoordIerland, een land dat al een tijdje niet zo populair is onder toeristen. Dat komt omdat mensen het associëren met het langlopende conflict daar.

Je ziet nu dat Game of Thrones eigenlijk een beetje dat oude beeld van Ierland schept, dat Keltische en Middeleeuwse. De mensen daar zijn er ontzettend blij mee, en de lokale bestuurders en toeristenorganisaties zijn het erg aan het promoten.

Dus ook landen die niet meteen centraal staan in de global imagination, zoals ze dat noemen, kunnen er veel baat bij hebben.

Ondersteuning Game of Thrones filmlocatie in Ierland © suparee chan - Shutterstock

36

Hoewel een bestemming qua uitstraling of natuur bij een verhaal of visie van de producent moet passen, is het naïef om te denken dat de keuze helemaal voorkomt uit de filmende partij. Het was

ACHTERGROND

Het dorpje Hobbiton uit Lord of the Rings Netflix zelf, in samenwerkingen met het UNWTO, de World Tourism Organisation, dat een jaar geleden door een onderzoek onder meer probeerde uit te vinden hoe beleidsmakers en invloedrijke leden binnen de reisbranche hun bestemmingen aantrekkelijk kunnen maken voor audiovisuele producers. Reijnders ligt toe: “Veel producties zijn ook afhankelijk van hun locatie, toch? Behalve dat de locatie moet passen, hebben ze vaak ook heel veel logistieke ondersteuning op locatie nodig. Vaak wordt er van tevoren simpelweg gepolst waar ze het goedkoopst kunnen opnemen. Als je kijkt naar de films van Woody Allen, die zijn bijna allemaal ge-cosponsord door een stad. Midnight in Paris, Christina Barcelona, noem maar op. Die steden hebben financiële en logistieke ondersteuning geboden, en dan hebben we het echt over grote bedragen, met als voorwaarde dat de stad positief is gerepresenteerd in de film en de toeristische hotspots als achtergrond dienden. Zonder die vorm van citymarketing waren die films waarschijnlijk niet zo ver gekomen.”

Wie is de Mol?

Ook in eerdergenoemd Dubrovnik heeft de Kroatische overheid 20% ingelegd. Wie meer weet van het genereren van bestemmingscampagnes en de invloed die verschijning op televisie hierbij kan hebben, is Vincent van Leeuwen van PR&marketing bureau BuroSix. Met de Amerikaanse staat Oregon en stad Portland als vaste klant, wisten zij de productieleiding van het tv-programma Wie is de Mol? (WIDM) warm te maken voor de Noordwestelijke staat als achtergrond van de nieuwe reeks. “Om meer bekendheid in Nederland

te genereren voor deze bestemmingen, vroegen we ons af hoe we de volgende stap konden maken? Dus echt bij het grote publiek, en niet alleen bij liefhebbers of kenners. Ik hoopte al een tijd dat WIDM eens naar Amerika zou gaan, en dan het liefst naar onze bestemmingen. Net toen we aan het brainstormen waren over campagnes, meldde het programma zich met interesse in Oregon. Zo is het balletje gaan rollen.”

Helpende hand

Vanaf dat moment is het bureau gaan onderzoeken op welke manier zij ondersteuning konden bieden.

Buro-Six richt zich op verschillende klanten, waaronder bestemmingen. Voor de bestemmingen werken ze samen met (reis)journalisten en touroperators. Aan hen bieden ze bijvoorbeeld trainingen over bestemmingen, denken ze mee over het verbeteren van producten of zijn ze tussenschakel in het contact met klanten. “In het geval van WIDM verzorgden wij het contact tussen het productieteam en de lokale contacten in Oregon. Zo hebben we bijvoorbeeld een lokale producer gezocht.

Al doet het programma zelf ook research en maken ze hun eigen keuzes, wij droegen suggesties aan over wat interessant kon zijn, zoals historische locaties, mooie gebieden en simpelweg een helpende hand. Uiteindelijk koppelden ze terug waar ze gebruik van willen maken, en wij benaderden dan weer de mensen die daar een rol in kunnen spelen.”

Bekendheid

Na de Dominicaanse Republiek en vóór Georgië, werd Oregon in 2017 het toneel van spectaculaire decors

37

voor de strijdende BN’ers in WIDM. Succesvol? In de periode erna steeg Nederland van plek elf naar plek vijf op de lijst van inkomende bezoekers voor Oregon, en het bezoekersaantal op de website TravelOregon.com steeg tot 210.000 unieke Nederlandse bezoekers per week. Touroperators in Nederland en België zagen een groei van 55% in het aantal zoekopdrachten naar Portland, vergeleken met dezelfde periode het jaar ervoor. Van Leeuwen: “Het heeft eigenlijk op een hele mooie manier gewerkt.

Als we mensen op bijvoorbeeld de Vakantiebeurs spraken, vertelden ze dat ze nooit wisten dat Oregon zoveel te bieden had. Het heeft enorm in de bekendheid bijgedragen. En we hebben gezien dat touroperators in Nederland en enkele in België bij wijze van spreken hun Oregon-reizen naar boven hebben gehaald en soms ook only-aanbiedingen zijn begonnen. Dus niet in combinatie met andere staten, maar alleen Oregon.”

Flydrive

Als we een van de Nederlandse touroperators, de Jong Intra Vakanties, benaderen over dit onderwerp, blijkt dat zij al jaren een achtdaagse flydrive door Groot-Brittannië aanbieden. Deze reis ‘Wereldberoemde filmlocaties’ neemt reizigers onder andere mee langs een kapel uit de Da Vinci Code, een setting uit Batman-film The Dark Knight Rises, en mag er een rit worden gemaakt in de Jacobite-stoomtrein, ook wel bekend als de Hogwarts Express uit de Harry Potter-films. Paul van Laarhoven, Managing Touroperator bij de Jong Intra Vakanties: “Deze fly-drive loopt heel goed. Er is veel belangstelling voor en het is een van onze best boekende reizen in Groot-Brittannië, en heel stabiel.

Daarnaast hebben we een tijdje ‘In het spoor van de Mol’ gehad, in Oregon. Een dure reis natuurlijk, maar ook die liep goed. De afgelopen jaren was Wie is de Mol? niet op bestemmingen waar wij veel mee doen, maar als we op zoiets kunnen inhaken, dan proberen we dat altijd te doen.”

Stoomtrein uit Harry Potter-reeks

38

Opnames voor Star Wars The Last Jedi in Dubrovnik © chrisontour84 - Shutterstock

Ferme niche

Ondanks dat mediatoerisme een klein fragment van de gehele toerismebranche uitmaakt, is het een interessant gebied dat door de opkomst van platforms als Netflix, en hun zoektocht naar diversiteit en nieuwe verhalen, mogelijk meer in the picture zal komen te staan. Reijnders: “Het is een belangrijke en ferme niche geworden binnen de industrie. Natuurlijk is de gehele toerismeindustrie sinds de jaren ’50 enorm gegroeid, met één op de tien beroepen op dit moment gelieerd aan toerisme. Maar er is ook iets voor te zeggen dat mediatoerisme relatief groter is geworden, simpelweg omdat je ziet hoeveel er al mee wordt geadverteerd. Wij besturen de convergentie tussen media en toerisme, en hoe die in toenemende mate met elkaar samenwerken. Dat gebeurde vroeger ook wel een beetje, bijvoorbeeld bij Disney sinds de jaren ’20. Ze bouwen themaparken rondom televisie- en filmhelden, en dat werkt ook andersom.

Pirates of the Caribbean was bijvoorbeeld eerst een themapark, pas later ontstonden de films. Al is dat wel echt een vroeg voorbeeld. De laatste tijd zie je eigenlijk bij elke televisieserie wel dat alle sponsoren voorbijkomen en dan zit daar altijd wel een lokale toerisme-commissie bij. Dat is dus echt een integraal onderdeel geworden van de mediaproductie.”

0nbezorgd op t n i g e b e i t n a k va bij de ANWB

Reis met ons mee Iedereen zorgeloos en met plezier onderweg in een duurzame samenleving, dat is de missie van de ANWB. Van autoreizen in Europa tot rondreizen door verre bestemmingen en van actieve fietsvakanties tot comfortabele cruises. Reizen voor het hele gezin, individueel of juist samen met anderen in een gezellig groep onder leiding van een Nederlandssprekende reisleider. Wat de vakantiewensen ook zijn, met de ANWB ga je zorgeloos op reis. Alles van A tot Z geregeld.

Ga naar werkenbijanwb.nl

Winnaar beste werkgever in de reisbranche Yes! De ANWB is door MT500 uitgeroepen tot beste werkgever van Nederland binnen de reisbranche! Een bijzonder compliment waar wij trots op zijn.

Staat een nieuwe baan op jouw bucketlist?

Wij zijn op zoek naar jou! Een medewerker Customer Contact met passie voor reizen waarmee je iedereen in zijn Customer Journey inspireert, informeert en adviseert om onbezorgd op reis te gaan. Je bent klant- en servicegericht en streeft naar het overtreffen van de klantverwachting.

WAAR DROOMT DE TRAVELPRO-REDACTIE VAN? Wie heeft er geen bucketlist-bestemming(en)? Een rondvraag op de Travelpro-redactie leverde een gevarieerd aantal bestemmingen op. Je leest meteen wat onze redactieleden ervan kunnen verwachten.

DOOR: ARJEN LUTGENDORFF

Hawaii

Bij het schrijven van dit artikel kwam de vraag bovendrijven: hoelang verblijf je op een bucketlist-bestemming waarvoor je een lange intercontinentale vlucht maakt van bijvoorbeeld achttien uur? Zo zijn er voor Hawaii negendaagse islandhopping-pakketreizen te vinden waarbij je vier dagen aan het reizen bent en vijf dagen op twee verschillende eilanden doorbrengt. Word je vrolijk van zo’n kort verblijf op (een van) je bucketlistbestemming?

DYLAN CINJEE: EILANDHOPPEN HAWAII EN JAPAN

De (uit 137 eilanden bestaande) eilandengroep Hawaii (en tevens een van de staten van de Verenigde Staten) is in Nederland regelmatig in het nieuws om vulkaanuitbarstingen, maar staat ook bij veel Nederlanders op het lijstje met droombestemming. Niet gek wanneer je de prachtige stranden en natuur op foto’s ziet. Bereid je voor op een lange vlucht van op z’n minst achttien uur en een overstap.

Afhankelijk van de periode waarin je reist, mag je

40

ervan uit gaan dat je minstens € 900 voor een vlucht kwijt bent, plus de kosten van verblijf, verzekeringen, huurauto en dus vervoer tussen de verschillende eilanden. Oahu, Maui, Big Island en Kauai zijn populaire eilanden en natuurgebieden als Diamond Head en stranden als Ka'anapali Beach staan hoog op de lijstjes. Wat op Hawaii niet mag ontbreken?

Inderdaad, een dagje surfen.

Japan Wat betreft Japan komen er begin juni positieve geluiden over het heropenen van de bestemming voor internationale reizigers. Ook Japan staat hoog op het lijstje bij veel Nederlanders, die willen genieten van de natuur en cultuur van dit land. Van sneeuwvelden in het noorden van Hokkaido tot weelderige subtropische oerwouden in het zuiden, ongerepte koraalriffen in Okinawa, hoge bergen en bossen die 80% van het land beslaan, drukke straten en spectaculaire tempels in Tokio en heiligdommen van Kyoto. Japan zit vol met verschillende soorten attracties. Er wordt wel gezegd dat er geen land ter wereld is waar de vier seizoenen zó hun eigen gezicht hebben.

BUCKETLIST-BESTEMMINGEN

ontspanning, volgens de bewoners van de eilanden ervaar je er de geest van Mana die door het land, de zee, de cultuur en de mensen stroomt. Het zal je volgens hen een ‘schathemeltjerijk’ gevoel geven.

TIJN KRAMER: FRANS-POLYNESIË EN GEORGIË

De eilanden Tahiti, Moorea en Bora Bora behoren tot Frans-Polynesië, een grote eilandengroep van 118 eilanden die gelegen is tussen Australië en Zuid-Amerika in de Stille Zuidzee. Niet voor niets worden de eilanden ook wel aardse paradijzen genoemd. Dat snappen we wel; knalblauw water, witte zandstranden, een luchttemperatuur van +27° het hele jaar door en uitgestrekte palmbomen langs de kust. Dit alles bij elkaar komt precies overeen met onze ideeën over hoe het paradijs eruit zou moeten zien. Het kristalhelder blauwe water, de authentieke eilandcultuur en een unieke Frans-Polynesische stijl bieden een onvergetelijke ervaring. De eilanden zijn wereldberoemd om hun witte zandstranden, prachtige turquoise lagunes en gevarieerde landschappen, variërend van koraal tot vulkanische bergtoppen. Elk eiland biedt een verscheidenheid aan accommodaties, van luxueuze resorts met villa's op het water, tot familiepensions en zeilavonturen.

Of je er nu heen gaat voor avontuur, romantiek of

Georgië Tien echt epische plekken in Georgië waarmee je iedereen jaloers maakt?! Het Nationaal Park van Tusheti waar je je boven de wolken bevindt en ongerepte natuur ziet, mooie paarden en oude wachttorens in de dorpjes, die alleen in de zomer leven. Een ander geweldig fenomeen zijn de drie kleurrijke meren, gelegen op enkele kilometers van het dorp Roshka. Vredig en schilderachtig.

Bezoek ook de Chaladi Gletsjer, waar de lucht kraakheldere is en het water dat uit de grote gletsjer stroomt ijskoud is. Het David Gareja Klooster ziet eruit alsof je een bezoek brengt aan mars, want de grond is er donkerrood en gelig, en als je het goed fotografeert, ziet het er echt buitenaards uit.

