Τρόφιμα και Ποτά - Μάιος 2013 by Triaina Publishing SA

ΤΕ Υ ΧΟΣ 376 [ ΕΤΟΣ 38 ο ] ΜΑΪος 2013 | €6

Μηνιαίο Οικονοµικό κ αι Τε χνολογικό Περιοδικό

μαυρεσ ντοματεσ

oinoσ

και άλλα νέα καινοτόμα λαχανικά

Οι πρωταθλητές Επιδόρπια κρασιά

ελληνικο τυρι

οργανικα αποβλητα

Εξαγωγές, φέτα Τασμανίας, τα αυτογκόλ

Τα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη της ανακύκλωσής τους

Έρευνα

ΣυΣΚΕΥΑΣΙεσ

Πώς οι κολοσσοί πολυεθνικές εθίζουν τον ανθρώπινο εγκέφαλο

junk

ISSN 1106-3718

ζαχαρη-αλατι-λιποσ

S PO

x+7

PR Ταχ. Γραφείο

Αριθµός Άδειας

S PO ES

Μινιατούρες vs οικογενειακών

ΠΡ

ΠΟ

Ο ΕΙΡ

Α ΙΗΤ

ΤΑ

Ν ΟΪΟ

φυσηκά πρώτη!

ΠΑΝΤΕ Α.Ε. 4,5 χλμ. Θεσσαλονίκης-Ασβεστοχωρίου, Πεύκα/Θεσ/νίκη Τ.Κ. 570 10 Τηλ: 231 06 10 340, Fax: 231 06 75 220 www.pante.gr email: panteae.fournin@gmail.com

Ι ΖΗΤΟΎΝΤΑ Σ Ε Τ ΓΑ Ρ Ε Ν Ύ Σ

t&π

editorial

Mηνιαίο περιοδικό επαγγελµατικής ενηµέρωσης της βιοµηχανίας και του εµπορίου τροφίµων, κρασιού, ποτών και συσκευασίας

Υeap!

Πάντα μου έκαναν εντύπωση οι άνθρωποι που τρέφονται σχεδόν αποκλειστικά με junk. Η λέξη σημαίνει κατά βάση «σκουπίδι» και αν την googlάρετε θα καταλάβετε τι εννοώ. Αλλά φυσικά δεν θεωρώ όλα τα επεξεργασμένα τρόφιμα junk και επίσης άμα δεις τα παιδιά της Αντζελίνα Τζολι και του Μπραντ Πιτ όλο στο περίπτερο είναι. Επίσης έχω προσωπικά χτίσει ένα κατάστημα μιας ελληνική αλυσίδας εστίασης, αλλά αποφεύγω ευλαβικά μια άλλη καθώς έχω παρατηρήσει ότι ό,τι και να φάω, το ένα και το αυτό -κι αν έφαγα πατάτες, κι αν έφαγα μπιφτέκι, η ίδια επίγευση μένει, ένα λιγωτικό κράμα ζάχαρης και αλατιού -και ούτε με το γλυκόξινο ας πούμε στο κινέζικο δεν τρελαίνομαι. Kαι μπορεί να φταίει το δικό μου στομάχι ή ότι οι γονείς μου απαγόρευαν ο,τι δεν τους φαινόταν ότι έχει έρθει από το χωριό, αλλά και η χώνεψη είναι ένα ζήτημα. Η αδελφή μου, όταν πριν χρόνια τη ρώτησα πώς κρίνεται επιτυχημένο ένα dinner party, απάντησε, «αν την άλλη μέρα οι καλεσμένοι είναι καλά. Από εκεί και πέρα, όλα τα άλλα λύνονται». Θεωρούμε πολύ σημαντικό ότι φιλοξενούμε το τεράστιο ρεπορτάζ των New York Times για το junk, πήρε 4 χρόνια έρευνας στον συντάκτη για να το γράψει και ήταν ο ίδιος ο εκδότης του Τρόφιμα & Ποτά που επέλεξε να το πάρουμε. Έχει δει πολλούς αρχισυντάκτες να αλλάζουν σε αυτό το περιοδικό, αλλά έχει μια σαφή εικόνα του τι ήθελε ο κύριος Κορόβηλας πριν από 37 χρόνια όταν το ξεκινούσε. Ένα περιοδικό που να κάνει έργο, όχι να εξυπηρετεί. On other news, έχουμε τη συνέχεια του άρθρου για τα νέα φρούτα, τώρα αναζητήσαμε τα νέα λαχανικά, τρία θέματα για το κρασί και τα ποτά, μια εμπεριστατωμένη ανάλυση για το ελληνικό τυρί και άλλα χρήσιμα για τη βιομηχανία τροφίμων και ποτών που πριν από μερικούς μήνες μου φαίνονταν κινέζικα, αλλά τώρα ρώτα με ό,τι θέλεις για την ιχνηλασιμότητα και την ανακύκλωση οργανικών αποβλήτων.

ΓPAΦEIA Λεωφ. Συγγρού 110, 117 41 Aθήνα (4οΣ όροφος) Tηλ: 210 9240 748 Fax: 210 9242 650 www.triaina.com e-mail: info@triaina.com Κωδικός 011626

Eκδότης Nίκος K. Kορόβηλας Ιδρυτής Kυριάκος N. Kορόβηλας Aρχισυντάκτρια μαργαριτα μιχελακου creative director ντιανα Δαδακη Συνεργάτες εφη γιαννοπουλου, KATEΡΙΝΑ ΚΑΠΕΡΝΑΡΑΚΟΥ, ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, λεωνιδασ λιαμησ, δημητρα μανιφαβα, Ελενη ξενακη, κωνσταντινοσ τζηκασ, ειρήνη Χρυσολωρά

Aνταποκριτές Ellen Gooch νεα υορκη μιchael Moss νεα υορκη Tριανταφυλλοσ Πετκανόπουλος Θεσσαλονίκη

illustration DANIEL EGNEUS Tµήµα Επικοινωνίας marketing@triaina.com Υπεύθυνη ∆ιαφήµισης Kατερίνα Γκίτση k.gitsi@triaina.com

μαργαριτα μιχε λ ακου

Λογιστήριο Nίκη Γαβαλά Παραγωγή ΛΥΧΝΙΑ α.ε. ΣYN∆POMH ETHΣIA OργανισµΟΙ/EταιρειΕΣ: € 70 ΣπουδαστΕΣ: € 50 Kύπρου: € 100 Eξωτερικού: € 150 ∆ηµοσιευόµενα ‘ή µη χειρόγραφα και φωτογραφίες που έχουν αποσταλεί στη σύνταξη δεν επιστρέφονται © Copyright 2013 Τρίαινα Εκδοτική Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση κειµένων ‘Η τµηµάτων κειµένων σε έντυπη, ηλεκτρονική ή άλλη µορφή, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη Μέλος της

Μη Κερδοσκοπικός Διεθνής Οργανισμός Πιστοποίησης Κυκλοφορίας

Iδιοκτήτης TPIAINA EK∆OTIKH Ν. ΚΟΡΟΒΗΛΑΣ & ΣΙΑ ΟΕ

ΜΑΪΟΣ 2013 /01

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

14 26

04 MATIEΣ

14 JUNK FOOD

30 επιδορπια γλυκα κρασια

40 μινιατουρεσ vs

48 το α και το ω τησ

Η Ειρήνη Χρυσολωρά απαιτεί «Εδώ και τώρα Αλλαγή!»

Ένα ρεπορτάζ των New York Times, κατάδυση στον κόσμο της βιομηχανίας επεξεργασμένων τροφίμων.

Είναι γνωστά στο εξωτερικό, αλλά εμείς οι ίδιοι δεν τα εκμεταλλευόμαστε.

Οι συσκευασίες στα άκρα.

Ένας πρακτικός οδηγός.

06 νεα

22 τα nea λαχανικα

34 τα κρασια

42 ανακυκλωση αποβλητων

52 επιχειρηματικα

Οι νέες κυκλοφορίες στα ράφια των καταστημάτων, τα νέα της αγοράς.

Aποτέλεσμα δεκαετιών μελέτης στα εργαστήρια.

Τα πολυβραβευμένα του Διεθνή Διαγωνισμού Οίνου Θεσσαλονίκης.

Μια περιβαλλοντικά φιλική και οικονομική λύση.

Τα νέα, οι δράσεις, οι εκθέσεις, τα νέα της παραγωγής.

08 το ελληνικο τυρι

26 τα τροφιμα μασ στην αραβια

36 ολεσ οι νεεσ τασεισ στα ποτα

46 απεντομωση

55 ευρετηριο ονοματων

Αλλάζουν οι συνήθεις των Ελλήνων καταναλωτών.

Μια νέα υποσχόμενη αγορά.

Βότκες με λίγες θερμίδες, τα cocktails, οι premium ετικέτες, τα ελληνικά.

Όλα όσα πρέπει να ξέρουμε.

Οι αναφορές στα άρθρα, οι διαφημίσεις.

ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ

02 / ΜΑΪΟΣ 2013

πρωταθλητεσ

οικογενειακων

Ιχνηλασιμοτητασ

Ε ΞΩΦΥΛΛΟ: Dreamstime.com

t&π

MATIEΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ

Εδώ και τώρα ΑΛΛΑΓΗ

Η Θα εκμεταλλευτούμε την πίστωση χρόνου και εμπιστοσύνησ που μας δόθηκε;

Η Ειρήνη Χρυσολωρά είναι οικονομολόγος και δημοσιογράφος στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, βραβευμένη από την Έ νωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων.

04 / ΜΑΪΟΣ 2013

επιθεώρηση της τρόικας τον περασμένο μήνα έδειξε πως πολλά πράγματα έχουν αλλάξει προς το καλύτερο στον τρόπο που αντιμετωπίζει τη χώρα μας. Ο Πολ Τόμσεν που συνόψισε τα αποτελέσματα της επιθεώρησης εξήρε την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης, μίλησε για δημοσιονομική προσαρμογή «εντός στόχων» και έφτασε στο σημείο ακόμη και να προαναγγείλει νέα μείωση του χρέους το 2014, εφόσον επιτευχθεί ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος στον προϋπολογισμό. Στην πραγματικότητα, η τρόικα θα μπορούσε να είναι πολύ πιο αυστηρή. Ξέρει ότι ο προϋπολογισμός βασίζεται σε σαθρές βάσεις όσο η προσαρμογή δεν συμβαδίζει με αύξηση των εσόδων από πάταξη της φοροδιαφυγής, αλλά βασίζεται στην τεχνητή αναστολή όσων δαπανών μπορούν να ανασταλούν. Ξέρει, επίσης, ότι η αποφασιστικότητα της κυβέρνησης δεν είναι και τόσο αρραγής, κι αυτό φάνηκε από τις δυσκολίες στη λήψη μιας απόφασης για τις απολύσεις στο δημόσιο. Μιας απόφασης που κι αυτή μένει να εφαρμοστεί. Ωστόσο, αυτή τη φορά η τρόικα αποφάσισε να δώσει πίστωση χρόνου και εμπιστοσύνης στη χώρα και την κυβέρνηση. Ίσως γιατί θέλει να στείλει ένα μήνυμα ότι μετά την Κύπρο, η Ευρωζώνη ανασυγκροτείται και στηρίζει τα μέλη της. Ίσως γιατί έχει βάλει πάρα πολλά χρήματα στην Ελλάδα και δεν θέλει να ρισκάρει. Όπως είπε κι ο Τόμσεν, 130 δις ευρώ εισέρρευσαν στη χώρα από τότε που ο Παπαδήμος υπέγραψε το δεύτερο μνημόνιο κι αυτό είναι ένα δείγμα της αποφασιστικότητας της τρόικας να στηριχθεί η Ελλάδα. Αν προσθέσουμε και τα 74 δις του πρώτου μνημονίου, έχουμε ήδη ξεπεράσει το ΑΕΠ της χώρας. Ακόμη, ίσως η όψιμη μεταστροφή της τρόικας έχει σχέση και με δική της αλλαγή γραμμής πλεύσης. Ίσως αναγνωρίζει ότι δεν έχει νόημα πλέον να ζητά περαιτέρω θυσίες γιατί αυτές οδηγούν κατευθείαν στην ύφεση και την αποτυχία του προγράμματος. Άλλωστε το είπε και αυτό ο Τόμσεν: «Όχι άλλα μέτρα». Τέλος, ασφαλώς παίζουν το ρόλο τους και τα πρόσωπα. Με τον Στουρνάρα είναι προφανές ότι αισθάνονται πως μπορούν να συνεννοηθούν, έστω κι αν διαφωνούν, ενώ ο πρωθυπουργός δε διστάζει να ρίξει το προσωπικό του βάρος για να επιλυθούν προβλήματα που ανακύπτουν κάθε φορά. Κι αυτό προφανώς διευκολύνει την τρόικα. Όλα καλά λοιπόν; Όχι, βέβαια. Η τρόικα θα είναι πάλι εδώ τον επόμενο μήνα και εμείς πρέπει ως τότε να έχουμε κά-

νει κάτι. Μεταξύ άλλων:

• Να έχουμε προχωρήσει στο θέμα των δημοσίων υπαλλήλων, δείχνοντας την έξοδο στους πρώτους τουλάχιστον αποδεδειγμένα επίορκους. • Να έχουμε εντατικοποιήσει τους ελέγχους προς την κατεύθυνση της πάταξης της φοροδιαφυγής. • Να έχουμε προχωρήσει με τις προγραμματισμένες ιδιωτικοποιήσεις και με το άνοιγμα των αγορών, μεταξύ άλλων στον ηλεκτρισμό και στο λιανικό εμπόριο. Κυρίως, όμως, πρέπει να προχωρήσουμε σιγά σιγά -τώρα που και η τρόικα «μαλακώνει» και υπό αυτή την έννοια μας βοηθάει- στο ξερίζωμα νοοτροπιών, συνηθειών και πρακτικών που μας οδήγησαν εδώ που είμαστε. Είναι ώρα. Για παράδειγμα, γιατί να πρέπει να δίνεται μάχη για το θέμα των εξουσιών της νέας Γενικής Γραμματείας Εσόδων; Μια νέα και κατά τεκμήριο άφθαρτη (προς το παρόν) υπηρεσία είναι, ας της δώσουμε τις δυνατότητες να κάνει τη δουλειά της και να συλλάβει κανένα φοροφυγά. Οποιαδήποτε άλλη αντιμετώπιση, όπως αυτή που ακολουθήθηκε από την κυβέρνηση, η οποία δεν ήθελε να αφαιρέσει αρμοδιότητες από το υπουργείο Οικονομικών εις όφελος της νεότευκτης Γραμματείας, βάζει σε υποψίες ότι στην καλύτερη περίπτωση προστατεύονται εξουσίες και στη χειρότερη συμφέροντα. Και είναι γεγονός ότι σε πείσμα της κρίσης και των θυσιών του ελληνικού λαού, πολλά συμφέροντα εξακολουθούν να ευημερούν και να προστατεύονται. Αυτό πρέπει να τελειώσει. Όχι όμως μόνο αυτό. Ο ελληνικός λαός που ψήφισε το 1981 με συντριπτική πλειοψηφία ένα κόμμα που επαγγελλόταν την «αλλαγή», έχει έκτοτε πάρει διαζύγιο από τη συγκεκριμένη λέξη. Δεν θέλει καμία αλλαγή, τίποτα που να διαταράσσει τις συνήθειες, τα κεκτημένα, τον τρόπο ζωής του. Σε κάθε αλλαγή που προτείνεται έχει ενδοιασμούς και αντιρρήσεις, πάντα έχει να πει ένα «ναι, αλλά…» . Για κάθε άχρηστη μικροϋπηρεσία του δημοσίου που καταργείται, κάποιοι θα βρουν μια χρησιμότητά της για να αντιταχθούν στην κατάργησή της, για κάθε σχολείο που συγχωνεύεται με άλλο θα υποστηρίξουν ότι είναι αντιπαιδαγωγικό μέτρο επειδή οι τάξεις θα έχουν πάνω από 15 παιδιά (και ενώ στα ιδιωτικά είναι στάνταρ 25 παιδιά σε κάθε τάξη). Και αυτή η νοοτροπία πρέπει να αλλάξει. Όλα αυτά θέλουν κόπο και χρόνο βέβαια. Ας ελπίσουμε ότι η συγκυρία θα βοηθήσει τουλάχιστον να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση, έστω και αργά, και να μην πισωγυρίσουμε στα χειρότερα.

t&π

nea

ΕΠ7Α

Δύο οικονομικά, ευκολόπιοτα κρασιά, για κατανάλωση επτά ημέρες την εβδομάδα, κυκλοφορεί η Mediterra Winery στα σούπερ-μάρκετ. Το Επτά Λευκό είναι δροσερό και φρουτώδες, με λαμπερό κίτρινο χρώμα και αρώματα εσπεριδοειδών από τις ποικιλίες Βηλάνα και Θραψαθήρι. Το Επτά Ερυθρό έχει αρώματα φρέσκων κόκκινων φρούτων και ισορροπημένη γεύση από τις ποικιλίες Μανδηλαριά και Syrah. Η Mediterra κυκοφορεί και δύο κρασιά από τα πετρώδη εδάφη της Κρήτης: το λευκό Άσπρη Πέτρα έχει αρώματα εσπεριδοειδών από τις ποικιλίες Βηλάνα και Βιδιανό, ενώ το ερυθρό Μαύρη Πέτρα από τις ποικιλίες Κοτσιφάλι και Cabernet Sauvignon έχει αρώματα φρέσκων κόκκινων φρούτων.

Oίνος από μήλo Sοmersby Apple Η Μύθος Ζυθοποιία, ανταποκρινόμενη στην καταναλωτική τάση για ελαφρύτερες, γλυκύτερες γεύσεις και πιο φυσικές επιλογές, έφερε στην Ελλάδα μια γευστική πρόταση με βάση τα μήλα. To Somersby Apple αναπτύχθηκε από τον Όμιλο Carlsberg το 2008, ανήκει στην υποκατηγορία των φρουτωδών οίνων κι έχει 4,5% αλκοόλ. Παράγεται από τη ζύμωση χυμού μήλων χωρίς την προσθήκη τεχνητών γλυκαντικών, αρωμάτων ή χρωστικών ουσιών και πίνεται παγωμένο στο ποτήρι του με πάγο. Όπως δηλώνει ο Διευθύνων Σύμβουλος της Μύθος Ζυθοποιία, Αλέξανδρος Καραφυλλίδης, «τo Somersby Apple αποτελεί μία νέα κατηγορία που κερδίζει ολοένα έδαφος στην Ευρώπη. Η Ελλάδα αποτελεί το νέο προορισμό μετά το επιτυχές λανσάρισμα του σε 22 χώρες. Πιστεύουμε ότι θα ανοίξει το δρόμο για περαιτέρω ανάπτυξη της κατηγορίας». www.facebook.com/ Somersby

06 / ΜΑΪΟΣ 2013

Αλμυρά σνακ Fonzies Τα Fonzies είναι νέα τραγανά σνακ καλαμποκιού ψημένα στο φούρνο (και όχι τηγανισμένα) σε ακανόνιστο σχήμα και με έντονη γεύση σε τρεις προτάσεις: Original με γεύση τυρί, NutMania με γεύση φιστίκι, Paprika Desire με γεύση τυρί και πάπρικα. Συστήνονται με το σλόγκαν «Μια ακαταμάχητη απόλαυση που σε προ(σ)καλεί να γλείψεις και τα δάχτυλά σου γιατί αν δεν το κάνεις χάνεις τη μισή απόλαυση!»

Νέα εταιρική ταυτότητα

Ελληνικός Sίτos

Τα νέα ζυμαρικά Ελληνικός Sίτος παράγονται από 100% ελληνικά σκληρά στάρια. Η λιτή και απέριττη συσκευασία αναδεικνύει το προϊόν και εκφράζει τη δυναμική των ελληνικών προϊόντων -για το λόγο αυτό βραβεύτηκαν στο Διαγωνισμό Συσκευασίας 2013 από την All Pack Hellas. Διατίθενται στα σούπερ-μάρκετ Σκλαβενίτης (Αθήνα), Μασούτης (Θεσσαλονίκη) και άλλα επιλεγμένα σημεία πώλησης. Διανέμονται στην Ελλάδα και Κύπρο αποκλειστικά από την Global Synergy buying Group AE (Βιομηχανική Περιοχή Σίνδου Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 752392).

H Newton υπογράφει τη νέα εταιρική ταυτότητα της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας με αφορμή τα 50 χρόνια παρουσίας της στην ελληνική αγορά. Το δημιουργικό σκεπτικό είχε στόχο να αναδείξει τις εγγενείς αξίες της Ζυθοποιίας, όπως η παράδοση, η ελληνικότητα, η ποιότητα και η εξέλιξη. Το αποτέλεσμα είναι ένα λογότυπο που αποπνέει κύρος και ποιότητα, αλλά ταυτόχρονα είναι γνώριμο και αμιγώς ελληνικό. Το βασικό χαρακτηριστικό του είναι ένα οικείο σύμβολο που παραπέμπει στα χαρακτηριστικά ακροκέραμα των νεοκλασσικών σπιτιών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, πρόκειται για ένα σύγχρονο, αφαιρετικό ακροκέραμο, που έχει ως διακοσμητικά τους βλαστούς του κριθαριού, του βασικού συστατικού της μπίρας ενώ τη σύνθεση ολοκληρώνει μια σταγόνα που συμβολίζει το νερό, το δεύτερο κύριο συστατικό της μπίρας, αλλά και το αποτέλεσμα της ευρύτερης παρουσίας της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας στην κοινωνία.

NIRVANA Yogurt Ήταν αναμενόμενο. Η νέα καινοτόμα κατηγορία από ελληνικό γιαούρτι σε κρεμώδη υφή κυκλοφορεί από τη Nestlé σε συσκευασία των 500ml και δύο γεύσεις: Nirvana Yogurt Dark Cookies με σιρόπι σοκολάτας και μπισκότα κακάο και Nirvana Yogurt Forest Fruits με σιρόπι φρούτων του δάσους. Στόχο έχουν να ικανοποιήσουν εκείνους που αναζητούν ένα αναζωογονητικό και ελαφρύ παγωτό.

08 / ΜΑΪΟΣ 2013

t&π

ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ

to eλληνικo

ΤΥΡΙ

Aλλάζουν οι συνήθεις των Ελλήνων καταναλωτών.

σο η ύφεση δεν λέει να αφήσει την ελληνική οικονομία, από τις πάσης φύσεως περικοπές στις οποίες υποχρεωνόμαστε, δεν ξεφεύγουν ακόμη και τρόφιμα που θεωρούνται απαραίτητα για τη διατροφή μας, όπως είναι τα τυροκομικά. Δεν φαίνεται να εξαιρείται ούτε, καν, η φέτα που παραδοσιακά υπήρξε αναπόσπαστο συστατικό στο καθημερινό τραπέζι του Έλληνα. Αυτό που παρατηρείται δεν είναι τόσο μια θεαματική μείωση των όγκων τυροκομικών που καταναλώνονται, όσο αλλαγές στη συμπεριφορά και στις προτιμήσεις των καταναλωτών, οι οποίοι ευνοούν πλέον τα φθηνότερα τυριά και ιδίως τα ιδιωτικής ετικέτας, σε βάρος των επωνύμων προϊόντων. Στην τάση που καταγράφεται, αν και προς το παρόν τα τυριά ιδιωτικής ετικέτας δεν απειλούν ευθέως τα επώνυμα, οι επιχειρήσεις του κλάδου απαντούν με προωθητικές ενέργειες και προσφορές, προκειμένου να συγκρατήσουν τις διαρροές στις πωλήσεις και τα μερίδιά τους στην αγορά. Ταυτόχρονα ενισχύουν την γκάμα των προϊόντων τους προσθέτοντας στο χαρτοφυλάκιό τους νέες γεύσεις και καινοτόμες προτάσεις, όπως βιολογικά τυριά, τυριά με μπαχάρια και βότανα ή τυριά με λιγότερα λιπαρά, ώστε να καλύψουν τις σύγχρονες ανάγκες των καταναλωτών. Παρά τις διευρυνόμενες επιλογές, οι επιπτώσεις της αναιμικής οικονομικής ευχέρειας των καταναλωτών είναι αισθητές. Ο κύκλος εργασιών του κλάδου βγαίνει μειούμενος, με συνέπεια να υπονομεύεται η βιωσιμότητα των τυροκομικών μονάδων και των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων της χώρας -ιδιαίτερα από την στιγμή που οι τιμές στο γάλα πιέζονται, ενώ αντίθετα εκείνες των ζωοτροφών κινούνται ανοδικά- και συνακόλουθα να περιορίζεται η εγχώρια παραγωγή τυροκομικών προϊόντων. Υπάρχουν βέβαια και παρήγορα μηνύματα, τα οποία έρχονται κυρίως

του Λεωνίδ α Λιάμη, leoliamis@gmail.com

ΜΑΪΟΣ 2013 / 09

t&π

ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ

από τη ζήτηση για εξαγωγές που καταγράφεται από αγορές του εξωτερικού, κυρίως για το τυρί τύπου φέτα. Κι εδώ, όμως, δεν είναι όλα ρόδινα, δεδομένου ότι ασκούνται πιέσεις από ανταγωνίστριες χώρες που επιδιώκουν να κάνουν χρήση της ονομασίας για δικά τους παρόμοια προϊόντα. Επίσης, λόγω έλλειψης στρατηγικής marketing, παρατηρείται δυστοκία στο να απολαύσει το προϊόν στα σούπερ-μάρκετ του εξωτερικού ανταπόκριση αντάξια της ποιότητας και φήμης του. Αυτά για τις αγορές του εξωτερικού, διότι αυτογκόλ, που υπονομεύουν τη φέτα, μπαίνουν διαρκώς και στην εγχώρια αγορά.

Πέφτουν παραγωγή και τζίρος Στην εγχώρια παραγωγή τυροκομικών προϊόντων, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΛΓΟ-Δήμητρα, από το 2010 παρατηρείται υποχώρηση στους παραγόμενους όγκους, σε επίπεδα κάτω των 200 χιλ. τόνων. Συγκεκριμένα, η παραγωγή των μαλακών τυριών ανήλθε το 2011 σε 121.082.358 κιλά έναντι των 120.714.903 κιλών το 2010, των σκληρών κι ημίσκληρων τυριών σε 45.106.777 κιλά από 59.475.886 κιλά και των τυριών τυρογάλακτος στα 23.932.005 κιλά, έναντι 28.041.786 κιλών το 2010. Το ίδιο χρονικό διάστημα η παραγωγή της Φέτας ΠΟΠ, που ανήκει στην κατηγορία των μαλακών τυριών, περιορίστηκε το 2011 σε 92.482 τόνους, κάνοντας βουτιά 7.500 τόνων έναντι του 2010. Όπως επισημαίνεται από το Σύνδεσμο Ελληνικής Κτηνοτροφίας, η εξέλιξη αυτή σχετίζεται με την εγκατάλειψη του επαγγέλματος από Έλληνες κτηνοτρόφους λόγω του ασύμφορου της εκμετάλλευσης μετά την αλματώδη αύξηση των διεθνών τιμών στις ζωοτροφές, που είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί στην επίμαχη περίοδο και η παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος που χρησιμοποιείται κυρίως για τη φέτα, κατά περισσότερο από 50.000 τόνους. Η αρνητική αυτή τάση συνεχίστηκε και το 2012, καθώς τα πρώτα διαθέσιμα στοιχεία κατα-

δεικνύουν ότι από σχεδόν 150 τυροκομεία της επικράτειας, οι αγορές γάλακτος ήταν μειωμένες σε ποσοστό άνω του 10%, έναντι του 2011. Εκτός της παραγωγής, όμως, την κατιούσα φαίνεται ότι έχει πάρει και ο συνολικός τζίρος της εγχώριας αγοράς των τυροκομικών προϊόντων. Σύμφωνα με στοιχεία της SymphonyIRI Group, την περίοδο 2009-2012 η συνολική κατανάλωση τυροκομικών στα σούπερ-μάρκετ σημείωσε κάμψη 0,4% σε όγκο και περιορίσθηκε στα 87,6 εκ. κιλά, ενώ σε αξία μειώθηκε κατά 3% καθώς υποχώρησε στα 728,9 εκ. ευρώ (από 751,1 εκ. ευρώ που ήταν το 2011). Ανά κατηγορία, οι πωλήσεις των κίτρινων τυριών μειώθηκαν κατά 3,7% και διαμορφώθηκαν σε 382,8 εκ. ευρώ (από 397,4 εκ. ευρώ το 2011), ενώ οι πωλήσεις λευκών τυριών υποχώρησαν κατά 1,6% και έφθασαν στα 334,1 εκ. ευρώ. Τη μεγαλύτερη κάμψη, ωστόσο, εμφάνισαν τα συσκευασμένα τυριά (processed cheese) καθώς οι πωλήσεις τους μειώθηκαν κατά 16% και διαμορφώθηκαν στα 11,9 εκ. ευρώ (από 14,2 εκ. ευρώ το 2011). Στελέχη της εμπορικής διεύθυνσης της ΜΕΒΓΑΛ εξηγούν στο Τ&Π ότι την περασμένη χρονιά συνολικά η κατηγορία των τυροκομικών προϊόντων κινήθηκε πτωτικά σε αξία κατά περίπου 7,2%, προερχόμενη σε ποσοστό 7,7% από τα τυποποιημένα τυροκομικά προϊόντα και κατά 6,9% από τα τυροκομικά του πάγκου. Αντίστοιχα, στο σύνολό της η κατηγορία της φέτας το 2012 ήταν επίσης πτωτική σε ποσοστό 9,5%, με την τυποποιημένη φέτα, που αποτελεί το 22,18% της αγοράς των τυποποιημένων τυροκομικών, να κινείται σε απόλυτη αξία πτωτικά 9,9%, έναντι του 2011. Ανάλογα πτωτική, κατά 9,2%, υπήρξε το 2012 και η αγορά της χύμα φέτας, που αντιπροσωπεύει το 40,46% της συνολικής αγοράς τυποποιημένων τυροκομικών στη χώρα. Σε κάθε περίπτωση, το τυρί τύπου φέτα δικαίως χαρακτηρίζεται ως το βαρύ πυροβολικό του κλάδου, δεδομένου ότι αντιπροσωπεύει περί το 45%

Παραγωγή Γαλακτοκομικών Προϊόντων (κιλά) σύμφωνα με τα στοιχεία των δηλωθέντων μηνιαίων ισοζυγίων γάλακτος

ΠΡΟΪΟΝ

2009

2010

2011

124.766.4251

20.714.903

121.082.358

43.774.232

59.475.886

45.106.777

26.475.406

28.041.786

23.932.005

(Πηγή: ΕΛ.Γ.Ο ΔΗΜΗΤΡΑ)

10/ ΜΑΪΟΣ 2013

της συνολικής αξίας των πωλήσεων στην κατηγορία των τυποποιημένων λευκών τυριών και το 85,37% της κατηγορίας των χύμα λευκών τυριών που καταναλώνονται στη χώρα.

Τυριά ιδιωτικής ετικέτας Η στροφή των καταναλωτών στα πιο οικονομικά τυριά ιδιωτικής ετικέτας επιβεβαιώνεται από την ανάλυση των στοιχείων της Symphony IRI Group, βάσει των οποίων την περίοδο 2009-2012 οι πωλήσεις των τυροκομικών ιδιωτικής ετικέτας σχεδόν διπλασιάστηκαν σε όγκο και από περίπου 4,5 εκ. κιλά το 2009 ανήλθαν σε 8,5 εκ. κιλά το 2012. Το ίδιο συνέβη και ως προς την αξία τους, η οποία σκαρφάλωσε στο 11,8%. Σε ορισμένες αλυσίδες, μάλιστα, το ποσοστό των τυροκομικών ιδιωτικής ετικέτας, επί του συνόλου των πωλήσεων συσκευασμένων τυροκομικών, πλησιάζει το 30%. Έτσι, το μερίδιό τους γενικά έφθασε πλέον στο 10% της αγοράς (από περίπου 5% που ήταν το 2009) με κύριο όπλο την προσιτή τους τιμή καθώς υπολογίζεται ότι τα επώνυμα είναι έως και 40% ακριβότερα. Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή έπαιξε και η ενίσχυση του χαρτοφυλακίου των τυροκομικών ιδιωτικής ετικέτας στην οποία επιδόθηκαν τα σούπερ-μάρκετ προκειμένου να δώσουν περισσότερες επιλογές στο αγοραστικό κοινό. Παρά την ανοδική τους τάση, βέβαια, τα private label τυριά απέχουν πολύ από το να θεωρηθούν απειλή για τα επώνυμα, τα οποία εξακολουθούν να κρατούν τη μερίδα του λέοντος με ποσοστό που φθάνει στο 90%. Αυτό, πάντως, δεν εφησυχάζει τις βιομηχανίες τυροκομικών, οι οποίες συνεχίζουν τις προσφορές (αν και σε μικρότερη ένταση) και την ελκυστική πολιτική τιμών, ώστε να κρατήσουν τους καταναλωτές πιστούς στα προϊόντα τους και να διασφαλίσουν ότι δεν θα έχουν διαρροές στο προσεχές μέλλον.

