TRIPANEMA – Xüsusi Buraxılış

Xüsusi Buraxılış “Şimali Koreyaya səyahət eşqim məni idmanla məşğul olmağa vadar etdi.” – səh. 36 Maqsud Məmməd

“Mütləq yolunuzu “Mad Monkeys” hostellərindən birindən salın.” – səh. 30

“Bir sözlə ‘Aa! Bəs avropalılar hara getdilər?’ deyə təəccüblənirsən.” – səh. 60

Gülər Ağayeva

Şəfiqə Elşən

“Dəli kimi yazın. Ürəkdən yazın. Dünyanı necə səyahət edirsinizsə, elə yazın.” – səh. 76 Coşqun Kərimov

T R I PA N E M A Xüsusi Buraxılış

Mündəricat

8 – 19

Səyahət üçün 1 AZN

Nərmin Abbaslı

68 – 75

Səyahətdən Təamlar

Nərmin Aydınqızı

Radioaktiv Turizm: Çernobıla Səyahət

76 – 81

Yazardan Məsləhət

Kamping? Lüks Yataq? Bəlkə QLAMPİNQ?

82 – 85

Müsahibə

36 – 59

Müsahibə

86 – 95

TripShot

60 – 67

Səyahətdən hələ heç kim eyni qayıtmayıb!

20 – 29

Murad Asgerzadə

30 – 35

Gülər Ağayeva

Maqsud Məmməd

Şəfiqə Elşən

Coşqun Kərimov

İbrahim Süleymanov

Hökümə Abbasova

Töhfə verdi

Baş Redaktor

Gülər Ağayeva

Editorial Dizayner

İsmayıl Vəlizadə

İdea Müəllifləri

Baba Ağayev İsmayıl Vəlizadə

Əlaqə gular@vizam.az +994518958996

Redaktordan

Səyahətsevər dostlarım, Koronavirus belə səyahət etməyimizə mane ola bilməz deyib, Sizi virtual səyahətə aparmağa gəldim. Haralara səyahət edəcəyik?

Nərmin Abbaslı səyahət üçün necə cəsarətli addımlar atdığından bəhs edib, bizi Tailandın səs-küylü küçələrində öz enerjisi ilə əyləndirəcək. Çernobıla səyahət necə də həyəcanverici səslənir.

Elə deyilmi?! Çernobıla səyahətimizin bələdçisi Murad Asgerzadədir. Mən 42 ölkəni səyahət etdikdən sonra yazmaq qərarına gəlmiş səyyah kimi sizə qlampinq təcrübəsi yaşadacağam.

Maqsud Məmmədlə səyahətə çıxmamışdan öncə kofenizi hazır etməyi unutmayın. 113 ölkəni gəzmək, adrenalin dolu hadisələrə şahid olmaq asan məsələ deyil. Kofeniz tam bitməmiş Nərmin Aydınqızı fərqli ölkələrdə ləzzətli pizzalar dadmaq imkanı yaradacaq. Şəfiqə Elşən İtaliyanın 22 şəhərini kəşf etdiyi səyahətindən sonra necə dəyişdiyindən danışır. Əminəm ki, siz də onun yazısından sonra dəyişmək üçün səyahət planı quracaqsınız. Bu qədər xoş səyahət Coşqun Kərimovun qələmi olmazsa maraqlı keçməzdi. Onun sözləri ilə siz də qələminizi əlinizə alın, maraqlı səyahətlərinizdən yazın, sonra isə növbəti jurnallarımızda çap olunması üçün mənə göndərin.

Səyahətdən danışmışkən, hazırki vəziyyətlə əlaqədar turizm sferasından olan əməkdaşla da söhbətimizi sizə təqdim edirəm. Həmsöhbətim İbrahim Süleymanovla olan xoş söhbətdən sonra Hökümə Abbasova ilə Özbəkistana da baş çəkməyə nə deyirsiniz?! Bəli, bəli, əla fikirdir!

Jurnalın ərsəyə gəlməsində mənə dəstək olan Vizam.az və Pickvisa.com əməkdaşlarına dərin təşəkkürümü bildirirəm.

Səyahətlərimiz bol olsun!

Gülər Ağayeva

Pxenyan, Şimali Koreya (c) Maqsud Məmməd

Nərmin Abbaslı 8

TRIPANEMA

Heç nə imkansız deyil! İlk demək istədiyim cümlə budur. 2019-cu ilin avqust ayında qərara gəldim ki, bu ilin sonuna qədər mütləq hansısa ölkəyə səyahət etməliyəm. Səyahətçilərlə dolu bir komandada çalışırsansa, bu istək mütləq ki yaranır. Siyahımda bir neçə ölkə var idi, büdcəmə uyğun, məni tamamlayacaq şəhəri tapmalıydım.

Oxuduğum bloqlar, baxdığım videolara əsasən Tailand mənə ideal göründü.

SƏYAHƏT ÜÇÜN 1 AZN

Öz-özümə dedim ki, mən ölkə olsaydım, Tailand olardım. Əyləncə tərəfimi məşhur Tailand əyləncələrinə, sakit tərəfimi də oradakı məbədlərə, mənzərələrə bənzətdim. Bu mənim ölkəmdir deyib, çox böyük gözləntilərlə Tailanda yola düşdüm. “Yola düşdüm” demək necə də asandır, hə?! Yox, elə o dəqiqə getmədim.

Yaxşı, əvvəldən başlayım.

9

“Tiger Cave”, Krabi, Tailand.

“Yolda sizi meymunlar gözləyir. Ehtiyatlı olun.”

10

TRIPANEMA

Tailanda getmək qərarı məni ciddi addımlar atmağa sövq etdi. Universitetdə dərslərimlə bağlı ciddi problemlər yaşayırdım, ancaq buna baxmayaraq dərslərimə və işimdəki məzuniyyətimə uyğun olaraq fevral ayında getməyi qərara aldım. Budur, büdcə toplamaq proseslərinə start verildi. Onsuz bilet qiymətlərini təqribi bilirdim və əsas xərcimin də biletə çıxacağı mənə məlum idi. Avqust ayından maaşımın 80%-ni işdəki səyahət qumbarama atmağa başladım. Bu öz qaydasında yığılırdı.

Eyni zamanda, komanda yoldaşlarım da büdcəmə dəstək olmaq üçün vaxtaşırı səyahət qumbaramla tanış olurdular (sevirəm sizi, ürəəəylər). Bilirdim ki, oktyabr ayında gecikmədən bileti almalıyam. Çünki qiymətlər çox sürətlə qalxırdı. Air Astana hava yollarından Qazaxıstanda tranzitlə BakıBanqkok-Bakı biletimi qumbaramda yığılan məbləğlə 506 USD-ə aldım. Bəs növbəti mərhələ?!

Oradakı xərclərim necə olacaqdı?

Bileti aldım ki, heç bir nüans məni Tailanda getmək fikrimdən daşındırmasın. Büdcə toplamaq üçün dedim ki, bütün dünyanın təcrübədən keçirdiyi, ancaq Azərbaycanda sınanmamış bir addım atım. Nə etdim?! “Səyahət üçün 1 AZN” kampaniyası başlatdım. Kim istəsə səyahət büdcəmə minimum 1 AZN məbləğində dəstək olacaqdı. Bunu Facebook profilimdən insanlara çatdırdım. Kampaniyam “bomba” kimi partladı, müsbət və mənfi mənada. Tanımadığım insanlar mənə ifadə edilməyəcək dərəcədə gözəl, inamlı mesajlar yazırdı. Mənə dəstək olurdular. İnsanlar məni görəndə yaxınlaşıb “Kampaniyanı görmüşük, bu cəsarətli addımdır. Sən

SƏYAHƏT ÜÇÜN 1 AZN

bacaracaqsan” deyirdilər. Həmin anda yaşadığım hisslər yazılan mənfi sözlərə dəyərdi. Hər anı üçün dəyərdi. Çünki bu kampaniya məhz o ruhu gözəl, içi gözəl insanlar sayəsində uğurlu oldu. O gözəl insanların addımı məcbur etdi ki, mənfi rəy yazanların çoxu səyahətdə olanda mənə şəxsiyə yazıb “üzr istəyirik, bilməzdik belə addım uğurlu alınar, çox cəsarətlisiniz” dedirtdi. HƏR BİRİNİZƏ TƏŞƏKKÜR EDİRƏM! Biz bunu birlikdə bacardıq!

Elə sizi də sevirəəəəəm!

Deməli, kampaniya çərçivəsində 4 ay ərzində hesabıma 1, 5, 10, 50, 100 AZN şəklində məbləğ toplandı. Sonda ümumi vəsait 520 USD təşkil etdi.. Norveç, Çin, BƏƏ kimi ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılar da mənə dəstək olurdular. Artıq Tailanddakı 15 günlük yaşayışım üçün lazım olan məbləğ toplanmışdı. Mən kampaniyanı dayandırdım.

Fevralın 5-i Banqkoka doğru yola çıxdım və 15 gün tək başına hər gün 3 saat yuxu yatmaqla gəzdim, dolaşdım, hiking etdim, balıqlarla üzdüm, avtostop etdim, küçədə yatdım, sahildə yatdım, dünyanın ən böyük partilərindən birinə qatıldım, tanımadığım insanlarla küçədə rəqs etdim, qatarla səyahət etdim, Tailandı dərindən yaşayıb çox gözəl xatirələrlə qayıtdım. Əslində tək olub, eyni zamanda da başqa insanlarla birlikdə səyahət edirdim və bu mənim üçün çox özəl idi. Yolda tanış olduğum insanlara başlatdığım kampaniya barəsində danışırdım. Onlar məni təbrik edib qucaqlayırdılar. Bu təbrik sadəcə cəsarətim üçün idi.

11

Nəhayət, gəldim çıxdım Banqkoka.

Günorta Banqkok elə də canlı olmur. Mən ara küçələrdə gəzib, ordakı əhali ilə tanış olurdum.

Ehtiyatlı olun, amma onlardan qorxmayın.

Yaxınlaşın, söhbət edin. Onlar çox mehriban və nəzakətlidirlər. Düşünürəm ki, Buddizmin buna təsiri çoxdur. Araşdırma edəndə gördüm ki, bir çox səyahətçilər də bunun səbəbini Buddizm dinində görür. Əsas məğz budur ki, mən nə qədər yaxşı insan olsam, nə qədər başqalarının malında gözüm olmasa, o biri dünyada bunlar hamısı mənə qayıdacaq. Sizə kömək etmək üçün əllərindən gələni edəcəklər.

Tailandlılar dənizdən nə tapsalar bişirib yeyirlər. Həqiqi mənada hər şey! Sabit mətbəxləri yoxdur. Ətraf ölkələrin – Laos, Kamboca, Viyetnam, Çin mətbəxlərinin təsiri burada hiss olunur. Mən hostelə gedəndə yolda küçə yeməklərinin dadına baxdım. Həmin axşam mənim üçün pis keçdi. İkinci bir şok yaşamamaq üçün McDonald’s və Burger King’dən yeməklər yeyirdim. Əksər vaxtlar isə ayda-ildə bir dəfə görəcəyim meyvələrlə qidalanırdım.

Tay yeməkləri restoranlarda daha yaxşı və təmizdir (gördüyüm qədərilə). Siz gedəndə

12

mütləq yoxlayın. Banqkokda hər cür böcəyin dadına baxmaq da mümkündür. Bir neçəsindən soruşduqda mənə bildirdilər ki, böcəyi, əqrəbi yemək üçün xüsusi yerlərdə saxlayıb bişirirlər.

Yəni küçədən tapdıqların bişirmirlər. Amma yenə də dəqiq məlumat deyil.

Xao San küçəsi Banqkokun ən hərəkətli və canlı hissəsidir. Bu küçədə hər şey tapa bilərsiniz. Günorta küçə boş olur. Lakin axşam 10 radələrindən sonra siz hətta orada özünüzü də itirə bilərsiniz. Bir küçə düşünün ki, iynə atsan, yerə düşməz və insanlar ancaq rəqs edir, mahnı oxuyur, əylənir. Eyni zamanda yolun hər iki tərəfi öz mallarını satmağa çalışan satıcılarla doludur.

Xao San küçəsinin giriş hissəsində bir binanın divar örtüyündə “Must do list for Khao San Road” yazısı var. Yəni siz bu küçəyə girsəniz, bunları mütləq etməlisiniz: 1. Enjoy street food (Küçə yeməyindən həzz alın); 2. Get a tattoo (Döymə etdirin); 3. Have a massage (Masaj etdirin); 4. Have fun (Sadəcə həzz alın).

TRIPANEMA

“Full Moon Party”, Koh Phangan, Tailand “Əyləncədən öncə siz fosforlu boyalarla bədəninizi rəngləyirsiniz.

Niyəsini bilmirəm, amma qaranlıqda çox maraqlı görünürdü. Yəqin elə ona görə imiş.”

SƏYAHƏT ÜÇÜN 1 AZN

13

Fikirləşməyin ki, ilk səyahətim idi və mən təcrübəsiz idim. Orada hətta müxtəlif ölkələrdən insanları başıma yığıb, əyləncə dolu bir küçə partisi etdim. Gördüm adam çoxalır, aradan çəkildim, özləri davam etdilər. Əgər siz də əyləncə insanısınızsa, həyatınızda bir dəfə olsun Xao San küçəsində olun.

Koronavirusun təzə yayıldığı vaxtda Tailanda getdiyim üçün düşünürdüm ki, turistlər elə də çox olmaz. Xao San küçəsini gördükdən sonra fikrimi dəyişdim.

Növbəti dayanacağım Koh Phangan idi. Adanın təxmini 2000 yaşı var və təxminən 200 il əvvəl çinlilər və taylar buraya yaşamaq üçün gəliblər.

Xao San küçəsindəki bir çox tur şirkəti avtobus və gəmi biletini birlikdə paket halında satır.

Mən biletimi agentlikdən aldım və axşam yola çıxdım. Biletlərin qiyməti 1000 Baht idi. İlk əvvəl avtobusla Surat Thaniyə 13 saatlıq yol gəldim. Sonra isə gəmi ilə 2-3 saatlıq yol ilə adaya getdim. Gəmiyə minəndə gördüm ki, boş oturacaq yoxdur. Mən də o qədər yorğun idim ki, dərhal yerə sərildim. Qalacağım yer limandan 30 dəqiqə uzaqlıqda idi. Ona görə nə etdim? Ayaqlarıma güc verdim. Ara küçələrdə dolandım, yerli insanlara salam verib keflərini soruşdum. Günorta küçələrdə çox da adam olmur.

