NAAR JAMAICA

Uniek samenzijn van ‘concurrenten’ op Jamaica Yeh man! Let’s get together!

DOOR:

ARJEN LUTGENDORFF

Een groep reismanagers heeft tijdens de traditionele jaarlijkse Travel Managers On Tour (TMOT) Jamaica bezocht. Door de coronapandemie moest er na de laatste editie (Valencia, 2019) ruim drie jaar worden gewacht op de editie die begin deze maand plaatsvond.

Man, man, man, wat een reis door het land van Appleton (rum), Red Stripe (bier), jerk chicken, reggae en het land waar James Bond werd geschreven door Ian Fleming. Er werd genoten van de poolbars en de lokale keuken, maar er werden ook serieuze noten gekraakt over de reissector en de werkwijze van diverse partijen in de branche. Desalniettemin is het de vredesboodschap achter het bekendste lied van Bob Marley waar de aanwezige travel managers na de coronajaren, waarin de emoties soms hoog opliepen, naar streven: ‘One love, one heart, let's get together and feel all right’.

Op reis met concurrenten

“De Travel Managers On Tour is een uniek concept, Want in welke branche gaat men met managers van concurrerende bedrijven met elkaar op pad ?”, aldus initiatiefnemer Erik van der Waard (Internoord Travel Group), die samen met mister Jamaica, Hans van Wamel (Jamaicaans Verkeersbureau) de reis organiseerde. Naast Van der Waard en Van Wamel waren ook Marco Ammerlaan (Sunny Cars), Arjan Dijkshoorn (VakantieXperts van der Werf), Frank Visch (Travel Store), Arnoud Meijer (DTA), Leo van der Hoeven (Apollo), Jan Nijenhuis (Reisbureau Breukelen), Takis Panagopoulos (Face2Face Travel), Ronald Raadsheer (TravelXL), Frank Oostdam (ANVR) en Vincent Hekkert (EURAM) van de partij.

Positief jaar

Met het toerisme op Jamaica gaat het ontzettend goed, zo laat Van Wamel weten aan Travelpro. “Het is een heel druk jaar met bezettingsgraden die boven verwachting zijn. In september is het zelfs 30% tot 40% meer dan normaal en in juni 20% tot 30%. Jamaica heeft gewoon een luxe probleem in de positieve zin van het woord. De vluchten vanuit Nederland met TUI fly (tussenstop in Cancun en/of Curaçao, red.) gaan op maandag en vrijdag en er is sprake van een goede bezetting. Ook vanuit België vliegt TUI fly naar Jamaica. Vanuit de Nederlandse markt wordt er ook veel gebruikgemaakt van de (rechtstreeks) vluchten van Condor vanuit Frankfurt en Edelweiss vanuit Zürich. Daarnaast zien we meer Europeanen via Londen Heathrow en de USA reizen. Met de twee wekelijkse vluchten is Jamaica een heel goed alternatief voor andere Caribische eilanden waar mensen al vaker zijn geweest.”

Emotie

ANVR-directeur Oostdam genoot zichtbaar tijdens de reis en maakte tijdens de discussieochtend (waar hij de onafhankelijke dagvoorzitter was) van zijn hart geen moordkuil. Aan Travelpro laat hij weten de reis een topinitiatief te vinden. “We hebben van alles met elkaar meegemaakt de afgelopen tweeënhalf jaar. Ook met behoorlijk wat conflicten. Dan is het ook goed om op een andere manier met elkaar te verkeren en gesprekken te voeren over de sector en een mooie omgeving te zien.” Op de vraag hoe hij de relatie tussen retail en ANVR ziet, antwoordt

hij: “In tijden van crisis snap ik de emotie die er was zeker. We moeten het onszelf als ANVR ook aantrekken, we hebben er ook van geleerd, we hebben veel meer contact met de retail en een aantal platforms ingericht. Het overleg is heel intensief en ik vind het feit dat ik mee ben op deze reis een bewijs dat de relatie weer goed is. Ik ben uitgenodigd en dat stel ik bijzonder op prijs.”