Τρέχουν οι εξαγωγές παρά τις τρικλοποδιές Πιο ενθαρρυντικά είναι τα πράγματα από το μέτωπο των εξαγωγών και κυρίως από τη ζήτηση που παρατηρείται για προϊόντα ΠΟΠ που διατηρούν παραδοσιακές αξίες και αυθεντικότητα, όπως συμβαίνει με το τυρί τύπου φέτα. Στο πρώτο μισό του 2012 οι εξαγωγές φέτας ενισχύθηκαν κατά όγκο σε ποσοστό 20,54%, το οποίο είναι σχεδόν τριπλάσιο του 7,78% με το οποίο έκλεισαν οι εξαγωγές του 2011 σε σχέση με το 2010. Το διάστημα Ιανουαρίου-Αυγούστου 2012 εξήχθησαν από τη χώρα 37.046,77 τόνοι σχετικών τυ

ενθαρρυντικά ‘‘Πιο είναι τα πράγματα

από το μέτωπο των εξαγωγών και κυρίως τη ζήτηση που παρατηρείται για προϊόντα ΠΟΠ που διατηρούν παραδοσιακές αξίες και αυθεντικότητα

‘‘

t&π

ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ

ροκομικών προϊόντων αξίας 197.354.830 ευρώ, έναντι των 32.306,82 τόνων φέτας και άλλων τυριών που εξήχθησαν τους πρώτους οκτώ μήνες του 2011 και απέφεραν 163.729.330 ευρώ. Στο σύνολο του 2011 είχαν εξαχθεί 48.156,61 τόνοι τυροκομικών προϊόντων αξίας 234.183.850 ευρώ, έναντι 42.386,35 τόνων φέτας και άλλων τυριών που εξήχθησαν το 2010 και απέφεραν έσοδα ύψους 217.273.170 ευρώ. «Από το σύνολο των εξαγωγών τυροκομικών προϊόντων, περί το 70% έως και 76%, ανάλογα τη χρονιά, αντιπροσωπεύει το ποσοστό των εξαγωγών φέτας», διευκρινίζει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας Παναγιώτης Πεβερέτος. Σύμφωνα με τον ίδιο, κατά τη διάρκεια του 2011 οι ελληνικές εξαγωγές φέτας, όσον αφορά στον όγκο τους ανήλθαν σε σχεδόν 34.000 τόνους, εμφανίζοντας αύξηση σε ποσοστό περίπου 3% έναντι του 2010, όταν είχαν εξαχθεί περί τους 33.000 τόνους. Μικρή άνοδο έχει καταγράψει κι η αξία των πωλή-

Οι όγκοι λευκού τυριού που πωλείται για φέτα μπορεί και να φθάνουν σε πολλές χιλιάδες τόνους κάθε χρόνο

12 / ΜΑΪΟΣ 2013

σεων του προϊόντος. Η αξία της εξαγόμενης φέτας το 2011 ανήλθε στα 182 εκ. ευρώ και είναι αυξημένη κατά 2% έναντι του 2010, όταν τα έσοδα ήταν στα 178 εκ. ευρώ. Οι κυριότεροι προορισμοί για την ελληνική φέτα είναι κατά προτεραιότητα η Γερμανία που απορροφά περί το 40% των συνολικών εξαγωγών του προϊόντος, το Ηνωμένο Βασίλειο (14%) και η Ιταλία (12%). Σημαντικές αγορές θεωρούνται και οι Σουηδία, Κύπρος, Αυστρία, ΗΠΑ, Αυστραλία, Γαλλία, Ελβετία, Βέλγιο και Καναδάς, ενώ σε άνοδο είναι κι οι εξαγωγές προς Ουκρανία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιρλανδία.

Έλλειψη marketing Για να διευρύνει, ωστόσο, η Ελλάδα το μερίδιό της στην παγκόσμια αγορά τυριών χρειάζεται να γίνουν αρκετά βήματα και κυρίως στο θέμα του marketing και της προώθησης του προϊόντος σε χώρες-στόχους με έντονο ομογενειακό στοιχείο όπως οι ΗΠΑ, Καναδάς και Αυστραλία, αλλά κι άλλες αγορές όπως η Ιαπωνία, η Ρωσία, η Κίνα, η Κορέα, οι Ινδίες. Προς το παρόν, σύμφωνα και με πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου του Συνδέσμου Ελλήνων Εισαγωγέων Τροφίμων και Ποτών Εξωτερικού (ΣΕΛΕΤΡΟΠΕ) Απόστολου Καρβέλα, υπάρχει κενό αποτελεσματικότητας στο συγκεκριμένο μέτωπο. Όπως αναφέρει, λευκό τυρί που παρά-

γεται σε βαλκανικές χώρες ή στη γειτονική Τουρκία, «σερβιρισμένο» με ευρωπαϊκό marketing κι ελληνοπρεπείς ετικέτες, κατακλύζει τις αγορές σε σημείο ώστε να προτιμάται ακόμη και για την greek salad, περιορίζοντας δραστικά το ζωτικό πεδίο δράσης για την ελληνική φέτα. «Ιδρώνουμε για να βάλουμε τη φέτα στα καταστήματα των ξένων αγορών με τιμές που δεν ξεπερνούν τα 2,40 έως 2,60 ευρώ για τη συσκευασία των 200 γραμμαρίων και την ίδια στιγμή, για την ίδια συσκευασία, το λευκό τυρί Syrtaki, τουρκικής παραγωγής με γερμανικό marketing, και το γαλλικό Salakis που παράγεται στην Κροατία, πωλούνται στη γερμανική αγορά από 3,20 έως 3,40 ευρώ» αναφέρει ο επικεφαλής του ΣΕΛΕΤΡΟΠΕ κάνοντας λόγο για πλήρη απουσία κρατικής στρατηγικής στήριξης της ελληνικής παραγωγής και ειδικά των ΠΟΠ προϊόντων.

Φέτα Τασμανίας Ένας εξίσου σοβαρός, κίνδυνος που καλείται να αντιμετωπίσει η ελληνική φέτα είναι η προσπάθεια σφετερισμού της ονομασίας της από ανταγωνίστριες χώρες. «Λόγω της μεγάλης απήχησης στο καταναλωτικό κοινό διεθνώς, η φέτα ΠΟΠ έχει να αντιμετωπίσει υποκατάστατα από επιχειρήσεις τρίτων χωρών» σημειώνει ο κ. Πεβερέτος. Ειδικά στην περίπτωση

t&π

ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ

‘‘

για τη χώρα, που μπορεί να βοηθήσει στην ανάκαμψη της οικονομίας, αφού «διεθνώς η κατανάλωση φέτας και λευκού τυριού φθάνει τους 600 χιλ. τόνους ετησίως, ενώ οι εξαγωγές μας είναι μόλις λίγο πάνω από τους 30.000 τόνους». Προτείνει να υπάρξει και ένα πιάτο ελληνικών τυριών ΠΟΠ που θα προωθείται από ξενοδοχεία και χώρους μαζικής εστίασης προκειμένου να γίνουν γνωστά στους τουρίστες και μέσω αυτών να ανοίξουν οι πόρτες των ξένων αγορών. Έτσι θα στηριχθεί και η παραγωγή του τόπου σε τυροκομικά και θα αποφευχθούν προβλήματα όπως αυτά που ανέκυψαν με το τυρί Μετσοβόνε, για το οποίο η χώρα αναγκάστηκε να αποσύρει την ένδειξη ΠΟΠ, μια και η παραγόμενη πρώτη ύλη δεν ήταν

ικανή για να στηρίξει το προϊόν. Απέναντι στις επιθέσεις, αλλά και για να περιφρουρηθεί η φέτα και από τα αυτογκόλ που βάζουν οι εμπλεκόμενοι με το προϊόν στην εγχώρια αγορά, φορείς κι επιχειρήσεις του τυροκομικού τομέα έχουν ενεργοποιήσει διεργασίες για την ίδρυση μιας διεπαγγελματικής ένωσης για την προστασία του προϊόντος. «Αν βουλιάξει η βάρκα της φέτας, δεν θα πνιγούν μόνο οι κτηνοτρόφοι, αλλά κι όλοι όσοι μετέχουν στην τυποποίηση και την εμπορία του προϊόντος» τονίστηκε από τον γεωπόνο Θεόδωρο Μανουσίδη σε προπαρασκευαστική συνάντηση που οργανώθηκε τον Φεβρουάριο στη Θεσσαλονίκη, ενώ ήδη οι επαφές έχουν προχωρήσει και είναι πιθανό έως το Μάιο η διεπαγγελματική να είναι πραγματικότητα.

Αν βουλιάξει η βάρκα της φέτας, δεν θα πνιγούν μόνο οι κτηνοτρόφοι, αλλά κι όλοι όσοι μετέχουν στην τυποποίηση και την εμπορία του προϊόντος

‘‘

της Τουρκίας, μια από τις κορυφαίες γαλακτοβιομηχανίες της γειτονικής χώρας με σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα, η Yorsan Gida Mamulleri Sanayi ve Ticaret Anonim Sirketi, έχει καταθέσει αίτηση στο Turkish Patent Institute για να κατοχυρώσει προϊόν με το εμπορικό σήμα «Anatolian Feta Cheese». Η αίτηση έγινε δεκτή από τον φορέα κι η σχετική απόφαση δημοσιεύτηκε στις 14 Φεβρουαρίου του 2011 οπότε ο ΣΕΚ υπέβαλε ένσταση κατά του εμπορικού σήματος. Έπειτα από την αναιτιολόγητη απορριπτική απόφαση του Turkish Patent Institute, έχει ασκηθεί προσφυγή. Στην Κίνα τοπική εταιρεία φέρεται να προσπαθεί να κατοχυρώσει τη φέτα ως εμπορικό σήμα, ενώ τα ράφια των σούπερ-μάρκετ της Αμερικής, της Αυστραλίας, αλλά και άλλων τρίτων χωρών όπου δεν υπάρχει δίχτυ προστασίας του προϊόντος αφού η απαγόρευση χρήσης του ονόματος Φέτα ισχύει μόνο εντός ορίων της ΕΕ, βρίθουν από φέτα Τασμανίας, φέτα Ουισκόνσιν, φέτα Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων κι ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό. Το πλήγμα είναι ισχυρό για τις ελληνικές εξαγωγές, ιδιαίτερα αν αναλογιστεί κανείς ότι το 90% της κατανάλωσης τυριού τύπου φέτας στις ΗΠΑ καλύπτεται από επιτόπια παραγόμενα προϊόντα. Ανάλογη η εικόνα και στην Αυστραλία, αφού σύμφωνα με όσα μεταφέρουν οι διπλωματικοί υπάλληλοι που υπηρετούν στην πρεσβεία στο Σίδνεϊ και οι ελληνικές επιχειρήσεις που εξάγουν εκεί τα προϊόντα τους, στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ-μάρκετ έχουν τοποθετηθεί πάνω από δέκα προϊόντα που φέρουν την ονομασία φέτα. Παράγονται κυρίως στην Αυστραλία, ενώ κάποια εισάγονται από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Δανία.

Παραγωγή ΠΟΠ τυριών ( τόνοι) σύμφωνα με τα στοιχεία των δηλωθέντων μηνιαίων ισοζυγίων γάλακτος

Τα αυτογκόλ Κίνδυνοι ωστόσο ελλοχεύουν για το προϊόν και από τον κακό μας εαυτό. Σύμφωνα με τον πρώην πρόεδρο της Ομοσπονδίας Κτηνοτροφικών Συλλόγων Θεσσαλίας, Μιχάλη Τζιότζιο, πέραν των προσμίξεων με αγελαδινό γάλα που δίνουν λαβές σε όσους πολεμούν την ελληνικότητα της φέτας, έξαρση γνωρίζει και το φαινόμενο να πωλείται στα εστιατόρια λευκό τυρί δήθεν ως φέτα, ιδιαίτερα τα καλοκαίρια στα τουριστικά μέρη. «Οι όγκοι λευκού τυριού που πωλείται για φέτα μπορεί και να φθάνουν σε πολλές χιλιάδες τόνους κάθε χρόνο» αναφέρει ο κ. Τζιότζιος καταγγέλλοντας πως υπάρχει ασυδοσία στην εγχώρια αγορά που υποσκάπτει την αυθεντικότητα του προϊόντος. Τονίζει πως η φέτα αποτελεί «λευκό θησαυρό»

(Πηγή: ΕΛ.Γ.Ο ΔΗΜΗΤΡΑ)

ΜΑΪΟΣ 2013 / 13

t&π

ερευνα

H εκπληκτική επιστήμη του εθισμού στο

14 / MAΪΟΣ 2013

t&π

ερευνα

nk food οι κολοσσοι επεξεργασμενων τροφιμων ξοδευουν ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ στην ερευνα για να μασ κανουν να τρωμε περισσοτερο junk FOOD.

Toυ Michael Moss, The New York Times αποδοση: ε λενη ξενακη

ο απόγευμα της 8ης Απριλίου του 1999 ένας στόλος πολυτελών αυτοκινήτων κατευθύνεται στα κεντρικά της Pillsbury στη Μινεάπολη. Στην αίθουσα συσκέψεων όλα είναι έτοιμα για να υποδεχτούν τα επιφανέστερα στελέχη των πιο ισχυρών εταιρειών τροφίμων της Αμερικής: Nestlé, Kraft, Nabisco, General Mills, Coca-Cola, Mars, Procter & Gamble. Αντίπαλοι στην επιχειρηματική σκακιέρα, κάνουν μία σύντομη ανακωχή σε αυτή τη συνάντηση με θέμα την αναδυόμενη επιδημία παχυσαρκίας στις ΗΠΑ. Οι Πρόεδροι των 7 κολοσσών θα χαλάσουν την εγκάρδια ατμόσφαιρα αψιμαχώντας γι’ αυτό που αποκαλούν «μερίδιο του στομάχου». Ποιος θα κυριαρχήσει στο γαστρεντερικό σύστημα του μέσου Αμερικανού; «Ήμασταν πολύ προβληματισμένοι, και δικαίως, καθώς η παχυσαρκία εξελισσόταν σε μείζονος σημασίας ζήτημα. Ο κόσμος είχε αρχίσει να συζητάει για φορολογία στη ζάχαρη,υπήρχε μεγάλη πίεση στις εταιρίες τροφίμων» θυμάται ο 55χρονος Τζέιμς Μπένκι, χημικός τροφίμων που έγινε λαμπρό στέλεχος της Pillsbury με κορυφαία στιγμή στην καριέρα του την επινόηση του ποπ-κορν για φούρνο μικροκυμάτων. Εκείνος και η ομάδα του είχαν εργαστεί σκληρά για τη συνάντηση. Τους μήνες που προηγήθηκαν της ιδιότυπης αυτής συνεδρίασης και ενώ την όρεξη των συμπολιτών του φρέναραν καμπάνιες με εικόνες παχύσαρκων παιδιών που έπασχαν από διαβήτη και πρώιμη υπέρταση ή καρδιοπάθεια, εκείνος εντρυφούσε στις επεξεργασμένες τροφές που, αντί να προκαλούν κορεσμό στους καταναλωτές, τους έκαναν να πεινούν όλο και περισσότερο. Είχε έρθει η στιγμή που οι ειδικοί επιστήμονες, κυρίως χημικοί τροφίμων, προειδοποίησαν τα αφεντικά τους για το μερίδιο ευθύνης των εταιρειών στα διατροφικά προβλήματα των Αμερικανών, από τα οποία δεν κινδύνευε μόνο η υγεία ενός έθνους, αλλά και η οικονομία του. Σε αυτό το κλίμα ανησυχίας ξεκίνησε η συζήτηση της 8ης Απριλίου. Πρώτος ομιλητής, ο τότε Αντιπρόεδρος της Kraft, Μάικλ Μαντ, ο οποίος ξεκαθάρισε: «Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις στο τι πρέπει να κάνει η ιατρική κοινότητα για να ελέγξει το πρόβλημα ή στο τι θα πρέπει να κάνει η βιομηχανία, αλλά ένα είναι σαφές: ένα πράγμα που σίγουρα δεν

μπορούμε να κάνουμε είναι το τίποτα». Στη διάρκεια της ομιλίας του μία σειρά από διαφάνειες σχημάτισαν τη ζοφερή εικόνα μιας εθνικής επιδημίας: περισσότεροι από τους μισούς ενήλικες Αμερικανούς ήταν υπέρβαροι, με σχεδόν το ένα τέταρτο του ενήλικου πληθυσμού -40 εκατομμύρια άνθρωποι- να θεωρούνται κλινικά παχύσαρκοι. Η παιδική παχυσαρκία μετρούσε 12 εκατομμύρια μικρούς ασθενείς, αριθμός που μετά το 1999 έμελλε να αυξηθεί. Η βιομηχανία τροφίμων βρισκόταν στο στόχαστρο ισχυρών ιατρικών εταιρειών όπως οι American Heart Association και American Cancer Society οι οποίες συσχέτιζαν την παχυσαρκία με βαριά χρόνια νοσήματα. Την προβολή των διαφανειών ακολούθησε το αναπάντεχο συμπέρασμα στο οποίο κατέληγε ο Μαντ: η επικινδυνότητα των τυποποιημένων τροφίμων συνδεόταν με εκείνη των τσιγάρων. Ο Μαντ συμμερίστηκε την άποψη της καθηγήτριας ψυχολογίας και δημόσιας υγείας του Yale, Κέλι Μπράουνγουελ, η οποία υποστήριζε ότι η βιομηχανία επεξεργασμένων τροφίμων θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται σαν απειλή για τη δημόσια υγεία, όπως δηλαδή συνέβαινε και με το κάπνισμα. Ο Μαντ παρουσίασε ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας: Το πρώτο βήμα ήταν η αποδοχή από τα στελέχη της συνενοχής των εταιρειών τους στην αύξηση της παχυσαρκίας. Κάλεσε μάλιστα τις εταιρείες να δράσουν σε πολλά μέτωπα: Από τη μείωση της χρήσης αλατιού, ζάχαρης και λίπους μέχρι την αλλαγή στην στρατηγική της διαφήμισης των προϊόντων. Ο Μαντ πρότεινε μάλιστα τη δημιουργία ενός κώδικα-οδηγού για το μάρκετινγκ των τροφίμων, ειδικά όταν αυτά στοχεύουν σε ανήλικο κοινό. «Λέμε ότι η βιομηχανία πρέπει να κάνει μια ειλικρινή προσπάθεια να γίνει μέρος της λύσης. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να εκτονώσουμε την κριτική που ασκείται εναντίον μας» κατέληξε ο Μαντ εκείνο το απριλιάτικο απόγευμα για να δεχτεί την επίθεση ενός εκ των καλεσμένων, του ατρόμητου τιμονιέρη της General Mills, Στίβεν Σάνγκερ. Ο ίδιος και η εταιρεία του θα έχαναν τα μέγιστα αν εφαρμοζόταν το σχέδιο Μαντ καθώς τα προϊόντα του κατείχαν περίοπτη θέση στη λίστα των αγαπημένων τροφίμων των Αμερικανών χάρις στην εξαιρετικά επεξεργασμένη γεύση τους. Στην δική του θητεία το διάσημο προϊόν της εταιρίας Yoplait εμπλουτίστηκε με τόση

ΜΑΪΟΣ 2013 /15

t&π

ερευνα

Το Red Fusion στόχευε στην ταχέως αναπτυσσόμενη και πολλά υποσχόμενη αγορά των ισπανόφωνων και Αφροαμερικανών των ΗΠΑ.

16/ ΜΑΪΟΣ 2013

Κάποιοι μίλησαν διστακτικά όταν τους ανέφερα στοιχεία από τα χιλιάδες μυστικά σημειώματα που έλαβα από πληροφοριοδότες μου σε μεγάλες εταιρείες. Το ρεπορτάζ θα διηγηθεί μία σειρά από περιστατικά τα οποία καταδεικνύουν την παραγωγή και την πώληση τροφίμων σε καταναλωτές που είναι εξαιρετικά ευάλωτοι στις διαφημιστικές εκστρατείες και το μάρκετινγκ των μεγάλων βιομηχανιών.

Οι περιπέτειες ενός αναψυκτικού

‘‘

Οι περισσότεροι μάλιστα την έβρισκαν μάλλον κακή ενώ δεν ήταν λίγοι εκείνοι που απέτρεπαν μέσω διαδικτύου τους φανατικούς του Dr Pepper να καταναλώσουν το συγγενές προϊόν. Η απόρριψη του προϊόντος έκανε τους υψηλά ιστάμενους της εταιρείας να στραφούν το 2004 στον θρύλο της βιομηχανίας τροφίμων Χάουαρντ Μόσκοβιτς. Με σπουδές μαθηματικών και διδακτορικό στην Πειραματική Ψυχολογία από το Χάρβαρντ, ο Μόσκοβιτς έχει ήδη ανακατέψει τις συνταγές επιτυχίας εταιρειών όπως οι Campbell Soup, General Foods, Kraft και PepsiCo. «Έχω βελτιστοποιήσει πίτσες, ντρέσινγκ για σαλάτες και τουρσιά, πολλά…», θα μου πει στη συνάντησή μας την άνοιξη του 2010 στη Λέσχη του Χάρβαρντ στο Μανχάταν. Από τη συζήτησή μας έμαθα όλη τη διαδικασία βελτιστοποίησης ενός προϊόντος που αφήνεται στα μαγικά χέρια του Μόσκοβιτς. Για παράδειγμα, οι τεχνικοί τροφίμων αλλάζουν μία σειρά από μεταβλητές με πρόθεση να βρουν την τέλεια εκδοχή ενός προϊόντος, το οποίο στη συνέχεια περνάει από τον ουρανίσκο πολλών δοκιμαστών. Απλοί καταναλωτές αμοίβονται για να περάσουν ώρες μέσα σε δωμάτια αγγίζοντας, πίνοντας και μυρίζοντας το προϊόν που είναι υπό εξέταση πριν βγει στην αγορά. Οι γνώμες τους μπαίνουν στον υπολογιστή και στη συνέχεια γίνεται το κοσκίνισμα και η διαλογή των δεδομένων με μια στατιστική μέθοδο που ονομάζεται Συνδυασμένη Ανάλυση και η οποία καθορίζει ποια χαρακτηριστικά θα είναι πιο ελκυστικά για τους καταναλωτές. Όλα λειτουργούν με το μαθηματικό πνεύμα του Μόσκοβιτς ο οποίος έχει στήσει αυτό το πρόγραμμα με την προσέγγιση της μηχανικής. Στην κουβέντα μας υποστήριξε ότι ενώ εργαζόταν πάνω σε πολλά προϊόντα, τόλμησε να δημιουργήσει υγιεινά τρόφιμα καθώς επιμένει ότι η βιομηχανία τροφίμων θα πρέπει να κάνει περισσότερα για να περιορίσει την παχυσαρκία. Δεν είχε κανέναν ενδοιασμό για το πρωτοποριακό του έργο όταν ανακάλυπτε αυτό που σήμερα στις βιομηχανίες αναφέρεται ως Σημείο Ευδαιμονίας, την ποσότητα δηλαδή ενός συστατικού, όπως αλάτι, ζάχαρη, ή λίπος, το οποίο βελτιστοποιεί την γευστικότητα και συνεπώς βοηθά τις εταιρείες τροφίμων να

To Ειδικό Αισθητήριο Κορεσμού, η τάση για έντονες, διαφορετικές γεύσεις που κατακλύζουν τον εγκέφαλο, ο οποίος ανταποκρίνεται γεννώντας την έντονη επιθυμία για περισσότερη τροφή, έγινε η κατευθυντήρια αρχή για την βιομηχανία επεξεργασμένων τροφίμων

Το λένε Dr Pepper. Οι ρίζες του βρίσκονται σε ένα φαρμακείο του 19ου αιώνα αλλά η φήμη του άνθισε μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1950 οπότε και άρχισε να αποκτά φανατικό κοινό. Από τη δεκαετία του ‘60 και μετά ήταν το ποτό των διασήμων και συχνά συνδεόταν με την εκκεντρικότητά τους: Ο Τζον Λένον την περίοδο που ηχογραφούσε το Imagine κατανάλωνε κασόνια από δαύτο, το οποίο, καθώς δεν κυκλοφορούσε στην Αγγλία, έφτανε στα χέρια του κατόπιν παραγγελίας από τη Νέα Υόρκη. Οι ZZ Top και η Cher δεν ξεκινούσαν για περιοδεία αν οι διοργανωτές των συναυλιών δεν δεσμεύονταν με συμβόλαιο ότι θα τους είχαν άφθονες φιάλες Dr Pepper και οι γραμματείς της Χίλαρι Κλίντον υπενθύμιζαν στους υπεύθυνους των ξενοδοχείων ανά την υφήλιο την προτίμηση της πρώτης κυρίας στο αναψυκτικό. Μέχρι το 2001 το Dr Pepper διατηρούσε άνετα την τρίτη θέση στις προτιμήσεις των καταναλωτών μετά την Coca-Cola και την Pepsi. Σύντομα, όμως, έχασε τη πλεονεκτική του θέση στα ράφια των σούπερ-μάρκετ καθώς την αγορά κατέκλυσε μία σειρά προϊόντων cola από τoυς δύο κολοσσούς Coca-Cola και Pepsi. Απαντώντας στις πιέσεις, η Cadbury Schweppes δημιούργησε το πρώτο υποπροϊόν της στα 115 χρόνια της ιστορίας της. Το όνομα αυτού: Red Fusion. Η κόκκινη σόδα στόχευε σύμφωνα με τον Πρόεδρο της εταιρείας, Τζακ Κίλνταφ, στην ταχέως αναπτυσσόμενη και πολλά υποσχόμενη αγορά των ισπανόφωνων και Αφροαμερικανών. Οι προσδοκίες όμως διαψεύστηκαν καθώς οι καταναλωτές δεν εμπιστεύτηκαν τη νέα γεύση.

‘‘

ζάχαρη, ώστε από υγιεινό και άγλυκο παραδοσιακό πρόγευμα γιαουρτιού μεταμορφώθηκε σε επιδόρπιο. Το Yoplait και οι διάφορες παραλλαγές του, ορισμένες μάλιστα για παιδιά, έγινε γρήγορα το προϊόν που έφερνε τα μεγάλα κέρδη σε μία εταιρία που πόνταρε στους γευστικούς κάλυκες των καταναλωτών και δεν είχε καμία διάθεση να αλλάξει στρατηγική. Η απόλυτη αντίθεση του Σάνγκερ με το σχέδιο του Μαντ οδήγησε τις συνομιλίες σε αδιέξοδο. Δεκατέσσερα χρόνια μετά από εκείνο το απόγευμα οι αριθμοί περιγράφουν την δραματική επιδείνωση της υγείας των Αμερικανών. Ένας στους τρεις ενήλικες θεωρείται κλινικά παχύσαρκος. Στα παιδιά το ποσοστό αγγίζει το ένα στα πέντε. 24 εκατομμύρια πάσχουν από διαβήτη τύπου 2, πάθηση που σχετίζεται με κακές διατροφικές συνήθειες και 79 εκατομμύρια έχουν τιμές γλυκόζης που περιγράφουν τον προδιαβήτη. 8 εκατομμύρια Αμερικανών πάσχουν από ένα είδος αρθρίτιδας γνωστής ως η Νόσος των Πλουσίων, η οποία επίσης συνδέεται με την παχυσαρκία. Κοινό και εταιρείες τροφίμων γνωρίζουν δεκαετίες τώρα ότι οι γλυκές, αλμυρές και λιπαρές τροφές μας κάνουν κακό όταν τις καταναλώνουμε σε μεγάλες ποσότητες. Τότε γιατί τα ποσοστά παχύσαρκων, διαβητικών και υπερτασικών βρίσκονται εκτός ελέγχου; Δεν είναι μόνο ζήτημα έλλειψης αυτοσυγκράτησης από τη μεριά των καταναλωτών και της «δίνουμε-στο-κοινό-αυτό-που-θέλει» τακτικής των βιομηχανιών. Αυτό που ανακάλυψα μετά από τέσσερα χρόνια έρευνας ήταν μία συνειδητή προσπάθεια αγκίστρωσης του καταναλωτικού κοινού σε συγκεκριμένα προϊόντα. Η διεργασία αυτή ξεκινούσε από τα εργαστήρια των βιομηχανιών και κατέληγε στους διαδρόμους των καταστημάτων. Μίλησα με περισσότερα από 300 άτομα τα οποία είτε είχαν απασχοληθεί στο παρελθόν στη βιομηχανία επεξεργασμένων τροφίμων είτε εργάζονταν ακόμη σε διοικητικές ή επιστημονικές θέσεις. Ανάμεσά τους και Διευθύνοντες Σύμβουλοι εν ενεργεία. Μερικοί έδωσαν πρόθυμα στοιχεία και πληροφορίες, άλλοι όχι.