Adanı gəzmək üçün ən ideal variant motor və ya skuter icarəyə götürməkdir. Hər iki addımdan bir motor icarəyə verən mağazalar, insanlar görmək mümkündür. Mən velosiped götürdüm, lakin uzaq məsafə üçün uyğun deyildi. Siz getsəniz, mütləq motor və ya skuter götürün. Əgər sürə bilməsəniz, taksilərdən istifadə edə bilərsiniz. Taksilərin standart qiyməti var.

Qiymət adam sayına görə bölünmür. Məsələn, bir yerə 100 Bahta gedirsə, 1 nəfər olsanız da eyni qiymətdir, 10 nəfər olsanız da. Deməli, 16

adada ikinci günümdə “son model” velosipedimlə gəzməyə çıxdım. Az getdim, çox getdim amma yol bitmirdi. Yollar o qədər enişli-yoxuşlu idi ki, pedalı saxlayıb, avtostop üçün şansımı yoxladım.

Bir neçə uğursuz cəhddən sonra Bingoooo. Arxası açıq bir maşın saxladı. 3 nəfərlik yerli ailələrdən idi. Adadakı çimərliklərin təmizliyinə nəzarət edirdilər. Elə mən də yanlarına düşdüm və onlarla birlikdə çimərlikləri gəzdim. Üstəlik bir az da gözlədilər ki, dənizdə üzüm sonra məni mərkəzə qaytarsınlar. Sizcə də şanslı deyiləm?!

Mən adaya gəlmək vaxtını “Full Moon Party”ə görə seçmişdim. Ona görə də, ada normal vaxtından 2 dəfə daha dolu idi. 20-30 min insanın bir sahilə yığıldığı, rəqs etdiyi, əyləndiyi əyləncə deyirəm sizə. Dünyanın ən böyük çimərlik əyləncələrindən olan “Full Moon Party” 1983cü ildən etibarən hər ay keçirilir. İlk əvvəllər hippilər bir araya yığılıb, texno musiqilərlə əylənirdilər. Sonra insanlar görüb ki, niyə də bunu daha böyük formatda etməyək?! Bir çox yollar keçərək, əyləncə bugünkü halını alıb. Haad Rin çimərliyində keçirilən əyləncəyə giriş 100 Bahtdır, amma bura pulsuz girişin 28383838 yolu vardır. Mən heç nə ödəmədim. Hətta sonradan bildim ki, ödənişli imiş. Əyləncədən öncə siz fosforlu boyalarla bədəninizi rəngləyirsiniz. Niyəsini bilmirəm, amma qaranlıqda çox maraqlı görünürdü. Yəqin elə ona görə imiş.

Sahil boyunca 15-ə yaxın müxtəlif səs sistemi quraşdırılır. 100 metr qabağa getsəniz bir musiqi, növbəti 100 metrdə isə başqa bir musiqi eşidə bilərsiniz. Eyni zamanda əllərindəki atəşlərlə müxtəlif oyunlar çıxaran qaqaşlar da sizi heyrətə salacaqdır. Bunu mütləq vurğulayım ki, həmin vaxt çimərliyə ayaqyalın düşmək məsləhət deyil, çünki yerdə şüşə qırıqları ola bilir.

TRIPANEMA

Uşaq vaxtı dənizdə istifadə etdiyimiz balaca vedrələri xatırlayırsınız? Deməli, bu balaca vedrələrdə satılan vodka-viski-kola və enerji içkilərindən hazırlanan kokteyllər əyləncənin rəsmi içkiləridir. Bu həcmdəki kokteyldən 4 nəfər içə bilər.

Növbəti adresim olan Krabiyə Koh-Phangandan avtobus – ferri transportla keçdim. Krabiyə çatan kimi hostelə yerləşdim.

Hostelə daxil olanda şok yaşadım. Bura həm bar, həm də hostel imiş. Sən bardan keçib, hostelə qalxmalısan. Ayağımı içəri atan kimi mənə dedilər ki, dayanma, rəqs elə. Mənə oyna deyərlər? Backpackimi yerə qoymadan başladım onlarla rəqs etməyə. Yorğunluğumu oynayaraq çıxardım. Hostel partisindən sonra hamı ilə birlikdə başqa bir partiyə getdik. Səhərə qədər davam edən rəqslərdən sonra axır ki, hostelin yolu göründü. Ordan ayrılanda mənə buradakı ilk azərbaycanlı qız olduğumu bildirdilər.

Krabini gəzməyə çıxanda yaşılı, mavini və buddist mədəniyyətinə aid gözəl nümunələri eyni anda görmək mümkündür. Hər şey demək olar ki, təzə və təmiz idi. Ao Nangda yerləşən hostelimdən eyni adlı çimərliyə düşdüm. Gözəl olsa da, çoxlu insan olduğundan avtostop edib, başqa çimərliyə getmək qərarı aldım. Mənim üçün motor saxlayan Ceyson adlı turist “Tiger Cave” məbədinə (Wat Tham Sua) gedirdi. Bir az düşündükdən sonra dedim ki, elə isə mən də qoşulum ona. Fikrimi dəyişib Ceysonla getdim.

“Tiger Cave” məbədi Krabinin mərkəzindən 5 km aralıda yerləşir. Təpədəki Budda heykəlinə çatmaq üçün 1260 pilləli pilləkən yolunuzu gözləyir. Təxmini 1 saata təpəyə çatırsınız. Yolda sizi meymunlar gözləyir. Ehtiyatlı olun. Giriş pulsuzdur, mənzərə qiymətsizdir. Biz Ceysonla

18

oraya çatanda “xoşbəxtlik rəqsi” etdik. Soruşsanız o necə olur? Heç özüm də bilmirəm.

2 gün Krabidə qaldım və oradan çox gözəl təəssüratlarla Phi-Phi adasına keçmək qərarına gəldim. Phi-Phi adasından digər adalara bir günlük turlar almaq mümkündür. Mən 4 ada turu götürdüm. Phi-Phidə həftənin 3 günü Tailandın ən böyük hovuz əyləncəsi təşkil olunur (Ibiza Pool Party). Hovuz istəməsəniz, sahil boyunca müxtəlif əyləncələrə də qoşula bilərsiniz. Sakitlik istəsəniz, “View Point”ə qalxıb Phi-Phiyə gecə vaxtı yüksək yerdən baxa bilərsiniz. Seçim sizindir.

15 günlük Tailand səyahətimdə biletdən əlavə 620 USD xərcim çıxdı. Bunu daha aşağı məbləğlə etmək olardımı? Bəli, olardı. 350-400 USD ilə kifayət edərdi. Sonda ən çox verilən sualları da cavablandırım, əminəm oxuyucularda da bu suallar yaranmışdır. “Ailəni necə razı saldın?”, “Səni necə tək buraxırlar?”, “Ailən keçirdiyin kampaniya haqqında bilirdimi?” və s. və s. tipli suallar çox gəlir. Mən Kosmosa getmirdim və bunu da ailəmə düzgün bir şəkildə izah etdim.

Ailəmizdəki insanlar mövcud vəziyyəti ən tez qəbul edən insanlardır. Sizə düşən öz istəyinizi onlara düzgün şəkildə izah etməkdir. Kampaniya haqqında sonradan bildilər, azacıq çaxnaşma oldu, amma o da düzəldi. Əşşii həyatda sonda hər şey yoluna düşür, cəsarətli addımlar atmaqdan çəkinməyin. SADƏCƏ İSTƏYİN və İLK ADDIMI ATIN! Mən səyahət eşqim üçün atdığım ən cəsarətli addımdan danışdım, siz də addımınızı mənimlə bölüşün. Sosial media səhifələrim üzərindən mənə yazın, danışaq.

TRIPANEMA

Instagram: @narminsway

SƏYAHƏT ÜÇÜN 1 AZN

19

Murad Asgerzadə 20

TRIPANEMA

Çernobıl, Pripyat, Ukrayna (c) Eleonora Costi

Çernobıl, Pripyat, Ukrayna (c) Eleonora Costi

22

TRIPANEMA

Çernobıl “Qara Qutu”

Dünya üzərində tarixin müəyyən zamanlarında faciələrə səhnəlik etmiş bölgələr zamanla müasir dünyanın ən böyük turizm ocaqlarına çevrilib.

Bu tip bölgələrin siyahısında isə Çernobıl ən yuxarılarda öz yerini alır. Çernobıl Ukraynanın Pripyat şəhəri yaxınlığında yerləşən kiçik bir ərazi kimi, xüsusilə də, orada yerləşən Atom Elektrik Stansiyasının hesabına tanınırdı. Lakin 1986-cı ildə bu stansiyada baş verən faciəvi partlayışdan sonra bütün şəhər tarixə Çernobıl bölgəsi olaraq keçdi. Hal-hazırda da əslində çox kiçik bir ərazini əhatə etməsinə baxmayaraq, bütün dünyada ümumi bölgə Çernobıl olaraq tanınır.

Baş vermiş faciəvi qəzanın təsirləri nəticəsində həmin ərazidə yaşayan insanların bir qismi qəzadan dərhal sonra dünyasını dəyişdi. Böyük bir qismi isə qəzadan illər sonraya qədər çəkən xəstəliklər səbəbilə vəfat etdi. Qəzanın yaydığı radiasiya səbəbilə ölənlərin sayı BMT-nin aparmış

olduğu araşdırmalara əsasən 4.000, “Greenpeace” təşkilatının araşdırmalarına görə isə 200.000 rəqəmləri arasında dəyişir. Qəzadan 36 saat sonra şəhərdə yaşayanların böyük bir qismi, 10 gün sonra isə bütün şəhər əhalisi evakuasiya edilmişdir. Həmin tarixlərdən başlayaraq 23 il ərzində bu bölgənin 30 km əhatə dairəsi insanlar üçün qadağan olunmuş zona kimi elan olunmuşdur. Elmi araşdırma qrupları və hökümət icazəsi ilə bölgəyə daxil olan xüsusi şəxslərdən başqa şəhərə heç bir insan buraxılmırdı. Yalnız 2009-cu ildə Ukrayna hökümətinin almış olduğu qərara əsasən, bölgə xalq üçün qismən açıq elan olundu və insanlar bütün dünya üçün 23 il ərzində “Qara qutu” rolunu oynamış bu bölgəni müəyyən turlar vasitəsilə öz gözləri ilə görə biləcəkdilər. Məhz bu gün də bu turizm axını öz axarında davam edir.

Səyahət üçün hansı icazələr lazımdır?

Çernobıl bölgəsinə və Pripyat şəhərinə getməyin hal-hazırda iki yolu mümkündür. İlk olaraq, siz öz istəyinizlə ya təkbaşına və ya kiçik bir qrupla bölgəyə giriş edə bilərsiniz. Əgər illərdir bütün dünyadan izolyasiya olunmuş, tərk edilmiş şəkildə qalan və heç bir insanın məskunlaşmadığı bu bölgəyə tək səyahət etməyi gözə alacaq cəsarətə sahibsinizsə, geriyə sadəcə bir nüans qalır: Ukraynanın Daxili İşlər Nazirliyindən və müəyyən orqanlardan icazə almaq. Bölgəyə tək səyahət etməyiniz üçün ya xüsusi bir səbəbiniz olmalı, ya da çəkiliş üçün gəlmiş media işçisi

olmalısınız. İcazə aldığınız təqdirdə bir və ya bir neçə bölgə əsgəri tərəfindən müşayiət edilərək səyahət edə bilərsiniz. Digər halda sizi səyahətinizi reallaşdırmağınız üçün müəyyən tur şirkətlərə yönləndirəcəklər. Çernobıl bölgəsinə turlar təşkil edən şirkətlər sizin yerinizə bu qurumlardan lazımi icazələri aldıqdan sonra siz tur qrupunun bir üzvü kimi rahatlıqla bölgəyə səyahət edə biləcəksiniz. Bu turlarda iştirak etmək üçün isə onlayn şəkildə qeydiyyatdan keçmək belə mümkündür.

Radioaktiv Turizm: Çernobıla Səyahət

23

Xərclər və prosedur.

Bölgəyə təşkil edilən turlar əsasən bir günlük, iki və üç günlük turlar olaraq dəyişir. Daha uzun müddət qalmaq insan sağlamlığına ciddi təhlükə yarada biləcəyi üçün əlavə icazələrin alınmasını tələb edir. Turlar, adətən, Kiyev şəhərindən tur avtobusları ilə başlayır. Pripyat şəhəri və Çernobıl bölgəsi Kiyev şəhərindən təxminən 2 saat

yarımlıq məsafədə yerləşir. Turların qiymətləri isə əhatə etdiyi günlərin və fəaliyyətlərin çeşidliliyindən asılı olaraq, adətən, 90 və 150 avro aralığında dəyişir. Əksər turlar bir günlük səyahət üçün təşkil edilir. Tura başlamazdan öncə məsul şəxslər sizi ümumi prosedur, görüləcək fəaliyyətlər və ən əsası qadağalarla tanış edir.

Çernobılda nələri görə bilərsiniz?

Çernobılda yaşayacağınız təcrübə sizdə bir anda insanlardan izolyasiya olunmuş və heç bir insan təsiri məruz qalmamış bölgənin 30 il müddət ərzində hansı vəziyyətə gələ biləcəyi barədə təəssürat yaradacaq. Bu illər ərzində təbiətin bölgəni necə ələ keçirdiyini, insana və onun yaratdığı “süni sivilizasiyaya” qarşı necə qalib gəldiyini görə bilərsiniz. Səyahətinizi əhatə edəcək yerlər siyahısına əsasən tərk edilmiş

evlər, marketlər, teatr və kinoteatrlar, uşaq bağçaları, parklar daxildir. Ən əsası da illər öncə partlayaraq içərisindəki enerjini bütün dünya üçün gərginliyə çevirmiş, ancaq hazırda zərərsizləşdirilmiş, üstü qapadılmış Çernobıl stansiyasını görmək imkanınız olacaq. Tur zamanı, həmçinin bölgədəki radiasiyanın miqdarı səbəbilə yarpaqları qırmızılaşmış və tökülmüş məşhur Qırmızı meşəni də görə bilərsiniz.

Səyahət zamanı qadağalar.

Səyahətiniz zamanı qarşınıza çox sayda sizi məhdudlaşdıracaq qadağalar çıxacaq.

