PRAWO W PODRÓŻY

Jak planować wakacje w dobie pandemii?

TEKST MAŁGORZATA CZARNECKA, APLIKANTKA RADCOWSKA POD REDAKCJĄ KRZYSZTOFA BUDNIKA, ADWOKATA KANCELARIA PRAWNA BUDNIK, POSNOW I PARTNERZY

Minął już ponad rok, odkąd na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej ogłoszono stan epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia od 20 marca 2020 r. do odwołania obowiązuje w naszym kraju stan epidemii. W Polsce pierwszy przypadek zakażenia koronawirusem stwierdzono 4 marca 2020 r. w szpitalu w Zielonej Górze. Do 18 kwietnia 2021 r. w Polsce odnotowano ponad 2,6 mln przypadków zakażenia, na świecie ponad 144 mln. Nadzieję na koniec pandemii SARS-CoV-2 budzą masowe szczepienia na całym świecie i rosnąca odporność społeczeństw.

Jak będą wyglądały wakacje w 2021 r.? Na co należy zwrócić uwagę, planując urlop w Polsce oraz za granicą? Czym są tzw. paszporty szczepionkowe? Po wielu tygodniach lockdownu i wzmożonych obostrzeń większość z nas myśli o odreagowaniu zaistniałej sytuacji, pragnie powrotu do życia bez obaw o zakażenie oraz planuje tegoroczne wakacje.

WAKACJE W POLSCE

Podobnie jak w ubiegłym roku, większość osób porzuci wakacyjne marzenia o ciepłych krajach i wybierze wypoczynek w Polsce. Niezależnie od tego, czy kierunkiem podróży będzie jedno z nadmorskich miasteczek nad Bałtykiem, malownicze Mazury, czy też górskie szlaki w południowej Polsce, polecamy, aby na bieżąco śledzić komunikaty na stronach rządowych Ministerstwa Zdrowia i Głównego Inspektoratu Sanitarnego, ale także informacje pojawiające się w mediach. W przypadku planowania dłuższych podróży niż jednodniowe powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na istniejące obostrzenia w świadczeniu usług hotelarskich. Zgodnie z aktualnie obowiązującym Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 19 marca 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U.2021.512 ze zm.) prowadzenie usług hotelarskich jest dopuszczalne wyłącznie we wskazanych w tym rozporządzeniu przypadkach, np. dla kierowców transportu drogowego, zawodników, trenerów i członków sztabu szkoleniowego korzystających z tych usług w czasie zgrupowań lub współzawodnictwa sportowego, czy też dla osób wykonujących zawód medyczny. Warto wiedzieć, że w pojęciu usług hotelarskich mieszczą się nie tylko stacjonarne hotele, ale również krótkotrwałe, ogólnie dostępne wynajmowanie domów, mieszkań, pokoi, miejsc noclegowych, a także miejsc na ustawienie namiotów lub przyczep samochodowych oraz świadczenie w obrębie obiektu usług z tym związanych. Mając na uwadze nadal wysoki wskaźnik zakażeń i zachorowań na zakaźną chorobę COVID-19, trudno stwierdzić, kiedy nastąpi możliwość skorzystania z usług hotelarskich w celach wypoczynkowych. Osoby, które wakacyjny czas wolą poświęcić regeneracji sił i wybiorą lecznictwo uzdrowiskowe, muszą pamiętać, że obecnie warunkiem rozpoczęcia takiej formy wypoczynku jest negatywny wynik testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2, z materiału pobranego w terminie nie wcześniejszym niż 4 dni przed terminem rozpoczęcia rehabilitacji leczniczej albo danego turnusu.