πλουτίσουν. «Δεν υπάρχει ηθικό ζήτημα για μένα. Έκανα την καλύτερη επιστήμη που μπορούσα. Αγωνιζόμουν για να επιβιώσω και δεν είχα την πολυτέλεια να είμαι ένα ηθικό πλάσμα. Σαν ερευνητής ήμουν μπροστά από την εποχή μου». Η ανακάλυψη του Σημείου Ευδαιμονίας δεν ήταν αποτέλεσμα της φοίτησής του στο Χάρβαρντ, αλλά της επαγγελματικής του θητείας στα ερευνητικά εργαστήρια του αμερικανικού στρατού στα οποία προσλήφθηκε ως επιστημονικό προσωπικό λίγους μόλις μήνες μετά την αποφοίτησή του. Οι ανάγκες του στρατεύματος για έξυπνη τροφή είναι μεγάλες καθώς στο πεδίο της μάχης θα πρέπει να είναι γεμάτοι ενέργεια, κάτι δύσκολο αν τα έτοιμα γεύματα είναι άγευστα και καταλήγουν στα σκουπίδια. Αντικείμενο της δουλειάς του στο στρατό ήταν να ανακαλύψει τις τροφές που θα στήριζαν σωματικά και ψυχικά τους ένστολους. «Άρχισα να ρωτάω τους στρατιώτες πόσο συχνά θα ήθελαν να τρώνε αυτό ή εκείνο, προσπαθώντας να μάθω ποια προϊόντα έβρισκαν βαρετά. Τους άρεσαν οι έντονα μυρωδάτες γεύσεις τις οποίες όμως βαριόντουσαν γρήγορα. Από την άλλη, οι συνηθισμένες τροφές, όπως το λευκό ψωμί, δεν θα τους ενθουσίαζαν σε καμία περίπτωση, όμως μπορούσαν να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες από αυτό χωρίς να μπουχτίζουν». υτή η αντίφαση είναι γνωστή ως Ειδικό Αισθητήριο Κορεσμού. Με απλούς όρους, είναι η τάση για έντονες, διαφορετικές γεύσεις που κατακλύζουν τον εγκέφαλο, ο οποίος ανταποκρίνεται γεννώντας την έντονη επιθυμία για περισσότερη τροφή. Το Ειδικό Αισθητήριο Κορεσμού έγινε η κατευθυντήρια αρχή για την βιομηχανία επεξεργασμένων τροφίμων. Τα πιο δημοφιλή προϊόντα (βλέπε Coca-Cola ή Doritos) οφείλουν την επιτυχία τους σε σύνθετες φόρμουλες που κεντρίζουν τους γευστικούς κάλυκες αρκετά για να είναι δελεαστικά χωρίς όμως να έχουν εκείνο το ξεχωριστό και μοναδικό άρωμα που λέει στον εγκέφαλο να σταματήσει να τρώει. Τριάντα δύο χρόνια μετά από τα πρώτα του πειράματα για το Σημείο Ευδαιμονίας, ο Μόσκοβιτς δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από την Cadbury Schweppes προκειμένου να δημιουργήσει ένα προϊόν στην αλυσίδα της εξέλιξης του Dr Pepper. Πέρασα ένα απόγευμα στο γραφείο του προκειμένου να παρακολουθήσω τη διαδικασία ανακάλυψης του Σημείου Ευδαιμονίας της υπό δημιουργίας σύνθεσης. Η φόρμουλα στην οποία είχε καταλήξει η ομάδα του Μόσκοβιτς, θα περνούσε

3.904 δοκιμές σε διάφορα σημεία των ΗΠΑ: Λος Άντζελες, Ντάλας, Σικάγο, Φιλαδέλφεια. Οι δοκιμαστές του Dr Pepper ακολούθησαν πιστά τις οδηγίες: μία γουλιά και πέντε λεπτά διάλειμμα ώστε να κάνουν τη δουλειά τους οι αισθήσεις. Στη συνέχεια έπρεπε να απαντήσουν μια σειρά ερωτήσεων: Πόσο πολύ τους άρεσε; Πόσο δυνατή ήταν η γεύση; Τι συναισθήματα τούς γεννά; Πώς θα περιέγραφαν την ποιότητα του προϊόντος; Πόσο πιθανό είναι να αγοράσουν το προϊόν; Το αποτέλεσμα ήταν μια έκθεση 135 σελίδων. Σε αυτές αναγνωρίζει κανείς πόσο διαφορετικό «στόμα» έχουμε ανάλογα με το φύλο, την ηλικία, ακόμη και τη φυλή μας. Δεν αντιδρούν όλοι το ίδιο στη δυνατή γεύση βανίλιας, άρα το στοίχημα της βελτιοποίησης ενός προϊόντος είναι πραγματική πρόκληση. Η όραση παίζει επίσης ρόλο στην επιλογή ενός προϊόντος. «Όταν αυξήσαμε το άρωμα βανίλιας, το χρώμα του Dr Pepper έγινε πιο σκούρο, κάτι που δυσαρέστησε τους δοκιμαστές». Τι κέρδισε η Cadbury προσλαμβάνοντας τον Μόσκοβιτς; Μείωσε απειροελάχιστα τη ζάχαρη και το άρωμα από το προϊόν με τρόπο που δεν επηρέασε τη γεύση του, εξασφαλίζοντας πλεόνασμα εκατομμυρίων δολαρίων που εξοικονομήθηκαν από αυτά τα χιλιοστά του γραμμαρίου που αφαιρέθηκαν από κάθε φιάλη Cherry Vanilla Dr Pepper, όπως ονομάστηκε το νέο ποτό, η επιτυχία του οποίου έγινε η αιτία το 2008 να δημιουργηθεί η Dr Pepper Snapple Group με την αξία της να αποτιμάται σε 11 δις δολάρια.

«Σε περίπτωση αμφιβολίας, προσθέστε τη ζάχαρη» Οι καινοτομίες στα προϊόντα τροφίμων αφορούν

συνήθως το ίδιο το προϊόν και σχεδιάζονται στα υπερσύγχρονα εργαστήρια των βιομηχανιών. Δεν είναι λίγες όμως οι φορές που τη στάση του καταναλωτικού κοινού μπορεί να αλλάξει μια καινούργια συσκευασία. Αυτό συνέβη με τα διάσημα αμερικανικά προϊόντα κρέατος Oscar Mayer, των οποίων η δημοτικότητα έφτασε στο ναδίρ κατά τη δεκαετία του 1980, εποχή που το κόκκινο κρέας έγινε συνώνυμο της χοληστερόλης, της αθηροσκλήρωσης, των εμφραγμάτων και των εγκεφαλικών επεισοδίων. Όταν άρχισε η κρίση στα προϊόντα κρέατος, η ανησυχία στα κεντρικά της εταιρείας. Ένας λόγος παραπάνω που η Oscar Mayer είχε μόλις αποκτήσει ένα απαιτητικό υπερ-αφεντικό: τη Philip Morris. Ο Μπομπ Ντρέιν, Αντιπρόεδρος της μητέρας εταιρίας σε θέματα στρατηγικής και ανάπτυξης, επιλέχτηκε ως ο άνθρωπος που θα έβγαζε από την κρίση τα τυποποιημένα προϊόντα κρέατος Oscar Mayer, τις πωλήσεις των οποίων η μόδα της υγιεινής διατροφής είχε μειώσει κατά 10%. Συνάντησα τον Ντρέιν στο σπίτι του. Ήταν 1985 όταν ανέλαβε την υπόθεση αλλά παρά τα χρόνια που έχουν περάσει, θυμάται κάθε λεπτομέρεια: «Βρείτε πώς θα εκσυγχρονίσουμε αυτό που έχουμε» ήταν η εντολή που έδωσε στους συνεργάτες του δίνοντας το στίγμα της πολιτικής του: δεν θα ασχολιόταν διόλου με τα λιπαρά και την υγιεινή διατροφή. Ο Ντρέιν παράγγειλε μία σειρά από έρευνες με επίκεντρο τις εργαζόμενες Αμερικανίδες μαμάδες οι οποίες ήταν αυτές που θα έβαζαν ή όχι στο καλάθι τους τα προϊόντα της εταιρείας. Αφουγκράστηκε το καθημερινό τους άγχος για το κολατσιό των παιδιών τους –κάτι νόστιμο, θρεπτικό και κυρίως έτοιμο. Το κλασικό σάντουιτς σκόντα

ΜΑΪΟΣ 2013 / 17

t&π

success storΙES

φτε στην ποιότητα του ψωμιού καθώς το έτοιμο γεύμα θα έμενε στο ψυγείο για δύο μήνες. Τότε γεννήθηκε η καινοτόμος ιδέα αντικατάστασης του ψωμιού με κράκερ. Όταν ήρθε η στιγμή για να επιλεχτεί το είδος του τυριού, η εταιρία είχε μόλις αποκτήσει μία γενναιόδωρη αδελφή, την Kraft, η οποία προσέφερε φθηνό επεξεργασμένο τυρί. Το 1989 κυκλοφόρησαν τα μικρά έτοιμα γεύματα για παιδιά Lunchables κερδίζοντας ένα γενναίο μερίδιο της αγοράς. Τον πρώτο χρόνο οι πωλήσεις έφεραν στην εταιρεία 218 εκ. δολάρια αλλά καθόλου κέρδη. Η Philip Morris παραπονιόταν για το υψηλό κόστος παραγωγής, που οφειλόταν κυρίως στη συσκευασία. Ο Ντρέιν ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη προκειμένου να πείσει τα στελέχη της εταιρείας να του δώσουν τα χρήματα που χρειαζόταν για να προχωρήσει το εγχείρημά του. Το αποτέλεσμα ήταν να χάσει η εταιρεία εκατομμύρια δολάρια το 1991, αλλά να κερδίσει 8 την αμέσως επόμενη χρονιά. Στους κολοσσούς τροφίμων το μάντρα δεν είναι «εφησυχασμός» αλλά «επαγρύπνηση». Καθώς τα Luncables κρίνονταν πέρα για πέρα επιτυχημένα, όλοι έψαχναν για ένα προϊόν που θα επέκτεινε τη

18 / ΜΑΪΟΣ 2013

φήμη τους. Ένα επιδόρπιο φαινόταν να είναι η λύση καθώς ακολουθούσε έναν από τους βασικούς κανόνες στον τομέα των μεταποιημένων τροφίμων: «Σε περίπτωση αμφιβολίας, προσθέστε ζάχαρη». Η στρατηγική δεν είχε γρίφους καθώς το αγοραστικό κοινό στο οποίο στόχευε η εταιρεία ήταν και πάλι οι πολυάσχολες μητέρες και οι εργαζόμενες γυναίκες 25-49 ετών. Η «βελτιωμένη γεύση» θα προσέλκυε καταναλωτές που είχαν αρχίσει να βαριούνται τις κλασικές συσκευασίες Lunchables. Ένα χρόνο αργότερα, το επιδόρπιο Lunchable είχε μεταμορφωθεί σε Fun Pack το οποίο περιείχε Snickers, ένα πακέτο M&M ή μια δόση φυστικοβούτυρου Reese και ένα ζαχαρούχο ποτό όπως τα διάσημα Kool-Aid και αργότερα τα Capri Sun. Εξέλιξη των Lunchable ήταν η σειρά «Maxed Out» η οποία είχε ανά συσκευασία όλα τα ανθυγιεινά συστατικά στο μάξιμουμ: 9 γραμμάρια κεκορεσμένου λίπους, ποσότητα σχεδόν ίση με τη μέγιστη συνιστώμενη ποσότητα για τα παιδιά, δύο τρίτα της μέγιστης συνιστώμενης δόσης νατρίου και 13 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη. Όταν ρώτησα τον πρώην Γενικό Διευθυντή της Philip

Morris και πρώην ιδιοκτήτη της Kraft Foods, Τζέφρεϊ Μπάιμπλ, για τις ανθυγιεινές επιλογές της εταιρείας, καθώς μάλιστα το προϊόν απευθυνόταν σε παιδιά, εκείνος απάντησε με μια φράση από ένα δημοσίευμα της εποχής: «Αν αναλύσεις τα Lunchables, το πιο υγιεινό συστατικό τους είναι η χαρτοπετσέτα». Η τότε στρατηγική της εταιρίας βάδιζε σύμφωνα με το νόμο της αγοράς που όριζε την προσφορά ανάλογα με τη ζήτηση αφού η επικείμενη επιδημία της παχυσαρκίας δεν φαινόταν να ανησυχεί κανέναν ιδιαίτερα. «Αυτό θέλει ο καταναλωτής. Δεν του βάζουμε το πιστόλι στον κρόταφο για να το φάει. Αν τους δώσουμε κάτι λιγότερο, θα μειώσουν τις αγορές των προϊόντων μας και οι ανταγωνιστές μας θα βρουν ευκαιρία να ισχυροποιηθούν στην αγορά. Με λίγα λόγια, είμαστε κατά κάποιον τρόπο παγιδευμένοι». Αργότερα ο ίδιος θα πίεζε την Kraft να μην εξαρτά τις πωλήσεις της από τις ποσότητες αλατιού, ζάχαρης και λιπαρών. Στη μακρά ιστορία των Lunchables υπήρξαν κάποιες προσπάθειες για πιο υγιεινές εκδοχές τους, όπως οι πειραματισμοί του Ντρέιν με μια εκδοχή που περιείχε φρέσκα καρότα και η οποία δεν

t&π

ερευνα προχώρησε καθώς το σύστημα παραγωγής τους ήταν φτιαγμένο για επεξεργασμένα τρόφιμα. Αλλά και το λανσάρισμα ενός προϊόντος της ίδιας σειράς με χαμηλότερα λιπαρά απέτυχε καθώς οι καταναλωτές εκτιμούσαν περισσότερο τη γεύση της βεβαρημένης σύστασης. ταν το 2011 συναντήθηκα με υψηλά στελέχη της Kraft για να συζητήσουμε για τα προϊόντα τους, τα Maxed Out ήταν ήδη παρελθόν και οι ίδιοι προσπαθούσαν να βελτιώσουν το διατροφικό προφίλ των Luncables με μικρές, σχεδόν ανεπαίσθητες για τους καταναλωτές αλλαγές που αφορούσαν στη μείωση του αλατιού, της ζάχαρης και του λίπους. Επίσης, μια νέα σειρά θα έβγαινε στην αγορά με μανταρίνι, πορτοκάλι και ανανά. Στον κατάλογο των συστατικών τους τα φρέσκα φρούτα χάνονταν ανάμεσα σε 70 άλλες, κυρίως γλυκαντικές, ουσίες οι οποίες έγιναν για μια ακόμη φορά αφορμή για αυστηρή κριτική. Η απάντηση της βιομηχανίας ήταν ότι τα Lunchables δεν ήταν καθημερινή διατροφική συνήθεια και αν μη τι άλλο κάλυπταν τις προτιμήσεις των παιδιών τα οποία αποστρέφονταν τόσο τις υγιεινές τροφές, που συχνά έμεναν νηστικά προκαλώντας το συναίσθημα της Αμερικανίδας μητέρας. Εντρυφώντας στην ψυχολογία των εφήβων, η ομάδα που είχε χρεωθεί τα Lunchables ανακάλυψε ότι δεν ήταν η συγκεκριμένη τροφή που ξεσήκωνε τα παιδιά, αλλά η αίσθηση της δύναμης που έφερνε στη ζωή τους. Όπως το έθεσε το 1999 ο Μπομπ Έκερτ, τότε CEO της Kraft: «Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για ένα μεσημεριανό γεύμα, αλλά για τη δυνατότητα των παιδιών να μπορούν να αποφασίσουν τα ίδια πού και πώς θέλουν να φάνε αυτό που εκείνα θέλουν». Τα Lunchables κυριάρχησαν στην αγορά με δεκάδες σειρές να διαδέχονται η μία την άλλη. Στα σαββατιάτικα καρτούν, το διαφημιστικό σποτ της σειράς περνούσε το μήνυμα της αυτενέργειας ακόμη και στα νήπια: «Όλη την μέρα πρέπει να κάνεις ό,τι σου λένε, αλλά η ώρα του γεύματος (lunchtime) είναι όλη δική σου». Ρώτησα τη Μόνικα Ντρέιν, κόρη του Μπομπ, αν μύησε τα παιδιά της, ηλικίας 10, 14 και 17 ετών, στην πετυχημένη συνταγή. «Δε νομίζω ότι τα παι-

Υπάρχει «αχόρταγο» μυαλό; Ο Ρόμπερτ Ι-Σαν Λιν εργαζόταν ως διευθυντής του επιστημονικού τομέα της Frito-Lay από το 1974 έως το 1982, εποχή που τα Lay’s, τα Doritos, τα Cheetos και τα Fritos απέφεραν στην εταιρία σχεδόν 3 δις δολάρια το έτος. Η θητεία του συνέπεσε με την κήρυξη πολέμου στο αλάτι. Οι πρώτες εκκλήσεις για ομοσπονδιακούς κανονισμούς που θα κατέτασσαν το αλάτι ως επικίνδυνο πρόσθετο τροφίμων είχαν κλονίσει τις βιομηχανίες που στήριζαν τις πωλήσεις τους στην αλμυρή γεύση των προϊόντων τους. Την ίδια περίοδο στη Φιλανδία οι αρχές πίεζαν τη βιομηχανία τροφίμων να μειώσει τις ποσότητες του αλατιού, κίνηση που 20 χρόνια αργότερα θα απέδιδε καρπούς μειώνοντας κατά 75-80% τους θανάτους από καρδιαγγειακά νοσήματα. Στις ΗΠΑ όμως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Το αλάτι φέρνει κέρδη στις εταιρίες τροφίμων καθώς, όπως μου είπε ο Λιν, «οι άνθρωποι εθίζονται στο αλάτι». Έτσι το επιστημονικό προσωπικό των βιομηχανιών μελετά το φαινόμενο του εθισμού, όχι προς το συμφέρον των καταναλωτών, αλλά με σκοπό την αύξηση των κερδών των εργοδοτών τους. Όταν στα μέσα της δεκαετίας του 1980 η Frito-Lay απέτυχε παταγωδώς στο λανσάρισμα μίας σειράς προϊόντων, όπως των κράκερ με επικάλυψη τυριού Toppels, στην ομάδα μάρκετινγκ μπήκε ο Ντουάιτ Ρίσκι, ειδικός στο να σχεδιάζει τρόφιμα που γεννούν ακατανίκητη επιθυμία για κατανάλωση. Συνεργάτης του Monell Chemical Senses Center της Φιλαδέλφεια, ήταν μέλος μίας ομάδας επιστημόνων που ανακάλυψαν ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να νικήσουν τον εθισμό τους στο αλάτι απέχοντας για ένα εύλογο χρονικό διάστημα από αλμυρές τροφές προκειμένου να επιστρέψει η γεύση τους σε φυσιολογικά επίπεδα ευαισθησίας. Είχε επίσης ασχοληθεί με το Σημείο Ευδαιμονίας καταδεικνύοντας τους μηχανισμούς γοητείας των προϊόντων, οι οποίοι μάλιστα μεταβάλλονται όταν ο άνθρωπος γερνά. Αυτό έδινε μια εξήγηση στο πρόβλημα λανσαρίσματος νέων προϊόντων από τη Frito-Lay: Η γενιά των baby-

Φιλανδία ‘‘οιτηΣτηαρχές πίεσαν βιομηχανία

τροφίμων να μειώσει τις ποσότητες του αλατιού, κίνηση που είκοσι χρόνια αργότερα θα απέδιδε καρπούς μειώνοντας κατά 75-80% τους θανάτους από καρδιαγγειακά νοσήματα

‘‘

διά μου έχουν ποτέ φάει Lunchable», είπε. «Ξέρουν την ύπαρξή τους, όπως ξέρουν ότι τα επινόησε ο παππούς τους. Αλλά στο σπίτι μας τρώμε πολύ υγιεινά».

boomers έμπαινε στη μέση ηλικία. Τα σχέδια του μάρκετινγκ έπρεπε να προσαρμοστούν στα γούστα των νεότερων καταναλωτών. Ή μήπως όχι; Ο Ρίσκι χρησιμοποίησε όλα τα εργαλεία της δουλειάς του για να κατανοήσει τις διατροφικές συνήθειες των baby-boomers και βρέθηκε μπροστά σε μία έκπληξη: όχι μόνο δεν αποχωρούσαν από το καταναλωτικό κοινό, αλλά γίνονταν το targetgroup που θα έφερνε πίσω τα χαμένα κέρδη. Αιτία ο τρόπος ζωής τους που τους οδηγούσε σε κακές διατροφικές συνήθειες: έλλειψη πρωινού, ενδιάμεσα ανθυγιεινά σνακ συνήθως λόγω πιεστικών επαγγελματικών υποχρεώσεων και παράβλεψη γευμάτων, ακόμη και του δείπνου. Για καλομαγειρεμένο σπιτικό φαγητό ούτε λόγος. Τι καλύτερο λοιπόν από ένα καλά αλατισμένο σνακ; Η Frito-Lay είχε τη συνταγή: τα κλασικά πατατάκια Lay’s που κυκλοφόρησαν με Αλάτι και Ξύδι, Αλάτι και Πιπέρι, Τσένταρ και Sour Cream την ώρα που οι λάτρεις των Cheetos μετρούσαν 21 διαφορετικές ποικιλίες του αγαπημένου τους σνακ. Η Frito-Lay είχε επενδύσει ένα τεράστιο ποσό στη δημιουργία ενός άρτια εξοπλισμένου ερευνητικού κέντρου, ένα μεγάλο συγκρότημα κοντά στο Ντάλας, το οποίο απασχολούσε περίπου 500 χημικούς, ψυχολόγους και τεχνολόγους τροφίμων και ξόδευε 30 εκ. το έτος. Από τα εργαστήριά του είχε γεννηθεί η μοναδική γεύση των Cheetos. Προκειμένου να συλλάβω το νόημα όλων αυτών των ερευνών, γέμισα δύο σακούλες με συσκευασίες τσιπς και πήγα στο ραντεβού μου με τον Στίβεν Γουίδερλι, γνωστό από το βιβλίο του «Γιατί οι άνθρωποι λατρεύουν το Junk Food», ένα συναρπαστικό οδηγό για τον μυστικό κόσμο της βιομηχανίας τροφίμων. Όταν του έδειξα τον θησαυρό με τα σνακ, εκείνος ανέσυρε ένα σακουλάκι Cheetos. «Αυτή είναι μία από τις πιο θαυμαστά

Το λανσάρισμα του Lunchable με χαμηλότερα λιπαρά απέτυχε καθώς οι καταναλωτές εκτιμούσαν περισσότερο τη γεύση της βεβαρημένης σύστασης.

ΜΑΪΟΣ 2013 / 19

20/ ΜΑΪΟΣ 2013

ση». Ο Ντίχτερ έφτιαξε μια λίστα από 7 «φόβους και αντιστάσεις» για τα τσιπς: «Δεν μπορείς να σταματήσεις να τα τρως, σε παχαίνουν, δεν σου κάνουν καλό, λαδώνουν τα χέρια και γίνεσαι χάλια όταν τα τρως, κοστίζουν, είναι δύσκολο να διατηρήσεις τραγανά όσα απομείνουν στη συσκευασία και δεν κάνουν για παιδιά». Οι σημειώσεις του δεν χρησιμοποιήθηκαν μόνο από την εταιρία που τον προσέλαβε, αλλά από όλη τη βιομηχανία που παρήγαγε ανάλογα τρόφιμα. Ο Ντίχτερ πρότεινε στους εργοδότες του να αντικαταστήσουν τη λέξη «fried» με τη «toasted» που ακουγόταν πιο υγιεινή. Και για να προλάβει τον φόβο του καταναλωτή για υπερκατανάλωση, έριξε την ιδέα της μικρότερης συσκευασίας. Συμβούλευσε επίσης τους ιθύνοντες της Frito-Lays να εισάγουν τα προϊόντα τους στα κανονικά γεύματα, για παράδειγμα ως συνοδευτικό ενός σάντουιτς στα μπαρ και τα εστιατόρια, προτείνοντας μάλιστα και συγκεκριμένους συνδυασμούς: πατατάκια με σούπα, πατατάκια με χυμό λαχανικών, πατατάκια με αυγά για πρωινό. Πρότεινε ακόμη και την κατανάλωσή τους στη θέση των λαχανικών. Αλλά αυτά συνέβαιναν το 1957. Το 2011 η Ιατρική Επιθεώρηση της Νέας Αγγλίας (The New England Journal of Medicine) δημοσίευσε μία νέα μελέτη για την παχυσαρκία και το μηχανισμό πρόσληψης βάρους. Το δείγμα (120.877 γυναίκες και άνδρες) ήταν όλοι επαγγελματίες στην υγεία και πιο συνειδητοποιημένοι σε θέματα διατροφής, οπότε τα ευρήματα πιθανόν να παρουσιάζουν μια πιο βελτιωμένη εικόνα από τη γενική τάση. Χρησιμοποιώντας δεδομένα από το 1986, οι ερευνητές παρακολούθησαν τη διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα ακόμη και το αν και πόσο κάπνιζαν οι συμμετέχοντες. Βρήκαν λοι-

κάτι λιώνει ‘‘Ανγρήγορα στο

στόμα, το μυαλό θεωρεί ότι δεν έχει θερμίδες και μπορούμε να τρώμε ασταμάτητα

‘‘

κατασκευασμένες τροφές στον πλανήτη», είπε σπεύδοντας να εξηγήσει το μηχανισμό ικανοποίησης που προσφέρει: «Αν κάτι λιώνει γρήγορα στο στόμα, το μυαλό θεωρεί ότι δεν έχει θερμίδες και μπορούμε να το τρώμε ασταμάτητα». πάρχει ένα παράδοξο στο πόσο η μείωση ή η αύξηση της ποσότητας αλατιού επηρεάζει την κατανάλωση. Από τη μια, όσο περισσότερο αλάτι καταναλώνει κανείς τόσο περισσότερο το αποζητά. Από την άλλη, η μείωση του «ένοχου» συστατικού είναι μία κίνηση καλής θέλησης από τις βιομηχανίες: «Στην πραγματικότητα άρεις τις μπάρες απαγόρευσης για το target group σου δίνοντας την άδεια στους babyboomers να το καταναλώσουν» λέει ο Διευθύνων Σύμβουλος της Frito-Lay, Αλ Κάρεϊ. Η πολιτική μείωσης του αλατιού αναμένεται να φέρει απροσδόκητα θετικά αποτελέσματα στις πωλήσεις για τον απλούστατο λόγο ότι στοχεύει στην πιο δύσκολη αγορά για τα σνακ: τα σχολεία. Πιστεύει πως η πρωτοβουλία του Μπιλ Κλίντον και της American Heart Association, θα λειτουργήσει σαν η πιο έξυπνη καμπάνια για τα προϊόντα της εταιρίας: «Φαντάσου τσιπς που έχουν υπέροχη γεύση και πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει ο Κλίντον και η AHA. Πιστεύουμε ότι έχουμε τους τρόπους να μειώσουμε το φορτίο αλατιού, ζάχαρης και λίπους σε κάθε πατατάκι ώστε να πάει το προϊόν μας στα σχολεία. Τα παιδιά θα μεγαλώνουν μαζί του και θα δεν θα αισθάνονται ενοχές όταν το καταναλώνουν». Τα λόγια του Κάρεϊ μου θύμισαν κάτι που διάβασα στο ξεκίνημα της έρευνάς μου: μία αναφορά 24 σελίδων την οποία είχε ετοιμάσει για την Frito-Lay ο ψυχολόγος Έρνεστ Ντίχτερ το 1957. Τα πατατάκια της εταιρίας, έγραφε, δεν πήγαιναν τόσο καλά για έναν απλό λόγο: «Ενώ στους ανθρώπους άρεσαν πολύ, ένιωθαν ένοχοι γι’ αυτήν την ευχαρίστη-

πόν ότι κάθε τέσσερα χρόνια, άντρες και γυναίκες ασκούνται λιγότερο, παρακολουθούν τηλεόραση περισσότερο και προσθέτουν κατά μέσο όρο δύο κιλά. Εξετάζοντας το θερμιδικό φορτίο των τροφών που τα υπό μελέτη άτομα κατανάλωναν, ενοχοποίησαν ως παχυντικές τροφές το κόκκινο κρέας και όλα τα επεξεργασμένα κρέατα, τα ζαχαρούχα ποτά και τις πατάτες, ειδικά τα τσιπς. Η επικάλυψη αλατιού, η υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος που ανταμοίβει τον εγκέφαλο με συναισθήματα ευχαρίστησης, η ζάχαρη -όχι ως πρόσθετο, αλλά ως φυσικό αμυλώδες συστατικό της πατάτας- και τελικά ο συνδυασμός όλων αυτών κάνουν τα τσιπς την απόλυτη εθιστική τροφή. «Το άμυλο απορροφάται πιο γρήγορα από ότι μια ίση ποσότητα ζάχαρης και ανεβάζει απότομα τα επίπεδα γλυκόζης αντί να τα σταθεροποιεί, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να απαιτεί όλο και μεγαλύτερες ποσότητες από τη συγκεκριμένη τροφή» λέει ο Έρικ Ριμ, καθηγητής επιδημιολογίας και διατροφής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ και ένας από τους συντάκτες της μελέτης. Συμπερασματικά, αν οι Αμερικανοί κατανάλωναν τα ένοχα σνακ περιστασιακά και σε μικρές ποσότητες δεν θα μιλούσαμε σήμερα για επιδημία παχυσαρκίας. Αλλά τα πράγματα δύσκολα θα αλλάξουν καθώς επί δεκαετίες έχουν επενδυθεί τεράστια ποσά στο συγκεκριμένο τομέα. Κοιτάζω τον συνομιλητή μου, Ρόμπερτ Λιν. Λύπη αποτυπώνεται στο πρόσωπό του. Τρεις δεκαετίες πολύτιμες για την ανθρώπινη υγεία χάθηκαν καθώς μερικά από τα πιο λαμπρά μυαλά της επιστήμης -ανάμεσά τους και ο ίδιος- έψαχναν τρόπους για να εθίσουν το καταναλωτικό στο αλάτι, τη ζάχαρη και το λίπος. «Δεν μπορούσα να κάνω πολλά», μου λέει. «Νιώθω τόση λύπη για το κοινό».

Στις φαβέλες πίνουν Coca-Cola Σε μία εποχή εγρήγορσης για την επιδημία της παχυσαρκία και υπό την πίεση της κυβέρνησης Ομπάμα, κολοσσοί όπως η Kraft, η Nestlé, η Pepsi, Campbell και η General Mills, μειώνουν τα φορτία αλατιού, ζάχαρης και λίπους σε πολλά από τα προϊόντα τους. Διάφορες οργανώσεις συνηγόρων καταναλωτών ζητούν ακόμη πιο δραματικές κυβερνητικές παρεμβάσεις. Σε αυτό το εχθρικό για τις μεγάλες βιομηχανίες τυποποιημένων τροφίμων σκηνικό, η διαφήμιση της Coca-Cola που βγήκε τον περασμένο Ιανουάριο προωθεί τη νέα

t&π

EΡΕΥΝΑ στρατηγική της εταιρίας προωθώντας το εμφιαλωμένο νερό και τα ποτά χαμηλής θερμιδικής αξίας της εταιρείας. Πίσω από τη νέα «πολιτικά ορθή» καμπάνια οι καχύποπτοι επικριτές της πολυεθνικής βλέπουν ένα ακόμη τρικ της εταιρείας για να ανεβάσει τις πωλήσεις της πολύ γλυκιάς Coke. Συνάντησα τον Τζέφρι Νταν, οποίος το 2011, σε ηλικία 44 ετών, διετέλεσε Πρόεδρος της Coca-Cola στη Βόρεια και Νότια Αμερική. Σε μια προσπάθεια να ελεγχθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς, η Coke επιδόθηκε σε επιθετικό μάρκετινγκ σε ιδιαίτερα φτωχές ή ευπαθείς περιοχές των ΗΠΑ, όπως η Νέα Ορλεάνη, όπου οι άνθρωποι έπιναν διπλάσιες ποσότητες αναψυκτικού από τον εθνικό μέσο όρο, ήταν δηλαδή «βαρείς χρήστες» σύμφωνα με τον όρο που χρησιμοποιείται στην έδρα της Coca-Cola στην Ατλάντα. Στα κεντρικά μιλάνε επίσης για ποτά και πότες.«Πόσους πότες έχω; Πόσα ποτά πίνουν; Αν χάσετε έναν από τους τους βαρείς χρήστες επειδή μόλις αποφάσισε να σταματήσει να πίνει Coke, πόσους πότες χαμηλής ταχύτητας θα πρέπει να κερδίσετε για να αναπληρώσετε το βαρύ χρήστη; Πολλούς. Άρα είναι πιο αποτελεσματικό να κάνω τους υπάρχοντες χρήστες μου να πίνουν περισσότερο». Ο Νταν ταξίδευε συχνά στην Βραζιλία όπου η εταιρεία είχε αρχίσει να πουσάρει την αύξηση της κατανάλωσης Coca-Cola στους Βραζιλιάνους που ζούσαν σε φαβέλες. Η στρατηγική της για την Βραζιλία ήταν να συσκευάζει το αναψυκτικό σε μικρότερες φιάλες προκειμένου να τις κάνει πιο προσιτές με τιμή μόλις 20 σεντ. Η Coca-Cola δεν ήταν ο μόνος κολοσσός που έβλεπε κέρδη μέσα στη φτώχεια. Η Nestlé επίσης «ταξίδεψε» με αμερικανικού τύπου επεξεργασμένα προϊόντα στις υποβαθμισμένες γειτονιές επιδιδόμενη σε ένα μάρκετινγκ από πόρτα-σε πόρτα. Ωστόσο, διασχίζοντας μια φτωχική περιοχή του Ρίο, ο Νταν ένιωσε ξαφνικά άβολα. «Μια φωνή μέσα μου είπε: “Αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται πολλά πράγματα, αλλά δεν χρειάζονται μια Coca-Cola”. Ένιωσα το στομάχι μου να ανακατεύεται». Ο Νταν επέστρεψε στην Ατλάντα αποφασισμένος για αλλαγές. Δεν ήθελε να εγκαταλείψει την εταιρεία, αλλά να αλλάξει την πορεία της προς μια πολιτικά ορθή διαχείριση του προϊόντος. Καταρχήν πάλεψε για να σταματήσει η κυκλοφορία του στα σχολεία. Οι εταιρείες εμφιάλωσης αντέδρασαν. Ο διευθυντής μίας από αυτές, με επιστολή προς το διοικητικό συμβούλιο της Coca-Cola ζήτησε το κεφάλι του Νταν. «Είπε ότι αυτό που είχα κάνει ήταν το χειρότερο πράγμα που είχε δει 50 χρόνια στην αγορά, ότι προσπαθούσα να εξευμενίσω τους τρελάρες αριστερούς επιθεωρητές κάποιων σχολείων που δεν άφηναν του ανθρώπους να πιουν μια Coca-Cola και ότι ήμουν ντροπή για την εταιρία». Ο Νταν συνεχίζει να εργάζεται στον χώρο των τροφίμων παρέχοντας συμβουλευτικές υπηρεσίες. Δεν ξεχνάει ποτέ την επιθετική πολιτική της μεγάλης πολυεθνικής από την οποία πήρε σημαντικά μαθήματα στρατηγικής. Αναλαμβάνοντας την άνοιξη του 2010 να πουλήσει στην αγορά baby carrots, σχεδίασε να τα λανσάρει ως το απόλυτο σνακ χωρίς προσθήκη ζάχαρης ή σος. «Θα ενεργήσουμε σαν να πρόκειται να λανσάρουμε ένα σνακ και όχι ένα λαχανικό, εκμεταλλευόμενοι τους κανόνες που ισχύουν για το μάρκετινγκ του junk food», είπε στους επενδυτές. Ο Νταν ανέσυρε τα κόλπα που είχε μάθει δουλεύοντας 20 χρόνια στην CocaCola για να καθησυχάσει τους επενδυτές που είχαν ήδη αγοράσει τη δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγική μονάδα καρότων στις ΗΠΑ. Το μόνο που είχε να κάνει ήταν να ακολουθήσει τον πιο κρίσιμο κανόνα στη βιομηχανία των επεξεργασμένων τροφίμων: Η πώληση του προϊόντος έχει ίση σημασία με το ίδιο το προϊόν. Περιγράφοντας τη νέα του ενασχόληση, ο Νταν μου λέει μεταξύ αστείου και σοβαρού ότι τιμωρείται για όλα τα χρόνια στην Coca-Cola: «Πληρώνω το καρμικό μου χρέος». Η τελευταία του φράση δίνει τον επίλογο σε αυτήν την κατάδυση στο μυστικό κόσμο της βιομηχανίας που θησαυρίζει επενδύοντας στα βασικά μας ένστικτα.

t&π

kainotomieσ

Νέα Λαχανικά Μπορεί να περάσουν και περισσότερα από δέκα χρόνια από την αρχική ιδέα μέχρι να βρεθεί ένα νέο προϊόν στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Χρόνια σκληρής δουλειάς, έρευνας και ατέλειωτων δοκιμών. της Έφης Γιαννοπούλου, efyan@hol.gr

Το μικροσκοπικό Flower Sprout, κάτι ανάμεσα σε λαχανάκι Βρυξελλών και kale.