Unutmaq olmaz ki, getdiyiniz yer hazırda dünya üzərində insan həyatı üçün ən təhlükəli yerlərdən biri hesab olunur. İlk olaraq və ən əsası gəzəcəyiniz yerlərdə qarşınıza çıxacaq hər hansısa bir əşyaya toxunmaq, əlinizə götürmək və özünüzdə saxlamaq tam olaraq qadağan edilib. Bölgədəki hər bir əşya hələ də özündə müəyyən miqdarda radiasiya saxlayır və onlara toxunmaq insan bədəni üçün təhlükəli ola bilər. Səyahətiniz zamanı sizə ən az radiasiya qədər təhlükə yaradacaq ikinci şey isə bölgədəki köhnəlmiş tikililərdir. İllərdir heç bir təmir görməmiş, bərpa işləri aparılmayan bu tikililərin əksəri hər an dağıla biləcək vəziyyətdədir. Bu səbəbdən də gedəcəyiniz yerlərin bəzilərinə daxil olmağınıza və ya əgər varsa, yuxarı mərtəbələrinə çıxmağınıza böyük ehtimalla icazə verilməyəcək.

Səyahətiniz zamanı geyiminiz isə bütün bədəninizi əhatə edəcək formada olmalıdır. Yəni qısaqol köynək və ya şort geyinmək qadağandır.

Uzunqol köynək, şalvar və bədəninizi tam əhatə edəcək geyimlərdən istifadə etməyiniz bədəninizin məruz qalacağı radiasiya miqdarını azalda bilir. Bundan əlavə, səyahətinizin başında sizə radiasiya ölçücü cihaz verilir və siz tur boyunca getdiyiniz bölgələrdə bu cihaz siqnal verdiyi, yəni radiasiya miqdarının insan bədəni üçün yüksək təhlükə daşıdığını bildirdiyi zaman həmin bölgədən qısa zamanda uzaqlaşmalısınız.

Qeyd edim ki, bölgənin əksər hissələrində radiasiya miqdarı paytaxt Kiyev şəhərilə müqayisədə cəmi 5-10 dəfə artıq səviyyəyə qədər azaldılmış olsa da, bəzi hissələrində bu miqdar 100-300 dəfə artıq olacaq səviyyəyə qədər qalxa bilir. Səyahətə başlayarkən və qayıdarkən iki məntəqədə yoxlanışdan keçirsiniz. Maraqlısı isə

24

TRIPANEMA

Çernobıl, Pripyat, Ukrayna (c) Genya Savilov

Radioaktiv Turizm: Çernobıla Səyahət

25

Çernobıl, Pripyat, Ukrayna (c) Eleonora Costi

Turist axını.

odur ki, qayıdarkən yoxlanış aparatı sizi müayinə etdikdən sonra iki rəng işıq yandıra bilər. Əgər sarı işıq yanarsa, narahatçılığa ehtiyac yoxdur, problemsiz şəkildə turu bitirə bilərsiniz. Yox əgər qırmızı işıq yanarsa... Bu halda biraz narahat ola

bilərsiniz, çünki sizi oradan birbaşa hospitala aparıb ancaq lazımi müayinələri və testləri etdikdən sonra evinizə buraxa bilərlər. Şərtlərə və qaydalara riayət etdikcə bu təhlükə demək olar ki, yoxdur.

Hazırda bölgəyə turist axını öncəki illərə nəzərən qat-qat artıb. Bunun ən böyük səbəbi kimi isə 2019-cu ildə efirə verilmiş “Çernobıl” serialının bölgənin bütün dünyadakı populyarlığını artırması göstərilir. Serial 18 fərqli janrda “Emmy” mükafatına nominasiya alarkən Çernobıl ərazisi də bütün insanlarda xüsusi bir maraq oyatdı. Gün ərzində bölgəyə xüsusi qruplar şəklində ümumilikdə 200-400 nəfər aralığında turist axın edir. Bu tur qrupları əksər hallarda bölgənin xüsusi əsgərləri və məsul şəxsləri tərəfindən müşayiət olunur.

Çernobıla səyahət insan sağlamlığı üçün müəyyən dərəcədə ziyanlı və təhlükəli ola bilər.

Ancaq qoyulmuş şərtlərə və qadağalara əməl edərək bu təhlükə riskini minimuma endirə bilərsiniz. Ümumilikdə isə əgər bu səyahəti uzun müddətdir planlayırsınızsa, bilin ki, bunu reallaşdırmaq o qədər də çətin deyil. Müəyyən vebsaytlardan turdakı iştirak üçün qeydiyyatdan keçə və ödənişinizi onlayn həyata keçirə bilərsiniz.

28

Sağlam, təhlükəsiz və xoş səyahət!

TRIPANEMA

Çernobıl, Pripyat, Ukrayna (c) Eleonora Costi

Gülər Ağayeva 30

TRIPANEMA

Səyahəti “Büdcə səyahəti” yoxsa “Lüks səyahət” deyə bölməyin tərəfdarı deyiləm. Səyahətdə hər tipli təcrübəni yaşamaq lazımdır. Mənə daima verilən “ən çox hansı səyahətə üstünlük verirsiniz?” sualına da dəqiq verəcəyim bir cavabım belə yoxdur. Yeri gələr dünyanın ən məşhur mehmanxanasının ən məşhur hovuzunda üzərsən, yeri gələr şəhərin təhlükəli zonasında yerləşən moteldə gecəni keçirərsən. Yeri gələr uçduğun ən bərbad lou-kosterində dünyanın ən birinci hava yolunda uçmağın həzzini yada salıb kədərlənərsən. Səyahəti bizə sevdirən də bu gözləmədiyimiz hissləri yaşamağımız deyilmidir bəyəm?!

Gah çamadanı itirərsən, 1 ay səyahətin boyunca əl çantanda qalan 3-4 paltarla gəzərsən (çünki yeni paltar alsan, səyahət büdcəsindən çıxacaq),

Kampinq? Lüks yataq? Bəlkə QLAMPİNQ?!

gah da “kaş ki o çamadanı indiki “təcrübəli qız” itirərdi və başqa cür reaksiya verərdim” deyə ağlasığmaz bir fikirlə üzündə gülüş yaranar.

Məişət həyatında bəlkə də 60 yaşınadək ağlına belə gələ bilməyəcək hadisələr başına gələr… Ya da 60 yaşında insanların belə yaşamadığı hissləri yaşamısan… Hər tipli təcrübəni yaşamısan demək olar ki…. Hələ nə təcrübələr vardır ki, başına gəlməsi üçün səni gözləyən…

Yenə başımda bu fikirlər Filippin səyahəti üçün mehmanxanalar axtararkən “ahaa, bax yeni bir təcrübə daha!” dedirdəcək bir yer tapdım. Sizə elə bir yerdə gecələməyi təklif edirlər ki, “büdcəli” desən deyil, “lüks” desən o da deyil. “Kampinq” desən deyil, “mehmanxana” desən o da deyil.

Bəs nədir QLAMPİNQ? (eng: GLAMPING)

31

Nakpan Çimərliyi, El Nido, Filippin (c) Mad Monkey

Nakpan Çimərliyi, El Nido, Filippin (c) Mad Monkey

Nakpan Çimərliyi, El Nido, Filippin (c) Gülər Ağayeva

34

TRIPANEMA

Nakpan Çimərliyi, El Nido, Filippin (c) Mad Monkey

Qlampinq – ingilis dilində “glamorous” və “camping” sözlərinin birləşməsindən yaranıb.

Yəni kampinqin qlamur versiyası. Kampinq edirsiniz, ancaq çadırınızın içində özünüzü rahat hiss etməyiniz üçün ləvazimatlar qoyulur. Çadırda qalırsınız, eyni zamanda o rahat yataqda yatırsınız. Hələ bir düşünün ki, bu qlamplar (eng: glamps) tam da Sakit Okeanın gömgöy sahili kənarında qurulub. İndi isə keçək yaşadığım ən gözəl qlampinq və hostel təcrübəsinə.

Heç bir şübhəsiz “Mad Monkey” olduğum ən gözəl hosteldir. Hostellər şəbəkəsinin (madmonkeyhostels.com) bir çox Asiya ölkələrində filialları var: Tailand, Filippin, İndoneziya, Kamboca, Laos, Vyetnam. Bir filialı da Avstraliyada (Sidney) var. Özünəməxsus dəyərləri, aktivitiləri, partiləri ilə fərqliliklər yaratmağa nail olub. Min sözdənsə bir təcrübə yaxşıdır deyib El Nido (Palavan, Filippin) adasında yerləşən Nakpan Çimərliyindəki (eng: Nacpan Beach) “Mad Monkey” hostelində bir qlamp rezerv etdik.

Hostelə daxil olan kimi qeydiyyatdakı qızlar “Hostelimizə yeni Dəli Meymunlar gəlib (We have new Mad Monkeys at the hostel)” oxuyaraq, musiqi sədaları altında səni qarşılayırlar.

Qeydiyyatdan sonra aparırlar səni qlamp tərəfə.

Hostelin adi otaqları da var, ancaq biz sırf bu təcrübəni yaşamaq istədiyimiz üçün qlamp rezerv etmişdik. Qlampımızda iki nəfərlik yataq, ventilyator, şarj etmək üçün yerlər var idi.

Bir çadırlara baxırsan, bir yataqlara baxırsan, bir çimərliyə baxırsan, bir də suyun rənginə baxırsan. Səyahət sənə yenə nə təcrübələr yaşadırdı…

Filippində Palavan adasının ən gözəl çimərliyi olan Nakpan Çimərliyinin düz yanında yerləşən “Mad Monkey” hosteli ola biləcəyiniz ən gözəl hostellərdən birincisidir. Mənim diqqətimi cəlb edən hostelin qonaqlar daha çox söhbət etsinlər, bir-biri ilə əylənsinlər deyə bütün addımları atmasıdır. Birincisi wifi yoxdur, daha doğrusu var, #nowifimakefriends olan şifrəni yığırsan, wifi qoşulur, ancaq qoşulmasa ondan yaxşıdır.

Hostelin okean mənzərəli terrasında internetin

Kampinq? Lüks yataq? Bəlkə QLAMPİNQ?!

olmadığı üçün məcbur olursan ətrafındakı insanlarla tanış olub, söhbətləşməyə. Həmin terrasda təşkil olunan əyləncə gecələrinin ən sevilən mahnısı, sözsüz, hər saat başı oxunan “Dəli Meymunlar, barda pulsuz içkilər var!

(Hey Mad Monkeys, we have free shots at the bar!)” mahnısı idi. Əyləncələr yalnız hostel qonaqları üçün deyil, qıraqdan hər kəs qoşula bilər. Bu əyləncənin səhəri isə faydalı işlərlə məşğul olmaq, tökülən zibili təmizləmək üçün çağırışları isə təqdirəlayiqdir: “Çimərliyi təmizlə, partidə pulsuz içki əldə et”. Fillipinə 7 günlük səyahətimizdən məhz orada keçirtdiyim internetsiz 3 günüm barədə (tanış olduğum insanlar, onların həyatları, gəzdikləri ölkələr, yaşadığımız əyləncələr) saatlarla danışa bilərəm.

Məsləhətdir ki, səyahətinizi planlamamışdan öncə mütləq hostelin veb səhifəsini yoxlayasınız.

Hər şəhərdə yerləşən hostel sizə fərqli turlar, əyləncələr təklif edir. Turlarınızı səyahət öncəsi rezerv etməyi unutmayın ki, Dəli Meymunların Dəli əyləncələrinin bir parçası olasınız. Hətta dostlarınızı da bu Dəli əyləncənin bir parçası etmək istəyirsinizsə, Dəli Meymunların hostellərindən birini mütləq seçin. Hostelin 10 və daha çox nəfərlik qrup səyahəti üçün inanılmaz təklifləri var. Sizin üçün şəxsi partilər, turlar təşkil edə, hətta qrup sayından asılı olaraq məkanı bağlaya bilərlər. Möhtəşəm deyilmi?

Dostlarınız, sevdiyiniz şəhər və istədiyiniz qədər DƏLİLİK. “Mad Monkey” hosteli Avropanın bir neçə ölkəsindəki “backpacker” dostları ilə də əməkdaşlıq edir. Siz veb səhifənin “Deals&Offers” bölməsində “MADPARTNER” hosteli və onun yerləşdiyi şəhərlər siyahısını tapa və hətta kuponlar əldə edib, 10-20% -lik endirimlərdən belə yararlana bilərsiniz.

Dəli Meymunlar ancaq Dəlilərlə birgə səyahət edər!

Mütləq yolunuzu “Mad Monkeys” hostellərindən birindən salın. “Dəli Meymunlar” arasına qoşulun və icazə verin səyahət özünün hər macərası ilə sizi dəyişdirsin.

35

Müsahibəni hazırladı:

Gülər Ağayeva 36

TRIPANEMA

“Şimali Koreyaya səyahət eşqim məni idmanla məşğul olmağa vadar etdi.”

Müsahibə: Maqsud Məmməd

37

*Kampaniya 1 Avqust 2020-ci il tarixinədək keçərlidir.

Salam, Maqsud bəy. Karantin necə keçir? Siz İstanbuldasınız yoxsa Bakıda?

Oxuculara özünüzü təqdim edərdiniz.

Salam, Gülər xanım. İstanbuldayam. Burada havalar isti olduğundan həftəsonu karantin rejimi sərtləşdirilir ki, hər kəs evdə olsun. Bizim binanın tam başında açıq bir yer var, mən də gəzmək üçün oradan istifadə edirəm.

Elə indi burada da sizə müsahibə verirəm. Bundan əlavə, bir “Radio Garden” adlı radio tətbiqetməsi tapmışam. Bu tətbiqetmə vasitəsi ilə dünyanın hər bir yerində yerləşən radioları dinləmək mümkündür. Bu günlərdə fiziki səyahət mümkün olmadığından, sadəcə xəyallarla dünyanın hər bir guşəsinə bu tətbiqetmə vasitəsi ilə səyahət edirəm. Hər gün bir ölkənin radiosunu dinləyib, həmin ölkədə olduğumu düşünmək mənə rahatlıq hissi verir. Bu gün səhər Yunanıstanda Kimolos adasında idim, Kimolos FM-də milli mahnılarını dinləyə-dinləyə adanın dar küçələrini gəzirdim. Hətta arada bir Uhan, Çinə də baş çəkirəm (gülür). Əvvəlki həyata qayıtmağımızı səbirsizliklə gözləyirəm.