Lokale projecten steunen

"Natuurlijk hebben we een hoog percentage toeristen dat voor het strand komt, maar een steeds hoger percentage maakt een rondreis per auto", aldus Van Wamel. "Dat betekent dat die mensen direct in het toerisme investeren. Ze gaan naar lokale markten, attracties en kunst- en fruitmarkten. Dat is heel belangrijk en je ziet dat daar steeds meer interesse in is. De Nederlandse toerist kijkt steeds meer naar community based tourism waarmee je lokale projecten kan steunen. Ik kan zien dat de ontwikkeling door toerisme enorme effecten heeft, ook in Trenchtown/Kingston. Er wordt geld verdiend door toerisme, mensen krijgen het er beter door, maar het kost investeringen en jaren geduld.”

Schiphol-chaos

De deelnemers aan de TMOT die de Schiphol-chaos nog niet met eigen ogen hadden aanschouwd (de rijen waren op de dag van vertrek weer gigantisch), kregen daarvoor maar weinig tijd. TUI fly regelde een VIPontsnapping waarbij de mannen allerlei opmerkingen over zich heen kregen (voordringers!). Niet alleen de lange rijen zijn een probleem op Schiphol, ook andere incidenten zorgen ervoor dat de groep een stuk later vertrok dan gepland. “Er is waterlekkage”, “we wachten nog steeds op de push back kar” en “het push back karretje is er, maar het heeft zo lang geduurd dat ons tijdslot is vervallen”. De ‘ongemakken’ mag de pret niet drukken en tijdens de vlucht wordt er al rustig op los gediscussieerd. Na bijna 24 uur reizen wordt er ingecheckt in het eerste hotel (Iberostar Suites), gelegen op ruim 20 minuten van Montego Bay airport, aan een lang zandstrand en centraal waardoor je alle kanten op kan voor activiteiten.

Met name de rol van de reisagent wordt steeds belangrijker ‘‘

Sun is shining

“The Sun is shining, the weather is sweet”, aldus Van Wamel vroeg in de ochtend, terwijl we richting de Dunn’s River Falls in Ocho Rios rijden. Toch kan de romantische bamboevlot-tocht over de rivier Martha Brae niet doorgaan, omdat het water te hoog staat na de regenval van de afgelopen dagen. Terwijl de groep bijkomt van de lange reisdag, vertelt Van Wamel over Jamaica, bekende inwoners en het toerisme op het eiland, waarvan hij (bijna) ieder hoekje kent. Tijdens de reis bezoeken we geen hotspots die herinneren aan Bob Marley, waardoor de meeste Nederlanders Jamaica kennen. Te ver weg vanuit de locaties waar we verblijven. Toch klinkt Marley’s muziek in de bus en wordt er meegezongen of geneuried. Onderweg worden glimpen opgevangen van het leven op Jamaica, het links rijden, de kinderen die naar school gaan in uniform en de bebouwing die zoals in zoveel landen zo anders is dan we in Nederland gewend zijn. Ondertussen rijden we langs de school waar de

Bij Tracks&Records, mede opgericht door 8-gouden Olympische medaille-winnaar Usain Bolt

wereldberoemde sprinter Usain Bolt op zat. Het is nauwelijks voor te stellen dat hij hier als kind naar school slenterde (zo werd ons verteld) om later de snelste man ter wereld te worden op de 100 meter sprint.

Menselijke maat

Tijdens gesprekken tussen de deelnemers gaat het ook over de reisverkoop op de lange termijn. Oostdam laat de groep daarover weten dat het steeds belangrijker wordt hoe je verkoopt. “De menselijke maat wordt steeds belangrijker. Met name de rol van de reisagent. De consument is steeds meer op zoek naar de persoonlijke touch. Personalisatie wordt met de dag belangrijker en uiteindelijk maken mensen, (zelfstandige) reisagenten, het persoonlijk. Dat kunnen computers niet. Computers kunnen ook geen empathie tonen.”