22 / ΜΑΪΟΣ 2013

t&π

καινοτομιεσ

02 Πορφυρό βλαστάρι μπρόκολου Purple Sprouting Broccoli

ι εταιρείες που αναπτύσσουν νέες υβριδικές ποικιλίες επιδιώκουν να πετύχουν ταυτοχρόνως πολλά και διαφορετικά πλεονεκτήματα. Κατ’ αρχάς στην όψη, λαχανικά με απρόσμενα χρώματα και καλοφτιαγμένα, ομοιόμορφα σχήματα, που εισάγουν μια νότα πρωτοτυπίας στο τραπέζι μας. Έπειτα, στη γεύση, που άλλοτε είναι απλώς βελτιωμένη με λαχανικά πιο γλυκά ή πιο τραγανά από τα συμβατικά, κι άλλοτε πραγματικά πρωτότυπη όπως το πορφυρό βλαστάρι μπρόκολου που συνδυάζει την έντονη γεύση του μπρόκολου με μια νότα από πράσινο σπαράγγι. Δεν παραμελούν βέβαια τη διατροφική αξία των νέων προϊόντων, παράγοντας ποικιλίες με περισσότερες βιταμίνες και αντιοξειδωτικά, φυσικά super-foods θα έλεγε κανείς. Και τέλος η ευκολία στη χρήση για τον καταναλωτή, αλλά και η ανθεκτικότητα του φυτού για τον παραγωγό συμπληρώνουν τα ζητούμενα της έρευνας για τη δημιουργία ενός νέου προϊόντος. Στα παράπονα των καταναλωτών ότι αυτά τα προϊόντα δεν είναι φυσικά, ο τεχνικός τροφίμων των Marks & Spencer Χιου Μόουατ απαντά: «Πολύ συχνά οι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι αυτό που θεωρούν “φυσιολογικό” έχει στην ουσία κατασκευαστεί έτσι» και φέρνει σαν παράδειγμα το γνωστό σε όλους μας πορτοκαλί καρότο. Η πρόκληση της καινοτομίας κινεί πολλούς τεχνικούς τροφίμων, καλλιεργητές και εταιρείες να αναζητούν νέα είδη, πόσο μάλλον που η αγορά φαίνεται να έχει ανάγκη από ανανέωση και νέα προϊόντα στα ράφια των σούπερ μάρκετ.

01 Ντομάτα Indigo Rose

Τα βλαστάρια του μοιάζουν με σκουρόχρωμο σοφιστικέ μπουκέτο. Το Purple Sprouting Broccoli της ολλανδικής Bejo Zaden BV είναι ένα καινούργιο και πολυτάλαντο λαχανικό. Πέρα από την εντυπωσιακή του όψη που προσφέρει χρώμα στο πιάτο, η γεύση του είναι επίσης ιδιαίτερη, συνδυάζοντας τον έντονο χαρακτήρα του μπρόκολου με μια νότα από πράσινο σπαράγγι. Και όσον αφορά τη διατροφική του αξία, το νέο λαχανικό είναι πλουσιότερο σε βιταμίνες και αντιοξειδωτικά από το συμβατικό μπρόκολο, που ήδη ανήκει στην κατηγορία των σούπερ-τροφών για τις αντικαρκινικές και άλλες ιδιότητές του. Εκτός από τα βλαστάρια του, μπορούν να αξιοποιηθούν και τα φύλλα του σε σαλάτες ωμές ή βραστές. Το Purple Sprouting Broccoli διακρίθηκε με βραβείο καινοτομίας στην περσινή Fruit Logistica.

Μια ντομάτα με υπέροχο σκούρο πορφυρό χρώμα, ίσως η πρώτη ποικιλία του φυτού που περιέχει ανθοκυανίνες στον καρπό της, δημιουργήθηκε στο πανεπιστήμιο του Όρεγκον. Οι ανθοκυανίνες στις οποίες οφείλονται οι κόκκινες, μοβ και μπλε αποχρώσεις πολλών λουλουδιών, μέχρι τώρα εντοπίζονταν μόνο στα φύλλα και τους βλαστούς της ντομάτας. Ανήκουν στην κατηγορία των φλαβονοειδών, και έχουν όλες τις ευεργετικές επιδράσεις των αντιοξειδωτικών για την υγεία. Η καλλιέργειά τους γίνεται σε όλη τη διάρκεια του χρόνου και η συγκομιδή τους περίπου τρεις μήνες μετά τη μεταφύτευση. Αν και το χρώμα της την κάνει να ξεχωρίζει, η γεύση της Indigo Rose είναι ίδια με της συμβατικής ντομάτας.

ΜΑΪΟΣ 2013 /23

t&π

καινοτομιεσ

07 Ανθολάχανο Flower Sprout

03 Πράσινες ντομάτες

04 Mushrooms

06 Πατάτα Mayan Twilight

Με βραβείο καινοτομίας στην περσινή Fruit Logistica , τα πράσινα ντοματάκια cherry Sungreen διαψεύδουν τη παγιωμένη αντίληψη ότι το πράσινο χρώμα σημαίνει άγουρη και ξινή γεύση. Αντιθέτως, είναι ιδιαιτέρως γλυκά με δείκτη BRIX γύρω στο 9, όταν το συμβατικό ντοματάκι cherry έχει μόλις 5. Η Tokita Seed Co. Ltd, μετά το Tomatoberry, όπου έπαιξε με το σχήμα της καρδιάς και το οποίο κυκλοφόρησε το 2008, συνεχίζει να επενδύει κόπο και χρήματα στην έρευνα και τώρα προσθέτει χρώμα στο συμβατικό προϊόν. Ήδη πριν βρεθεί μεταξύ των υποψηφίων για το βραβείο καινοτομίας της Fruit Logistica το Sungreen είχε δοκιμαστεί με επιτυχία στις αγορές της Ιαπωνίας, της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, των ΗΠΑ και της Ολλανδία. Σκοπός της εταιρείας είναι να κατακτήσει τις αγορές όλου του κόσμου και έμβλημά της είναι η αναζήτηση της καινοτομίας. υφή, παρόμοια με του μάνγκο.

Συσκευασμένα μανιτάρια της ολλανδικής Banken Champignons BV, τέσσερα είδη μανιταριών με πρακτικές συνταγές για τον καταναλωτή στο πίσω μέρους του κουτιού.

Μετά την ποικιλία Mayan Gold, την οποία εισήγαγε στην αγορά το 2007, η εταιρεία Thompson & Morgan, εισήγαγε το 2009 δύο νέες ποικιλίες Mayan Potatoes, την Maya Queen και Mayan Twilight. Όπως όλες οι πατάτες Mayan ανήκουν στην ποικιλία phureja, που ξεχωρίζει για την ιδιαίτερη γεύση της, αφού διαθέτουν, σύμφωνα με τους γευσιγνώστες, το umami, την ιαπωνική γευστική κατηγορία που προσφέρει στη γεύση ξεχωριστό βάθος. Οι Mayan Twilight («Δειλινό των Μάγιας» ), αν και έλκουν την καταγωγή τους από τα υψίπεδα των Άνδεων στο Περού, καλλιεργούνται σήμερα και στην Ευρώπη. Με κόκκινη και υπόλευκη φλούδα και έντονα κίτρινη σάρκα, έχουν γλυκιά γεύση, είναι ιδανικές για κρύες ή ζεστές σαλάτες (αν και η εταιρεία προειδοποιεί ότι καλύτερα να γίνονται στον ατμό και να αποφεύγεται το βράσιμο), εξίσου όμως και για ψήσιμο ή πουρέ. Οι πατάτες Mayan είναι καλύτερο να τρώγονται με τη φλούδα τους, κι έτσι εδώ αξιοποιείται και το χρωματικό εφέ των Mayan Twilight. Για τους καλλιεργητές, το φυτό αποδεικνύεται εξαιρετικά ανθεκτικό στις ασθένειες.

Sungreen

24 / ΜΑΪΟΣ 2013

to Combine

05 Έ τοιμα για

μαγείρεμα γογγύλια

Της γερμανικής Behr AG, μια νέα και εύχρηστη παρουσίαση παραδοσιακών λαχανικών.

Προϊόν 15 χρόνων αφοσίωσης και σκληρής δουλειάς το ανθολάχανο είναι ένα εντελώς καινούργιο λαχανικό, βραβευμένο στη φετινή Fruit Logistica. Η αρχική ιδέα ήταν να φτιαχτεί ένα λαχανάκι Βρυξελλών με πιο απαλή και γλυκιά γεύση, κάτι ανάμεσα σε λαχανάκι Βρυξελλών και σαλάτα φριζέ στην όψη, όμως θυμίζει περισσότερο μικρό λάχανο με πράσινα κατσαρά φύλλα που τα διατρέχουν πορφυρά νεύρα. Πολύ πλούσιο σε διατροφική αξία, το νέο λαχανικό που δημιούργησε η Tozer Seeds για τη Marks & Spencer διαθέτει διπλάσια ποσότητα βιταμίνης Β6 και Ε από το κοινό λαχανάκι Βρυξελλών και τα 2/3 της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας βιταμίνης C. Το πιο ελκυστικό χαρακτηριστικό του ωστόσο είναι η μεγάλη ευελιξία χρήσης του στην κουζίνα. Βραστό ή μαγειρευτό, μόνο του ή σε πιο περίπλοκα πιάτα, το flower sprout γίνεται γρήγορα και μπορεί να προσθέσει χρώμα και γεύση σε μια ζεστή χειμωνιάτικη σαλάτα ή σε κάποιο σοφιστικέ ασιατικό stir fry.

t&π

καινοτομιεσ

09 Καρότο Crème de Lite Μετά από τέσσερις αιώνες πορτοκαλί ποικιλιών, στην αγορά άρχισαν να εμφανίζονται καρότα διαφόρων χρωμάτων. Έτσι κι αλλιώς αρχικά το καρότο ήταν αρχικά λευκό, κρεμ ή πορφυρό και οι πορτοκαλί ποικιλίες προέκυψαν από διασταυρώσεις. Τα πορτοκαλί καρότα δημιουργήθηκαν από ολλανδούς καλλιεργητές που στόχο είχαν να πετύχουν μια λιγότερο πικρή γεύση και υιοθετήθηκαν από την ολλανδική βασιλική οικογένεια της οποίας το χρώμα είναι το πορτοκαλί. Το Crème de Lite είναι κίτρινο, για την ακρίβεια στο χρώμα της κρέμας, δεν χρειάζεται ξεφλούδισμα, είναι πολύ γλυκό στη γεύση και τραγανό στην υφή. Σήμερα διακινείται από τα σούπερ μάρκετ Marks & Spencer, και φαίνεται να είναι το νέο προϊόν που θα αλλάξει την αγορά καρότου, μετά από αρκετές προηγούμενες αποτυχίες.

11 Λάχανο Βlack Magic

08 Γλυκιά πιπεριά Angello χωρίς σπόρους «Θυμάμαι τη μέρα, πριν από έξι χρόνια, που είδα το πρώτο φυτό με λίγες πιπεριές χωρίς σπόρους», λέει ο Μπέννυ Νιρ, ο δημιουργός του Angello από την ολλανδική Syngenta. «Το να ξέρω πως σήμερα οι καταναλωτές μπορούν να απολαμβάνουν τη γεύση και την υφή του είναι πραγματικά υπέροχο». Σε σχέση με τις συμβατικές πιπεριές, η πιπεριά Angello είναι μικρή σε μέγεθος, με λαμπερό ομοιόμορφο κόκκινο χρώμα, χωρίς σπόρους και γεύση πιο γλυκιά και πιο τραγανή. Ιδανικό σνακ για παιδιά και ενήλικες, μιας και μπορεί να καταναλωθεί εύκολα σε οποιοδήποτε τόπο και στιγμή, προσελκύει ακόμα και ανθρώπους που κανονικά δεν τους αρέσουν οι πιπεριές. Προϊόν μιας οκταετούς έρευνας, που τα πρώτα δύο χρόνια γινόταν σε μικρή κλίμακα και στη συνέχεια διευρύνθηκε σε στενή συνεργασία με ειδικούς ερευνητές της αγοράς, η παραγωγή του Angello αποτελεί κομμάτι της γενικότερης στρατηγικής της εταιρείας για τη δημιουργία και την προώθηση νέων φρούτων και λαχανικών.

10 Μαρούλι Salanova Tο μαρούλι είναι το νούμερο ένα λαχανικό στις προτιμήσεις των περισσότερων. Η εταιρεία Salanova προσφέρει μια ευρεία γκάμα από ποικιλίες με διαφορετικό χρώμα, υφή, γεύση και σχήμα, όλα τα μαρούλια της όμως είναι πολύ εύκολα στη χρήση, αφού με ένα κόψιμο έχει κανείς ένα σωρό από ομοιόμορφα, μικρά και τρυφερά φύλλα. Κατσαρά ή όχι, τραγανά ή τρυφερά, πράσινα, κόκκινα (λόλες) ή ξανθά, τα Salanova πουλιούνται μεμονωμένα ή σε μίγματα με σκοπό να προσφέρουν στον καταναλωτή τη δυνατότητα να φτιάξει εύκολα τη σαλάτα της προτίμησής του. Ευκολότερο στην καλλιέργεια και στη συγκομιδή, με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στο ράφι και με την καινοτομία των δύο διαφορετικών τύπων καρδιάς, αποτέλεσμα 20 χρόνων έρευνας, το μαρούλι Salanova διακρίθηκε στη Fruit Logistica του 2006. Στη φετινή έκδοση της έκθεσης η εταιρεία παρουσίασε το Salanova XL.

Νέα ποικιλία του περίφημου μαύρου λάχανου cavalo nero της Τοσκάνης, το Black Magic, δημιούργημα της Tozer Seeds, έπειτα από 8 χρόνια μελέτης των διακυμάνσεων στην ποιότητα του συμβατικού cavolo nero. Το Black Magic λύνει αυτά τα προβλήματα και ταυτοχρόνως διαθέτει άλλες αρετές. Πιο ομοιογενές και πιο σκούρο στο χρώμα, πιο κατσαρό, πιο τρυφερό, είναι εντυπωσιακό στην όψη. Καθαρά χειμωνιάτικο λαχανικό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο κλασικό ιταλικό μινεστρόνε, σε ζεστές σαλάτες και σούπες ή να γίνει πολύ γευστικός πουρές. Πιο ανθεκτικό στο κρύο από τη συμβατική ποικιλία, χρειάζεται τρεις περίπου μήνες μέχρι τη συγκομιδή, ενώ η πρώιμη συγκομιδή, σε 30 ημέρες περίπου, δίνει πολύ τρυφερά baby φύλλα, που τρώγονται και ωμά σε σαλάτες. τους καλλιεργητές, το φυτό αποδεικνύεται εξαιρετικά ανθεκτικό στις ασθένειες.

ΜΑΪΟΣ 2013 /25

t&π

εξαγωγες

Της Δήμητρα ς Μανιφάβα, dmanifava@hotmail.com

ελληνικεσ επιχειρησεισ τροφιμων στις χώρες του μαύρου χρυσού.

υδέν κακόν αμιγές καλού. Η αναταραχή στις χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής από το 2011 κι έπειτα, αλλά και η έλλειψη εμπιστοσύνης των Ευρωπαίων εταίρων προς την ελληνική οικονομία και τις ελληνικές επιχειρήσεις, οδηγούν την ελληνική βιομηχανία τροφίμων και ποτών σε αναθεώρηση της στρατηγικής τους. Ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις του κλάδου αντιλαμβάνονται ότι τουλάχιστον τελευταία μάλλον ανήκουμε εις την ανατολή, υπό την έννοια ότι προς τα εκεί ανοίγονται πολλές και σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες και αυξάνονται οι προοπτικές ανάπτυξης. Βεβαίως τη Μέση Ανατολή είχαν “ανακαλύψει” από αρκετά πιο νωρίς ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται όμως σε άλλους κλάδους και κυρίως στους κλάδους των κατασκευ-

26 / ΜΑΪΟΣ 2013

προσ ανατολασ

ών, των πλαστικών, των δομικών υλικών, του αλουμινίου. Η σταδιακή άνοδος του βιοτικού επιπέδου στις χώρες αυτές, καθώς και οι αλλαγές στη σύνθεση του πληθυσμού τους, μιας και πολλοί πλέον Ευρωπαίοι αλλά και Αμερικανοί ζουν κι εργάζονται εκεί ως στελέχη πολυεθνικών επιχειρήσεων ανοίγουν νέους διαύλους για τα ελληνικά τρόφιμα.

Η αρχή της Chipita Πρωτοπόρος σε αυτή την ιστορία ήταν η Chipita η οποία από πολύ νωρίς και λόγω των σχέσεων από παλιά του επικεφαλής της, Σπύρου Θεοδωρόπουλου με τον Όμιλο Olayan είχε στραφεί στις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, γεγονός που τη χαρακτήρισε ως την επιχείρηση που “έμαθε τους Άραβες να τρώνε κρουασάν”. Πέραν των εξαγωγών που πραγματοποιούσε προς τις χώρες αυτές η Chipita εδώ και αρκετά χρόνια, η εταιρεία από το 1997 μέσω joint venture είχε προχωρήσει στη δημιουργία παραγωγικής μονάδας στην Αίγυπτο, ενώ δέκα χρόνια, το 2007, μετά έπραξε το ίδιο στη Σαουδική Αραβία. Η συνεργασία της με την Western Bakeries οδήγησαν στη δημιουργία της Modern Food Industries και στην παραγωγή κρουασάν σε εργοστάσιο που βρίσκεται στη Τζέντα.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι πέρυσι ο κ. Σπύρος Θεοδωρόπουλος αποφάσισε να περιορίσει την παρουσία της Chipita στις ΗΠΑ, προκειμένου να στραφεί στο...ανατολικό μέτωπο. Προχώρησε, λοιπόν, στην πώληση στην B&G Foods Inc. δύο εκ των τριών σημάτων της Chipita America, καθώς και μιας παραγωγικής μονάδας στη Βόρεια Καρολίνα. Η κίνηση αυτή συνέβαλε στη χρηματοδότηση της μονάδας που κατασκευάζει η Chipita στην Κωνσταντινούπολη, επένδυση ύψους 13 εκ. ευρώ, η οποία αναμένεται να μπει σε παραγωγική λειτουργία εντός του τρέχοντος έτους, ενώ το 2012 λειτούργησε το εργοστάσιο της εταιρείας στη Μουμπάι της Ινδίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 87% του τζίρου των 640 εκ. ευρώ που πραγματοποίησε το 2012 η Chipita προέρχεται από τις διεθνείς δραστηριότητές της και μόλις το 13% από την εγχώρια αγορά.

Στα βήματά της η Vivartia Ανάλογες κινήσεις ξεκίνησε από πέρυσι και η Vivartia, κάτοχος μέχρι το 2010 της Chipita. Μάλιστα, οι επενδυτικές πρωτοβουλίες της Vivartia προς Ανατολάς αλλά και προς την Αφρική αφορούν όλη τη γκάμα των προϊόντων της. Καθοριστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση ήταν η συμφωνία που υπέγραψε πέρυσι το καλοκαίρι

t&π

εξαγωγες με με την εταιρεία του Άμπου Ντάμπι Exeed Industries, για τη σύσταση κοινοπραξίας με στόχο την παραγωγική και εμπορική δραστηριότητα σε χώρες της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής, καθώς και στις χώρες του Κόλπου. Σε πρώτη φάση η κοινοπραξία με την Exeed Industries θα έχει ως αντικείμενο τις εξαγωγές προϊόντων από τις μονάδες της Vivartia προς τις ακόλουθες χώρες: Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία, Κουβέιτ, Ομάν, Μπαχρέιν, Κατάρ, Αίγυπτο, Λιβύη, Τυνησία, Αλγερία, Μαρόκο, Ιράκ και Ιράν. Το Νοέμβριο του 2014 αναμένεται να ξεκινήσει η κατασκευή εργοστασίου γαλακτοκομικών προϊόντων στο Άμπου Ντάμπι με στόχο να έχει ολοκληρωθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2014. Πρόκειται για επένδυση ύψους 70 εκ. ευρώ και θα κατασκευασθεί σε έκταση 160 στρεμμάτων σε οικόπεδο που έχει ήδη επιλεγεί. Μάλιστα, με το που θα ξεκινήσει η λειτουργία του εργοστασίου αυτού, αναμένεται η έναρξη των εργασιών για την κατασκευή δύο ακόμη εργοστασίων στην περιοχή. Τα προϊόντα για τα οποία υπάρχει έντονο ενδιαφέρον, πέραν του γάλακτος και του γιαουρτιού, είναι οι χυμοί, το παγωμένο τσάι, οι ζύμες, καθώς και τα είδη βρεφικής διατροφής. Η συνεργασία Vivartia και Exeed Industries θα περιλαμβάνει όλα τα προϊόντα της Vivartia –Δέλτα, Μπάρμπα-Στάθης και Χρυσή Ζύμη– καθώς και όλα τα σήματα του ομίλου στον κλάδο της εστίασης (Goody’s, Everest, Flocafé και LaPasteria). Στόχος της κοινοπραξίας είναι να εξελιχθεί σε ηγέτη του κλάδου τροφίμων στην ευρύτερη περιοχή, μια δυναμική αγορά με πάνω από 330 εκατομμύρια καταναλωτές, πραγματοποιώντας πωλήσεις άνω των 165 εκ. ευρώ. Σημειώνεται ότι η Exeed Industries είναι 100% θυγατρική της National Holding στο Αμπου Ντάμπι και διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην περιοχή με δραστηριότητες στους κλάδους των υλικών κατασκευών, της κλωστοϋφαντουργίας και της γεωργίας. Πρόσφατα ο Όμιλος Goody’s–Everest που επίσης ανήκει στη Vivartia προχώρησε στην υπογραφή συμφώνου με την εταιρεία λιβυκών συμφερόντων Tasty Franchise Ltd για την ανάπτυξη των αλυσίδων Goody’s και Flocafé στη Λιβύη. Η συμφωνία προβλέπει τη λειτουργία τουλάχιστον 10 εστιατορίων Goody’s και 10 καταστημάτων Flocafé σε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Εντός του τρέχοντος έτους προβλέπεται να λειτουργήσουν τέσσερα καταστήματα στη Λιβύη, εκ των οποίων τα δύο υπό το σήμα Goody’s και τα άλλα δύο υπό το σήμα Flocafé. Διερευνητικές συζητήσεις φέρεται να γίνονται και με τη Σαουδική Αραβία, μία χώρα όπου η αγορά fast food θεωρείται από τις ταχύτατα αναπτυσσόμενες και υπολογίζεται ότι έως το 2015 θα φτάσει τα 4,5 δις δολάρια.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΚΑΙ ΒΟΡΕΙΑΣ ΑΦΡΙΚΗΣ

Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή, Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων

28 / ΜΑΪΟΣ 2013

Το Κατάρ αναζητεί συνεργασίες Δουλειές για την ελληνική βιομηχανία τροφίμων φαίνεται να ανοίγουν και με την συνεχή ενδυνάμωση των σχέσεων της Ελλάδας με το Κατάρ. Δεν είναι τυχαίο ότι κατά την πρόσφατη επίσκεψη στην Αθήνα του διευθύνοντος συμβούλου της Qatar Holding, Αχμέντ αλ Σαΐντ, σε συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Ανάπτυξης υπό τον αρμόδιο υφυπουργό Νότη Μηταράκη, παρουσίασαν τα επενδυτικά τους σχέδια και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο των τροφίμων. Μέσα από αυτές τις συναντήσεις διερευνάται το ενδεχόμενο σύστασης κοινοπραξιών από ελληνικές εταιρείες και εταιρείες του Κατάρ, οι οποίες έχουν το πλεονέκτημα της ρευστότητας, για την υλοποίηση επενδύσεων τόσο στην Ελλάδα όσο και στο Κατάρ. Ειδικά σε ό,τι αφορά τα τρόφιμα, το Κατάρ επιδιώκει να αυξήσει σε σημαντικό βαθμό την παραγωγική του ικανότητα. Ο στόχος που έχει τεθεί από τον επικεφαλής του Εθνικού Προγράμματος Ασφάλειας Εφοδιασμού Τροφίμων του Κατάρ είναι μέσα σε 12 χρόνια η χώρα να μπορεί να παράγει τα δικά της τρόφιμα, τα οποία σήμερα αναγκάζεται να εισάγει σε ποσοστό 90%. Η ενδυνάμωση της παρουσίας των ελληνικών τροφίμων στις χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής αποτυπώνεται και στα τελευταία στοιχεία για τις εξαγωγές. Το 2012 οι ελληνικές εξαγωγές προς τις χώρες της περιοχής αυτής αυξήθηκαν συνολικά κατά 8,4% σε σχέση με το 2011. Η πρώτη χρονιά της Αραβικής Άνοιξης για τις ελληνικές εξαγωγές ήταν το 2011 όταν αυτές αυξήθηκαν προς τις χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής κατά 63,9% με τις εξαγωγές σε επιμέρους κράτη, όπως τα Ηνωμένα Αρα-

βικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία, να αυξάνονται κατά 123% και 145% αντιστοίχως. Επιστρέφοντας στο 2012, τα στοιχεία δείχνουν ότι η αύξηση κατά 8,4%, από 1.274,5 εκ. ευρώ το 2011 σε 1.381,3 εκ. ευρώ το 2012 οφείλεται κυρίως στις σημαντικές αυξήσεις των εξαγωγών προς 3 από τους 7 κυριότερους πελάτες των ελληνικών προϊόντων στην περιοχή και συγκεκριμένα (κατά σειρά όγκου εξαγωγών) προς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αύξηση κατά 59,2% (από 173 εκ. ευρώ σε 275,4 εκ. ευρώ), προς τη Λιβύη με εντυπωσιακή αύξηση 287,5% (από 44,2 εκ. ευρώ σε 171,2 εκ. ευρώ) και προς την Αίγυπτο αύξηση 21,7% (από 116,3 εκ. ευρώ σε 141,5 εκ. ευρώ). Από τις υπόλοιπες χώρες, με χαμηλότερες σε αξία εξαγωγές, αξίζουν να αναφερθούν σημαντικές αυξήσεις των εξαγωγών προς το Λίβανο (σε 50,1 εκ. ευρώ από 35,5 εκ. ευρώ ή αύξηση 41,1%), και προς το Ιράκ (σε 34,2 εκ. ευρώ από 20,1 εκ. ευρώ ή αύξηση 69,9%). Αρκετές από τις χώρες αυτές μάλιστα ανέβηκαν στην κατάταξη των εξαγωγικών προορισμών των ελληνικών προϊόντων. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ανέβηκαν στην 18η θέση το 2012 από την 20ή το 2011, η Λιβύη στην 22η από την 47η, η Αίγυπτος στην 27η από την 29η, ο Λίβανος στην 46η από την 48η. Αν μη τι άλλο, για τις ελληνικές επιχειρήσεις του κλάδου τροφίμων ανοίγεται στις περιοχές αυτές πεδίο δόξης λαμπρό. Μπορεί η Μέση Ανατολή να είναι πλούσια λόγω του “μαύρου χρυσού”, αλλά η Ελλάδα μπορεί κάλλιστα να αξιοποιήσει το δικό της “χρυσό”, ήτοι τα προϊόντα της ελληνικής γης. Οι επιχειρηματίες φαίνεται να το γνωρίζουν καλά αυτό και πολύ πριν τις όποιες κινήσεις από την πλευρά της πολιτείας είδαν τις προοπτικές στις νέες αγορές και σπεύδουν να τις εκμεταλλευθούν.

Ελληνικά επιδόρπια κρασιά

Γνωστοί ανεκμετάλλευτοι θησαυροί.

Του Τριαντάφυλ λου Πετκ ανόπουλου, Qfood@otenet.gr ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: DANIEL EGNEUS, daniel@danielegneus.com

Τα ελληνικά γλυκά επιδόρπια κρασιά είναι καταξιωμένα διεθνώς εδώ και πολλά χρόνια, σε αντίθεση με τα ξηρά που αρχίζουν τώρα να αναγνωρίζονται. Σύμμαχός τους ο ελληνικός ήλιος, κάποια εξαιρετικά terroir, η μακρόχρονη παράδοση και η τεχνογνωσία που έχει αναπτυχθεί ως προς την παραγωγή τους.