Hər şeylə maraqlanan, hər bir şeyi sorğu-sual edən, sadə bir səyahətçiMaqsud Məmməd. Hal-hazırda İstanbulda yaşayıram. İndiyə kimi 113 ölkəyə səyahət etmişəm. 113 ölkəni təxminən 10 ilə tamamlamışam.

Azərbaycandan xaricə ilk səfərim elə də uzaq ölkəyə olmayıb. 12 yaşımda İranda Təbriz şəhərinə səyahət etmişəm. Sərhədi keçər-keçməz gözüm dörd açılardı, mənim üçün fərqli bir ölkədə olmaq çox maraqlı gəlirdi. Əslində İranın şimal hissəsi Azərbaycandan o qədər də fərqlənmir. Lakin yenə də fərqli yazılar, geyimlər, danışıq tərzi məndə bu mədəniyyətə həddindən artıq maraq yaradırdı. Yadımdadır ki, səyahətlərin birində Almaniyadan Hindistana İrandan keçərək velosipedlə gedən 10 alman vətəndaşı ilə qarşılaşmışdıq. Yolda dayanıb bizdən yol istiqamətini soruşmuşdular, bu anda valideynlərim məni məcbur etdi ki, turistlərlə danışım. Hamıya məlumdur, o vaxt bütün valideynlər bir xarici görəndə övladlarını məcbur edirdilər ki: “Danış görək, ingilis dili müəllimin nə öyrədib sənə” (gülür). Mən də onların suallarına cavab verməyə başladım, səyahətləri barəsində özümə maraqlı olan bir neçə sual da soruşdum. Onların səyahət marşrutu məndə çox böyük maraq yaratmışdı. Bu hadisədən şüuraltı bir məqsəd yaranıbmış. Mən də nə vaxtsa dünyanı kəşf edəcəyəm deyərək, səyahətlərimə elə bu hadisədən bir neçə il sonra başladım.

Kyoto, Yaponiya (c) Maqsud Məmməd

Müsahibə: Maqsud Məmməd

39

Daha sonra səfəriniz hansı ölkəyə olub?

Səyahət etmək qərarı məni vadar etdi ki, xarici ölkələrdə təhsil proqramlarını araşdırım. İlk olaraq, məktəb vaxtlarımda İngiltərədə dil kursuna getdim. İngiltərədən qayıdandan sonra səyahət eşqimi necəsə təhsilimlə birləşdirməliyəm fikri ilə oxumaq üçün ABŞ-a yollandım. Ariqon ştatında orta məktəbi bitirdim. Bakalavr təhsilimə isə Texas ştatında davam etdim. ABŞ-da təhsilim müddətində, daha dəqiq desək, 2006-cı ildə “Erasmus” mübadilə proqramı vasitəsilə təhsilimi qısa müddətlik Argentinada davam etdirdim. Argentinada aldığım tanqo dərsləri, oranın mədəniyyəti, insanların səmimiyyəti məndə Cənubi Amerika sevgisi yaradıb. Ardınca, 2007-ci ildə Tanzaniyada Dar əs Salam və Aruşa şəhərlərində bir proqramda könüllü işləmişəm. Proqram çərçivəsində uşaqlar evində ingilis dili və riyaziyyat dərsləri deyirdim. Magistratura təhsilimi isə İtaliyada və ABŞ-da davam etdirdim. İndi isə İngiltərədə doktorantura təhsili alıram.

Qısacası, ilk səyahətləriniz təhsil səbəbilə başlayır.

Bəli. Təhsil üçün başlanan səyahətlər işləmək səbəbilə davam etdi. Hətta təhsil üçün Azərbaycandan çox uzaq ölkələrə getdikdən sonra bilmirəm niyə, ancaq işləmək üçün Azərbaycan ətrafı ölkələrdə fırlanıram (gülür).

Məsələn, iş səbəbilə BƏƏ-də yaşadım, indi isə Türkiyədə yaşayıram. Türkiyə və ABŞ xaric olmaqla, hər iki ildən bir yeni ölkədə, yeni şəhərdə işləmək, oxumaq, yaşamaq fürsətim olubdur, bunun üçün özümü çox şanslı və xoşbəxt hiss edirəm.

Belə görünür səfərləriniz bütün qitələri əhatə edib.

Asiyanı demək olar ki tamamlamışam, bəli, bəli Şimali Koreya daxil olmaqla. Butan və Monqolustandan başqa getmədiyim bir ölkə qalmayıb, bu iki ölkəyə getmək isə hələ də arzumdu. Eyni ilə Avropadakı ölkələri də tamamlamışam. Latın Amerikada 5-6 ölkə qalıb. Venezuela, Kolumbiya, Peru, Ekvador, Argentina, Braziliya, Panama, Qvatemala, Baham adaları, Kuba, Salvador, Kosta Rika, Beliz və daha bir çox Cənubi Amerika ölkələrində olmuşam.

Bundan sonrakı hədəfim isə Afrikanı tamamlamaqdır. Tunis, Zimbabve, Misir, Namibiya, Cənubi Afrika Respublikası, Tanzaniya, Keniya, Zambiya, Mauritia, Maldiv adaları, Madaqaskara səfərlərim olub, amma kifayət qədər gəzə bilməmişəm. Dünyanın yeni 7 möcüzəsi siyahısından Peruda MaçuPikçunu, Misir Piramidalarını, Hindistanda Tac Mahalı, Braziliyada İsa Məsihin heykəlini, Romada Kolizeyi görmək şansım olub. Dünyanın “7 təbii möcüzəsi” siyahısından Viktoriya Şəlaləsini görmüşəm.

Məni tarixinə, strukturuna görə cəzb edən məkanlar kimi Kambocada Anqkor Vat məbədi, Argentinada İquazu şəlaləsi, Vyetnamda Halonq buxtası, Qvatemalada Maya Piramidaları, Panama kanalı, Zimbabvedə Viktoriya şəlaləsi, Tanzaniya və Keniya sərhədində yerləşən Serenqeti Milli Parkı, Özbəkistanda Səmərqənd, Buxara şəhərləri, Çin Səddi, İranın İsfahan şəhərində yerləşən Nəqşi Cahan meydanı, Yəmənin Şibam (Old Walled City of Shibam) şəhəri, Kanadada Niaqara şəlaləsi, Pakistanda Qırmızı Məscid, Myanmarda Baqan vilayətindəki 1000 Buddist məbədlərini xüsusilə vurğulamaq istərdim.

Daha çox solo səyahətə ya qrupla səyahətə üstünlük verirsiniz?

40

113 ölkədən 80 ölkəyə səyahətim solo olub. Lakin tək səyahət etmək kimi xüsusi bir istəyim olmayıb, sadəcə birlikdə səyahət edəcək biri olmayanda bu səyahətdən geri qalmaq istəmədiyim üçün solo səyahəti seçmişəm. Ümumiyyətlə, 113 ölkəyə səyahət edə bilməyimdəki əsas nüans olduğum ölkənin ətrafındakı ölkələrə də səyahət etmək şansını buraxmamağımdır. Məsələn, Dubayda olanda Dubay ətrafındakı Orta Şərq ölkələri, ABŞ-da yaşadığım müddətdə Mərkəzi və Cənubi Amerikasında yerləşən ölkələr, İtaliyada olanda Avropada ölkələri gəzmişəm. Yəni, olduğum ölkədən 13 saat uzaqlıqdakı bir ölkəyə səyahət etməmişəm, sadəcə yaşadığım ölkələrdə olan qısa regional uçuşlardan faydalanmışam.

TRIPANEMA

Madina Bazaar, Tunis (c) Maqsud Məmməd

Müsahibə: Maqsud Məmməd

41

Yəmən (c) Maqsud Məmməd

42

TRIPANEMA

113 ölkədən hansı ölkə sizi daha çox cəlb edir?

Yəməndən bəhs etdiniz. Hal-hazırda Yəmənə səyahət etmək çox təhlükəlidir, sizin Yəmən səyahətiniz neçənci ildə olub? Ümumiyyətlə, olduğunuz ölkələrdən hansı sizin üçün daha fərqli olub?

Bu sualı cavablandırmaq olduqca çətindir. Bu sualın cavabı hansı kateqoriyada soruşmağınıza görə dəyişir: yaşamağa, gəzməyə və ya yeməklərinə görə. Mən yeməklərə çox önəm verirəm, hətta bir ölkəyə sadəcə yemək üçün belə getmişəm. Məsələn, Vyetnama etdiyim hər səfərdə ən azı 5-6 kq artıq çəki ilə geri qayıdıram. Vyetnamda insanlar sağlam yeməklərə önəm verir, yeməklərinin əksəriyyəti tərəvəzləri bol, buxarda bişirilən yeməklər olmasına baxmayaraq, mən yenə də orada kilo alıram (gülür). Yeməyinə görə getdiyim ölkələrə Tailand, Sinqapur, İspaniya, Yaponiya, Hindistan, Livan və İranı da misal göstərə bilərəm. Yəni ki, bu suala yeməklərinə görə cavab versəm, Asiya qitəsində yerləşən ölkələri seçərəm. Yaşam tərzinə, tabusuz həyata, insanların istiqanlı olmasına, ölkədəki rahatlığa görə isə Latın Amerikası və Aralıq dənizi ölkələri, xüsusilə də İspaniya mənə daha cəlbedici gəlir. Bu ölkələr mənə o qədər doğma və rahat gəlir ki, sanki mən Cənubi Qafqazda deyil də, ruhən bu ölkələlərin birində dünyaya gəlmişəm. Tarix və turizm baxımından isə Yəməni seçərdim. Bu ölkəni çox sevdim.Fikrimcə, Şərq ölkələri arasında tarix və turizminə görə Yəmən kimi insanı cəzb edəcək ikinci bir ölkə yoxdur.

Yəmənə Dubayda yaşadığım müddətdə, 2012-ci ildə səyahət etmişəm.

Bu müharibənin qığılcımlarının olduğu vaxtlar idi, səhv etmirəmsə səyahətimdən 6 ay sonra müharibə başladı. Ölkəyə getmək üçün viza yox, Yəmənin Xarici İşlər Nazirliyindən xüsusi bir icazə alınmalı idi. Mənə bu barədə tur şirkət kömək etmişdi. Yəmən səyahətim 5 gün davam etdi və mən deyərdim ki, Yəmənə olan səyahətim Şimali Koreya səyahətimdən daha maraqlı olub. Yəmən mənə İtaliyanı xatırladır, insana xüsusi bir hekayəsi olduğu hissini yaşadır və hər bir küçəsi sanki səninlə danışır.

Adətən, hər-hansısa bir ölkəyə səyahət etdikdə, ölkə haqqında araşdırıb ölkə turumuzu özümüz yaradırıq. Lakin Yəmən təhlükəli ölkələrdən biri olduğundan, ölkəni gəzmək üçün əvvəlcədən tur almışdım. Bu turda tək mən var idim. Təsəvvür edin, bir şəhərdən digərinə keçdikcə bizi saxlayıb, yoxlayırdılar. Buna görə də, ölkədəki fərqli və bir-birindən maraqlı şəhərləri gəzə bilmək üçün əvvəlcədən şəhərlərarası icazə də almaq lazım imiş. İcazələrin hər birin mənim üçün tur şirkət almışdı. Mən səyahət etdiyim vaxtda ölkədə turizm təhlükə səbəbindən durma nöqtəsinə gəlmişdi və heç kəs bu ölkəyə getmək istəmirdi. Təsəvvür edin, mənim üçün xüsusi olaraq bütün mehmanxananı açdılar, işıqları qoşdular, interneti yandırdılar.

Bundan əlavə, Kuba da mənə çox maraqlı gəlmişdi. Kubaya Fidel Kastronun prezidentlik dönəmində səyahət etmişdim, hələ embarqolar qaldırılmamış, ABŞ ilə siyasi münasibətlər qurulmamışdı. Kuba mənə öz valideynlərimizi daha yaxşı başa düşməyə kömək etdi, xüsusən də, Sovet dönəmində yaşadıqları həyat tərzlərini və çətinliklərini. Hələ Venezuela səyahətim də var. Ora 2010-cu ildə səyahət etmişəm, Uqo Çavezin prezidentlik dönəmində. Həmin müddətdə ABŞ-da təhsil alırdım. Venezuelada kartımdan pul çıxarmaq istədikdə amerikan kartının qəbul edilmədiyini öyrənmiş oldum. Mən bunu necə təxmin etməmişəm (gülür). Bundan xəbərsiz biri kimi nağd heç bir məbləğ götürməmişdim. Əlacsız bir İran restoranına daxil oldum, orada işləyən İran azərbaycanlısı bu məsələdə yardımçı oldu. Yalnız bəzi bankomatların beynəlxaq kartları götürdüyünü bildirdi, hansılar ki şəhərin tam o biri başında yerləşir. O bankomatlardan birini tapa bilmək üçün Karakas şəhərində saatlarla gəzmişəm. Ümumiyyətlə, Venezuela maraqlı bir ölkə idi. Mən getdiyim vaxtlarda hələ üsyanlar çox yox idi, lakin yenə də təhlükə hiss olunurdu. Məsələn, bizə axşamlar gəzməməyi, bəzi küçələrə getməməyi məsləhət görürdülər. Təhlükəsizliyə görə “axşamlar bu regionlarda gəzməyin” cümləsini eşitdiyim digər şəhər Salvadorun paytaxtı San-Salvador şəhəri olub. San-Salvadora getməmişdən öncə mehmanxanalar axtarırdım, qabağıma çıxanların hər biri bahalı idi.

Mən bunu ora səfərimdən sonra öyrənmişəm ki, siz demə, ümumiyyətlə San-Salvadorda yüksək təhlükəsizlik təmin edən mehmanxanalar bahalı olurmuş. Mən də bundan xəbərsiz, çoxlu araşdırmadan sonra təsadüfən qabağıma çıxan olduqca təmiz, səliqəli və ucuz bir mehmanxana tapdım, dərhal da rezerv etdim. Mehmanxanın qeydiyyat bölməsinə elə yenicə çatmışdım ki, salamlaşandan sonra təhlükəsizlik baxımından qaydaları saymağa başladılar. Bildirdilər ki, olduğumuz bölgə şəhərin ən təhlükəli bölgələrindən imiş, gündüz vaxtlarında belə göstərdiyi küçələrə girməməli imişəm, gün batdıqdan sonra ümumiyyətlə mehmanxanadan qırağa çıxmamalı imişəm. O zaman başa düşdüm ki, belə ölkələrə səyahət zamanı təhlükəsizlik baxımından qənaət etməmək lazımdır.