En durf je over de voetgangersbrug van Anaklia te gaan? Deze brug, een van de langste in Europa, is heel bijzonder voor het kleine dorp Anaklia, dat vooral bekend is vanwege het muziekfestival GEM Fest en het oude fort. Een zonsondergang filmen vanaf de brug is geweldig. Ontspannen? Dat kan in Tskaltubo kuuroord. Aanrader in dit kuuroord; de Sovjet chic shootings. De Uplistsikhe Grot is een andere buitenaardse plaats in Georgië, van twee miljoen jaar oud. De magie van de prachtige grot Sataplia zal je betoveren. Een ander bonusonderdeel van wandelen in dit beschermde gebied: een panoramisch uitzicht met doorzichtige vloer. Tip voor een bijzondere accommodatie is het Kvareli Meer Resort waar je bent omgeven door een klein bos en bergen. Als afsluiter van al deze tips noemen we nog Kasteel Rabati, dat nog vol verhalen uit het verleden zit.

Georgië

Michelle di Axel Munthe, de voormalige villa van de Zweedse dokter en psychiater Axel Munthe.

Andere highlights zijn onder andere de prachtige tuin Giardini di Augusto en de restanten van de Villa Jovis van keizer Tiberius. Een populaire activiteit op het eiland is een boottocht naar La Grotta Azzura, een grot waar vooral in de ochtenduren het zonlicht zo valt dat het water helderblauw kleurt. Vergeet ook niet om het symbool van Capri te bezichtigen, I Faraglioni. Je vindt de drie kalkstenen rotsformaties in de baai van Marina Piccola. Meer van de Caprische natuur zien? Wandel van de Piazza Umberto I naar de Arco Naturale, een rotsbrug die is ontstaan door miljoenen jaren erosie. Vanaf hier heb je uitzicht over Punta Campanella en het Li Galli archipel. Ga met een stoeltjeslift naar Monte Solaro voor een fantastisch uitzicht over Capri. Met een klein beetje geluk zie je zelfs de hele baai van Napels. Geen betere afsluiting van de reis!

Cuba

© BlueOrange Studio Shutterstock.com

Cuba is met geen enkel ander te land te vergelijken. Cuba is echt compleet uniek. Waar vind je nog een plaats op de wereld zonder de bekende winkel- en fastfoodketens en zonder reclame (behalve voor de revolutie)? Met auto's uit halverwege de vorige eeuw die het straatbeeld bepalen, schitterende Spaans koloniale gebouwen die door de tijd zijn aangetast, overweldigende natuur, prachtige stranden, schilderachtige plaatsjes, lieve mensen en overal klinkt muziek.

Een lekkere cocktail, een bordje met kreeft en veel beter kan het haast niet. Alhoewel, misschien een Cubaanse sigaar voor de rokers onder ons. Waar je echt geweest moet zijn? Havana, Trinidad en de Viñales vallei zijn de plekken die je gezien moet hebben tijdens een reis door Cuba, maar eigenlijk is heel Cuba de moeite waard. Of je nu houdt van cultuur, natuur of van zon en zee (met fantastische snorkel- en duikspots), Cuba heeft het allemaal.

Gelegen in zowel Chili als Argentinië biedt Patagonië een zeer veelzijdig landschap bestaande uit fantastische bergtoppen, uitgestrekte en lege steppen, ijsvelden en gletsjers. Patagonië klinkt velen als een legendarische regio in de oren, een regio die je unieke ervaringen en adembenemende landschappen biedt. Van de Pampean-vlaktes tot Antarctica, en van het Andesgebergte tot de zee.

Ontdek plaatsen die uniek zijn voor een avontuur en om te ontspannen. Gletsjers en meren. Bossen en dorpen. Droomachtige valleien en steppevelden.

Vulkanen met geisers en thermaal water. Ontdek plaatsen die tot werelderfgoed zijn verklaard: Los Glaciares National Park, de Cave of Hands (Cueva de las Manos), Los Alerces National Park en het schiereiland Valdés. Geniet van biodiversiteit en dieren in het wild. Guanaco's en herten. Zeewolven en leeuwen. Condors en pinguïns. Dolfijnen en de zuidelijke rechtse walvis. Proef de lokale gerechten: lam en hert, geit en forel, chocolade en jam, picaditas, wijnen en bieren.

Capri Italië heeft veel prachtige eilanden en Capri is er een van. Voor de kust van Napels ligt Capri waar je veel bijzondere rotsformaties, mooie grotten en prachtige uitzichten hebt. Het eerste wat bij aankomst opvalt, zijn de prachtig witte en lichtgekleurde huisjes van het chique, gelijknamige stadje Capri. Struin langs de dure winkels en luxe hotels. Het bekende Piazza Umberto I is de plek waar iedereen zich verzamelt om ‘te zien en gezien te worden’. Hou je meer van een relaxtere en ingetogen sfeer? De buurt Anacrapi is minder toeristisch, maar daarom niet minder mooi. De belangrijkste bezienswaardigheid is hier Villa San

Vancouver Island De stad heeft veel groen en parken, maar op het eiland is de natuur echt indrukwekkend.

Bergen, de oceaan, en het idee van fjorden met meren en grote inhammen. Tip: er zijn hier veel mogelijkheden voor bear en whale watching.

Fantastisch! Pacific Rim National Park is een parkreservaat in de provincie British Columbia, aan de westkust van Vancouver Island. Het landschap wordt gekenmerkt door ruige kusten en weelderige gematigde regenwouden, maar je vindt er ook cultureel erfgoed van First Nations en Europese kolonisten. In het park leven wilde dieren, zoals de zwarte beer, de wasbeer, de black-tailed deer, de

SHARON: CUBA EN CAPRI

42

TOM VAN APELDOORN: PATAGONIË EN VANCOUVER ISLAND

BUCKETLIST-BESTEMMINGEN

poema, wolven, marters en nertsen. Daarnaast zijn er door de ligging aan de kust ook veel zeedieren te zien, zoals zeehonden, bruinvissen, zeeleeuwen en vele soorten walvissen die hier vlak langs de kust scheren. Het meest toegankelijke deel van het park is Long Beach, gelegen tussen Tofino en Ucluelet. Het zestien kilometer lange zandstrand aan de Wickaninnish Bay is het hele jaar door populair bij surfers - het is het enige surfstrand in British Columbia - en in de zomer verzamelen zich er zonaanbidders. In de wintermaanden komen mensen tijdens stormen naar Long Beach om de woeste zee met haar hoge golven te zien.

RAHANNA: ISTANBUL EN INDIA

Waar Europa ophoudt en Azië begint, ligt het sprookjesachtige Istanbul. Zestien eeuwen lang gold deze stad als hoofdstad van zowel het Romeinse, Byzantijnse en Osmaanse rijk en dat heeft zo haar juweeltjes achtergelaten.

Verdwaal tussen de majestueuze paleizen, moskeeën, musea, kerken en parken. Maar hier kan je ook naar hartenlust winkelen in één van de bazaars en grote, moderne winkelcentra. In Istanbul ontmoeten traditioneel en modern elkaar.

Istanbul is al lang geen puur Aziatische stad meer.

De stad is uitgegroeid tot een moderne wereldstad, waarin zowel de Aziatische als de Europese cultuur in het dagelijks leven terug te vinden zijn. Het heeft fantastische monumenten, prachtige moskeeën, gezellige straatjes en het biedt pittoreske stadsgezichten met een bijzondere, mystieke sfeer.

Het is dan ook een lust voor alle zintuigen.

India Indringende geuren, felle kleuren en een enorme drukte, maar ook blinkende paleizen, adembenemende natuur en een bijzondere cultuur.

Juist dat maakt India onvergelijkbaar met andere landen en dus zeker het bezoeken waard. Delhi biedt enorm veel bezienswaardigheden, zo zijn er zijn monumenten, moskeeën, ruïnes en graven in overvloed en Delhi heeft indrukwekkende koloniale

architectuur, schitterende musea, uitstekende restaurants, rustige groene tuinen en meer dan genoeg bazaars, markten en winkels voor zowel luxeartikelen als goedkopere producten. Mumbai, ook wel Bombay genoemd, is de grootste stad van India met meer dan 21 miljoen inwoners. De stad ligt op het eiland Salsette, gelegen aan de Arabische Zee en is het culturele en commerciële hart van India. Mumbai is een smeltkroes van culturen, talen en geloofsovertuigingen. Ongekend populair in India zijn de filmproducties die in deze stad worden gemaakt, het zogenoemde Bollywood. Tijdens een studiotour krijgen jouw klanten een kijkje achter de schermen en leren ze over alle aspecten die bij het maken van een dergelijke film komen kijken.

THEO: ROUTE 66 EN NOVA SCOTIA

Ooit begon de lange Route 66, een historische autoweg, in Chicago en eindigde in Santa Monica bij Los Angeles. Met een totale lengte van bijna 4.000 kilometer doorkruiste het acht staten. In 1985 werd deze autoweg opgeheven, nadat de Interstate Highway System het lange afstandsverkeer overnam. Toch maken veel toeristen nog steeds gebruik van dit stukje geschiedenis. Ook in West-Amerika blijft deze route een onmisbaar onderdeel van een rondreis. Voor het echte route 66 gevoel is een pitstop bij het cactusbos Joshua Three een aanrader. Hier kan men lunchen in een saloon met krakende deuren en geeft bezoekers het gevoel dat er ieder moment een cowboy binnen kan wandelen. Ook de verlaten pompstations met Cadillacs langs de weg dragen bij aan het authentieke Amerika gevoel. Tot slot voelt niets meer Amerikaans dan een grote hamburger en milkshake in een diner in een klein stadje ergens langs de grote weg. Waar de truckers, cowboys en Harley-rijders hun biertje drinken onder het felle licht van de neon reclameborden.

Nova Scotia Nova Scotia is een Canadese provincie in het uiterste oosten van Canada waar je met volle

Vancouver Island

43

Rio de Janeiro

teugen geniet van de mooie natuur. Ervaar kajaktochten, picknicks aan de oceaan, zeiltochten, romantische plekjes, heerlijke wijnen, bieren en sterke dranken, spot walvissen en ga zo maar door.

Dat alles in combinatie met heerlijke maaltijden tijdens verblijven in prachtige accommodaties.

Terugkomend op de heerlijke wijnen. In Nova Scotia worden sinds de zeventiende eeuw druiven voor wijn verbouwd, waardoor Nova Scotia de thuisbasis is van enkele van de oudste wijngaarden in NoordAmerika. Het klimaat en de bodemgesteldheid van Nova Scotia bieden de ruimte aan unieke en onderscheidende druivenrassen. Ervaar lokale wijnen als L'Acadie Blanc, Seyval Blanc, Lucie Kuhlmann, New York Muscat en Baco Noir op een terras met uitzicht op een weelderige wijngaard. De inwoners van Nova Scotia zijn overigens trots op het behoud van de gevarieerde historische culturen. De tradities zijn nog steeds van invloed op het dagelijks leven. Tijdens een verblijf in Nova Scotia kom je er van alles tegen van deze interessante geschiedenis.

ARJEN: BRAZILIË EN SCHOTLAND

Bij een bezoek aan Brazilië moet je eigenlijk twee dingen hebben gezien; de stad Rio en het Amazonegebied.

De bruisende wereldstad Rio is een goed begin van je rondreis en ligt op ongeveer veertien uur vliegen van Nederland. Bij de Brazilianen staat Rio de Janeiro bekend als ‘Cidade Maravilhosa’, de stad der wonderen.

De stad is altijd vol kleur, geluid en ritme en hét symbool is natuurlijk het Christus Beeld, dat op de top van een 723 meter hoge berg staat, de Corcovado genaamd. Het enorme beeld is maar liefst 38 meter hoog en zijn vingers alleen al zijn twee meter lang. De berg staat in het Tujica Forest in het hart van Rio en scheidt het noorden en zuiden van de stad. Het beeld waakt over één van de mooiste stranden ter wereld: Copacabana.

Het grootste voetbalstadion van deze aardbol, Maracanã, mag je ook niet missen. Hier hebben zich heel wat bijzondere momenten afgespeeld: de

44

duizendste goal van Péle, een mega-concert van Frank Sinatra en vele bezoeken van paus Johannes Paulus II. In Rio zijn de voetbalfans het fanatiekst van allemaal. Ze worden dan ook wel ‘Torcidas’ genoemd: raving mad fans. Rio heeft talloze bezienswaardigheden, waarmee je je hele reis zou kunnen vullen, maar het vakantieland heeft veel meer te bieden. In het Amazonegebied leven meer dan 1.800 soorten vogels, 250 soorten zoogdieren en heeft tal van rivieren. Tijdens een tocht door het woud moet je niet gek opkijken als je een toekan, papegaai of een kolibrie tegenkomt. Je kunt ook verrast worden door een kaaiman, verschillende apen, een luiaard en zelfs jaguars of boa constrictors kunnen je in het Amazonegebied vereren met een bezoekje. Wil je niet het regenwoud bezoeken, maar wel een gebied met een rijkdom aan flora, dan kun je het beste Pantanal in het zuidwesten van Brazilië bezoeken. Dit moerasachtige landschap bestaat uit afwisselend gras en bos en de soorten dieren die hier leven zijn vergelijkbaar met die het Amazonegebied.

Schotland Naast de prachtige fauna, biedt Schotland voor elke bezoeker wat wils. De hoofdstad van Schotland, Edinburgh, is UNESCO-werelderfgoed en heeft twee verschillende gebieden; de oude stad met een middeleeuwse vesting en de neoklassieke nieuwe stad. Het contrast tussen de twee delen is duidelijk zichtbaar en zette de standaard voor architectuur en stedenbouw in heel Europa. Daarnaast is Edinburgh sinds 2004 UNESCO-Literatuurstad.

De stad heeft een rijke literaire geschiedenis met schrijvers als Ian Rankin en JK Rowling. Glasgow is de grootste stad van Schotland en ook een van de meest stijlvolle steden van Groot-Brittannië. Je vindt er bijvoorbeeld het op één-na-beste winkelgebied van het Koninkrijk. Verder zijn er diverse attracties in het centrum, veel festivals en evenementen en een van de nationale parken van Schotland is op nog geen uur rijden van de stad.

Ontdek de sensatie van...

