Truske143

‫ژماره‌ ‪143‬‬

‫‪07705124058‬‬

‫‪truskajin@gmail.com‬‬

‫گۆڤارێكی رۆشنبیری تایبەت بە ژنانە‪ ،‬لە(‪)15‬مانگ دەردەچێت‬

‫هه‌ڤاڵ زیالن؛‬ ‫له‌ لێگه‌ڕینی گه‌ڕانه‌وه‌ رۆڵی پێشه‌نگایه‌تی ژندا بوو‬

‫هه‌ڤاڵ سه‌ما ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ببم ‌ه شاگردێکی باشی کاوه‌ی هاوده‌م مه‌زڵوم دۆغان‪،‬‬ ‫ده‌مه‌وێ وه‌ک زه‌کیه‌ بسووتێم و وه‌ک ره‌خشان ببمه‌ نه‌ورۆز‬

‫ویستم له‌ مه‌ تێبگه‌م که‌ رازی هه‌موو رۆژێک له‌ نێو‬ ‫ئاگری شۆڕش به‌ڕێگادا چوون‪ ،‬چییه‌‪ .‬بینیم که‌ ئه‌مه‌‬ ‫چاالکی تێپه‌ڕاندنی خۆته‌‪.‬‬

‫ژماره‌ ‪143‬‬

‫لەم ژمارەدا‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫شه‌هیدانی ژن‬ ‫تر‌وسکه‬ ‫گۆڤارێكی رۆشنبیری‬ ‫خوداوه‌ندانی هاوده‌م‬ ‫تایبەت بە ژنانە هه‌ر مانگ‬ ‫و روناکی رێگای‬ ‫دەردەچێت‬ ‫‪..........‬‬ ‫تێکۆشانمانن‬

‫ژنێکی هۆشیار‌و‬ ‫رێکخستوو‪،‬‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی‬ ‫دیموکرات‬ ‫‪..........‬‬ ‫خا‌وه‌ن ئیمتیاز‪ :‬ئه‌ستێره‌‬ ‫عه‌بد‌ولجه‌بار‬ ‫سه‌رنووسه‌ر‪ :‬رابیعه‌ قاسم‬ ‫‪..........‬‬ ‫چاپ‪ :‬چاپخانه‌ی که‌مال‬ ‫تیراژ ‪1000‬‬ ‫‪..........‬‬ ‫ژماره‌ی متمانه‌ی‬ ‫سه‌ندیکای رۆژنامه‌نو‌وسانی‬ ‫کوردستان‪241 :‬‬ ‫‪..........‬‬ ‫سه‌رجه‌م ئه‌‌و‌وتار‌و دید‌و‬ ‫بۆچوونانه‌ی له‌ تر‌وسکه‌دا‬ ‫باڵ‌وده‌بێته‌‌وه‌‪ ،‬نو‌وسه‌ر خۆی‬ ‫به‌رپرسیاره‌‬ ‫‪..........‬‬ ‫ئیمه‌یل‪:‬‬ ‫@‪www.truskajin‬‬ ‫‪gmail.com‬‬ ‫‪..........‬‬ ‫ژ‪ 0‬ت‪07705124058 :‬‬ ‫نرخ ‪ 1500‬دینار‬

‫ژنۆلۆژی بۆ ئه‌و‬ ‫زانسته‌ی ئێستا‬ ‫هه‌یه‌ ده‌بێته‌‬ ‫ئاڵته‌رناتیڤێکی زۆر‬ ‫جدی‬ ‫هیچ رێکارێکی یاسایی‬ ‫نییه‌ که‌ مه‌سعود‬ ‫بارزانی جارێکی دیکه‌‬ ‫ببێته‌وه‌ سه‌رۆکی هه‌رێم‬

‫ئێم ‌ه پشتمان ب ‌ه‬ ‫خۆمان گه‌رمه‌ و‬ ‫حکومه‌تی هه‌رێمیش‬ ‫ب ‌ه به‌غدا‬ ‫ئێمه‌ بۆ زانست‬ ‫په‌روه‌رد ‌ه ناکرێین‪،‬‬ ‫ته‌نها گرینگ‬ ‫چوارساڵه‌که‌یه‌ ته‌واوی‬ ‫بکه‌ین‬

‫وێنه‌کێش وێنه‌ی ئه‌فسانه‌ی راستی ده‌کێشێت ل ‌ه دو‬ ‫باوه‌شی سه‌وز و زه‌رده‌وه‌‬ ‫ته‌وافیه‌تی و له‌ جێی حه‌وت جار حه‌فتا و‬ ‫ن‪ /‬ژیله‌مۆ جاف‬ ‫حه‌وت جار ب ‌ه ده‌وری ئه‌م کچ ‌ه چاو پڕ ل ‌ه‬ ‫تابلۆ کێش خه‌ریکی کێشانی ره‌سمی کچێک هیوا ئه‌سمه‌ره‌ماندا هات و چوو‪ .‬تۆ بڵه‌ی‬ ‫بوو‪ .‬ته‌نها هێشتا ده‌م و چاوی دیار بوو ک ‌ه وێنه‌کێش په‌شێوی چی بێت ک ‌ه وا قیبل ‌ه‬ ‫و نه‌ریتی ته‌وافیشی گۆڕی‪...‬؟! ورد ‌ه ورد ‌ه‬ ‫رووی کردبوو ‌ه تابلۆکێش و ب ‌ه ده‌میه‌و ‌ه‬ ‫ل ‌ه به‌رامبه‌ری په‌نجه‌ی کچه‌ی تابلۆکه‌ماندا‬ ‫پێده‌که‌نی‪ .‬سیمایه‌کی ئه‌سمه‌ر‪ ،‬دو چاوی‬ ‫ته‌پۆڵکه‌یه‌کی خۆی ده‌نواند و له‌گه‌ڵ ته‌وافی‬ ‫کراو ‌ه و قژێکی ژاکاو‪ ،‬جاری هه‌ر ئه‌وه‌نده‌‪.‬‬ ‫سێ چرچی گه‌نج به‌ گۆشه‌ی چاویه‌و ‌ه خۆیان قه‌ڵه‌م رۆخساری ده‌پشکوت‪.‬‬ ‫وێنه‌کێش ئه‌و قه‌ڵه‌مه‌ی دانا و قه‌ڵه‌مێکی‬ ‫ده‌نواند ک ‌ه ده‌یانهێشت پێکه‌نینه‌که‌ی ل ‌ه‬ ‫نه‌رم و تۆزی ده‌م پانی هه‌ڵبژارد‪ ،‬قومێک‬ ‫خۆی گه‌وره‌تر بنوێنی‪ .‬ک ‌ه سه‌یری سیمای‬ ‫کچه‌که‌مان ده‌کرد ده‌تگوت بیکوژی هه‌ر ‪ 25‬بۆیاخی سه‌وزی کرد به‌ده‌میه‌و ‌ه و هێنای ل ‌ه‬ ‫السه‌رووی ته‌پۆڵکه‌که‌و ‌ه داینا‪ .‬به‌ هێمنی‬ ‫ساڵ ‌ه ته‌مه‌نی‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م چینان ‌ه چ بوون‬ ‫وه‌ک بڵه‌ی په‌نجه‌ی له‌گه‌ڵ قه‌ڵه‌مه‌که‌ی سه‌ما‬ ‫ببونه‌ میوانی روخساری؟ یه‌کێک نه‌یناسیبا‬ ‫ده‌کات‪ ،‬قه‌ڵه‌مه‌که‌ی سوڕاند و به‌ره‌و نووکی‬ ‫ده‌یگوت نه‌ک ‪ 25‬ساڵ ‌ه به‌ڵکو ئازاری پێنج‬ ‫ته‌پۆڵکه‌ک ‌ه رێی بڕی‪ .‬جێ پێی قه‌ڵه‌مه‌ک ‌ه‬ ‫هه‌زار ساڵی داگیرکاری له‌و روخساره‌دا‬ ‫وه‌ک تاڵ ‌ه قژێکی به‌رخۆر وابوو ک ‌ه ب ‌ه ده‌م‬ ‫خۆیان حه‌شار داو ‌ه به‌اڵم تیشکێکی وه‌ها‬ ‫ل ‌ه چاوی ده‌بێته‌و ‌ه وا ده‌زانی هیوای نه‌به‌زی باو ‌ه سه‌ما ده‌کات‪ .‬جارێکی دیکه‌ قه‌ڵه‌مێکی‬ ‫نه‌رمی ده‌م پان و ده‌م زه‌رد له‌گه‌ڵ ده‌ستی‬ ‫سه‌نگه‌رمان به‌گوێدا ده‌چپێنێ‪.‬‬ ‫وێنه‌کێش هه‌ستا و له‌سه‌ر جێ پێی هه‌مان‬ ‫وێنه‌کێش جارێکی دیکه‌ قه‌ڵه‌مه‌که‌ی‬ ‫قه‌ڵه‌می پێشوو خۆی هێنا به‌ تاڵ ‌ه قژ ‌ه‬ ‫هه‌ڵگرت و جلێکی سه‌وزی تۆخی کرد ‌ه به‌ر‬ ‫سه‌ماکه‌ره‌که‌دا‪ .‬ئینجا وێنه‌کێش ده‌قه‌یه‌ک‬ ‫کچ ‌ه ئه‌سمه‌ره‌که‌مان‪ ،‬ئه‌ڵه‌ی شتێکی کرد ‌ه‬ ‫راوه‌ستا وه‌ک بڵه‌ی بۆیادی پاکڕه‌وانێک‬ ‫شانی چه‌پی‪...‬‬ ‫راوه‌ستاوه‌‪ ،‬دواتر قه‌ڵه‌مێکی تۆزێ ناسکتری‬ ‫ئینجا جارێکی دیکه‌ قه‌ڵه‌مه‌که‌ی هه‌ڵگرته‌و ‌ه‬ ‫هه‌ڵگرت و ده‌می سوور کرد‪ ،‬هه‌ڵفڕی و‬ ‫و له‌سه‌ر شانیه‌و ‌ه ده‌ستی پێ کرد هه‌تا‬ ‫هات رێک ناوه‌ڕاستی په‌لکه‌که‌ی ماچ کرد‬ ‫نووکی په‌نجه‌ی ده‌ستی راستی‪ ،‬ده‌ستی‬ ‫ک ‌ه ئه‌مجاره‌ نه‌تده‌زانی سه‌وز ‌ه یان زه‌رد یان‬ ‫مشت کردبوو و په‌نجه‌ی شایه‌تومانی‬ ‫هه‌ردوکیان‪ .‬ک ‌ه قه‌ڵه‌مه‌ک ‌ه هه‌ستایه‌وه‌ ل ‌ه‬ ‫به‌ره‌و بێکۆتایی سپی الپه‌ڕه‌ک ‌ه راکێشابوو‪.‬‬ ‫جێی ده‌می ئه‌ستێره‌یه‌کی سور خۆی ده‌نواند‪.‬‬ ‫وێنه‌کێش بۆ ساتێک وازی له‌ کچه‌ هێنا و‬ ‫هه‌وڵی دا سیمای گشتی تابلۆکه‌مان بۆ روون جا ک ‌ه سه‌یری په‌لکه‌که‌ت ده‌کرد وات ده‌زانی‬ ‫دو رۆڵه‌ی زه‌رد و سه‌وزی ته‌وێڵ سوورن‬ ‫بکاته‌وه‌‪ .‬تابلۆکێش به‌ قه‌ڵه‌مه‌که‌ی وه‌ها‬ ‫ک ‌ه باوه‌شیان به‌یه‌کا کردوو ‌ه و سه‌ریان بۆ‬ ‫به‌ده‌وری کچ ‌ه ئه‌سمه‌ره‌که‌ماندا ده‌هات و‬ ‫مشته‌نوور دانه‌واندووه‌‪.‬‬ ‫ده‌چوو وات ده‌زانی چه‌ندین ساڵ ‌ه تامه‌زرۆی‬

‫ژنان به‌ر ه‌و ئابووری سه‌ربه‌خۆ‬ ‫راپۆرت‬ ‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪1‬‬

‫ئا‪ /‬تروسکه‬ ‫بــه‌ ئــامــانــجــی د ه‌رخــســتــنــی‬ ‫تـــــوانـــــای ئـــــابـــــووری و‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی ژنان‪ ،‬هه‌وڵمان‬ ‫دا له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵێک ژن که‌‬ ‫لـه‌ شوێنی جــیــاواز جــیــاواز‬ ‫بــۆ بــژێــوی ژیــانــی خــۆیــان‬ ‫کار د ه‌که‌ن‪ ،‬بۆچوونه‌کانیان‬ ‫به‌شێو ه‌ى دۆسیه‌ بخه‌ینه‌روو‪،‬‬ ‫لـــه‌و دۆســـیـــه‌یـــه‌دا جـه‌خــتــی‬ ‫هه‌موو ژنــان زیاتر له‌سه‌ر‬ ‫ئــــه‌و ه‌ بــــوو ک ـه‌«پــێــویــســت ـه‌‬ ‫مرۆڤ چاوی له‌د ه‌ستی که‌س‬ ‫ن ـه‌بــێــت و ئــــه‌و ه‌ی خـــاو ه‌ن‬ ‫ئـــابـــووری ســه‌ربــه‌خــۆ بێت‬

‫ئـــــــــــــــــــه‌و‬ ‫کـــه‌ســـانـــه‌ی دێــن ـ ‌ه‬ ‫الی ئــێــمـه‌ و شت‬ ‫فێر د ه‌بــن ش ـه‌رت‬ ‫نــیــیــه‌ الی ئــێــم ـ ‌ه‬ ‫بـــــــــــه‌رد ه‌وام کـــار‬ ‫بکه‌ن‬ ‫پێویستی بــه‌ د ه‌ســـت درێــژ‬ ‫کـــردن لــه‌بــه‌رامــبــه‌ر ک ـه‌س‬ ‫نییه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت حکومه‌تیش‪».‬‬ ‫په‌یامی ئ ـه‌م ژنــانـه‌ بـه‌ ئێمه‌‬ ‫د ه‌ڵێت‪ :‬ئابووری سه‌ربه‌خۆ‬

‫و که‌سایه‌تی سه‌ربه‌خۆ پیالن‬ ‫و داهاتێکی سه‌ربه‌خۆ له‌گه‌ڵ‬ ‫خــۆی دێــنــێــت‪ .‬لــه‌ راســتــیــدا‬ ‫ئ ـه‌م ـه‌ ئــامــۆژگــاریــی ـه‌ک ـه‌ بۆ‬ ‫حـــکـــومـــه‌تـــه‌کـــه‌شـــمـــان ک ـه‌‬ ‫دایکانمان پێیان د ه‌ڵێن‪.‬‬ ‫د ه‌قى ریپۆرتاژ ه‌که‌‬ ‫ئامانجمان ر ه‌خساندنی‬ ‫هه‌لی کار ه‌ بۆ ژنان‬ ‫پــــه‌رویــــن مـــوحـــمـــه‌مـــه‌د‬ ‫بـــه‌ڕێـــو ه‌بـــه‌ری ســه‌نــتــه‌ری‬ ‫کــــه‌رکــــوک بـــۆ خــانــمــانــی‬ ‫پیشه‌دار‪ ،‬به‌م شێو ه‌یه‌ و ه‌اڵمی‬ ‫پــرســیــار ه‌کــانــی تــروســک ـه‌ی‬

‫ئابووری سه‌ربه‌خۆی‬ ‫ژن د ه‌بێت ‌ه‬ ‫هۆی ئه‌و ه‌ی ژن‬ ‫سه‌ربه‌ست تر بێت‬

‫راپۆرت‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪2‬‬

‫دایه‌و ه‌‪:‬‬ ‫تروسکه‌‪ :‬سه‌ر ه‌تا ئامانجی‬ ‫سه‌نته‌ر ه‌که‌تان چییه‌؟ واتــا‬ ‫ته‌نها له‌ بــوواری ئابووری‬ ‫کار د ه‌که‌ن؟‬ ‫ئــێــمـه‌ ژنـــان فــێــری کــاری‬ ‫د ه‌ســتــی د ه‌ک ـه‌یــن و ک ـه‌ دێنه‌‬ ‫المــان ئ ـه‌و ه‌ی له‌ تواناماندا‬ ‫بێت له‌ بــوواری فکریشه‌و ه‌‬ ‫یــارم ـه‌تــیــیــان د ه‌د ه‌یــــن‪ .‬ئ ـه‌و‬ ‫کــه‌ســانــه‌ی دێــن ـه‌ الی ئێمه‌‬ ‫و شــت فــێــر د ه‌بــــن شــه‌رت‬ ‫نــیــیـه‌ الی ئــێــمـه‌ بــــه‌رد ه‌وام‬ ‫کــار بــک ـه‌ن‪ ،‬بــۆ دواڕۆژی‬ ‫خۆیان باشه‌ و له‌وانه‌یه‌ بچن‬ ‫دووکــانــێــک دانــێــن یـــان له‌‬ ‫ماڵه‌و ه‌ شت دروست بکه‌ن و‬ ‫بیخه‌نه‌ پێشانگاکانه‌و ه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫کـــار ه‌ى ک ـه‌ لــێــر ه‌ فێر د ه‌بــن‬ ‫د ه‌تـــوانـــن بـــاری ئــابــووری‬ ‫خــۆیــانــی زیــاتــر پــی بـه‌رنـه‌‬ ‫پێشه‌و ه‌‪ .‬ئێمه‌ ئامانجمان له‌‬ ‫کــردن ـه‌و ه‌ی ئ ـه‌م سه‌نته‌ر ه‌ش‬ ‫ر ه‌خساندنی هه‌لی کــار ه‌ بۆ‬ ‫ژنان‪.‬‬ ‫ئــابــووری ناسه‌ربه‌خۆ‬

‫ناسه‌ربه‌خۆی‬

‫که‌سایه‌تی‬ ‫لێد ه‌بێته‌و ه‌‬ ‫تـــروســـکـــه‌‪ :‬هـــه‌بـــوونـــی‬ ‫نـــاو ه‌نـــدێـــکـــی ئــــابــــووری‬ ‫سه‌ربه‌خۆ بۆ ژنان و خاو ه‌ن‬ ‫ئــــابــــووری بـــوونـــی ژنـــان‬ ‫به‌شێو ه‌یه‌کی سه‌ربه‌خۆی چ‬ ‫کاریگه‌رییه‌ک له‌سه‌ر ژیانی‬ ‫ژنان د ه‌کات ؟‬ ‫بێگومان کاتێ ژن خاو ه‌ن‬ ‫ئــابــووری س ـه‌رب ـه‌خــۆ بێت‪،‬‬ ‫د ه‌توانێت زیاتر سه‌ربه‌ست‬ ‫بــێــت‪ .‬ئــه‌گــه‌ر ه ـه‌مــووکــات‬ ‫چاوی له‌د ه‌ستی باوک و برا‬ ‫و هــاوس ـه‌ر بێت‪ ،‬ئ ـه‌و کات‬ ‫پێویسته‌ به‌ گوێر ه‌ی ئه‌وانیش‬ ‫هــــه‌ڵــــســــوکــــه‌وت بـــکـــات‪،‬‬ ‫بـــه‌اڵم کــاتــێ کــه‌ ئــابــووری‬ ‫سه‌ربه‌خۆی هه‌بێت ئه‌و کات‬ ‫چاوی له‌د ه‌ستی که‌س نابێت‪.‬‬ ‫مــوشــکــیــل ـه‌ی ـه‌کــمــان ل ـه‌گ ـه‌ڵ‬ ‫پیاو نییه‌ ‪ ،‬ب ـه‌اڵم ئابووری‬ ‫سه‌ربه‌خۆی ژن د ه‌بێته‌ هۆی‬ ‫ئه‌و ه‌ی ژن سه‌ربه‌ستتر بێت‪.‬‬ ‫«بێ پیالنی حکومه‌ت‪،‬‬ ‫ن ـه‌ریــتــی کــۆمـه‌اڵیـه‌تــی‬

‫و یــاســا‪ ،‬قــۆڵــی ژنــیــان‬ ‫به‌ستو و ه‌«‬ ‫تـــروســـکـــه‌‪ :‬بـــه‌ گــوێــر ه‌ی‬ ‫ئــامــار ه‌کــان ل ـه‌ رۆژه ـه‌اڵتــی‬ ‫نــاو ه‌ڕاســتــدا لـه‌ ســه‌دا ‪23‬ی‬ ‫ژنـــان بــێ کـــارن‪ .‬ئــێــو ه‌ لـه‌م‬ ‫بار ه‌یه‌و ه‌ چی د ه‌ڵێن؟‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌ دوای د ه‌ست‬ ‫پێ کردنی ئه‌م شه‌ڕ ه‌ دۆخی‬ ‫ژنــان ل ـه‌م بـــووار ه‌دا ب ـه‌ر ه‌و‬ ‫خراپتر چوو‪ .‬بۆ نمونه‌ ژنانی‬ ‫نێو که‌مپه‌کان ئێستا له‌ دۆخی‬ ‫هه‌ر ه‌ خراپدان‪ ،‬یان ئه‌و ه‌ی‬ ‫که‌ هه‌ندێک هه‌بوون خاو ه‌ن‬ ‫کار به‌اڵم ئێستا به‌هۆی ئه‌م‬ ‫شـــه‌ڕ ه‌و ه‌ ل ـه‌ مــاڵـه‌کــانــیــان دا‬ ‫دانــیــشــتــوون‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌‬ ‫خوارووی ئێراق‪.‬‬ ‫دۆخــی ژنــان ب ـه‌ر لـه‌ شه‌ڕ‬ ‫هه‌رچه‌ند ه‌ زۆر باش نه‌بوو‪،‬‬ ‫ب ـه‌اڵم له‌ ئێستا باشتر بوو‪.‬‬ ‫شه‌ڕ بــازار راد ه‌و ه‌ستێنێت‪،‬‬ ‫پــار ه‌ لـه‌ نێو بـــازاڕدا نییه‌‪،‬‬ ‫ک ـه‌پــار ه‌ ن ـه‌بــوو خـه‌ڵــک شت‬ ‫ناکڕێت و به‌رهه‌م هێنانیش‬ ‫که‌م د ه‌بێته‌و ه‌‪.‬‬

‫راپۆرت‬ ‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪3‬‬

‫تروسکه‌‪ :‬له‌ الواز بوونی‬ ‫هــه‌ڵــی کـــار بـــۆ ژنــــان کێ‬ ‫به‌ر پر سیا ر ه‌؟‬ ‫ئــه‌م کێشه‌یه‌ دوو الیه‌نی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬یه‌ک بێ پیالنی د ه‌وڵه‌ته‌‬ ‫له‌م بابه‌ته‌دا‪ ،‬یه‌کی دیکه‌یش‬ ‫زاڵ بوونی هه‌ندێک کلتوور‬ ‫ونه‌ریتی دواک ـه‌وتــووی نێو‬ ‫کۆمه‌ڵگایه‌‪ .‬به‌س به‌ گوێر ه‌ی‬ ‫پــێــشــتــر ئــێــســتــا لــه‌ بـــوواری‬ ‫کــۆم ـه‌اڵی ـه‌تــیــی ـه‌و ه‌ دۆخ ـه‌ک ـه‌‬ ‫باشتر و رێگرییه‌کان و ه‌ک‬ ‫پــێــشــتــر نــیــن لـــه‌ بــــوواری‬ ‫هاتنه‌و ه‌ د ه‌ر ه‌و ه‌ی ژنان و کار‬ ‫کردنیان‪ .‬به‌اڵم کار کردن بۆ‬ ‫نموونه‌ دووکان دانانی ژنان‬ ‫هێشتا ئاسایی نابینرێت‪ .‬واتا‬ ‫چۆن پیاوێک دوکان داد ه‌نێت‬ ‫ئه‌گه‌ر ژنێک بیه‌وێت ئه‌مه‌‬ ‫بــکــات کێشه‌ و رێــگــری لێ‬ ‫د ه‌کرێت‪ ،‬پێویسته‌ ئه‌و ژنه‌‬

‫زۆر به‌ جه‌سار ه‌ت بێت‪.‬‬ ‫له‌ بــوواری یاساییشه‌و ه‌ چ‬ ‫له‌ ناوچه‌ دابــڕاو ه‌کــان و چ‬ ‫لـه‌ هه‌رێمی کوردستانیش‪،‬‬ ‫یــاســاکــان بــه‌و شــێــو ه‌یـه‌ نییه‌‬ ‫که‌ یارمه‌تید ه‌ر بن بۆ ژنان‪.‬‬ ‫زۆرجــار ئه‌و ه‌ یاساکانن که‌‬ ‫د ه‌ستی ژنان د ه‌به‌ستنه‌و ه‌ به‌‬ ‫جێگای ئــه‌و ه‌ی چــار ه‌سـه‌رى‬ ‫دۆخی ژنان بکه‌ن‪ .‬پێویسته‌‬ ‫حـــکـــومـــه‌تـــی هـــه‌رێـــمـــی‬ ‫کــوردســتــانــیــش ب ـه‌ گــوێــر ه‌ی‬ ‫ئـــه‌و ه‌ پـــێـــداچـــوونـــه‌و ه‌ی بۆ‬ ‫یاساکان بکات که‌ یاساکان‬ ‫رێگر نه‌بن له‌به‌رامبه‌ر کار‬ ‫و خه‌باتی ژنان‪.‬‬ ‫فراکسیۆن و الیه‌نه‌کان‬ ‫ته‌نها به‌ قسه‌ باسی ژنان‬ ‫د ه‌که‌ن‬ ‫تــروســکــه‌‪ :‬ســـه‌بـــار ه‌ت به‌‬ ‫لــیــژنــه‌ی پــێــداچــوونــه‌و ه‌ی‬