30 / MAΪΟΣ 2013

t&π

οινοπνευματα

Σάμος συγκαταλέγεται στις κύριες περιοχές παραγωγής γλυκών κρασιών του κόσμου ενώ άλλες γνωστές είναι η Λήμνος, πρόσφατα η Σαντορίνη και ως ποικιλία η Mαυροδάφνη. Δεν πρέπει να παραλείψουμε δε και το κρυφό αστέρι που λέγεται Μοσχάτος Ρίου Πατρών, ούτε το γεγονός ότι σήμερα ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων οινοπαραγωγών φτιάχνει γλυκά κρασιά, το ένα καλύτερο από το άλλο, εμπλουτίζοντας την ήδη μεγάλη γκάμα των ελληνικών γλυκών κρασιών. Γιατί η χώρα μας διακρίνεται από τις άλλες χώρες που παράγουν γλυκά κρασιά και για την ποικιλία στο στυλ των κρασιών της, τα οποία είναι από χρυσοκίτρινα μέχρι πορφυρά, από φρέσκα μέχρι παλαιωμένα και από λεπτά φρουτώδη αρωματικά μοσχάτα, μέχρι σοκολατένια και μπαχαρένια. Απόδειξη της εξαιρετικής ποιότητας των ελληνικών γλυκών κρασιών είναι και τα βραβεία τους σε διεθνείς διαγωνισμούς και ειδικά στον Διεθνή Διαγωνισμό Οίνου της Θεσσαλονίκης όπου καμιά χρονιά δεν απουσιάζουν από τις πρώτες θέσεις των μεταλλίων. Για να μπορεί ένα κρασί να κατατάσσεται στην κατηγορία των γλυκών, επιβάλλεται νομοθετικά να περιέχει 50 και πλέον γραμμάρια σακχάρων ανά λίτρο. Τα γλυκά κρασιά δημιουργούνται από την παραμονή αζύμωτων σακχάρων, η οποία επιτυγχάνεται με διακοπή της αλκοολικής ζύμωσης. Αυτή γίνεται με τρεις τρόπους: • Από μόνη της, μετά από υπερωρίμανση των σταφυλιών ώστε να περιέχουν πολλά ζάχαρα οπότε κατά την οινοποίηση η αλκοολική ζύμωση σταματά με φυσικό τρόπο και ένα ποσοστό των ζαχάρων που παραμένει αζύμωτο δίνει τη γλυκιά γεύση (οίνοι φυσικώς γλυκείς, vins naturellement doux). • Με το λιάσιμο των σταφυλιών που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νερού και άρα την συμπύκνωση αρωμάτων και γεύσεων με το ίδιο αποτέλεσμα (Vinsanto, Nectar, Μοσχάτος Ρίου Πατρών). • Με προσθήκη οινοπνεύματος στη διάρκειά της αλκοολικής ζύμωσης, με αποτέλεσμα να διακόπτεται η διαδικασία και να διατηρείται υψηλή η περιεκτικότητα σε σάκχαρα (οίνοι γλυκοί φυσικοί,

01 Μαυροδάφνη όπως τα περισσότερα κρασιά της Λήμνου και της Σάμου και η Μαυροδάφνη). Οι κύριες περιοχές όπου παράγονται είναι:

Σάμος Τα πιο διάσημα ελληνικά γλυκά κρασιά παράγονται στη Σάμο εκφράζοντας όλον τον αρωματικό πλούτο των φρούτων και των λουλουδιών του νησιού. Για την παραγωγή τους αξιοποιείται η ποικιλία του Mοσχάτου. Διακρίνονται στα φρέσκα, με λεπτά αρώματα και στα παλαιωμένα (Nectar και Anthemis) με αρώματα μπαχαρικών καφέ και σοκολάτας. Γενικά έχουν μια ισορροπία γλυκύτητας και οξύτητας και μια δυνατή επίγευση. Το σύνολο των κρασιών της Σάμου παράγεται και διακινείται από την Ένωση των Συνεταιρισμών Σάμου η οποία ιδρύθηκε το 1934 και κατάφερε να στείλει το σαμιώτικο κρασί σε όλες τις αγορές του κόσμου και να κατακτήσει μεγάλα βραβεία στους σπουδαιότερους διαγωνισμούς. Σήμερα το 80% του σαμιώτικου κρασιού εξάγεται κυρίως στη Γαλλία. Όπως μας είπε ο οινολόγος της ΕΑΣ Σάμου, Μανώλης Τσακαλάκης, «οι εξαγωγές είναι το αντίδοτο στην κρίση μια και η εσωτερική αγορά είναι αυτή τη στιγμή προβληματική για το κρασί».

Λήμνος Η ξηρασία και τα ηφαιστειογενή εδάφη του νησιού βοηθούν την ποικιλία Μοσχάτο Αλεξανδρείας να παράγει ιδιαίτερα και ποιοτικά κρασιά καθιστώντας τη Λήμνο έναν από τους σημαντικότερους τόπους για την παραγωγή γλυκών κρασιών στην Ελλάδα. Κυρίαρχος είναι ο συνεταιρισμός ΕΑΣ Λήμνου, αλλά υπάρχουν και μερικοί πολύ καλοί ιδιώτες οινοπαραγωγοί. Τα γλυκά κρασιά της Λήμνου είναι λευκά, με ήρεμο αρωματικό και γευστικό χαρακτήρα με χαρακτηριστικό το άρωμα του βερίκοκου.

Σαντορίνη-Vinsanto Tο μοναδικό terroir του νησιού που αποτελείται από το ηφαιστειογενές, γεμάτο ελαφρόπετρες έδαφος, τα μεγάλης ηλικίας αμπέλια, οι χαμηλές αποδόσεις, οι πρωινές υγρασίες που διασφαλίζουν την απαιτούμενη ποσότητα νερού και η διαμόρφωση των κλημάτων σε «κουλούρες»,

Reserve 601, Αχάια Κλάους

Βαθύ κεχριμπαρένιο χρώμα και πολυσύνθετο μπουκέτο αρωμάτων που θυμίζουν σταφίδες και ξηρούς καρπούς με πιο έντονα τα καρύδια. Ζεστό, παχύ και γλυκό στόμα, με γεύσεις ξερών σύκων και χουρμάδων, με μεγάλης διάρκειας επίγευση. Έ να πλούσιο και κομψό κρασί που ταιριάζει ιδανικά, ως απεριτίφ με καρβουδισμένα αμύγδαλα, αποξηραμένα σύκα και δαμάσκηνα, αλλά και ως επιδόρπιο με φρέσκα φρούτα, μαλακές γραβιέρες, μπλε τυριά, κρέμα καραμελέ, γλυκά και παγωτά με σιρόπι βύσσινο, γλυκά με καφέ και σοκολάτα.

02 Λιαστός, Μωραΐτης, Πάρος

Aπό την ποικλία Μονεμβασιά, αποτέλεσμα υπερώριμου τρυγητού που γίνεται το πρώτο 15νθήμερο του Σεπτεμβρίου στην Πάρο. Το αργό λιάσιμο των σταφυλιών για 15 μέρες μεστώνει τις ρώγες, που αφυδατώνονται εμπλουτίζοντας το κρασί με άφθονα φυσικά σάκχαρα, διατηρώντας τα αρώματα της ποικιλίας. Ωριμάζει για ένα χρόνο σε δρύινα βαρέλια. Έ ντονα αρώματα ξηρών βερίκοκων, σύκου, σταφίδας, καφέ, μελιού. Χάλκινο χρώμα με παχύρευστη υφή, στόμα δροσερό, με γλύκα που εξισορροπείται από την εξαιρετική οξύτητά του και με μακρά γλυκιά επίγευση. Συνοδεύει πικάντικα τυριά, ξηρούς καρπούς, φρούτα, γλυκά του κουταλιού.

MAΪΟΣ 2013 /31

t&π

οινοπνευματα

Αλχημείες Τα γλυκά κρασιά μπορούμε να τα απολαύσουμε σκέτα, με φρούτα, ξηρούς καρπούς, ακόμη και λιπαρά πιάτα (π.χ. φουά-γκρα), εξωτικές γεύσεις, δυνατά τυριά και φυσικά με όλη τη γκάμα των γλυκών ανάλογα με το στυλ τους -τα φρέσκα με ελαφριά κρεμώδη γλυκά που έχουν φρούτα και τα παλαιωμένα ή τα vinsanto με πιο δυνατά γλυκά και σοκολάτα. Είναι κρίμα που δεν απολαμβάνουμε οι Έ λληνες αυτό το θησαυρό μας. Κάθε καλό γεύμα ολοκληρώνεται συνήθως με ένα γλυκό, το οποίο θα μπορούσε να συνοδεύεται από ένα ποτήρι επιδόρπιου κρασιού. Αυτό σπανίως γίνεται στη χώρα μας μια και κατά κανόνα συνεχίζουμε με το ξηρό κρασί του φαγητού (κάτι εξαιρετικά αταίριαστο) ή περνάμε σε ένα χωνευτικό απόσταγμα. Έ τσι δεν βοηθάμε τα ελληνικά γλυκά κρασιά εμπορικά και κατά συνέπεια ούτε την προσπάθεια εξαγωγής τους.

προικίζει με μοναδικές ιδιότητες και χαρακτήρα τις ποικιλίες ασύρτικο αϊδάνι και αθήρι, από τις οποίες παράγεται το Vinsanto. Ένα κρασί με εκπληκτική συμπύκνωση, ορυκτώδη χαρακτήρα και μεγάλη οξύτητα που ισορροπεί τη γλυκύτητά του. Ένα νεαρό Vinsanto διαθέτει πορτοκαλόχρυσο χρώμα και φρουτώδη χαρακτήρα, που «φέρνει» κυδώνι, ώριμα κίτρινα φρούτα, μέλι και καραμέλα, ενώ ένα παλαιωμένο έχει χρώμα σκούρο κόκκινο με αρώματα, καφέ και αποξηραμένων φρούτων. Vinsanto παράγει η Ένωση (Σαντό) και όλοι οι μεγάλοι παραγωγοί της Σαντορίνης.

Μαυροδάφνη Πατρών Είναι ξακουστή διεθνώς από τον 19ο ακόμη αιώνα και είναι και το πιο δημοφιλές γλυκό κρασί στην Ελλάδα. Παράγεται από την ομώνυμη ποι-

32 / MAΪΟΣ 2013

κιλία και από σταφίδα σε ποσοστό μέχρι 49%. Σήμερα έχει υποβαθμιστεί πολύ η τιμή και κατά συνέπεια η ποιότητα της απλής Μαυροδάφνης. Στην αρχή έχει μέτριο σώμα αλλά με την ωρίμαση και παλαίωση σε βαρέλι ή στη φιάλη, αποκτάει ιδιαίτερο χαρακτήρα. Μια πενταετία θα της επιτρέψει να αποκτήσει μια μοναδική, γλυκόπικρη πολυπλοκότητα, όμως η καλύτερη Μαυροδάφνη γίνεται μετά από 10 χρόνια παλαίωσης. Τότε αποκτά ένα εκρηκτικό μπουκέτο αποξηραμένων φρούτων, λουλουδιών και ξηρών καρπών, μαζί με βελούδινο στόμα, και γίνεται ένα πραγματικά σπουδαίο κρασί. Έχει κοινά χαρακτηριστικά με το Πόρτο και είναι ένα κρασί με μεγάλη χρήση στη μαγειρική.

Μοσχάτος Ρίου Πατρών Εκπληκτικής ποιότητας αλλά ελαχίστης ποσό-

τητας γλυκό κρασί που προέρχεται από ημιορεινούς αμπελώνες, πάνω από το Ρίο της Αχαΐας. Οι βροχοπτώσεις και οι δροσιές που υπάρχουν εκεί συμβάλουν ώστε να κρατηθούν τα πρωτογενή αρώματα και να δημιουργηθούν καλές οξύτητες. Παράγεται από την ποικιλία Μοσχάτο, αφού λιαστούν τα σταφύλια για μια εβδομάδα, έως δέκα μέρες. Έτσι τα επιδόρπια αυτά κρασιά ΠΟΠ αποκτούν το αρωματικό τους βάθος, τη γευστική τους διάρκεια, την εξαιρετική οξύτητα και την πολυπλοκότητά τους. Λόγω δε του μικρού αριθμού τους, οι φιάλες με Μοσχάτα Ρίου Πατρών αποτελούν τρόπαιο για τους φίλους του κρασιού. Γλυκά κρασιά παράγονται επίσης στη Ρόδο (Μοσχάτος), την Κεφαλονιά (Μοσχάτος και Μαυροδάφνη), τη Σητεία και τις Δάφνες Ηρακλείου στην Κρήτη (Λιάτικο).

t&π

οινοπνευματα

03 Vinsanto παλαίωσης 4

04 Μοσχάτος Ρίου Πατρών,

Με πορτοκαλί-μελί προς το καστανό και το κόκκινο χρώμα και αρώματα γαρύφαλλου, κανέλας και αποξηραμένων φρούτων με κυρίαρχα αυτά του λιασμένου σύκου και της σταφίδας. Δομημένο και φινετσάτο. Στη γεύση στρογγυλό, βελούδινο, πλούσιο, που παίζει ανάμεσα στο μέλι και το λεμόνι και αφήνει μακρά επίγευση και φινετσάτη γλύκα στο λάρυγγα. Ταιριάζει με γλυκά ορεκτικά αλλά και ως επιδόρπιο με πιάτα φρούτων, τάρτες, παγωτά, μπακλαβά, crème brûlée και δυνατά τυριά.

Έ ντονο χρυσοκίτρινο χρώμα και πληθωρικά αρώματα που θυμίζουν ώριμο βερίκοκο, αχλάδι, γλυκό κυδώνι και φλούδα λεμονιού και κίτρου, με νότες ξηρών καρπών και καραμέλας. Γεμάτο στόμα, με γλυκύτητα και ιδανική οξύτητα, με αποτέλεσμα την εξαιρετική ισορροπία. Πίνεται μετά από το δείπνο συνοδεία ανάλαφρων γλυκών (όχι σοκολάτα) ή με φρέσκα ή αποξηραμένα φρούτα. Με ροκφόρ ή καραμελωμένα κρεμμυδάκια δημιουργεί μια έκρηξη γεύσεων. Λόγω της οξύτητάς του έξω το συνδυάζουν με φουά γκρα. Πολύ ωραίο και ως απεριτίφ.

ετών,Έ νωση Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων

Παρπαρούσης

05 Σάμος Nectar, Έ νωση

06 Ηφαίστου Γνώση,

Το πιο ιστορικό κρασί της Έ νωσης Σάμουσαρώνει βραβεία διεθνώς. Παράγεται από υπερώριμα, μοσχάτα σταφύλια, διαλεγμένα ένα-ένα, που απλώνονται στον ήλιο για αρκετές ημέρες. Μετά από 3 χρόνια παραμονής σε δρύινο βαρέλι παίρνει κεχριμπαρένιο με χρυσές ανταύγειες χρώμα. Μεθυστικά γλυκιά μύτη με αρώματα σταφίδας, αποξηραμένων γλυκών φρούτων, μελιού και γλυκών μπαχαρικών. Πληθωρική παλέτα, ικανοποιητική οξύτητα για την ποσότητα των σακχάρων που έχει να αντιμετωπίσει, γεμάτο σώμα, αλκοόλ 14% και μακριά σε διάρκεια επίγευση. Eξαιρετική σχέση ποιότητας-τιμής.

Παράγεται στη Λήμνο από υπερώριμο Μοσχάτο Αλεξανδρείας που αφήνεται στην ευεργετική επίδραση του ήλιου (λιαστό) για να μεστώσει ο οργανοληπτικός χαρακτήρας του. Η παλαίωση σε καινούρια δρύινα βαρέλια γεννά ένα κρασί με σκούρο χρώμα και πυκνά και σύνθετα αρώματα κυδωνόπαστου, αποξηραμένου σύκου, μελιού, καραμέλας και βανίλιας. Στο στόμα είναι γλυκό, ισορροπημένο, με υψηλή οξύτητα και πλούσιο σώμα. Έ χει εξαιρετική επίγευση και μπορεί να συνοδεύσει παλαιωμένα κίτρινα τυριά, καθώς και γλυκά με βάση την καραμέλα, τη βανίλια, τους ξηρούς καρπούς ή τη σοκολάτα γάλακτος.

Οινοπαραγωγών Σάμου

Κτήμα Χατζηγεωργίου

t&π

oiνοπνευματα

Οι πρωταθλητές

Του Τριαντάφυλ λου Πετκ ανόπουλου, Qfood@otenet.gr

Ο Διεθνής Διαγωνισμός Οίνου Θεσσαλονίκης είναι άλλη μια επιβεβαίωση ότι το ελληνικό κρασι γίνεται ολοένα και καλύτερο.

ρκετοί νέοι πρωτοεμφανιζόμενοι παραγωγοί βρέθηκαν σε πολύ ψηλές θέσεις στα αποτελέσματα του 13ου Διεθνούς Διαγωνισμό Οίνου Θεσσαλονίκης. Όπως μας είπε ο πρόεδρος της Ένωσης Οινοπαραγωγών της Βόρειας Ελλάδας (ΕΝΟΑΒΕ) που πραγματοποιεί το ΔΔΟΘ, οινολόγος και οινοπαραγωγός Στέλιος Κεχρής, αυτός είναι και ο λόγος ύπαρξης του διαγωνισμού: η εμφάνιση νέων παραγωγών στο ψηλό επίπεδο. Αυτό είναι ένα ακόμη ελπιδοφόρο μήνυμα για το ελληνικό κρασί. Χωρίς βέβαια να σημαίνει ότι για μια ακόμη φορά οι «βαριές φανέλες» της ελληνικής οινοποιίας δεν επιβεβαίωσαν την ποιότητά τους. Έτσι για άλλη μια φορά το ελληνικό κρασί πιστοποίησε ότι έχει σταθεροποιηθεί σε ένα πολύ ψηλό ποιοτικό επίπεδο. Πώς έγινε αυτό; Προσέξτε: Σε κάθε διεθνή διαγωνισμό κρασιού που γίνεται με την αιγίδα και τις διαδικασίες

34 / ΜΑΪΟΣ 2013

Έ ξι χρυσά, εκ των οποίων το ένα Μεγάλο Χρυσό (φέτος) για τον ερυθρό Άσπρο Λαγό του κτήματος Δουλουφάκη.

του Διεθνούς Οργανισμούς Αμπέλου και Οίνου (Organisation Internationale de la Vigne et du Vin, OIV) βραβεύεται μόνο το 30% των κρασιών που συμμετέχουν. Τα βραβεία, ανάλογα με τη βαθμολογία, ξεκινούν από χρυσά και πάνε σε αργυρά και χάλκινα. Αν αυτό το 30% εξαντληθεί με μια κατηγορία δεν απονέμονται βραβεία της επόμενης. Αν δηλαδή τα κρασιά που αξιολογήθηκαν άξια χρυσού μεταλλίου καλύψουν το 30% των συμμετοχών δεν θα δοθούν αργυρά και χάλκινα. Κατά συνέπεια ένδειξη γενικής ποιότητας των κρασιών που συμμετέχουν, εν προκειμένω των ελληνικών κρασιών, θα λέγαμε ότι είναι το ποσοστό που καλύπτουν τα χρυσά μετάλλια. Στους πρώτους διαγωνισμούς δόθηκαν βραβεία όλων των ειδών. Σταδιακά η ποιότητα του ελληνικού κρασιού ανέβαινε και εξαφανίστηκαν τα χάλκινα καθώς χρυσά και αργυρά κάλυπταν το 30%. Μετά άρχισαν να λιγοστεύουν τα αργυρά και πλησιάζουμε στο σημείο που όλο το ποσοστό θα δίνεται σε χρυσά. Στον πίνακα βλέπουμε το ποσοστό των χρυσών μεταλλίων στους πέντε τελευταίους διαγωνισμούς. Η πρόοδος είναι απόλυτα εμφανής. Αν και βλέπουμε μια πτώση στο συνολικό αριθμό μεταλλίων η οποία οφείλεται σε ισόποση μείωση των συμμετοχών στο Διαγωνισμό λόγω της οικονομικής κρίσης, αυτό που έχει σημασία ωστόσο είναι το ποσοστό των χρυσών μεταλλίων, τα οποία σχεδόν τείνουν να εκτοπίσουν εντελώς ακόμη και τα αργυρά. Να σημειωθεί ότι μια οποιαδήποτε βράβευση σε διαγωνισμό δεν αποτελεί παρά μια φωτογραφική εκτίμηση της στιγμής, μιας συγκεκριμένης φιάλης από κάποιους ειδικούς. Με τίποτε δεν σημαίνει απόλυτα ότι το κρασί αυτό είναι σπουδαίο

t&π

oiνοπνευματα

Η Μαυροδάφνη Grand Reserve της Αχάια Κλάους (Μεγάλο Χρυσό), το Πέτρα και Φώς Νεμέα ΠΟΠ του Λαφαζάνη, το Άνθεμις της ΕΟΣ Σάμου, η Σαντορίνη του Σιγάλα, ο λευκός Αρετή και ο ερυθρός Όβηλος (6 Χρυσά) του κτήματος Βιβλία Χώρα, οι Δύο Ελιές του Κυρ-Γιάννη (2 Χρυσά), ο Κοκκινόμυλος του Τσέλεπου, το Nόημα του κτήματος Παλυβού (Χρυσό των Χρυσών φέτος), ο ερυθρός Κτήμα Κατσαρού (4 Χρυσά).

ή ότι είναι καλύτερο από ένα άλλο που έλαβε χαμηλότερη βαθμολογία ή δεν συμμετείχε πόσο μάλιστα όταν αναφερόμαστε και σε διαφορετικές χρονιές. Επίσης, κάθε παραγωγός επιλέγει ποια κρασιά να στείλει και ποια δείγματα. Προφανώς στέλνει ό,τι καλύτερο έχει, το οποίο πολλές φορές δεν αντιπροσωπεύει το μέσο όρο της ποιότητας των κρασιών του. Μπορεί δε κάποιος να κάνει και πιο πονηρές σκέψεις! Έτσι, ενώ οι εκτιμήσεις για την ποιότητα του συνόλου των κρασιών ενός διαγωνισμού είναι αξιόπιστες , είναι σχετικές και ενδεικτικές για τα συγκεκριμένα βραβευμένα κρασιά. Για να γίνουν πιο αξιόπιστες θα πρέπει ένα κρασί και ένας παραγωγός να έχουν σταθερή παρουσία στα μετάλλια πολλών διαγωνισμών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, καθώς επίσης και σε αξιολογήσεως σοβαρών περιοδικών και αναγνωρισμένων γευσιγνωστών. Ειδικότερα, να έχουν παράλληλα καλές βαθμολογίες και σε αξιολογήσεις στις οποίες τα δείγματα λαμβάνονται από την αγορά και δεν τα στέλνουν οι ίδιοι οι παραγωγοί.

Χρυσές ετικέτες Κρασιά τα οποία βραβεύτηκαν τρεις ή περισσότερες φορές με χρυσό μετάλλιο στο ΔΔΟΘ τα πέντε τελευταία χρόνια είναι η Μαυροδάφνη

Grand Reserve της Αχάια Κλάους (τη μία Μεγάλο Χρυσό), το Πέτρα και Φώς Νεμέα ΠΟΠ του κτήματος Λαφαζάνη, ο ερυθρός Άσπρος Λαγός του κτήματος Δουλουφάκη (6 φορές), το Άνθεμις και το Νέκταρ (4 φορές, τη μία με Μεγάλο Χρυσό) της ΕΟΣ Σάμου, η Επιλεγμένη Ραψάνη του Τσάνταλη, το ροζέ Τέχνη Αλυπίας του κτήματος Τέχνη Οίνου, η Βηλάνα Ιδαία Γη του ομώνυμου κτήματος, ο λευκός Αρετή και ο ερυθρός Όβηλος (6 φορές) του κτήματος Βιβλία Χώρα, ο ερυθρός Κτήμα Κατσαρού (4 φορές), η Σαντορίνη του κτήματος Σιγάλα, ο Μοσχάτος του οινοποιείου Αγία Μαύρη της Κύπρου, ο ερυθρός Γυμνός Βασιλιάς του κτήματος Πιερία Ερατεινή, το Τerra Leone Merlot του κτήματος Παλυβού, το Cabernet Sauvignon του κτήματος Παναγιωτόπουλος (4 φορές) και η Κουμανταρία του κτήματος ΣΟΔΑΠ από την Κύπρο (το ένα Μεγάλο Χρυσό). Σημαντικές διακρίσεις είχαν το κτήμα Γεροβασιλείου με πέντε κρασιά (Κτήμα Γεροβασιλείου ερυθρό, Avaton, Sauvignon Blanc, Viogner, Μαλαγουζιά) που κατέκτησαν από δύο Χρυσά το καθένα, το Κτήμα Τσέλεπου (από δύο χρυσά, το ένα Μεγάλο Χρυσό με τα κρασιά Δρυόπη Νεμέα Reserve, Αυλοτόπι, Κοκκινόμυλος), το κτήμα Σκούρα με τρία κρασιά (Μέγας Οίνος, Σύνορο, Μοσχοφίλερο) που κατέκτησαν από δύο Χρυ-

151

113

75%

176

103

59%

176

105

60%

239

27%

260

21%

σά, το κτήμα Παναγιωτόπουλου με το βιολογικό Cabernet και το Φιλέρι, η οινοποιία Αβαντίς με επτά Χρυσά, όλα με διαφορετικά κρασιά, το Κτήμα Κυρ Γιάννη (το Γιανακοχώρι και οι Δύο Ελιές έχουν από δύο Χρυσά), η Βιβλία Χώρα με το Κτήμα Ερυθρό και το Merlot, το Κτήμα ΑΛΦΑ με τρία κρασιά (Syrah, Ξινόμαυρο, Μαλαγουζιά) που έχουν από δύο χρυσά το καθένα, η Μπουτάρης με το Vinsanto και το Σημείο Στίξης, το κτήμα Δασκαλάκη με τα κρασιά Psithiros λευκός και ερυθρός και Vorinos και το κτήμα Νέμειον με τα κρασιά Ηγεμών και Νεμέα.

Μικροσκόπιο Ως προς τις περιοχές ΠΟΠ τις πιο πολλές βραβεύσεις με Χρυσά μετάλλια συγκέντρωσαν η Νεμέα και η Σαντορίνη (από 21 η κάθε περιοχή). Ακολουθούν η Λήμνος, η Ραψάνη, το Αμύνταιο, η Νάουσα, η Πάρος και η Ρομπόλα της Κεφαλονιάς. Από τις περιοχές ΟΠΕ (γλυκά κρασιά) πρώτη έρχεται η Σάμος και μετά η Μαυροδάφνη. Από τις περιοχές ΠΓΕ (και πρώην Τοπικοί Οίνοι) τα περισσότερα μετάλλια έχουν αποσπάσει η Κρήτη (37), το Παγγαίο (28), η Μακεδονία (21), η Δράμα (15), η Επανομή (14), η Τρυφιλία (12), το Ηράκλειο (10) και ακολουθούν η Εύβοια, η Στερεά Ελλάδα, η Ημαθία, ο Τύρναβος, η Πελοπόννησος και η Φλώρινα.

ΜΑΪΟΣ 2013 /35

t&π

οινοπνευματα

neeς τασεις στα

ποτα της Χρυσούλ α ς Κυριακοπούλου, ch_kiriak@yahoo.gr

Αρωματικά, light, με λίγες θερμίδες, premium.

Η εποχή του cocktail

Τελευταία βρίσκουμε μεγάλη ποικιλία από παλαιωμένα τσίπουρα. Τα ελληνικά malts μόλις εισχώρησαν στην αγορά και κάνουν θραύση.

36 / ΜΑΪΟΣ 2013

ποτελεί αυτή την στιγμή το νούμερο ένα αναπτυσσόμενο κίνημα στα ποτά. Ο Ανδρέας Ματθίδης, πρόεδρος των Ελλήνων Οινοχόων και υπεύθυνος για το portofolio των Αλκοολούχων στην Kαρούλιας, μας είπε: «Είμαστε σαφέστατα στην εποχή του cocktail, μάλιστα έχουμε ξεπεράσει εδώ και καιρό τη βάση και έχουμε περάσει σε πιο επιλεγμένα πράγματα και ιδιαίτερα υλικά, όπως το mescal ή το βαλσαμικό ξύδι, το ελληνικό γιαούρτι και τα τοπικά βότανα. Ο καταναλωτής, ειδικά αυτή την περίοδο, δεν θέλει να πάει να πιεί μια απ’ τα ίδια, η

εποχή του ουίσκι-κόλα έχει περάσει. Αναζητά νέες γευστικές εμπειρίες που έχουν καλή σχέση ποιότητας-τιμής. Σ’ αυτό βέβαια συμβάλλει και το επίπεδο των ανθρώπων που βρίσκονται πίσω από την μπάρα, των mixologists. Μετά από αρκετή εκπαίδευση και προσπάθεια έχουν αναγάγει τη δουλειά τους σε τέχνη. Διαβάζουν, ψάχνουν, κάνουν μαθήματα, ταξιδεύουν και πειραματίζονται με τις συνταγές και τα υλικά. Τα περισσότερα μπαρ της Αθήνας που ανοίγουν, στηρίζονται στην παρουσία ενός καλού bartender και στη λίστα των signature cocktails που θα δημιουργήσει. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι οι bartenders εκπαιδεύουν τον κόσμο και εκμαιεύουν το γούστο του για να ικανοποιηθεί, είτε προτιμά τις γλυκόξινες είτε τις πικάντι-

t&π

οινοπνευματα

κες γεύσεις». Τα νέα μενού που στήνονται για τα ποτά έχουν καλύτερη λεκτική και εικονική περιγραφή. Η τάση αυτή, όπως μας είπε ο Νίκος Μαυρίκος της γνωστής εταιρείας εισαγωγής, δεν είναι μόδα που θα περάσει, θα παραμείνει και θα βελτιωθεί ακόμα περισσότερο. «Αυτό είναι ενθαρρυντικό γιατί οι πωλήσεις των αλκοολούχων ποτών πέφτουν σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι φόροι που συνεχώς αυξάνονται έχουν κατακρεουργήσει την πώληση και έχουν μετατρέψει την αγορά φιαλών σε είδος πολυτελείας. Ευτυχώς η κατάσταση σώζεται με την δυναμική των cocktails και κατ’ επέκταση των cocktail bars».

Προσοχή στη λεπτομέρεια Ο Σπύρος Πατσιαλός, δημιουργός του www.

huntingspirits.tv, ένα από τα σημαντικότερα sites για τα οινοπνευματώδη, μας επιβεβαιώνει ότι από την πλευρά των bartenders έχει γίνει στροφή στα φρέσκα και αγνά υλικά. «Τα σιρόπια, οι πουρέδες, οι χυμοί, όλα είναι σπιτικά και αντικαθιστούν τα έτοιμα. Επίσης, το κάθε ποτό σερβίρεται πλέον πιο σωστά και κυρίως στο κατάλληλο ποτήρι ενώ χρησιμοποιούνται περισσότερα φρέσκα συστατικά, όπως το δεντρολίβανο, ο δυόσμος ακόμη και η μαντζουράνα». Η αναβάθμιση φτάνει και στα παγάκια: Στα μπαρ 42, 60ο, Cinco, Νοrte, Mαϊμού και άλλα πολλά, εντυπωσιάζει ο πάγος από τη γιαπωνέζικη παγομηχανή Hoshizaki που είναι διαυγής, δεν λιώνει με τίποτα και δεν κλείνει εντός του φυσαλίδες αέρα που εν μέρει ευθύνονται για το hangover.

Επιστροφή στα ελληνικά

Η Τζόση Βιτζιλέου της Άμβυξ πιστεύει ότι η δεύτερη πιο σημαντική τάση αυτή την περίοδο είναι η άνοδος των ελληνικών ποτών και αποσταγμάτων. Από την μια η κρίση μας έχει οδηγήσει στην υποστήριξη των τοπικών προϊόντων, από την άλλη οι παραγωγοί επικεντρώθηκαν στη δημιουργία premium ελληνικών αποσταγμάτων. Τον τελευταίο καιρό βρίσκουμε μεγάλη ποικιλία από παλαιωμένα τσίπουρα καθώς τα ελληνικά malts μόλις εισχώρησαν στην αγορά και όπως φαίνεται κάνουν θραύση. Οι νέες ετικέτες είναι πολλές, όπως το μυστηριώδες Dark Cave του Τσιλιλή με αρώματα από δαμάσκηνo, σταφίδες, περγαμόντο, βανίλια, σοκολάτα και μοσχοκάρυδο, το δυναμικό Mανιφέστο του Αποστολάκη με φρέσκα τριαντάφυλλα, φραγκοστάφυλα, φρούτο του πάθους, κακάο, βανίλια, σταφίδα και κανέλα ή το ντελικάτο παλαιωμένο τσίπουρο του Καρδάση με αρώματα γιασεμιού, γαρύφαλλου, ginger, ώριμων φρούτων, καραμέλας και σοκολάτας. Στην κατηγορία ανώτερων ελληνικών προϊόντων ανήκει το λικέρ μαστίχας που έχει δημιουργήσει μια ισχυρή τάση εντός και εκτός συνόρων. Πρόσφατα απονεμήθηκε στo Skinos το ασημένιο μετάλλιο στην κατηγορία Liqueurs στο 13ο San Francisco World Spirits Competition, έναν από τους σπουδαιότερους διαγωνισμούς αλκοολούχων ποτών. Έ τσι επιβεβαιώνεται η εδραίωσή του στην αμερικανική αγορά, έχοντας παρουσία σε 20 πολιτείες. H λίστα με τα τοπικά ποτά που καταλαμβάνουν σημαντικό χώρο στην αγορά περιλαμβάνει τη φατουράδα με το εκπληκτικό μπουκάλι Φι του Γιάννη Κουλελή και την Μαρίας Κοψαχείλη, το herb spirit Τεντούρα και το ρακόμελο της Roots, τα λικέρ της οικογένειας Πολυκαλά. Εκτός από την ποιότητα, όλα έχουν κοινό χαρακτηριστικό τα αγνά υλικά και αρώματα της ελληνικής γης και εξαιρετικές συσκευασίες που αποδεικνύουν ότι τα παραδοσιακά ποτά συμβαδίζουν με τις απαιτήσεις της εποχής.