Müsahibə: Maqsud Məmməd

43

Deyəsən, siyahınızda belə fərqli hisslər yaşadan ölkələr çoxdur.

Bəli, bəli, deyəsən elədir. Məsələn, getməsi çətin ölkələrdən biri kimi Türkmənistanı da misal gətirə bilərəm. Düzdür, mən Türkmənistana səfərim işlə bağlı idi, viza almaqda bir çətinlik yaşamadım. Fürsətdən istifadə Türkmənistanı da gəzdim, hətta Türkmənabad şəhərindən piyada sərhədi keçib Özbəkistanın Buxara şəhərinə belə keçdim. İki sərhəd arasındakı məsafə hardasa 1-2 km olduğundan çətin olmadı, amma hər iki tərəfin sərhəd xidmətinin əməkdaşlarının məni yoxlaması bir az macəralı oldu. Bütün şəkillərimi, hətta mesajlarımı belə yoxladılar.

“Whatsapp” tətbiqetməsinin məşhurlaşdığı yeni dövrlər idi, sərhəddəki əməkdaşlar da tətbiqetmədən xəbərsiz idilər. Ona görə də yazışmalarımı görmək üçün ancaq telefonumda SMS mesaj bölməsinə baxdılar, orada da ancaq endirim haqqında mesajlar var idi. Sərhəd xidməti əməkdaşları mənə mesajların kimdən gəldiyini bir-bir soruşurdular. Hətta yadımdadır, bir pizza şirkətindən gələn endirim mesajını göstərərək kimdən gəldiyini soruşmuşdular. Mən də cavabımda “Valideynlərimdir, məndən haləhval soruşurlar” demişdim (gülür). Maraqlı bir məqam var ki, Şimali Koreyaya daxil olduqda əvvəlcədən ölkəyə nə daxil etdiyini yoxlayırlar, Türkmənistanda isə bunun əksidi, ölkədən çıxdıqda buradan özünlə nə apardığını yoxlayırlar. Digər yadımda qalan səfərlərimə qeyd etidiyim kimi Kuba, Venezuela, Laos, Şri Lanka, Yəməni, daha sonra Şimali Koreyanı, Zimbabveni misal göstərə bilərəm.

Parabanq, Laos (c) Maqsud Məmməd

44

TRIPANEMA

Səyahətləriniz zamanı sizə adrenalin yaşatmış hansı addımınızı xatırlayırsınız?

Zimbabvedən Zambiyaya vizasız getməyim olduqca məni həyəcanlandıran bir addım idi. Zimbabvedə olanda Viktoriya şəlaləsini görməyə getmişdim və bildiyiniz kimi bu şəlalə həm də Zambiya sərhəddindən görünür. Həmin an şəlaləni Zambiya tərəfdən də görmək istəyi yarandı. Şansımı sınamaq istədim. Zambiyaya keçmək üçün vizam yox idi, üstəlik Zimbabve vizam ölkəyə sadəcə bir dəfə giriş-çıxış etməyə icazə verirdi. Yəni bu vizaya çıxış möhürü vurulsa, yenidən Zimbabveyə daxil ola bilməyəcəm. Lakin bunlar məni dayandırmaq üçün yetərli deyildi (gülür). Beləliklə, sərhəddə duran sərhəd xidməti əməkdaşına yaxınlaşdım və Zambiyaya keçib şəlaləni oradan da görmək istəyimi bildirdim. Əlbəttə ki, məndən viza və pasportumu istədikdə vizamın olmadığını bildirdim, başladım xahişlər yağdırmağa ki, icazə verin 10 dəqiqə görüm gəlirəm (gülür). Bir müddət mənə qəribə bir baxış atdıqdan sonra soruşdu ki, mənə niyə kömək etməlidir. Bu anda vəziyyəti dramatikləşdirdim, ona dedim ki, uzaq bir ölkədən, Azərbaycandan gəlmişəm və bura qədər gəlmişkən Zambiyanı də görmək istəyirəm. Daha sonra məndən ingilis dilində yaxşı yaza bilibbilmədiyimi soruşdu. “Bəli” cavabımla öz telefonunu mənə verərək bildirdi ki, sevgilisinə ingilis dili kursuna gedəcəyinə söz verib, indi də sevgilisinə ingilis dili öyrəndiyini sübut etməlidir. Məndən ona ingilis dilində romantik bir mətn yazmağımı istədi. Ardından əlavə etdi ki, bunu etsəm, mənə Zambiyaya keçməyimə icazə verəcək və sonrasında məni geri qaytaracaq. Əlbəttə ki bütün bunları biz bir-birimizə bir təhər əllə qolla, qırıq-qırıq sözlə izah edirik. Mən də onun üçün mətn yazdım. Daha sonra qızın verəcəyi cavabı gözləməyimi və ona da bir cavab yazmağımı istədi, lakin qız heç nə yazmayıb, sadəcə “ürək smayliki” göndərdi. Beləliklə, mən sözümün üstündə durmuşdum, növbə onda idi. Məni sərhədin o tayına, Zambiyaya keçirdi. Orada Livinqston şəhərində təxmini 1 saat vaxt keçirdim. Ancaq “birdən qayıdanda həmin əməkdaş orada olmaz” fikirləri də, nə yalan deyim, beynimdən çıxmırdı. Şəhər olduqca gözəl idi, bir tərəfdən də limitli vaxtımdan həzz almağa çalışırdım. Geri döndükdə isə xoşbəxtlikdən həmin polis məni sərhəddə gözləyirdi. Sözünü tutmuşdu (gülür). Düzdür, pasportumda Zambiyaya giriş-çıxış möhürlərim yoxdur, ancaq yaşadığım bu hadisə mənim üçün olduqca adrenalin dolu idi. Əlbəttə ki, oxucular belə etməsinlər. Ancaq yox, yenə də düşünürəm ki, Şimali Koreyaya getmək addımım daha riskli idi.

Viktoriya Şəlaləsi, Zimbabve (c) Maqsud Məmməd

Müsahibə: Maqsud Məmməd

45

Səyahətdən öncə hamımız müəyyən araşdırmalar edirik, hazırlıqlar görürük.

Ancaq bu addımlara baxmayaraq, başımıza bizi ruhdan salacaq planlamadığımız, qaçınılmaz hadisələr gələ bilir. Bəs siz belə bir hadisə yaşamısınız?

113 ölkəni səyahət zamanı çoxlu sayda uçuşlarınız olub. Uçuşlarınız zamanı maraqlı hadisələrlə qarşılaşmısınızmı?

Portuqaliyada belə bir hadisə yaşamışam. İtaliyada təhsil aldığım müddətdə Avropadaxili uçuşlar ucuz olduğundan həftəsonları müxtəlif ölkələrə səyahətlər edirdim. Bir dəfə Portuqaliyanın Porto şəhərinə getmişdim. Şəhəri gəzmək üçün bir tura qoşulmuşdum. Tur ərzində bizi bir plazaya apardılar və 1 saatlıq nahar fasiləsi olacağını bildirdilər. Mən də bir kafedə üzü plazaya tərəf əyləşdim və gödəkçəmi stuldan asdım. Yaxşı geyimdə olan 2 nəfər bizim arxamızdakı masada əyləşib, 3 dəqiqə sonra getdilər. Bu an ofisiant mənə yaxınlaşdı və gödəkçəmin cibini yoxlamağımı istədi. Bu hərəkəti mənə biraz qəribə gəlsə də, gödəkçəmi yoxladıqdan sonra cüzdanımın oğurlandığını görəndə niyə belə etdiyini başa düşdüm.

Ofisiantın bunu necə başa düşdüyünü soruşduqda mənə dedi ki, onlar bizim menyuya baxdıqdan sonra olmayan bir yemək, suşi istəmişdilər. Mən isə nə mehmanxananın, nə turun, nə də ki həmin restoranın ödənişini etmişdim və 1 gün sonra geri dönməli idim. Ən əsası isə turun davam edə bilməsi üçün bütün avtobus məni gözləyirdi. Portuqaliyada Azərbaycan səfirliyi olmadığından düşünürdüm ki, Türkiyə səfirliyinə müraciət etsəm mənə İtaliyaya geri dönməyə kömək edərlər və mən də borcumu İtaliyadan ödəyərəm. Səfərim həftəsonu idi və mən bazar günü İtaliyaya qayıtmalı idim. Bu nüansda diqqətcil olmağım mənə kömək olmuşdu, həmin şəxsin geyimlərinin tərzini və rəngini xatırlayırdım. Kənarda duran 2 polisə yaxınlaşdım və onlara başıma gələn hadisələri danışıb, oğruların geyimlərini dedim. Polislər həmin an axtarmağa getdilər. 15 dəqiqə sonra sırf geyimlərinə görə həmin şəxslər tapıldı, cüzdanım geri qaytarıldı. İçindən isə heç nə oğurlanmamışdı. Qısacası, Portuqaliya səyahətimdə başıma gözləmədiyim belə bir hadisə gəldi. Daha sonra məni gözlədiklərinə görə turdakı hər şəxsə dondurma alıb, gözlətdiyimə görə üzr istədim.

Restorana isə hələ də borcum qalır. Qismət olsa, bir gün gedib ödəyəcəm.

Dünyanın ən cənub şəhəri, dünyanın son nöqtəsi sayılan Argentinada yerləşən Uşuhaya şəhərinə uçuşum unudulmaz olub. Uşuhayaya uçuşlar bahalıdır, amma bir uçuş var ki, digər uçuşlara nisbətən ucuzdur. Sizcə hansı?! Yeni İli səmada qarşıladığın uçuş. Xatırlayıram ki, 31 Dekabr UşuhaBuones Aires uçuşum zamanı yeni ili təyyarədə qarşılamışdım. Həmin dövrdə Argentinada mübadilə proqramında idim, “Yeni İl Şənliyini evdə masa arxasında şampanla keçirməliyəm” deyə bir istəyim yox idi, mənim əsas məqsədim Uşuhanı ən ucuz büdcə ilə görmək idi. Məhz bu uçuş Yeni İli qarşılama müddətində səmada olduğu və çoxlarının üstünlük vermədiyi bir uçuş olduğu üçün bilet münasib bir məbləğə idi. Ancaq mənim həyatımda həmin Yeni İl qeyd etdiyim, yadda qalan, xoş təəssüratlı Yeni İl gecəsindən biri oldu. Uçuş zamanı kapitan hamını təbrik etdi, şampanlar açıldı, hamıya paylanıldı, bir-birimizi təbrik etdik. Xoş xatirələrlə bir bayram keçirmiş olduq.

Buna bənzər digər maraqlı uçuş əhvalatım Şri Lankaya səfərim zamanı baş verib. Ramazan ayı ərəfələrində Şri Lankadan Banqladeşə 2-3 saatlıq uçuşum var idi. Banqladeş müsəlman ölkəsi olduğundan səyahət edənlərin də böyük qismi müsəlmanlar idi. Təyyarə bələdçilərinin yeməkləri təqdim etdikdə gördülər ki, heç kəs yemək istəmir. Uçuş da məhz iftar zamanına düşürdü. Bu anda sərnişinlərdən biri təklif etdi ki, yeməkləri bizə iftar vaxtı verin. Mən də həmin vaxt oruc idim, hamının səmada təyyarədə iftarını açması, bayramlaşması, namaz qılmaları məni duyğulandırmışdı.

46

TRIPANEMA

Qvatemala (c) Maqsud Məmməd

Madaqaskar (c) Maqsud Məmməd

Müsahibə: Maqsud Məmməd

47

Pxenyan Marafonu, Şimali Koreya (c) Maqsud Məmməd

Söhbət əsnasında Şimali Koreya səyahətinə bir neçə dəfə toxundunuz. Şimali Koreya da hal-hazırda gedilməsi olduqca çətin ölkələrdəndir. Gəlin bir az o ölkəyə səfərinizdən danışaq.

Şimali Koreya mənim səyahət etdiyim 100-cü ölkədir. Ümumiyyətlə, 100-ə yaxınlaşdıqca düşünürdüm ki, necəsə etməliyəm ki, 100-cü ölkəyə səyahətim fərqli, yadda qalan, orijinal olsun. Şimali Koreya səyahətimdən 1 il əvvəl də Cənubi Koreyaya getmişdim. Bu səyahət ərzində bizi Şimali Koreya ilə sərhəd bölgəsinə aparmışdılar. Bu sərhəddən Şimali Koreyanı görmək olurdu, amma sərhəddi keçmək olmurdu. Bu bölgədə iki ölkə arasında hansının bayrağının daha yüksəkdə olması ilə bağlı maraqlı bir yarış var. Hər il bu bayraqları daha da yüksəyə qaldırırlar, səhv etmirəmsə, hal-hazırda Şimali Koreyanın bayrağı daha yüksəkdədir. Sərhəddə bizə Şimali Koreya haqqında məlumat verirdilər.

Bu anda mən qərarlaşdırdım ki, mütləq Şimali Koreyaya getməliyəm, özüm bu ölkəni gözlərimlə görməliyəm. Hətta 100-cü ölkənin Şimali Koreya olmasına qərar verdim, amma bu ölkəyə turist kimi getmək mümkünsüzdür deyə bilirdim. Yenə də bir ümid araşdırmağa başladım və bir saytda Şimali Koreyada baş tutacaq bir marafon olduğunu gördüm. Ölkəyə daxil ola bilməyin tək yolu bu Pxenyan marafonuna qoşulmaq idi. Turistləri Şimali Koreyaya aparan şirkət Çin şirkəti idi, ölkə yalnızca bu şirkətə lisenziya vermişdi. Müraciət sayı üçün müəyyən bir limit var idi və viza, daha doğrusu turist kart almaq 3-4 ay vaxt alırdı. Mən isə şanslı idim ki, bu barədə daha tez maraqlanmışdım və təxminən səyahətdən 6 ay öncədən həmin şirkətlə yazışmağa başladım. Tura qoşulmağın əsas tələbi məhz marafonda iştirak idi, tura qoşulum və gedərəm ora marafonda iştirak etmərəm deyə bir yolu düşünməyin. Bununla bağlı ciddi təlimatlar göndərilirdi, hətta təlimatda əgər qaçmadığın görülərsə, avtobusun sizi götürüb finiş xəttinə çatdıracağı belə yazılmışdı. Yəni, başqa yol yox idi. Şimali Koreyanın 100-cü ölkəm olması üçün idmana başlamalı idim (gülür).