‫د ه‌ســتــوور که‌ ته‌نها ‪ 3‬ژنی‬ ‫تێدایه‌ چی د ه‌ڵێن؟‬ ‫لــه‌و لــیــژنـه‌ ‪ 21‬که‌سیه‌ی‬ ‫پــێــداچــوونــه‌ی د ه‌ســتــووری‬ ‫هه‌رێمی کوردستاندا ته‌نها‬ ‫ی ـه‌ک ک ـه‌س و ه‌ک نوێنه‌ری‬ ‫کــــه‌رکــــووک دانـــــــراو ه‌ و‬ ‫ئـــه‌ویـــش پــــیــــاو ه‌‪ .‬ئــێــم ـه‌ش‬ ‫هـه‌رچــیــیـه‌ک د ه‌ڵــێــیــن پێمان‬ ‫د ه‌وترێت« ئێو ه‌ هی ناوچه‌‬ ‫دابڕاو ه‌کانن»به‌اڵم نه‌ به‌غدا‬ ‫خاو ه‌نداریمان لێ د ه‌کــات و‬ ‫نه‌ هه‌رێمی کوردستانیش‪.‬‬ ‫تــروســکــه‌‪ :‬ه ـه‌نــدێــک له‌‬ ‫الیــه‌نــه‌کــان د ه‌ڵــێــن بــا ئ ـه‌و‬ ‫فراکسیۆنانه‌ی که‌ کورسییان‬ ‫زۆر ه‌ ژن بـــخـــه‌نـــه‌ نـــاو‬ ‫لیژنه‌که‌یانه‌و ه‌ ئێو ه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫رووانگه‌یه‌ د ه‌ڵێن چی؟‬ ‫فــراکــســیــۆن و الی ـه‌ن ـه‌کــان‬ ‫بــه‌س تـه‌نــهــا ب ـه‌ قــسـه‌ باسی‬

‫راپۆرت‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪4‬‬

‫ژن د ه‌کـــه‌ن‪ ،‬ئ ـه‌گ ـه‌ر نــا ب ‌ه‬ ‫کــرد ه‌و ه‌ هیچیان دیــار نییه‌‪.‬‬ ‫گرنگ کورسی نییه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بیانه‌وێ د ه‌توانن ژن بخه‌نه‌‬ ‫نــێــو لــیــژنــه‌کــه‌یــانــه‌و ه‌‪ .‬له‌‬ ‫نــێــو فــراکــســیــۆن ـه‌کــانــدا ژن‬ ‫هـــه‌ن‪ ،‬ل ـه‌ نــێــو پ ـه‌رل ـه‌مــانــدا‬ ‫ژن هــه‌ن‪ ،‬بــۆچــی ناخرێنه‌‬ ‫ئــه‌م لــیــژن ـه‌ی ـه‌و ه‌‪ ،‬د ه‌تــوانــن‬ ‫بــیــانــخــه‌ن‪ .‬بــــه‌اڵم ئـــه‌و ه‌ی‬ ‫راســــتــــی بـــێـــت مــــن لـــه‌و‬ ‫باو ه‌ڕیه‌دا نیم هه‌ر که‌ وترا‬ ‫ژنه‌ تێکۆشان بۆ مافی ژنان‬ ‫بکات‪ ،‬چونکه‌ هه‌زاران ژن‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌قڵیه‌تی پیاو به‌ڕێو ه‌‬ ‫د ه‌بــات‪ .‬شـه‌رت نییه‌ که‌ ژن‬ ‫بــو پــاراســتــنــی ژن بــکــات‪،‬‬ ‫گرینگ ئـه‌و ئه‌قڵیه‌ته‌یه‌ که‌‬ ‫پـــه‌یـــڕ ه‌وی د ه‌کــــه‌ن‪ ،‬چ ژن‬ ‫بــێــت چ پــیــاو‪ .‬هه‌ندێکجار‬ ‫پیاو پاراستنی مافی ژنان‬ ‫د ه‌که‌ن‪.‬‬ ‫و ه‌ک دوایــــیــــن قــســه‌ش‬ ‫سه‌ر ه‌تا سپاسی ئێو ه‌ د ه‌که‌م‬ ‫بۆ ئه‌و د ه‌رفه‌ته‌ی که‌ پێتان‬ ‫دایــن‪ .‬ه ـه‌رو ه‌هــا د ه‌ڵــێــم ئه‌و‬ ‫بڕیار ه‌ی که‌ و ه‌زیری دارایی‬ ‫د ه‌ریــکــردوو ه‌ س ـه‌بــار ه‌ت به‌‬ ‫بــودجــه‌ی رێــکــخــراو ه‌کــان‪،‬‬ ‫د ه‌بــێــت پــێــداچــوونـه‌و ه‌یـه‌کــی‬ ‫بۆ بکرێت و بزانرێت ئایا‬ ‫کــام رێــکــخــراو کــار د ه‌کــات‬ ‫کــام رێــکــخــراو کــار ناکات‬ ‫بــه‌ گــوێــر ه‌ی ئـــه‌و ه‌ بــودج ـه‌‬ ‫بـــبـــڕدرێـــت‪ .‬ئـــه‌گـــه‌ر بــه‌م‬ ‫شێو ه‌یه‌ بـــه‌رد ه‌وام بکات و‬ ‫بــوج ـه‌مــان بــۆ نـه‌نــێــردرێــت‬ ‫کــار ه‌ک ـه‌مــان راد ه‌و ه‌ســتــێــت‪.‬‬ ‫ســـــه‌ر ه‌ڕای ئــــه‌و ه‌ی چ ـه‌نــد‬ ‫مــانــگ ـه‌ بــه‌ خــۆب ـه‌خــش کــار‬ ‫د ه‌ک ـه‌یــن بــه‌اڵم ب ـه‌م شێو ه‌یه‌‬ ‫به‌رد ه‌وام ناکرێت‪.‬‬ ‫« پێویسته‌ به‌ته‌مای‬ ‫د ه‌وڵه‌ت نه‌بین‪ ،‬خۆمان‬

‫خه‌می خۆمان بخۆین»‬ ‫هــێــرۆ مــوح ـه‌م ـه‌د یه‌کێک‬ ‫ل ـه‌و ژنــان ـه‌ی کـه‌ په‌یو ه‌ندى‬ ‫ب ـه‌ س ـه‌نــت ـه‌ر ه‌ک ـه‌و ه‌ ه ـه‌ی ـه‌ و‬

‫یــــه‌کــــه‌مــــیــــن‬ ‫و گــــه‌وره‌تــــریــــن‬ ‫کـــــێـــــشـــــه‌مـــــان‬ ‫ئ ـه‌وه‌ی ـ ‌ه کـ ‌ه که‌س‬ ‫خاوه‌ندارێتیمان لێ‬ ‫ناکات‪.‬‬ ‫مـــاو ه‌ی ‪ 3‬ســاڵ ـه‌ لـه‌گـه‌ڵــیــان‬ ‫کـــار د ه‌کـــــات لـــه‌ و ه‌اڵمـــى‬ ‫پرسێکى تروسکه‌دا که‌ ئاخۆ‬ ‫کارکردن له‌ د ه‌ر ه‌و ه‌ی ماڵ‬ ‫چ کاریگه‌رییه‌کی له‌سه‌ر‬ ‫ژیانتان هه‌بوو ه‌؟‬ ‫د ه‌ڵـــێـــت‪ :‬کــارێــکــی بــه‌و‬ ‫شــێــو ه‌ی ـه‌ د ه‌هــێــڵــێــت مــروڤ‬ ‫لـــه‌ چـــوارچـــێـــو ه‌ی مــاڵــه‌و ه‌‬ ‫د ه‌رکـــــه‌وێـــــت‪ ،‬خـــه‌ڵـــک و‬ ‫کـه‌ســایـه‌تــی زیــاتــر بناسێت‬ ‫هـــه‌رو ه‌هـــا کـــار کـــردن بۆ‬ ‫ئــێــمــه‌ بـــاشـــه‌ و د ه‌هــێــڵــێــت‬ ‫سه‌ربه‌خۆت‬ ‫ئابوورییه‌کی‬ ‫هـــه‌بـــێـــت‪ .‬بـــه‌تـــایـــبـــه‌ت بــۆ‬ ‫کـه‌ســانــێــک ک ـه‌ خوێندنمان‬ ‫نــیــی ـه‌ و د ه‌وام نــاکــه‌یــن‪،‬‬ ‫ل ـه‌ شوێنێکی و ه‌هـــادا کــار‬ ‫کــردن زۆر ســوودی د ه‌بێت‬ ‫بــۆ ئێمه‌‪ .‬کاتێ کـه‌ د ه‌ستت‬ ‫ل ـه‌ گیرفانی خــۆتــدا بێت و‬ ‫ئــابــووری لـه‌د ه‌ســتــی خۆتدا‬ ‫بــێــت داوا لــه‌کــه‌س نــاک ـه‌ی‬ ‫‪،‬د ه‌توانیت به‌ خواستی خۆت‬ ‫ه ـه‌ڵــس و کـــه‌وت بــک ـه‌ی و‬ ‫پێویستییه‌کانت دابین بکه‌ی‪.‬‬

‫مرۆڤ پێویسته‌ نه‌ به‌ته‌مای‬ ‫د ه‌وڵـــه‌ت بێت نـه‌ الیه‌نێکی‬ ‫دیکه‌‪ ،‬پێویسته‌ خۆی خه‌می‬ ‫خـــۆی بــێــت‪ .‬زۆرجـــاریـــش‬ ‫ه ـه‌ی ـه‌ ک ـه‌ مــۆڵ ـه‌ت نــادرێــت‬ ‫بــێــتــه‌د ه‌ر ه‌و ه‌ واتـــه‌ نه‌ریتی‬ ‫کــۆمـه‌اڵیـه‌تــیــش رێــگــری لێ‬ ‫د ه‌کات‪.‬‬ ‫تــروســک ـه‌‪ :‬و ه‌ک ئێستای‬ ‫هه‌رێمی کوردستان که‌ له‌‬ ‫د ه‌ر ه‌و ه‌ شت دێنێت و داهاتی‬ ‫ناوخۆی نییه‌ بۆیه‌ ناتوانێت‬ ‫بــه‌ راشـــکـــاوی هه‌ڵوێستی‬ ‫هـــه‌بـــێـــت لـــه‌بـــه‌رامـــبـــه‌ر‬ ‫د ه‌ر ه‌و ه‌ش ‪ ،‬له‌وباریه‌و ه‌ چى‬ ‫د ه‌ڵێن ؟‬ ‫ب ـه‌ڵــێ وایـــه‌‪ ،‬ک ـه‌ شته‌کان‬ ‫لـــه‌ د ه‌ر ه‌و ه‌ش بــهــێــنــرێــت‬ ‫کێشه‌یه‌کیشی هه‌بێت دیار ه‌‬ ‫نــاتــوانــێ هــیــچ بــڵــێــت‪ ،‬به‌‬ ‫نرخێکی گرانیش د ه‌یفرۆشن‬ ‫به‌ خه‌ڵک‪.‬‬ ‫ه‬ ‫«ئــێــم ـه‌ و ه‌ک نــاوچ ـ ‌‬ ‫کێشه‌ له‌سه‌ر ه‌کان که‌س‬ ‫خـــاو ه‌نـــداریـــمـــان لێ‬ ‫نا کا ت »‬ ‫تــروســکــه‌‪ :‬ئــێــســتــا و ه‌ک‬ ‫ژنــان له‌ناوچه‌ دابــڕاو ه‌کــان‬ ‫زۆرترین کێشه‌ که‌ سه‌رتان‬ ‫دێشێنێت چییه‌؟‬ ‫یـه‌کـه‌مــیــن و گ ـه‌ور ه‌تــریــن‬ ‫کێشه‌مان ئ ـه‌و ه‌ی ـه‌ کـه‌ که‌س‬ ‫خـــاو ه‌نـــدار ‪w‬ێـــتـــیـــمـــان لــێ‬ ‫نـــاکـــات‪ .‬بــۆ نــمــون ـه‌ ئێستا‬ ‫بــوجــه‌ی ئێمه‌ لــێــر ه‌ بــڕاو ه‌‬ ‫بـــه‌غـــدا هــــه‌ر ح ـه‌ســابــیــش‬ ‫نــاکــات و لـه‌الیـه‌ن هه‌رێمی‬ ‫کـــوردســـتـــانـــیـــشـــه‌و ه‌ هــیــچ‬ ‫هه‌ڵوێستێکمان نه‌بینی‪ .‬زۆر‬ ‫جار ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌کانیش‬ ‫هــاتــوون ئــێــر ه‌یــان بینیو ه‌ و‬ ‫له‌ هه‌بوون و خه‌باتی ئێر ه‌‬ ‫ئاگادارن‪ ،‬به‌اڵم گۆڕانکاری‬ ‫له‌ دۆخه‌که‌ دروست نه‌بوو ه‌‪.‬‬

‫راپۆرت‬ ‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪5‬‬ ‫ئــه‌م شـــه‌ڕ ه‌ش کــاریــگـه‌ری‬ ‫لــه‌ســه‌ر دۆخـــی ئێمه‌ کــرد‪،‬‬ ‫یه‌ک ئه‌و ه‌یه‌ که‌ خه‌ڵک دڵی‬ ‫ئـــارام نییه‌ بـه‌تــایــبـه‌ت ئـه‌و‬ ‫خێزانانه‌ى که‌ پێشمه‌رگه‌یان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬له‌الیه‌کی دیکه‌یشه‌و ه‌‬ ‫کار کردنی ئێمه‌ له‌ شوێنی‬ ‫و ه‌هـــــادا یــارمــه‌تــیــد ه‌رێــک‬ ‫د ه‌بێت بۆ بوواری ئابووری‬ ‫مــاڵ ـه‌ک ـه‌ چــوونــک ـه‌ مــوچـه‌ش‬ ‫نییه‌‪ ،‬کێشه‌ی موچه‌ هه‌یه‌‪ ،‬که‌‬ ‫بوجه‌ی ئێر ه‌ش ببڕێت ئه‌و ه‌‬ ‫کــێــشـه‌کـه‌مــان بــۆ گــه‌ور ه‌تــر‬ ‫د ه‌کات‪.‬‬ ‫گـــه‌الوێـــژ عــه‌بــدولــســتــار‬ ‫مـــوحـــه‌مـــه‌د راهـــێـــنـــه‌ری‬ ‫س ـه‌نــت ـه‌ر ه‌ک ـه‌ ســه‌بــار ه‌ت به‌‬ ‫شێوازی راهێنانی ژنــان له‌‬ ‫سـه‌نــتـه‌ر ه‌کـه‌یــانــدا لـه‌بــار ه‌ى‬ ‫پرسى ‪ ،‬ئێو ه‌ چه‌ند راهێنه‌رن‬ ‫و له‌ چ بووارێکدا راهێنان‬ ‫د ه‌که‌ن؟‬ ‫مــــن لـــێـــر ه‌ فـــێـــری شــت‬ ‫چــنــیــن و ن ـه‌خــشــیــان د ه‌کـــه‌م‬

‫و بـــوواری خه‌یاتییه‌که‌ش‬ ‫پـــه‌رویـــن خــــان د ه‌یـــکـــات‪.‬‬ ‫خولی په‌رو ه‌رد ه‌شمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بـــه‌س دانــانــی خــولـه‌کــانــیــش‬ ‫ب ـه‌ گــوێــر ه‌ی هاتنی ژنــانـه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئــه‌و ه‌ی که‌ زۆرجــار‬ ‫بــه‌ گــوێــر ه‌ی دۆخـــی ژنــان‬ ‫کاته‌کانیان د ه‌گــۆڕیــن به‌س‬ ‫کــۆمــه‌ڵــێــک م ـه‌رجــیــشــمــان‬ ‫هـــه‌یـــه‌‪ ،‬ئـــه‌ویـــش ئــــه‌و ه‌ن ؛‬ ‫هه‌تا د ه‌توانن منداڵ له‌گه‌ڵ‬ ‫خــۆیــان نه‌یه‌نن کـه‌ شته‌کان‬ ‫بـــه‌ تـــه‌کـــیـــز ه‌و ه‌ فــێــر بــبــن‪،‬‬ ‫له‌کاتی خۆیدا ئــامــاد ه‌ بن و‬ ‫هه‌رو ه‌ها ته‌مه‌نی بچووکیش‬ ‫و ه‌رنــاگــریــن بــۆ ئ ـه‌م کارانه‌‬ ‫‪ ،‬چونکه‌ نامانه‌وێت منداڵ‬ ‫کـــار بــکــات‪ .‬ئـــه‌م شـــه‌ڕ ه‌ش‬ ‫کاریگه‌ری له‌سه‌ر دۆخه‌که‌‬ ‫کــــــردوو ه‌ و لـــه‌ســـه‌ر ه‌تـــای‬ ‫شــــه‌ڕ ه‌کــــه‌و ه‌ ئــێــم ـه‌ خــولــی‬ ‫په‌رو ه‌رد ه‌مان نه‌بوو ه‌‪.‬‬ ‫ئــافــتــاو مــحــیـه‌دیــن ژنێکی‬ ‫مــاڵـه‌و ه‌یـه‌ کـه‌ بـه‌ نــان کــردن‬

‫و ســــاز کـــردنـــی کـــه‌لـــه‌ و‬ ‫پــــا‪ ،‬بــه‌شــێــکــی گـــرنـــگ لـه‌‬ ‫بژێوی ژیانی بنه‌ماڵه‌که‌ی‬ ‫گــرتــۆتــه‌ ئــه‌ســتــۆی خـــۆی‪.‬‬ ‫دایکی محه‌مه‌د به‌م شێو ه‌یه‌‬ ‫بــۆ گــۆڤــار ه‌کــه‌مــان دوا و‬ ‫س ـه‌ر ه‌تــا لــه‌بــار ه‌ى پــرســى ‪،‬‬ ‫کارکردنی ژن به‌و شێواز ه‌‬ ‫کاریگه‌رییه‌کى هـه‌بــوو ه‌ له‌‬ ‫ماڵی خــۆتــانـه‌و ه‌ د ه‌ســتــی پێ‬ ‫بکه‌ین و یارمه‌تی دانی به‌و‬ ‫شێو ا ز ه‌؟‬ ‫لـــه‌ خــــوا بـــه‌ زیــــاد بــێــت‬ ‫لــه‌ مــاڵــه‌و ه‌ هــیــچ ســزای ـه‌ک‬ ‫ناکێشین‪ ،‬و ه‌کــو ئــه‌و ه‌ نییه‌‬ ‫بچیته‌ د ه‌ر ه‌و ه‌ بگه‌ڕێیت و‬ ‫خه‌ڵک قسه‌ی سووکت پێبڵێت‬ ‫قــس ـه‌ی نــاخــۆشــت پــێ بڵێت‬ ‫به‌ مه‌منوونی ئه‌هێننه‌ به‌ر‬ ‫د ه‌رگا و لێیان و ه‌رید ه‌گریت‬ ‫پاک و ته‌میز بۆیان د ه‌که‌یت‬ ‫ئه‌ید ه‌یته‌ د ه‌ستیان زۆر سه‌رم‬ ‫بــه‌رز ه‌ مــن کـه‌ ئ ـه‌و کاسبیه‌‬ ‫ئه‌که‌م ته‌مه‌نیشم ‪ 55‬ساڵه‌‪.‬‬

‫راپۆرت‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪6‬‬

‫هـــیـــچ کـــــات ن ـه‌مــهــێــشــت‬ ‫بــن ـه‌مــاڵ ـه‌ک ـه‌م داواى پــار ه‌‬ ‫له‌که‌س بکات‬ ‫تــروســکــه‌‪ :‬بـــه‌و شــێــواز ه‌‬ ‫خه‌بات له‌ بواری ئابوریه‌و ه‌‬ ‫‪،‬خـه‌بــات کــردنــی ژنــان به‌چ‬ ‫شیوازێک له‌ ناوچه‌ی ئێو ه‌‬ ‫ســه‌یــر د ه‌کـــرێـــت یــانــی به‌‬ ‫بــاشــی نــاوی ئ ـه‌بــرێــت‪ ،‬یان‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وتی خه‌ڵک چۆنه‌ ؟‬ ‫هـــه‌ڵـــســـوکـــه‌وتـــی خــه‌ڵــک‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌ودا نییه‌ ژن بچێته‌‬ ‫د ه‌ر ه‌و ه‌ کار بکات‪ ،‬به‌ چاوی‬ ‫ســوکــه‌و ه‌ ســه‌یــرى د ه‌کـــه‌ن‪،‬‬ ‫بـــه‌اڵم لــه‌ مــاڵــه‌و ه‌ کــار ه‌کــه‌‬ ‫د ه‌که‌یت زۆر سه‌ربه‌رزیت‪.‬‬ ‫بـــۆ شــوێــنــێــک ئـــه‌ڕۆیـــت‪،‬‬ ‫ئه‌ڵێیت وا بــۆ کــار ئــه‌ڕۆم‬ ‫د ه‌ڵێن؛ ها ئـه‌و ه‌ چی د ه‌کات‬ ‫بۆ کوێ د ه‌ڕوات؟! سه‌یرى‬ ‫ئه‌و ه‌ ناکه‌ن که‌ بژێوی ژیانت‬ ‫بــاش نییه‌ له‌ مــاڵـه‌و ه‌ د ه‌ست‬ ‫د ه‌د ه‌یـــت ب ـه‌ کــاســبــیـه‌و ه‌ کار‬ ‫د ه‌ک ـه‌یــت و ســه‌رت بــه‌رز ه‌‪،‬‬ ‫الیه‌نی خــراپ بگریت ئه‌و ه‌‬

‫ناخۆشه‌‪ ،‬چه‌ندساڵه‌ من خۆم‬ ‫خه‌باتم کردوو ه‌ له‌ د ه‌شت‪ ،‬له‌‬ ‫د ه‌ر ه‌و ه‌ ئاوار ه‌ بووینه‌‪ ،‬خۆم‬ ‫بـه‌ بــان تـه‌ر ه‌کــتــۆر و به‌بان‬ ‫لــۆریــه‌و ه‌ ل ـه‌ بــازگ ـه‌کــان ـه‌و ه‌‬ ‫ئه‌هاتمه‌و ه‌ کاسبیم ئه‌کرد‪،‬‬ ‫ئــێــســتــاش رێـــگـــه‌م نــــه‌داو ه‌‬ ‫رۆژێــک لـه‌ رۆژان منداڵم‬ ‫بێ پێویستی بێت و روو له‌‬ ‫سواڵکردن بکات و شکست‬ ‫بێنێت‪ .‬به‌راستی هه‌ر سه‌رم‬ ‫به‌رز بوو ه‌ و ئێستاش سه‌رم‬ ‫به‌رز ه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رنامه‌ی‬ ‫کچه‌کانم‬ ‫ژیــــانــــی خـــۆیـــانـــدا‬ ‫سه‌ر به‌ستن‬ ‫تروسکه‌‪ :‬واتا هه‌ڵسوکه‌وتی‬ ‫خــه‌ڵــک کــاریــگــه‌رى لــه‌و ه‌‬ ‫ناکات که‌ ئێو ه‌ش ریگری له‌‬ ‫کچه‌کانتان بکه‌ن له‌ د ه‌ر ه‌و ه‌‬ ‫کار بکه‌ن؟‬ ‫من سه‌یرى خه‌ڵک ناکه‌م؛‬ ‫بـــه‌راســـتـــی لــــه‌و ه‌تــــه‌ی مــن‬ ‫هه‌ڤااڵنم ناسیو ه‌‪ ،‬زۆر باش‬ ‫تێگه‌یشتووم و سه‌ربه‌رزم‪.‬‬

‫هـــاتـــوو چـــۆ د ه‌کـــــه‌ن هــیــچ‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌که‌م لێیان نه‌بینیو ه‌‪.‬‬ ‫فــــه‌رمــــوو لـــه‌ هــــه‌ر ســێ‬ ‫پــارچ ـه‌ک ـه‌ی تــر گ ـه‌نــج دێــن‬ ‫لێر ه‌ شه‌هید د ه‌بــن‪ ،‬لیر ه‌و ه‌‬ ‫خه‌ڵک ئه‌چێت بۆ حه‌سه‌که‌‬ ‫و کۆبانی شه‌هید د ه‌بن بۆچی‬ ‫شه‌هید د ه‌بــن؛ بۆ شـه‌ر ه‌ف و‬ ‫ناموسی ئێمه‌یه‌ به‌راستی‪.‬‬ ‫تروسکه‌‪ :‬واتا ئێو ه‌ ئه‌ڵێَن‬ ‫چ ژن چ پیاو بـه‌زانــســت و‬ ‫تێگه‌یشتوو بوو‪ ،‬بچێت کار‬ ‫بکات هیچ کێشه‌یه‌ک نییه‌؟‬ ‫نـــا مـــن هــیــچ کــێــش ـه‌ی ـه‌کــم‬ ‫نییه‌ له‌گه‌ڵ ئــه‌و ه‌‪ ،‬زۆریــش‬ ‫سه‌ربه‌رزم‪.‬‬ ‫تـــــروســـــکـــــه‌‪ :‬د ه‌ســــــت‬ ‫پــێــکــردنــی ئـــه‌م خ ـه‌بــات ـه‌ له‌‬ ‫دۆخـــی بــن ـه‌مــاڵ ـه‌ک ـه‌تــانــدا چ‬ ‫کــاریــگ ـه‌ریــی ـه‌کــی هــه‌بــوو ه‌‪،‬‬ ‫هه‌م و ه‌ک بنه‌ماڵه‌ هه‌م و ه‌ک‬ ‫ئابووری؟‬ ‫مــــرۆڤ هــیــاک ئ ـه‌بــێــت‪،‬‬ ‫بــه‌اڵم د ه‌بــێــت هیالکیه‌که‌ت‬ ‫بــد ه‌یــت ـه‌ ئـــه‌والو ه‌ و بــژێــوی‬