Vrouwen

“Op welke manier de reizen naar Jamaica verkocht gaan worden, toerisme is en zal een ontzettend belangrijk onderdeel blijven van de economie op Jamaica”, aldus Van Wamel. “De economie van Jamaica draait op vrouwen, die werken hard en hebben soms twee banen. De ‘jongetjes’ worden aan alle kanten verwend en vrouwen moeten hard werken. Mannen praten alleen over vrouwen, maar verzorgen doen ze niet. Niet voor niets was Jamaica een van de eerste landen ter wereld met een vrouwelijke minister-president. Zij gaf mij mijn baan bij het verkeersbureau, destijds was zij minister van toerisme.”

Investeren in toerisme

Jamaica is onlangs voor de vijftiende keer uitgeroepen tot belangrijkste cruisebestemming ter wereld. Van Wamel ziet dat steeds meer Jamaicanen het belang van toerisme inzien. “Vroeger was Kingston bijvoorbeeld een no go-area, maar dat is ontzettend veranderd. Vijf jaar geleden zou ik toeristen nog niet zo snel naar Trenchtown/Kingston sturen, maar nu wordt alles gerenoveerd, stuk voor stuk. De mensen verdienen door community based tourism. Ze zijn zich er heel erg van bewust dat als er verkeerde dingen gebeuren, dat van invloed is op het toerisme. Kingston wordt een belangrijke hub in het zuidoosten van Jamaica, waarbij er veel focus is op ecotoerisme. Het is jammer dat veel mensen bij Jamaica het vooroordeel ‘gevaarlijk’ hebben, maar in Nederland zijn ook genoeg plekken waarvan je kan zeggen dat het ‘gevaarlijk’ is.”

Kleinschalig

Vanuit de groep is er veel interesse voor de mogelijkheden op het eiland, wordt er kritisch gekeken naar wat er wordt gezegd en worden er regelmatig vragen gesteld over de mogelijkheden voor toeristen op Jamaica, zoals ‘kunnen onze klanten hier zelf rondrijden?’ Van Wamel: “Twintig jaar geleden had ik nee gezegd, maar sinds vijf

jaar kan het absoluut. Jullie zien hoe de weg eruitziet. Sunny Cars verhuurt hier ook auto’s en 15% van de vakantiegangers rijdt rond met een huurauto. Adviseer je klanten om Jamaica te ontdekken. Verblijf in kleinschalige accommodaties, maar ook in luxe hotels, ga de bergen in. Je hebt er zeker 175 bezienswaardigheden. De vraag is wat je klant wil zien en op basis daarvan zoek je er een hotel bij uit. Er zijn inmiddels ook luxe boutiquehotels die laadpalen hebben. Autohuur biedt flexibiliteit en je bent goedkoper uit met een huurauto dan wanneer je een georganiseerde excursie boekt, want die zijn vrij prijzig.” het eiland, dat van 1494 tot 1655 werd bezet door de Spanjaarden en vervolgens door de Engelsen (die de Spanjaarden bij Runaway Bay van het eiland verjoegen). Nadat in 1838 de slavernij werd afgeschaft, werd Jamaica in 1962 onafhankelijk en dat wordt dit jaar groots gevierd. De nakomelingen van de slaven (de Maroons) van weleer leven nog steeds in (onder andere) Cockpit Country, waar veel slaven in het verleden naartoe vluchten. Je vindt er nog de Afrikaanse cultuur, de van Jamaica bekende barbecuesaus ‘jerk’ komt er vandaan en er wordt door de overheid altijd overleg gevoerd met de gouverneur van de Maroons. Van Wamel: “Het echte Jamaicaanse leven vind je in de bergen. Het is er dorps, rustig, een easy way of life. De Rastafari’s (het geloof deed in 1930 zijn intrede op Jamaica), maken 5% van de bevolking uit. Ze geloven in de goedheid van de mens, innerlijke mens, zijn heel vrij en familiair.”