Λικέρ Skinos

ΜΑΪΟΣ 2013 /37

t&π

οινοπνευματα

Ενημερωμένες ετικέτες, premium προϊόντα Κάτι επιπλέον που παρατηρείται και αφορά σε μεγάλη μερίδα του κόσμου, είναι η αναζήτηση πιο σπάνιων και premium ετικετών. Όπως επιβεβαιώνουν η Μαριάννα Μπόικου και ο Νίκος Μαυρίκος, ο κόσμος είναι σήμερα σε θέση να εκτιμήσει πιο ιδιαίτερα ποτά. Θέλει να ψάξει, να δοκιμάσει και να μάθει. Για να ικανοποιήσουν αυτήν την απαίτηση, οι εταιρείες αναζητούν και εισάγουν πιο ψαγμένα προϊόντα. Είναι εύκολο πια να βρεις φιάλες που έχουν κάτι διαφορετικό στην παραγωγή τους, σε κάθε κατηγορία ποτού.

Εξειδικευμένα μπαρ Ανάλογα με την προτίμηση σου σε ποτά, υπάρχει πια ο εξειδικευμένος χώρο. Αν επιλέγεις το τζιν, υπάρχει το Gin Joint στην πλατεία Καρύτση, αν προτιμάς το ρούμι υπάρχει το Baba au Rum στο Σύνταγμα, αν κάποιος αγαπάς την τεκίλα υπάρχει το Dos Agaves στο Μοναστηράκι. Αντίστοιχα, υπάρχουν για πρώτη φορά τόσα πολλά wine bars, μέρη αποκλειστικά για μπύρα ή cocktails.

Light & αρωματικές βότκες

Λευκά ποτά Η Κλαίρη Χαρόγιαννη από την Pernod Ricard μας επιβεβαιώνει την προτίμηση και την υψηλότερη κατανάλωση σε λευκά ποτά. «Ειδικά το τζιν έχει ανέβει πάρα πολύ. Το ίδιο και η βότκα και το λευκό ρούμι. Αφενός ο καιρός που έχει ζεστάνει βοηθάει στην επιβολή της κυριαρχίας τους, αφετέρου αποτελούν πιο σίγουρη και απολαυστική βάση για τα περισσότερα cocktails». Ειδικά το ρούμι, όπως μας τονίζει η Μαριάννα Μπόικου από την Kondor, μπορεί να σταθεί μόνο του με λίγο πάγο ή να αφεθεί στην φαντασία των bartenders.

Μικροζυθοποιία Η αναζήτηση χαμηλής τιμής οδηγεί στην μπύρα. Στη χώρα την τελευταία δεκαετία αναπτύχθηκε με μεγάλη επιτυχία η μικροζυθοποιία. Στην επιλο-

38 / MAΪΟΣ 2013

γή για τοπική μπύρα μικρής παραγωγής ήταν περιορισμένη, μπορούμε να διαλέξουμε ανάμεσα στη μεσσηνιακή lager Νέδα, τις φρέσκες της Κερκυραϊκής, τις πλούσιες σε κίτρο Volkan από τη Σαντορίνη, τις πρωτότυπες Crazy Donkey της Ζυθοποιίας Σαντορίνης, τις βιολογικές της Πειραϊκής, τη Χιώτικη, τη ροδίτικη Magnus Magister, την κρητικιά Brink, την πρωτοεμφανιζόμενη Νήσο από την Τήνο, τις ποιοτικές Septem. Στα πλαίσια του 1ου Φεστιβάλ Ελλάδα-Γιορτή-Γεύσεις, η Septem παρουσίασε την πρώτη μπύρα της νέας σειράς Hobby Hoppy Series. H A.C.E. είναι η πρώτη ελληνική Imperial IPA, έχει 8,5% αλκοόλ, 100 IBU πικράδα και 21 βαθμούς Plato.

Στο εξωτερικό αυτήν την στιγμή βασική τάση αποτελεί η κατανάλωση light οινοπνευματωδών με λίγες θερμίδες. H Voli Light έχει το 1/3 των θερμίδων μιας συνηθισμένης βότκας και κυκλοφορεί στις γεύσεις Espresso Vanilla, Lemon, Mango, Orange και Raspberry Cocoa. H Smirnoff Sorbet Light έχει μόνο 78 θερμίδες ανά μερίδα και κυκλοφορεί στις γεύσεις Raspberry-Pomegranate, Mango-Passion Fruit και Lemon. Δυστυχώς δεν έχουν έρθει ακόμα στην Ελλάδα και, όπως μας είπαν οι υπεύθυνοι των εταιρειών, θα αργήσουν. Όμως μπορούμε να βρούμε πολλές άλλες αρωματικές βότκες: H Absolut κυκλοφορεί στις εκδοχές Raspberri, Ruby Red με εσπεριδοειδή, Citron, Mandrin, Pears, Mango, Apeach με ροδάκινο. Υπάρχει η Belvedere Citrus, η αμιγώς στοχευμένη στο γυναικείο κοινό Pinky από λουλούδια, βιολέτες και ροδοπέταλα, η Smirnoff Twist of Lime, πορτοκάλι, πράσινο μήλο, ή βανίλια, η Van Gogh Pomegranate, η πολωνική Zubrowka με βισονόχορτο, οι σουηδικές Svensk Wild Strawberry και Svensk Apple, η γνωστή Ursus, η γερμανική Xuxu που είναι αναμειγμένη με φράουλα και lime και άλλες πολλές που βλέπουν συνέχεια τις μετοχές τους να ανεβαίνουν.

t&π

συσκευασια

ΜΙΚΡΟ/ΜΕΓΑΛΑ Οι συσκευασίες στα άκρα.

Της Κ ατερίνα ς Κ απερναράκου, aikape@gmail.com

ι συσκευασίες στα άκρα, δηλαδή οι πολύ μικρές και οι πολύ μεγάλες, χρησιμοποιούνται είτε στην «κρύα αγορά» (εστιατόρια, ταβέρνες, μπαρ) είτε στην «ζεστή αγορά» (αλυσίδες καταστημάτων, σούπερ-μάρκετ), χωρίς απαραίτητα η μία να αποκλείει την άλλη. Ειδικά, πάντως, όταν ερχόμαστε στην κατανάλωση αλκοολούχων ποτών είτε αναψυκτικών και μπύρας, τότε προτιμώνται οι μικρές έως και εκείνες των 750 ml, ενώ σε άλλα προϊόντα, τα οποία μπορεί να δοκιμάζονται πρώτη φορά, η τάση σαφώς δείχνει τις μικρότερες δυνατές συσκευασίες. Κυρίαρχο στοιχείο στην αγοραστική απόφαση, πάντως, παραμένει η σχέση τιμής και προσφερόμενου προϊόντος σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συσκευασία, ώστε τα χρήματα των καταναλωτών

40 / ΜΑΪΟΣ 2013

«να πιάνουν τόπο». Με το κριτήριο αυτό οι οικογενειακές συσκευασίες βρίσκονται υψηλά στις προτιμήσεις, ενώ ταυτόχρονα οι πρακτικές συσκευασίες, οι οποίες ενίοτε συνδέονται με λύσεις κινήσει, καλύπτουν τις αντίστοιχες ανάγκες. Επιπλέον, όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, η κρίση δεν έχει τροποποιήσει τις επιλογές των καταναλωτών ως προς το υλικό της συσκευασίας (μέταλλο, γυαλί, πλαστικό) του τροφίμου.

Ποσότητα και Κόστος «Παρατηρούμε δυο τάσεις: πρώτον την ανάγκη να ξοδεύουν οι καταναλωτές λιγότερα στην κάθε επίσκεψη για τις αγορές τους και, δεύτερον, να εξασφαλίζουν οικονομικότερες επιλογές ανά μεγέθη, π.χ. ανά κιλό προϊόντος» επισημαίνει η Αθηνά Ποπώφ, Μarketing Μanager Βiscuits της Kraft. «Σε ένα προϊόν που είναι πολύ αγαπητό στο καταναλωτικό κοινό, υπάρχει χρόνια στην αγορά

και οι καταναλωτές το αγοράζουν συχνά, είναι πολύ συνηθισμένη μια μετακίνηση σε μεγαλύτερες συσκευασίες, ιδιαίτερα αν συνοδεύονται από κάποια προσφορά. Αντιθέτως, ένα προϊόν που είναι πολύ καινούριο και δεν το γνωρίζει πολύ καλά ο καταναλωτής ή το δοκιμάζει τώρα, είναι λογικό να πουλάει περισσότερο μικρότερες συσκευασίες». Στην Kraft τα μπισκότα ατομικής συσκευασίας, όπως τα Oreo, κυκλοφορούν σε flowpack, ενώ οι οικογενειακές συσκευασίες μπορεί να είναι και ένα μεγάλο κουτί με πολλές ατομικές μεριδούλες. Στην περίπτωση μιας κατεξοχήν αυθόρμητης αγοράς, όπως είναι οι τσίχλες, οι καταναλωτές, κυρίως λόγω της κρίσης, γίνονται περισσότερο ευαίσθητοι στην τιμή. «Οι διαφορετικές συσκευασίες έχουν διαφορετικές τιμές, οπότε οδηγούμαστε σε μια στροφή προς τα πιο οικονομικά προϊόντα, που είναι τα κουτιά, τα blister (καρτέλες) και τα mini, ενώ οι φάκελοι και τα μπουκάλια έχουν πτώση» επισημαίνει η Ειρήνη Λαμπίδη, Senior Brand Manager της Trident/Κraft. Τα προϊόντα Trident έχουν δυο «ακραίες» συσκευασίες, τις mini (τεμάχια της μιας τσίχλας) και τις κανονικές υπό τη μορφή φακέλου, κουτιού, blister (καρτέλας) και μπουκαλιού. Ο μεγαλύτερος όγκος πωλήσεων αφορά τις κανονικές συσκευασίες. «Είναι ενδιαφέρον», προσθέτει η κ. Λαμπίδη, «ότι στις αγορές του εξωτερικού, οι κυρίαρχες τάσεις αφορούν πολυσυσκευασίες, αυξάνοντας σημαντικά το ποσόν των χρημάτων που απαιτούνται και αλλάζοντας το χαρακτήρα της αγοράς της τσίχλας από αυθόρμητο σε προγραμματισμένο». Γυαλί για το βαλσαμικό ξύδι με θυμαρίσιο μέλι Οξύμελο (250 ml), γυαλί αλλά και λευκοσίδηρος για το λάδι σε περιέκτες από 250ml έως και 1 λίτρου και πολυμερές υλικό σε τροποποιημένη ατμόσφαιρα για τις ελιές (snack pack των 75 και 90 γραμμαρίων) είναι ορισμένες από τις επιλογές συσκευασίας της Gaea. «Επενδύουμε σε συσκευασίες που συνδυάζουν την καινοτομία και την ευχρηστία, ενώ χρησιμοποιούμε τις μινιατούρες σαν εργαλείο προώθησης σε ένα γευστικό συνδυασμό με κάποιο άλλο μας προϊόν για την ανάδειξη της ελληνικής γαστρονομίας» λέει ο Άρης Kεφαλογιάννης, Διευθύνων Σύμβουλος της Gaea. «Η προώθηση του Οξύμελου, το οποίο βασίζεται σε αρχαία συνταγή, γίνεται έτσι πιο αποτελεσματική καθώς συνδυάζεται με τα επιτυχημένα ελαιόλαδα μας». Επίσης, στον παραδοσιακό χώρο των τροφίμων οι καταναλωτές επιζητούν νέες χρήσεις. «Για παράδειγμα, το snack pack της ελιάς μεταμορφώνει την ελιά από ορεκτικό ή συστατικό ενός πιάτου σε υγιεινό σνακ με χαμηλή περιεκτικότητα σε

t&π

συσκευασια αλάτι, χωρίς τη χρήση συντηρητικών ή πρόσθετων ουσιών εξυπηρετώντας τις διεθνείς τάσεις για την προβολή της υγιεινής διατροφής». Αυτή η παράμετρος, την οποία λαμβάνουν υπ’ όψιν οι εταιρείες τροφίμων και αφορά στη χρήση του τροφίμου σε περιστάσεις εκτός σπιτιού και εν κινήσει, οδηγεί σε μικροσκοπικές συσκευασίες προϊόντων, τα οποία στο παρελθόν δεν καταναλώνονταν σε τέτοιες συνθήκες (όπως π.χ οι ελιές στην περίπτωση της Gaea αλλά και το μέλι Αττική). «Η συσκευασία smart pack Αττική και Φίνο είναι μια παγκόσμια πρωτοτυπία που διευρύνει τη χρήση του μελιού και σε όλες τις ώρες της ημέρας (στο γραφείο, στην εκδρομή, στο σχολείο), ενώ σε επίπεδο πρακτικότητας και η συσκευασία pet Αττική και Φίνο έχει ειδικό πώμα σιλικόνης για ρύθμιση ροής, ώστε να μην χρειάζεται κουτάλι ή μαχαίρι» λέει η Φιλίππα Παντελαίου, Μarketing Manager της Αττικής-Μελισσοκομικής Αλέξανδρος Πίττας ΑΕ. «Συνολικά μιλώντας, στόχος μας είναι το μέλι μας να φτάνει στους καταναλωτές σε περιέκτες που διαφυλάσσουν στο ακέραιο την διατροφική αξία του. Διαθέτουμε μια μεγάλη γκάμα συσκευασιών (μεταλλικές, γυάλινες, smart pack, pet) για το μέλι Αττική, Φίνο, Νέκταρ και Μέλι Μας με στόχο να προσφέρουμε ασφάλεια και πρακτικότητα. Οι μεταλλικές (λευκοσιδηρές) συσκευασίες μας είναι οι πιο αναγνωρίσιμες στην ελληνική αγορά μελιού, είναι ιδανικές για την διαφύλαξη του μελιού και αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των πωλήσεών μας». Σύμφωνα με την Αττικής-Μελισσοκομική η κατανάλωση του μελιού αυξάνεται με την δημιουργία νοικοκυριού οπότε και τα μέλη του χρειάζονται τη μεγαλύτερη ποσότητα. «Σε συνδυασμό με την οικονομικότερη τιμή τους οι συσκευασίες αυτές φαίνεται ότι αποτελούν ελκυστική επιλογή για τους καταναλωτές» συμπληρώνει η κ. Παντελαίου.

οίκον». Πέραν τούτων υπάρχουν και οι ακόμα μεγαλύτερες συσκευασίες, όπως φιάλες του ενός, ενάμισυ και δύο λίτρων. Οι μικρές και οι οικογενειακές συσκευασίες καλύπτουν το κρασί, το ούζο, το τσίπουρο, τη μπύρα, τη βότκα, το κονιάκ, τα λικέρ, καθώς επίσης και όλα τα αναψυκτικά και τα εμφιαλωμένα νερά. «Λόγω της οικονομικής κατάστασης, παρατηρείται μία στροφή προς τις μικρές συσκευασίες, ειδικά στα αλκοολούχα ποτά και το κρασί μέχρι και εκείνες των 750ml, καθώς και στις φιάλες των αναψυκτικών και της μπύρας» συμπληρώνει ο κ. Μίχας. Οι συσκευασίες των άκρων συνήθως δεν διαφέρουν μεταξύ τους, ώστε να παραμείνει αρραγής η εικόνα του προϊόντος και η αντίληψη γι’ αυτό στο μυαλό και στα μάτια των καταναλωτών. Η οινοποιία Μπουτάρη προωθεί πανομοιότυπες φιάλες και ετικέτες είτε πρόκειται για τη μικρή συσκευασία (187ml) είτε για την κλασική (750ml), ώστε να μην προκαλείται σύγχυση στο καταναλωτικό κοινό δεδομένου ότι αφορούν υψηλής αναγνωρισιμότητας προϊόντα, όπως το Μοσχοφίλερο Μπουτάρη και το Αγιωργίτικο Μπουτάρη. «Διαφοροποιείται μόνο το πώμα της μικρής συσκευασίας. Είναι βιδωτό (stelvin) και δεν υπάρχει φελλός και καψύλι. Εκτός από τη συσκευασία των 187ml υπάρχει διαθέσιμη και η ενδιάμεση στα 375ml (μισή φιάλη) ως εναλλακτική πρόταση έναντι του ανώνυμου χύμα κρασιού, για π.χ. ένα ζευγάρι που θέλει να πιει λιγότερο από ένα μπουκάλι κρασί» επισημαίνει η Μαρίνα Μπουτάρη, Διευθύντρια Μάρκετινγκ της Μπουτάρης. «Η ανταπόκριση του κοινού σε διαφορετικές συσκευασίες πέραν της γνωστής φιάλης των 750ml είναι πολύ θετική τόσο στην ατομική των 187ml όσο και στις μοντέρνες προτάσεις, όπως την πρακτική συσκευασία Small Μοσχοφίλερο Μπουτάρη με τις 4 φιάλες των 187ml που πρώτοι κυκλοφορήσαμε. Λόγω της επιτυχίας της προχω-

Η οινοποιία Μπουτάρη προωθεί πανομοιότυπη ετικέτα για τη μικρή συσκευασία (187ml) και την κλασική (750ml), ώστε να μην προκαλείται σύγχυση στο κοινό.

ρήσαμε σε αντίστοιχη συσκευασία Small και για το Αγιωργίτικο Μπουτάρη». Σε επίπεδο πωλήσεων, πάντως, δεν είναι δυνατόν να συγκριθούν απόλυτα τα στοιχεία μεταξύ της μεγάλης φιάλης των 750ml (κυρίως σε HO.RE. CA., κάβες, σούπερ-μάρκετ) και της μικρής των 187ml (κυρίως σε μπαρ, εστιατόρια, καφέ, αεροπορικές πτήσεις) γιατί απορροφώνται από διαφορετικά κανάλια, οπότε, δεν ανταγωνίζεται η μία φιάλη την άλλη, αλλά δρουν συμπληρωματικά. Πάντως, «στα σημεία εστίασης όπου ο καταναλωτής μπορεί να επιλέξει μεταξύ ενός επώνυμου προϊόντος στο κρασί σε ατομική φιάλη και ενός αγνώστου προϊόντος σε ποτήρι κρασί, τελευταία κλείνει προς το επώνυμο ποιοτικό προϊόν ενός παραγωγού που εμπιστεύεται» αναφέρει η κ. Μπουτάρη. Τέλος, μία νέα τάση που παρατηρείται τελευταία σε premium ξενοδοχεία είναι να προωθούν τις μεγάλες συσκευασίες οίνου Magnum (1,5 λίτρο), Jeroboam (3 λίτρα) και Mathusalum (6 λίτρα) με ειδικό μενού σε ειδική τιμή.

Γυαλί και αλκοόλ Στις γυάλινες συσκευασίες τροφίμων και ποτών, στις αγορές του εξωτερικού οι τάσεις είναι αυξητικές στις φιάλες λαδιού σε όλες τις χωρητικότητες, στα βάζα (λαχανικών, σάλτσας, μαρμελάδας κ.λπ.) από 110 ml έως και τα 720ml, καθώς και στις φιάλες αναψυκτικών των 250ml. «Στην εγχώρια «κρύα αγορά» (ταβέρνες, εστιατόρια) κυκλοφορούν συνήθως οι μικρές συσκευασίες των 50ml (μινιατούρα) έως και 200ml (καραφάκι)», επισημαίνει ο Παναγιώτης Μίχας, Διευθυντής Πωλήσεων της υαλουργίας ΓΙΟΥΛΑ. «Οι μεσαίες συσκευασίες με τις φιάλες από 375ml έως και 750ml καταναλώνονται τόσο στην «κρύα αγορά» ως οικογενειακές αλλά και από τη «ζεστή αγορά» (αλυσίδες καταστημάτων) για κατανάλωση κατ’

Η χρήση του τροφίμου σε περιστάσεις εκτός σπιτιού και εν κινήσει, οδηγεί σε μικροσκοπικές συσκευασίες. Το smart pack Φίνο είναι μια παγκόσμια πρωτοτυπία που διευρύνει τη χρήση του μελιού σε όλες τις ώρες της ημέρας (στο γραφείο, στην εκδρομή, στο σχολείο)

Το snack pack ελιάς της Gaea μεταμορφώνει την ελιά από συστατικό πιάτου σε υγιεινό σνακ.

Στο εξωτερικό η κυρίαρχη τάση στις τσίχλες είναι οι πολυσυσκευασίες, αλλάζοντας το χαρακτήρα της αγοράς από αυθόρμητο σε προγραμματισμένο.

ΜΑΪΟΣ 2013 /41

Ανακυκλωση

και βιολογική διαχείριση οργανικών αποβλήτων TOY K ΩΝΣ ΤΑΝΤΙΝΟΥ Τ ΖΗΚΑ, tzikas.konstantinos@gmail.com

Η αποτελεσματική επεξεργασία των αποβλήτων διαμέσου της βιολογικής διαχείρισης/ ανακύκλωσής τους είναι εκ των ων ουκ άνευ.

δ On-site biogas plant της βελγικής GreenWatt SA. Μικρής κλίμακας εγκατάσταση που μετατρέπει τα οργανικά απόβλητα σε ενέργεια.

42 / ΜΑΪΟΣ 2013

εν χωράει αμφιβολία πως η ανακύκλωση οργανικών αποβλήτων αποτελεί την καλύτερη δυνατή λύση και για τη βιομηχανία τροφίμων, αφού αποφέρει πολλαπλά οφέλη, περιβαλλοντικά και οικονομικά. Η ελαχιστοποίηση του συχνά υψηλότατου κόστους επεξεργασίας των αποβλήτων επιτυγχάνεται μέσα από μεθόδους που είναι τόσο οικονομικές όσο και φιλικές στο περιβάλλον. Τι ακριβώς συνιστά όμως ο όρος «απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων»; Όπως εξηγεί ο καθηγητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Δημήτρης Γεωργακάκης, στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται τα απόβλητα των βιομηχανιών επεξεργασίας ζωοκομικών και φυτικών προϊόντων, όπως ελαιοτριβείων, εργοστασίων γάλακτος, αλλαντοποιείων, τυροκομείων, χυμοποιείων, σφαγείων, κονσερβοποιείων φρούτων

και λαχανικών, εκκοκκιστηρίων βάμβακος, βυρσοδεψείων, αλευρόμυλων, οινοποιείων κ.λπ. Τα απόβλητα των βιομηχανιών τροφίμων είναι κυρίως νερά πλυσίματος του προϊόντος, των σκευών και του εξοπλισμού κατεργασίας, αναμειγμένα σε μεγάλο ή μικρό βαθμό με φυτικά ή ζωικά υγρά, που προκύπτουν ή διαφεύγουν κατά την διάρκεια της επεξεργασίας των προϊόντων. Επιπλέον, περιέχουν και απορρυπαντικές ουσίες, που χρησιμοποιούνται για το πλύσιμο των σκευών και του εξοπλισμού των εγκαταστάσεων.

Τρόποι επεξεργασία & διαχείρισης των αποβλήτων Υπάρχουν πολλές τεχνικές επεξεργασίας/ διαχείρισης αποβλήτων βιομηχανιών τροφίμων, ανάλογα με το αν είναι αέρια, στέρεα ή υγρά. Για παράδειγμα, για τα αέρια απόβλητα των βιομηχανιών τροφίμων εφαρμόζονται διάφορες τεχνολογίες

t&π

ανακυκλωση

ας τελικό στερεό προϊόν, πλούσιο σε οργανική ουσία, γνωστό ως κομπόστα. Η καλή κομπόστα είναι περιζήτητη σήμερα για τον εμπλουτισμό των καλλιεργούμενων εδαφών με θρεπτικά συστατικά και καλής ποιότητας οργανική ουσία (χουμικές ενώσεις).

στην Ελλάδα Όπως εξηγούν στη μελέτη τους για το ΤΕΙ Κρήτης οι Σοφία Ντελή, Αγγελική Παντελιού και Βασιλική Κυριαζοπούλου, οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες τροφίμων, παράγουν περίπου 30 εκ. τόνους αποβλήτων ετησίως με τους περισσότερους να καταλήγουν είτε υλικά οδόστρωσης, είτε χαμηλής ποιότητας λίπασμα ή ζωική τροφή χωρίς καμία θρεπτική αξία. Οι πρόσφατοι νόμοι της ΕΕ και το αυξημένα δημόσιο ενδιαφέρον για το περιβάλλον έχουν οδηγήσει σε έρευνες για εναλλακτικές χρήσεις των αποβλήτων τροφών , συμπεριλαμβανομένων της παραγωγής βιοαερίων, εναλλακτικών υλικών κτισίματος, αποτέφρωσης και βιοαπορρόφησης. Τέτοια απόβλητα μπορούν επίσης να ανακυκλωθούν σε πρόσθετα τροφίμων υψηλής ποιότητας ζωοτροφής και κοπριές ώστε να υπάρξει εκμετάλλευση των θρεπτικών ουσιών των υποπροϊόντων. Στην Ελλάδα έχουν αναπτυχθεί πολλά συστήματα ανακύκλωσης, ιδίως ως προς τον τομέα των συσκευασιών, με πιο σημαντικό την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ). Το σύστημα είναι πανελλαδικής εμβέλειας και το 2007 ανακύκλωσε 344.360 από 1.050.000 τόνους αποβλήτων συσκευασίας, δηλαδή ποσοστό 32,8 %. Αυτή τη στιγμή το σύστημα εξυπηρετεί 6.115.297 κατοίκους, με 51.602 τοποθετημένους κάδους σε λειτουργία. Επίσης υπάρχει το ΕΛ.ΤΕ.Π.Ε, εγκεκριμένο σύστημα πανελλαδικής εμβέλειας που έχει συλλέξει και οδηγήσει για αναγέννηση 36.550 τόνους απόβλητα λιπαντικών ελαίων. Πρόσφατα ωστόσο αποδεσμεύθηκε από το Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων.

Το βιοαέριο δείχνει τον δρόμο Ολοένα και περισσότερο η βιολογική διαχείριση αποβλήτων στρέφεται στην παραγωγή βιοαερίου. Το βιοαέριο είναι ένα μίγμα αερίων, η σύσταση του οποίου εξαρτάται από τις πρώτες ύλες. Τα πιο σημαντικά συστατικά του βιοαερίου είναι το μεθάνιο, το διοξείδιο του άνθρακα το άζωτο και το οξυγόνο, αλλά επίσης συναντώνται και υδρατμοί, ίχνη υδρογόνου, αμμωνία και υδρόθειο. Πρόκειται δηλαδή για ανανεώσιμη πηγή ενέργειας που προέρχεται από βιομάζα και είναι κατάλληλη για αναερόβια χώνευση, δηλαδή τη βιολογική διαδικασία η οποία μετατρέπει την οργανική ύλη (όπως τα υπολείμματα τροφίμων) αφενός σε βιοαέριο, μια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, και αφετέρου στο προαναφερθέν κομπόστ, ένα βιολογικό λίπασμα με καλές εδαφοβελτιωτικές ιδιότητες.

‘‘

Οι μονάδες βιοαερίου αποτελούν σημαντική λύση για τη διαχείριση αποβλήτων από βιομηχανίες τροφίμων αφού τα αξιοποιούν ως πρώτη ύλη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας

‘‘

με διαφορετική δυνατότητα ανάκτησης των απομακρυνόμενων ρύπων, όπως είναι οι εφαρμοζόμενες τεχνολογίες αντιρρύπανσης ξηρής συλλογής για τα αιωρούμενα σωματίδια που επιτρέπουν την ανάκτηση του «απομακρυνόμενου ρύπου». Τα αιωρούμενα σωματίδια συλλέγονται σε στερεά μορφή προκειμένου να ανακυκλωθούν. Υπάρχουν πολλοί τρόποι απομάκρυνσης αέριων ρύπων, με συμπυκνωτήρες, βιοφίλτρα, έκπλυση απαερίων σε τούνελ διαβροχής. Στα υγρά απόβλητα τροφίμων, έχουμε σαν πιθανές επιλογές επεξεργασίας, μεταξύ άλλων, την εξάμμωση, λιποσυλλογή, πρωτοβάθμια καθίζηση κλπ. Τα στερεά απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων περιλαμβάνουν και μη άχρηστα υλικά, συνήθως εξαντλημένα αγροτικά προϊόντα ή υπολείμματα αγροτικών προϊόντων (φλοιοί, πυρήνες κλ.π.). Τα απόβλητα αυτά είναι αξιοποιήσιμα (ενδεχομένως με μικρή προεπεξεργασία) και διατίθενται συνήθως προς παραγωγή ζωοτροφών ή αξιοποίηση από άλλες βιομηχανίες (π.χ. οι πυρήνες βερίκοκου στη φαρμακοβιομηχανία). Με τα σημερινά δεδομένα, η σωστή διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί υποχρέωση και ευθύνη του ιδιοκτήτη κάθε εγκατάστασης, από βιομηχανία τροφίμων μέχρι στάβλο, όχι μόνο για λόγους καθαριότητας και αισθητικής των χώρων, αλλά γενικότερα για την προστασία του περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής. Και όταν λέμε σωστή διαχείριση εννοούμε αυτό που προαναφέρθηκε ως «βιολογική επεξεργασία/ ανακύκλωση» αποβλήτων. Η βιολογική επεξεργασία περιλαμβάνει εγκαταστάσεις μέσα στις οποίες τα απόβλητα παραμένουν, όσο χρειάζεται, για να αναπτυχθούν οι κατάλληλοι μικροοργανισμοί και να εξουδετερώσουν το ρυπαντικό φορτίο οργανικής προέλευσης. Αν δε γίνει η επεξεργασία αυτή, δημιουργούνται προβλήματα ρύπανσης μόλυνσης, από την ανεξέλεγκτη διάσπαση των οργανικών ουσιών στον αποδέκτη από μικροοργανισμούς και την έκλυση οσμών. Συγκεκριμένα, με τη βιολογική επεξεργασία (αναερόβια, αερόβια ή συνδυασμό των δύο) και την αποθήκευση των υγρών αποβλήτων προκύπτουν τελικά υγρά, σχετικά άοσμα και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, τα οποία είναι κατάλληλα για εδαφική διάθεση και αξιοποίησή των υγρών πτηνοκτηνοτροφικών αποβλήτων στη λίπανση καλλιεργειών. Στα υγρά απόβλητα των βιομηχανιών τροφίμων εφαρμόζεται κατά κανόνα η διβάθμια αερόβια βιολογική επεξεργασία (δύο συνεχόμενες εγκαταστάσεις βιολογικής επεξεργασίας) και στη συνέχεια απολύμανση με χημικά μέσα, έτσι ώστε τα τελικά υγρά εκροής να είναι απαλλαγμένα από το μεγαλύτερο δυνατό οργανικό φορτίο και πλήρως από τυχόν παθογόνους μικροοργανισμούς. Με τη βιολογική επεξεργασία των στερεών αποβλήτων (κομποστοποίηση) προκύπτει ένα εμπορικής αξί-

ανακύκλωση Συσκευασίασ

Η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης ιδρύθηκε από βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις που, είτε διαθέτουν συσκευασμένα προϊόντα στην ελληνική αγορά, είτε κατασκευάζουν συσκευασίες. Η ΕΕΑΑ σύμφωνα με το Ν. 2939/01 οργανώνει το Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης για τα απόβλητα συσκευασίας (ΣΣΕΔ-ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ). Το σύνολο των δραστηριοτήτων της ΕΕΑΑ έχει ως αποτέλεσμα να αξιοποιούνται σχεδόν 500.000 τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών κάθε χρόνο. Οι μπλε κάδοι σε όλη τη χώρα έφτασαν περίπου τους 126.000 ενώ είναι σε λειτουργία συνολικά 28 Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών. Πλέον, 7 στους 10 Δήμους σε όλη τη χώρα είναι συμβεβλημένοι με το Σύστημα με αποτέλεσμα πάνω από 8 εκ. κάτοικοι να εξυπηρετούνται από τους μπλε κάδους, ενώ πάνω από 1.700 επιχειρήσεις από όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων συνεργάζονται σήμερα με την ΕΕΑΑ, δείχνοντας έμπρακτα το ενδια

ΜΑΪΟΣ 2013 /43

t&π

ανακυκλωση

φέρον τους για την προώθηση της Ανακύκλωσης Συσκευασιών στη χώρα μας. Ο τομέας των Βιομηχανικών και Εμπορικών Αποβλήτων της ΕΕΑΑ εστιάζει στην καταγραφή και την προώθηση (μέσω οικονομικών κινήτρων προς τις εταιρείες που συλλέγουν και εμπορεύονται τα υλικά)της ανακύκλωσης που επιτυγχάνεται στον τομέα της βιομηχανίας και του εμπορίου (π.χ. από αλυσίδες καταστημάτων λιανικής πώλησης, αποθήκες, παραγωγικές μονάδες, κ.λπ.). Σκοπός του Συστήματος είναι να δώσει κίνητρα επέκτασης της δραστηριότητας αυτής σε περιοχές ή υλικά που δεν παρουσιάζουν άμεσο οικονομικό ενδιαφέρον για τους ιδιώτες ανακυκλωτές. Επίσης, το ισχύον νομικό πλαίσιο προβλέπει τη συμμετοχή και άλλων μεθόδων αξιοποίησης των αποβλήτων συσκευασίας για την επίτευξη των εθνικών στόχων. Σε αυτό το πλαίσιο η ΕΕΑΑ έχει εντάξει δραστηριότητες (π.χ. ενεργειακή αξιοποίηση, χρήση εναλλακτικού καυσίμου) και αναπτύσσει συνεργασίες σε αυτό το πεδίο με δημοτικούς και άλλους φορείς.