‫پـــارچـــه‌کـــه‌ی تـــر گ ـه‌نــج‬ ‫دێن لێره‌ شه‌هید ده‌بن‪،‬‬ ‫ل ــی ــره‌وه‌ خ ـه‌ڵــک ئه‌چێت‬ ‫بــۆ حـه‌سـه‌کـه‌ و کۆبانی‬ ‫شه‌هید ده‌بن‬ ‫چیت «لێ کرد‪ ،‬دات به‌ چی‬ ‫‪ ،‬بۆ ئاشت کرد بۆ رژاندت‬ ‫‪ ،‬بۆ وات لی کــرد؟!» ئه‌و‬ ‫ژنه‌ ئه‌چه‌وسێته‌و ه‌ ‪ .‬له‌ ناو‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی ئێمه‌ ئــه‌و ه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫له‌و بــووار ه‌دا هاوسه‌ر ه‌که‌م‬ ‫خـــــــاو ه‌ن هــه‌ڵــوێــســتــێــکــی‬ ‫کراو ه‌یه‌‪.‬‬ ‫تــروســکــه‌‪ :‬یــانــی ئـــه‌و ه‌ش‬ ‫کاریگه‌ری هه‌یه‌ که‌ ژنێک‬ ‫بتوانێت به‌و شیواز ه‌ کارێک‬ ‫بکات ‪ ،‬ئه‌و کاته‌ ئه‌توانێت‬ ‫سه‌ربه‌ستتر بێت و پشت به‌‬ ‫خۆیشی ببه‌ستێت‪.‬‬ ‫بـــه‌ڵـــێ وایـــــه‌ ئــــه‌و کــاتــه‌‬ ‫پێویستیت به‌ هیچ که‌سێک‬ ‫نــیــیــه‌ خـــێـــرو خــیــراتــیــشــی‬ ‫لــێــد ه‌ک ـه‌ی بــۆ خــۆت مــاڵ و‬

‫راپۆرت‬

‫لــــه‌ هــــه‌ر ســێ‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫ژیانیشت بد ه‌یته‌ ئه‌مالو ه‌ ک ‌ه‬ ‫کچه‌کان بۆ خۆیان د ه‌خوێنین‬ ‫و منیش کار بکه‌م یان نه‌یکه‌م‬ ‫ئــــه‌وان هــیــچ کــاریــگــه‌ری‬ ‫نابینن به‌ و ه‌ی که‌ من کار‬ ‫د ه‌کـه‌م و یارمه‌تیشم ئه‌د ه‌ن‪،‬‬ ‫به‌س بۆ باشتر کردنی دۆخی‬ ‫خوێندنی ئه‌وانیش باشتر ه‌‪.‬‬ ‫کچه‌کان ز ه‌واج بکه‌ن یان‬ ‫نه‌ ئ ـه‌و ه‌ که‌یفی خۆیانه‌ من‬ ‫زۆریــــان لــێ نــاکــه‌م ئێستا‬ ‫دوانــیــان لــه‌الم مــاون پێیان‬ ‫ئه‌ڵێم به‌پێی توانای خۆتان‬ ‫چــه‌نــد مــه‌کــتــه‌ب د ه‌خــوێــنــن‬ ‫ب ـه‌ خواستی خــۆتــانـه‌‪ ،‬شوو‬ ‫ئ ـه‌ک ـه‌ن پێم بڵێن ‪ ،‬نایکه‌ن‬ ‫زۆریــــان لــێ نــاکــه‌م ئێستا‬ ‫جاران نییه‌ بچه‌وسێته‌و ه‌ و‬ ‫بــرا خوشک بچه‌وسێنێته‌و ه‌‬ ‫و پــیــاو ژن بچه‌وسێنێته‌و ه‌‬ ‫و ئـــه‌وانـــه‌ لــه‌مــاڵ ئــێــم ـه‌ و‬ ‫خانه‌واد ه‌ی ئێمه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫داهاتێکی سه‌ربه‌خۆت‬ ‫نــــه‌بــــێــــت‪ ،‬د ه‌بـــێـــت‬ ‫بــه‌حــه‌ســابــی ه ـه‌نــدێــک‬ ‫کـــه‌س هــه‌ڵــســوکــه‌وت‬ ‫بکه‌ی‬ ‫تــروســکــه‌‪ :‬لـــه‌و بـــوار ه‌و ه‌‬ ‫ژنــــێــــک بــــه‌تــــه‌نــــهــــا بــه‌‬ ‫مــنــداڵــه‌کــانــیــه‌و ه‌ ســه‌رقــاڵ‬ ‫بــبــێــت و ژنــێــک لــه‌ رووی‬ ‫ئــــابــــووریــــه‌و ه‌ یــارمــه‌تــی‬ ‫بــنــه‌مــاڵــه‌کــه‌ی بــــدات یــان‬ ‫ئــابــوری ـه‌ک ـه‌ی س ـه‌رب ـه‌خــۆی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ئه‌و دوو ژنه‌ زۆر‬ ‫جیاوازن له‌ یه‌ک ‪ ،‬هه‌م له‌‬ ‫به‌ڕێو ه‌بردنی ماڵ و هه‌م له‌‬ ‫بوواری ئیراد ه‌و ه‌‪ ،‬ئێو ه‌ له‌م‬ ‫بووار ه‌دا چی د ه‌ڵێن؟‬ ‫ب ـه‌ڵــێ ئــێــمـه‌ سـه‌ربـه‌ســتــیــن‬ ‫لـه‌ هـه‌مــوو شتێک کــار ه‌کــان‬ ‫ئه‌د ه‌یت به‌وال و منداڵه‌کانیش‬ ‫جــــوان بــه‌ خــێــو د ه‌کــه‌یــت‪،‬‬ ‫ئــه‌گــه‌ر بــتــوانــیــت زیـــر ه‌ک‬

‫بیت‪ .‬ئاخر هه‌ندێک پیاویش‬ ‫هه‌یه‌ رێگری له‌ ژن د ه‌کات‬ ‫ه ـه‌نــدێ ژن هــه‌ن ئێستا له‌‬ ‫ناو زیندانی مــاڵـه‌و ه‌دان‪ ،‬له‌‬ ‫تــرســی ئــه‌و پــیــاو ه‌ نــاوێــرن‬ ‫بــچــن بــۆ بـــازار‪ ،‬نــاوێــرێــت‬ ‫قسه‌ له‌گه‌ڵ هه‌ڤاڵێک بکات‬ ‫پـــر بـــــه‌دڵ حــــه‌ز د ه‌کــــات‬ ‫تیکه‌اڵوى هه‌ڤاڵ بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناوێرێت بچێته‌ د ه‌ه‌رو ه‌ یان‬ ‫کار بکات‪ .‬ئه‌بێت چاو ه‌ڕێی‬ ‫ئــه‌و هـــه‌زار دیــنــار ه‌ بکات‬ ‫که‌ ئه‌و پیاو ه‌ د ه‌یداتێ ئینجا‬ ‫ئه‌و پیاو ه‌ش پرسیار د ه‌کات‬

‫حالی لێ د ه‌کــه‌ی ‪ ،‬ئیتر ب ‌ه‬ ‫ه ـه‌مــوو شــێــو ه‌ی ـه‌ک بــژیــوی‬ ‫ژیانت د ه‌رد ه‌که‌یت ‪.‬‬ ‫تـــروســـکـــه‌‪ :‬ئـــێـــو ه‌ چ ـه‌نــد‬ ‫کچتان له‌ناو ئـه‌م کار ه‌یه‌ و‬ ‫یارمه‌تیتان ئه‌دات؟‬ ‫هه‌موویان له‌ کاتی خۆیدا‬ ‫یارمه‌تیم د ه‌د ه‌ن هه‌تا لێر ه‌‬ ‫بــــن‪ ،‬جــــاری و ه‌هــــا ه ـه‌ی ـه‌‬ ‫دووانــــیــــان جـــــاری وایـــه‌‬ ‫یه‌کێکیان‪ .‬شــووش د ه‌کــه‌ن‬ ‫دێــنــه‌و ه‌ یــارم ـه‌تــیــم ئـــه‌د ه‌ن‪،‬‬ ‫چــاویــان پێم ئـه‌کـه‌وێ پێیان‬ ‫خۆشه‌ دیسان یارمه‌تیم بد ه‌ن‪،‬‬ ‫د ه‌ڵێن به‌ته‌نها ز ه‌حمه‌ته‌‪.‬‬ ‫تروسکه‌‪ :‬ئ ـه‌و کــار ه‌ى که‌‬ ‫د ه‌یــکــه‌ن داهــاتــیــکــی هـه‌یـه‌؟‬ ‫به‌ڕێو ه‌تان ئه‌بات؟‬ ‫بــه‌ڵــێ زۆر زۆر بــاشـه‌‬ ‫داهاتێکه‌ به‌ حه‌اللی په‌یدای‬ ‫د ه‌که‌یت ‪.‬‬ ‫تـــروســـکـــه‌‪ :‬هـــیـــچ بـــوو ه‌‬ ‫تـــا ئــێــســتــا ئــــه‌و ژنـــانـــه‌ی‬ ‫له‌د ه‌وروبه‌رتانن و د ه‌یناسی‬ ‫یان خزمتانن‪ ،‬هانیان بد ه‌ی‬ ‫بۆ ئه‌و ه‌ی ئه‌وانیش کار و ه‌ها‬ ‫بکه‌ن ؟‬ ‫بــه‌ڵــێ زۆر پــێــیــان ئه‌ڵێم‬ ‫راستی ئێستا کچه‌که‌ی خۆم‬ ‫پیشمه‌رگه‌یه‌‬ ‫هاوسه‌ر ه‌که‌ى‬ ‫له‌ دوو فه‌رمانگا له‌ باخچه‌ی‬ ‫ســاوایــان دامــــه‌زرا ‪،‬بــه‌اڵم‬ ‫هــاوژیــن ـه‌ک ـه‌ی نه‌یهێشت و‬ ‫رێــگــری لــێ د ه‌کــــرد‪ .‬ئــه‌و ه‌‬ ‫نــاخــۆشــه‌‪ .‬ئـــه‌و یــارمــه‌تــی‬ ‫نــــه‌دات و ئــه‌ڵــێ نــاتــوانــی‬ ‫بڕۆیت و نازانم چی و نابێت‬ ‫ژن له‌د ه‌رو ه‌ کار بکات ئه‌و ه‌‬ ‫چییه‌! ئه‌و ه‌ باشه‌؟! من به‌و‬ ‫شــتــان ـه‌ نــاڵــێــم بــاش ـه‌ به‌ڵکو‬ ‫هه‌مووی هه‌ڵه‌یه‌‪ .‬زۆر پێی‬ ‫ئـه‌ڵــێــیــن‪ ،‬بـــه‌اڵم ئـــه‌و ه‌ چییه‌‬ ‫ئــه‌وانــه‌ ســروشــتــیــان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێمه‌دا جیاواز ه‌ به‌راستی‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫راپۆرت‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪8‬‬

‫زۆر کـــه‌س کـــاری و ه‌کــو‬ ‫ئێمه‌ی د ه‌ست پێکردو ه‌ به‌اڵم‬ ‫دوای ماو ه‌یه‌ک ژیانیان باش‬ ‫بوو ه‌ پیاو ه‌که‌ی رێگری لێ‬ ‫کــــردوو ه‌‪ .‬ئێستا هـه‌نــدێــک‬ ‫کــه‌س خـه‌یــاتــی د ه‌کـــات ئه‌و‬ ‫کاته‌ی پیاو ه‌که‌ی له‌ ماڵ بیت‬ ‫ناویریت دوو ژن بیته‌ الی‬ ‫یانی من له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ نییم‬ ‫به‌ر ا ستی ‪.‬‬ ‫پــشــتــی حــکــومــه‌تــی‬ ‫هه‌رێم به‌ به‌غدا و پشتی‬ ‫ئێمه‌ش به‌خۆمان گه‌رمه‌‬ ‫تـــروســـکـــه‌‪ :‬لـــه‌ کــۆتــایــدا‬ ‫سه‌بار ه‌ت به‌ کار کردنی ژنان‬ ‫چــی د ه‌ڵــێــن؟ به‌تایبه‌ت به‌و‬ ‫ژنانه‌ی که‌ له‌ چوارچێو ه‌ی‬ ‫ماڵه‌و ه‌ن و پێیان خۆشه‌ کار‬ ‫بــک ـه‌ن بـــه‌اڵم رێــگــریــان لێ‬ ‫د ه‌کر ێت ؟‬ ‫من به‌راستی له‌گه‌ڵ ئه‌و ه‌‬ ‫نــیــم کــه‌ رێــگــری لــه‌ ژنــان‬ ‫بــکــرێــت‪ ،‬مــن حـــه‌ز د ه‌کـــه‌م‬ ‫هه‌موو ژنانی د ه‌ڤه‌ر ه‌که‌مان‬ ‫و ه‌کو ئێمه‌ کار و کار بکه‌ن‬ ‫لـه‌ مــاڵ ـه‌و ه‌ بــژێــوی ژیانیان‬ ‫د ه‌رد ه‌که‌ن ‪ ،‬ناڕۆن له‌مالوال‬

‫بڵێن پیاومان نــازانــم چیی ‌ه‬ ‫ســـواڵ بــک ـه‌ن بــڵــێــن شتمان‬ ‫هــه‌رزان پێ بــد ه‌ موچه‌مان‬ ‫نــیــی ـه‌‪ .‬هـــیـــوادارم ه ـه‌مــوو‬ ‫ک ـه‌ســێــک و ه‌کـــو ئــێــمـه‌ بێت‬ ‫سه‌ربه‌ست بێت ئــازاد بێت‬ ‫ژن و مــنــداڵ ئــــازاد بێت‬ ‫و هــه‌مــوو پــیــاوێــک و ه‌کــو‬ ‫هــاوژیــنــه‌کــه‌ی مــن بــێــت و‬ ‫زۆر سوپاسی ئه‌که‌م که‌ وا‬ ‫هیچ رێگریه‌کمان لێ ناکات‪.‬‬ ‫من ئێستا بژێوی خۆم هه‌یه‌‬ ‫هیچ پێویستمان به‌ د ه‌ر ه‌و ه‌‬ ‫نییه‌‪ .‬به‌اڵم حکومه‌تی هه‌رێم‬ ‫هه‌ر چاو ه‌روانی به‌غدایه‌ و‬ ‫به‌غدایش ئه‌ڵێ ئێو ه‌ عه‌رز‬ ‫بـــد ه‌نـــه‌ کــــوژراوانــــی ئــه‌و‬ ‫گروپانه‌ی تاز ه‌ دامه‌زراون‪،‬‬ ‫مه‌به‌ستم ئـه‌وانـه‌ی حه‌شدی‬ ‫شه‌عییه‌‪ ،‬ئـه‌مــانـه‌ی خۆمان‬ ‫وا شه‌هید د ه‌بن و چ پێویست‬ ‫د ه‌کات له‌ خاکی ئێراق شه‌هید‬ ‫بــن ئــه‌وان ک ـه‌ی به‌رگریان‬ ‫له‌ئێمه‌ کـــردو ه‌ ب ـه‌رگــریــان‬ ‫لــه‌ کــێ کــــردوو ه‌‪ .‬ف ـه‌رمــوو‬ ‫سه‌یری خویان بکه‌ن دزی‬ ‫ئـــه‌کـــه‌ن تـــااڵنـــی ئـــه‌کـــه‌ن ‪،‬‬

‫به‌راستی حه‌شدی شه‌عبی و‬ ‫حکومه‌تی ئێراقیش ئه‌ڵێت‬ ‫تــا ل ـه‌ ب ـه‌غــدا ع ـه‌رزیــان پێ‬ ‫نـــه‌درێـــت‪ ،‬ئـــه‌ی بــۆ عــه‌رز‬ ‫نه‌درێته‌ که‌سوکارى شه‌هید ه‌‬ ‫گه‌ریالکان که‌ بۆ به‌رگری‬ ‫کــردنــی لــه‌ ئــێــم ـه‌ لــه‌ ه ـه‌ر‬ ‫چوار پارچه‌ی کوردستانه‌و ه‌‬ ‫هاتوون و شه‌هید د ه‌بــن بێ‬ ‫مووچه‌ و بێ ئابووری‪».‬‬ ‫لـــــــــه‌بـــــــــه‌رد ه‌وامـــــــــی‬ ‫دۆســـیـــه‌کـــه‌مـــانـــدا وتــــه‌ی‬ ‫کـــۆمـــه‌ڵـــێـــک لــــه‌ ژنـــانـــی‬ ‫به‌ته‌مه‌نی سه‌ر شه‌قامه‌کانی‬ ‫سلێمانیمان و ه‌رگــــرت که‌‬ ‫ئــه‌م ژنــان ـه‌ تـه‌مـه‌نــیــان زۆر‬ ‫لـه‌سـه‌ر ه‌و ه‌یـه‌ ب ـه‌اڵم که‌سیان‬ ‫نــیــیـه‌ بــژێــوى ژیــانــیــان بۆ‬ ‫دابــیــن بــکــات‪ .‬بــۆیـه‌ خۆیان‬ ‫هه‌ستاون به‌ دابین کردنی‬ ‫بژێوی خۆیان و پارچه‌ جلی‬ ‫کۆن د ه‌فرۆشن‪ .‬دیالۆگی ئه‌م‬ ‫ژنانه‌ بۆخۆی ر ه‌نگدانه‌و ه‌ی‬ ‫دۆخـــــی ئــــــه‌وان بــه‌بــاشــی‬ ‫د ه‌کــات‪ ،‬بۆیه‌ به‌و شێو ه‌یه‌ی‬ ‫که‌ هه‌یه‌ باڵوی د ه‌که‌ینه‌و ه‌‪.‬‬ ‫تروسکه‌‪ :‬دایه‌گیان ناوت‬

‫ئــه‌گــه‌ر رێــگ ـه‌مــان بـــد ه‌ن و‬ ‫کۆبانێ ئــاو ه‌دان بکرێته‌و ه‌‬ ‫ئێمه‌ د ه‌خــوازیــن بچینه‌و ه‌‪.‬‬ ‫له‌کۆبانێ ئێمه‌ له‌به‌ر شه‌ڕ‬ ‫هه‌اڵتین و ئه‌و گروپه‌ چه‌تانه‌‬ ‫مــاڵــى ئێمه‌یان کــاولــکــرد و‬ ‫فڕۆکه‌ خاپوورى کرد‪ .‬ناچار‬ ‫بووین روومــان لێر ه‌ کرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم لێر ه‌ش که‌لوپه‌ل زۆر‬ ‫گرانه‌ و ژیان ز ه‌حمه‌ته‌‪.‬‬ ‫یــه‌کــێــکــى لـــه‌دایـــکـــانـــى‬ ‫دیــکــه‌ بـــه‌م شــێــو ه‌یــه‌ بــاســی‬ ‫دۆخـــــی خــــۆی د ه‌کـــــات‪»:‬‬ ‫مــن لـه‌بــازیــانـه‌و ه‌ هــاتــووم و‬ ‫خــاو ه‌نــى ســێ مــنــداڵــم ب ـه‌اڵم‬ ‫ئێستا به‌ته‌نیا د ه‌ژیم ‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌و ه‌ى کوڕ ه‌کانم ماڵیان هه‌یه‌‬ ‫و ل ـه‌گ ـه‌ڵ هــاوسـه‌ر ه‌کــانــیــان‬ ‫د ه‌ژیـــــن‪ ،‬ئــــه‌وان ب ـه‌خــێــوم‬ ‫نــاکــه‌ن و بـــه‌و شــێــو ه‌ی ـه‌ش‬ ‫باشتر ه‌ به‌ته‌نیا د ه‌ژیــم ‪28 .‬‬

‫راپۆرت‬

‫مــــن ئــێــســتــا‬ ‫ب ــژێ ــوی خـــۆم ه ـه‌ی ـه‌‪.‬‬ ‫بـــــــه‌اڵم حـــکـــومـــه‌تـــی‬ ‫هه‌رێم هه‌ر چاو ه‌روانی‬ ‫به‌غدایه‌ و به‌غدایش‬ ‫ئه‌ڵێ ئێو ه‌ عه‌رز بد ه‌ن ‌ه‬ ‫کــــوژراوانــــی ح ـه‌شــدی‬ ‫شه‌عبی ! !‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫چییه‌ و له‌کوێو ه‌ هاتووی؟‬ ‫ـ مـــن نــــاوم گــوڵــچــیــن ـه‌‪.‬‬ ‫لـه‌هـه‌وارى تــاز ه‌ی سلێمانى‬ ‫ها تو و م ‪.‬‬ ‫تــروســک ـه‌‪ :‬ل ـه‌ک ـه‌ی ـه‌و ه‌ ئه‌م‬ ‫کــار ه‌ د ه‌کــه‌ی؟ که‌ست هه‌یه‌‬ ‫و ه‌ک بنه‌ماڵه‌؟‬ ‫ـ ماو ه‌ى دوو سێ ساڵه‌ ئه‌و‬ ‫کار ه‌ د ه‌که‌م‪ ،‬ته‌نیا سێ کوڕم‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌ویش جیابوونه‌و ه‌‪.‬‬ ‫هاوسه‌ر ه‌که‌یشم مــاو ه‌ى سێ‬ ‫ساڵه‌ له‌ژیان نه‌ماو ه‌‪.‬‬ ‫تروسکه‌‪ :‬ته‌مه‌نت چه‌ند ه‌؟‬ ‫ـ به‌خوا داد ه‌گوڵه‌ نازانم‪.‬‬ ‫هیچ ســودێــکــى هـه‌یـه‌ ئه‌و‬ ‫کار ه‌ت؟‬ ‫ـ ناو ه‌اڵ رۆژێ به‌شى دوو‬ ‫هه‌زار‪ ،‬دووى ز ه‌رد‪...‬‬ ‫تروسکه‌‪ :‬ئه‌توانى خه‌رجى‬ ‫خۆت دابین بکه‌یت؟‬ ‫ـ ناو ه‌اڵ ناتوانم ز ه‌حمه‌ته‌‪.‬‬ ‫تروسکه‌‪ :‬ئه‌ى له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫دایــکــانــه‌ چـــۆن ی ـه‌کــتــرتــان‬ ‫نا سیو ه‌؟‬ ‫ـ و ه‌اڵ ئه‌و دایکانه‌ هه‌ریه‌که‌‬ ‫له‌ گه‌ڕ ه‌کێکى سلێمانین دێن‬ ‫و لێر ه‌ پێکه‌و ه‌ کار د ه‌که‌ین‪.‬‬ ‫تــروســکــه‌‪ :‬دایــه‌گــیــان تو‬ ‫ناوت چییه‌ و خه‌ڵکی کوێیت؟‬ ‫ـ مـــن نــــاوم ســه‌لــمــایــه‌ و‬ ‫خه‌ڵکى سلێمانیم ‪ ،‬ماڵمان‬ ‫له‌خه‌با ته‌‪.‬‬ ‫تروسکه‌‪ :‬بۆچى ئه‌و کار ه‌‬ ‫د ه‌که‌ى؟‬ ‫ـ هیچ موچه‌م نیه‌ و چه‌ندین‬ ‫منداڵم هه‌یه‌ و ناچارم ئه‌و‬ ‫کــار ه‌ بکه‌م ئـه‌ى چی بکه‌م‪.‬‬ ‫کچێکم ن ـه‌خــۆش ـه‌ و دووى‬ ‫تـــرم هــه‌یــه‌ خــوێــنــدکــارن‪.‬‬ ‫هــاوس ـه‌رێــکــى پــیــرم هـه‌یـه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م کار ه‌ هیچ سودێکى‬ ‫نــیــه‌ و بـــه‌راســـتـــى ب ـه‌شــى‬ ‫خه‌رجیه‌کانمان ناکات‪.‬‬ ‫دایکێکى دیکه‌ ‪ ،‬تروسکه‌‪:‬‬

‫تۆ خه‌ڵکی کوێی دایه‌؟‬ ‫ـ ئێمه‌ خه‌ڵکى کۆبانێین و‬ ‫له‌ رۆژئــاواى کوردستانه‌و ه‌‬ ‫هــاتــوویــن‪ .‬نــاچــاریــن لێر ه‌‬ ‫کــاربــکــه‌یــن و پــــار ه‌ نــی ـه‌‪.‬‬ ‫هاتووینه‌ته‌ ئێر ه‌ بۆ ئه‌و ه‌ى‬ ‫خـــــواردن بــۆ مــنــداڵ ـه‌کــانــم‬ ‫بکڕم به‌اڵم پار ه‌ نیه‌‪ ،‬جلمان‬ ‫نــی ـه‌ و کــرێ گــرانــه‌‪ ،‬لێر ه‌‬ ‫هــه‌مــوو شــتــه‌کــان گــرانــه‌‪،‬‬