WAKACJE ZA GRANICĄ

Planowanie zagranicznych podróży wymaga większego rozeznania. Mając na uwadze dynamiczność sytuacji nie tylko w Polsce, ale i za granicą, przed podróżą nale-

FOTO: LUKAS, UNSPLASH

ży sprawdzić obowiązujące obostrzenia w danym państwie, w tym tzw. restrykcje wjazdowe. Trzeba liczyć się z tym, że po przyjeździe do danego kraju zostaniemy skierowani na kwarantannę. Niektóre kraje przewidują skrócenie czasu odbywania kwarantanny po wykonaniu odpowiednich testów, jednak nierzadko taki test będzie można zrobić dopiero kilka dni po przyjeździe. Analogicznie trzeba sprawdzić, jak podczas planowanego powrotu wygląda kwestia wjazdu do Polski. Warto wspomnieć, że w Polsce od 28 grudnia 2020 r. osoby zaszczepione przeciwko wirusom SARS-CoV-2 i chorobie COVID-19 są zwolnione z obowiązku odbycia 10-dniowej kwarantanny. Przed wyjazdem do krajów UE lub EFTA (EFTA to: Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Szwajcaria), zwłaszcza w obecnej sytuacji pandemicznej, rekomendowane jest wyrobienie tzw. karty EKUZ, czyli Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego. Jest to dokument unijny, który potwierdza prawo do bezpłatnego leczenia. Kartę może wyrobić każda osoba, która jest uprawniona do świadczeń zdrowotnych w Polsce. Wyrobienie jej jest bezpłatne i można ją uzyskać bez wychodzenia z domu, np. za pośrednictwem skrzynki podawczej ePUAP czy też Internetowego Konta Pacjenta. Osoba okazująca kartę będzie miała prawo do leczenia niezbędnego i nieplanowanego w ramach publicznego systemu opieki zdrowotnej danego państwa i na takich samych zasadach, na jakich korzystają z niego obywatele danego kraju, co obejmuje również przypadki choroby COVID-19. Chcąc zapewnić sobie pełniejszą ochronę w przypadku zachorowania, a także wybierając się do innych krajów (spoza UE i EFTA), warto zastanowić się nad wykupieniem polisy ubezpieczeniowej. Należy jednak dokładnie sprawdzić Ogólne Warunki Umowy wybranego ubezpieczyciela, ponieważ nie każdy ubezpieczyciel zapewni ochronę w przypadku zachorowania na COVID-19 i nie każdy pokryje związane z tym koszy.

CYFROWE ZIELONE ZAŚWIADCZENIE

W tym roku ułatwieniem w podróżowaniu ma być Cyfrowe Zielone Zaświadczenie (z ang. The Digital Green Certificate) – dalej określane jako „Zaświadczenie”, potocznie zwane „paszportem szczepionkowym”. Niefortunność potocznej nazwy Zaświadczenia jako „paszportu szczepionkowego” powoduje, że budzi fałszywe przekonanie w dwóch kwestiach. Po pierwsze, Zaświadczenie nie jest dokumentem o randze równej paszportowi, na podstawie którego można przekraczać granice państwowe, a zatem posiadanie go nie zwalnia