44 / ΜΑΪΟΣ 2013

Κατάλληλες πρώτες ύλες για αναερόβια χώνευση είναι πολλές: γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα, οργανικά απόβλητα γεωργικών βιομηχανιών και βιομηχανιών τροφίμων, απόβλητα σφαγείων, ορός γάλακτος, λιπαρές ουσίες, παραπροϊόντα ζυθοποιίας, αποφάγια από κουζίνες, εστιατόρια και ξενοδοχεία, ενεργειακές καλλιέργειες, οργανικό κλάσμα αστικών αποβλήτων. Τα κύρια πλεονέκτημα του βιοαερίου είναι τρία: • Δίνει δύο σημαντικά προϊόντα, ανανεώσιμη ενέργεια και φυσικό εδαφοβελτιωτικό (χωνεμένο υπόλειμμα), χωρίς να παράγει απόβλητα. • Είναι ευέλικτος φορέας ενέργειας που μπορεί να δώσει όλες τις χρήσιμες μορφές: ηλεκτρισμό, θερμική και μηχανική ενέργεια (βιοκαύσιμα). • Η παραγωγή και χρήση βιοαερίου αποτελεί πλεονέκτημα για τις τοπικές κοινωνίες καθώς είναι εργαλείο για τη διαχείριση αποβλήτων και τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η παραγωγή βιοαερίου είναι πάντοτε συνδεδεμένη με την παραγωγή του χωνεμένου υπολείμματος-οργανικής ύλης που μπορεί να υποκαταστήσει τα χημικά λιπάσματα. Η συγκυρία για την οικολογική διαχείριση των αποβλήτων είναι ευνοϊκή. Τον Φεβρουάριο ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής υπέγραψε απόφαση για την περιβαλλοντική αδειοδότηση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας με χρήση βιοαερίου που προέρχεται από αναερόβια επεξεργασία βιομάζας. Μ’ αυτήν αποσαφηνίζεται το περιεχόμενο των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και των Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων των εγκαταστάσεων αυτών, διευκρινίζεται ο τρόπος διάθεσης του οργανικού ή στερεού χωνεμένου υπολείμματος που εξέρχεται από το βιοαντιδραστήρα, απλοποιούνται τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την αδειοδότησή τους και τίθενται συγκεκριμένες υποχρεώσεις στις μονάδες βιοαερίου προκειμένου να διευκολύνεται ο έλεγχος.

Το βιοαέριο στο εξωτερικό & η σημασία του know-how Για να πετύχεις μια ανακύκλωση/διαχείριση αποβλήτων που να είναι τόσο περιβαλλοντικά φιλική όσο και κερδοφόρα λόγω των περικοπών της, χρειάζεται, εκτός από κεφάλαιο, και η απαραίτητη τεχνογνωσία. Ένα παράδειγμα είναι η μικρής κλίμακας εταιρεία GreenWatt στο Βέλγιο (υποψήφια για βραβείο καινοτομίας στη φετινή Fruit Logistica) που εγκαθιστά επιτόπιες μονάδες μετατροπής οργανικών αποβλήτων (ήτοι, τρόφιμα) σε βιοαέριο. Η εταιρεία εξυπηρετεί από βιομηχανίες τροφίμων μέχρι αγροκτήματα: τις βοηθά να ξεφορτωθούν τα απόβλητά τους με τρόπο οικολογικά και οικονομικά συμφέροντα. Σχεδιάζει και εγκαθιστά μονάδες βιομεθανοποίησης των αποβλήτων – τη μετατροπή τους σε βιοαέριο και συγκεκριμένα μεθάνιο. Η βιομεθανοποίηση είναι η φυσική διαδικασία αποσύνθεσης οργανικής ύλης από μικροοργανισμούς σε έλλειψη οξυγόνου, στο σκοτάδι και σε συγκεκριμένες συνθήκες θερμοκρασίες και pH. Το βιοαέριο που παράγεται είναι πλούσιο σε μεθάνιο και μπορεί, όπως το φυσικό αέριο, να παράγει ηλεκτρισμό και θερμότητα. Η αναερόβια χώνευση εκτυλίσσεται σε 4 διαδοχικές φάσεις: υδρόλυση, οξυγένεση, ακετονογένεση και μεθανογένεση. Η GreenWatt χρησιμοποιεί επαναστατική τεχνολογία που ξεπερνάει τα εμπόδια που προκύπτουν από τους αυστηρούς ελέγχους οργανικών αποβλήτων. Συγκεκριμένα, διαθέτει: • Υγροποιητή που μετατρέπει οργανικά απόβλητα σε υγρά με λιπαρά οξέα • Πατενταρισμένη τεχνολογία HYFAD, έναν χωνευτή υψηλής απόδοσης που μετατρέπει τα όξινα υγρά σε βιοαέριο πλούσιο σε μεθάνιο • Μετα-υγροποιητή που διασπά την οργανική ύλη που δεν έχει πλήρως μετατραπεί από τον υγροποιητή προκειμένου να χωνευτεί με βραδύτερους ρυθμούς

t&π

ανακυκλωση

Η ανακύκλωση μέσω αναερόβιας χώνευσης έχει κερδίσει έδαφος παντού. Το περασμένο φθινόπωρο, η βρετανική εταιρεία Shanks, ένας από τους κορυφαίους προμηθευτές συστημάτων βιώσιμης διαχείρισης των αποβλήτων στην Ευρώπη, υπέβαλε αίτηση για οικοδομική άδεια στο τοπικό Συμβούλιο του Torfaen County Borough για την ανάπτυξη εγκατάστασης αναερόβιας χώνευσης (AD) σε χώρο της στην περιοχή Pontypool της Νότιας Ουαλίας. Το εργοστάσιο, το οποίο χρησιμοποιεί την τεχνική και επιχειρησιακή εμπειρία της εταιρείας Orgaworld Shanks, έχει σχεδιαστεί για να ανακυκλώνει τα υπολείμματα τροφίμων από τις τοπικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, με τρόπο που να παράγει πράσινη ενέργεια αντί να στέλνεται σε χώρους υγειονομικής ταφής, η οποία είναι τόσο περιβαλλοντικά όσο και οικονομικά μη βιώσιμη εναλλακτική. Λόγω των αλλαγών στην εθνική πολιτική για τα απόβλητα που εγκρίθηκε από την ουαλική κυβέρνηση, οι εναλλακτικές μέθοδοι επεξεργασίας των αποβλήτων, όπως η αναερόβια χώνευση, είναι η πλέον προτιμώμενη λύση. Ως ένας από τους κορυφαίους προμηθευτές συστημάτων βιοαερίου στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Shanks σχεδιάζει να κατασκευάσει στην νέα εγκατάσταση του Pontypool μια μονάδα βιοαερίου δυναμικότητας 90.000 τόνων ανά έτος, το οποίο θα παράγει αρκετή ενέργεια για να τροφοδοτήσει τουλάχιστον 4.000 σπίτια. Με την προϋπόθεση της έγκαιρης λήψης της πολεοδομικής άδειας, η μονάδα αναμένεται να τεθεί

σε λειτουργία κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014. Οι μονάδες βιοαερίου αποτελούν μία πολύ σημαντική λύση στο πρόβλημα της ορθής διαχείρισης των αποβλήτων/υπολειμμάτων που προέρχονται από κτηνο-πτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, σφαγεία, γεωργικές βιομηχανίες και βιομηχανίες τροφίμων (ελαιοτριβεία, τυροκομεία, κονσερβοποιίες φρούτων βιομηχανία ζάχαρης, αρτοβιομηχανίες, γαλακτοβιομηχανίες, ποτοποιίες, βιομηχανίες επεξεργασίας κρέατος ή αλιευμάτων κ.λπ.) αφού τα αξιοποιούν ως πρώτη ύλη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. H διαχείριση των αποβλήτων αυτών αποτελεί χρόνιο πρόβλημα αφού, σε πολλές περιπτώσεις, απορρίπτονται ανεξέλεγκτα υποβαθμίζοντας το περιβάλλον και τον υδροφόρο ορίζοντα.

Κομποστοποίηση Εκτός από το βιοαέριο, έδαφος στη χώρα μας έχει κερδίσει εδώ και μερικά χρόνια και η κομποστοποίηση. Κομποστοποίηση είναι η φυσική παραγωγή λιπάσματος από φυσικά οργανικά απόβλητα compost). Η λέξη έχει τις ρίζες της στο λατινικό compositus που σημαίνει σύνθετος (τοποθετημένος μαζί). Στις «προηγμένες» ευρωπαϊκές χώρες, η συλλογή και αξιοποίηση των οργανικών οικιακών αποβλήτων είναι καθεστώς ακόμα από τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Κάθε σπίτι στη Βρετανία ή στη Γερμανία, έχει ένα χωριστό κάδο όπου πετιούνται τα οργανικά απορρίμματα και συλλέγονται από τους οργανισμούς ή τις εταιρείες συλλογής για να μεταφερθούν στα εργοστάσια παραγωγής κο-

μπόστ. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 η ελληνική κυβέρνηση ενδιαφέρθηκε επιτέλους και μπήκε στα ευρωπαϊκά προγράμματα που αφορούσαν ανακύκλωση, κομποστοποίηση και ενεργητική διαχείριση των απορριμμάτων. Σε μαζική, βιομηχανική παραγωγή η κομποστοποίηση μπορεί να βρει εφαρμογή, έχει όμως κάποιο κόστος, με κυριότερο την επικοινωνία και εκπαίδευση του κοινού που θα πειστεί να μπει ση διαδικασία και η συλλογή, που προϋποθέτει, οχήματα, κάδους, οδηγούς, χρονοδιαγράμματα κ.λπ.

Tetra Pak

Σημαντική πρόοδο σημείωσε το 2012 η Tetra Pak ως προς την επίτευξη του στόχου της για διάθεση φιλικών προς το περιβάλλον συσκευασιών με μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, χρησιμοποιώντας αποκλειστικά ανανεώσιμες πρώτες ύλες για την παραγωγή τους. Η ανακύκλωση των χάρτινων συσκευασιών Tetra Pak αυξήθηκε κατά 10%, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 22,9% του συνόλου των συσκευασιών της εταιρείας ενώ ανακυκλώθηκαν περίπου 3,6 δισεκατομμύρια περισσότερες συσκευασίες Tetra Pak σε σχέση με το 2011. Τα αποτελέσματα αυτά ανταποκρίνονται απόλυτα στο στόχο της εταιρείας για διπλασιασμό του παγκόσμιου ποσοστού ανακύκλωσης έως το 2020, φτάνοντας έτσι το 40% του συνόλου των χάρτινων συσκευασιών Tetra Pak.

Διαχείριση εντόμων του Βα σίλη Σωτηρούδ α*, v.sotiroudas@agrospecom.gr

Η μοντέρνα προσέγγιση στη διαχείριση των εντόμων έχει ξεφύγει από την άποψη «παίρνω έναν ψεκαστήρα και εξαφανίζω κάθε έντομο».

Τ Η μάχη με τα έντομα είναι διαρκής. Νέες τεχνολογίες εμφανίζονται ώστε να ικανοποιούν τον καταναλωτή που απαιτεί μηδενικά υπολείμματα φαρμάκων αλλά δεν αποτελούν πανάκεια. Ακόμη και στις πιο μοντέρνες επιχειρήσεις με σύγχρονες εγκαταστάσεις και αντιλήψεις, ο υπογράφων θα σας πρότεινε αν στοιχηματίζατε στη μάχη του ανθρώπου με τα έντομα, να ποντάρετε τα χρήματά σας στα έντομα.

α έντομα στα τρόφιμα είναι πρόβλημα με πολλές διαστάσεις. Η παρουσία τους ενοχλεί σφόδρα τον καταναλωτή αισθητικά, είναι φορείς παθογόνων μικροβίων που -κυρίως μηχανικά- μεταφέρουν στο τρόφιμο (μύγες, κατσαρίδες) και επιπλέον καταναλώνουν το τρόφιμο ή την πρώτη ύλη (έντομα αποθηκών) δημιουργώντας σοβαρές οικονομικές απώλειες. Τέλος η έντονη παρουσία εντόμων προκαλεί κι άλλα προβλήματα όπως αύξηση της θερμοκρασίας και υγρασίας, ανάπτυξη μυκήτων, παραγωγή τοξινών κ.λπ. Η μοντέρνα προσέγγιση στη διαχείριση των εντόμων έχει ξεφύγει από την άποψη «παίρνω έναν ψεκαστήρα και εξαφανίζω κάθε έντομο». Τα ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης εντόμων σχεδιάζονται πάνω στα 3 βήματα: πρόληψη, παρακολούθηση, καταπολέμηση.

Η ΠΡΟΛΗΨΗ Η πρόληψη περιλαμβάνει τον ορθό σχεδιασμό κτιρίων, μηχανημάτων και διαδικασιών. Τα κτήρια πρέπει να είναι pest proof (ο αγγλικός όρος είναι πιο δόκιμος από τη μετάφρασή του). Στεγανά κτίρια σημαίνει παράθυρα με σίτες, πόρτες που κλείνουν αυτόματα, μη ύπαρξη χαραμάδων και ανοιγμάτων. Τα μηχανήματα επίσης πρέπει να σχεδιάζονται με ορθολογικό τρόπο ώστε να επιθεωρούνται πλήρως, να καθαρίζονται εύκολα και να μην δημιουργούν απρόσιτες ζώνες κολλητά με τοίχους ή το πάτωμα. Το προσωπικό πρέπει να είναι πλήρως εκπαιδευμένο. Να γνωρίζει τα έντομα που απειλούν το συγκεκριμένο προϊόν, να αναφέρει σχολαστικά όποιο πρόβλημα εντοπισθεί, να μην ξεχνάει ανοιχτές πόρτες και να συμβάλλει στην πρόληψη. Τέλος οι διαδικασίες πρέπει να εστιάζουν στον *Γεωπόνος-Επισ τήμων Τροφίμων

46 / ΜΑΪΟΣ 2013

t&π

υγιεινη & aσφαλεια έλεγχο εισερχομένων, στην προσεκτική δειγματοληψία και ανάλυση πρώτων υλών, στην ξεκάθαρη οδηγία των εμπλεκομένων για τη διαχείριση των αποκλίσεων. Για παράδειγμα, σε ένα φορτηγό με σιτάρι που φτάνει σε έναν μύλο, η δειγματοληψία δείχνει 1 έντομο αποθηκών. Θα παραληφθεί το φορτίο ή θα απορριφθεί; Αν παραληφθεί θα πάει προς απεντόμωση; Με ποια μέθοδο; Πόσο σύντομα θα γίνει η απεντόμωση; Μετά την απεντόμωση θα ελεγχθεί η αποτελεσματικότητα; Στις ΗΠΑ η προτεινόμενη διαδικασία σε εθνικό επίπεδο (USDA) αναφέρει ότι μέχρι 2 έντομα ανά κιλό δείγματος δεν είναι αιτία για απεντόμωση καθώς η ζημιά που θα επιφέρουν είναι σημαντικά χαμηλότερη από το κόστος της απεντόμωσης.

• Τα σακιά που θα εξεταστούν είναι πίσω πίσω στην πόρτα ή σε όλο το μήκος του φορτίου;

• Πόση ποσότητα δείγματος θα συλλεχθεί; • Ποια έντομα ψάχνουμε; Η ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ • Τι κάνουμε αν βρεθούν έντομα; • Η δειγματοληψία (και άρα η εκφόρτωση) γίνε- Εδώ τον πρώτο λόγο έχει η νομοθεσία. Μόνο ται εντός της αποθήκης μας; • Πού καταγράφουμε τα ευρήματα; • Δίνεται κάποια σήμανση στο προϊόν ανάλογα με το αποτέλεσμα του ελέγχου; • Έχει ειδοποιηθεί ο απεντομωτής για να βρίσκεται σε αναμονή σε περίπτωση που χρειαστεί η συνεισφορά του; Η επιχείρηση που απαντάει πλήρως σε όλα τα παραπάνω έχει μια αποτελεσματική διαδικασία παραλαβών ως προς τη διαχείριση εντόμων. παγιδεσ

Η ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ Η παρακολούθηση της δραστηριότητας των εντόμων γίνεται με διάφορα εργαλεία και μεθόδους. Εργαλεία αποτελούν οι φερομονικές παγίδες και οι παγίδες υπεριώδους φωτός (UV). Σε κάποια είδη εντόμων αποτελεσματικό εργαλείο αποτελούν και οι παγίδες συνάθροισης, τροφοελκυστικού, CO2 κ.λπ. Σε ό,τι αφορά στις μεθόδους παρακολούθησης, αυτές θέλουν σύστημα και κόπο! ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΛΑΒΩΝ

Ας εξετάσουμε τη διαδικασία παραλαβών: υπάρχουν τακτικές δειγματοληψίες με οριζόμενη μεθοδολογία και επιλεγμένα εργαλεία; Για παράδειγμα, φτάνει στην επιχείρηση ένα κοντέινερ με φιστίκια από τον προμηθευτή και είναι Παρασκευή απόγευμα. Θέτουμε τις παρακάτω ερωτήσεις: • Υπάρχει υπεύθυνος αυτή την ώρα να κάνει την παραλαβή βάσει όλων των κανόνων του ΗΑCCP; • Γίνεται ο ίδιος έλεγχος σε κάθε προμηθευτή ή υπάρχουν βαθμίδες με βάση το risk analysis; • Σε πόσα σακιά θα γίνει δειγματοληψία; • Με τι όργανο θα γίνει η δειγματοληψία; • Τι είδους οπτικός έλεγχος γίνεται γενικά στο φορτίο και με τι εργαλεία;

Η διερεύνηση της πληρότητας και αποτελεσματικότητας της διαδικασίας παρακολούθησης δραστηριότητας εντόμων βάσει των παγίδων στους χώρους παραγωγής και αποθηκών μπορεί να γίνει πάλι με ερωτήσεις προβληματισμού: • Έχουν όλοι οι χώροι τις κατάλληλες παγίδες σε επαρκή αριθμό; • Με τι συχνότητα ελέγχονται οι παγίδες; • Αυτός που υλοποιεί τον έλεγχο μπορεί να αναγνωρίσει το είδος των εντόμων; • Πώς αποτυπώνονται τα ευρήματα ανά έλεγχο (πλήθος, είδος, τοποθεσία εντόμων); • Γίνεται συζήτηση ανάμεσα στους υπεύθυνους για τα ευρήματα μετά από κάθε έλεγχο; • Υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες σε περίπτωση προβλήματος; • Καταγράφονται οι αποφάσεις διορθωτικών ενεργειών μετά από κάθε έλεγχο; • Ορίζεται υπεύθυνος υλοποίησης διορθωτικής ενέργειας, χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και έλεγχος αποτελεσματικότητας; • Τηρούνται δείκτες ώστε η επιχείριση να μπορεί να ελέγξει αν βελτιώνεται; Η πλήρης παρακολούθηση είναι απαραίτητη ώστε να βελτιώσει την πρόληψη ή να οδηγήσει

η καταπολεμηση πρεπει να ειναι το υστατο μετρο

ΠΡΟΛΗΨΗ

στην επιλογή τρόπου καταπολέμησης ή και να αξιολογήσει αν η καταπολέμηση που υλοποιήθηκε ήταν αποτελεσματική.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ

σκευάσματα με έγκριση μπορούν να χρησιμοποιηθούν και μόνο από αδειούχους επαγγελματίες. απεντόμωση χώρων

•Ψεκασμός, νεφελοψεκασμός, εφαρμογή gel. Τα σκευάσματα ονομάζονται «εντομοκτόνα επαφής» και σκοτώνουν το έντομο όταν έρθει σε επαφή με το φάρμακο. Η εφαρμογή τους ορίζεται πλήρως στην ετικέτα και υπάρχουν ελάχιστα σκευάσματα με έγκριση για χώρους παραγωγής, κουζίνες, αποθήκες τροφίμων κ.λπ. Ακόμη και σε κενές αποθήκες και σιλό μόνο συγκεκριμένα σκευάσματα έχουν έγκριση. •Θερμική απεντόμωση. Τα έντομα πεθαίνουν στους 500C διότι μετουσιώνονται οι πρωτεΐνες στο σώμα τους και επιπλέον αφυδατώνονται. Η αύξηση της θερμοκρασίας σε όλους τους χώρους επιτυγχάνεται με κατάλληλους θερμαντήρες και το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακά καλό. Όσο απλό ακούγεται, τόση προσοχή θέλει ώστε να αποφευχθεί η επιβίωση εντόμων και οι ζημιές σε εξοπλισμό και κτίρια. απεντόμωση προϊόντων

•Απεντόμωση με φωσφίνη. Η χρήση της γίνεται σε απόλυτα στεγανούς χώρους που απέχουν τουλάχιστον 50μ. από χώρους εργασίας ή κατοικίας. Είναι πολύ ισχυρό αέριο δηλητήριο και κάθε χρόνο συμβαίνουν θανατηφόρα δυστυχήματα και στη χώρα μας. Για την αποτελεσματική δράση της απαιτείται συγκεκριμένη συγκέντρωση αερίου επί ορισμένο χρόνο σε θερμοκρασίες άνω των 100C. Για την εφαρμογή της συγκεκριμμένης απεντόμωσης απαιτείται βαθμονομημένος εξοπλισμός μετρήσεων, μάσκες και πάνω από όλα γνώση. Μετά την ολοκλήρωση της εφαρμογής απαιτείται χρόνος αερισμού, εξουδετέρωση του εναπομείναντος σκευάσματος και έλεγχος πριν επιτραπεί η προσέγγιση προσωπικού στους χώρους. Έχει αρχίσει να εμφανίζεται παγκοσμίως μεγάλη ανθεκτικότητα των εντόμων στη φωσφίνη, γεγονός που ενισχύει την ανάγκη για ορθολογική και εύστοχη χρήση. •Απεντόμωση σε ελεγχόμενη ατμόσφαιρα. Η μείωση του οξυγόνου στο 1% και η αντικατάσταση του με άζωτο αποτελούν μια αποτελεσματική συνταγή. Η μέθοδος είναι αρκετά διαδεδομένη πλέον και στην Ελλάδα, αλλά απαιτεί σχολαστική παρακολούθηση ώστε να μην παραβιάζονται οι συνθήκες οξυγόνου, θερμοκρασίας, χρόνου που απαιτούνται για ένα σίγουρο αποτέλεσμα

ΜΑΪΟΣ 2013 /47

t&π

συστηματα επιχειρησΗς

Απαιτήσεις για την υιοθέτηση Συστήματος Ιχνηλασιμότητας Η ανάγκη για την υιοθέτηση ενός Συστήματος Ιχνηλασιμότητας από τις βιομηχανίες τροφίμων προέρχεται τόσο από εξωτερικούς παράγοντες (όπως οι απαιτήσεις από τη νομοθεσία, τους πελάτες και τους προμηθευτές), όσο και από εσωτερικά κίνητρα (όπως η αποτελεσματικότερη διαχείριση του ρίσκου και η βελτίωση της αποδοτικότητας).

Εξωτερικές Απαιτήσεις

Εσωτερικές Απαιτήσεις / Οφέλη

Κατανόηση Απαιτήσεων

Νοµοθεσία Κανονισµοί Οδηγίες

Πελάτες

∆ιαχείρηση Ρίσκου

Βιοµηχανία Τροφίµων

Βελτίωση Αποδοτικότητας (Παραγωγή, Εφοδιαστική Αλυσίδα)

Προµηθευτές

Από τι αποτελείται ένα σύστημα ιχνηλασιμότητας Για να υλοποιηθεί το Σύστημα Ιχνηλασιμότητας, θα πρέπει να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν τα εξής διαδοχικά συστήματα: • Σύστημα Κωδικοποίησης για την ταυτοποίηση και κωδικοποίηση των προϊόντων. • Λογισμικό Ιχνηλασιμότητας για την συλλογή, επεξεργασία και αξιοποίηση των πληροφοριών κωδικοποίησης. Επιχειρησιακά Συστήματα (ERP, WMS, MRP...)

Συστήματα Ιχνηλασιμότητας “Tracer Factory” Σύστημα Κωδικοποίησης

Λογισμικό Ιχνηλασιμότητας

Ποιοτικός Έλεγχος

Συστήματα Αυτοματισμού (PLC, SCADA, ζυγιστικά...)

Τυπικό Σύστημα Ιχνηλασιμότητας ‘Tracer Factory’

Σύστημα Κωδικοποίησης Το Σύστημα Κωδικοποίησης δίνει τη δυνατότητα ταυτοποίησης των προϊόντων και των μονάδων μεταφοράς τους με τις πληροφορίες παραγωγής και διακίνησης. Η κωδικοποίηση των τροφίμων γίνεται με την χρήση ειδικών βιομηχανικών εκτυπωτών τόσο κατά την διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας όσο και κατά την διάρκεια της αποθήκευσης και διακίνησής τους. Για την κωδικοποίηση χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι και τεχνολογίες οι οποίες δι-

50 / ΜΑΪΟΣ 2013

αφέρουν ανάλογα με το εάν αυτή εφαρμόζεται σε τεμάχια, κιβώτια ή παλέτες. Ένα ολοκληρωμένο σύστημα κωδικοποίησης δεν περιλαμβάνει μόνο τους εκτυπωτές κωδικών αλλά και την απαιτούμενη μεταξύ τους διασύνδεση, τη επικοινωνία τους με τα υπόλοιπα συστήματα της επιχείρησης, το λογισμικό σχεδίασης των ετικετών, το σύστημα της κεντρικής διαχείρισης των εκτυπωτών, το σύστημα συλλογής δεδομένων εκτύπωσης και το σύστημα ελέγχου της αναγνωσιμότητας των κωδικών.

Κατά την διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας, η κωδικοποίηση γίνεται κυρίως πάνω στα ίδια τα τρόφιμα (ατομικές συσκευασίες) και περιλαμβάνει πληροφορίες ιχνηλασιμότητας, όπως η ημερομηνία λήξης, κωδικούς παραγωγής, αριθμούς παρτίδας (lots), επωνυμία κατασκευαστή, βάρος, ποσότητες, περιγραφή περιεχομένου, με μορφή είτε αναγνώσιμη από τον άνθρωπο είτε από μηχανές (barcodes EAN 13, EAN 128, 2-D, RFID, κ.λπ.). Κατά την διάρκεια της αποθήκευσης / διακίνησης, η κωδικοποίηση γίνεται πάνω στις ομαδικές συσκευασίες των τροφίμων και τις μονάδες μεταφοράς και αποθήκευσής τους και περιλαμβάνει τις πληροφορίες που απαιτούνται για την παραλαβή, αποθήκευση και διακίνηση, καθώς και πληροφορίες ιχνηλασιμότητας όταν αυτό είναι απαραίτητο. Σε κάθε παλέτα, είτε είναι ομοιογενής είτε μικτή, απαιτείται να εκτυπώνεται ο μοναδικός κωδικός αναγνώρισης μονάδων μεταφοράς SSCC (Serial Shipping Container Code). Οι μεταβλητές πληροφορίες που εκτυπώνονται στις παλέτες αποτελούν τον κόμβο «συνάντησης» της παραγωγής και της αποθήκευσης με το κεντρικό επιχειρησιακό πληροφοριακό σύστημα και κατ’ επέκταση με τα συστήματα των υπόλοιπων εμπλεκομένων επιχειρήσεων της εφοδιαστικής αλυσίδας. Στον πίνακα, δεξιά, παρουσιάζονται οι βασικές προδιαγραφές κωδικοποίησης κατά την παραγωγική διαδικασία και την διακίνηση και αποθήκευση, όσον αφορά την τοποθεσία της επισήμανσης, το περιεχόμενο της πληροφορίας, τον φορέα κωδικοποίησης, τη μορφή της πληροφορίας, τη συνήθη μέθοδο κωδικοποίησης και την κατάλληλη τεχνολογία για κάθε περίπτωση.

Λογισμικό Ιχνηλασιμότητας Δίνει τη δυνατότητα για την παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο των προϊόντων και των διαδικασιών της επιχείρησης, μέσα από την συλλογή των απαιτούμενων πληροφοριών από το Σύστημα Κωδικοποίησης και τον συγχρονισμό του με τα επιχειρησιακά συστήματα. Το Λογισμικό επεξεργάζεται τις πληροφορίες που συλλέγονται και τηρεί τα αρχεία ιχνηλασιμότητας σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων. Μέσω της ταυτοποίησης των προϊόντων και της αντιστοίχισης των πληροφοριών στην βάση δεδομένων, είναι εφικτή η προς τα πίσω και προς τα εμπρός ιχνηλασιμότητα. Ένα πλήρες Λογισμικό Ιχνηλασιμότητας εκτελεί τις παρακάτω λειτουργίες: 1) Διαχείριση Α’ υλών: Έλεγχος και πιστοποίηση

t&π

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ επιχειρησΗς

Προδιαγραφές Κωδικοποίησης Τροφίµων

Προδιαγραφές Κωδικοποίησης Τροφίμων

Παραγωγική ∆ιαδικασία

∆ιακίνηση / Αποθήκευση

τοποθεσία

τεµάχια ατοµικές συσκευασίες

κιβώτια, παλέτες

περιεχόµενο

ηµεροµηνία2.165 λήξης, κωδικοί παραγωγής, επωνυµία κατασκευαστή, βάρος, ποσότητες, περιγραφή περιεχοµένου κ.λπ.

αποστολέας / παραλήπτης, ηµεροµηνία αποστολής, ποσότητα, κωδικοί παραγωγής κ.λπ.

φορέας

απευθείας πάνω στο προϊόν µε εκτόξευση µελάνης, ετικέτες, RFID tags

ετικέτες, απευθείας πάνω στο προϊόν µε εκτόξευση µελάνης, RFID tags

µορφή

αναγνώσιµη από τον άνθρωπο, barcodes EAN 13, EAN 128, 2-D κ.λπ.

αναγνώσιµη από τον άνθρωπο, barcodes EAN 128, 2-D κ.λπ.