Formule 1 nu ook bij

.

Corendon ✔ De laatste race van het seizoen in Abu Dhabi! ✔ 2 of 3-daagse toegang tot de exclusieve Oranje Tribune ✔ Inclusief toegang Oranje Fanzone ✔ Verblijf in 4 of 5* hotels incl. ontbijt in Dubai ✔ Inclusief transfers naar luchthaven & circuit

Nov. 2022

Roland de Backer

Nu ook boekbaar via jouw reisbureau!

incl. enthousiaste iding Nederlandse reisle

Onder voorbehoud van beschikbaarheid.

Druk- en zetfouten voorbehouden.

corendon.nl/f1

"Het is makkelijk om in Nederland aan boord te gaan" DOOR:

THEO DE REUS

Veertien dekken, twee zwembaden, een mooie serie restaurants en voor een paar miljoen kunst aan boord. Dat zijn enkele hoogtepunten van het nieuwe vlaggenschip van Holland America Line, de Rotterdam 7.

Het nieuwe schip werd recent gedoopt in Rotterdam, waar anders… De rijke geschiedenis van HAL is bijna 150 jaar geleden begonnen in Rotterdam. Nog steeds is het Europese hoofdkantoor van Holland America Line in de Maasstad gevestigd, schuin tegenover de Cruiseterminal Rotterdam, waar het nieuwe schip feestelijk werd gedoopt.

Prinses Margriet

Het nieuwe vlaggenschip werd gedoopt door prinses Margriet. Het was niet de eerste keer dat zij voor HAL in actie kwam. Eerder doopte zij al de Prinsendam (1972), Nieuw Amsterdam III (1983), De Rotterdam VI (1997) en Oosterdam (2003). De Rotterdam VII is bijna 300 meter lang, telt 2.660 bedden en heeft 800 tot 900 bemanningsleden aan boord. De Rotterdam is het elfde schip in de vloot van de rederij.

Makkelijk

Het nieuwe schip voldoet aan de hedendaagse wensen van de passagiers. Zo heeft 75% van de hutten een balkon. De Rotterdam is komend zomerseizoen te vinden in Noord-Europa, met cruises vanuit Amsterdam. Het vaargebied NoordEuropa blijft belangrijk voor de cruises van HAL vanuit Nederland, zegt Nico Bleichrodt, als Vice President International Sales verantwoordelijk voor alle salesactiviteiten buiten Noord-Amerika. “Het is makkelijk om in Nederland aan boord van een van onze cruiseschepen te stappen en naar mooie bestemmingen te varen. Zeker onze zevendaagse cruises naar Noord-Europa, die doen het waanzinnig goed. Ook de Rotterdam begint zich langzaam te vullen. Dat is in maart al ingezet toen ook in Nederland de protocollen verdwenen. We varen zeer succesvol. Ik verheug me op de rest van het seizoen.”

46

REPORTAGE

Nico Bleichrodt

Bij de doopplechtigheid Arnold Donald (President en CEO van Carnival Corporation), kapitein Werner Timmers, prinses Margriet en Jan Swartz, President van Holland America Group

47

NIEUWS

DAAR IS ÍE DAN: DE KLM PREMIUM COMFORT DOOR:

TIJN KRAMER

KLM heeft recent de langverwachte nieuwe Premium Comfort Class gepresenteerd. Travelpro kreeg een sneak preview die we graag met je delen. Premium Comfort is een nieuwe tussenklasse voor KLM met meer ruimte, luxe, keuze, comfort en privacy dan in de huidige Economy Class, tegen een voordeliger tarief dan de World Business Class. Met de Premium Comfort-klasse komt KLM tegemoet aan de behoeften en wensen van zowel vakantie- als zakenreizigers.

Premium Comfort is een geheel nieuwe klasse aan boord met een eigen cabine voorzien van nieuwe stoelen en een eigen service en catering. Afhankelijk van het type vliegtuig zijn er 21 tot 28 stoelen in de Premium Comfort-sectie, die beschikt over bredere stoelen met meer beenruimte, een groter beeldscherm en een voetensteun. De stoelen in Premium Comfort kunnen bovendien verder achterover worden gezet dan de stoelen in de Economy Class.

Boet Kreiken, Executive Vice President Customer Experience KLM: “Op basis van uitgebreid marktonderzoek verwachten we veel van de

nieuwe Premium Comfort-klasse. Het product zal tegemoetkomen aan zowel de wensen van zakenreizigers als die van vakantiereizigers. Het versterkt KLM’s positie als wereldwijde netwerkmaatschappij met een aantrekkelijk en goed gedifferentieerd aanbod: World Business Class, Premium Comfort en Economy Class. Daarnaast bekrachtigt het de samenwerking met Delta Air Lines, Air France en Virgin Atlantic op de Noord-Atlantische routes, waar we nu op alle routes alle producten kunnen combineren.”

Catering

Premium Comfort onderscheidt zich ook door het cateringaanbod. Tijdens de intercontinentale vlucht worden, afhankelijk van de duur van de vlucht, één of twee maaltijden aangeboden. Daarbij is er altijd keuze tussen een maaltijd met vlees of vis en een vegetarische maaltijd. Na de maaltijd is er naar keuze koffie, thee, likeur en ijs. Daarnaast zijn er tussendoortjes en cocktails beschikbaar. Voor de maaltijden wordt nadrukkelijk gekeken naar gerechten die eerder succesvol waren in de World Business Class.

Service

Niet alleen aan boord zal de passagier deze nieuwe klasse beleven, de Premium Comfort Class-ervaring begint al op de luchthaven: meer bagagevrijheid en SkyPriority-diensten zoals voorrang bij het inchecken en instappen.

Boeken

De eerste vliegtuigen die worden uitgerust met Premium Comfort zullen op routes naar Noord-Amerika worden ingezet. De verwachting is dat vanaf eind juli 2022 Premium Comfort op steeds meer intercontinentale bestemmingen te boeken zal zijn.

48

Met het strand aan je voeten

Even heerlijk weg met z'n tweeën Dit is vakantie vieren in alle rust met alle aandacht voor elkaar. Vanuit het TUI BLUE Pioneer Beach wandel je zo het strand op. Een ideale plek om neer te strijken op een lounge bed en te genieten van zon, zee en rust. In dit hotel draait het om genieten. Dineren bij kaarslicht, lezen aan het zwembad, een middagdutje op het strand en fantastisch eten en drinken. Puur

genieten in TUI BLUE Pioneer Beach van Constantinou Bros hotels.

Cyprus

Daarom TUI BLUE Pioneer Beach: Heerlijk strand aan je voeten Masterchefwaardig Oogjes dicht in de wellness Minimumleeftijd 16 jaar Alles voor de gasten Loop naar het gezellige haventje

Per persoon al vanaf

Genoemde prijs is een vanafprijs p.p. o.b.v. 2 pers. incl. vlucht Economy, luchthavenbelasting en brandstoftoeslagen, excl. andere toeslagen. Prijswijzigingen, zet- en drukfouten voorbehouden.

TUI BLUE Pioneer Beachr Klantbeoordeling: 8,6 8 dagen, logies/ontbijt Vertrek juni t/m oktober 2022

899,-

“ZE KONDEN NIET GELOVEN DAT HET VOOR HEN WAS GEMAAKT” DOOR:

DYLAN CINJEE

I

Wie kent ze niet, de studiereizen in samenwerking met Justcurious? Denk aan Best of TUI… The Challenge en de Grand Prix Sunny Cars. Dit zou ook voor klanten moeten werken, dacht Sandra Vestjens (ZRA bij TUI at Home).

n november 2021 werd Sandra benaderd door een bedrijf om voor de derde keer, voor maar liefst 51 personen, een geweldige reis te organiseren. Dit keer naar Ibiza, waar tijdens de reis de echte Ibiza-vibe te voelen en te proeven moest zijn. Sandra: “Kosten nog moeite werden bespaard, want het moest een reis worden om nooit te vergeten. Het duurde bijna drie maanden voordat de luchtvaartmaatschappij alle stoelen op één toestel akkoord gaf en toen kon het organiseren beginnen. Het ging om een jong en dynamisch bedrijf, met medewerkers tussen de 20 en 40 jaar oud, waardoor het een actieve kennismaking met Ibiza moest worden.

Uit ervaring weet ik dat Justcurious geweldige ‘rally’s’ organiseert, zelf heb ik al twee keer de Grand Prix Sunny Cars mogen meemaken, dus ik dacht direct aan Nicole van den Bosch (oprichter, mede-eigenaar Justcurious) en haar team. Justcurious was direct enthousiast, net als het bedrijf waarvoor ik de reis organiseerde. Vervolgens ben ik samen met de directeur van het bedrijf en Justcurious

op voorverkenning geweest om de juiste restaurants en locaties uit te zoeken en de puntjes op de i te zetten. Op 19 mei vertrokken we vanuit Düsseldorf voor vier dagen naar Ibiza.”

Geheimen en parels Nicole: “Sandra is door haar ervaringen met ons super enthousiast geworden over de concepten die wij als Justcurious ontwikkelen om kennis over te dragen en om mensen zelf dingen te laten ontdekken en leren.

Toen zij een groepsaanvraag kreeg voor 51 recruiters op Ibiza, die iets anders wilden dan een standaard fietstocht of citygame en eigenlijk wel de grens wilden opzoeken op actief en sportief vlak, heeft ze ons direct benaderd.

Uiteraard hebben Sandra en wij eerst een meeting gehad waarin zij ons gebriefd heeft wie de klant is en wat de wensen zijn. Vervolgens hebben wij zelf met de klant gesproken om het niveau van de games te bepalen, de doelgroep te bespreken en wat met name voor ons Sandra Vestjens

50

INTERVIEW

ook belangrijk is; wat de dont’s zijn. Aansluitend gaan we dan de research fase in waarin we de geheimen en parels van een bestemming proberen te vinden en daarna heeft er een voorreis plaatsgevonden. Dit is de eerste keer dat we een evenement voor een individuele reisagent hebben georganiseerd. We hebben wel meerdere aanvragen lopen, maar dit is het eerste event dat ook al daadwerkelijk is uitgerold en inmiddels heeft plaatsgevonden.”

Games Bij aankomst op het vliegveld op Ibiza werden direct de huurauto’s opgehaald en werd vervolgens het eerste drankje genuttigd bij het zwembad van het hotel.

Sandra: “ In de avond was er een diner in Ibiza-stad en daarna drankjes op een rooftopbar. Op vrijdag startte de rally, de teams moesten suppen, karten, bij Festival City, de oudste club van Ibiza die slechts twee jaar open is geweest, naar bepaalde graffiti zoeken en allerlei codes kraken. De reacties waren enorm lovend, ze vonden de games geweldig en konden niet geloven dat dit speciaal voor hen was gemaakt.” Nicole: “Wij hebben één dag voor onze rekening genomen binnen de gehele reis en daarin hebben we in totaal vijf spellen gespeeld. We hebben onder meer een game op een kartbaan bedacht, de groep laten suppen in een baai, waar verschillende codes aan gemonteerd waren en een breuk-reken-puzzel op een loopbrug midden op het eiland gespeeld. Zelf vonden we de game in Festival Club wel echt te gek.

Dit oude braakliggende terrein waar de eerste club van Ibiza ooit heeft gestaan is nu helemaal vervallen en een walhalla voor graffiti-liefhebbers. De locatie was dus al een bron van inspiratie voor onze twee creatieve stuiterballen Luc de Nijs en Luuk Hermans. Dus die zijn helemaal los gegaan en hebben een spel bedacht waar vanuit de toren van de club aanwijzingen werden gegeven met porto’s aan de deelnemers in het ‘speelveld’ die tussen alle graffiti’s letters moesten vinden die wij de dag ervoor zelf op de muren hebben gespoten. Wat uiteraard voor ons al kicken was om te doen.”

Relaxte smile De volgende dag ging de groep met de boot naar Formentera om daar te zwemmen, kajakken en te barbecueën. Sandra: “Aan boord ging de ‘bedrijfs-dj’ los op de draaitafels en ’s avonds ging iedereen los op het VIP-deck van Ushuaïa. Goed om te weten, je bestelt daar niet de drankjes per glas, maar per fles. Het goedkoopste flesje Rosé van 0,7 liter is € 550, en 1,75 liter Belvedere wodka in een Ushuaïa limited fles is € 1150. De drankjes smaakten goed en helaas heb ik het einde van de avond niet meegemaakt, omdat ik om 23.00 uur iemand heb teruggebracht naar het hotel die niet meer zelfstandig kon thuiskomen. Op zondag gingen we lunchen bij Sunset Ashram en daarna vertrokken we terug naar Düsseldorf. Iedereen was het er unaniem over eens, deze trip was epic. Geschiedenis is er geschreven door de directeuren. Mijn rol tijdens de reis is zoals wij gewend zijn als reisagent, het proberen alles zo vlekkeloos mogelijk te laten verlopen en hand en span diensten

verlenen, zoals het verzorgen van pleisters, paracetamol en spuugzakjes uitdelen, tot het last minute aanpassen van het programma en ook dit weer met de meest relaxte smile op je gezicht.” Nicole: “Wij hebben Sandra volledig ontzorgd tijdens de activiteitendag, zodat zij zich volledig kon richten op de klant, het netwerken, de groep en zelf ook mee kon doen deze dag. Wij hebben de gehele dag overgenomen; van de briefing tot aan de games, van de begeleiding tot aan de controleroom, waarin we de gehele dag contact hebben met de teams, maar ook de prijsuitreiking hebben wij verzorgd.”

Tof concept Sandra: “Een geslaagde reis zoals deze smaakt uiteraard naar meer. Het team gaat zijn uiterste best doen om het nieuwe target te halen in de hoop dat er weer een mooi reisje te verdienen is.” Ook Nicole ziet een nieuwe samenwerking met Sandra wel zitten. “Dat is zeker een optie. We weten wat we aan elkaar hebben en Sandra weet wat wij kunnen, dus zal ons zeker inzetten als ze denkt dat het past bij de wensen van een klant. We staan altijd open om samen een tof concept te ontwikkelen

51

Nicole van den Bosch, Mark Naus en Luc de Nijs

waarin kennisoverdracht een rol speelt en waarbij de reisagent eens wat anders wil aanbieden aan de klant.