z posiadania paszportu czy też dowodu osobistego. Po drugie, do Zaświadczenia zalicza się trzy różne typy zaświadczeń, które mają być elektronicznym dowodem na to, że dana osoba: (1) została zaszczepiona przeciwko COVID-19 (zaświadczenie o szczepieniu) lub (2) uzyskała ujemny wynik testu – test NAAT bądź szybki test antygenowy (zaświadczenie o wyniku testu), lub (3) jest ozdrowieńcem, tj. przeszła zachorowanie na COVID-19 (zaświadczenie o powrocie do zdrowia). Szczepienie nie będzie zatem wyłącznym warunkiem otrzymania Zaświadczenia, co błędnie sugeruje jego potoczna nazwa. Zaświadczenia mają być wydawane przez szpitale, laboratoria wykonujące testy lub inne ośrodki ustalone przez państwo członkowskie UE w wersji cyfrowej, co umożliwi przechowywanie ich na urządzeniach mobilnych (ale będzie także możliwość uzyskania ich w wersji papierowej). Zaświadczenie będzie zawierało kod QR z podpisem cyfrowym, co ma zapobiec fałszerstwu. Kontrola Zaświadczeń będzie polegała na zeskanowaniu kodu QR i sprawdzeniu podpisu. Każda jednostka odpowiedzialna za wydawanie Zaświadczeń ma mieć własny klucz podpisu cyfrowego, a poszczególne klucze będą przechowywane w bezpiecznej bazie danych przez państwo członkowskie UE. Komisja Europejska, mając na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, utworzy bramę sieciową, za pośrednictwem której w każdym państwie członkowskim będzie możliwość weryfikowania wyłącznie podpisów. Przez utworzoną bramę sieciową nie będą natomiast przechodziły zakodowane w Zaświadczeniu dane osobowe. W jaki sposób Zaświadczenie ma ułatwić podróżowanie? Zaświadczenie będzie ważne we wszystkich państwach członkowskich UE, a co za tym idzie, obywatele UE oraz obywatele państw trzecich legalnie przebywający w UE, legitymujący się Zaświadczeniem, powinni być zwolnieni z ograniczeń w swobodnym przemieszczaniu się w identyczny sposób jak obywatele odwiedzanego państwa (zasada niedyskryminacji). Jeżeli obywatele państwa członkowskiego A, którzy przeszli zarażenie SARS-CoV-2 i chorobę COVID-19, przyjeżdżając do swojego kraju, są zwolnieni z odbywania kwarantanny, to obywatel państwa członkowskiego B posiadający wydane przez to państwo członkowskie „zaświadczenie o powrocie do zdrowia”, który przyjeżdża do państwa członkowskiego A, również nie powinien podlegać kwarantannie. W przypadku gdy państwo członkowskie UE pomimo posiadania przez osoby Zaświadczenia będzie nadal wymagało odbycia kwarantanny bądź wykonania odpowiedniego testu, przed wprowadzeniem takich ograniczeń musi o tym poinformować Komisję Europejską oraz pozostałe państwa członkowskie, podając przyczyny takich odrębnych i szczególnych ograniczeń (w tym dane epidemiologiczne uzasadniające takie ograniczenia), ich zakres (kogo dotyczą, a kto będzie z nich zwolniony) oraz datę wprowadzenia i czas trwania tych ograniczeń. W wielu krajach trwają żywe dyskusje na temat skuteczności różnych rodzajów szczepionek, co również przekłada się na Zaświadczenie. Państwa członkowskie w ramach Zaświadczenia mają obowiązek akceptować zaświadczenia o szczepieniu każdą szczepionką dopuszczoną do obrotu w Unii Europejskiej przez Europejską Agencję Leków (z ang. EMA – European Medicines Agency). W przypadku szczepionek, które nie zostały dopuszczone do obrotu na terenie Unii Europejskiej, państwa członkowskie będą mogły indywidualnie i samodzielnie decydować, czy je akceptować. Ozdrowieńcy natomiast muszą mieć na uwadze, że zaświadczenie o powrocie do zdrowia nie będzie bezterminowe. Komisja Europejska wskazuje, kierując się aktualnymi badaniami epidemiologicznymi, że Zaświadczenie powinno być wystawiane najwcześniej jedenastego dnia po dniu, w którym uzyskano pierwszy dodatni wynik testu, i powinno być ważne przez okres nie dłuższy niż 180 dni. Okres ważności w późniejszym czasie będzie mógł ulec zmianie na podstawie wytycznych Komitetu ds. Bezpieczeństwa Zdrowia lub Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC, z ang. European Centre for Disease Prevention and Control). Zgodnie z zapowiedziami Komisji Europejskiej powyższy dokument Zaświadczenia ma zostać wprowadzony jeszcze w czerwcu tego roku. Niezależnie od tego, czy będziemy spędzać wakacje w Polsce, czy za granicą, nadal powinniśmy przestrzegać podstawowych zasad bezpieczeństwa, tj. zakrywać usta i nos za pomocą maseczki, zachowywać odpowiedni dystans (ok. 1,5-2 m), jak najczęściej, przy każdej okazji myć ręce, starać się unikać skupisk ludzi, zwłaszcza w zamkniętych pomieszczeniach, a wszystko po to, abyśmy z wakacji nie trafili na „powakacyjną” kwarantannę, a przede wszystkim zachowali zdrowie. ■