Xüsusən də, o vaxtlar idmanla az məşğul olan, yeməyə daha çox üstünlük verdiyim vaxtlar idi. Şimali Koreyaya səyahət eşqim məni idmanla məşğul olmağa vadar etdi. Normalda marafonlarda bir neçə seçim olur: 10 km, 15 km, 22 km və 43 km. Şimali Koreya marafonunda isə iki seçim var idi: 22 km və 43 km. Təbii ki, mən ən qısa olanını seçdim və hazırlaşmağa başladım. Artıq vaxt yetişmişdi, mən Şimali Koreyaya marafona yola düşürdüm. Vaxt yetişdikdə isə narahat olmasınlar deyə bu barədə heç kəsə, xüsusən də, ailəmə məlumat vermədim. Daha doğrusu, Koreyaya gedəcəyimi demişdim. Sadəcə Şimali yaxud Cənubi olduğunu vurğulamamışdım (gülür). Uçuş Pekindən idi, şirkət bizi oradan Şimali Koreyaya aparacaqdı. Şansımdan İstanbulda hava limanında işləyən tanış biri ilə qarşılaşdım. Ona dedim ki, Şimali Koreyaya gedirəm və bu tarixdə qayıtmasam, valideynlərimə hansı Koreyaya getdiyimi məlumat versin, bu halda özləri niyə qayıtmadığımı başa düşəcək, lazımi tədbirləri görəcəklər.

Tanışımdan ciddi şəkildə söz aldım ki, geri qayıdış tarixinədək gözləsin. Yalnız o vaxt gəlməsəm, məlumat versin. İçimdə qəribə bir hiss var idi. Deməli, gedişgəliş uçuşları yalnız gecə vaxtlarında idi, bu məndə belə bir hiss yaratmışdı ki, onlar gündüz vaxtı təyyarədən şəkillər çəkilməsini istəmirlər. Əlavə olaraq, tur şirkətin təlimatında yalnız GPS olmayan kamera gətirə biləcəyimiz qeyd olunmuşdu. Mən hara getdiyimi təsəvvür edə bilmirdim. Nə edək, mən buna görə özümlə telefon aparmamışdım, sadəcə kamera apardım. Təyyarədən düşdükdə pasportlarımızı “biz sizin əvəzinizə qeydiyyatı apararıq” adı ilə aldılar və bir də geri qayıdanda verdilər. Əlbəttə, bunun səbəbi “qeydiyyat” deyildi. Çamadanımızı yoxlayıb, kameralara, şəkillərimizə baxdılar. 60 nəfər idik və bizi avtobuslara 15 nəfər olmaqla 4 qrup şəklində bölmüşdülər. Hətta daha yaxşı nəzarət edə bilsinlər deyə, hər 2 nəfərə 1 tur bələdçisi, hər avtobusa isə 10 tur bələdçisi verilmişdi. Dediklərinə görə bu bələdçilər Pxenyan universitetinin turizm fakültəsinin tələbələri idi. Yoxlanışdan sonra bizi sadəcə turistlərin yerləşdirildiyi bir mehmanxanaya apardılar. Bu mehmanxana Pxenyanın daxilindən keçən çayın ortasındakı bir adada yerləşirdi. Bizim üzərimizdə nəzarət çox ciddi idi. Yadımdadır ki, mehmanxanaya çatdıqda bir tursit məşq etmək üçün harada qaça biləcəyini soruşmuşdu, təsəvvür edin əsl marafon pərəstişkarları gəlmişdi, mən isə marafon adı ilə gəlmiş sadə turist idim (gülür). Həmin şəxsə məşq üçün mehmanxananın parkinqini göstərdilər, çünki nəzarətdən kənar düşə bilməzdi. Səyahət 4 günlük idi: 3 günü ölkəni

Pxenyan, Şimali Koreya (c) Maqsud Məmməd

50

TRIPANEMA

gəzmək üçün, 1 gün isə marafonda iştirak üçün. Ölkədə 4 gündən artıq qalmaq üçün icazə yox idi. Şimali Koreyadan sadəcə Pekinə uçuş var idi və bu uçuş məhz marafon üçün açılmış çarter reys idi. Yəni, istəsək də qala bilməzdik. Ümumiyyətlə, bu 4 günü əvvəlcədən olduqca dəqiqliklə planlamışdılar: harada vaxt keçirəcəyimizi, hansı saatda haranı gəzəcəyimizi və sair.

Pxenyan, Şimali Koreya (c) Maqsud Məmməd

Müsahibə: Maqsud Məmməd

51

Paylaşdığınız şəkillərdən marafon zamanı stadionda böyük bir auditoriyanın olduğunu görmüşdüm. Sizcə, insanları bura dövlət özü yığıb yoxsa könüllü olaraq yarışı izləməyə gəlmişdilər?

Fikrimcə, dövlət tərəfindən məcbur yığılmışdı. Dövlətin gələn turistlərə öz gücünü göstərməsi baxımından bu marafon onlar üçün önəmli idi. Şəhərdə olanlar isə könüllülər idi, həm onlara da ölkəyə xarici turistlərin gəlməsi maraqlı idi. Ümumiyyətlə, marafon bazar günü keçirilmişdi və gələnlər qruplar şəklində, eyni geyimdə olduqlarından təxmin etmək olur ki, məktəb, fabrik və başqa bir çox işçiləri gətiriblər. Zənnimcə, həm təşkilatçılıq, həm auditoriya baxımından Şimali Koreya kimi ikinci bir yer yoxdu. Məsələn, İstanbuldakı marafonda Asiya tərəfdən körpüdən başlayırsan və Avropada Sultan Əhməd Məscidinədək qaçırsan. Şimali Koreyada isə qaçacağımız yer bir dairə formasında idi, biz şəhərin içi ilə qaçırdıq və finiş xətti stadionda idi. Bu dairəni yarım marafon qaçırsansa 2 dəfə, full marafon qaçırsansa 4 dəfə tamamlamalı idin. Finiş xəttinə çatdıqda isə stadiondakı minlərlə insan səni alqışlayırdı. Təcrübələrim arasında ən duyğu dolu anlarımdan biri bu idi. Məhz bu hadisədən sonra məndə marafon həvəsi yarandı. 22 kilometri 2 saat ərzində sona qədər qaçsam da, sondan 5 ya 6-cı yerdə idim (gülür). Onu da qeyd edim ki, hətta bizə bildirmişdilər ki, marafonu 2 saat ərzində tamamlamasan da avtobusla gəlib dayandığınız nötqədən alıb finiş xəttinə aparacaqdılar. Şimali Koreyaya səyahət etdikdən sonra əslində nə qədər azad olduğunun fərqinə varırsan. Orada şahid olduğum bir neçə hadisəni danışım. Mehmanxaya çatdıqda marafon iştirakçılarından biri ailəsinə e-mail yazmaq istəyini bildirdi. Əlbəttə ki, yox cavabı aldı. İştirakçının bir az təkidindən sonra ona kağız və qələm verdilər ki, yaz bura nə yazmaq istəyirsənsə, biz göndərərik.

Lakin həmin şəxs bu təklifi geri çevirdi. Mən səbəbini soruşduqda bildirdi ki, ailəsinin Şimali Koreya dövlətindən “oğlunuz yaxşıdır” deyə bir məktub almağındansa, xəbər ala bilməmələri daha yaxşıdır. Bundan əlavə, ölkədə öyrədilən tarix tamamilə fərqlidir. Məsələn, onlar elə düşünürlər ki, Cənubi Koreya hal-hazırda ABŞ-ın müstəmləkəsidir. Bir gün Şimali Koreyanın Cənubi Koreyanı bu müstəmləkədən azad edəcəyinə, Cənubi Koreyanın onlara birləşəcəyinə inanırlar. Mənə bunu danışan isə tur bələdçisi idi. O mənə deyirdi ki, dünyanı gəzmək istəyir, xüsusən də, Amsterdam onun üçün çox maraqlıdır. ABŞ barəsində nə fikirləşdiyini soruşduqda isə oranın çox təhlükəli, kriminallarla dolu bir ölkə olduğunu dedi və bunun da ABŞın kapitalist ölkə olduğu ilə əlaqəli olduğu izahatını verdi. Həmçinin, ikinci dünya müharibəsinin Şimali Koreya tərəfindən qazanıldığını düşünürlər.

Bütün bunlara necə inandıqları mənə həqiqətən də çox qəribə gəlir.

Pxenyan Marafonu, Şimali Koreya (c) Maqsud Məmməd

52

TRIPANEMA

Pxenyan Marafonu, Şimali Koreya (c) Maqsud Məmməd

Deyəsən, maraqlı toy adət-ənənələri də var.

Bəli, tamamilə doğrudur. Ümumiyyətlə, hər-hansısa bir xüsusi gündə, tədbirdə, toyda onlar liderlərinin heykəlinin yanına gedir, baş əyir, şəkil çəkdirir və bütün bu prosesdən sonra tədbirə başlayırlar. Hətta bu heykəlin yanına bağçadan uşaqlar, müəllimlər də gəlirlər. Bu hadisə olmadan heç bir tədbir keçirilmir. Mən sadəcə bir gün orda idim və ən azı 3-4 cütlüyün heykəlin yanına şəkil çəkdirməyə gəldiyinin şahidi oldum. Qeyd edim ki, ölkənin liderlərinin heykəllərini barmaqla göstərmək hörmətsizlik sayılır.

Heykəllərə işarə etdikdə iki əlləri açıb göstərməlisən.

Pxenyan, Şimali Koreya (c) Maqsud Məmməd

Müsahibə: Maqsud Məmməd

53

Pxenyan, Şimali Koreya (c) Maqsud Məmməd

Bildirdiniz ki, Şimali Koreyada keçirilən marafondan sonra idmana həvəsiniz artdı.

Başqa hansısa marafonlarda iştirak etmisinizmi?

Qatıldığınız marafonlar arasında ən yadda qalan hansı idi?

Sizin haqqınızda “Marafonda öz sevgilisinə evlilik təklifi edən azərbaycanlı oğlan” başlıqlı xəbərlərin ardı-arası kəsilmirdi. Bu hadisə hansı marafonda yaşanıb?

113 ölkəni səyahət etmək kifayət qədər təcrübə toplusu deməkdir. Bir memuar, yaxud kitab yazmaq fikriniz varmı?

İstanbulda, Vaşinqtonda, Cenevrədə, Tunisdə, daha 5-6 şəhərdə keçirilən marafonlarda iştirak etmişəm. İndiki hədəfim isə Butanda hər il mart ayında keçirilən marafonda iştirak etməkdir. Bildiyimiz kimi, Butan dünyanın ən az turist qəbul edən ölkələrindən biridir, amma BMT “Xoşbəxtlik” indeksinə görə ən xoşbəxt yaşayan insanlardır. Bu ölkədə işıqforlar belə yenidir. Adətən, marafonlarda yol boyunca artıq neçə kilometr yol qət etdiyin xüsusi ekranlarda göstərilir. Butanda isə bunu uşaqlar əllərində kağızlarla göstərirlər. Yerli sakinlərin belə bu marafonun bir hissəsi olması onu çox cəlbedici edir. Daha sonra Avstraliyanın mərkəzində Uluru Qumdaşı ətrafındakı marafonda da iştirak etmək istəyirəm. Ən maraqlıları arasında Monqolustanda Çingiz xan marafonu da var, lakin bu peşəkar səviyyədə olduğundan yalnız izləmək üçün getmək istəyərdim. Bu marafon Qobi səhrasında 4 gün günəş çıxdıqdan gün batımına qədər müddəti əhatə edən qaçışdan ibarətdir.

Qatıldığım marafonlar arasında ən yadda qalanı Şimali Koreyadakı marafon idi.

Mən indi başa düşdüm, bundan əvvəlki sualın cavabı bu olmalı idi deyəsən (gülür). O hissəni yazmayın, yoldaşım oxumasın. Yenidən verin sualı (gülür). Bəli, bəli, əlbəttə ən yadda qalan marafonum 2017 İstanbul Marafonu idi (gülür). İlk öncə onu deyim ki, evlilik təklifim planladığım kimi getmədi. Mən daha sadə, ikimizə məxsus bir an olmasını planlamışdım. Şəkil çəkdirmək üçün fotoqraf belə aparmamışdım. Ancaq türklərin belə xəbərləri sevdiyini gözdən qaçırmışdım. Biz körpünün Asiya ilə Avropanı birləşdirdiyi nöqtəsinə çatdıq, üzüyü təklifimi edim deyə götürdüm, bir də gördüm ki, türk kanalı bizi çəkir. Mən də imtina etmədim, bizə də xoş xatirə olaraq lent yazısı kimi qalar deyə düşündüm. Sonda hansı telekanalın olduğunu soruşdum ki, lent yazısını əldə edə bilim.

Mənə “narahat olma, axşam hər yerdə görəcəksən” dedilər və getdilər.

Axşam isə gördüm ki, bütün dünya xəbərləri bunu paylaşır. Sonradan bilmişəm ki, həmin qurum bütün Türkiyə, eyni zamanda keçmiş Sovet ölkələrinə xəbəri paylayan bir qurum imiş. Xəbərin üzərindən 1 saat keçməmiş artıq iş yoldaşlarım yazıb məni təbrik etməyə başladılar. Daha sonra Azərbaycandan, Rusiyadan qohumların zəng edib “evlənəcəyini televiziyadan eşitməməliydik” deyə bildirirlər. Mən daha çox ikimizin arasında olsun deyə planladığım bu hadisə belə qlobal oldu (gülür). Çox lazımlı məqama toxundunuz. Mən səyahətdə olarkən müşahidə aparmağı sevən biriyəm, bunun üçün də özümə xas bir neçə yolum var.

Bunlardan biri yerli taksi sürücüləri ilə söhbətləşməkdir. Bu mənə nə verir?!

Söhbət zamanı ölkənin nəbzini tuturam, sanki ölkəni tamamilə fərqli rakursdan görürəm. Bunun üçün taksi tətbiqetmələrindən istifadə edirəm.

Mən hətta bir çox səyahətlərimdə taksi sürücüləri ilə söhbətlərimi qeydə almışam, bir gün onları kitab şəklində çap etməyi düşünürəm. Bu qeydlər arasında Nitsa, Sankt-Peterburq, Bakı, Kuala-Lumpur, Amman, Stokholm kimi bir çox şəhərlərdə olan qeydlərim daxildir.

Bu cür müşahidələrimə Krosfit idman salonlarındakı sosial müşahidələrim də daxildir. Krosfit bir idman növüdür, bəlli bir standartlaşmış idman hərəkətlərindən ibarət qrup dərslərindən ibarətdir.