µέθοδος

αυτόµατη

Κιβώτια: χειροκίνητη Παλέτες: αυτόµατη

τεχνολογία εκτύπωσης

εκτόξευση µελάνης (Inkjet), laser, εκτύπωση θερµικής µεταφοράς

εκτύπωση θερµικής µεταφοράς, εκτόξευση µελάνης βαλβίδων και υψηλής ανάλυσης, Print & Appply

των παραληφθέντων ειδών από τους προμηθευτές. Προετοιμασία παλετών πρώτων υλών για ανάλωση και σήμανση των παλετών με ετικέτα. Φυσική αποθήκευση και παρακολούθηση του αποθέματος. 2) Διαχείριση εντολών παραγωγής: Προγραμματισμός των παραγγελιών των πελατών με βάση τα διαθέσιμα αποθέματα, τους χρόνους παράδοσης και τις αντίστοιχες προτεραιότητες. Διαχείριση συνταγών παραγωγής. Δυνατότητα για άμεση επέμβαση σε περίπτωση απρόβλεπτων συμβάντων, μέσα από την παρακολούθηση της προόδου των παραγγελιών σε πραγματικό χρόνο. 3) Διαχείριση φορτώσεων: Επεξεργασία παραγγελιών πελατών. Picking μονάδων μεταφοράς για εκτέλεση φορτώσεων. Tαυτοποίηση

παλέτας πελάτη on order. Διαχείριση παραδόσεων επί αυτοκινήτου και σύνδεση της παρτίδας με τον πελάτη κατά την παράδοση, διαχείριση επιστροφών και ενημέρωση του ERP. 4) Διαχείριση ανακλήσεων: Δυνατότητα για προς τα πίσω και προς τα εμπρός ιχνηλασιμότητα μέσα από την πλήρη ορατότητα του γενεαλογικού δένδρου κάθε προϊόντος σε επίπεδο παρτίδας. Οι πληροφορίες περιλαμβάνουν το lot, το serial number, τον αριθμό βάρδιας, τις συνθήκες παραγωγής και πιθανά alarms ή απρόβλεπτα γεγονότα που σχετίζονται με το προϊόν. 5) Διαχείριση ποιοτικών ελέγχων: Χαρακτηρισμός μη συμμορφούμενων προϊόντων σε πραγματικό χρόνο, online καταγραφή ποιοτικών ελέγχων, παρακολούθηση και καταγραφή σκάρτων προϊόντων και προϊόντων που επανα-

εισάγονται στην παραγωγική διαδικασία. 6) Διαχείριση έκτακτων συμβάντων: Έγκαιρη αναγνώριση μη προγραμματισμένων συμβάντων και άμεση ενημέρωση των υπευθύνων. Τα συμβάντα αυτά έχουν σχέση με τις καθυστερήσεις και την ποιότητα των προμηθευόμενων υλικών, τα προβλήματα στην λειτουργία του ηλεκτρομηχανικού εξοπλισμού και τις αιφνίδιες αλλαγές στις τεχνικές προδιαγραφές από τους πελάτες. 7) Υπολογισμός δεικτών αποδοτικότητας: Παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο κρίσιμων μεγεθών απόδοσης (KPIs-Key Performance Indicators) και σύγκριση με προηγούμενα και αναμενόμενα αποτελέσματα. Η υλοποίηση Συστημάτων Ιχνηλασιμότητας αποτελεί πλέον μια αναγκαιότητα για τη βιομηχανία τροφίμων. Η παγκοσμιοποίηση των αγορών και η έντονη εξαγωγική δραστηριότητα των Ελληνικών επιχειρήσεων τροφίμων έχουν αναδείξει την Ασφάλεια των τροφίμων ως ένα πολύ κρίσιμο ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί με την ανάλογη σοβαρότητα. Με την υιοθέτηση ενός Συστήματος Ιχνηλασιμότητας, οι επιχειρήσεις αποκτούν ένα σημαντικό εργαλείο για την διαχείριση του ρίσκου και τη θεμελίωση σχέσεων εμπιστοσύνης με τους πελάτες και τους προμηθευτές τους. Από την άλλη πλευρά, η εισαγωγή ενός Συστήματος Ιχνηλασιμότητας μπορεί να αποτελέσει μια μοναδική ευκαιρία για την απόκτηση σημαντικών ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων που σχετίζονται τόσο με την βελτίωση των εσωτερικών διαδικασιών κάθε επιχείρησης όσο και με την αύξηση της αποδοτικότητας της εφοδιαστικής τους αλυσίδας.

t&π

EΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ Πανευρωπαϊκή πρωτιά για τα ελληνικά KFC

Βραβείο συσκευασίας στο Λάδι Βιώσας Το Λάδι Βιώσας, μία πλήρως καθετοποιημένη παραγωγική διαδικασία από την ελαιοσυγκομιδή μέχρι το design, έπειτα από τις πρόσφατες βραβεύσεις (Βραβείο Καινοτομίας - Συνολικής Εικόνας, 5η Ελαιοτεχνία) τιμήθηκε με το 3ο Βραβείο Ποιοτικής Συσκευασίας στο φεστιβάλ γαστρονομικού πολιτισμού «Ελλάδα-Γιορτή-Γεύσεις». Το φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά μεταξύ 12-14 Απριλίου στην Τεχνόποληστο Γκάζι με συμμετοχή 100 παραγωγών με πάνω από 1.000 προϊόντα.

Νέες συσκευασίες Barilla Piccolini Στις νέες συσκευασίες κυριαρχεί το γνωστό μπλε χρώμα της Barilla, αλλά συγχρόνως διατηρείται το γαλάζιο των προηγούμενων συσκευασιών τονίζοντας τη διαφοροποίηση στο ράφι. Τα Barilla Piccolini αρέσουν στα παιδιά επειδή είναι πιο μικρά σε μέγεθος και τρώγονται πιο εύκολα, αλλά και μαγειρεύονται πιο γρήγορα (4-5’ ταχύτερα από τα αντίστοιχα ζυμαρικά κανονικού μεγέθους) βοηθώντας τις μητέρες που αναζητούν ένα εύκολο και θρεπτικό γεύμα. Η σειρά περι-

52 / ΜΑΪΟΣ 2013

λαμβάνει 4 από τα πιο αγαπημένα σχήματα ζυμαρικών: Farfalle, Penne Rigate, Fusilli και Pipe Rigate σε μικρότερο μέγεθος, καθώς και τα Barilla Piccolini με λαχανικά, μία καινοτόμο σειρά της Barilla που συνδυάζει τα θρεπτικά στοιχεία των ζυμαρικών με αυτά των λαχανικών.

H Νίκας με την Αμερικανική Γεωργική Σχολή Η ΝΙΚΑΣ προχωρά σε μια στρατηγικής σημασίας συνεργασία που στοχεύει στην ενίσχυση της οικονομίας και στήριξη της ελληνικής παραγωγής. Η Νέα Καπνιστή Γαλοπούλα πάγκου είναι ένα προϊόν 100% ελληνικής παραγωγής, που προέρχεται από το μαλακό κρέας που έχουν οι πιστοποιημένες γαλοπούλες της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής. Η εκτροφή τους γίνεται με επιλεγμένα αγνά και φυσικά υλικά και περιλαμβάνει λιναρόσπορο, αραβόσιτο, θυμάρι και ρίγανη, τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και αντιοξειδωτικές ιδιότητες, ενώ περνούν από συνεχείς ποιοτικούς έλεγχους με την παράλληλη αυστηρή εφαρμογή του ολοκληρωμένου συστήματος ιχνηλασιμότητας σε όλα τα στάδια της διαδικασίας.

Σε περιοδικούς και συστηματικούς ελέγχους που διενεργούνται από ανεξάρτητη εταιρία μετρήσεων και ερευνών (με mystery shopping) ανάμεσα σε 392 ομώνυμα εστιατόρια από 16 χώρες της Ευρώπης, το εστιατόριο KFC στο εμπορικό κέντρο Village Shopping & More βρέθηκε στην κορυφή συγκεντρώνοντας 100 (με άριστα το 100) «αψεγάδιαστους» βαθμούς. «Σε μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία για τη χώρα, την οικονομία καιτον κλάδο της εστίασης, σε μια εποχή που βρίθει αρνητικών ειδήσεων, κάποιοι επιμένουν να γίνονται καλύτεροι, πιο γρήγοροι, πιο ποιοτικοί και συνεχίζουν να υποδέχονται τον πελάτη με ζεστό χαμόγελο και με διάθεση να του προσφέρουν μια φιλόξενη εμπειρία γεύσης και απόλαυσης», ανακοινώνει η εταιρεία. Η ελληνικής ιδιοκτησίας αλυσίδα KFC προσφέρει προϊόν που ως πρώτη ύλη έχει κοτόπουλο φρέ-

Γραφιστικής & Εικονογράφησης. Η FIX Dark αποτελεί την αναβίωση της ιστορικής μαύρης μπύρας FIX που προσφερόταν αποκλειστικά στο περίπτερό της, στη Διεθνή Έ κθεση Θεσσαλονίκης, με τον κόσμο να συρρέει για να τη δοκιμάσει. «Στόχος ήταν η FIX Dark να διατηρήσει την ιστορική ταυτότητά της, αποκτώντας ταυτόχρονα ένα σύγχρονο και πιο premium χαρακτήρα», δήλωσε ο κ. Νάτσικας. Στοχεύοντας σε νεανικότερο κοινό και λαμβάνοντας υπόψη τη στρατηγική τοποθέτησής της σε bars και café, η FIX Dark είναι σχεδιαστικά πιο λιτή διατηρώντας παράλληλα το ειδικό βάρος του ονόματός της.

Η Χήτος ΑΒΕΕ απορροφά τις νέες μειώσεις μισθών σκο (νωπό), ελληνικό, επώνυμο (Αγγελάκης) και πιστοποιημένο (Agrocert & ISO 22000). Διεξάγει 1.683 μικροβιολογικούς ελέγχους το έτος (σε τελικά προϊόντα, πρώτες ύλες, ελέγχους νερού και πάγου, ελέγχους καθαριότητας επιφανειών και χεριών χειριστών τροφίμων) που αντιστοιχούν σε 240 μικροβιολογικούς ελέγχους ανά εστιατόριο.

H Fix Dark στα ΕΒΓΕ 2013 Έ παινο στην κατηγορία “Συσκευασία Αλκοολούχων Ποτών” απέσπασε ο Art Director της Ολυμπιακής Ζυθοποιίας, Γιάννης Νάτσικας, για τη FIX Dark στα φετινά Ελληνικά Βραβεία

Η ΧΗΤΟΣ ΑΒΕΕ και το φυσικό μεταλλικό νερό ΖΑΓΟΡΙ, ανακοίνωσε μέσω του Αντιπροέδρου του ΔΣ, Νικολάου Χήτου, πως «η εταιρία θα απορροφήσει εξ ολοκλήρου τις νέες μειώσεις μισθών που προκύπτουν από την εφαρμογή του μνημονίου (από 01/01/2013) και αφορούν τόσο την αύξηση της φορολογίας εισοδήματος όσο και τις ασφαλιστικές εισφορές. Ευελπιστούμε σαν εταιρία να συνεχίσουμε να αποτελούμε φάρο ελπίδας και αισιοδοξίας για ένα καλύτερο αύριο. Σε μία εποχή που το δυσμενές οικονομικό κλίμα έχει ως αποτέλεσμα το κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων, τη φυγή πολυεθνικών ομίλων, την πτώση της απασχόλησης και την αύξη-

t&π

EΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ση της ανεργίας και ενώ το χαμηλό μισθολογικό κόστος θεωρείται από πολλές επιχειρήσεις μέτρο για τη βιωσιμότητά τους, η Χήτος ΑΒΕΕ προχωρά σε προσλήψεις και δεν έχει προβεί σε καμία μείωση, τόσο στις αποδοχές, όσο και στον αριθμό των εργαζομένων της. Με αυτόν τον τρόπο αποδεικνύει πως το σημαντικότερο κεφάλαιό της είναι το ανθρώπινο δυναμικό, ενώ η διασφάλιση της απασχόλησης, της ευημερίας και της ποιότητας ζωής στην Ελλάδα, συνολικά, αποτελεί προϋπόθεση για τόνωση της κατανάλωσης, βιώσιμη ανάπτυξη και πρόοδο».

Η Σύμη στην καμπάνια Becel pro-activ

συμμετείχαν στο πρόγραμμα μείωσης χοληστερίνης του Becel pro-activ και στο πόσο εύκολα το υιοθέτησαν στην καθημερινότητά τους. Η Solid ανέλαβε το ολοκληρωμένο πρόγραμμα επικοινωνίας των «Διαδρομών Καρδιάς», που περιλαμβάνει advertorials, ραδιοφωνικά spot, digital καμπάνια, υλικά για τα σημεία πώλησης και ένα εκτεταμένο πρόγραμμα Δημοσίων Σχέσεων, μέσα από το οποίο οργανώθηκαν οι επισκέψεις της ομάδας των γιατρών και διαιτολόγων στους διάφορους προορισμούς. Το μήνυμα «95% των κατοίκων της Σύμης που ακολούθησαν το πρόγραμμα του Becel pro-activ μείωσαν αποτελεσματικά τη χοληστερίνη τους» δυναμώνει την επικοινωνία και την υπόσχεση στους καταναλωτές.

Στον αέρα βρίσκεται η τηλεοπτική καμπάνια του Becel pro-activ με την υπογραφή της Solid που αποτελεί κορύφωση του προγράμματος «Διαδρομές Καρ-

Νέο Economy

διάς» που έτρεξε σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας με στόχο την ευαισθητοποίηση για τη μείωση της χοληστερίνης. Η ιδέα στηρίζεται στις προσωπικές μαρτυρίες των κατοίκων της Σύμης που

Νέο κατάστημα Εconomy εγκαινιάστηκε στις 15 Μαρτίου στην οδό Κέκροπος 37 στη Καλλιθέα. Στα Εconomy, εκτός από επώνυμα προϊόντα, βρίσκει κανείς τουλάχιστον 1.600 προϊόντα με το διακριτικό τίτλο economy & daily από όλες τις βασικές κατηγορίες τροφίμων, ποτών, ειδών ατομικής περιποίησης και υγιεινής, απορρυπαντικών, καθαριστικών. Όλα κατασκευάζονται από καταξιωμένες και επί το πλείστον Ελληνικές εξα-

γωγικές βιομηχανίες με υψηλές προδιαγραφές παραγωγής. Υπάρχουν έλεγχοι σε όλη την διάρκεια του χρόνου σε όλα τα παραγόμενα προϊόντα, ελληνικά και ξένα, από εξειδικευμένα εργαστήρια με σκοπό να διατηρείται σταθερή η υψηλή ποιότητά τους. Είναι οικονομικά γιατί δεν μεσολαβούν ενδιάμεσοι καθώς όλα κατασκευάζονται, συσκευάζονται και αποστέλλονται βάσει των αναγκών της εταιρείας στις νεόδμητες και σύγχρονες αποθήκες στο Μαρκόπουλο και δεν επιβαρύνονται με κόστη διανομής και διαφήμισης. Τα Εconomy έχουν τη σφραγίδα του ομίλου Market-In που διαθέτει εμπειρία 22 ετών στο χώρο του λιανικού εμπορίου με την παρουσία 121 καταστημάτων.

My burger, my Goody’s Σε όλα τα Goody’s σε όλην την Ελλάδα, το burger γίνεται προσωπική υπόθεση με τα υλικά και την τιμή που επιλέγει ο καταναλωτής, από €1,40. Στο μέγεθος του burger υπάρχουν 3 επιλογές: το μεγαλύτερο μικρό My Funky, το κλασικό My Classic και το πιο μεγάλο My Extreme. Ο πελάτης προσθέτει τα συστατικά που προτιμά (από €0,20 το ένα) και αν θέλει ποζάρει για να δει τη φωτογραφία του στη συσκευασία. Παράλληλα, στα νέα εστιατόρια στην Κηφισιά, στην Γλυφάδα, στο Παγκράτι και στη Νέα

Κηφισιά μπορεί να διασκεδάσει στη μεγάλη multi touch οθόνη τελευταίας τεχνολογίας με δεκάδες διαδραστικά παιχνίδια ή να σερφάρει μέσω iPads. Τέλος, σε όλα τα Goody’s υπάρχει πλέον free wifi. facebook.com/goodysnet, goodysnet.com

Gulfood 2013 Η Gulfood του Ντουμπάι είναι μία από τις πλέον καθιερωμένες εκθέσεις τροφίμων και εξοπλισμού μαζικής εστίασης παγκοσμίως και η σπουδαιότερη στη Μέση Ανατολή, με τον αριθμό εκθετών φέτος να υπερβαίνει τους 4.200 από 110 χώρες και τους επισκέπτες να ξεπερνούν τους 70.000. Ο ΟΠΕ διοργάνωσε το Φεβρουάριο τη μεγαλύτερη διαχρονικά ελληνική εκθεσιακή συμμετοχή, σε περίπτερο 800τ.μ. στο οποίο συμμετείχαν

t&π

EΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ 56 εταιρείες που είχαν την ευκαιρία να κάνουν επαφές με στόχο τη διεύρυνση των εμπορικών τους δραστηριοτήτων τόσο στα ΗΑΕ, όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής. Η ελληνική συμμετοχή, πέραν του όγκου της, χαρακτηρίστηκε από έντονη διαφημιστική παρουσία και εμπλουτίστηκε από μία καλαίσθητη έκδοση στα αγγλικά και αραβικά που περιείχε όχι μόνο τους Έ λληνες εξαγωγείς, αλλά και εκτενή πληροφόρηση για τον κλάδο των τροφίμων. Η αγορά τροφίμων στα ΗΑΕ παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς η κατανάλωση τροφίμων στη χώρα σημειώνει ετήσιο ρυθμό αύξησης 12%, κυρίως λόγω της αύξησης του πληθυσμού.

Η ΒΣ Καρούλιας διανέμει το Κτήμα Χατζημιχάλη H Β.Σ. Καρούλιας και το Κτήμα Χατζιμιχάλη ανακοινώνουν μία νέα, μακροπρόθεσμη συ-

νεργασία που αφορά τη διανομή και προώθηση των κρασιών Χατζημιχάλη από την εταιρία οίνων και αλκοολούχων ποτών που μεταξύ άλλων διακινεί τα Cutty Sark, The Famous Grouse, Metaxa, Stolichnaya, Jägermeister, Rémy Martin, Cointreau, Macallan, το τσίπουρο και τα αποστάγματα Τσιλιλή, το Ούζο Πλωμαρίου Πιτσιλαδή, το Καζανιστό Ούζο Στουπάκη, καθώς και τα κρασιά των Κτημάτων Κυρ-Γιάννη, Σπυρόπουλου, ΕΟΣ Σάμου, Αβαντίς, Κατώγι Αβέρωφ και Στροφιλιάς. «Χαιρόμαστε ιδιαίτερα για τη συνεργασία μας με το Κτήμα Χατζημιχάλη, ένα από τα πρώτα Κτήματα που ανάδειξαν τη σύγχρονη ελληνι-

κή αμπελουργία και οινοποιία. Η γνώση και το μεράκι του Δημήτρη Χατζημιχάλη, αλλά και η φιλοσοφία του γύρω από τον πολιτισμό του κρασιού, αποτελούν τις καλύτερες εγγυήσεις για μια νέα δημιουργική συνεργασία» δήλωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος, Χρήστος Αργυρού.

PRODEXPO 2013 Η αναδυόμενη αγορά της Ρωσίας και γενικότερα της Ευρασίας αποτελεί πόλο για πολλές ελληνικές επιχειρήσεις που επενδύουν στην εξαγωγική τους δραστηριότητα. Ο Ελληνικός Οργανισμός Εξωτερικού Εμπορίου διοργάνωσε για ακόμη μία φορά την ελληνική συμμετοχή στην σπουδαιότερη έκθεση τροφίμων και ποτών της Ρωσίας Prodexpo 2013 που πραγματοποιήθηκε στο Expocentre της Μόσχας προσελκύοντας την επίσημη συμμετοχή 34 χωρών και περισσότερες από 2.200 εταιρείες από 63 κράτη. Στο περίπτερο του ΟΠΕ συμμετείχαν 6 εταιρείες από τον κλάδο των τροφίμων και ποτών: ELBISCO ΑΕ, FEDON ΑΕ, Έ νωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Πεζών, ΦΑΓΕ ΑΕ, Κατώγι & Στροφιλιά και Μπρακόπουλος ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΦΟΥΡΝΟΣ, προσέλκυσαν το ενδιαφέρον μεγάλου αριθμού επισκεπτών, γεγονός που βρίσκεται σε απόλυτη συνάρτηση με την εντεινόμενη αύξηση των ελληνικών εξαγωγών στην αγορά της Ρωσίας τα τελευταία χρόνια. Το ελληνικό περίπτερο επισκέφθηκε και αντιπροσωπεία δημοσιογράφων των ρωσικών μέσων μαζικής ενημέρωσης που ξεναγήθηκαν και συνομίλησαν με τους εκπροσώπους των εταιρειών, πληροφορήθηκαν για την πορεία των εμπορικών σχέσεων Ελλάδος-Ρωσίας και την άνοδο των ελληνικών εξαγωγών στη χώρα.

Ο Γεωργοκτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Ερεσού Λέσβου στα Επιλογή Ο Γεωργοκτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Ερεσού Λέσβου (έτος ίδρυσης 1901) με παράδοση πολλών δεκαετιών στην παραγωγή,

τυποποίηση και διάθεση τυροκομικών προϊόντων (Κασέρι ΠΟΠ, Λαδοτύρι Μυτιλήνης ΠΟΠ, Γραβιέρα, Βούτυρο), ανακοινώνει τη συνεργασία του με την αλυσίδα καταστημάτων λιανικής πώλησης Επιλογή. Ο Συνεταιρισμός επιμένοντας, σε πείσμα των καιρών, στην παράδοση και την ποιότητα, θέλει να δώσει πρόσβαση στον καταναλωτή σε ελληνικά προϊόντα αναγνωρισμένης διατροφικής αξίας σε ανταγωνιστικές τιμές. Η Επιλογή δημιουργήθηκε το 2010 από την Ελληνική Διατροφή σε συνεργασία με την ΠΑΣΕΓΕΣ με στόχο την προώθηση προϊόντων που παράγονται από αγροτικούς συνεταιρισμούς και μικρές μονάδες.

Ασημένιο για το Δάκρυ του Πεύκου στις Vinalies Internationales 2013 Με ασημένιο μετάλλιο βραβεύτηκε το Δάκρυ του Πεύκου στο διεθνή διαγωνισμό Vinalies Internationales που διοργανώνεται από την Έ νωση Οινολόγων της Γαλλίας και υπό την αιγίδα του Διεθνούς οργανισμού αμπέλου και οίνου (OIV) και διεξήχθη στις 25 Φεβρουαρίου-1η Μαρτίου στο Παρίσι. Συμμετείχαν 120 διεθνούς φήμης κριτές διαφόρων εθνικοτήτων οι οποίοι κλήθηκαν να αξιολογήσουν 3300 δείγματα κρασιών από 42 χώρες. Είναι η 3η βράβευση στο διαγωνισμό για τη ρετσίνα του Στέλιου Κεχρή και έχει ιδιαίτερη αξία, δεδομένων των πολύ αυστηρών κριτηρίων του συγκεκριμένου διαγωνισμού και της προκατάληψης με την οποία μέχρι πρόσφατα αντιμετωπιζότανη ρετσίνα.

t&π

EYΡΕΤΗΡΙΟ AGROLAB S.A. *49 ARGO WINE ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ Α.Ε. 36 BARILLA HELLAS ΑΝΩΝΥΜΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ 52 CHIPITA ΑΝΩΝΥΜΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ & ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ 26 ECONOMY GREEK MARKET 52 EURIMAC Α.Ε. *5 36 FIRST LOMAX ΜΟΝΟΠΡOΣΩΠΗ ΕΠΕ (VOLKAN) FRIESLANDCAMPINA HELLAS S.A. *29 GLOBAL INTERNATIONAL Ε.Π.Ε. 36 6 GLOBAL SYNERGY BUYING GROUP TRADE KFC 52 6, 40 KRAFT FOODS MANI GAEA 40 MARKET IN A.E.E. *3 6 MEDITERRA ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ Α.Ε. NCA HELLAS Ε.Π.Ε. *45 NESTLE ΕΛΛΑΣ ΠΑΓΩΤΑ Α.Ε. 6 PERNOD RICARD HELLAS Α.Β.Ε.Ε. 36 SANTO WINES 30 SEPTEM 36 SOLID COMMUNICATIONS Α.Ε. 52 SOPEXA S.A. *39 SYMPHONYIRI GROUP 8 TETRA PAK HELLAS 42 UNILEVER HELLAS Α.Ε.Β.Ε. 52 VIVARTIA - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΣΤΙΑΣΗΣ & ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ 26, 52 ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ Χ. - ΚΑΛΠΑΚΙΔΟΥ Κ. Ο.Ε. *33 ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ Α.Ε. 6 ΑΜΒΥΞ A.E. 36 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 52 ΑΣΤΕΡΑΣ ΕΜΠΟΡΙΚΗ A.E. *7 ΑΤΤΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Α. ΠΙΤΤΑΣ Α.Ε.Β.Ε. 40 ΑΧΑΪΑ ΚΛΑΟΥΣ ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ Α.Ε. 30, 34 ΒΟΥΛΤΣΙΟΣ Κ. ΚΑΙ ΣΙΑ Ο.Ε. *21 ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ 34 ΔΟΥΛΟΥΦΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ 34 ΔΩΡΙΚΗ ΠΟΤΟΠΟΙΙΑ - ΟΙΝΟΠΟΙΙΑ ΚΕΧΡΗ 52 Ε.Α.Σ. ΣΑΜΟΥ 30 ΕΛ.ΟΜ.Α.Σ. Ε.Π.Ε. *Γ Εξωφύλλου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ COOP Α.Ε. 52 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ 42 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Ο.Π.Ε. Α.Ε. 52 ΕΝΩΣΗ ΟΙΝΟΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΑΜΠΕΛΩΝΑ Β. ΕΛΛΑΔΟΣ - ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ 34 ΕΝΩΣΗ ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ ΣΑΜΟΥ ΣΥΝ.Π.Ε. 30, 34 ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ 36 ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ ΧΙΟΥ 36 ΙΔΑΙΑ ΓΗ 34 ΚΑΛΛΙΚΟΥΝΗΣ, Ν. Γ., Α.Ε. 36 ΚΑΡΟΥΛΙΑΣ B. Σ. Α.Β.Ε.Ε.Π. 36, 52 ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΗ ΜΙΚΡΟΖΥΘΟΠΟΙΙΑ ΕΠΕ 36 ΚΟΥΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε. 36 ΚΤΗΜΑ ΑΒΑΝΤΙΣ Α. ΜΟΥΝΤΡΙΧΑΣ 34 ΚΤΗΜΑ ΑΛΦΑ A.E. 34 ΚΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΑ ΧΩΡΑ 34 ΚΤΗΜΑ ΓΕΡΟΒΑΣΙΛΕΙΟΥ A.E. 34 ΚΤΗΜΑ ΚΑΤΣΑΡΟΥ 34 ΚΤΗΜΑ ΚΥΡ-ΓΙΑΝΝΗ 34 ΚΤΗΜΑ ΠΑΛΥΒΟΥ 34 ΚΤΗΜΑ ΠΙΕΡΙΑ ΕΡΑΤΕΙΝΗ 34 ΚΤΗΜΑ ΣΙΓΑΛΑ Α.Ε. 34 ΚΤΗΜΑ ΣΚΟΥΡΑ 34 ΚΤΗΜΑ ΤΕΧΝΗ ΟΙΝΟΥ 34 ΚΤΗΜΑ ΤΣΕΛΕΠΟΥ & ΣΙΑ Ο.Ε. 34 ΚΤΗΜΑ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ 30 ΚΤΗΜΑΤΑ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ Α.Ε. 52 ΛΑΔΙ ΒΙΩΣΑΣ 52 ΛΑΦΑΖΑΝΗΣ Γ. & Σ. Α.Ε. 34 Μ & Α ΚΟΨΑΧΕΙΛΗ Ο.Ε. 36 ΜΑΣΟΥΤΗΣ Δ. A.E. *27 ΜΕΛΤΚΟ Α.Ε. *53 ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΜΙΚΡΟΖΥΘΟΠΟΙΙΑ 36 ΜΠΟΥΤΑΡΗΣ Ι. & ΥΙΟΣ ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ Α.Ε. 34, 40 ΜΥΘΟΣ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ Α.Ε. 6 ΜΩΡΑΪΤΗΣ, ΕΜΜ. Θ., Α.Ε. 30 ΝΙΚΑΣ Π. Γ. Α.Β.E.Ε. 52 ΝΤΑΜΠΙΖΑΣ Γ. & ΣΙΑ Ο.Ε. *51 ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΑΓΙΑ ΜΑΥΡΗ - ΚΟΙΛΑΝΙ 34 ΟΙΝΟΠΟΙΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ 34 ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ Α.Ε. 52 ΠΑΝΤΕ Α.Ε. *Β Εξωφύλλου ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΕΜΜ., Α.Ε. 36 ΠΑΡΠΑΡΟΥΣΗΣ Α.Σ. & ΣΙΑ O.E. 30 ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΜΙΚΡΟΖΥΘΟΠΟΙΙΑ Α.Ε. 36 ΠΟΛΥΚΑΛΑ Ε.Γ. & ΣΙΑ Ε.Ε. 36 ΠΟΤΟΠΟΙΙΑ - ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΟΠΟΙΙΑ ΚΑΡΔΑΣΗ 36 ΡΕΘΥΜΝΙΑΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ Α.Ε. 36 ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ I. & Σ. A.E.E. *Οπισθόφυλλο ΣΟΔΑΠ ΛΤΔ ΟΙΝΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 34 ΤΣΑΝΤΑΛΗΣ, ΕΥΑΓΓ., Α.Ε. 34 ΤΣΙΛΙΛΗΣ, Κ., Α.Ε. 36 ΧΑΝΣΕΝ ΕΛΛΑΣ Α.Β.Ε.Ε. *54 ΧΗΤΟΣ Α.Β.Ε.Ε. 52

Το πιο gourmet

περιοδικό

για τις ελληνικές εξαγωγές

Spring / Summer 2013 Fancy Food Show Fall / Winter 2013 Anuga

πληροφορίες: sales@triaina.com

t&π

coming up

3ο Φεστιβάλ Γαλλικής Γαστρονομίας & Art de la Table 21 Μαΐου-21 Ioυνίου, Αθήνα

To Eμπορικό Τμήμα -UBIFRANCE της Γαλλικής Πρεσβείας, το ξενοδοχείο Sofitel Athens Airport και η Ελληνογαλλική Σχολή Ευγένιος Ντελακρουά διοργανώνουν υπό την αιγίδα της Γαλλικής Πρεσβείας στην Αθήνα ένα φεστιβάλ όπου την τιμητική τους θα έχουν η μαγειρική, τα προϊόντα και ο κόσμος της γαστρονομίας της Γαλλίας. Έ να ελληνογαλλικό ραντεβού. www.sogallika.com

Ελληνική Εβδομάδα

25-27 Μαΐου, Disneyland Στο Disneyland Resort το τριήμερο 25-27 Μαΐου είναι αφιερωμένο στην Ελλάδα με μουσική, χορό, τέχνη, φαγητό, ιστορία και πολλά καλλιτεχνικά και γαστρονομικά γεγονότα. Καθημερινά, από τις 10π.μ. έως τις 6μ.μ., στο εμπορικό κέντρο It’s a small world οι επισκέπτες θα εκπαιδευτούν στους Ολυμπιακούς Αγώνες μαζί με τον Ηρακλή, θα διασκεδάσουν με Έλληνες μουσικούς και χορευτές και θα απολαύσουν προσφορές ποιοτικών ελληνικών τροφίμων ενώ στο Paradise Garden θα υπάρχουν δοκιμές ελληνικών κρασιών, καλαματιανοί χοροί και ψυχαγωγία από τους Πολίτες της Ελλάδας. Αποκορύφωμα του αφιερώματος η γιορτή που στήνουν στις 26 Μαΐου η σεφ Αργυρώ Μπαρμπαρίγου και η οινοποιός Χριστίνα Μπουτάρη με ειδικό δείπνο στο Golden Winery του Πάρκου Περιπέτειας. http://disneyland.disney.go.com/ events/greece-celebration

4ο Agro Quality Festival 17-19 Μαΐου, Τεχνόπολις

Παραδοσιακά εδέσματα από όλη την Ελλάδα σε μια γιορτινή ατμόσφαιρα που ξυπνάει μνήμες από τη ζωή στο χωριό υπόσχεται το φεστιβάλ. Mικροί και μεγάλοι θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τα ελληνικά προϊόντα και τη διαδικασία παραγωγής τους από εκατοντάδες παραγωγούς που με τα κεράσματά τους θα ταξιδέψουν το κοινό σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Ζύμωμα και φούρνισμα ψωμιού, παρασκευή παραδοσιακής πίτας, παρασκευή χαλβά Φαρσάλων, λειτουργία παραδοσιακού χειροκίνητου αλευρόμυλου, χειροποίητα παραδοσιακά ζυμαρικά, είναι μερικά μόνο από τα θεματικά εργαστήρια που θα λειτουργούν κατά τη διάρκεια του τριημέρου.