Dus kom maar op!”

TUI en Sunny Cars Uiteraard vroegen we Nicole of we binnenkort ook weer nieuwe projecten binnen de reisbranche kunnen verwachten. Nicole: “We zijn altijd in gesprek gebleven met TUI en Sunny Cars tijdens de coronacrisis, dat is het mooie van de jarenlange samenwerking die we met hen hebben. Dus ook nu spreken we elkaar en kijken we waar er mogelijkheden liggen om weer samen dingen op te pakken. Het gaat gelukkig heel goed met Justcurious.

Uiteraard hebben wij ook onze corona-beslommeringen en stress gehad, maar door onze ‘omdenken’-mentaliteit hebben we deze periode gebruikt om Justcurious onder de loep te nemen, stappen te ondernemen en een volgende fase in te gaan. Luuk Hermans en Mark Naus, die ons altijd al hebben ondersteund vanuit techniek, zijn nu ook mede-eigenaren geworden van Justcurious en brengen daarmee een enorme technische kennis, een netwerk en creatie mee. We zijn enorm complementair, maar hebben op de juiste plekken ook overlap wat het bedrijf sterk maakt. We zijn ons volledig gaan richten op kennisoverdracht. Dus hoe breng je je strategie, productkennis, of saleskennis onder de aandacht bij je medewerkers of klanten, zonder dat je vanaf een podium gaat zenden. Dus zoals dat zo mooi heet: learning by doing. De ervaring leert dat alles dan veel beter beklijft.

52

We zetten onze kracht van omdenken dus volledig in, ook bij werving en selectie, een hot topic op het moment. Hierdoor is ons portfolio verbreed en hebben we ook opdrachten in nieuwe branches zoals de zorg en gemeente.”

"JE VOELT JE NOOIT ALLEEN!” - TRAVEL COUNSELLOR LIANNE GESTART IN NOVEMBER 2021

TRAVEL COUNSELLORS WWW.WORDEENTRAVELCOUNSELLOR.NL

Goodbye Mr. President

Wat Pieter Elbers te wachten staat…

DOOR:

TIJN KRAMER

Een nieuwe topfunctie ergens in de mondiale luchtvaartindustrie voor scheidend KLMCEO Pieter Elbers lag uiteraard in de verwachting. De eindbestemming misschien minder: de Indiase lowcoster IndiGo. Een analyse van een pittige carrièremove.

V

an de blauwe trots van zeventien miljoen Nederlanders naar de grootste airline van het 1,3 miljard inwoners tellende India… het is wat. Maar eerst terug naar het begin, naar de feiten die je vast al weet. Elbers begon op 15 oktober 2014 als presidentdirecteur bij KLM, de derde termijn als CEO van Elbers kwam er niet, het gebruikelijke Frans-Nederlandse gesteggel, de moeizame verhouding met Air Francetopman Ben Smith en ga zo maar door. ‘Les jeux’ waren op een gegeven moment wel ‘fait’… exit Elbers per 1 juli, welkom Marjan Rintel. C’est la vie.

Koninklijk vehikel

Alle sentimenten daargelaten kwam het geruchtencircuit al snel op gang. Emirates werd vooral veel geroepen

en bij de zoveelste miskleun van Schiphol-topman Dick Benschop riepen velen dat Elbers een waardig opvolger zou zijn. Niet dat dat waarschijnlijk ooit een serieuze optie is geweest. Maar IndiGo? De grootste lowcoster van India, met een enorme vloot aan lowcostvliegtuigen dat vooral in en rond India vliegt. Geen fancy businessclass meer, geen luxe lounges, geen koninklijk vehikel noch een mondiaal netwerk wat het leven toch aangenaam houdt, zoals we weten van de terecht vergeten voorganger van Elbers. Toch is het voor beide partijen geen onlogische keuze. Elbers brengt ervaring en expertise met zich mee, die vooral aansluiten bij de ambities van IndiGo. Want die wil verder en meer dan India…

Bij de opening van de nieuwe route Forteleza. Op de foto Forteleza Vice Gouverneur van de staat Ceara, Maria Izolda Cela de Arruda Coelho, President-directeur KLM, Pieter Elbers, Braziliaanse ambassadeur in Nederland, Regina Cordeiro Dunlop en Schiphol CEO Dick Benschop

54

ACHTERGROND

Viering van het 100-jarig bestaan van KLM © Paul Ridderhof

IndiWat?

IndiGo is de grootste luchtvaartmaatschappij van India. Uiteraard kwamen meteen de bekende beleefdheden. Elbers zegt over IndiGo: “Wat de medewerkers en het leiderschap van IndiGo samen hebben opgebouwd, sinds de start zestien jaar geleden, is echt indrukwekkend. Ik ben zeer vereerd en kijk er naar uit om hierop voort te bouwen, samen met het hele IndiGo-team. Ik ben verheugd om deel uit te maken van de volgende fase van IndiGo’s ongelooflijke reis, waarmee we de visie verder invullen van wat de luchtvaartmaatschappij kan en zal zijn voor haar klanten en India.”

Privébedrijf

Maar er is natuurlijk meer dan in de standaardberichten over de benoeming. IndiGo komt net op adem na een soort koningsstrijd tussen de twee oprichters. De luchtvaartmaatschappij werd in 2006 opgericht als een privébedrijf door Rahul Bhatia en Rakesh Gangwal. Wat lang een mooi partnerschip was, is eerder dit jaar tot een einde gekomen na een jarenlang ruzie tussen de twee oprichters.

Het is nu de miljardair Rahul Bhatia aan wie Elbers verantwoording kan afleggen.

Stap vooruit of achteruit?

De Indiase airline IndiGo zal niet voor iedereen een

bekende naam zijn, maar dat is de maatschappij in India en mondiaal zeker wel. Wie denkt dat Elbers in zekere zin een stap achteruit maakt, maakt dus een denkfout.

De KLM-codesharepartner IndiGo is een grootmacht met nog heel veel groeipotentie. Veel meer dan KLM. Over het salaris kun je speculeren, maar het ligt in de lijn der verwachting dat Elbers er zeker niet op achteruit gaat, laten we het zo zeggen. Er zijn meer voordelen die je zou kunnen bedenken: de spanning van het avontuur in het enorme enigma India, de kansen die er liggen om echt iets neer te zetten, zoals dat heet. Niet zozeer nationaal, maar vooral internationaal. Een dagje Delhi is ook wat bruisender dan een gemiddelde dag in Amstelveen. Het eten is er beter en het land is zonder meer een van de meest kleurrijkere ter wereld. Hooguit zou je kunnen denken dat joggen in de wat meer vervuilde Indiase buitenlucht niet per se een goed idee is. En je moet van cricket houden.

Frons

Bij de bekendmaking van de switch proefde je een beetje een frons in het landschap. Een lowcoster?

Alsof je van een sterrentent naar een eetcafé gaat, zoiets. Ten onrechte. Geheel ten onrechte. IndiGo is, wat vlootgrootte betreft, groter dan KLM en zelfs Air France, en gerangschikt als nummer vijftien in de wereld (bron: id1.de) Nog duidelijker wordt de omvang van de maatschappij als we kijken naar het aantal vervoerde

55

passagiers. IndiGo is in maart gerangschikt als ‘s werelds zesde grootste luchtvaartmaatschappij qua passagiersvolume door OAG, de toonaangevende wereldwijde leverancier van reisgegevens. De luchtvaartmaatschappij vervoerde meer dan 2,02 miljoen passagiers in de maand, volgens OAG Frequency & Capacity Statistics verzameld tot 28 maart.

Ander DNA

Wel beschikt het dus over een ander DNA dan KLM. De lowcoster kent al geruime tijd een goede naam als betrouwbare maatschappij in de enorm grote en turbulente markt van India (en de nabije regio).

Het heeft een totaalaantal bestemmingen van 97 routes, met 73 binnenlandse bestemmingen en 24

internationale (met name in de regio Midden- en Verre Oosten). Indigo vliegt alleen economy, geen businessclass. Je krijgt geen koffie of een broodje, die kun je kopen. En dus al helemaal geen huisje met genever.

‘‘

Exit Elbers per 1 juli, welkom Marjan Rintel.

C’est la vie Grootste airline

Officieel InterGlobe Aviation Ltd., dat dus zakendoet als IndiGo, heeft het hoofdkantoor in Gurgaon, Haryana, India, met binnenlands marktaandeel van 55,5% per januari 2022. Het heeft zijn primaire hub op Indira Gandhi International Airport, Delhi. De luchtvaartmaatschappij werd in 2006 opgericht als een privébedrijf door Rahul Bhatia en Rakesh Gangwal, maar de laatste is dit jaar van het toneel verdwenen. In juli 2006 nam de luchtvaartmaatschappij haar eerste

56

ACHTERGROND

Deal met Jet Airways. In het midden Pieter Elbers, Naresh Goyal, Chairman Jet Airways en Nat Pie

vliegtuig in ontvangst en begon een maand later met de operaties. De airline werd in 2012 de grootste Indiase luchtvaartmaatschappij qua passagiersmarktaandeel. Het bedrijf ging in november 2015 naar de beurs. En is dus voornamelijk actief in de binnenlandse luchtreismarkt van India, als een lowcost luchtvaartmaatschappij met de nadruk op drie pijlers: ‘Lage tarieven bieden, op tijd zijn en het leveren van een probleemloze reiservaring.’

Kunstje

276 toestellen, meer dan 500 in bestelling Sinds de oprichting in augustus 2006 zijn ze uitgegroeid van een luchtvaartmaatschappij met één vliegtuig tot een vloot van 276 vliegtuigen vandaag de dag. IndiGo heeft een totaal aantal bestemmingen van 97 met 73 binnenlandse bestemmingen en 24 internationale. Indigo heeft een enorme vloot van 276 vliegtuigen, waaronder 142 nieuwe generatie A320 NEO’s, 48 ​​A320 CEO’s, 35 ATR’s en 52 A321 NEO. En let wel: meer dan 500 nieuwe toestellen staan in bestelling! Waaronder de gloednieuwe De A321XLR. De komst in de komende twee jaar van de A321XLR is een essentieel onderdeel van de reden waarom Indigo waarschijnlijk bij Elbers heeft aangeklopt. Dit narrowbody vliegtuig heeft een enorm bereik waardoor IndiGo zich nu ook op ver(der) weg bestemmingen kan focussen. En dat kunstje beheert Elbers als geen ander.

Codeshare

Een beetje pikant is het wel. Een goede week voor de Indiase benoeming werd nog een codeshareovereenkomst tussen IndiGo en KLM bekendgemaakt, die naar verluidt al in 2020 was beklonken, maar door Covid werd de bekendmaking uitgesteld. Elbers zei daar vorige week donderdag in een persbericht nog het volgende over: ‘We zijn erg blij dat we deze nieuwe overeenkomst met IndiGo hebben kunnen sluiten. Nu de wereld weer opent kunnen we onze klanten samen met IndiGo meer zakelijke en vakantiebestemmingen aanbieden op de grote en belangrijke Indiase markt.

Dankzij deze partnernetwerken verbinden we de wereld verder. De overeenkomst is een belangrijke stap voor beide luchtvaartmaatschappijen op de weg naar verder herstel. In IndiGo hebben we een succesvolle partner gevonden.’ Dat was toen, heel beleefd en uitermate mooi en logisch voor KLM. Even later kwam de bekendmaking van de overstap naar Delhi. Maar wie in Indiase media kijkt ziet de ambities van IndiGo, en dat is niet per se het begin of het uiteinde van een KLM vlucht te zijn.

Markt in India

Een ruime analyse van het India Brand Equity Foundation (ibef.org) schept duidelijkheid over de potentie van het land en de uitdagingen, problemen en kansen voor de straks kersverse Indigo CEO. ‘Volgens de International Air Transport Association (IATA) zal India in de komende tien jaar naar verwachting China en de Verenigde

57

Pieter Elbers bij de uitreiking van het ‘heilige’ KLM-huisje Staten inhalen als 's werelds derde grootste markt voor luchtpassagiers. Het passagiersvervoer in India bedroeg 131,62 miljoen van april tot december 2021. Om tegemoet te komen aan het stijgende luchtverkeer, heeft de regering van India gewerkt aan het vergroten van het aantal luchthavens. Vanaf 2020 had India 153 operationele luchthavens. India heeft overwogen het aantal operationele luchthavens tegen 2040 te verhogen tot 190-200.’

Ashun Wu krijgt de KLM Open trophy uit handen van Pieter Elbers © Jan Kruger - Getty Images

58

Slotsom

India is in alle opzichten een bijzonder land, ook als het gaat om luchtvaart. Het is hoe dan ook een enorme groeimarkt dat zijn weerga niet kent. En dat ligt niet zozeer op de zwaar beconcurreerde korte afstand, maar omdat het al tijden, door een variëteit aan redenen, nooit echt een toonaangevende en succesvolle longhaul airline heeft weten op te starten. Die markt, met zowel toeristen, zakenmensen en zeker ook buiten India wonende Indiërs, is enorm. IndiGo gaat daar het komende decennium ongetwijfeld tegenaan schurken, en ook de concurrentie zal niet stil zitten. Elbers neemt met een opgeheven hoofd afscheid van KLM en mag er nu stevig de schouders onder zetten om het avontuur in India tot een succes te maken. Some guys have all the luck…

‘‘

Elbers brengt ervaring en expertise met zich mee

REPORTAGE

Gambia en Senegal

“Bijzondere gastvrijheid en goedlachse bevolking” DOOR:

ILSE VAN LANGEN EN ADELINE WILLEMS

Ilse van Langen (TUI at Home) vertrok in mei op uitnodiging van TUI met een groep van 40 reisagenten naar Gambia en Senegal. Zonder een specifiek verwachtingspatroon, maar met een koffer vol nieuwsgierigheid meldt ze zich vroeg in de ochtend bij de TUI-balie op Schiphol.