Dünyanın çox ölkəsində Krosfit idman salonu tapmaq mümkündür və dünyanın hansı ölkəsində olmasına baxmayaraq, idman hərəkətləri eyniliklə təkrarlanır. Qrup dərsi keçən müəllim və dərsə qatılanlar yerlilərdən ibarət olur. Təbii ki, həmin ölkənin dilində keçirilir. Adətən, bu salonlar şəhərin kənar hissəsində və ya yerli əhalinin üstünlük təşkil etdiyi yaşayış zonalarında yerləşir. Heç vaxt burada turist görünməz, əksinə həmin şəhərin tələbəsi, həkimi, müəllimi, biznesmeni, idmançısı, bu idman növünün həvəskarları qatılır. Bu dərslərə hər bir yaş qrupunda qadın-kişi fərqi olmadan qatılır. Mənim hər şəhərdə Krosfit dərslərinə qatılmağımın səbəblərindən biri həmin günün idmanını etməklə yanaşı, yerli insanlarla ünsiyyət imkanını da əldən verməməkdir. Bu cür bir atmosferdə ünsiyyət mənə qısa zaman çərçivəsində tanımadığım ölkədə, cəmiyyətdə baş verən özəl nüansları görməyə, həmin cəmiyyətə 1 saatlıq belə olsa qaynayıb-qarışmağa fürsət yaradır. Ən gözəli isə dilini başa düşmədiyin ölkədə, bundan öncə heç vaxt görmədiyin və bundan sonra

56

TRIPANEMA

Pxenyan, Şimali Koreya (c) Maqsud Məmməd

Müsahibə: Maqsud Məmməd

57

da görməyəcəyin insanlarla 1 saatlıq qrup şəklində çox mülayim ortamda bərabər dərs keçməkdir. Mənim iş və şəxsi səyahətlərim boyunca olduğum 50-dən çox şəhərdə Krosfit salonlarına gedib, orada yerli insanlarla idman etmək imkanım olubdur. Bunların arasında Rotterdam, Nyu York, Budapeşt, Buxarest, Manila, Minsk, Sidney, Andora, London, Sinqapur, Tokyo, Saloniki, Barselona, Dubay kimi şəhərləri qeyd edə bilərəm. Burada maraqlı nüans ondan ibarətdir ki, idman hərəkətləri eyni olmasına baxmayaraq, hər bir ölkədə dərslər fərqli abu-havada, fərqli dərs üslubunda keçirilir. Düşünürəm ki, bu yerli insanların münasibətlərindən və yerli mədəniyyətdən qaynaqlanır. Təbii ki, Moskvada qatıldığım Krosfit dərsi Kuala-Lumpurdakı dərsdən eyni idman növü olmasına baxmayaraq, özünəməxsusluğu ilə fərqlənir.

Tuskani, İtaliya (c) Maqsud Məmməd

Maraqlı yanaşmadır. Sizinlə söhbət çox xoş oldu. Vaxtın necə gəlib keçdiyini anlamadım.

Sonda oxuculara, səyyahlara nə tövsiyələr vermək istərdiniz?

Səyahət mənim üçün ilk əvvələr “siyahı” kimi idi. Şəhər, ölkə siyahısı çıxarmışdım, vaxt təyin etmişdim. Amma zaman keçdikcə, inkişaf etdikcə, həyati məsələlərə fərqli yanaşdıqca, bu mənim üçün öyrənməli, yaşamalı olduğum bir təcrübə halına gəldi. Yəni, hər yaşın baxış bucağı fərqlidir.

Məsələn, mən 10 il əvvəl səyahət etdiyim eyni şəhərə və indi getsəm tamamilə fərqli nüanslara diqqət yetirərəm, fərqli müşahidələr apararam, fərqli yerləri görməyə can ataram. Fikir verirəm ki, mən son gəzdiyim 20 ölkədə artıq heç ölkənin paytaxtına, “mütləq görməli siyahısında” olan yerlərinə belə getmirəm (təbii ki əsas hava limanın çox vaxt həmin ölkənin paytaxtında olmağını çıxmaq şərti ilə). İndi məni daha çox ölkələrdə insanların gündəlik yaşam tərzi, onların həyata baxışı, mərkəzdən kənar yerləşən restoranların dizaynı, onlarda təklif olunan yeməklər, yerli əhalinin vaxt keçirdiyi xüsusi parklar, alış-veriş məkanları, kiçik köşklər cəzb edir.

Səyahət qərarları verərkən özlərini, istəklərini dinləsinlər. Həmin yaşın tələb etdiyi maraqlara uyğun səyahət planları qurmaqdan çəkinməsinlər.

Səyahət planlarını “nə vaxtsa gedərəm” deyib təxirə salmasınlar, həyata keçirsinlər. Hər zaman hər şeyə vaxt və resurs var, sadəcə onları düzgün yönləndirməyi bacarmaq lazımdır. Sadəcə getmək xatirinə plan qurmasınlar. Səyahət fərqli yaşlarda tamamilə fərqli cür addımlar etməyə vadar edir. Hər səyahət hissini öz vaxtında yaşamaq lazımdır. Sizi əmin edirəm ki, həmin hisslər sizin yadınıza heç gözləmədiyiniz bir anda, hətta bir yaşda agah olacaq. Mən 20 yaşımda Milanda Duomo kilsəsi görmək üçün can atırdımsa, 30 yaşımda Myanmarın Baqan vilayətində Buddist məbədlərindəki gün batımını seyr etməyi seçdim. Bir az özünü dinləyib, səyahət qərarlarını o cür versinlər. Bu gəldiyim ən əsas nəticədir.

58

TRIPANEMA

Şəfiqə Elşən 60

TRIPANEMA

Səyyah və turist arasındakı fərqin nə olduğunu bilirsiniz?

Səyahətdən hələ heç kim eyni qayıtmayıb!

61

*Kampaniya 1 Avqust 2020-ci il tarixinədək keçərlidir.

Turist, adətən, görməyə gəldiyini görür, planına uyğun hərəkət edir, bələdçinin göstərdiyi nöqtəyə baxıb sonra isə evinə geri dönür. Səyyah isə ara küçələrdə gizli şəhərin əsl üzünü ortaya çıxarmağa can atır. Günəşi sevgi ilə salamlamaq, daşa-divara baxmaq, həyatında ilk dəfə gördüyü yerin dadını çıxarmaq istər. Yatmağı vaxt itkisi, piyada gəzməyi, tanımadığı insanlarla söhbət etməyi qənimət bilər. Beləliklə, ara küçələri, şəhərin əsl üzünü kəşf edirsən. İşin ən gözəl tərəfi yerli camaatın getdiyi, ən dadlı və ucuz kafelərin də yolunu tapırsan. Artıq təsvirdən də bəlli olduğu kimi mən səyyaham! Bir aylıq İtaliya səfərimin əsl macəraya çevrilməsini də buna borcluyam.

Səyahətdən hələ heç kim eyni qayıtmayıb!

Ölkə ərazisi çox böyükdür, təbii olaraq hər region digərindən fərqlənir. Bunu anlamaq üçün gərək bir neçə şəhərə baş çəkəsən, yerli sakinlərlə ünsiyyət qurasan. Yeməyindən tutmuş insanına kimi hər yerdə fərqi duymaq mümkündür. Onlar özləri də bunu etiraf edirlər. Hətta bir-birilərini o qədər də sevmirlər. Misal üçün şimalda insanlar işgüzar, ciddi olan zaman cənubda daha xoşbəxt və qayğısız görünürlər! Napolitanlar isə lap bizim kimidilər. Yükünü daşıyar, evinə qonaq edər, avtomobili üzərinə sürər. Bir sözlə “Aa! Bəs avropalılar hara getdilər?” deyə təəccüblənirsən.

63

64

TRIPANEMA

Səyahətdən hələ heç kim eyni qayıtmayıb!

65

Bir aya İtaliyanın düz 22 şəhərinə baş çəkə bildim!

Bu səfərin sonunda ən sevdiyim şəhərin hara olduğunu soruşsanız, heç düşünmədən Florensiya deyərəm! Adətən, məndən belə qəti cavabları nadir hallarda almaq mümkündür. Lakin bizimkisi ilk baxışda eşq idi...

Siyahımda Venesiya da var. Günün birində həmin şəhərə qayıdıb doyunca gəzəcəyəm!

Venesiyanı bu qədər sevəcəyimi düşünməmişdim.

Ona görə də biletim hazır idi! Məcbur günün sonunda ayrıldıq...

66

Səyahətimi sözsüz ki, daha öncədən planlamışdım. Şəhərlərarası avtobus və təyyarə biletlərini bir neçə ay əvvəl almışdım. Bu müəyyən qədər qənaət etməyə kömək edir. Əlbəttə Venesiyadan ayrı düşməsək, daha yaxşı olardı!

Səyahətdən hələ heç kim eyni qayıtmayıb! Hələ bu uşaqlıqdan arzusunda olduğun səfərdirsə, sözsüz ki, deməyə sözün də çox olur. İldə bir dəfə daha öncə getmədiyiniz bir yerə gedin. Macəranın sonunda insanın xatırladığı yeganə şey təəssüratlardır...

TRIPANEMA

Nərmin Aydınqızı 68

TRIPANEMA

The Westin Santa Fe Mexiko, Meksika (c) Hoja Studio

Pizzanın sevilən yeməklərin başında gəldiyi danılmazdır. Zaman keçdikcə istər pizzanın xəmirində, istərsə də onun tərkibində bir çox dəyişikliklər edildi və yeni dadlar əlavə olundu.

Necə deyərlər, indi üzərində 16 və hətta daha çox təam olan zəngin qarışıq pizzalar tapmaq mümkündür. Ancaq sual yaranır, ən dadlı pizzanı harada yeyə bilərik?

Səyahətdən Təamlar

Həqiqətən bir pizza sevənisinizsə və yemək sevginiz üçün uzun yol qət etməyə hazırsınızsa, burada dünyanın ən dadlı pizza məkanlarını sizin üçün siyahıya almışıq. Gəlin, siyahı ilə tanış olaq.

Növbəti dəfə pizza yemək üçün uzun bir səfərə çıxmaq eşqinə düşsəniz, bu siyahı sizə bir xeyli kömək edəcək.

69

Neapol, İtaliya (c) Pizzeria Gino Sorbillo

Pizzeria Gino Sorbillo Neapol, İtaliya

70

Dünyadakı ən dadlı pizza restoranları haqqında danışırıqsa, onda başlamaq üçün ilkin yol pizzanın vətənindən keçməlidir. Bəli, bəli, İtaliyadan. Ən böyük pizza restoranları şəbəkəsi məhz İtaliyada yerləşir. İtaliyanın cənubunda yerləşən Neapol şəhəri isə öz pizzası ilə bütün dünyada məşhurdur. Şəhər ləziz pastaların evi hesab olunur və şəhərdə ən dadlı pizza restoranını seçmək ən çətin işlərdən biridir. Məhz sizin seçiminizi asanlaşdırmaq üçün “Piazeria Gino Sorbillo” restoranı Via dey Tribunalinin köhnə tarixi küçəsində, ən görkəmli tikililərdən birində yerləşib. Heç bir cümlə Gino Sorbillo pizzasının nə qədər ləzzətli olduğunu əsaslandıra bilməz! Turistlərin ilkin seçimi kimi əvəzolunmaz olan Neapol şəhəri pizzalarının dadına görə bu göstəricilərini birə-beş artırıb desək yerinə düşər. Burada hər gün ən təzə inqrediyentlərdən istifadə olunaraq, bir-birindən ləziz pizzalar hazırlanır. Sadəcə bura erkən gəlməli və ya dünyanın ən dadlı pizzalarınının dadına baxmaq üçün ən uzun növbələrindən birində dayanmağı gözə almalısınız.

TRIPANEMA

Los Anceles, ABŞ (c) Pizzeria Mozza

Pizzeria Mozza Los Anceles, ABŞ

“Pizzeria Mozza”nın pizza ustaları yemək bişirməyin bir sənət işi olduğunu deyirlər və məhz buna görə də pizza hazırlamağı seçiblər. Özü də elə hazırlayırlar ki, dünyanın ən dadlı pizza restoranları siyahısında 2-ci pillədə yerləşməyə hünərləri çatır.

Los-Ancelesdəki “Pizzeria Mozza”da heç də italyan pizzalarından geri qalmayan 70-dən çox çeşiddə pizza hazırlanır. Buranın incə xəmirli pizzalarına çatan yoxdur deyə bilərik. Odur ki, restorana getməmişdən öncə mütləq rezervasiya edin, çünki boş masa tapmaq demək olar imkansızdır.

Qarnınızı doyurduqdan sonra bol-bol səmərəli vaxt keçirə, əylənə bilməyiniz üçün ətrafa nəzər salın. Restroranın qonşuluğunda bir-birindən maraqlı, gəzməli və görməli yerlər var.

Səyahətdən Təamlar

71

Roma, İtaliya (c) La Gatta Mangiona

La Gatta Mangiona Roma, İtaliya

72

Əgər Romadakı təzə tərəvəzli pizza axtarışındasınızsa, Monteverdeyə taksi sifariş edin və “La Gatta Mangiona” restoranına gedin, pizzanın dadına baxın. “La Gatta Mangiona”nın aşpazı Cankarlo Kasa pizza düşkünüdür və xəmiri müxtəlif ədviyyatlarla sınaqdan keçirməyi sevir. Onların pizzalarına əvəzolunmaz dadı verən də məhz budur. Lakin siz bu cür təcrübələrin tərəfdarı deyilsinizsə, yenə də narahat olmayın, çünki “La Gatta Mangiona”nın ənənəvi dada malik pizza təklifləri də var. Həm də burada məhsullar bol-bol istifadə olunur və ağızda əriyən mozarella pendirinin dadı damaqlarda qalır. Menyuda bir çox yerdə rastlamadığınız şeyklər və içkilər də mövcuddur. Burada hətta bahar zamanı ziyarət edərkən yeməli çiçəklərin toplanmasına rast gəlmək olar. Uzun sözün qısası, La Gatta Mangiona fərqli təamlar dadmağı sevənlərin əvəzolunmaz məkanıdır!