In welke branche ga je samen met je concurrenten op pad? ‘‘

Easy way of life

We rijden langs Discovery Bay, ruim 526 jaar nadat Columbus hier arriveerde (3 mei 1494, red.). De geschiedenis speelt nog steeds een grote rol op

Naughty hotels

Op Jamaica zijn enkele hoge hotels in Kingston, Montego Bay en Ocho Rios, maar in Negril is het bij wet verboden om hoger dan de palmbomen te bouwen.. Op het eiland kom je alle bekende ketens tegen, van Secrets, RIU, Iberostar, Palladium, Sandals, Hyatt tot het Hard Rock dat momenteel wordt gebouwd. “We hebben hier ook de zogenaamde ‘naughty hotels’. Hedonism is een hotel dat altijd voor 97% vol zit”, aldus Van Wamel. “Op de Vakantiebeurs komt het regelmatig voor dat mensen komen aanschuivelen en vragen naar een brochure van ‘dat bijzondere hotel’.”

Relaxen bij Rick’s Café. V.l.n.r.: Vincent Hekkert, Takis Panagopoulos en Leo van der Hoeven

Het verhaal van Wouter Tjeertes (gestreepte shirt) over eerlijke chocolade maakte indruk op de groep.

Uniek

“Zoals men weet wordt er over de inhoud van de discussieochtend weinig prijsgegeven”, aldus medeorganisator Van der Waard. “We hebben de deelnemers om een aantal stellingen gevraagd en daar kwamen een paar thema’s uit, zoals Schiphol, corona en klimaat. Daar hebben we een aantal uur over gediscussieerd.” Tijdens de reis waren veel ondernemers/eigenaren van (familie)bedrijven/ reisbureaus aanwezig. Over de toekomst van deze (familie)bedrijven zegt Van der Waard: “Alleen ben je relatief kansloos, daarom zijn de ondernemers die hier aanwezig zijn ook aangesloten bij partijen als DTA, ITAC en TravelXL. Twee jaar geleden dachten we ‘daar gaan we met de hele sector’. Nu ziet de toekomst er wat rooskleuriger uit, maar we zullen er hard aan moeten trekken. We zullen om moeten gaan met allerlei perikelen, zoals Schiphol, pandemieën en noem maar op. Maar het is gebleken dat we daar als sector vrij goed mee kunnen omgaan. De TMOT-reis is uniek voor onze sector en het geeft maar weer eens aan hoe saamhorig we zijn om de boel op poten te krijgen. Reizen staat constant in een negatief daglicht. Mensen hebben het over klimaat en zaken die wij met z’n allen beschadigen, maar toerisme heeft ook positieve impact zoals we hebben gezien bij de chocoladezaak van de Nederlander Wouter Tjeertes op het eiland.”

Eerlijk, duurzaam en puur

De groep ontmoette Tjeertes bij Island Village. Hier meren de cruiseschepen aan en de mannen mochten er proeven van Jablum Coffee en Appleton (rum). Tjeertes kreeg met zijn chocolade de handen op elkaar. Bij toeval ontstond de mogelijkheid een presentatie en rondleiding bij hem te volgen, waarbij hij vertelt over zijn werkwijze. “Bij elke beslissing die we nemen, houden we altijd één ding in gedachten: ‘Is wat we doen eerlijk, duurzaam en puur?’ Dat is ook waar onze naam (purechocolatecompany.com) voor staat. Wij verkopen geen Verkade, maar chocolade van een stuk betere kwaliteit. Allemaal handgemaakt, iedereen krijgt z’n fair share en we maken repen die competitief zijn in de wereld. Het kan, en het komt erop neer dat je iets minder hebberig moet zijn.” Tjeertes en zijn Jamaicaanse vrouw Rennae Johnson wonnen menig prijzen met de chocolade die ze maken, en die ook in Nederland te koop is. Studenten van de kunstacademie ontwierpen de wikkels en beuren per verkochte reep commissie. Het verhaal van Wouter en zijn vrouw verdiende onder de groep een groot applaus en wordt na de reis vaker aangehaald als voorbeeld voor wat de combinatie van toerisme en eerlijke bedrijven voor de bevolking van een bestemming kan doen. Het onderwerp ‘duurzaam’ en ‘eerlijk toerisme’ blijft de gehele reis een serieus onderwerp van gesprek,