Ilse: “Na een vlotte in- en securitycheck zijn we klaar voor take off. In Gambia aangekomen worden we enthousiast ontvangen door de lokale gidsen en verdeeld in twee groepen die worden gehuisvest in de Senegambia Beach in Kololi en African Princess Beach Hotel in Kotu. ‘Wat direct opvalt is het enthousiasme en de aanstekelijke lach waarmee we overal worden ontvangen. Het land heeft dan ook niet voor niets de bijnaam: ‘The smiling coast of Africa’. Welkom in Gambia.”

Kleurrijk

“In drie dagen tijd laten onze gidsen ons met veel trots Gambia zien. Met een ongekend enthousiasme vertellen zij ons over het dagelijks leven en al het bijzondere wat dit land te bieden heeft en beantwoorden onvermoeid al onze vragen. We doorkruisen Gambia via stoffige en soms overvolle wegen. Bezoeken kleurrijke markten, vissersdorpje Tanji met haar beroemde visafslag en het bekende Paradise Beach waar we van een lokale lunch en een Afrikaanse worstelwedstrijd genieten. Een geweldige

boottrip van Denton Bridge brengt ons naar Lamin Lodge waar minibussen klaarstaan voor een excursie naar Abuko Nature Reserve, het belangrijkste wildpark van Gambia. Er is natuurlijk ook tijd om bezoeken te brengen aan diverse hotels, zoals Sunset Beach, Holiday Beach Club, Bamboo Village, Ngala Lodge en Bungalow Beach. We worden hier met eenzelfde glimlach en enthousiasme ontvangen.

De laatste avond in Gambia sluiten we af met een drankje op een strandterras. Hier genieten we van het lokale strandleven en een adembenemende ondergaande zon.”

RIU Baobab

“Op onze vierde dag worden we vroeg bij ons hotel opgehaald om de ferry van Banjul naar Barra te halen. De ferry is een belevenis op zich met volgepakte vrachtwagens, brommers, vee en ontzettend veel mensen. Het is een gekrioel en wirwar aan mensen die aan boord gaan en graag ook allemaal een zitplaats willen bemachtigen. Vanuit Barra rijden we door naar de grens van Senegal waar grenscontroles plaatsvinden. Na de nodige controles gaan we op pad en gebruiken we de lunch in Keur Saloum. Een prachtig hotel aan het water waar het heerlijk toeven is.

60

Pink Lake, Senegal

REPORTAGE

Na de lunch vervolgen we onze weg naar RIU Baobab, ons overnachtingshotel voor de aankomende drie nachten.”

Wildlife

Ilse: “RIU Baobab is gelegen aan het brede zandstrand van Pointe Sarene en enorm ruim opgezet.

Door de inrichting en sfeer heb je direct het gevoel in Afrika te zijn. In Senegal maken we een safari in Bandia Reserve. We rijden door het gebied met open trucks en ontmoeten er onder meer giraffes, zebra’s, neushoorns, antilopes, elanden en nog veel meer wilde dieren. Indrukwekkend zijn de enorme Baobab bomen en de gigantische krokodillen. We bezoeken Pink Lake wat bekend is geworden door de Parijs-Dakar rally.

We brengen hier per trucks een bezoek aan een lokaal dorp en zien hoe de bevolking aan zoutwinning doet.

Natuurlijk bezoeken we in Senegal ook een aantal fijne hotels, zoals Royal Horizon Baobab in Somone en Lamatin Beach Resort & Spa in Saly. De laatste dag genieten we van zon, zwembaden, strand, cocktails en overheerlijk eten in RIU Baobab. We genieten van een ongedwongen Afrikaanse sfeer in een luxe paradijsje. Ik heb ontzettend genoten van Gambia en Senegal; van de chaos en rust, de tropische temperaturen en geuren, maar vooral van de bijzondere gastvrijheid en de goedlachse bevolking.”

Over RIU Baobab RIU Baobab, met 522 kamers, ligt in Pointe Sarène, tegenover een uitgestrekt wit zandstrand en 48 kilometer van de luchthaven. Het all-in hotel is uitgerust met uitgebreide faciliteiten en voorziet in een gastronomisch aanbod met vijf restaurants. Naast de restaurants zijn er ook vijf bars, een RiuLand club, een Splash Water World, een discotheek, drie grote zwembaden en een middelgroot zwembad met een poolbar en een kinderbad.

Uitdagingen Met de opening van RIU aobab breidt de hotelgroep zijn aanbod in Afrika verder uit, waar ze nu aanwezig zijn in vijf landen (Tanzania, Marokko, Mauritius, Senegal en Kaapverdië). De plannen voor het hotel kwamen er eerder bij toeval, liet CEO Luis Riu eerder optekenen. “Het was een kwestie van geluk, een neus te hebben voor unieke opportuniteiten en toeval!” RIU kocht het stuk grond in mei 2019 van de Senegalese zakenman Loum Diagne, en de werkzaamheden startten op 7 januari 2020. Ondanks de pandemie zijn ze erin geslaagd om alles klaar te krijgen voor de officiële opening op 8 april 2022. Het is een geweldige reis geweest die tweeënhalf jaar geleden begon en die nu ten einde is na een heleboel uitdagingen te hebben overwonnen. “Als je op een nieuwe bestemming aankomt, staan je allerlei verrassingen te wachten.

Het is een onvermijdelijk aanpassingsproces dat we in elk land moeten doormaken en elke situatie is anders. De internationale omstandigheden zijn op dit ogenblik zeer complex door grondstoffentekorten en prijsstijgingen van goederen en transportkosten; nog een moeilijkheid boven op de uitdagingen die het Inkoopteam heeft moeten overwinnen”, laat Luis weten.

Het eerste hotel in West-Afrika voor RIU heeft veel potentieel voor de toekomst van de regio. De mogelijkheid om nog verder te groeien in Senegal wordt daarbij niet uitgesloten. Indien RIU Baobab succesvol wordt, is de volgende stap de bouw van een RIU Palace vlak naast RIU Baobab, op een stuk land dat ook al in handen is van RIU Hotels & Resorts, klinkt het bij RIU.

61

EX-K3 KATHLEEN VERSLAAFD AAN AFRIKA DOOR:

SHARON EVERS

Kathleen Aerts (voormalig zangeres K3) heeft haar hart niet verloren in de discotheek, zoals ze ooit zong, maar wel aan Zuid-Afrika. Samen met haar man Steven en hun twee zonen Lewis en Jay ruilde ze zeven jaar geleden het regenachtige België in voor de weidse natuur en de stralende vergezichten van de Kaapse wijnlanden. Ze bouwden er hun droomhuis en openden een succesvolle reisorganisatie en guesthouse.

O

m maar meteen met de deur in huis te vallen; waarom heb je België ingeruild voor ZuidAfrika?

“Reizen zit in mijn bloed, ik heb het geluk gehad veel van de wereld te mogen ontdekken. Letterlijk, van Afrika tot Amerika, zoals het K3-liedje luidt. En ik reis nog steeds graag, maar 22 jaar geleden ben ik verliefd geworden op Zuid-Afrika. Mijn hart is hier blijven plakken. Ik voel me er ontzettend thuis, nog meer dan in België. Zuid-Afrika is de wereld in één land; je hebt er een prachtige natuur, de mensen zijn relaxed, het eten is superlekker, het weer is vaak erg mooi - twee maanden per jaar is het weer wat minder, maar het is ook leuk om dan eens een jeans aan te trekken, al is het maar om te checken of die nog past, haha - de andere maanden loop ik altijd rond in een shirt en een short. Zuid-Afrika heeft alles wat ik nodig heb, maar dan in veel betere omstandigheden en met minder stress dan in bijvoorbeeld België.”

Verliefd worden op een land is één ding, maar niet iedereen zal alles achterlaten. Waarom hebben jullie dat wel gedaan?

“Ik reisde in het begin voornamelijk alleen door het land, dertien jaar geleden leerde ik mijn man, Steven, kennen. Toen we twee maanden samen waren, zijn we door Zuid-Afrika gaan rondtrekken. Dat was meteen een goede relatietest, haha. Doordat mijn man zijn overuren kon opsparen, konden we elk jaar drie maanden op reis. We huurden een huis in ZuidAfrika en samen met onze kinderen ontdekten we het land. Onze jongste ging al mee toen hij vier weken oud was. Telkens als ik weer terugkwam in België, vond ik het lastig om me aan te passen aan het ritme daar. In Zuid-Afrika ben ik veel gelukkiger. Eigenlijk wilden we veel eerder emigreren, maar mijn moeder

62

had alzheimer en ondanks dat ze met ons mee wilde verhuizen, hebben we toch gewacht tot ze wat minder gericht was op haar eigen omgeving en vrienden. Toen haar geest haar meer in de steek liet, ben ik zeven jaar geleden samen met mijn gezin en moeder verhuisd naar Zuid-Afrika. Mijn moeder wist niet dat ze in dit land woonde, maar ze wist wel dat ze samenleefde met mensen die haar heel erg liefhadden. Helaas is zij twee jaar geleden overleden, ik ben erg blij dat we samen hele mooie jaren in Zuid-Afrika hebben gehad.”

Je hebt twee zonen, hoe vonden zij het om te emigreren?

“Lewis en Jay waren toen tweeënhalf en één jaar oud en wisten niet beter, inmiddels zijn ze meer Afrikanen dan Belgen. Ze praten en denken in het Engels, dat is hun eerste taal. Ze kunnen wel Nederlands, want mijn man en ik blijven in die taal tegen ze spreken. Maar voor Engelssprekende is het een erg moeilijke taal om te lezen en te schrijven, daarom krijgen ze elke week Nederlandse les. Eigenlijk waren ze vanaf hun geboorte al voorbestemd om te emigreren; dat is ook de reden waarom we voor Engelse namen hebben gekozen voor onze zonen. We wilden namen die ze ook in ZuidAfrika kunnen uitspreken, Vlaamse namen vallen dan al snel af.”

Hebben ze het naar hun zin in Zuid-Afrika?

“Zeker, ze zijn erg gelukkig. Lewis en Jay hebben het super naar hun zin, doen het erg goed op school, hebben leuke vrienden en sporten veel. Ik wil België niet afvallen, maar het schoolsysteem in Zuid-Afrika vind ik een stuk beter dan in België. Ik heb geleerd voor onderwijzeres, en weet dus hoe het Belgische schoolsysteem is. In Zuid-Afrika wordt sport net zo belangrijk gevonden als het academische. Werken

INTERVIEW

Kathleen Aerts

63

Lewis, Kathleen, Jay & Steven

aan een gezonde geest en een gezond lichaam wordt ontzettend gestimuleerd. Ik merk dat als mijn kinderen veel sporten, ze er supergelukkig van worden en ook gemakkelijker door hun schoolwerk gaan. Dat is fantastisch.”

Hoe vaak komen jullie nog in België?

“Niet zo vaak, eigenlijk alleen voor werk. Met onze reisorganisatie staan we op de Vakantiebeurs in Utrecht, het Vakantiesalon in Brussel en Vakantie Expo Antwerpen. We koppelen daar dan een vakantie aan vast, maar Zuid-Afrika is echt ons thuis. We hebben onze boerderij in België nog, maar voor Lewis en Jay is dat een vakantiehuis in een ander land. In België doen we de dingen die we thuis in Zuid-Afrika niet kunnen doen, zoals lekker naar het frietkot. De jongens willen de eerstvolgende keer naar het Van Gogh Museum in Amsterdam, daar hebben ze over geleerd tijdens de Nederlandse les. Ik vind het leuk dat ze van alle werelden wat meekrijgen. Maar we reizen nog steeds vaak en graag; zakelijk, maar ook privé.”

64

Daarover gesproken, jullie hebben StievieWonderTours opgericht?

“Steven werkte in België als hondenbegeleider bij de politie. Onze gepensioneerde politiehond, Vili, woont nog steeds bij ons. Hij heeft zijn baan moeten opgeven toen we gingen emigreren, en wilde in Zuid-Afrika weer aan de slag. Hij had zich ingeschreven bij de gidsenschool in Kaapstad, ik ging met hem mee uit interesse, maar ook om iets met zijn tweeën te kunnen doen. Onze kinderen waren toen nog klein, vroegen vanzelfsprekend veel aandacht, en voor ons was de gidsenschool echt even quality time met elkaar. We hebben de opleiding gedaan en succesvol afgerond, daarna zijn we StieveWonderTours gestart. Het was eigenlijk de bedoeling dat Steven dit alleen zou gaan doen, maar na de lancering in België stroomden de aanvragen binnen. Na een week ben ik op de kar gesprongen en de drukte is nooit gestopt. Het bedrijf is meer en meer gegroeid. We zijn begonnen met Zuid-Afrika en bieden nu twaalf Afrikaanse landen aan, waar we onze handen voorlopig mee vol hebben.

De uitbreiding is ontstaan door terugkerende klanten

INTERVIEW

die bijvoorbeeld al drie keer naar Zuid-Afrika waren geweest en eens wat anders wilden. Begrijpelijk en daar zijn we in meegegaan, en we hadden nu zelf ook een excuus om nog meer te reizen. We moesten het natuurlijk wel allemaal zelf hebben gezien en hebben getest. Dat is het voordeel van het hebben van een reisorganisatie.”

‘‘

We zijn behoorlijk 'hands on' voor het geval er iets misgaat Wat moet je echt doen als je in Zuid-Afrika op reis bent?

“Oei dat is een lastige, het is misschien cliché want Zuid-Afrika heeft in tegenstelling tot andere Afrikaanse landen nog veel meer te bieden, maar een safari blijft bijzonder. We hebben er al heel veel gemaakt, maar telkens is ie weer anders. Een safari is onvoorspelbaar, er gebeurt altijd wel iets. Of er komt een olifant dreigend op je af lopen, of je trapt bijna op een slang, of er ligt een leeuw op de weg te slapen. Ik voel me er altijd zo ontspannen, zo één met de natuur.