‫ساڵه‌ هاوسه‌ر ه‌که‌م له‌ژیاندا‬ ‫نـه‌مــاو ه‌ و به‌هۆى و ه‌ستانى‬ ‫دڵ کۆچى دوایــی کــرد‪ ،‬من‬ ‫و ه‌ک دایــکــێــک د ه‌ڵــێــم‪ ،‬ژن‬ ‫د ه‌تــوانــن خــۆیــان ‪ ،‬خــۆیــان‬ ‫بــه‌ڕێــو ه‌بــبــه‌ن ‪ .‬و ه‌ک ئ ـه‌و‬ ‫ژنانه‌ى د ه‌ست له‌به‌ر خه‌ڵک‬ ‫راد ه‌گـــــرن و ســواڵــکــه‌رى‬ ‫د ه‌کــــه‌ن نــابــێــت ئــه‌وانــیــش‬ ‫د ه‌توانن کارێکى له‌و شێو ه‌یه‌‬ ‫بکه‌ن‪ .‬سواڵکردن باش نیه‌‬ ‫و گوناحه‌‪».‬‬ ‫یـــه‌کـــێـــکـــى دیــــکــــه‌ لـــه‌و‬ ‫دایــکــانـه‌ی کـه‌ بـه‌ فرۆشتنی‬ ‫ورد ه‌ شـــت خـــۆی ب ـه‌خــیــو‬ ‫د ه‌کات د ه‌ڵێت؛ منیش خه‌ڵکى‬ ‫سیر ه‌ى بابه‌شێخم ‪ ،‬مــاو ه‌ى‬ ‫دوو ساڵه‌ ئه‌و کار ه‌ د ه‌که‌م ‪،‬‬ ‫چــوار کــوڕم هه‌یه‌ و ئه‌وان‬ ‫هــه‌ریــه‌کــه‌ ل ـه‌شــوێــنــێــکــن و‬ ‫منیش به‌ته‌نیام ‪.‬‬ ‫تـــروســـکـــه‌‪ :‬ئــــه‌ى بــۆچــى‬ ‫له‌گه‌ڵیان ناژیت ؟‬ ‫ـ بــه‌گــریــانــه‌و ه‌ ‪........‬‬ ‫ژنـــه‌کـــانـــیـــان خــــراپــــن ‪،‬‬ ‫کــراســێــکــم لــه‌ ح ـه‌مــام ـه‌ک ـه‌‬ ‫د ه‌شــۆرد‪ ،‬ژنه‌که‌ى د ه‌رگــاى‬ ‫کــرد ب ـه‌ پشتمدا و بــۆی ـه‌ و‬ ‫جنێوى پێدام ‪ ،‬بۆخۆم خۆم‬ ‫به‌ڕێو ه‌د ه‌به‌م باشتر ه‌‪ .‬به‌خوا‬ ‫چــای ـه‌کــیــشــم نـــاد ه‌نـــێ کچم‬ ‫جوانه‌مه‌رگ بوو‪ ،‬براکه‌م و‬ ‫خوشکه‌که‌م به‌هه‌مان شێو ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ش که‌ هه‌ن هیچ پار ه‌م‬ ‫ناد ه‌نێ و هاوکاریم ناکه‌ن‪.‬‬ ‫تـــروســـکـــه‌‪ :‬ئــــه‌ى ئــێــســتــا‬ ‫د ه‌توانى خۆت پار ه‌ بۆخۆت‬ ‫دابین بکه‌ى ؟‬ ‫ـ دیـــســـان بــه‌گــریــانــه‌و ه‌‬ ‫‪ ....‬نـــاچـــارم‪ .‬چــى بــک ـه‌م‪.‬‬ ‫ه ـه‌ر د ه‌بــێــت دابینى بکه‌م‪.‬‬ ‫هـــاوســـه‌ر ه‌کـــه‌م مــاو ه‌ی ـه‌کــى‬ ‫زۆر ه‌ مـــــردوو ه‌ و ئێستا‬ ‫به‌ته‌نیا د ه‌ژیم‪...‬‬

‫‪9‬‬

‫زۆرینه‌ى الیه‌نه‌ سیاسیه‌کان‬ ‫کۆکن له‌سه‌ر که‌مکردنه‌و ه‌ى د ه‌سه‌اڵته‌کانى‬ ‫سه‌رۆکى هه‌رێم‬ ‫ئا‪ /‬تروسکه‌‬

‫راپۆرت‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫ته‌ڤگه‌رى‬ ‫ئه‌ندامێکى‬ ‫ئــازادى باس له‌ گرنگى‬ ‫ه ـه‌بــوونــى ژن د ه‌کــات‬ ‫لــه‌ جــومــگ ـه‌ بــااڵکــانــى‬ ‫هه‌ر ێمد ا‬ ‫لـــه‌ ئـــێـــســـتـــادا زۆربـــــه‌ى‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌کانى هه‌رێمى‬ ‫کــوردســتــان کــۆکــن ل ـه‌س ـه‌ر‬ ‫ئــــــه‌و ه‌ى د ه‌ســـه‌اڵتـــه‌کـــانـــى‬ ‫ســــــه‌رۆکــــــى هـــه‌رێـــمـــى‬ ‫کوردستان سنوردار بکرێت‬ ‫و ک ـه‌مــبــکــرێــت ـه‌و ه‌‪ ،‬بــۆ ئ ـه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش هه‌فته‌ى رابردوو‬ ‫پـــه‌رلـــه‌مـــانـــى کـــوردســـتـــان‬ ‫کـــۆبـــوویـــه‌و ه‌ و گــفــتــوگــۆى‬ ‫‪ 10‬له‌سه‌ر پرۆژ ه‌ یاسایه‌ک کرد‬ ‫کــه‌ لــه‌الیــه‌ن بــزووتــنــه‌و ه‌ى‬ ‫گــۆڕانــه‌و ه‌ ئــامــاد ه‌ کــرابــوو‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌ پارتى دیموکراتى‬ ‫کوردستان و چه‌ند الیه‌نێکى‬ ‫نــزیــک لــه‌و پــارت ـه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫الیـــه‌نـــه‌ ســه‌ر ه‌کــیــیــه‌کــانــى‬ ‫هه‌رێمى کوردستان له‌گه‌ڵ‬ ‫د ه‌ستاود ه‌ستکردنى د ه‌سه‌اڵت‬ ‫و گۆڕانکارین‪.‬‬ ‫ئــه‌نــدامــێــکــى تــه‌ڤــگــه‌رى‬ ‫ئـــــــــازادى کـــۆمـــه‌ڵـــگـــه‌ى‬ ‫کوردستانیش باس له‌ گرنگى‬ ‫هه‌بوون و پێگه‌ى ژن د ه‌کات‬ ‫ل ـه‌ قــۆنــاغــى نــوێــى هه‌رێمى‬ ‫کــوردســتــان و ر ه‌خــن ـه‌ش له‌‬ ‫بــیــرکــردن ـه‌و ه‌ و زهنییه‌تى‬ ‫د ه‌ســـه‌اڵتـــدارانـــى هــه‌رێــم و‬ ‫ســـه‌رۆکـــایـــه‌تـــى هــه‌رێــمــى‬

‫کوردستان د ه‌گرێت له‌سه‌ر‬ ‫ر ه‌وشـــى ژنــان ل ـه‌ هه‌رێمى‬ ‫کو ر د ستا ن ‪.‬‬ ‫هه‌رێم تا ئێستا نه‌یتوانیو ه‌‬ ‫د ه‌ستورێکى تایبه‌ت به‌خۆى‬ ‫هه‌بێت‬

‫تـــــــــارا حـــســـێـــن‪:‬‬ ‫د ه‌بـــێـــت بـــۆ لــه‌مــه‌و‬ ‫دوا ســــه‌رۆکــــه‌کــــان‬ ‫بـــــه‌شـــــانـــــازیـــــیـــــه‌و ه‌‬ ‫لـه‌تـه‌نــیــشــتــى د ه‌ســت ـ ‌ه‬ ‫ڕاســتــیــان ڕاى ژنێکى‬ ‫ژنـــــانـــــه‌ و ه‌ربـــــگـــــرن‬ ‫لـــه‌گـــه‌ڵـــیـــدا کــۆڵــێــک‬ ‫شانازى بکه‌ن‬ ‫تـــــارا حــســێــن ئــه‌نــدامــى‬ ‫د ه‌ســــتــــه‌ى بـــه‌ڕێـــو ه‌بـــه‌رى‬ ‫ته‌ڤگه‌رى ئازادى کۆمه‌ڵگه‌ى‬ ‫کـــوردســـتـــان رایــگــه‌یــانــد‪:‬‬ ‫ئـــه‌گـــه‌رچـــى ‪ ٢٤‬ســـاڵـــه‌ لـه‌‬ ‫بـــــاشـــــورى کــــوردســــتــــان‬ ‫حکومڕانییه‌کى کوردى هه‌یه‌‬ ‫و ئـــه‌م حــکــوم ـه‌ت ـه‌ خــاو ه‌نــى‬

‫دامــــه‌زراو ه‌کــــانــــى و ه‌کـــو‬ ‫پ ـه‌رل ـه‌مــان و سه‌رۆکایه‌تى‬ ‫و حکومه‌ته‌ ب ـه‌اڵم تا ئێستا‬ ‫نــه‌یــتــوانــیــو ه‌ د ه‌ســتــورێــکــى‬ ‫تــایــب ـه‌ت ب ـه‌خــۆى هـه‌بــێــت و‬ ‫به‌ شێو ه‌یه‌کى فه‌رمى کارى‬ ‫پێ بکرێت و سه‌رچاو ه‌یه‌ک‬ ‫بــێــت بـــۆ د ه‌ســـه‌اڵتـــه‌کـــانـــى‬ ‫یــاســا دانـــــان و ڕ ه‌هـــه‌نـــد ه‌‬ ‫جــــیــــاواز ه‌کــــان‪ .‬هــه‌ڵــبــه‌ت‬ ‫پـــرۆژ ه‌یـــه‌کـــى ڕ ه‌شــنــوســى‬ ‫د ه‌ســــتــــوور هـــه‌بـــوو بـــه‌اڵم‬ ‫نه‌توانرا بکرێته‌ د ه‌ستوورى‬ ‫فه‌رمى هه‌رێمه‌که‌‪ .‬نه‌بوونى‬ ‫ئــیــراد ه‌ یــان خ ـه‌مــســاردى و‬ ‫بێباکى د ه‌سه‌اڵت بووبێت یان‬ ‫ه ـه‌ر مه‌به‌ستێکى تــر بـه‌اڵم‬ ‫ئه‌مه‌ ه ـه‌ر پــرۆژ ه‌ی ـه‌ک بوو‬ ‫تێنه‌په‌ڕى و هه‌نگاوێکى بۆ‬ ‫پێشکه‌وتن نه‌نا‪ .‬ســه‌ر ه‌ڕاى‬ ‫کــه‌مــوکــورتــیــیــه‌کــانــى نــاو‬ ‫ڕ ه‌شــنــووس ـه‌ک ـه‌ى د ه‌ســتــوور‬ ‫به‌ گفتوگۆیه‌کى چڕوپڕ بۆ‬ ‫ئه‌و ه‌ى به‌و که‌موکورتییانه‌و ه‌‬ ‫ن ـه‌ک ـه‌وێــت ـه‌ ریــفــرانــدۆمــه‌و ه‌‬ ‫گه‌ڕێندرایه‌و ه‌ په‌رله‌مان و‬ ‫لیژنه‌یه‌کى بۆ تایبه‌ت کرا‪.‬‬ ‫راشـــیـــگـــه‌یـــانـــد‪:‬هـــه‌ر ل ـه‌‬ ‫دروســت بوونى لیژنه‌که‌و ه‌‬ ‫تا د ه‌گاته‌ پرسه‌ دیموکراتى‬ ‫و ئــــــازادى و کــارگــێــڕى‬ ‫وجڤاکى و سیاسییه‌کان ئێمه‌‬ ‫تێبینیمان هه‌بوو‪ ،‬به‌تایبه‌تى‬ ‫ئه‌و د ه‌سه‌اڵته‌ بێ شوومار ه‌ى‬ ‫که‌ خــراو ه‌ت ـه‌ د ه‌ستى خودى‬ ‫سـه‌رۆکــى هه‌رێمه‌و ه‌‪ ،‬و ه‌ک‬

‫جگه‌ له‌ پارتى و چه‌ند‬ ‫الیه‌نێکى نزیک له‌و‬ ‫پارته‌‪ ،‬هه‌موو الیه‌نه‌کانى‬ ‫راپۆرت‬

‫هه‌رێمى کوردستان‬ ‫له‌گه‌ڵ د ه‌ستاود ه‌ستکردنى‬

‫سه‌رۆکێک‪ ،‬و ه‌ک پیاوێک‪،‬‬ ‫و ه‌ک د ه‌ســــه‌اڵتــــدارێــــک‪،‬‬ ‫د ه‌سه‌اڵتى سه‌ر ز ه‌وى و بن‬ ‫ز ه‌وى باشوورى کوردستانى‬ ‫پـــێـــدراو ه‌ و نــوێــن ـه‌رای ـه‌تــى‬ ‫منى ژنیش دراو ه‌ به‌ هه‌مان‬ ‫که‌سا یه‌تى ‪.‬‬ ‫ژنى کورد پێشه‌نگایه‌تى‬ ‫شــۆڕشــى دیــمــوکــراتــى‬ ‫گه‌الن د ه‌کات‬ ‫لـــه‌ بـــابـــه‌تـــه‌ چـــار ه‌نـــوس‬ ‫ساز ه‌کاندا ژن نابینرێن‬ ‫بــــه‌ بــــۆچــــوونــــى تــــارا‬ ‫حسێن‪ ،‬ســه‌رۆک له‌ هه‌موو‬ ‫پ ـه‌یــو ه‌نــدیــی ـه‌ دیــبــلــۆمــاســى و‬ ‫نێونه‌ته‌و ه‌ییه‌کانیدا چ و ه‌ک‬ ‫ســه‌ردان چ و ه‌ک پێشوازى‬ ‫ژنــى ل ـه‌ نــێــزیــک نابینرێت‬ ‫و س ـه‌رج ـه‌م کۆبونه‌و ه‌کانى‬ ‫ل ـه‌ کــۆبــونــه‌و ه‌ى دیــو ه‌خــانــى‬ ‫ئــاغــاکــانــى کــۆن د ه‌چــێــت که‌‬ ‫پــێــیــان شـــه‌رم بـــوو ژن له‌‬ ‫هــاوشــانــى خــۆیــان ببینن‪.‬‬ ‫هــه‌ڵــبــه‌ت ئـــه‌م ئ ـه‌قــڵــیــی ـه‌ت ـه‌‬ ‫ڕ ه‌گه‌زگه‌راو باو ه‌ى کالسیک‬ ‫شۆر بۆته‌و ه‌ بۆناو پارته‌کانى‬ ‫تر و د ه‌زگاکانى خوارتر و‬ ‫هه‌تا ناو کۆمه‌ڵگا به‌گشتى و‬ ‫خودى ناو خێزانه‌کان ئه‌مه‌ش‬ ‫کــاریــگــه‌رى ڕاســتــه‌وخــۆى‬ ‫نێگه‌تیڤى ل ـه‌س ـه‌ر کلتورى‬ ‫نـــاوچـــه‌کـــه‌ و داهـــاتـــووى‬ ‫واڵت ـه‌ک ـه‌مــان ه ـه‌ی ـه‌‪ .‬ئــه‌و ه‌ى‬

‫جێگاى سه‌رسوڕمانه‌ هه‌مان‬ ‫نه‌ته‌و ه‌ و هه‌مان کلتور چه‌ند‬ ‫کیلۆمه‌ترێک تــێــپـه‌ڕ ه‌ ژنى‬ ‫کورد پێشه‌نگایه‌تى شۆڕشى‬ ‫دیموکراتى گه‌الن د ه‌کات به‌‬ ‫مۆدێلى سیاسى و دیبلۆماسى‬ ‫و سه‌ربازى و جڤاکى ڕۆڵى‬ ‫گرنگ و جێگاى سه‌رنجى‬ ‫جیهان د ه‌بینێت‪.‬‬ ‫ژن فـــریـــادڕ ه‌ســـى‬ ‫چــیــنــى چــــه‌وســــاو ه‌ و‬ ‫د ه‌سته‌مۆکراوى سه‌دان‬ ‫ساڵه‌ و هه‌زاران ساڵه‌یه‌‬ ‫ئاماژ ه‌ بۆ ئـه‌و ه‌ش د ه‌کات‪:‬‬ ‫له‌ پاکستان و ئه‌فغانستان و‬ ‫ئه‌رجه‌نتین ئه‌قڵییه‌تى سیاسى‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ ژن گۆڕانکارى‬ ‫بـــه‌ســـه‌ردا دێـــت بــــه‌اڵم له‌‬ ‫بــاشــوورى واڵتـــه‌و ه‌ هه‌مان‬ ‫خوێن و هه‌مان کلتور نه‌ک‬ ‫پێى کاریگه‌ر نابێت به‌ڵکو‬ ‫هــه‌مــوو هـه‌وڵــێــکــى د ه‌خــات ـه‌‬ ‫گـــه‌ڕ بــۆ دژایـــه‌تـــى کــردنــى‬ ‫باڵوبوونه‌و ه‌ى نمونه‌ى ژنى‬ ‫تێکۆشه‌ر و ئــازادیــخــوازى‬ ‫کورد به‌ مۆدێلى ڕۆژئــاواو‬ ‫باکوور‪ .‬چوونکه‌ ئه‌و جۆر ه‌‬ ‫ژنه‌ به‌ مه‌ترسى بۆ سه‌ر پێگه‌‬ ‫و کورسى د ه‌سه‌اڵت د ه‌بینێت‬ ‫ک ـه‌ هــۆشــیــارى نــه‌فــر ه‌ت له‌‬ ‫ئه‌قڵییه‌تى د ه‌س ـه‌اڵتــخــوازى‬ ‫پێیه‌ و بانگى یه‌کسانى و‬ ‫پێکه‌و ه‌ ژیانى دیموکراتییانه‌‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫د ه‌سه‌اڵت و گۆڕانکارین‬

‫د ه‌دات و فریادڕ ه‌سى چینى‬ ‫چـه‌وســاو ه‌و د ه‌سته‌مۆکراوى‬ ‫ســــه‌دان ســاڵــه‌و هــــه‌زاران‬ ‫ســاڵــه‌یــه‌‪ .‬بــۆیــه‌ ئــه‌مــڕۆ له‌‬ ‫بــــاشــــووردا ئــێــمــه‌ ڕۆژ ه‌‬ ‫مــێــژوویــه‌کــان د ه‌ژمــێــریــن‬ ‫ژنیش ئه‌رکه‌ مێژووییه‌کانى‬ ‫لـــه‌و ه‌ زیــاتــر د ه‌ســت ـه‌وســانــى ‪11‬‬ ‫و چــــاو ه‌ڕوانــــى لـــێ قــبــوڵ‬ ‫نــاک ـه‌ن و خستویانه‌ته‌ به‌ر‬ ‫به‌رپرسیارێتى خود پارێزى‬ ‫و خودناسییه‌و ه‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫د ه‌ســتــورێــک پێکه‌و ‌‬ ‫ژیـــان و تـــه‌واوکـــه‌رى‬ ‫یــه‌کــتــرمــان نـه‌نــاســێــت‬ ‫ئێمه‌ش ئه‌و ناناسین‬ ‫تـــــارا حــســێــن ئـــه‌و ه‌شـــى‬ ‫خــســتــه‌ڕوو‪:‬ئــێــســتــا کــاتــى‬ ‫ئ ـه‌و ه‌ هــاتــوو ه‌ سـه‌رۆکــى ژن‬ ‫یـــان جــێــگــرى ژن کـه‌مــتــر‬ ‫نه‌بێن د ه‌ستوورێک به‌شدار‬ ‫بـــوونـــمـــان و ه‌کــــو پـــیـــاوان‬ ‫گه‌ر ه‌نتى نه‌کات به‌ ئیراد ه‌ى‬ ‫خۆمانى نازانین‪ ،‬د ه‌ستورێک‬ ‫پێکه‌و ه‌ ژیان و ته‌واوکه‌رى‬ ‫یه‌کترمان نه‌ناسێت ئێمه‌ش‬ ‫ئه‌و ناناسین و و ه‌اڵمێکمان‬ ‫بۆى د ه‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌و نمونه‌ى چه‌ندین ژنى‬ ‫تــێــکــۆشــه‌رى هــێــنــایــه‌و ه‌ و‬ ‫رایــگ ـه‌یــانــد‪ :‬چیتر دروشــم‬ ‫و دروشــــمــــبــــازى قــبــوڵ‬ ‫ناکه‌ین ئیدى چه‌واشه‌کارى‬

‫راپۆرت‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫و تـــه‌ڵـــه‌کـــه‌بـــازى کــۆتــایــى‬ ‫هــــات ئـــاریـــن مــێــرکــان و‬ ‫داســتــیــنــا ق ـه‌نــدیــل ڕووتـــان‬ ‫ڕ ه‌ش د ه‌کــه‌ن‪،،‬ڤــیــان جــاف‬ ‫و بــێــریــتــان و تــوانــاکــانــى‬ ‫ساکینه‌که‌م س ـه‌رى شۆڕتان‬ ‫شـــۆڕتـــر ئـــه‌کـــه‌ن ئــه‌گــه‌ر‬ ‫بــێــتــوو و ه‌کــــو جـــــاران به‌‬ ‫ز ه‌عـــیـــفـــه‌و بـــێ د ه‌ســــه‌اڵت‬ ‫له‌قه‌ڵه‌مى ر ه‌شتانمان بد ه‌ن‪،‬‬ ‫ئیتر د ه‌بــێــت بــۆ لـه‌مـه‌و دوا‬ ‫به‌شانازییه‌و ه‌‬ ‫سه‌رۆکه‌کان‬ ‫له‌ته‌نیشتى د ه‌سته‌ ڕاستیان‬ ‫ڕاى ژنێکى ژنانه‌ و ه‌ربگرن‬ ‫لـه‌گـه‌ڵــیــدا کــۆڵــێــک شــانــازى‬ ‫بـــکـــه‌ن کــــه‌ ژنـــــى کــــورد‬ ‫ناسنامه‌ى قار ه‌مانێتى هه‌یه‌‬ ‫و و ه‌ک مه‌دالیاى پێ‌ شانازى‬ ‫کراو ه‌ته‌ ملى ئه‌وان‪.‬‬ ‫روانــــگــــه‌ی کــۆمــه‌ڵ‬ ‫و ی ـه‌کــگــرتــوو ل ـه‌س ـه‌ر‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‬ ‫ســـه‌رۆکـــى فــراکــســیــۆنــى‬ ‫کـــۆمـــه‌ڵ لـــه‌ پــه‌رلــه‌مــانــى‬ ‫کـــــوردســـــتـــــان د ه‌ڵــــێــــت‬ ‫کــۆبــوونــه‌و ه‌کــه‌ی د ه‌ســت ـه‌ى‬ ‫‪ 12‬ســه‌رۆکــایــه‌تــى پــه‌رلــه‌مــان‬ ‫لـــــــه‌گـــــــه‌ڵ ســــــه‌رۆکــــــى‬ ‫فراکسیۆنه‌کان بۆ ئه‌و ه‌ بوو ه‌‬ ‫تا ه ـه‌مــووان پــرۆژ ه‌مــان بۆ‬ ‫چـــار ه‌ســـه‌رى ه ـه‌ڵــبــژاردنــى‬ ‫ســــــه‌رۆکــــــى هـــه‌رێـــمـــى‬ ‫کوردستان پێشکه‌ش بکه‌ین‬ ‫که‌ ماو ه‌که‌ی که‌متر له‌ دوو‬ ‫مانگى ماو ه‌‪.‬‬ ‫م ـه‌روان گه‌اڵڵى سه‌رۆکى‬ ‫فـــراکـــســـیـــۆنـــى کـــۆمـــه‌ڵـــى‬ ‫ئیسالمى کوردستان د ه‌ڵێت‪:‬‬ ‫هه‌ردوو فراکسیۆنى کۆمه‌ڵ‬ ‫و یه‌کگرتوو پرۆژ ه‌یه‌کمان‬ ‫بۆ هه‌موارى یاساى ژمار ه‌‬ ‫یـــه‌کـــى ســـاڵـــى ‪ 2005‬ى‬ ‫ســـه‌رۆکـــایـــه‌تـــى هــه‌رێــمــى‬ ‫کوردستان ئاماد ه‌کردوو ه‌ و‪،‬‬

‫ئــــــه‌و جـــــۆر ‌ه‬

‫ژنـــه‌ بــه‌ م ـه‌تــرســى بۆ‬ ‫س ـه‌ر پێگه‌ و کورسى‬

‫د ه‌ســـــه‌اڵت د ه‌بــیــنــێــت‬ ‫که‌ هۆشیارى نه‌فر ه‌ت‬

‫لــــــه‌ ئـــه‌قـــڵـــیـــیـــه‌تـــى‬

‫د ه‌ســه‌اڵتــخــوازى پێی ‌ه‬ ‫و بــانــگــى ی ـه‌کــســانــى‬

‫و پـــێـــکـــه‌و ه‌ ژیـــانـــى‬ ‫دیموکراتییانه‌ د ه‌دات‬

‫لـه‌ چه‌ند ڕۆژى داهــاتــوودا‬ ‫ئــاراســتــه‌ی س ـه‌رۆکــای ـه‌تــى‬ ‫پـــه‌رلـــه‌مـــانـــى د ه‌کــــه‌یــــن ‪.‬‬ ‫وتــیــشــى ئــێــمـه‌ د ه‌مــانــه‌وێــت‬ ‫گــۆڕانــکــاریــى ل ـه‌ سیستمى‬ ‫سیاسى هه‌رێمى کوردستاندا‬ ‫بـــکـــرێـــت و‪ ،‬بــــه‌ جــدیــش‬ ‫کــارمــان بــۆ ئـــه‌و ه‌ کـــردوو ه‌‬ ‫و‪ ،‬پرۆژ ه‌ هاوبه‌شه‌که‌شمان‬ ‫لـــه‌گـــه‌ڵ یــه‌کــگــرتــوو هــه‌ر‬ ‫بـــۆ هـــه‌مـــان مــه‌بــه‌ســتــه‌ ‪.‬‬ ‫ســــه‌رۆکــــى فــراکــســیــۆنــى‬ ‫کــۆمــه‌ڵ ئــاشــکــراشــیــد ه‌کــات‬ ‫لــه‌ پـــرۆژ ه‌کـــه‌دا بــه‌ وردى‬ ‫جه‌ختمان ل ـه‌و ه‌ کــردو ه‌تـه‌و ه‌‬ ‫کــــه‌ پــێــویــســتــه‌ ســیــســتــمــى‬ ‫حـــوکـــمـــڕانـــى هـــه‌رێـــمـــى‬ ‫کوردستان په‌رله‌مانیى بێت‬ ‫و‪ ،‬س ـه‌رۆکــى هـه‌رێــم له‌ناو‬ ‫پ ـه‌رل ـه‌مــانــى کــوردســتــان ـه‌و ه‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرێت ‪.‬‬ ‫کـــۆمـــه‌ڵ و ی ـه‌کــگــرتــوو‬ ‫لـه‌ پــرۆژ ه‌ک ـه‌یــانــدا بـه‌ ته‌نها‬ ‫داواى گــۆڕیــنــى سیستمى‬ ‫نــه‌کــردوو ه‌‪،‬‬ ‫حوکمڕانییان‬ ‫بـــه‌ڵـــکـــو داواشــــــد ه‌کــــــه‌ن‪،‬‬ ‫د ه‌ســه‌اڵتــه‌کــانــى ســه‌رۆکــى‬