Het strand bij Margaritaville, waarvandaan de sunset cruise vertrok

waarover Van Wamel benadrukt hoe belangrijk het is om fooien te geven. bijnamen, zoals Smokey Man. Bij geen interesse verdwijnen de verkopers al snel. Gedurende het jaar is er van alles in de stad te doen, zo laat Van Wamel weten. Van het reggae festival waarvoor je maanden van tevoren je tickets moet reserveren tot shoppen en uiteten gaan, waarvoor Van Wamel Pier1 aanraadt met prachtig uitzicht op de baai. Niet voor niets zit er een team van twintig collega’s van het Jamaica Tourist Board in Montego Bay, dat ook wel the capital of tourism wordt genoemd op het eiland. Gedurende de rit langs de noordwestkust van het eiland van het Iberostar naar RIU Palace Tropical Bay in Negril (via Montego Bay/Sandy Bay) passeren we ook andere leuke dorpjes, waar met enthousiasme naar buiten wordt gekeken en gewezen. Het RIU-hotel waar we verblijven was het eerste RIU dat op Jamaica is gebouwd, maar dat is niet te zien aan het gebouw en de faciliteiten. Vorig jaar vierde de keten dat het eerste hotel op Jamaica twintig jaar geleden werd geopend. Luis Riu (CEO RIU) zei destijds: “Na mijn eerste bezoek aan het eiland in 1998 wist ik dat ik een RIU-hotel op Jamaica moest openen. Ik was betoverd door de stranden en de natuur, maar bovenal door de cultuur en het charisma van de mensen. Ik wist dat onze gasten ook verrukt zouden zijn.”

Community based tourism heeft prioriteit op Jamaica ‘‘

Hey sexy guys

Tijdens de TMOT-reis wordt ook een kort bezoek gebracht aan Montego Bay, voordat de groep gaat zipplinen en bootje varen bij Chukka (dat interessante pakketten aanbiedt) Ocean Outpost in Sandy Bay. Terwijl we over de ‘hip strip’ van Montego Bay lopen, worden de mannen geroepen door een groepje vrouwen dat souvenirs probeert te verkopen: ‘Hey sexy guys!’. De marihuana, wordt om de haverklap enkel door mannen aangeboden met vaak de meest bijzondere

Voor ieder wat wils

In Negril bevindt de groep zich in de hippiestreek van

Erik van der Waard en Hans van Wamel

het eiland. “De sfeer is uniek voor Jamaica. Elke avond reggae-feesten en de hotels zijn allemaal lager gebouwd dan de palmbomen. Je hebt er een boulevard, maar elf kilometer langzaam aflopend strand, perfect voor kinderen. Ocho Rios is voor de ondernemende vakantieganger. Je kan er bobsleeën, het Bob Marley mausoleum bezoeken. Verder verbied ik het om Negril aan het begin van een reis te verkopen. Je kan het beste beginnen met Ocho Rios met 30 activiteiten. Verder is Port Antonio een juweeltje, het is er zo groen dat alles blauw is en je vindt er unieke kleinschalige accommodaties waar je wakker wordt van de vogeltjes. Als je daar niet tot rust komt, heb je zelf een probleem.” De groep ontspant zich de laatste dag tijdens een catamarantocht om te genieten van de sfeer, duikkapriolen en zonsondergang bij Rick’s Café, waar we in de buurt eten bij het lokale en gezellige Pushcart Restaurant & Bar waarop de volgende ochtend het land na drie dagen alweer wordt verlaten. “Jamaica is een bestemming waar je zeker tweeënhalf tot drie weken voor nodig hebt om een beetje te leren kennen”, aldus Van Wamel. “Ik ben er 49 keer geweest en heb nog niet alles gezien. Wij zijn met de TMOT op de plekken geweest waar de meeste toeristen komen. Voor mij zijn de mensen hier de nummer één reden waardoor ik hier graag terug kom. Ze hebben het niet altijd makkelijk en halen het beste eruit. Er zijn maar weinig toeristen die zich niet thuis voelen op Jamaica.”

Toekomst rooskleurige, maar we zullen er hard aan moeten trekken ‘‘