Dat zijn van die momenten dat je beseft dat we maar een klein onderdeel van een heel groot gedeelte zijn.

De natuur is fenomenaal. Er gaat geen jaar voorbij dat we geen safari maken, daar krijgen we echt geen genoeg van. Dat is onze verslaving.”

Wellicht kennen onze Nederlandse lezers StievieWonderTours nog niet, wat bieden jullie aan?

“We bieden op maat samengestelde reizen en groepsreizen aan naar elf landen in Afrika. We ontzorgen onze klanten zo veel mogelijk; de accommodaties en het landarrangement liggen in onze handen, net als de vliegtickets. Maar mensen zijn niet verplicht om tickets via ons te boeken, maar dat wordt - zeker door Covid - meestal wel gedaan, omdat we een betere service kunnen bieden dan een airline of online bedrijf. We werken met eigen gidsen, chauffeurs en wagens. Veel mensen boeken bijvoorbeeld een self drive van twee weken en tussendoor wordt vaak voor een dag met gids gekozen; voor een bijzondere excursie die een lange dag in beslag neemt en je prachtige vergezichten geeft, is het fijn om een gids en chauffeur tot je beschikking te hebben, zodat je ook echt van alles kan genieten. Het is bij ons ook mogelijk om voor de hele reisduur een privéchauffeur te boeken die continu voor je klaarstaat. Dat is zeker een aanrader als je de wijnlanden gaat verkennen, want er zijn veel lekkere wijnen die geproefd moeten worden. Het is dan erg fijn als je een chauffeur bij je hebt. We kunnen eigenlijk alles regelen voor onze klanten, en zonder op te scheppen; we krijgen ook erg mooie complimenten. Omdat we zelf in Zuid-Afrika wonen, zijn we behoorlijk ‘hands on’ voor het geval er iets misgaat.”

Jullie bieden ook groepsreizen aan...

“Inderdaad, naast de reizen op maat bieden we ook begeleide groepsreizen aan voor mensen met én zonder kinderen, die reizen zijn door Covid enorm in opkomst. Komend jaar bieden we er twintig aan; de groepsreizen zonder kinderen bestaat uit zestien à zeventien Nederlandstalige deelnemers en de groepsreizen met kinderen uit maximaal 22

Droom Guesthouse

65

Nederlandstalige deelnemers. Het is fantastisch om te zien hoe de groepsdynamiek werkt. We kregen onlangs een foto van mensen die drie jaar geleden voor het eerst met elkaar op groepsreis gingen; zij spreken nu nog steeds met elkaar af. Er ontstaan zulke mooie vriendschappen tijdens die reizen en ondanks dat het niet het doel van de reis is, is het prachtig om te zien hoe dat vaak vanzelf ontstaat.”

Jullie hebben ook een luxe reislabel, AfrikDelux.

Wat is dit?

“Dit is ons high end-label, waarmee we de Engelse markt opgaan. Nederlandse en Belgische reizigers kunnen dit vanzelfsprekend ook boeken, maar we oriënteren ons met AfrikDelux op Engelssprekende klanten.”

Wordt er samengewerkt met Belgische en Nederlandse reisbedrijven?

“Zeker, we zijn de DMC voor een aantal touroperators in België en Nederland; ze boeken bij ons en wij werken alles uit. Dat is goed voor zo’n 10%, de groepsreizen ook voor 10% van de boekingen en de reizen op maat zijn goed voor 80%.”

En dan is er nog het Droom Guesthouse in Franschhoek. Ik heb het online bekeken en het ziet er fantastisch uit…

“Dankjewel. Droom Guesthouse ontstond eigenlijk

66

als een mooie aanvulling op StievieWonderTours en AfrikDelux. Door ons werk en de vele reizen die we hebben gemaakt, hebben we het voorrecht om in heel veel accommodaties te verblijven. Tijdens onze reizen maakten we nota’s van de pro’s en contra’s en bundelden deze ervaringen in het verwezenlijken van een jarenlange droom: een droomverblijf creëren waar gasten van over de hele wereld een ‘thuis’ gevoel hebben. Gasten onthaasten en worden ondergedompeld in de natuurpracht van wijnranken, olijf-en citroenbomen, genesteld tussen groene bergen. Gelegen in Franschhoek, in het hart van de prachtige wijnlanden, is Droom Guesthouse dé perfecte uitvalsbasis om de Kaap en de wijnlanden te ontdekken.

Droom Guesthouse ligt op zo’n 45 minuten rijden vanaf Kaapstad en Franschhoek is ook prachtig. Erg mooi, veel te doen, leuke winketjes en je hebt er erg goede restaurants met democratische prijzen. De wine estates zijn er ook geweldig, zelfs voor mensen die niet van wijn houden is het een aanrader om er eens te vertoeven.”

Ik neem aan dat mensen die eropuit willen dit via jullie kunnen boeken?

“Klopt, Droom Guesthouse werkt samen met StievieWonderTours waardoor we ook alles voor onze Droom-gasten kunnen regelen. We raden wel aan om tijdens piekperiodes op voorhand te reserveren, maar

INTERVIEW

Hoeveel gasten kan je tegelijkertijd ontvangen in Droom Guesthouse?

“Het is wat groter geworden dan we oorspronkelijk wilden, maar kwamen terecht op deze plek en werden er meteen verliefd op. We hebben twaalf suites; acht luxery suites (manor house) en vier superior suites met privé-hot tub en zicht op de tuin met de fontein. Als alle kamers maximaal bezet zijn, bieden we plaats aan 32 gasten. Omdat het zo groot is, voelt het heel rustig.” als een gast ter plekke iets wil bezoeken of wil doen, kijken we vanzelfsprekend of er een gids beschikbaar is. In Droom zelf organiseren we ook van alles, zoals massages en picknicks. Gaandeweg hebben we er ook een restaurantje geopend; waar we lichte maaltijden serveren. Dat was oorspronkelijk niet het plan, maar we merkten dat onze gasten in de zomer graag verkoeling zoeken bij het zwembad en vonden dat we hen ook wat de eten en drinken moesten aanbieden. We startten met van die meat- and cheeseplatters, dat vonden onze gasten erg lekker. Zo lekker dat ze de volgende dag er weer om vroegen, op een gegeven moment wil je dan ook iets anders kunnen aanbieden. Ondertussen hebben we een kleine menukaart samengesteld en hebben we een restaurantje geopend. En zo gaan we maar door.”

Ik hoorde ook iets over een eigen wijn?

“Inderdaad, we hebben onlangs onze eigen Droomwijnen gelanceerd. Bij onze guesthouse zit een 73-jarige oude wijngaard en we vonden het zonde om er niets mee te doen. In Droom kon iedereen al volop proeven van onze wijnen en de reacties zijn ook erg lovend, waardoor we besloten om de Droom-wijnen te exporteren naar België en Nederland. Op deze manier brengen we een beetje Zuid-Afrika naar jullie. Het gaat om een witte, rode, rosé wijn.”

Tijdens de verbouwing van Droom Guesthouse zijn jullie gevolgd door de camera’s van VTM. De afleveringen zijn te zien op tv.

“Klopt, Villa Zuid-Afrika heet het programma. We zitten nu in het tweede seizoen; het eerste seizoen werd afgelopen zomer uitgezonden op tv. Hierin zag de kijker dat we na een pittige zoektocht de trotse eigenaren werden van Droom. Initieel dacht ik dat we er met een likje verf en wat nieuwe meubels wel zouden komen, maar guess what… haha. Wanneer je begint met de verbouwing, stopt het niet en al snel kwamen we in serieuze verbouwingen terecht.

Ons domein was op een gegeven moment precies het containerpark van Zuid-Afrika, haha. Je maakt serieuze kosten, de boekingen lopen binnen en ondertussen komt de deadline voor de opening dichterbij. Het ging van kwaad naar erger en de kijker krijgt het allemaal te zien. De afleveringen zijn terug te kijken, maar VTM heeft het ook verkocht aan Talpa.

Ik verwacht dat het binnenkort ook op de Nederlandse televisie te zien is.”

Als ik het zo hoor, zijn jullie lekker bezig en druk in Zuid-Afrika en staat een re-emigratie naar België niet op het programma?

“Och nee, ik denk dat we niet meer terug kunnen. We hebben onze handen hier vol en genieten er met volle teugen van. Zuid-Afrika is echt ons thuis.”

67

68

CARIBBEAN CRUISES

“WIJ VINDEN EEN CARIBISCHE CRUISE HET ALLERFIJNST” De combinatie van veel bestemmingen in korte tijd zien en tegelijkertijd genieten van luxe faciliteiten, zoals zwembaden, sportscholen, spa’s en restaurants. Dat is wat cruisen voor veel reizigers perfect maakt. En al helemaal als die bestemmingen ook nog eens tropische paradijzen zijn.

DOOR: DYLAN CINJEE

69

69

Rick en Tari Dekkers met hun twee dochters Maeve en Nycke

Als iemand veel ervaring heeft op het gebied van cruisen, dan is het Tari Dekkers van Bucketlist Travel en The Cruise Family wel. We spreken haar vlak nadat ze twee cruisen in het Caribisch gebied heeft gemaakt met haar man (Rick Dekkers, Bucketlist Travel, red.) en twee dochters Nycke en Maeve. Ondanks dat voor sommige mensen cruisen een wat oubollig imago heeft, bewijzen zij juist het tegendeel door als jong gezin op cruise te gaan. Tari: “We vinden het zeker jammer als jonge mensen zeggen: ‘Dit is niets voor mij’. Natuurlijk zijn er cruises voor een oudere doelgroep, maar dat zijn specifieke rederijen. Het is echt een kwestie van de juiste rederij, het juiste schip en dan nog een toffe route erbij kiezen. Dan zul je zien dat er heel veel andere gezinnen of jongeren aan boord zijn. Iedereen moet dit ooit proberen.

Voor ons is Disney Cruise Line echt de nummer één. Dit jaar hebben we onze eerste Disney Cruise mogen maken. Dit stond al zo lang op onze bucketlist en al onze verwachtingen werden waargemaakt. Het serviceniveau is uitmuntend, hartstikke kindvriendelijk natuurlijk, gigantisch veel entertainment, de liveshows aan boord, het eten, maar ook het eiland Castaway Cay was echt fantastisch. We zijn al aan het sparen voor onze volgende Disney Cruise.”

70

Veel relaxter De cruise met Disney Cruise Line was zeker niet de eerste die ze hebben gemaakt. “Onze allereerste cruise samen, nog voordat we kinderen hadden, was een drie nachten Bahama’s-cruise met Monarch of the Seas (toen nog onderdeel van Royal Caribbean, red.). Na deze cruise waren we helemaal om. We waren toen nog wel studenten, dus hebben daarna heel hard gespaard voor onze volgende cruise en dat was een zeven-nachtencruise met Allure of The Seas in 2015. Dat was fantastisch, de grootte van dat schip met alles wat er te doen was. We waren toen net verloofd en dat vierden we aan boord, dus dan word je nog eens extra in de watten gelegd.

Hierna volgde nog een keer de Allure of the Seas als huwelijksreis, daarna de MSC Seaside toen onze eerste dochter zes maanden was. En dit jaar hebben we twee cruises in de Caribbean mogen maken met Disney Cruise Line en met Royal Caribbean, wederom The Allure of the Seas. Het voordeel van een Caribische cruise is dat het meestal lekker weer is, oftewel veel buiten leven en zwemmen met de kinderen. Dat kan aan boord, maar ook altijd op een van de privé-eilanden waar je komt met het schip. Dat zijn heerlijke relaxte dagen.

Met een Middellandse Zee-cruise doe je vaak toch veel havens aan, heb je weinig zeedagen en voel je

Discover the Silver Nova ‘23 and ‘24 itineraries on Silversea.com.

meer de ‘druk’ om van boord te gaan en de stad te gaan zien. Terwijl het cruisen in de Caribbean veel relaxter is. De afwisseling tussen de zeedagen, het privé-eiland en de andere havens die je aandoet, maakt dat wij een Caribische cruise toch wel het allerfijnste vinden.”

The Cruise Family Om hun liefde voor het cruisen nog meer tot uiting te brengen, zijn Tari en Rick onlangs The Cruise Family gestart. “Cruisen is iets wat we al langere tijd doen. Mede ook omdat Rick al jarenlang in de cruisebranche werkt. Eerst voor grote reisorganisaties, nu met een zelfstandig reisbureau dat gespecialiseerd is in cruises. Mensen om ons heen vonden het altijd heel interessant wat we op zo’n cruiseschip deden. Hoe werkt dat? Waar vaar je allemaal naartoe? Is cruisen niet hartstikke duur? Kortom, we kregen altijd heel veel vragen over onze cruise-avonturen. Zeker toen we ook nog eens met de kinderen gingen cruisen. Sommige cruiseschepen hebben zo veel faciliteiten voor kleine kinderen en als je dat dan vertelt staan mensen echt versteld. Met The Cruise Family willen we andere gezinnen informeren en inspireren. Het cruiseproduct is enorm onbekend onder de doelgroep families en gezinnen en dat vinden we zonde, want een cruise is gewoon een enorm geschikte familievakantie. We hopen zo ons steentje bij te dragen om het cruise-imago wat te veranderen. We zitten altijd vol met nieuwe ideeën.

72

We zijn bezig met een nieuwe website cruisefamily.nl waarop we nog meer avonturen willen delen in de vorm van blogs. Denk hierbij aan tips over reizen met kinderen, meer informatie over de bestemmingen waar we zijn geweest en uiteraard heel veel informatie over hoe het is om te cruisen met kinderen, waar je op moet letten als je een cruise wil maken. Daarnaast zijn er ook plannen om samen te werken met cruiserederijen. Dit hopen we in de toekomst verder uit te breiden.”

Disney Dream In april heeft Tari met haar gezin een cruise gemaakt van vier nachten met de Disney Dream.