‫هــه‌رێــم هــاوشــێــو ه‌ى بـه‌غــدا‬ ‫ت ـه‌شــریــفــاتــى بــێــت و‪ ،‬ل ـه‌و‬ ‫د ه‌سه‌اڵتانه‌ی ئێستا هه‌یه‌تى‬ ‫داى بـــڕنـــن ‪ .‬مـــــه‌روان‬ ‫گه‌اڵڵى ڕاید ه‌گه‌یه‌نێت ئه‌و‬ ‫د ه‌سه‌اڵتانه‌ی سه‌رۆکى هه‌رێم‬ ‫هه‌یه‌تى ئێجگار زۆر ه‌ و‪ ،‬به‌‬ ‫له‌و پرۆژ ه‌ یاسا هاوبه‌شه‌مان‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌کگرتوو داوامــان‬ ‫کـــردوو ه‌‪ ،‬به‌شێکى زۆرى‬ ‫د ه‌ســه‌اڵتــه‌کــانــى ســه‌رۆکــى‬ ‫هــــه‌رێــــم بـــگـــوازرێـــتـــه‌و ه‌‬ ‫بـــۆ ســـه‌رۆکـــى حــکــومــه‌ت‬ ‫بـــه‌تـــایـــبـــه‌تـــیـــش پــۆســتــى‬ ‫(فــه‌رمــانــد ه‌ى گشتى هێز ه‌‬ ‫چه‌کدار ه‌کان) له‌ د ه‌سه‌اڵتى‬ ‫سه‌رۆکى هه‌رێم ال ببرێت ‪.‬‬ ‫بـــا ئــــه‌و پـــرســـه‌ بــخــرێــت ـه‌‬ ‫ڕیفراندۆم با خه‌ڵک بڕیار‬ ‫بد ا ت‬ ‫پارتى چى د ه‌ڵێت!؟‬ ‫پــــارتــــى دیـــمـــوکـــراتـــى‬ ‫کوردستان پێشنیازى دیکه‌ى‬ ‫ه ـه‌ی ـه‌ بــۆ ئـــه‌و ه‌ى بــارزانــى‬ ‫جارێکى دیکه‌ بکه‌نه‌و ه‌ به‌‬ ‫ســـه‌رۆک و د ه‌ڵــێــت بــا ئـه‌و‬

‫پرسه‌ بخرێته‌ ڕیفراندۆم با‬ ‫خه‌ڵک بڕیار بدات ‪.‬‬ ‫ئومێد خۆشناو سه‌رۆکى‬ ‫فراکسیۆنى پارتى سه‌بار ه‌ت‬ ‫بــه‌ داواى الیــه‌نــه‌کــان بۆ‬ ‫جــێــگــیــرکــردنــى ســیــســتــمــى‬ ‫پــه‌رلــه‌مــانــى بـــۆ ه ـه‌رێــمــى‬ ‫کــوردســتــان ڕاید ه‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ئـــه‌و ه‌ مــافــى هــیــچ الیه‌نێک‬ ‫نییه‌‪ ،‬مه‌سه‌له‌ ئه‌و ه‌ نییه‌ ئێمه‌‬ ‫و ه‌کـــو پــارتــى دیــمــوکــراتــى‬

‫راپۆرت‬

‫بــێــریــڤــان مــح ـه‌م ـه‌د‪:‬‬ ‫چیتر خه‌ڵکی هه‌رێمی‬ ‫کــــوردســــتــــان م ــاف ــی‬ ‫خۆیانه‌ دوای ‪ 24‬ساڵ‬ ‫لـه‌ گــێــژاو و قـه‌یــران و‬ ‫نــائــارامــی و گـه‌نــد ه‌ڵــی‬ ‫و نادادپه‌رو ه‌ری داوای‬ ‫کۆتایی هاتنی سته‌م‬ ‫بکا ت‬ ‫پرسیار ه‌ى ئایا فراکسیۆنى‬ ‫ز ه‌ردیــــــــــش بـــــۆ پـــرســـى‬ ‫سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم پڕۆژ ه‌ى‬ ‫خـــۆى د ه‌بـــێـــت‪ ،‬ســه‌رۆکــى‬ ‫فراکسیۆنى پارتیو د ه‌ڵێت‬ ‫هه‌رێم پێویستى به‌ پــڕۆژ ه‌‬ ‫نییه‌ یاساى سه‌رۆکایه‌تیمان‬ ‫هه‌یه‌ ئێستا به‌رکار ه‌ و کارى‬ ‫پێبکرێت ‪.‬‬ ‫ه‬ ‫گومانى تێدا نیه‌ ب ‌‬ ‫هیچ شێو ه‌یه‌ک دۆخى‬ ‫هه‌رێم بۆ هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌ ئێستادا گونجاو نیه‌‬

‫بۆچوونى ر ه‌ژاک‬

‫بێریڤان محه‌مه‌د ئه‌ندامى‬ ‫د ه‌ســــتــــه‌ى بـــه‌ڕێـــو ه‌بـــه‌رى‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫کوردستان ر ه‌تى د ه‌که‌ینه‌و ه‌‪،‬‬ ‫بــه‌ڵــکــو داواى ســیــســت ـه‌م‬ ‫و دیـــاریـــکـــردنـــى جـــۆرى‬ ‫حــکــومــڕانــی‪ ،‬داوا و مافى‬ ‫هــاوواڵتــیــانــى کــوردســتــان ـه‌‬ ‫پێویسته‌ لــه‌ ریــفــرانــدۆمــى‬ ‫د ه‌ستووردا د ه‌نگى پێ بد ه‌ن‪.‬‬ ‫ئــومــێــد خــۆشــنــاو ئــامــاژ ه‌‬ ‫به‌و ه‌شد ه‌کات ئه‌گه‌ر ئه‌و ه‌ش‬ ‫نــاکــرێــت د ه‌بـــێـــت بــاب ـه‌تــى‬ ‫هـــه‌ڵـــبـــژاردنـــى ســــه‌رۆک‬ ‫د ه‌بــێــت بخرێته‌ ریــفــرانــدۆم‬ ‫بــۆ ئــــه‌و ه‌ى هــاوواڵتــیــیــانــى‬ ‫کوردستان‪ ،‬به‌ به‌ڵێ یاخوود‬ ‫به‌ نه‌خێر د ه‌نگى پێ بد ه‌ن‪،‬‬ ‫ئــایــا د ه‌یــانــه‌وێــت شــێــوازى‬ ‫هـــه‌ڵـــبـــژاردنـــى ســـه‌رۆکـــى‬ ‫هـه‌رێــم لـه‌ پـه‌رلـه‌مــان بێت‪،‬‬ ‫یان له‌ الیه‌ن خۆیانه‌و ه‌ و ه‌ک‬ ‫هاوواڵتى و تاکێکى د ه‌نگد ه‌ر‬ ‫قسه‌ى خۆیان هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئــومــێــد خــۆشــنــاو وتیشى‬ ‫پــێــمــانــوایــه‌ ئـــه‌مـــه‌ مــافــى‬ ‫هــــاوواڵتــــیــــانــــه‌ خــه‌ڵــکــى‬ ‫کورستان‪ ،‬له‌ پێناو ئازادى‬ ‫قــوربــانــى داو ه‌‪ ،‬کــه‌واتــه‌‬ ‫بــه‌شــدارى ل ـه‌ هه‌ڵبژاردنى‬ ‫ســه‌رۆک مافى خۆیانه‌‪ ،‬له‌‬ ‫دیموکراسیدا‬ ‫پرۆسه‌یه‌کى‬ ‫خــێــر ه‌ الیــه‌نــێــک دێـــن ئ ـه‌م‬ ‫حه‌قه‌ له‌ خه‌ڵکى کوردستان‪،‬‬ ‫د ه‌ستێننه‌و ه‌‪.‬‬ ‫به‌گوێر ه‌ى یاساى ژمــار ه‌‬ ‫‪19‬ى ســـاڵـــى ‪ 2013‬لـه‌‬ ‫مـــــادد ه‌ى یـــه‌کـــدا هـــاتـــوو ه‌‪.‬‬ ‫ویالیه‌تى سـه‌رۆکــى هه‌رێم‬ ‫کــــه‌ لــــه‌ ‪20.8.2013‬‬ ‫درێــــــژکــــــراو ه‌تــــــه‌و ه‌‪ .‬تــا‬ ‫دواتـــــر‬ ‫‪19.8.2015‬‬ ‫درێژکردنه‌و ه‌ى بۆ نییه‌‪.‬‬ ‫ســـه‌بـــار ه‌ت بـــه‌ پــــڕۆژ ه‌ى‬ ‫فــراکــســیــۆنــه‌کــانــى تـــر که‌‬ ‫داویـــانـــه‌تـــه‌ س ـه‌رۆکــای ـه‌تــى‬ ‫پـه‌رلـه‌مــان‪ ،‬له‌ و ه‌اڵمــى ئه‌و‬

‫ر ه‌ژاک د ه‌ڵـــێـــت‪ :‬واد ه‌ى‬ ‫ســـه‌رۆکـــى هــه‌رێــم بـــه‌ر ه‌و‬ ‫کۆتایى د ه‌چێت‪ ،‬له‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ئــــه‌و پــــرۆژانــــه‌ى الیــه‌نــه‌‬ ‫ســیــاســی ـه‌کــان پــێــشــکـه‌شــیــام‬ ‫کـــردو ه‌ بــۆ گــۆرانــکــارى له‌‬ ‫ســیــســت ـه‌مــى ســه‌رۆکــایــه‌تــى‬ ‫هه‌رێم بۆ په‌رله‌مانى و که‌م‬ ‫کــردنــه‌و ه‌ى د ه‌سـه‌اڵتـه‌کــانــى‬ ‫سه‌رۆکى هه‌رێم‪ ،‬بارزانى‬ ‫داواى هه‌ڵبژاردنى کردو ه‌‪،‬‬ ‫که‌ ئه‌مه‌ش گومانى تێدا نیه‌‬ ‫بــه‌ هــیــچ شــێــو ه‌ی ـه‌ک دۆخــى‬ ‫ه ـه‌رێــم بــۆ هــه‌ڵــبــژاردن له‌‬ ‫ئــێــســتــادا گــونــجــاو نــیــه‌ و‬ ‫کۆمیسیون ئاماد ه‌ نیه‌ و ئه‌م‬ ‫داواکــردن ـه‌ى هه‌ڵبژاردنیش‬ ‫بۆ ئه‌و ه‌یه‌ که‌ جارێکى تر به‌‬ ‫رێکه‌وتنى ژور ه‌ تاریکه‌کان ‪13‬‬ ‫له‌ نیوان الیه‌نه‌کان‪ ،‬ماو ه‌ى‬ ‫بارزانى درێژ بێته‌و ه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫پــرس ـه‌ کـــراو ه‌تـــه‌ پرسێکى‬ ‫حزبى و شه‌خسى و هـه‌وڵ‬ ‫د ه‌درێـــت د ه‌رواز ه‌یــــه‌ک بۆ‬ ‫رێکه‌وتنێکى لــه‌و شێو ه‌یه‌‬ ‫بکه‌نه‌و ه‌‪ .‬مه‌سعود بارزانى‬ ‫که‌ ماو ه‌ى ‪ 10‬ساڵ سه‌رۆکى‬ ‫هـه‌رێــم بــو ه‌ و لـه‌ ئێستاشدا‬ ‫مــاو ه‌ى یاسایى خۆى ته‌واو‬ ‫کردو ه‌ و ‪ 2‬ساڵیشى له‌ ماو ه‌ى‬ ‫خــۆى بــۆ درێــژ کــراو ه‌ت ـه‌و ه‌‬ ‫و هیچ رێکارێکى یاسایى‬ ‫نیه‌ بــۆ ئـــه‌و ه‌ى ببێته‌و ه‌ به‌‬ ‫سه‌رۆکى هه‌رێم‪.‬‬ ‫نــاکــرێ ئـــه‌و ه ـه‌مــوو‬ ‫ه‬ ‫د ه‌ســــه‌اڵتــــه‌ بــدرێــتــ ‌‬ ‫سه‌رۆکى هه‌رێم‬ ‫باس لـه‌و ه‌ش د ه‌کــات‪ :‬ئێمه‌‬ ‫پێمانوایه‌ د ه‌بێ د ه‌ستاو د ه‌ست‬ ‫کـــردنـــى د ه‌ســـــه‌اڵت ه ـه‌بــێ‬ ‫لــه‌ ه ـه‌رێــمــى کــوردســتــان‪،‬‬ ‫هــــه‌رو ه‌هــــا ســیــســت ـه‌مــێــکــى‬ ‫په‌رله‌مانى هه‌بى و په‌رله‌مان‬ ‫بــتــوانــى چــــۆن ســـه‌رۆکـــى‬

‫راپۆرت‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪14‬‬

‫هه‌رێم دیارى د ه‌کات ئاواش‬ ‫لێپرسینه‌و ه‌ى لێبکات و مافى‬ ‫لــێــســه‌نــدنــه‌و ه‌ى د ه‌ســه‌اڵتــى‬ ‫هه‌بێ لێی‪ ،‬هه‌رو ه‌ها ناکرێ‬ ‫ئه‌و هه‌موو د ه‌سه‌اڵته‌ بدرێته‌‬ ‫س ـه‌رۆکــى ه ـه‌رێــم و به‌ڵًکو‬ ‫د ه‌بــێ د ه‌س ـه‌اڵت ـه‌کــان داب ـه‌ش‬ ‫بکرێت و ئ ـه‌و پرسه‌ و ه‌ک‬ ‫پــرســێــکــى چـــار ه‌نـــوســـازى‬ ‫کورکه‌ڵگا سه‌یرى بکرێت‪.‬‬ ‫به‌ بۆچوونى ئه‌و ئه‌ندامه‌ى‬ ‫ر ه‌ژاک چــیــتــر خ ـه‌ڵــکــى‬ ‫هـه‌رێــمــى کــوردســتــان مافى‬ ‫خــۆیــانـه‌ ل ـه‌ دواى ‪ 24‬ساڵ‬ ‫ل ـه‌ گــێــژاو و ق ـه‌یــران دواى‬ ‫قـــه‌یـــران و نـــائـــارامـــى و‬ ‫گ ـه‌نــد ه‌لــى و نــاع ـه‌دال ـه‌تــى و‬ ‫گه‌ند ه‌ڵى و سته‌م کۆتایى بێت‬ ‫‪ ،‬ئیتر ژیانێکى شایسته‌یان‬ ‫هه‌بێ و به‌ر ه‌و سیسته‌مێکى‬ ‫دیـــمـــوکـــرات و یــه‌کــســان‬ ‫هه‌نگاو بنێن‪.‬‬ ‫گــۆڕان‪ :‬پارتى قبوڵى‬ ‫د ه‌ســتــاود ه‌ســتــکــردنــى‬ ‫د ه‌سه‌اڵت ناکات‬ ‫پ ـه‌یــمــان ع ـه‌بــدولــک ـه‌ریــم‪،‬‬ ‫ئـــه‌نـــدامـــى جــڤــاتــى گــشــتــى‬ ‫بــزووتــن ـه‌و ه‌ى گۆڕانیش بۆ‬ ‫تروسکه‌ باس له‌ ناو ه‌رۆکى‬ ‫ئـه‌و پــرۆژ ه‌ یاسایه‌ د ه‌کــات‪،‬‬ ‫کــــه‌ بـــزووتـــنـــه‌و ه‌کـــه‌یـــان‬ ‫ئـــــامـــــاد ه‌ی کــــــــردوو ه‌ بــۆ‬ ‫هــه‌مــوارکــردنــه‌و ه‌ى یاساى‬ ‫ســــه‌رۆکــــایــــه‌تــــى هـــه‌رێـــم‬ ‫و گـــۆڕیـــنـــى ســیــســت ـه‌مــى‬ ‫س ـه‌رۆکــای ـه‌تــى ل ـه‌ هه‌رێمى‬ ‫کــوردســتــان بــۆ سیسته‌مى‬ ‫پــه‌رلــه‌مــانــیــى‪ ،‬ئـــامـــاژ ه‌ بۆ‬ ‫ئــه‌و ه‌ش د ه‌کـــات‪ ،‬ک ـه‌ ترسى‬ ‫ئێستاى پارتى په‌یو ه‌ندى به‌‬ ‫له‌د ه‌ستدانى پۆستى سه‌رۆکى‬ ‫هـه‌رێــمـه‌و ه‌ هه‌یه‌ و ئ ـه‌و ه‌ش‬ ‫نیشانه‌ى ئه‌و ه‌یه‌ ئه‌وان قبوڵى‬ ‫د ه‌ستاود ه‌ستکردنى د ه‌سه‌اڵت‬

‫نــاک ـه‌ن‪ ،‬چونکه‌ ئ ـه‌و ه‌تــا ل ‌ه‬ ‫هـه‌ولــێــر و دهــۆک د ه‌بینین‬ ‫پۆسته‌ ئیدارییه‌کان دابـه‌ش‬ ‫ن ـه‌کــراون تــا ئێستا‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئـــه‌و ه‌ى زیــاتــر لــه‌ ساڵێک‬ ‫به‌سه‌ر پێکهێنانى حکومه‌تى‬ ‫هه‌رێمیشدا تێپه‌ڕیو ه‌‪.‬‬ ‫د ه‌مـــانـــه‌وێ هــه‌مــوو‬ ‫حکومڕانى‬ ‫سیسته‌مى‬ ‫له‌ هه‌رێمى کوردستان‬ ‫چاک بکه‌ینه‌و ه‌‬

‫په‌یمان عه‌بدولکه‌ریم‪:‬‬ ‫سیسته‌مى سه‌رۆکایه‌تى‬ ‫ســــیــــســــتــــه‌مــــێــــکــــى‬ ‫ته‌شریفاتییه‌‪،‬‬

‫ئ ـه‌وه‌ش‬

‫ل ـه‌ ه ـه‌مــوو دنــیــا وایــه‌‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌کانى سه‌رۆک‬ ‫گۆڕانکارى تێدا کراوه‌‬ ‫پــه‌یــمــان عــه‌بــدولــکــه‌ریــم‬ ‫د ه‌ڵــێــت‪ :‬ئــــه‌و ه‌ى ئــێــســتــا له‌‬ ‫ئــــارادایــــه‌ ســــه‌بــــار ه‌ت بـه‌‬ ‫هـه‌ڵــبــژاردنــى سه‌رۆکایه‌تى‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬هه‌رێمى کوردستانى‬ ‫سه‌رقاڵ کردوو ه‌‪ ،‬گرنگترین‬ ‫خاڵ له‌و پرسه‌ چییه‌؟ ئێمه‌‬ ‫و ه‌کو بزووتنه‌و ه‌ى گۆڕان به‌‬

‫شێو ه‌یه‌کى گشتى د ه‌مانه‌وێ‬ ‫هه‌موو سیسته‌مى حکومڕانى‬ ‫له‌ هه‌رێمى کوردستان چاک‬ ‫بکه‌ینه‌و ه‌‪ ،‬ئــه‌و ه‌ش نه‌ هه‌ر‬ ‫به‌ تاک الیه‌نه‌‪ ،‬به‌ڵکو له‌گه‌ڵ‬ ‫الیــه‌نــه‌کــانــى تـــر‪ ،‬ه ـه‌مــوو‬ ‫بــاو ه‌ڕیــان پێبێنین ک ـه‌ ئه‌و‬ ‫ســیــســت ـه‌مــى حــکــومــڕانــی ـه‌ى‬ ‫که‌ ‪ 22‬ساڵه‌ له‌ کوردستان‬ ‫ل ـه‌ ئــارادایــه‌‪ ،‬سیسته‌مێکى‬ ‫گونجاو نییه‌ له‌گه‌ڵ ر ه‌وشى‬ ‫کوردستان‪ ،‬چونکه‌ جیهانیش‬ ‫لــه‌ گــۆڕانــکــاریــدایــه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫ئایا به‌ رێگه‌ى شــۆڕش‪ ،‬به‌‬ ‫ڕێگه‌ى تێگه‌یشتن‪ ،‬یــان به‌‬ ‫رێــگ ـه‌ى ئــه‌و گــۆڕانــکــاری ـه‌‬ ‫حکومڕانیه‌ى که‌ له‌ناوخۆى‬ ‫دروستى د ه‌کات‪.‬‬ ‫ئێمه‌ له‌ خاڵێکى زۆر‬ ‫چــه‌قــبــه‌ســتــوى کــۆنــدا‬ ‫د ه‌ژین‬ ‫پـه‌یــمــان رایــد ه‌گـه‌یـه‌نــێــت ‪:‬‬ ‫ئێمه‌ له‌هه‌رێمى کوردستانیش‬ ‫نابێ لـه‌و گۆڕانکاریانه‌ به‌‬ ‫د ه‌ر بین‪ ،‬له‌الیه‌ک به‌شێک‬ ‫لــه‌ الیــه‌نــه‌کــان د ه‌یـــانـــه‌وێ‬ ‫قــۆنــاغــێــکــى گـــه‌ور ه‌ بــبــڕن‪،‬‬ ‫ئـــه‌ویـــش ئـــه‌و ه‌یـــه‌ داواى‬ ‫ســه‌ربــه‌خــۆیــى بــکــه‌ن‪ ،‬خۆ‬ ‫سه‌ربه‌خۆى مافێکى ر ه‌واى‬ ‫خۆمانه‌‪ ،‬لـه‌ الیـه‌کــى تریش‬ ‫ئــێــمــه‌ لـــه‌ خــاڵــێــکــى زۆر‬ ‫چه‌قبه‌ستوى کۆندا د ه‌ژیــن‪،‬‬ ‫ئه‌ویش د ه‌ستاود ه‌ستنه‌کردنى‬ ‫حــکــومــڕانــی ـه‌ لــه‌ ه ـه‌رێــمــى‬ ‫چه‌قبه‌ستوویى‬ ‫کوردستان‪،‬‬ ‫ئه‌و الیه‌نه‌ واى کردوو ه‌ که‌‬ ‫بزووتنه‌و ه‌ى گۆڕان بیر له‌‬ ‫رێــگ ـه‌چــار ه‌ی ـه‌ک بــکــات ـه‌و ه‌‪،‬‬ ‫کـه‌ زۆر زۆر ئاشتیانه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئـه‌ویــش چــۆنـه‌؟ بـه‌ گۆڕینى‬ ‫سیسته‌مه‌کانه‌‪،‬‬ ‫رژێمه‌کانه‌‪،‬‬ ‫له‌ د ه‌ســه‌اڵت و حکومه‌ت و‬ ‫‪ . .‬هتد ‪.‬‬

‫راپۆرت‬ ‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫راشــیــد ه‌گــه‌یــه‌نــێــت‪ :‬ئــه‌و‬ ‫داواکاریه‌ى که‌ ئێمه‌ هه‌مانه‌‬ ‫ئـــه‌ویـــش گــۆڕیــنــى یــاســاى‬ ‫سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێمه‌‪ ،‬هۆى‬ ‫ئه‌و ه‌ چییه‌؟ بێگومان مانه‌و ه‌ى‬ ‫سه‌رۆک له‌سه‌ر ئه‌و کورسیه‌‬ ‫بـــۆ چــه‌نــد ســاڵــێــک و ئــه‌و‬ ‫هه‌موو د ه‌سه‌اڵته‌ى هه‌یه‌تى‪،‬‬ ‫ل ـه‌ زۆربـــه‌ى واڵتــانــى دنیا‬ ‫هه‌مووى لێ سه‌ندراو ه‌ته‌و ه‌‪،‬‬ ‫د ه‌سه‌اڵته‌ ته‌شریعییه‌کان بۆ‬ ‫په‌رله‌مان گه‌ڕێنراونه‌ته‌و ه‌‪،‬‬ ‫تـــه‌نـــفـــیـــزیـــیـــه‌کـــانـــیـــش‬ ‫د ه‌گــــه‌ڕێــــنــــرێــــنــــه‌و ه‌ بــۆ‬ ‫س ـه‌رۆکــای ـه‌تــى حــکــومـه‌ت و‬ ‫د ه‌بـــێ حــکــومـه‌ت جێبه‌جێى‬ ‫بکات‪ ،‬لێر ه‌دا هه‌رو ه‌کو له‌‬ ‫عێراقیش په‌یڕ ه‌و د ه‌کرێت‪،‬‬ ‫ســیــســت ـه‌مــى ســه‌رۆکــایــه‌تــى‬ ‫ته‌شریفاتییه‌‪،‬‬ ‫سیسته‌مێکى‬ ‫ئه‌و ه‌ش له‌ هه‌موو دنیا وایه‌‪،‬‬ ‫د ه‌ســـه‌اڵتـــه‌کـــانـــى ســـه‌رۆک‬ ‫گۆڕانکارى تێدا کراو ه‌‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫ئه‌مریکا نه‌بێ‪ ،‬ئه‌ویش که‌‬ ‫سه‌رۆک خۆى هه‌ڵد ه‌بژێرێ‬ ‫و سه‌رکه‌وتن به‌ د ه‌ستدێنێ‪،‬‬ ‫چونکه‌ له‌وێ شه‌فافیه‌ت زۆر‬ ‫زۆر ه‌ و چاودێریش به‌سه‌ر‬ ‫ه ـه‌ڵــبــژارن ـه‌کــان ـه‌و ه‌ زۆر ه‌‪،‬‬ ‫کــه‌ نــاهــێــڵــن ئـــه‌و ســه‌رۆکــه‌‬ ‫ب ـه‌ هیچ شــێــو ه‌یـه‌ک رێگه‌ى‬ ‫قۆرخکاریى بگرێته‌به‌ر بۆ‬ ‫هه‌موو‬ ‫د ه‌ستبه‌سه‌راگرتنى‬ ‫جومگه‌کانى واڵت‪.‬‬ ‫هه‌رێمى کوردستانیش‬ ‫له‌و قۆرخکاریانه‌ به‌د ه‌ر‬ ‫نییه‌‬ ‫هــــــه‌رو ه‌هــــــا پـــه‌یـــمـــان‬ ‫عه‌بدولکه‌ریم د ه‌ڵێت‪ :‬به‌اڵم‬ ‫لـه‌ کۆمه‌ڵگاى رۆژه ـه‌اڵتــى‬ ‫ئـــه‌و ه‌ى دیــتــمــان شـــۆڕش و‬ ‫خــۆپــیــشــانــدان روویـــانـــدا و‬ ‫ســیــســت ـه‌م ـه‌کــانــیــان گـــۆڕى‪،‬‬ ‫ئ ـه‌وتــا ل ـه‌ میسر‪ ،‬ل ـه‌ لیبیا‪،‬‬