TRIPANEMA

Nyu York, ABŞ (c) Paulie Gee’s

Paulie Gee’s Nyu York, ABŞ

Səyahətdən Təamlar

Nyu Yorkda dadlı bir dilim pizza yemək? Onda “Paulie Gee”nin Bruklindəki məkanına mütləq baş çəkməlisiniz. Adını və zövqünü illər boyu qoruyub saxlaması müştərilərinə nostalji zolağında səyahət etmək hissi aşılayır desək yeridir. Bu restoranın o qədər geniş bir tarixçəsi var ki, hətta gələn müştərilər bura uşaq ikən gəldiklərini, indi isə öz uşaqlarını gətirdiklərini söyləyirlər. “Paulie Gee” restoranında yaradıcılıq, yenilik ilə birlikdə keyfiyyət də var. Vegan pizzalar axtaranlar üçün burada Brooklyn pizzası da hazırlanmaqdadır. Və? hələ də nə düşünürsünüz? Özünüzə çəlləkdən süzülmə pivə sifariş verin və Nyu Yorkdakı ən zövqlü pizza restoranlarından birində bir dilim pizza yeməyin həzzini yaşayın. Bu Amerikada yediyiniz ən dadlı pizza dilimi olmuş olacaq.

73

Grand Bay, Mavriki (c) Luigi’s Italian Pizzeria & Pasta Bar

Luigi’s Italian Pizzeria & Pasta Bar Grand Bay, Mavriki

74

Luidjinin Grand Baydakı italyan pizzaları və pastaları sizin damaq dadınıza birə-bir uyğun olacaq. Burada istənilən ölçüdə, istənilən məhsullarla hazırlanmış pizza tapmaq mümkündür. Hətta veqanlar üçün hazırlanmış növbənöv pizzaları gördükdə təəccübünüzü gizlədə bilməyəcəksiniz. Bu restoran italyanlar tərəfindən idarə olunur və Mavrikinin şimalındakı ən məşhur restoranlardan biridir. Bu ailəyə məxsus italyan restoranı odun sobası pizzaları və makaronlarının orijinallığı ilə seçilir və daimi müştəriləri ilə yanaşı, turistlərə də keyfiyyətli xidmət göstərir. Burada bişirilən və ustalıqla hazırlanan odun sobası pizzaları öz dadı ilə istənilən restoranı geridə qoyur. Mavrikiyə bir bal ayı planlaşdırırsınızsa və həyat yoldaşınız pizza pərəstişkarıdırsa, onu burada romantik bir pizza tarixi ilə təəccübləndirin.

TRIPANEMA

Coşqun Kərimov 76

TRIPANEMA

Honq Konq, ÇXR (c) Chapman Chow – Unsplash

Korona dünyanı dolaşarkən biz evdə oturmuşuq.

Yazardan Məsləhət

77

Paris, Fransa (c) dxiane – Unsplash

78

TRIPANEMA

Fevral ayının sonları idi, dünya mətbuatı Çinin Vuhan əyaləti haqqında sonsuz siqnallar göndərməyə başlayırdı. Media durmadan ölüm sayı barədə məlumatlar ötürürdü. Lakin heç birimiz bunun böyük bir təhlükə olacağını gözləmirdik.

Həmişəki kimi həyatımızdan zövq almağa davam edirdik. Milyonlarla turistlər çantalarını yığıb növbəti səfərlərə hazırlaşırdı. Əslində, onlar artıq Paris, Roma və Barselona kimi yerlərdə gəzib zövq alırdılar. Yaponiya Sakura festivalına hazırlaşırdı. İnsanlar albalı ağacı çiçəklərinin gözəlliyindən həzz alacağı anı səbirsizliklə gözləyirdi.

“Eurovision” mahnı müsabiqəsi başlamaq üzərə idi. Liverpul “30 illik Trofey Xəyalları”ndan iki oyun aralıqda idi. Onları heç kim durdura bilməzdi. Bəli, bir kiçik virus buna nail oldu.

San Fransisko, ABŞ (c) Reuben Kim – Unsplash

“Bəs indi nə edək?”

Bu vəziyyətə bir az aydınlıq gətirəcək bir sitatı dəqiq xatırlayıram: “Eyni gözlərlə 60 fərqli məkanı kəşf edirik, halbuki bir yeri altmış fərqli tərəfdən baxıb kəşf etməliyik”.

Evdə oturmaq və sosial məsafə saxlamaq bir çox insanın sağ qalmasına kömək edəcəkdir.

Bu tədbir təkcə həyati vacib deyil, həm də şirnikləndiricidir. DNT-də səyyah olan şəxslər hazırda xüsusi bir vəziyyətlə üz-üzədirlər. Saysız günlər soyuducuya qədər səfər etmək, televiziya kanallarını durmadan dəyişmək, yemək yemək, oxumaq, xəbərləri izləmək, yatmaq və digər bitməyəcək bir günü əvəz etməsi üçün növbəti günü gözləmək.

Qəribə səslənə bilər, lakin bu dövr tarixi ekspedisiyalardakı insanların hiss etdiklərini hiss etmək üçün bir fürsətdir. Təsəvvür edin, siz Cənubi Qütb Ekspedisiyasının komanda üzvüsünüz, yaxud siz yerin altında qalan Çili mədənçilərindən birisiniz. Fərz edin, siz Tailandda xilas olmağı gözləyən oğlanlardan birisiniz. Gəlin daha da dəlisov düşünək. Təsəvvür edin, siz Heminquey, Hüqo və ya Jül Vernsiz.

Siz hazırda masa arxasında oturub boş noutbuk ekranına baxırsınız. Memuar, səyahət təcrübəsi, vəhy, nostolgiya, duyğularınızı və kitab şəklinə yığılmağı gözləyən bir çox şeyi yazmaq üzərəsiniz.

Bir kitabın düzəlişsiz, tam yazılıb tamamlanması üçün 45-50 gün müddət tələb olunur. İlk cızmaqaranızı edin və insanlar oxusun deyə onlayn paylaşın. Bu kitabı digər səyahətçilər və ya həmvətənlərinizlə birlikdə yazın. Həmmüəlliflik də böyük bir işdir. Qarşılıqlı təcrübənizi bölüşün.

Asan səslənsə də, yubatma deyilən bir söz var.

Milyonlarla təyyarə uçuşları ilə planetimiz İsveçrə saatı kimi çalışırdı. COVID-19 adlı virusun sürətli qlobal tura çıxdığından xəbərsiz idik. Bu “Dünya ətrafında 80 gün” planı olmamalı idi. Hətta Fileas Foqq belə səyahət sürətini qısqanardı. 40 gündən çox müddət ərzində COVID-19 artıq öz siyahısında olan 100-dən çox ölkəyə səfər edib və 10.000-dən çox insanın həyatını almışdı.

Hökumətlər dəymiş ziyanı hesablamağa və lazımi tədbirlər görməyə çalışır. Bütün səhiyyə işçiləri minlərlə insanın həyatını xilas etmək üçün mübarizə aparır. Belə bir anda isə bəzi insanlar tualet kağızları uğrunda mübarizə aparırlar.

Vuhan, nəhayət ki, bu “səyahətçi”nin izlərindən xoşbəxtliklə özünə gəlir. Çin həkimləri bu dövrdə əldə etdikləri təcrübələri və tibbi ləvazimatları ilə digər millətlərə kömək etməyə çalışırlar.

Matsuyama, Yaponiya (c) Mak – Unsplash

Bu çaxnaşmanın ortasında səyahətçilər isə evlərində gözləyirlər. Onlar belə oturaq həyat tərzinə alışıq deyillər. Sanki hamısı bir sual verir:

Yazardan Məsləhət

79

Dəli kimi yazın. Ürəkdən yazın. Dünyanı necə səyahət edirsinizsə, elə yazın. İçinizdə böyük bir şey kəşf edərcəsinə yazın. Olduğunuz yerlər haqqında mütləq ki bir hekayəniz vardır. Bir hekayəniz var.

Hər kəsin var.

Hekayənizi ortaya çıxartmaq vaxtıdır. Heminquey bizə deyərcəsinə: “klaviatura arxasında əyləşib qan axıtmaq vaxtıdır”. Sıxıntıdan deyil, ehtirasdan. Hirsdən deyil, minnətdarlıqdan.

Sizin bu dünyanı hiss etmək şansınız olub. Fərqli millətləri və insanları görmək şansınız olub.

Nə üçün bu hissləri yaşamaq şansı olmayan biri üçün dünyanızı göstərməyəsiniz? Nə üçün onlarla yenidən bu sərgüzəştlərə atılmayasınız?

Onları Himalay dağlarına götürün, Kopakabana çimərliyinə aparın, qədim Misirin Piramidalarına aparın. Onları başqa bir dünyaya aparın. Dünya səyahətçilərinin səsi olmaq üçün gücünüzdən və bacarığınızdan istifadə edin. Yazın, paylaşın və səsinizi qeyd edin. Səsinizin çata biləcəyi hər bir

80

evə yetişin. Covid-19-dan daha sürətli səyahət etməyə çalışın.

Bu müddət bitdikdən sonra siz çantanızı yenə yığacaq, möhürlənmiş pasportu götürüb evinizi tərk edəcəksiniz. Əvvəllər etdiyiniz kimi. Boş otaqlar avara gəzişinizdən və qarın qaşımağınızdan ötrü darıxacaq. Soyuducu iştahınız üçün darıxacaq. Netflix sizsiz darıxacaq.

Bəlkə də siz onsuz darıxacaqsınız. Demək çətindir.

Eviniz sizi növbəti səfərinizdən qayıtmağınızı gözləyəcək.

Ancaq indi unutmayın.

Korona dünyanı dolaşarkən, biz evdə oturaq.

Bunu dəyər verdiklərimiz üçün edək.

Sevdiyimiz insanlar üçün…

TRIPANEMA

Cebu, Filippin (c) Noah Dominic Silvio – Unsplash

Müsahibəni hazırladı:

Gülər Ağayeva 82

TRIPANEMA

Müsahibə: İbrahim Süleymanov

83

*Kampaniya 1 Avqust 2020-ci il tarixinədək keçərlidir.

Salam, İbrahim bəy. Özünüzü oxuculara təqdim edərdiniz.

Pandemiyanın gətirdiyi böhran turizmə, beləliklə turizmdə fəaliyyət göstərən şirkətlərə də təsirsiz ötüşmədi. Bir turizm şirkəti olaraq sizə hansı təsirləri oldu? Hansı addımları atdınız?

Salam. İbrahim Süleymanov, “Trawell Group” şirkətinin Biznes İnkişafı üzrə Menecer vəzifəsində çalışıram. Komanda olaraq Vizam.az, Pickvisa. com, POSTKARTO, Backpack.az layihələri üzərində çalışırıq.

Əlbəttə daha çox turizm sferasına təsir göstərmişdir. İlk əvvəl hadisələrin belə inkişaf edəcəyini heç kəs təxmin etmirdi. Ona görə, öncədən böhran planının hazırlanması barəsində heç kəs düşünməmişdi. Biz də hadisələrin inkişafına uyğun olaraq operativ qərarlar almağa başladıq. Başlıca həll olunmalı məsələlərdən biri Müraciətçilərin səyahət məsələləri ilə bağlı yaranmış nüansları həll etmək idi. 24 saat iş rejiminə keçərək hər bir Müraciətçimizin viza, mehmanxana bronları, təyyarə biletləri ilə bağlı məsələləri həll etdik.

Bu dövrü hərəkətsiz, cəmiyyətə fayda vermədən keçirə bilməzdik. 5 illik fəaliyyətimiz müddətində dəyərli təcrübə qazanmışıq və düşündük ki, nəyə görə bu təcrübəni insanlarla bölüşməyək. Komanda olaraq biliklərimizi, təcrübəmizi bölüşməkdən heç vaxt çəkinməmişik. Çünki inanırıq ki, təcrübə paylaşdıqca çoxalır. Beləliklə, təcrübələrimizə əsaslanan, müxtəlif mövzularda silsilə vebinarlar keçirməyə başladıq. Azərbaycan daxili şəhərlərə, rayonlara turlar təşkil etdiyimiz backpack.az saytı struktur cəhətdən vebinar məhsulumuz üçün ideal idi və komandamızın, digər partnyor şirkətlərin vebinarlarını saytımızda yerləşdirdik. Vebinarlarımız barədə aldığımız müsbət geri dönüşlər əsasında bu vaxta qədər keçirdiyimiz vebinarların təkrarlarını da sayta yerləşdirməyə davam edirik. Oxucularımız vebinarlarla backpack.az saytından tanış ola bilərlər.

Pickvisa.com saytımız üçün səyahət bloqlarının yazılmasını gücləndirdik.

Səyahət edə bilməyən səyyahlar, səyahət etməyi arzulayan şəxslər üçün maraqlı bloqlar yerləşdirmişik. Arzu edənlər bloqlarımız üçün saytımıza baş çəkə bilərlər.

Eyni zamanda, viza məlumatları üzrə bütün datalarda yenilənmə işləri apardıq və xidmətlərimizin keyfiyyətinin artırılması üçün kifayət qədər işlər gördük, saytlarımıza yeni funksionallıqlar əlavə etdik.

Çox faydalı karantin keçirmisiniz. Bizi Trawell Group şirkətinin bütün layihələri ilə bağlı gələcək planları barəsində məlumatlandırardınız.

Əslində bu dövr insanların səyahətə olan sevgilərini üzə çıxardı. Evdə səyahət mühiti yaradıb, bölüşənlər oldu. Bəlkə siz də paltaryuyan maşının önündə şəkil çəkdirib, sosial media hesablarınızda bölüşmüsünüz (gülür). Həyat zamanla öz axarına geri qayıdacaq, artıq əvvəl səyahət etməyən insanlar belə səyahət etmək istəyəcək. Biz xidmətlərimizi paket halında özündə birləşdirən uzun müddətli “endirim kuponları” yaratdıq. Müraciətçilər bizim xidmətlərimizi indi sərfəli qiymətə alıb gələcəkdə bu xidmətlərdən yararlana biləcəklər.

Vaxtında və düzgün alınmış qərarlar nəticəsində komanda olaraq karantin müddətini faydalı keçirə bilirik. Oxucularınıza demək istərdim ki, çamadanlarını hazır saxlasınlar, səyahətləri artıq çox yaxındadır.

Necə deyərlər: “Əşya dolu evdənsə, viza dolu pasport yaxşıdır”.

Müsahibə: İbrahim Süleymanov

85

fotoların müəllifi:

Hökümə Abbasova 86

TRIPANEMA

90

TRIPANEMA

TripShot: Özbəkistan

91

92

TRIPANEMA

TripShot: Özbəkistan

93

94

TRIPANEMA

T R I PA N E M A

Xüsusi Buraxılış

Müəllif Hüquqları Tripanema Magazine Tərəfindən Qorunur (c)