“Als je aan boord komt van een Disney-schip wordt elke familie persoonlijk welkom geheten. Ook staan Captain Mickey en Minnie je op te wachten. Dat is een magisch begin van de cruise. Daarnaast is het entertainment, zoals alle Disney-figuren aan boord en het hoge niveau van de live-shows, echt fantastisch. Verder is het rotational dining ook uniek. Elke avond in een ander gethematiseerd restaurant eten, terwijl jouw obers meeverhuizen.

De service die je krijgt in de restaurants is ook super, zeker met kinderen word je echt ontzorgd.

De kinderstoel en het drinken staan al klaar als je aan tafel gaat, net zoals de kleurplaten. De Kids Club voor Nycke is ook fantastisch. Soms had de Kids Club open hours en konden we met haar meespelen, op andere momenten mocht ze hier alleen spelen en dat vond ze ook hartstikke leuk.

CARIBBEAN CRUISES

De onbeperkte ijsjes zijn ook een absolute hit aan boord. Daarnaast hebben wij twee live-shows gezien op dit schip: Disney’s Believe en Beauty and the Beast. Dit zijn volwaardige musicals en een absolute must om te zien. Ons favoriete restaurant was Enchanted Garden. Hier hebben we twee avonden mogen eten. Eén avond kwamen Mickey, Minnie en andere Figuren langs alle tafels en de andere avond was het Pirate Night en kwamen er piraten door het restaurant. De setting is hartstikke mooi en het menu is geweldig, hoewel dat in elk restaurant wel is.”

Castaway Cay Tijdens de reis door de Bahama’s werden Nassau en het privé-eiland Castaway Cay aangedaan.

“Leuk om te doen op Castaway Cay is de 5K, een wandelroute van vijf kilometer. Dit hebben wij met ons gezin gedaan, gewoon rustig gewandeld. Je krijgt dan ook een medaille bij de finish. Ga lekker vroeg van boord, zodat het nog niet te warm is om dit te doen. Daarna geniet van een lekkere (nonalcoholische) cocktail uit een leuke souvenir-mok en zoek een lekker plekje op het strand. Zorg wel dat je dichtbij een van de barbecuerestaurants ligt, zodat je daar een lekkere lunch kan halen en deze op je strandbedje kan opeten. Er waren zoveel hoogtepunten op deze reis. Disney weet je gewoon telkens te verrassen door alle Figuren overal, zeker voor onze driejarige dochter was dat een feest. Ik denk dat voor ons het meest memorabel is dat we vanaf het cruiseschip naar het strand van Castaway Cay liepen en eerst langs Knabbel en Babbel kwamen, die in het zand aan het spelen waren en vervolgens Mickey tegemoet liepen voor een meet and greet. Deze ochtendwandeling vergeten we nooit meer. Voor de ultieme Disney-experience moet je natuurlijk een Disney Cruise combineren met een bezoek aan Walt Disney World. Met een uurtje rijden vanaf de cruise terminal ben je in een van de Disney Resorts. Disney biedt ook fijne transportation aan tussen de resorts en de cruise terminal, inclusief kofferservice.”

dat je in alle à la carte restaurants onbeperkt kan eten. We hebben dus regelmatig chique geluncht of gedineerd in een van de vele à la carte restaurants.

Wanneer je dit pakket niet aanschaft, kan je eten in het buffetrestaurant of in de main dining room.

Daar is het eten natuurlijk ook van goede kwaliteit.

Wij vonden Chop’s Grill in het Central Park wel echt een aanrader. Heerlijke steaks, ook een goed kindermenu en je kan lekker in het park buiten zitten.”

Coco Cay Normaal gesproken zou de cruise ook het Coco Cay aandoen, het privé-eiland van Royal Caribbean.

“We zijn deze keer in Mexico geweest, in Costa Maya en Cozumel. Helaas zijn we niet naar Coco Cay geweest vanwege een medisch noodgeval aan boord. Wij zijn uiteindelijk teruggegaan naar het vaste land. Uiteraard heel jammer, want we hadden ons hier erg op verheugd. We zijn er jaren geleden al eens geweest, maar het is nu helemaal

Allure of the Seas Na de cruise met Disney Cruise Line stond de volgende cruise al op het programma. Een reis met Allure of the Seas van Royal Caribbean. “Dit schip heeft echt alles wat je je maar kan wensen.

Het schip valt in de grootste klasse van het grootste cruiseschip ter wereld. Er is een Central Park aan boord, een promenade, een zipline, een schaatsbaan, heel veel barretjes en restaurants en meerdere zwembaden. En verder is voornamelijk alles heel groots en ruim. Je kan je absoluut een week vermaken aan boord. De Aqua Show op het achterdek van het schip is indrukwekkend en uniek.

Ook onze dochter van drie keek haar ogen uit. Voor de avonturiers zijn de zipline en wave riders een must-do op deze cruise. Wij hebben afgelopen cruise een dining package gekocht. Dit houdt in

73

vernieuwd dus we waren zeker benieuwd. Je weet dat dit kan gebeuren op een cruise en ondanks onze vele cruises was dit de eerste keer dat we onverwachts een andere route moesten varen.

Dit betekende nog een extra zeedag voor ons aan boord. Het hoogtepunt was onze dag in Mexico.

We zijn toen naar het mooie natuurpark XCaret in Playa del Carmen geweest. We hadden deze excursie geboekt via Royal Caribbean. Na een helaas misselijkmakende ferrytocht, heeft het XCaret park dit helemaal doen vergeten. Het was een gigantisch park met rivieren, enorm veel dieren in prachtige verblijven, mooie natuurlijke zwembaden en je kan ook wat van de Mexicaanse cultuur zien. Het aanbod van Royal Caribbean in de Caribbean is enorm groot en divers. Ze varen met veel schepen die variëren in grootte en nieuwheid van het schip. Wij houden zelf meer van de moderne, nieuwe en grote schepen aangezien daar ook veel faciliteiten voor de kinderen zijn. Kijk dus goed naar wat je boekt van Royal Caribbean in dit vaargebied.”

MSC Seaside In 2019 was Tari met haar gezin aan boord van de MSC Seaside. Een heel kindvriendelijk cruiseschip.

“Er is een grote water Kids Zone & Aquapark, een grote Kids Club voor kinderen van alle leeftijden en het restaurant heeft ook een babymenu. Daarnaast heeft het schip een zwembad waar het dak van dicht kan. Mocht het slecht weer zijn, dan je toch kan zwemmen. Verder is de promenade op de achterkant van het schip prachtig. Bowlen aan boord van een cruiseschip is hartstikke uniek en kan op de MSC Seaside. De MSC Aurea spa is ook zeker een bezoekje waard. Als je van goede steaks houdt, moet je naar Butcher’s Cut. MSC biedt namelijk ook dining packages aan, waarmee je bijvoorbeeld drie

Castaway Cay

74

avonden in een à la carte restaurant kan eten. Leuke afwisseling op je cruise.”

Gold Member Tijdens de cruise met de MSC Seaside werd een enorm afwisselende route gemaakt. “We zijn in Nassau, Sint Maarten, St. Thomas en Puerto Rico geweest. Het hoogtepunt was de stop in San Juan, Puerto Rico. We kwamen hier pas eind van de middag aan, waardoor je een hele andere beleving hebt in deze stad. We hebben een heerlijke stadswandeling gedaan. Je komt door veel leuke straatjes en langs gezellige restaurantjes en barretjes. En dat allemaal in de schemering. Een tip voor iedereen die wil boeken? Gebruik het status match-programma. Wij zijn bij MSC direct Gold Member geworden, omdat zij zo’n programma hanteren. Bij Royal Caribbean hadden we al de nodige punten opgebouwd in hun puntensysteem, elke nacht aan boord is één punt. Met deze punten kwamen we direct in de Gold Status van MSC. Dit houdt in dat je dan in aanmerking komt voor leuke kortingen aan boord, extra boordtegoed ontvangt en andere voordelen.”

Wensen Uiteraard blijft het wensenlijstje van Tari en haar gezin nog groot. “Er zijn twee cruises die we heel graag, hopelijk dit jaar nog, willen maken. Dat zijn een Noord-Europa cruise en een Alaska-cruise.

Maar ook een trans-Atlantische cruise vinden we altijd heel interessant. Hiervoor houden we ook altijd onze oren en ogen open. De Disney Wish en MSC World Europa zijn schepen waar wij onze route op aanpassen om hiermee nog eens te kunnen cruisen.”

Zonaanbidders opgelet!

Hier hangt een relaxte vibe Het INNSiDE Fuerteventura (voorheen hotel Sol Beach House) in Costa Calma is een hotel waar je alles kunt doen wat je wil maar ook juist helemaal niets.

Vanaf je balkon zie je het vrolijke katen-muisspel van de de kitesurfers en de wind. En zonaanbidders halen hun hart op aan het zwembad grenzend aan het glooiende duingebied. Het hotel maakt veel gebruik van verse, biologische

ingrediënten en dat proef je overal terug.

Er hangt hier een heel relaxte vibe.

Spanje, Fuerteventura

Daarom INNSiDE Fuerteventura: Alleen volwassenen (16+) Junior Suites In Bohemian stijl Proef de lokale keuken Favoriet bij watersporters Gelegen aan Sotavento Beach

Per persoon al vanaf

Genoemde prijs is een vanafprijs p.p. o.b.v. 2 pers. incl. vlucht Economy, luchthavenbelasting en brandstoftoeslagen, excl. andere toeslagen. Prijswijzigingen, zet- en drukfouten voorbehouden.

Htl. INNSIDE Fuerteventura4 Klantbeoordeling: 9,4 8 dagen, logies/ontbijt Vertrek juni t/m oktober 2022

1099,-

“NIET DE HELE DAG KOFFIEDRINKEN EN SHOPPEN” DOOR:

SHARON EVERS

De dozen van de verhuizing in Nederland waren zo goed als uitgepakt, toen haar man een baan aangeboden kreeg in Zwitserland en Pascall van Mastrigt (Reismetpassie) de boel opnieuw kon inpakken.

Voorheen werkte Pascall jarenlang voor de Duitse touroperator LMX, een baan die tijdens de coronacrisis in 2020 stopte. In de jaren ervoor was ze al gestart als ZRA, tegenwoordig is ze met Reismetpassie aangesloten bij Kupers Mobiel Reisadvies in Weert. “De stap om te emigreren naar Zwitserland was snel gemaakt. Ik ben vrij flexibel en vind het ook erg leuk om een nieuw land te ontdekken, en ik kan mijn reisbureau overal ter wereld runnen.” Pascall vertelt dat ze haar klanten in Nederland ook niet vaak persoonlijk zag. “Ik heb klanten uit het hele land, die zag ik sowieso al niet persoonlijk. Ik spreek ze natuurlijk wel en heel af en toe spraken we persoonlijk af, maar dat was meer uitzondering dan regel. Ik woon nu dan wel in

Pascall met dochters.

76

Zwitserland en het staat op mijn website geschreven, maar nieuwe klanten weten vaak niet dat ik niet in Nederland woon.” Emigreren naar een ander land brengt volgens Pascall ook ‘politiek’-voordeel met zich mee. “Dat geneuzel in Den Haag, ik ben het zo zat. Het is de betutteling ten top en ik ben bang dat we echt de verkeerde kant opgaan. Natuurlijk volg ik het nieuws nog wel, maar ik ben blij het even niet meer van dichtbij mee te maken.”

Huis via internet En dan. De volgende stap is een woonplaats én huis.

“Mijn man werkt in Basel, maar ik wilde niet in een grote stad wonen. We kozen voor het historische dorp Rheinfelden, het ligt zeventien kilometer

INTERVIEW

van Basel en midden in de natuur aan de Rijn.”

Pascall vertelt dat ze door corona niet zelf huizen in Zwitserland konden gaan bekijken. “Ik had niet veel eisen, maar wilde wel graag een groot terras voor onze hond die helaas onlangs is overleden. Via een video van een makelaar hebben we uiteindelijk ons appartement gevonden, waar we sinds 1 oktober wonen. We zagen het pas in het echt toen we de sleutel kregen. Bizar toch? Maar het is wel echt ons plekje geworden, we wonen er ontzettend fijn en als het aan mij ligt, wonen we hier zeker nog tot ons pensioen. En daarbij, ik heb nu twee verhuizingen in één jaar gehad, ik ben er wel even klaar mee.”

‘‘

Ik heb nu twee coronajaren van de ‘vrijheid’ kunnen genieten, het gaf me veel rust en heeft mijn ogen geopend Dochters Ondanks dat ze in Rheinfelden haar plek helemaal heeft gevonden, laat Pascall weten binnen 4 uur en 50 minuten rijden haar Nederlandse thuishaven in Limburg te hebben bereikt. “Ik kom er ongeveer elke zes weken om vooral mijn twee dochters en moeder te bezoeken, die ik natuurlijk erg mis. Mijn dochters zijn 26 en 28 jaar oud, ik zie hen thuis in Nederland ook niet elke dag; beiden hebben ze een drukke baan en dito sociaal leven. Maar toch is het anders nu ik in Zwitserland woon, je spreekt niet even snel iets af.

Maar gelukkig (video)bellen we vaak. Ook fijn; we wonen op drie minuten lopen van het treinstation, binnen tien minuten ben ik in Basel, in 40 minuten in Zürich en met de ICE ben ik in vier uur in Duisburg en vervolgens hoef ik nog maar een half uur te rijden voor ik thuis in Nederland ben.”

Babbelen Op de vraag wat het grote verschil tussen Nederland en Zwitserland is, antwoordt Pascall: “In Zwitserland is alles zo erg goed geregeld; in de zorg zijn bijvoorbeeld geen wachtlijsten, je kan soms zelfs zonder tussenkomst van de huisarts terecht bij een

Thun

specialist. Het land is ook ontzettend schoon. De mensen zijn wel anders, minder openhartig dan Nederlanders. Ik maak snel met iedereen een praatje; onze Zwitserse buurman vindt dat best raar. Niet dat Zwitsers onvriendelijk zijn, maar ze zijn meer op zichzelf. Even babbelen zit er helaas niet echt in.” Dat is natuurlijk jammer, want Pascall spreekt vloeiend Duits. “Dat Duits is zeker een voordeel, maar het Zwitsers-Duits is wel anders en best moeilijk. Via het bedrijf van mijn man mocht ik een taalcursus volgen: Frans, Duits of Italiaans. Frans en Duits spreek ik al, Italiaans zag ik niet zo zitten. Helaas boden ze geen Zwitsers-Duits aan.”