‫‪15‬‬

‫تونس ‪...‬هتد‪ ،‬هۆیه‌که‌ى چى‬ ‫بو و ؟‬ ‫بێگومان قیۆرخکایى بوو‪.‬‬ ‫هه‌رێمى کوردستانیش له‌و‬ ‫قۆرخکاریانه‌ بــه‌د ه‌ر نییه‌‪،‬‬ ‫ئێستا بــزووتــنـه‌و ه‌ى گــۆڕأن‬ ‫کــێــش ـه‌ى نــیــی ـه‌ کــێ د ه‌بــێــت ـه‌‬ ‫ســــــه‌رۆک‪ ،‬ئـــــه‌و ه‌ى ئــێــمـه‌‬ ‫د ه‌مــان ـه‌وێ گــۆڕانــکــاریـه‌ له‌‬ ‫د ه‌س ـه‌اڵتــى ئ ـه‌و ک ـه‌س ـه‌دا که‌‬ ‫ســه‌رۆکــه‌‪ ،‬جــا ئ ـه‌گ ـه‌ر کاک‬ ‫ن ـه‌وشــیــروان ســـه‌رۆک بێ‪،‬‬ ‫مه‌سعود بــارزانــى سـه‌رۆک‬ ‫بێ‪ ،‬سه‌اڵحه‌دین به‌هائه‌دین‬

‫ســـه‌رۆک بــێ‪ ،‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫شه‌خس هیچ کێشه‌مان نییه‌‪،‬‬ ‫ئـــه‌و ه‌ کــانــدیــدى حــزبـه‌کـه‌ى‬ ‫خــۆیــه‌تــى و د ه‌نــگــى خــۆى‬ ‫د ه‌هێنێ‪ ،‬ئــه‌و ه‌ى ک ـه‌ى ئێمه‌‬ ‫د ه‌مانه‌وێ سیسته‌مه‌که‌ ببێته‌‬ ‫پـه‌رلـه‌مــانــى‪ ،‬ئ ـه‌و ه‌ی ـه‌ کـه‌ له‌‬ ‫په‌رله‌مان رێکه‌وتن د ه‌کرێت‬ ‫پێش ئـه‌و ه‌ى گفتوگۆ له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ر پرۆژ ه‌ یاسایه‌ک بکرێ‪.‬‬ ‫کــاتــێــک کــه‌ گــۆڕانــکــارى‬ ‫بـــه‌ســـه‌ر ئـــه‌و د ه‌ســـه‌اڵتـــه‌ى‬ ‫ســـه‌رۆکـــى هــه‌رێــمــدا دێ‪،‬‬ ‫لـــه‌ چـــى کـــه‌مـــد ه‌کـــاتـــه‌و ه‌؟‬

‫راپۆرت‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪16‬‬

‫لــه‌ د ه‌ســـه‌اڵتـــه‌ ت ـه‌نــفــیــزى و‬ ‫ته‌شریعییه‌کانى که‌مد ه‌کاته‌و ه‌‬ ‫و ته‌نها د ه‌سه‌اڵتى ته‌شریفاتى‬ ‫د ه‌داتــــــێ‪ ،‬ئـــه‌و کــاتــه‌ ئــه‌و‬ ‫ه ـه‌مــوو د ه‌ســه‌اڵتــه‌ى نــابــێ‪،‬‬ ‫ئـــه‌و هـــه‌مـــوو بــودجــه‌یــه‌ى‬ ‫بــۆ تــه‌رخــان نــاکــرێ‪ ،‬ئ ـه‌و‬ ‫ه ـه‌مــوو پــاس ـه‌وان ـه‌ى نابێ‪،‬‬ ‫ئێمه‌ د ه‌زگـــاى ته‌نفیزیمان‬ ‫هــــه‌بــــێ بــــۆچــــى بــچــیــن‬ ‫کــۆم ـه‌ڵــێــک خ ـه‌ڵــکــى دیــکـه‌‬ ‫ل ـه‌وێ دامه‌زرێنین که‌ هیچ‬ ‫ئیشێکیشیان نییه‌‪ ،‬به‌ راستى‬ ‫ئ ـه‌و ه‌ هه‌موو به‌هه‌د ه‌ردانى‬ ‫سامانى واڵته‌‪.‬‬ ‫هــه‌تــا کـــه‌ى داهــاتــى‬ ‫ئ ـه‌و خه‌ڵکه‌ به‌ ه ـه‌د ه‌ر‬ ‫بڕوات؟!‬ ‫واتـــــا کـــه‌مـــکـــردنـــه‌و ه‌ى‬ ‫قۆرخکردن و که‌مکردنه‌و ه‌ى‬ ‫به‌هه‌د ه‌ردانى سامانى واڵت‪،‬‬ ‫بــه‌ راســتــى ئێستا ئێمه‌ له‌‬ ‫دۆخێکداین د ه‌بێ له‌ ئه‌لفه‌و ه‌‬ ‫هــه‌تــا یـــا ْ پــێــداچــوونــه‌و ه‌‬ ‫بـه‌سـه‌ر یاساکانى خۆماندا‬ ‫بکه‌ین‪ ،‬ئـه‌و یاسایانه‌ى که‌‬ ‫قـــۆرخـــکـــارى تــێــدایــه‌‪ ،‬که‌‬ ‫به‌هه‌د ه‌ردانى سامانى گشتى‬ ‫تــێــدایـه‌‪ ،‬چونکه‌ ب ـه‌ راستى‬ ‫له‌ قۆناغێکین که‌ پێویسته‌‬ ‫خه‌ڵک هۆشیار بێته‌و ه‌‪ ،‬هه‌تا‬ ‫که‌ى داهاتى ئه‌و خه‌ڵکه‌ به‌‬ ‫هـــه‌د ه‌ر بـــڕوات؟! پێویسته‌‬ ‫هـــه‌ر تــاکــێــکــى کــوردســتــان‬ ‫ب ـه‌شــى لــه‌و داهــاتــه‌ هـه‌بــێ‪،‬‬ ‫ئێستا ل ـه‌وان ـه‌ی ـه‌ بــاوکــى تۆ‬ ‫یــان خێزانه‌که‌تان مۆز ه‌فى‬ ‫حـــکـــومـــى نـــه‌بـــێـــت‪ ،‬کـــه‌ى‬ ‫دیــنــارێــکــى حــکــوم ـه‌تــى بۆ‬ ‫هــاتــوو ه‌؟! بــۆى نــایــات‪ ،‬له‌‬ ‫فرۆشى نــه‌وت‪ ،‬له‌ سامانى‬ ‫گشتى ‪.‬‬ ‫واتــا ب ـه‌ گشتى ئێمه‌ ئه‌و‬ ‫گــۆڕانــکــاریــان ـه‌مــان د ه‌وێ‪،‬‬

‫و ه‌کــو ژنانیش بـه‌ د ه‌ر نین‬ ‫لــه‌ پ ـه‌یــامــى بــزووتــنــه‌و ه‌ى‬ ‫گـــۆڕأن و ه ـه‌مــوومــان ئـه‌و‬ ‫گۆڕانکاریانه‌ بـه‌ پێویست‬ ‫د ه‌زانـــیـــن‪ ،‬ئـــه‌و ک ـه‌س ـه‌شــى‬ ‫د ه‌بـــێـــتـــه‌ ســــــه‌رۆک نــابــێ‬ ‫نوێنه‌رایه‌تى حزبه‌که‌ى خۆى‬ ‫بــکــات‪ ،‬د ه‌بــێ نوێنه‌رایه‌تى‬ ‫هه‌موو خه‌ڵکى کوردستان‬ ‫بــکــات‪ ،‬د ه‌بـــێ بــه‌رگــرى له‌‬ ‫پرسى هه‌موو کورد بکات‪.‬‬ ‫پ ـه‌رل ـه‌مــان د ه‌س ـه‌اڵتــى‬ ‫د ه‌بـــێـــت بـــه‌ســـه‌ر ئــه‌و‬ ‫سه‌رۆکه‌دا‬

‫بــوونــى ژن ل ‌ه‬ ‫پــێــکـه‌ سـه‌ر ه‌کــیــیـه‌کــانــى‬ ‫واڵت زۆر زۆر گــرنــگـه‌‬ ‫و د ه‌بـــــێـــــت الیــــه‌نــــ ‌ه‬ ‫ســـیـــاســـیـــه‌کـــان درکــــى‬ ‫پــــێ بــــکــــه‌ن‪ ،‬کــــه‌ ژن‬ ‫پــه‌رۆشــى کــۆمـه‌ڵــگـه‌یـ ‌ه‬ ‫و تــــه‌واوکــــه‌رى کـــارى‬ ‫پیا و ه‌کا نه‌‪.‬‬ ‫د ه‌بـــێ کــوردســتــان لـه‌گـه‌ڵ‬ ‫گـــۆڕانـــکـــاریـــه‌کـــانـــى دنــیــا‬ ‫بـــــڕوات‪ ،‬ئــێــســتــا پ ـه‌یــامــى‬ ‫هــه‌مــو جــیــهــان تــێــکــۆشــانـه‌‬ ‫دژى تــیــرۆر‪ ،‬ئێمه‌ش شه‌ڕ‬ ‫دژى تیرۆر د ه‌که‌ین‪ ،‬د ه‌بێ‬ ‫ئـــه‌و یــاســا و رێــســایــان ـه‌ى‬ ‫ل ـه‌ کــوردســتــان ه ـه‌ی ـه‌ چــاک‬ ‫بــکــرێــت و بــکــرێــتــه‌و ه‌ به‌‬ ‫رووى جــیــهــانــدا‪ ،‬نـــه‌و ه‌ى‬ ‫نوێى کوردستانیش به‌ هیچ‬ ‫شێو ه‌یه‌ ئه‌و ه‌ په‌سه‌ند ناکات‬ ‫قــۆرخــکــاریــى هــه‌بــێــت له‌‬ ‫ســیــســتـه‌مــى حــکــومــڕانــى و‬ ‫قۆرخکاریى واڵت‪.‬‬

‫پـــه‌رلـــه‌مـــانـــتـــارانـــیـــش‬ ‫کــــه‌ بــــه‌ د ه‌نــــگــــى خــه‌ڵــک‬ ‫چوونه‌ته‌ ئ ـه‌وێ د ه‌بــێ زۆر‬ ‫به‌رپرسیارانه‌ مامه‌ڵه‌ بکه‌ن‪،‬‬ ‫ئێستا هه‌رێمى کوردستان‬ ‫ل ـه‌نــاو ســـه‌دان قـه‌یــرانــدایـه‌‪،‬‬ ‫که‌شتیه‌که‌ نزیکى نقومبوونه‌‬ ‫ئـــه‌گـــه‌ر چـــاکـــســـازى تــێــدا‬ ‫ن ـه‌کــرێــت‪ ،‬کــه‌ى ئــه‌و پرسه‌‬ ‫د ه‌چێته‌ په‌رله‌مان‪ ،‬ئه‌وکاته‌‬ ‫په‌رله‌مان د ه‌سه‌اڵتى د ه‌بێت‬ ‫بــه‌ســه‌ر ئـــه‌و ســـه‌رۆکـــه‌دا‪،‬‬ ‫واتـــا ســه‌رۆکــى هه‌رێمیش‬ ‫هــــاوشــــێــــو ه‌ى ســـه‌رۆکـــى‬ ‫حــکــوم ـه‌ت د ه‌کــه‌وێــتــه‌ ژێــر‬ ‫رکێفى په‌رله‌مان و په‌رله‌مان‬ ‫لێپرسینه‌و ه‌ى لــێ د ه‌کــات‪،‬‬ ‫ئــــه‌و ه‌ش لــه‌ بـــه‌رژ ه‌و ه‌نـــدى‬ ‫هـــه‌رێـــمـــى کـــوردســـتـــانـــه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ه‌ش لێدان له‌ که‌س نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکو بۆ به‌ر ه‌وپێشچوونى‬ ‫پرۆسه‌ى دیموکراسیه‌ته‌ له‌‬ ‫هه‌رێمى کوردستان‪.‬‬ ‫ئێستا تــرســى پــارتــى‬ ‫لـــه‌وانـــه‌یـــه‌ ئــــه‌و ه‌ بێ‬ ‫ه‬ ‫له‌د ه‌ستدانى ئه‌و پۆست ‌‬ ‫گه‌ور ه‌یه‌ بێ‬ ‫پ ـه‌یــمــان ع ـه‌بــدولــک ـه‌ریــم‪:‬‬ ‫ل ـه‌وان ـه‌ی ـه‌ ئـــه‌وان وابــزانــن‬ ‫ئه‌گه‌ر ئـه‌و سیسته‌مه‌ ببێته‌‬ ‫پـــه‌رلـــه‌مـــانـــى‪ ،‬ســــه‌رۆک‬ ‫بــــارزانــــى پــێــگــه‌ى خــۆى‬ ‫لــه‌د ه‌ســتــبــدات‪ ،‬هــه‌رو ه‌کــو‬ ‫باسم کــرد‪ ،‬ئــه‌وان د ه‌توانن‬ ‫کــانــدیــدیــان هـــه‌ر ســـه‌رۆک‬ ‫بارزانى بێ‪ ،‬خۆ مه‌سه‌له‌ى‬ ‫پــه‌رلــه‌مــان چــیــی ـه‌؟ ه ـه‌مــوو‬ ‫رێــکــه‌وتــنــه‌‪ ،‬بــه‌ تــه‌وافــوق‬ ‫رێـــکـــد ه‌کـــه‌ون‪ ،‬ئــه‌وکــاتــى‬ ‫گــۆڕانــیــش د ه‌نــگــى پــێــد ه‌دا‪،‬‬ ‫یه‌کگرتوو د ه‌نــگــى پــێــد ه‌دا‪،‬‬ ‫ئـــه‌وانـــى تــریــش‪ ،‬ه ـه‌قــمــان‬ ‫نییه‌ کێیه‌ کاندیدیان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بــابـه‌تـه‌کـه‌ ته‌نها چاکردنى‬

‫من وتم ئه‌و یاسانه‌ى که‌ ژن‬ ‫به‌شدارى د ه‌کات له‌ نوسینه‌و ه‌‬ ‫و دانانى پڕ د ه‌بێت له‌ ئاشتى‬ ‫و خۆشه‌ویستى و له‌ هه‌ناوى‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌و ه‌ د ه‌رد ه‌چێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫یاسایه‌ چــۆن د ه‌بــێــت‪ ،‬بــڕوا‬ ‫بکه‌ له‌ به‌رژ ه‌و ه‌ندى هه‌موو‬ ‫الیه‌ک د ه‌بێت‪ ،‬ژن‪ ،‬منداڵ‪،‬‬ ‫پــیــاو‪ ،‬گـــه‌ور ه‌ و بــچــووک‪،‬‬ ‫هــه‌ربــۆیــه‌ بـــوونـــى ژن له‌‬ ‫پێکه‌ سه‌ر ه‌کییه‌کانى واڵت‬ ‫زۆر زۆر گرنگه‌ و د ه‌بێت‬ ‫الیــه‌نــه‌ ســیــاســیـه‌کــان درکــى‬ ‫پێ بکه‌ن‪ ،‬که‌ ژن په‌رۆشى‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌یه‌ و ت ـه‌واوک ـه‌رى‬ ‫کارى پیاو ه‌کانه‌‪.‬‬ ‫هـــه‌رو ه‌هـــا زۆر حزبیش‬ ‫هـــه‌یـــه‌ ژنـــانـــیـــان هــــه‌ر بــۆ‬

‫راپۆرت‬

‫خــــۆم و ه‌کــــو‬ ‫چــاودێــرێــک لــه‌ کــاتــى‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌کان و ه‌کو‬ ‫نــوێــنــه‌رى گــــۆڕان بــۆ‬ ‫پاراستنى د ه‌نگه‌کانى‬ ‫گــــــۆڕان بـــه‌شـــداریـــم‬ ‫کرد‪ ،‬ئه‌وانه‌م هه‌موو‬ ‫بینى‪ ،‬که‌ د ه‌نگى ژنان‬ ‫کڕراوه‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫سیسته‌مه‌که‌یه‌‪ ،‬ئینجا ئێستا‬ ‫تــرســى پـــارتـــى لــه‌وانــه‌یــه‌‬ ‫ئــه‌و ه‌ بــێ ل ـه‌د ه‌ســتــدانــى ئـه‌و‬ ‫پۆسته‌ گه‌ور ه‌یه‌ بێ‪ ،‬ئه‌و ه‌ش‬ ‫نــیــشــان ـه‌ى ئـــه‌و ه‌یـــه‌ ئـــه‌وان‬ ‫قبوڵى د ه‌ســتــاود ه‌ســتــکــردنــى‬ ‫د ه‌ســــــــه‌اڵت نـــــاکـــــه‌ن‪ ،‬تــا‬ ‫راد ه‌یــه‌کــى زۆریـــش وایــه‌‪،‬‬ ‫ئـه‌وتــا لـه‌ هه‌ولێر و دهــۆک‬ ‫د ه‌بینین پۆسته‌ ئیدارییه‌کان‬ ‫دابــــه‌ش نـــه‌کـــراو ه‌‪ ،‬ل ـه‌گ ـه‌ڵ‬ ‫ئــــه‌و ه‌ى زیــاتــر لــه‌ ساڵێک‬ ‫به‌سه‌ر پێکهێنانى حکومه‌تى‬ ‫هه‌رێمیشدا تێپه‌ڕیو ه‌‪.‬‬ ‫ئــێــســتــا لــه‌ســه‌ر شــێــوازى‬ ‫هــه‌ڵــبــژاردنــه‌کــانــى پێشوو‬ ‫د ه‌ڕۆیـــــــــــــن‪ ،‬چـــه‌نـــدیـــن‬ ‫بــــه‌ڕێــــو ه‌بــــه‌رى نــاحــیــه‌ى‬ ‫بـــه‌ڕێـــو ه‌بـــه‌رى گــشــتــیــمــان‬ ‫به‌رکه‌وتوو له‌ هه‌ولێر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ته‌نها چــوار به‌ڕێو ه‌به‌رمان‬ ‫دامـــــــــه‌زراون‪ ،‬ئـــه‌وانـــه‌ى‬ ‫تـــر رێــگــه‌یــان پــێــنــه‌دراو ه‌‬ ‫بــچــنــه‌ ســــه‌ر کـــار ه‌کـــانـــى‬ ‫خــۆیــان‪ ،‬ئه‌گه‌رچى له‌الیه‌ن‬ ‫بــزووتــن ـه‌و ه‌ى گۆڕانیشه‌و ه‌‬ ‫د ه‌ستنیشان کراون‪.‬‬ ‫ئ ـه‌و یاسانه‌ى کـه‌ ژن‬ ‫ه‬ ‫بــه‌شــدارى د ه‌کـــات ل ‌‬ ‫نــوســیــن ـه‌و ه‌ و دانــانــى‬ ‫پڕ د ه‌بێت له‌ ئاشتى و‬ ‫خۆ شه‌و یستى‬ ‫لــه‌بــه‌رد ه‌اومــى قسه‌کانیدا‬ ‫بــــۆ تـــروســـکـــه‌ پـــه‌یـــمـــان‬ ‫عــــه‌بــــدولــــکــــه‌ریــــم بـــاس‬ ‫لـــه‌و ه‌د ه‌کـــات‪ :‬ئێمه‌ کاتێک‬ ‫ئــه‌نــدام پــه‌رلــه‌مــان بــوویــن‬ ‫خولێکمان هه‌بوو‪ ،‬خولێکى‬ ‫دانوستانکاریی ل ـه‌گ ـه‌ڵ یو‬ ‫ئــێــن‪ ،‬زۆر ســودمــان بینى‪،‬‬ ‫د ه‌ورى ژنــیــان زۆر ب ـه‌رز‬ ‫نــرخــانــد لــه‌نــاو ئــه‌و و ه‌فــد ه‌‬ ‫دانــوســتــانــکــارانــه‌ وتــیــان‬ ‫پێویسته‌ ژنــى تێدا هه‌بێت‪،‬‬

‫به‌سه‌ نابێت هه‌ر ته‌نها ب ‌ه‬ ‫نه‌فه‌سى پیاو بێت‪ ،‬د ه‌بێت‬ ‫له‌ناو و ه‌فد ه‌ دانوستکار ه‌کان‬ ‫ژنــى تێدا بێت‪ ،‬ئیتر دواى‬ ‫تــه‌واوبــوونــى خــولـه‌کـه‌ ئه‌و‬ ‫بـــه‌ڕێـــز ه‌ى کــه‌ هــاتــبــوو له‌‬ ‫ئــه‌مــریــکــاو ه‌‪ ،‬راى ئێمه‌ى‬ ‫ویــســت‪ ،‬وتـــى د ه‌ورى ژن‬ ‫چــۆن د ه‌بــیــنــن و و ه‌کـــو ژن‬ ‫چیتان کردوو ه‌ له‌ په‌رله‌مان؟‬

‫جوانکارى و ناو داناو ‌ه‬ ‫لـــه‌کـــۆتـــایـــشـــدا پــه‌یــمــان‬ ‫عــه‌بــدولــکــه‌ریــم‪ ،‬ئ ـه‌نــدامــى‬ ‫جڤاتى گشتى بزووتنه‌و ه‌ى‬ ‫گۆڕان د ه‌ستنیشانى د ه‌کات ‪:‬‬ ‫حزب هه‌یه‌ ته‌نها ‪ 30‬هه‌زار‬ ‫دیــنــار د ه‌دات بــه‌ ژنـــان و‬ ‫د ه‌ڵێ من موچه‌ت پێد ه‌د ه‌م و‬ ‫د ه‌یانکڕێ بۆ کاتى د ه‌نگدان‪،‬‬ ‫ئــه‌و ه‌ش الپ ـه‌ڕ ه‌ی ـه‌کــى ر ه‌شـه‌‬ ‫لـــه‌ ژیـــانـــى ســیــاســى چ ـه‌نــد‬ ‫حزبێک‪ ،‬که‌ بۆ هه‌ڵبژاردن‬ ‫د ه‌نگى ئه‌و ژنانه‌یان کڕیو ه‌‪،‬‬ ‫خــۆم و ه‌کــو چــاودێــرێــک له‌‬ ‫کاتى هه‌ڵبژاردنه‌کان و ه‌کو‬ ‫نوێنه‌رى گۆڕان بۆ پاراستنى‬ ‫د ه‌نگه‌کانى گۆڕان به‌شداریم‬ ‫کرد‪ ،‬ئه‌وانه‌م هه‌موو بینى‪،‬‬ ‫که‌ د ه‌نگى ژنان کــڕراو ه‌ بۆ ‪17‬‬ ‫هـه‌ڵــبــژاردنـه‌کــان‪ .‬هـه‌رو ه‌هــا‬ ‫زۆر حزبیش هه‌یه‌ ژنانیان‬ ‫هــه‌ر بــۆ جــوانــکــارى و ناو‬ ‫دانــــاو ه‌‪ ،‬ئێمه‌ خــوازیــاریــن‬ ‫ژنان رۆڵى خۆیان بگێڕن‪،‬‬ ‫بێگومان راگـه‌یــانــدن رۆڵى‬ ‫زۆر ه‌ له‌م بوار ه‌دا‪.‬‬ ‫ئێمه‌ش و ه‌کو بزووتنه‌و ه‌ى‬ ‫گــۆڕان ل ـه‌و بـــوار ه‌دا هـه‌وڵ‬ ‫د ه‌د ه‌یـــــــن‪ ،‬بـــزووتـــنـــه‌و ه‌ى‬ ‫گـــۆڕان قــۆرخــکــار نــیــیـه‌ و‬ ‫بزووتنه‌و ه‌ى خه‌ڵکه‌ و د ه‌نگى‬ ‫جه‌ماو ه‌ر ه‌‪ ،‬حزبى خێزانێک‬ ‫و بنه‌ماڵه‌یه‌ک نییه‌‪ ،‬نه‌خێر‬ ‫حـــزبـــى ئــــه‌و شــه‌قــامــه‌یــه‌‪،‬‬ ‫هــه‌مــوو جـــۆر ه‌ خه‌ڵکێکى‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬خه‌ڵکى سته‌مدید ه‌ى‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬ژنى تێدایه‌‪ ،‬پیاوى‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬دپلۆماتکارى تێدایه‌‪،‬‬ ‫واتــا ه ـه‌مــوو پێکهاته‌کانى‬ ‫کــۆمــه‌ڵــگــه‌ى تـــێـــدایـــه‌‪ ،‬جا‬ ‫هه‌موو گۆڕانکاریه‌کیش له‌‬ ‫شه‌قامه‌و ه‌ د ه‌ستپێد ه‌کات‪.‬‬