Twijfelgeval Naast het runnen van haar reisbureau, is Pascall ook werkzaam voor een Amerikaanse ICT-startup. “We maken systemen om bedrijfsprocessen op inkoopgebied te optimaliseren. Ik ken de eigenaar, zodoende ben ik er een aantal jaren geleden bijgekomen. De systemen worden verkocht aan grote en middelgrote bedrijven. Ik ben daar ontzettend druk mee, en vind het ook erg leuk om te doen. Ik combineer het zo goed en zo kwaad als het kan met Reismetpassie. Op de vraag of ze haar reisbureau blijft behouden zodra de start-up geen start-up meer is, antwoordt Pascall: “Ik denk het niet, daar ben ik heel eerlijk in. De reiswereld is een machtig mooie branche, het is hartstikke leuk om mensen

77

enthousiast te maken en mooie reizen te verkopen, maar er zitten ook keerzijden aan. Kijk nu eens naar de chaos op Schiphol, we moeten continu klaarstaan voor onze klanten. Natuurlijk zijn er ook mensen die vinden dat ik niet moet zeggen dat ik 24/7 beschikbaar ben voor mijn klanten, maar daarmee onderscheid ik me wel als ZRA. Ik heb nu twee coronajaren van de ‘vrijheid’ kunnen genieten, het gaf me veel rust en heeft mijn ogen geopend. Ik had een veel relaxter leven. Daarnaast zie ik ook het verschil in beloning nu ik voor het Amerikaanse bedrijf werkt; het aantal gewerkte uren als ZRA is totaal niet in verhouding met het bedrag dat je onderaan de streep overhoudt. Ik twijfel daarom nu. Geld is niet het belangrijkste, maar ik vind dat je eerlijk voor je verantwoordelijkheden en risico’s betaald moet worden. De afgelopen twee coronajaren hebben me echt aan het twijfelen gebracht…”

Wandelen Een baan als ZRA én werkzaam bij een Amerikaans IT-bedrijf, houdt Pascall nog wel tijd over om Zwitserland te ontdekken? “Zeker, elke dag probeer ik tussen de middag een uur te wandelen. In het weekend trekken mijn man en ik er samen op uit, vaak ook de natuur in om te hiken. We pakken regelmatig de auto om ergens een een dag te gaan lopen. De natuur is hier prachtig, zoals in Lauterbrunnen en Grindelwald. Het is er overal anders, maar overal ontzettend mooi. We moeten de kant van de Matterhorn en Genève nog op en

Altstadt, Basel

nog wat plekken hoor, we zijn dus nog even zoet in Zwitserland. Maar we gaan ook vaak naar de stad; lekker dineren in Basel. Ik ben geen type dat de hele dag kan koffiedrinken en shoppen. Daarom blijf ik ook gewoon werken. We gaan ook regelmatig naar Zürich of Luzern, beiden leuke steden met goede restaurants, winkels en een geweldige sfeer aan de meren.”

American dream Of Pascall en haar man straks als het Amerikaanse IT-bedrijf goed loopt, mooie wandelingen in California kunnen gaan maken, laat ze weten: “Haha, bij ons weet je het maar nooit. Mijn man zou heel graag in Amerika willen werken, maar voorlopig heeft hij het nog erg naar zijn zin in Zwitserland. En ik ook, maar zeg nooit nooit.”

‘‘

Via een video van de makelaar vonden we ons appartement

78

ACHTERGROND

“ITAC gaat niet verdwijnen” DOOR:

ARJEN LUTGENDORFF

Hoe ziet de toekomst van de Independent Travel Agent Combination (ITAC) eruit?

Die vraag bleef hangen, naast alle andere problemen waar de reisretail mee te maken heeft, na de ITAC-borrel op een woensdagavond begin juni.

“Het is geen geheim dat de ITAC op dit moment 21 leden heeft. Als bestuur denken we erover na hoe we als ITAC verder willen en kunnen”, zo liet Leo van der Hoeven, voorzitter van ITAC, weten.

“Op een gegeven moment moet je je afvragen of je niet te klein wordt voor een aantal zaken. Er komt natuurlijk veel werk neer op een paar mensen. In welke richting het moet, dat weten we nog niet. We weten wel dat de ITAC óf zelfstandig verder gaat waarbij we moeten kijken of we er nieuwe leden bij kunnen krijgen óf dat we als ITAC als groep een samenwerking aangaan met een andere partij.

We sluiten dat niet uit. Uiteindelijk zullen de leden daarover zelf het laatste woord nemen.”

Verdwijnen?

Van der Hoeven vervolgt: “ITAC gaat niet verdwijnen, maar we moeten vooruit blijven kijken en dan moet je je afvragen hoeveel mensen je nodig hebt om

goede afspraken te maken met leveranciers. Er is niks mis mee om met andere partijen zaken af te stemmen, maar de ITAC gaat niet verdwijnen. Er is één gesprek geweest en we hebben er binnen het bestuur over gesproken, maar een ‘gesprek’ is een groot woord. In de reiswereld kunnen veel mensen goed met elkaar. De naam van die partij? Die ga ik niet noemen. Dat is nog veel te vroeg en misschien wel te voorbarig.”

Veerkracht

De coronacrisis, het verdwenen personeel en de terugkerende consumentenvraag leiden overal in de reissector tot problemen. Van der Hoeven wijst echter ook op de veerkracht van de reisbranche, dat er op een enkele na geen reisbureaus zijn omgevallen. Ook bij de ITAC waren er leden die besloten te stoppen met hun reisbureau. “Onze leden die zijn gestopt, hebben de zaak keurig achtergelaten. Geen ellende.”

Leo van der Hoeven (ITAC), Dimitri Joannides (TUI) en Ferdinand Westerman (Qenner)

Kees Verbaas (bestuurslid ITAC), Karin Franse (secretaris) en Leo van der Hoeven (voorzitter)

Fieneke van Heusden-Bosters (Sunny Cars) en Theo Hoving (Fadiro)

Automatisering

“We zijn voor de automatisering afhankelijk van andere partijen. Uiteraard van Qenner, daar hebben we regelmatig afspraken mee. Daarnaast zijn we afhankelijk van wat de touroperators ons bieden”, aldus Van der Hoeven.

“Bij een aantal touroperators werken de consumentenwebsites beter dan de systemen waarin wij boekingen moeten maken. Als touroperators serieus met ons als retail willen samenwerken, dan moeten ze ook serieus de mogelijkheid bieden om met de beste en makkelijkste systemen te werken.

Er zijn altijd argumenten en ik realiseer mij dat ze bij TUI met een heel nieuw systeem bezig zijn en dat zij daar dus alle tijd in steken. Overigens is TUI op dat punt niet eens het slechtst. IT is iets wat dagelijks verandert en dan moet je bijblijven. Voor ons moet het een hulpmiddel zijn en niet een doel op zich.”

de vluchten vanaf Rotterdam zijn op dit moment gemiddeld € 300 duurder dan dat ze ooit zijn geweest. Het kan niet anders dan dat er ook drukte gaat ontstaan op Rotterdam. Voor het dubbele in Rotterdam in de rij staan, is ook niet leuk, dat kan ik je wel vertellen.”

Problemen Schiphol

Terugkomend op het retailoverleg laat Van der Hoeven weten dat daarbij een aantal zaken speelde, waaronder Schiphol. “Als zo’n directeur weg zou gaan en het zou daarmee opgelost zijn, dan hadden we hem gisteren al weg moeten sturen. Maar dat is geen oplossing en ik heb er ook geen oplossing voor. Misschien gaat het helpen dat het personeel € 840 meer gaat verdienen, maar ik sta niet op voor de bedragen waar zij voor werken. Het ergste zijn de mensen die op Schiphol een transfer hebben, en waar frustratie ontstaat wanneer zij hun vlucht niet halen. Nederland op z’n smalst. Klanten die over Schiphol beginnen en erover twijfelen. Maar

80

‘‘

Waar kunnen wij als reisretail met onze claims terecht?

Claims

Van der Hoeven wijst erop dat de situatie op Schiphol de reisretail geld kost. Als voorbeeld noemt hij een optionele boeking van € 15.000 waar al de nodige tijd in was gestoken, maar die door klanten uiteindelijk werd geannuleerd in verband met de chaos op Schiphol. “Waar kunnen wij als reisretail met onze claims terecht? Twee jaar hebben ze niks gedaan en nu moeten er opeens allemaal banen worden hersteld. Dat KLM er misbruik van maakt… Ik zeg met name misbruik, want al hun niet renderende vluchten gaan er uit. Ze hoeven alleen maar naar

ACHTERGROND

Arie Kapitein (Het Langedijker Reisbureau) en Anne Tattersall (TUI).

Joelle Mortier, Patricia van Riel en Anna-Marie van der Weerden-Poot (allen Bito Reizen).

81

Schiphol te wijzen en iedereen zegt; oh ja. Maar, we worden in de maling genomen. Wat dat betreft juich ik het toe dat de ANVR heeft besloten om de ANVR/ Schiphol BBQ te annuleren.”

D-reizen”, aldus Van der Hoeven. “Daar is wat ons betreft geen reden voor, maar als een klant rechtstreeks bij een leverancier andere voorwaarden heeft dan via de retail, dan laten ze de retail op dat punt in de kou staan.”

Duitse touroperators

Toekomst

Een ander punt van discussie zijn de Duitse touroperators die (op het moment van de ITAC-borrel, red.) door SGR voorlopig niet zijn goedgekeurd.

Van der Hoeven: “Dat betekent dat het voor ons risicodragende omzet is. Het leek er even op dat het heel snel zou veranderen, maar nu zitten we begin juni en zijn we dus alweer vijf weken verder.”

Florian Grevenstuk (FTI) laat hierop in een reactie weten: “FTI heeft aan de leveringsplicht voldaan en heeft hierdoor nog steeds de SGR-vrijstelling. Hierdoor is omzet bij FTI niet risicodragend.”

Vertrouwen

“Het vertrouwen tussen touroperators en retailers is ver te zoeken en dat is het resultaat van de ellende bij

Ton Vendrig (Dutch Travel Services), Thea Kroeze (Qenner), Florian Grevenstuk (FTI), Saskia van Steijn (FTI) en Mikel van Nimwegen (Vuelandia)

Op de vraag of hij andere problemen voorziet, dan de problemen die er op dit moment spelen voor de reissector, zegt Van der Hoeven: “Er is een beetje angst bij een aantal mensen voor corona. Je ziet deze week alweer berichten over de cijfers die oplopen. Ik ben een optimist, dus ik geloof daar niet in. We gaan het zien.

We moeten reageren op het moment dat dingen er zijn en niet allerlei maatregelen nemen die straks misschien niet eens nodig zijn.”

Van der Hoeven sloot zijn toespraak af met een woord van waardering voor de ANVR. “Frank Oostdam (ANVRdirecteur, red.) heeft werkelijk in allerlei programma’s gezeten en in bijna alle media gestaan. Ik heb veel waardering voor de ANVR die met heel weinig mensen heel veel werk verzet. Hetzelfde geldt wat dat betreft voor het ANVR-bestuur.”

Sandra van der Wal (Dutch Travel Services) en Tom Dieltiëns (Teldar Travel)

Annemieke Seegers (Travel Impressions) en Matthijs Bos (Silverjet Vakanties)

82

Anja van Overbeeke (ANWB Reizen) en Vincent Hekkert (EURAM)

Mili Melicio (Reisbureau Schiebroek), Sarena Zijlmans (de Jong Intra Vakanties) en Ron Dieleman (Bito Reizen)

82

Het boeken van reizen was nog nooit zo eenvoudig.

Dutch Travel Services, één krachtige totaaloplossing voor de Nederlandse reisbranche ✓

Gebruiksvriendelijk boekingsplatform

✓

Pakketreizen van Nederlandse en Duitse reisorganisaties

✓

Direct boekbaar, specialistisch aanbod: o.a. rondreizen, fly-drives

✓

Geselecteerd, dynamisch samengesteld reisaanbod met SGR(z) garantie

✓

Transparant afrekenmodel o.b.v. transacties

✓

Doorontwikkeling n.a.v. wensen gebruikers

Meer informatie of een live demo aanvragen? Ga naar dutchtravelservices.nl of bel met onze Sales toppers via 088 – 99 99 757

Van alle markten thuis

Alles binnen handbereik Het 5-sterren hotel DoubleTree by Hilton Antalya Kemer staat op een steenworp van het gezellige Kemer aan de Turkse Rivièra. De kamer zijn ruim en heel modern ingericht. En dan die bedden... misschien wel beter dan thuis. Elke ochtend word je als herboren wakker.

In het Doubletree by Hilton ervaar je ideale combinatie van pure ontspanning aan het zwembad, op het strand of de

wellness... met 's avonds een leuke show, live muziek of dans je de nacht door.

Daarom DoubleTree by Hilton: Onze nieuwste aanwinst in Kemer Heerlijk die relaxte en serene sfeer Zeer moderne en ruime kamers Feest voor de smaakpapillen Met al die culinaire verwennerij Maar ook aan de kids is gedacht

Genoemde prijs is een vanafprijs p.p. o.b.v. 2 pers. incl. vlucht Economy, luchthavenbelasting en brandstoftoeslagen, excl. andere toeslagen. Prijswijzigingen, zet- en drukfouten voorbehouden.

Turkije, Antalya Kemer Htl. DoubleTree by Hilton Antalya Kemer5 Nieuw bij TUI 8 dagen, All Inclusive Vertrek juni t/m oktober 2022 Per persoon al vanaf

899,-