‫ژن له‌ ژیانه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ ده‌گرێت‬

‫ن‪/‬سارا جه‌مال‬

‫بیروڕا‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫ژن و ژیــان دوو وش ـه‌ن ک ‌ه‬ ‫به‌رد ه‌وام د ه‌وترێن‪ ،‬له‌ الیه‌کی‬ ‫دیکه‌و ه‌ ئه‌و هه‌ر دوو وشه‌یه‌‬ ‫‪18‬‬ ‫زۆرتـــریـــن ســه‌رنــج بــۆ الی‬ ‫خۆیان راد ه‌کێشن‪ .‬له‌ رۆژی‬ ‫ئه‌مڕۆشماندا ئ ـه‌و ه ـه‌ر دوو‬ ‫وشه‌یه‌ زۆرترین لێکۆڵینه‌و ه‌یان‬ ‫له‌سه‌ر د ه‌کرێت‪ .‬گرێدان ئه‌و‬ ‫دوو وش ـه‌ی ـه‌ ل ـه‌گ ـه‌ڵ یه‌کتردا‬ ‫زۆر ریشه‌یی و بناخه‌ییه‌ و‬ ‫ناتوانرێ له‌ یه‌کتر داببڕدرێن‪.‬‬ ‫هێند ه‌ گــرێــدراوی یه‌کترن که‌‬ ‫ناکرێت به‌ بێ یه‌کتر باسیان‬ ‫لێو ه‌ بکرێت‪ .‬به‌تایبه‌تی له‌ نێو‬ ‫زمانی کوردیدا ژن له‌ ژیانه‌و ه‌‬ ‫سه‌رچاو ه‌ د ه‌گرێت‪ .‬کاتێ بیری‬ ‫لــێ د ه‌کــرێــتــه‌و ه‌ پرسیارێک‬ ‫ئاراسته‌ د ه‌بێت که‌ ئایا بۆچی‬ ‫هــێــنــد ه‌ ئـــه‌و دوو وشــه‌یــه‌ له‌‬ ‫یه‌ک د ه‌چــن و له‌گه‌ڵ یه‌کتردا‬ ‫د ه‌وترێن‪.‬‬

‫ژن‪ ،‬ژیـــان‪ ،‬بــه‌ واتــای‬ ‫جوانی و خۆشه‌ویستی‪،‬‬ ‫ه‬ ‫پاراستنی ژیان و هه‌بوون ‌‬ ‫د ه‌مــه‌وێ له‌ چه‌ند زمانێکدا‬ ‫سه‌بار ه‌ت به‌م بابه‌ته‌ نمونه‌یه‌ک‬ ‫بد ه‌م‪ .‬له‌ زاراو ه‌ی کورمانجیدا‬ ‫د ه‌وتـــــرێ ژن و ژیــــان‪ .‬له‌‬ ‫سۆرانیدا ه ـه‌م ژن ده‌وترێت‬ ‫هـــه‌م "ئـــافـــر ه‌ت" کــه‌ واتـــای‬ ‫ئــافــر ه‌ت هـه‌مــان ژیــان یاخود‬ ‫ئافرێنه‌ری ژیــانـه‌‪ .‬له‌ زمانی‬ ‫فــارســیــشــدا د ه‌وتــــرێ "ز ه‌ن"‬ ‫یاخود زیندووبوون که‌ ئه‌ویش‬ ‫گـــــوزار ه‌ لــه‌ ژیـــان ده‌کـــات‪.‬‬ ‫ل ـه‌و زمانانه‌شدا د ه‌بینرێ که‌‬ ‫ژن و ژیـــان‪ ،‬په‌یو ه‌ندییه‌کی‬ ‫قــووڵــیــان لـــه‌گـــه‌ڵ ی ـه‌کــتــردا‬ ‫هـه‌یـه‌ و ب ـه‌ واتـــای جــوانــی و‬ ‫خۆشه‌ویستی‪ ،‬پاراستنی ژیان‬ ‫و هه‌بوونه‌‪ .‬یاخود ژن‪ ،‬ژیان‬ ‫و ه‌کـــو روبــارێــک لــێ د ه‌کــات‬ ‫کـه‌ بـــه‌رد ه‌وام بــه‌ر ه‌و پێشه‌و ه‌‬ ‫د ه‌ڕوات و بــه‌ ز ه‌ریــاکــانــی‬

‫د ه‌گه‌یه‌نێت و ژیــان د ه‌کــات به‌‬ ‫به‌هه‌شت‪.‬‬ ‫زیــاتــریــن هێرشه‌کانی‬ ‫سیسته‌می د ه‌سه‌اڵت بۆسه‌ر‬ ‫ژنه‌‬ ‫لـــه‌و کـــاتـــه‌و ه‌ مــرۆڤــای ـه‌تــی‬ ‫هه‌ستی به‌ خۆی کرد و خۆی‬ ‫ناسیو ه‌‪ ،‬ئه‌وکاته‌ش هه‌ستی به‌‬ ‫ژیان کردووه‌ و ناسیویه‌تی‪ .‬له‌‬ ‫رۆژی ئه‌مڕۆماندا ئ ـه‌و ه‌ی له‌‬ ‫هه‌ر شتێک زیاتر باسی لێو ه‌‬ ‫د ه‌کرێت ژیانه‌‪ ،‬ب ـه‌اڵم ئه‌و ه‌ی‬ ‫ل ـه‌ ه ـه‌مــوو شتێک زیــاتــر بێ‌‬ ‫واتا د ه‌کرێت و له‌ جه‌وهه‌ری‬ ‫خۆی دور د ه‌کرێته‌و ه‌‪ ،‬ژیانه‌‪.‬‬ ‫ســیــســت ـه‌مــى د ه‌ســــه‌اڵتــــداری‬ ‫زۆرتــریــن هێرشه‌کانی خۆی‬ ‫بۆ س ـه‌ر ژن و ژیــان د ه‌کــات‪.‬‬ ‫رێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدواڵ‬ ‫ئۆجاالن له‌مبار ه‌یه‌و ه‌ د ه‌ڵێت‪:‬‬ ‫"ژیان له‌ ده‌وروبه‌ری ژندا کۆ‬ ‫د ه‌بێته‌و ه‌‪ ،‬ژن ئافرێنه‌ر ه‌ و ژیان‬ ‫له‌گه‌ڵ ژندا واتا و خۆشی هه‌یه‌‪،‬‬

‫بیروڕا‬

‫ئه‌سته‌مه‌ ل ‌ه‬ ‫میانه‌ی زهنی‬ ‫شارستانی پیاوساالری‬ ‫رۆژی ئه‌مڕۆمان‬ ‫بتوانین کولتووری‬ ‫دایک ـ ژن شرۆڤه‌‬ ‫بکه‌ین‬ ‫کلتور راستیه‌که‌ هه‌زاران ساڵ‬ ‫بــه‌رد ه‌وام بــوو ه‌‪ .‬په‌ر ه‌سه‌ندنی‬ ‫سیسته‌مى شارستانی ناو ه‌ندی‬ ‫پێنج هــه‌زار ساڵه‌ به‌ شێو ه‌ی‬ ‫سیسته‌مێکی پیاوساالری ئه‌و‬ ‫راســتــی ـه‌ د ه‌سـه‌لــمــێــنــێــت‪ .‬هـه‌ر‬ ‫و ه‌کـــوو لـه‌ سروشتدا جێگای‬ ‫بــاسـه‌ ب ـه‌ گــوێــر ه‌ی ئـــه‌و ه‌ی له‌‬ ‫کۆمه‌ڵگاشدا هه‌موو شتێک به‌‬ ‫دژ ه‌کــه‌یــه‌و ه‌ پــه‌ر ه‌ د ه‌ستێنێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا په‌ر ه‌سه‌ندنی پیاوساالری‬ ‫سیسته‌مى شارستانی ته‌نیا له‌‬ ‫میانه‌ی رۆچوونی دایک ـ ژن‬ ‫مانایه‌کی د ه‌بێت‪.‬‬ ‫تـــایـــبـــه‌تـــمـــه‌نـــدی‬ ‫د ه‌سه‌اڵتداری پیاو دواتر‬ ‫پێش که‌وت!‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای ئه‌م شرۆڤانه‌‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫ژیان به‌ بوونی ژنه‌و ه‌ ر ه‌نگی و‬ ‫خه‌مڵێنراو و جوان د ه‌بێت‪".‬‬ ‫ه‬ ‫کۆمه‌ڵگای نیۆلۆتیک ب ‌‬ ‫د ه‌ست دڵ و زهنی ژن ـ‬ ‫دایک داهێنرا‬ ‫ژیــــــان لــــه‌ کــــۆنــــه‌و ه‌ ل ـه‌‬ ‫د ه‌وروبــــــه‌ری ژن ـ دایــکــدا‬ ‫رێک د ه‌خــرا‪ .‬له‌و سۆنگه‌یه‌و ه‌‬ ‫په‌رچوو ه‌کان د ه‌کران به‌ موڵکی‬ ‫ژن؛ هه‌ر له‌و چوارچێو ه‌یه‌شدا‬ ‫ژن بـــه‌ مــێــخــوداو ه‌نــدبــوون‬ ‫مێخوداو ه‌ندبوون‬ ‫گه‌یشتبوو‪.‬‬ ‫هه‌ڵکشانێک نه‌بوو به‌ هێزی‬ ‫ق ـه‌ب ـه‌ بــه‌ د ه‌ســـت هێنرابێت‪.‬‬ ‫شــکــۆداربــوونــێــکــی زهــنــی‬ ‫په‌یو ه‌ست به‌ فه‌را هه‌مکردنی‬ ‫ژیــان و خاو ه‌ندارێتیکردنی‬ ‫بوو‪ .‬کۆمه‌ڵگای نیۆلۆتیک به‌‬ ‫د ه‌ست دڵ و زهنی ژن ـ دایک‬ ‫داهێنرا‪ .‬سه‌رجه‌م دۆزینه‌و ه‌کان‬ ‫پــه‌یــو ه‌ســت بــه‌ کــشــتــوکــاڵ و‬ ‫ئـــاژ ه‌ڵـــداری مــۆرکــی ئــه‌و ه‌ی‬ ‫پێو ه‌ بــوو‪ .‬یه‌که‌مین داستان‬ ‫باسی تێکۆشانی مێخوداو ه‌ندی‬ ‫ئــــوروک ـ ی ـه‌ک ـه‌مــیــن شــارـ‬ ‫د ه‌کــات له‌ به‌رامبه‌ر یه‌که‌مین‬ ‫نـــێـــرخـــوداو ه‌نـــدی فــێــڵــبــاز و‬ ‫تـــااڵنـــکـــار "ئـــه‌نـــکـــی" بــۆ‬ ‫به‌د ه‌ستهێنانه‌و ه‌ی (‪ )104‬دانه‌‬ ‫دۆزینه‌و ه‌ و "داهێنانه‌کان"ی‬ ‫که‌ به‌ به‌هاکانی خۆی ناو د ه‌برد‪،‬‬ ‫گوزارشت له‌و راستییه‌ د ه‌کات‪.‬‬ ‫وێــڕای د ه‌سپێکردنی قۆناخی‬ ‫شـــار کــاتــێــک هێشتا ژنێک‬ ‫خـــوداو ه‌نـــدی یـه‌کـه‌مــیــن شــار‬ ‫و له‌گه‌ڵ نێرخوداو ه‌ند ه‌کاندا‬ ‫مــلــمــانــێ د ه‌کــــات هـه‌ڵــگــری‬ ‫مانایه‌کی قــووڵ ـه‌‪ ،‬ئــامــاژ ه‌ به‌‬ ‫هێزی کولتووری ژن ـ دایک‪،‬‬ ‫بزوتنه‌و ه‌که‌ی و به‌رخۆدانه‌که‌ی‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ شارستانی د ه‌کات‪.‬‬ ‫ئه‌سته‌مه‌ لـه‌ میانه‌ی زهنی‬ ‫شارستانی پیاوساالری رۆژی‬ ‫ئه‌مڕۆمان بتوانین کولتووری‬ ‫دایک ـ ژن شرۆڤه‌ بکه‌ین‪ .‬ئه‌م‬

‫د ه‌تــوانــیــن بــاشــتــر لــه‌ واتـــای‬ ‫ئـــه‌و میتافیزیکییه‌ ئیالهیه‌‬ ‫تێبگه‌ین که‌ له‌ میانه‌ی پشت‬ ‫به‌ستن به‌ پــیــرۆزی و ژیانی‬ ‫هاوبه‌ش ـ کۆمه‌ڵکارییه‌و ه‌ و‬ ‫له‌ ده‌ره‌وه‌ی ژن ـ دایکدا پێش‬ ‫کـــه‌وتـــوو ه‌‪ .‬و ه‌چ ـه‌خــســتــن ـه‌و ه‌‪،‬‬ ‫ب ـه‌خــێــوکــردن‪ ،‬میهر ه‌بانی و‬ ‫پێگه‌گه‌ور ه‌که‌ی دایک که‌ و ه‌کو‬ ‫سروشته‌‪ ،‬فاکته‌ری سه‌ر ه‌کی‬ ‫کولتووری مادی و مه‌عنه‌وییه‌‪.‬‬ ‫مــێــردای ـه‌تــی پــیــاو نــه‌ک هه‌ر‬ ‫دیــار نیه‌‪ ،‬هێشتا سێبه‌ریشی‬ ‫له‌ نێو کۆمه‌ڵکاری کۆمه‌ڵگا‬ ‫نــیـه‌‪ ،‬نــابــێــت‪ ،‬شــێــو ه‌ی ژیانی‬ ‫کۆمه‌ڵگا رێگه‌ی پێ نــادات‪.‬‬ ‫هـه‌ر بۆیه‌ تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی‬ ‫له‌ جۆری ر ه‌گه‌ز‪ ،‬مێردایه‌تی‪،‬‬ ‫خــاوه‌ن موڵک و ده‌وڵــه‌ت که‌ ‪19‬‬ ‫بۆ پیاو د ه‌گێڕدرێنه‌و ه‌ ته‌واو‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تیان‬ ‫که‌ر ه‌کته‌رێکی‬ ‫ه ـه‌ی ـه‌ و دواتـــر پێشکه‌وتن‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵگا ب ـه‌ واتـــای دایـــک ـ‬ ‫ژن‪ ،‬مــنــداڵ و بــراکــانــی ژن‬ ‫دێــت‪ .‬ه ـه‌ر چــی ئ ـه‌و پیاو ه‌یه‌‬ ‫ک ـه‌ شیمانه‌ی به‌رئه‌ندامێتی‬ ‫مـــێـــردی لـــێ د ه‌کــــرێــــت‪ ،‬له‌‬ ‫د ه‌ر ه‌و ه‌ی سودی پیاو ه‌تیه‌که‌ی‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌هر ه‌یه‌کی هه‌بێت‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ له‌ میانه‌ی نێچیروانی‪،‬‬ ‫کـــۆکـــردنـــه‌و ه‌ی روو ه‌ک و‬ ‫ماڵیکردنی ئــاژ ه‌ڵــه‌و ه‌ خۆی‬ ‫بــسـه‌لــمــێــنــێــت و ه‌کــــو ئــه‌نــدام‬ ‫د ه‌بــیــنــرێــت‪ .‬هێشتا مـــاف و‬ ‫هه‌ستێکی لـه‌ جــۆری مێردی‬ ‫ژنه‌که‌م‪ ،‬باوک و مندااڵنی خۆم‪،‬‬ ‫و ه‌کو دیارد ه‌یه‌کی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫په‌یدا نه‌بوو ه‌‪ ،‬نابێت له‌ بیری‬ ‫بــکـه‌یــن‪ .‬هــه‌ر چ ـه‌نــد ه‌ ناکرێ‬ ‫بوترێت دایکایه‌تی و باوکایه‌تی‬ ‫ر ه‌هه‌ندێکی د ه‌رونیان نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ بنه‌ڕه‌تدا زاراوه‌ و دیارد ه‌ و‬ ‫تێگه‌یشتنێکی کۆمه‌اڵیه‌تین‪.‬‬

‫ژنان هه‌ڵگری کاره‌کته‌ری دیموکراسی و ئازادین‬

‫بیروڕا‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫ن‪ /‬په‌روین حه‌سه‌ن‬ ‫سه‌ر ه‌تا سه‌ری رێز و نه‌وازش‬ ‫‪ 20‬له‌ به‌رامبه‌ر هه‌موو ئه‌و شه‌هید ه‌‬ ‫ژنانه‌ داد ه‌نوێنم که‌ له‌ سایه‌یی‬ ‫خوێنی پاکی ئه‌و شه‌هیدانه‌ماندا‬ ‫تێد ه‌کۆشین و تا ئێر ه‌ هاتووین‪.‬‬ ‫ساڵو له‌و ژنانه‌ى که‌ دڵیان بۆ‬ ‫ئازادی لێ د ه‌دات و بۆ ئازادی‬ ‫و مرۆڤایه‌تیش ئاماد ه‌ن گیانی‬ ‫خۆیان فیدا بکه‌ن‪ ،‬هه‌رو ه‌ها‬ ‫ســاو و رێـــزم بــۆ ئــه‌و ژنانه‌‬ ‫ه ـه‌ی ـه‌ کــه‌ بــه‌ دڵــیــان پێخۆش‬ ‫بــوو ب ـه‌شــداری ل ـه‌و کۆنگر ه‌ی‬ ‫سێهه‌مینی ر ه‌ژاک بکه‌ن به‌اڵم‬ ‫له‌ بـه‌ر ئه‌قڵیه‌تی پێنج هـه‌زار‬ ‫ساڵه‌ی پیاوساالری نه‌یانتوانی‬ ‫بـــه‌شـــداری لـــه‌م کــۆنــگــر ه‌ی ـه‌دا‬ ‫بکه‌ن و له‌ زیندانی ماڵه‌کانیان‬ ‫راگیراون ‪.‬‬ ‫پـــیـــرۆزبـــایـــی کــۆنــگــر ه‌ی‬ ‫سێهه‌مینی ڕ ه‌ژاک له‌ هه‌موو‬

‫شه‌هید ه‌ ژنه‌کان و خانه‌واد ه‌کانیان‬ ‫و هه‌موو ژنه‌ ئازادیخوازه‌کان‬ ‫د ه‌ک ـه‌یــن بـه‌ گشتی لـه‌ تــه‌واوی‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ پیرۆز بێت‪.‬‬ ‫ئـــه‌گـــه‌ر پــــرس بــکــه‌یــن که‌‬ ‫کۆنگر ه‌ی سێهه‌مینی ڕ ه‌ژاک له‌‬ ‫باشوری کوردستان چ په‌یامێکی‬ ‫به‌ ژناندا و چ ئه‌رکێکی به‌ ژنان‬ ‫به‌خشی؟ کۆنگر ه‌ ل ـه‌ کاتێک‬ ‫به‌سترا که‌ ژنانی کورد جیهانیان‬ ‫سه‌رسام کردوو ه‌ به‌ به‌رخۆدانی‬ ‫و تێکوشانیان به‌ تایبه‌تی ژنانی‬ ‫یه‌ژا ستار و یه‌په‌ژ ه‌ که‌ رۆڵی‬ ‫گرنگیان گــێــڕا ل ـه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫و پاراستنی واڵت و نه‌ته‌و ه‌ و‬ ‫هــه‌رو ه‌هــا پاراستنی خــۆیــان‪.‬‬ ‫کۆنگر ه‌ و ه‌اڵمــی ئه‌و ئه‌قڵیه‌ته‌‬ ‫پێنج هه‌زار ساڵه‌ی پیاوساالری‬ ‫بوو که‌ ژن د ه‌چه‌وسێنێته‌و ه‌ و‬ ‫و ه‌کــو بۆرییه‌کی هه‌ناسه‌ رۆل‬ ‫د ه‌گێرێت بۆ ئــازادی ژنــان له‌‬ ‫باشوری کوردستاندا‪ .‬له‌ هه‌مان‬

‫کاتدا و ه‌اڵمێکی گرنگی دا ب ‌ه‬ ‫دادگای نادادپه‌رو ه‌ری هه‌ولێر‬ ‫کـه‌ بـه‌ ئه‌قڵیه‌تی پــیــاوســاالری‬ ‫خــۆی نوسینگه‌ى هـه‌ولــێــری‬ ‫ڕ ه‌ژاکـــی داخــســت‪ .‬له‌ کاتێکدا‬ ‫دادگــا د ه‌بــوایـه‌ خۆشحاڵ بوایه‌‬ ‫ل ـه‌ ه ـه‌بــوونــی رێکخراوێکی‬ ‫مـــه‌د ه‌نـــی کـــه‌ خــۆب ـه‌خــشــان ـه‌‬ ‫پشتگیری ژن ـه‌ چـه‌وســاو ه‌کــان‬ ‫د ه‌کـــــات و هــــه‌وڵــــد ه‌دات بۆ‬ ‫دیموکراتیز ه‌ کردنی کۆمه‌ڵگه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌ پێچانه‌و ه‌ دادگا له‌ گه‌ل‬ ‫ئامانجه‌کانی خۆشی ناکۆک بوو‬ ‫‪.‬‬ ‫ڕ ه‌ژاک په‌یامی به‌ هه‌موو‬ ‫ئازادی خواز ه‌کان دا‬ ‫ڕه‌ژاک له‌ باشوری کوردستان‬ ‫توانی په‌یام به‌ هه‌موو ئازادی‬ ‫خواز ه‌کان بــدات که‌ د ه‌نگمان‬ ‫لــه‌گــه‌ڵ د ه‌نــگــی لــێــدانــی دڵــی‬ ‫ئــازادیــخــوازانــه‌ ‪ ،‬بــۆی ـه‌ بێ‬ ‫گــوێــدانـه‌ ب ـه‌رژ ه‌و ه‌نــدی ـه‌کــان و‬

‫بیروڕا‬ ‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫ز ه‌حــم ـه‌تــی ـه‌کــان هــــه‌رد ه‌م ل ‌ه‬ ‫پێشه‌نگایه‌تی کــردنــدا بوویه‌‬ ‫بۆ هۆشیار کــردن ـه‌و ه‌ی ژنان‬ ‫له‌ باشوری کوردستان هه‌م‬ ‫له‌ رێگای پــه‌رو ه‌رد ه‌ کردن و‬ ‫هه‌میش له‌ رێگای میدیای خۆی‬ ‫و دیموکراسیه‌تی کۆمه‌ڵگه‌‬ ‫هـــه‌وڵـــی داو ه‌ بـــه‌ شــێــوازی‬ ‫جۆراوجۆر ئه‌و هێز ه‌ شاراو ه‌ى‬ ‫له‌ ژناندایه‌ به‌ دیــار بخات و‬ ‫ژنان بکات به‌ ئیراد ه‌‪.‬‬ ‫ر ه‌ژاک ر ه‌نـــگ و د ه‌نــگــی‬ ‫ژنــه‌ ل ـه‌ ب ـه‌رامــب ـه‌ر ئه‌قڵیه‌تی‬ ‫پیاوساالریدا‬ ‫لـه‌ الیـه‌کــی دیکه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ر ه‌گـــــــه‌زی پـــیـــاویـــش خــۆی‬ ‫به‌رپرسیار بینیو ه‌ که‌ باو ه‌ڕی‬ ‫بـــه‌ دیــمــوکــراتــیــز ه‌ کــردنــی‬ ‫بـه‌و مه‌رجه‌‬ ‫کۆمه‌لگا هه‌یه‌‬ ‫هــاوســه‌نــگــیــه‌کــی دروســــت‬ ‫کـــردوو ه‌ لـه‌ نــێــوان هــه‌ردوو‬ ‫ر ه‌گه‌زی ژن و پیاودا‪ ،‬بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش رێنمایی پێویستی‬ ‫پێشکه‌ش کـــردوو ه‌ ‪ .‬ڕ ه‌ژاک‬ ‫ڕێکخراوێکی ژنانه‌ به‌ فکر‬ ‫و ر ه‌نــگــی ژنــان هــه‌م ل ـه‌ ناو‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ و هه‌میش ل ـه‌ ناو‬ ‫رێــکــخــراو ه‌کــانــی تــردا شوێن‬ ‫په‌نجه‌ى خۆی دیار کردوو ه‌‪ ،‬به‌‬ ‫فکر و ئێراد ه‌ى ژن کار ه‌کانی‬ ‫خۆی به‌ڕێو ه‌ بردوو ه‌‪ .‬بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ بۆته‌ ر ه‌نگ و د ه‌نگی‬ ‫ژن به‌ تایبه‌تی له‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌قڵیه‌تی پیاوساالریدا هه‌ڵوێست‬ ‫و ه‌رگــرتــنــی و ل ـه‌ ب ـه‌رامــب ـه‌ر‬ ‫هه‌موو ئه‌و توندو تیژیانه‌ى که‌‬ ‫له‌ به‌رامبه‌ر که‌سایه‌تی ژندا به‌‬ ‫رێو ه‌ د ه‌چێت خاو ه‌ن هه‌ڵوێست‬ ‫بوو ه‌ و رۆڵی کاریگه‌ری بینیو ه‌‬ ‫بۆ نه‌هێشتنی ئه‌و توندوتیژیه‌یی‬ ‫سیسته‌می پیاوساالری له‌ سه‌ر‬ ‫ژن‪.‬‬ ‫ڕ ه‌ژاک تاکه‌ رێکخراو ه‌‬ ‫که‌ بوو ه‌ته‌ ر ه‌نگ و د ه‌نگی‬

‫ژنان‪ .‬هه‌رو ه‌کو رێبه‌ر ئۆجه‌الن‬ ‫د ه‌ڵێت؛ "ژنــان بڕبڕ ه‌ی پشتی‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ن" بۆیه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫بڕبڕ ه‌ی پشت له‌ نێو کۆمه‌لگادا‬ ‫به‌ ئه‌رکی خۆی هه‌ڵنه‌ستێت‪،‬‬ ‫ئــه‌وا کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی نه‌خۆش‬ ‫و په‌ککه‌وته‌ دروست د ه‌بێت ‪،‬‬ ‫چونکه‌ ژن وه‌کوو رۆڵی خۆی‬ ‫نه‌توانێت ڕۆل بگێرێت به‌و‬ ‫ر ه‌وشه‌ د ه‌گــات‪ .‬بۆیه‌ پێویسته‌‬ ‫ژن خــاو ه‌نــدارێــتــی ل ـه‌ رۆڵــی‬ ‫به‌رپرسیار ه‌تی خــۆی بکات‪،‬‬ ‫ژیانی کۆمه‌ڵگه‌ بێ ژن نابێت‬ ‫به‌اڵم له‌ هه‌مان کاتیشدا ژیان‬ ‫به‌ ژنێکی بێ ئیراد ه‌ ( کۆیله‌)‬ ‫به‌ڕێو ه‌ناچێت‪.‬‬ ‫ژنــانــی بـــاشـــوور زۆر به‌‬ ‫الوازی به‌شداریان کردوو ه‌ له‌‬ ‫شۆڕشی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫‪21‬‬ ‫شــتــێــکــی ب ـه‌ڵــگ ـه‌ نـه‌ویــســتـه‌‬ ‫پێشکه‌وتنی هه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌ک‬ ‫ئه‌گه‌ر تێکۆشانی ژنانی تێدا‬ ‫نه‌بێت ناگاته‌ سه‌رکه‌وتنێکی‬ ‫هه‌میشه‌یی‪ .‬بۆیه‌ د ه‌بینین له‌‬ ‫باشوری کوردستان هه‌ندێک‬ ‫پێشکه‌وتن له‌ ئـــارادان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێشکه‌وتنی کۆمه‌اڵیه‌تی زۆر‬ ‫ب ـه‌ الوازی بــه‌ڕێــو ه‌ د ه‌چــێــت‬ ‫و هــۆکــار ه‌کــه‌شــی بــۆ ئــه‌و ه‌‬ ‫د ه‌گــه‌ڕێــتــه‌و ه‌ چونکه‌ ژنانی‬ ‫بـــاشـــوور زۆر بــه‌ الوازی‬ ‫به‌شداریان کردوو ه‌ له‌ شۆڕشی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی‪ .‬واته‌ پێشکه‌وتنی‬ ‫ســیــاســی و ســــه‌ربــــازی بێ‬ ‫پێشکه‌وتنی کۆمه‌اڵیه‌تی ئازادی‬ ‫و دیــمــوکــراســی ل ـه‌ کۆمه‌ڵگه‌‬ ‫ئه‌سته‌مه‌‪ ،‬تێکۆشانی ژنان له‌‬ ‫بــووار ه‌کــانــی ژیـــان پێویسته‌‬ ‫ل ـه‌ ئــایــدۆلــۆژیــاو ه‌ تــا د ه‌گــات ـه‌‬ ‫سیاسه‌ت‪ ،‬لـه‌ س ـه‌ربــازی ـه‌و تا‬ ‫ده‌گاته‌ پاراستن‪ ،‬له‌ په‌رو ه‌رد ه‌و ه‌‬ ‫تا د ه‌گاته‌ میدیا و له‌ هونه‌ر ه‌و ه‌‬ ‫تا د ه‌گاته‌ ئــابــووری‪ ،‬به‌گشتى‬ ‫تێکۆشانی هه‌مه‌الیانه‌ پێویسته‌‬

‫ڕه‌ژاک ڕێکخراوێکی‬ ‫ژنان ‌ه ب ‌ه فکر و ره‌نگی‬ ‫ژنــــان هــــه‌م لـــه‌ نــاو‬ ‫کۆمه‌ڵگ ‌ه و هه‌میش‬ ‫ل ‌ه ناو رێکخراوه‌کانی‬ ‫تــردا شوێن په‌نجه‌ى‬ ‫خۆی دیار کــردووه‌‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫فــکــر و ئ ــێ ــراده‌ى ژن‬ ‫کاره‌کانی خۆی به‌ڕێو ‌ه‬ ‫بردووه‬ ‫ژنی ئازادیخواز‬ ‫ڕ ه‌ژاک تاکه‌ رێکخراو ه‌ که‌‬ ‫بوو ه‌ته‌ ر ه‌نــگ و د ه‌نگی ژنی‬ ‫ئــازادیــخــواز کـه‌ بـه‌ ر ه‌نــگ و‬ ‫د ه‌نگی ژنی ئازادیخواز خۆی‬ ‫ناساندوو ه‌‪ ،‬له‌ مێژووی خۆیدا‬ ‫گوێی نه‌داو ه‌ته‌ به‌رژ ه‌و ه‌ندی و‬ ‫ماندوو بــون و ز ه‌حمه‌تیه‌کان‬ ‫و هــــــه‌رد ه‌م بـــه‌ پــر ه‌نــســیــپــی‬ ‫خــۆب ـه‌خــشــان ـه‌ تــێــکــۆشــاو ه‌ بۆ‬ ‫پێشخستن و کــردن ـه‌ ئــێــرادی‬

‫بیروڕا‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪22‬‬

‫کۆنگره‌ وه‌اڵمی ئه‌و ئه‌قڵیه‌ته‌ پێنج هه‌زار ساڵه‌ی پیاوساالری بوو‬ ‫که‌ ژن ده‌چه‌وسێنێته‌وه‌ و وه‌کو بۆرییه‌کی هه‌ناسه‌ رۆل ده‌گێرێت‬ ‫بۆ ئازادی ژنان له‌ باشوری کوردستاندا‬ ‫بــۆ ژنــــان‪ .‬لــه‌ هــه‌مــوو ئ ـه‌و‬ ‫رێخستنی‬ ‫گۆرانکاریانه‌شدا‬ ‫ژنان ر ه‌نگ و ئێراد ه‌ى ژنان و‬ ‫هه‌بوونیان پێویست د ه‌کات‪.‬‬ ‫ژن د ه‌توانێت مرۆڤایه‌تی‬ ‫له‌ ئه‌قڵیه‌تی پیاو ساالری‬ ‫رزگار بکات‬ ‫لــه‌ مــێــژووی مــرۆڤــایـه‌تــیــدا‬ ‫بــۆ یه‌که‌مین جــار ژن توانی‬ ‫پــێــشـه‌نــگــایـه‌تــی بــۆ دروســـت‬ ‫کردنی کۆمه‌لگه‌یه‌کی سروشتی‬ ‫بــکــات و ل ـه‌ هه‌مانکاتیشدا‬ ‫بـــه‌ڕێـــو ه‌ی بــبــات و لــه‌ ژێــر‬ ‫سێبه‌ری مــرۆڤــایـه‌تــی کۆیان‬ ‫بکاته‌و ه‌‪ .‬به‌ هه‌مان شێو ه‌ له‌‬ ‫رۆژگــاری ئه‌مڕۆشماندا واته‌‬ ‫لـه‌ ســه‌د ه‌ی بیست و یه‌که‌مدا‬

‫هه‌ر ژنه‌ د ه‌توانێت کۆمه‌لگه‌ی‬ ‫مرۆڤایه‌تی له‌ ئه‌قڵیه‌تی پێنج‬ ‫هـــه‌زار ســاڵ ـه‌ى پــیــاوســاالری‬ ‫رزگــــــار بـــکـــات‪ .‬چــونــک ـه‌‬ ‫پێشه‌نگایه‌تی‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی‬ ‫کردنی کۆمه‌ڵگه‌ی مرۆڤایه‌تی‬ ‫ل ـه‌ تایبه‌تمه‌ندی ژنـــدا خۆی‬ ‫د ه‌بــیــنــێــتـه‌و ه‌ ب ـه‌ تایبه‌تی ئه‌و‬ ‫دۆخه‌ی له‌ رۆژهه‌اڵتی ناویندا‬ ‫ئـه‌رکــی گرنگ د ه‌خــات ـه‌ سه‌ر‬ ‫شــانــی ژنــــان‪ ،‬ژنــانــی کــورد‬ ‫توانیان پێشه‌نگایه‌تی بۆ ژنانی‬ ‫رۆژهــه‌اڵتــی نــاویــن بکه‌ن له‌‬ ‫هــــه‌ردوو الی ســـه‌ربـــازی و‬ ‫سیاسیه‌و ه‌‪ .‬بــۆ ئ ـه‌و مه‌به‌سته‌‬ ‫ئیلهام‬ ‫ڕ ه‌ژاک توانیویه‌تی‬ ‫لـــه‌ هــێــزی ســــه‌ربــــازی ژن‬

‫و ه‌ربــگــرێــت‪ ،‬ل ـه‌ الیــه‌ن ی ـه‌ژا‬ ‫ستار و ی ـه‌پ ـه‌ژ ه‌ و سیسته‌می‬ ‫د ه‌نگ و ر ه‌نگی ژن که‌ژ ه‌که‌‪.‬‬ ‫ناسنامه‌یه‌کی‬ ‫ر ه‌ژاک‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی قازانج کردوو ه‌‬ ‫ڕ ه‌ژاک پــیــشــانــیــدا کـه‌‬ ‫شانبه‌شانی رێخستنه‌کانی ژن‬ ‫له‌ به‌شه‌کانی تری کوردستان‬ ‫به‌ ئه‌رکی نه‌ته‌وایه‌تی خۆی‬ ‫ه ـه‌ســتــاو ه‌‪ ،‬ل ـه‌ ه ـه‌مــان کــاتــدا‬ ‫ئـه‌رکــی مرۆڤایه‌تی خــۆی بۆ‬ ‫ژنانی نه‌ته‌و ه‌کانی تر نیشان‬ ‫داو ه‌‪ .‬بۆیه‌ د ه‌رد ه‌که‌وێت ژنانی‬ ‫کــورد و رێــکــخــراو ه‌کــان ئه‌و‬ ‫متمانه‌یانه‌ داو ه‌ به‌ ڕ ه‌ژاک‪ .‬چۆن‬ ‫ژنانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫متمانه‌یان داو ه‌ به‌ ژنانی کورد‪،‬‬

‫بیروڕا‬ ‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫ڕه‌ژاک ڕێکخراوێکی ژنانه‌ به‌ فکر و ره‌نگی ژنان هه‌م له‌ ناو‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ و هه‌میش له‌ ناو رێکخراوه‌کانی تردا شوێن په‌نجه‌ى‬ ‫خۆی دیار کردوو ه‌‪ ،‬به‌ فکر و ئێراد ه‌ى ژن کاره‌کانی خۆی به‌ڕێو ه‌‬ ‫بردوو ه‌‬ ‫ل ـه‌ پێشه‌نگایه‌تی کــردنــدا ب ‌ه‬ ‫تایبه‌تی له‌ کۆنگر ه‌ی ژنانی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناو ه‌ڕاست که‌ له‌‬ ‫شــاری ئامه‌د له‌ ساڵی ‪2013‬‬ ‫به‌ڕێو ه‌ چوو‪ ،‬دانیان به‌ و ه‌دانا‬ ‫که‌ ئیلهام له‌ تێکۆشانی ژنانی‬ ‫کورد و ه‌رد ه‌گرن بۆ تێکۆشانی‬ ‫ژنــانــیــان‪ .‬بــه‌ هــه‌مــان شێو ه‌‬ ‫ڕ ه‌ژاک له‌ ناو رێکخراو ه‌کانی‬ ‫تری ژناندا شوێنێکی تایبه‌تی‬ ‫بــۆ خــۆی دیـــاری کـــردوو ه‌ و‬ ‫باو ه‌ری به‌ نه‌ته‌و ه‌یی بوون هه‌یه‌‬ ‫له‌ سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ په‌یو ه‌ندی‬ ‫تــونــدوتــۆڵــی لــه‌ گـــه‌ل ژنــانــی‬ ‫به‌شه‌کانی تــری کوردستاندا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ر ه‌ژاک ناسنامه‌یه‌کی‬ ‫نه‌ته‌و ه‌یی قازانج کــردوو ه‌ که‌‬

‫ئه‌و ه‌ش جێگای دڵخۆشیه‌‪.‬‬ ‫ر ه‌ژاک کێشه‌ى هه‌ر ژنێک‬ ‫به‌ کێشه‌ى خۆی د ه‌زانێت‬ ‫ر ه‌ژاک ل ـه‌ بــه‌ر ئـــه‌و ه‌ى به‌‬ ‫خۆبه‌خشانه‌ تێکۆشان د ه‌کات‪،‬‬ ‫به‌ فیکر و ئیراد ه‌ی ژنان بوو ه‌ته‌‬ ‫هیوای ژنانی چه‌وساو ه‌ و جێگای‬ ‫متمانه‌ى رێکخراو ه‌کانی تر‬ ‫که‌ بۆ ئازادی ژنان تێده‌کۆشن‪.‬‬ ‫ڕ ه‌ژاک هه‌موو شه‌هیدانی ژنی‬ ‫ب ـه‌رز ڕاگــرتــوو ه‌ و له‌ ژیانی‬ ‫ئ ـه‌و شه‌هید ه‌ ژنانه‌ ئه‌زمونی‬ ‫و ه‌رگــرتــوو ه‌ له‌ به‌ڕێو ه‌بردنی‬ ‫کـــار و خـــه‌بـــاتـــدا‪ .‬بــه‌مــه‌ش‬ ‫توانیویه‌تی مــێــژووی ژنانی‬ ‫قار ه‌مان بۆ ژنان بگه‌ڕێنێته‌و ه‌‬ ‫به‌ شێو ه‌یه‌کی گشتی ر ه‌ژاک‬

‫زۆر خاکیانه‌ له‌ گه‌ڵ هه‌مووچین‬ ‫و توێژینه‌کانی ژنــان له‌ ناو‬ ‫کــۆمــه‌لــگــادا د ه‌جــوڵــێــتــه‌و ه‌‪،‬‬ ‫کێشه‌ى هه‌ر ژنێک به‌ کێشه‌ى‬ ‫خۆی د ه‌زانێت به‌ تایبه‌تی له‌‬ ‫نیزیکه‌و ه‌ بایه‌خی به‌ هه‌موو‬ ‫چین و توێژینه‌کانی ژنــان له‌‬ ‫نــاو کۆمه‌ڵگه‌دا داوه‌‪.‬ره‌ژاک‬ ‫هه‌وڵدانی جــددی کــردوو ه‌ بۆ‬ ‫چــار ه‌س ـه‌ر کردنی کێشه‌کانی‬ ‫ژنان بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ ماڵێکی‬ ‫تایبه‌ت بۆ پاراستنی ژنان و ه‌ک‬ ‫ما َلی ژن ( شه‌هید د ه‌ستینا )‬ ‫د ه‌کاته‌و ه‌‪.‬‬ ‫ره‌ژاک بووه‌ته‌ پردی نێوان‬ ‫ئه‌و ژنانه‌ى که‌ به‌ پر ه‌نسیپی‬ ‫ئایدۆلۆژى رزگــاری ژن که‌‬

‫‪23‬‬

‫بانگه‌وازی ڕ ه‌ژاک بۆ ژن ئه‌و ه‌بوو که‌ به‌ ئایدۆلۆژى رزگاری ژن‬ ‫خه‌باتی خۆڕاگری له‌ هه‌موو بوواره‌کانی ژیاندا پێشه‌نگایه‌تی بۆ‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ بکات‬ ‫د ه‌ستیان به‌ خه‌بات کــردوو ه‌ و‬ ‫ه ـه‌ر ی ـه‌ک ل ـه‌و پر ه‌نسیپانه‌ى‬ ‫وه‌ک‪ -1 ،‬نیشتیمان په‌روه‌ری‬

‫بیروڕا‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪24‬‬

‫‪ -2‬ئیراده‌ ‪ -3‬رێکخستن‬ ‫‪ -4‬ئه‌ستاتیک ‪ :‬جوانکاری‬ ‫‪ -5‬چاالکی‬

‫بــه‌ هـــۆی ئـــه‌و پر ه‌نسیپان ‌ه‬ ‫ر ه‌ژاک خـــۆی گ ـه‌یــانــدووت ـه‌‬ ‫هه‌لگری ناسنامه‌ى ژنی ئازاد‪.‬‬ ‫( کاتێک ژن تێد ه‌کۆشێت‬ ‫جوان د ه‌بێت‪ ،‬که‌ جوان‬ ‫بوو خۆشه‌ویست د ه‌بێت )‬ ‫ڕ ه‌ژاک تـــوانـــی پــــرۆژ ه‌‬ ‫بڕیارێک پێشکه‌شی لیژنه‌ى‬ ‫داڕشـــتـــنـــه‌و ه‌ى د ه‌ســـتـــووری‬ ‫ه ـه‌رێــمــی کــوردســتــان بکات‬ ‫بۆ ئـه‌و ه‌ى ژن رۆڵی ریشه‌یی‬ ‫بگێڕێت له‌ کۆمه‌ڵگه‌دا‪.‬‬ ‫له‌کۆنگر ه‌ی سێهه‌می ڕ ه‌ژاک‪،‬‬ ‫ئه‌رکی دا به‌ ژن که‌ خاو ه‌ن له‌‬ ‫مێژوی ڕ ه‌ژاک د ه‌ربکه‌وێت و‬ ‫خه‌باتی به‌رفراوانتر بکات و‬ ‫له‌ هه‌مان کاتدا ئه‌و ئه‌رکانه‌ى‬

‫ڕ ه‌ژاک نه‌یانتوانی بـه‌ڕێــو ‌ه‬ ‫ببات بۆ نمونه‌ هێزی پاراستنی‬ ‫ژنان! به‌ تایبه‌تی له‌ پاراستنی‬ ‫ژنانی شه‌نگالدا بێ رۆڵ ما!‬ ‫ر ه‌ژاک نه‌یتوانیو ه‌ ببێته‌ پردێک‬ ‫بۆ یه‌کێتی دروســت کــردن له‌‬ ‫نێوان رێکخراو ه‌کاندا!‬ ‫ئه‌گه‌ر ژنان به‌و ئه‌رکانه‌ى‬ ‫خـــۆیـــان ه ـه‌ڵــن ـه‌ســتــن ئــه‌وا‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئیفلیج دروست‬ ‫د ه‌بێت‬ ‫لــه‌ کــۆتــایــیــدا بــانــگ ـه‌وازی‬ ‫ڕ ه‌ژاک بـــۆ ژن ئـــه‌و ه‌بـــوو‬ ‫ک ـه‌ ب ـه‌ ئــایــدۆلــۆژى رزگــاری‬ ‫ژن خـه‌بــاتــی خــۆڕاگــری له‌‬ ‫ه ـه‌مــوو بــووار ه‌کــانــی ژیــانــدا‬ ‫پێشه‌نگایه‌تی بــۆ کۆمه‌ڵگه‌‬ ‫بکات و دووبــار ه‌ پیرۆزبایی‬ ‫کۆنگر ه‌ی سێهه‌مینی ڕ ه‌ژاک له‌‬ ‫هه‌موو ژنه‌ ئازادی خوازه‌کان‬ ‫و ژنــه‌ ئـــازار چـه‌شــتــوو ه‌کــان‬ ‫و بنه‌ماڵه‌ى شه‌هید ه‌ ژنه‌کان‬ ‫د ه‌که‌م و د ه‌مه‌وێت ئاماژ ه‌ی پێ‬

‫بکه‌م که‌ کۆنگر ه‌ی سێهه‌مینی‬ ‫ڕ ه‌ژاک ئه‌رکی پێشه‌نگایه‌تی‬ ‫دا به‌ ژنان له‌ بواری سیاسی‪،‬‬ ‫ســــه‌ربــــازی‪ ،‬ئـــیـــدولـــۆژی‪،‬‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی و ئابووری‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ژنــان ب ـه‌و ئـه‌رکــانـه‌ى خۆیان‬ ‫هه‌ڵنه‌ستن ئه‌وا کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی‬ ‫ئــیــفــلــیــج دروســـــت د ه‌بـــێـــت‪.‬‬ ‫هیوادارم کۆنگر ه‌ی سێهه‌مینی‬ ‫ڕ ه‌ژاک ببێته‌ وێستگه‌یه‌ک‬ ‫بۆ و ه‌رچه‌رخانی ڕیشه‌یی له‌‬ ‫تێکۆشانی ژنان له‌ باشووری‬ ‫کوردستان‪ ،‬ئه‌و گۆڕانکاریه‌‬ ‫شایه‌نی خوێنی شـه‌هــیــدان و‬ ‫ئ ـه‌و ژن ـه‌ قوربانیانه‌ بێت که‌‬ ‫له‌ د ه‌ستی داعش د ه‌ناڵێنن‪ ،‬بێ‬ ‫گومان له‌ ناو ئه‌و هه‌موو هێز‬ ‫و الیه‌نانه‌ رۆڵی ژنان سه‌ر ه‌کی‬ ‫و یه‌کالى ک ـه‌ر ه‌و ه‌ی ـه‌ چونکه‌‬ ‫ژنــان هه‌ڵگری کــار ه‌کــتـه‌ری‬ ‫دیموکراسی و ئازادین‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫تروسکه‌ کێشه‌و گرفته‌کانی خوێندکاران له‌ زانکۆ و‬ ‫په‌یمانگه‌کان ده‌خاته‌روو‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪25‬‬

‫ئا‪ /‬نیشتمان به‌رزنجی‬ ‫زانکۆ و په‌یمانگه‌کان مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫رۆشنبیری و فێر کردنن‪ ،‬له‌‬ ‫هه‌ندێک ل ‌ه واڵتانی ده‌وروبه‌ریش_‬ ‫به‌ داخه‌و ‌ه واڵتی ئێمه‌ش یه‌کێکه‌‬ ‫له‌و واڵتانه‌_ شوێنی نمایش‬ ‫کردنی جل و به‌رگ و مۆدێالته‌‪.‬‬ ‫زانکۆ و په‌یمانگ ‌ه واتا وه‌رگرتنی‬ ‫زانیاری ل ‌ه رێگه‌ی ئه‌و وانانه‌ی‬ ‫ک ‌ه ده‌وترێنه‌وه‌ له‌الیه‌ن مامۆستا و‬ ‫دکتۆر و پرۆفیسۆره‌کان‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بێت و ئه‌م پرسیاران ‌ه ئاراسته‌ی‬ ‫خوێندکارانی زانکۆ و په‌یمانگه‌کان‬ ‫بکه‌ین ئه‌وا ب ‌ه کۆمه‌ڵێک ره‌خن ‌ه و‬ ‫تیبینی و بۆچوونه‌وه‌‪ ،‬وه‌اڵممان‬

‫ده‌ده‌نه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ب ‌ه نمونه‌ش ل ‌ه‬ ‫زانکۆکانی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫وه‌رگرین له‌ هه‌ولێر چه‌ندین‬ ‫زانکۆی ئه‌هلی هه‌ن که‌ رێگا بۆ‬ ‫زۆرێک ل ‌ه خوێندکاران ده‌کاته‌وه‌‬ ‫بخوێنن ل ‌ه به‌رامبه‌ر وه‌رگرتنی‬ ‫بڕێک پاره‌‪ .‬ئێم ‌ه لێره‌دا قسه‌ له‌سه‌ر‬ ‫زانکۆ حکومیه‌کان ده‌که‌ین هه‌وڵ‬ ‫ده‌ده‌ین کێشه‌ و گرفته‌کان بخه‌ینه‌‬ ‫روو‪ ،‬بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش ده‌مانه‌وێ‬ ‫هه‌ندێک له‌ خوێندکار بدوێنین‪.‬‬ ‫هه‌ست ده‌که‌ین خوێندکاری‬ ‫ئاماده‌یین نه‌ک خوێندکاری‬ ‫زانکۆ‬ ‫ژێکان هه‌ڵمه‌ت که‌ خوێندکارێکی‬ ‫قۆناخی دووه‌می به‌شی راگه‌یاندنه‌‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ بۆ تروسکه‌ دوا و‬

‫ووتى‪ ":‬ئێم ‌ه وه‌ک خوێندکاری‬ ‫به‌شی راگه‌یاندن کێش ‌ه و‬ ‫گرفتێکی زۆرمان هه‌یه‌ که‌وا‬ ‫هه‌ست ده‌که‌ین خوێندکاری‬ ‫ئاماده‌یین نه‌ک خوێندکاری‬ ‫زانکۆ‪ .‬من هیچ جیاوازیه‌ک‬ ‫نابینم له‌ نێوانیاندا ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫که‌مته‌رخه‌می به‌رپرسانی خوێندنی‬ ‫بااڵ ده‌گه‌ڕێنمه‌وه‌‪ .‬له‌و گرفتانه‌ش‬ ‫که‌ هه‌مانه‌ وه‌ک نه‌بوونی هۆڵی‬ ‫خوێندن‪ ،‬نه‌بوونی ئه‌و ئامێرانه‌ی‬ ‫که‌ پێویست ‌ه له‌ هۆڵه‌کانی خوێندندا‬ ‫هه‌بن ئه‌و پێداویستیانه‌ش وه‌ک‬ ‫داتاشۆ‪ ،‬کۆمپیته‌ر و ئه‌نته‌رنێت‪".‬‬ ‫ه‬ ‫ده‌ست تێوه‌ردانی حزبی ب ‌‬ ‫ه‬ ‫راستی دیارده‌یه‌کی نه‌شیاو ‌‬ ‫له‌زانکۆکاندا‬

‫لێره‌وه‌ ب ‌ه وه‌زیری‬ ‫خوێندنی بااڵ‬ ‫ده‌ڵیم تکای ‌ه ب ‌ه‬ ‫کاره‌کانی زانکۆ و‬ ‫په‌یمانگادا بچۆره‌وه‌‪.‬‬ ‫با حزب ده‌ست نه‌خات ‌ه‬ ‫خوێندنه‌وه‌‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫ئه‌و خویندکاره‌ له‌به‌رده‌وامى‬ ‫قسه‌کاندیدا ده‌ڵێت‪ ":‬هه‌ندێک‬ ‫وانه‌مان هه‌یه‌ پێویسته‌ به‌ کردارى‬ ‫بیانخوێنین به‌اڵم به‌داخه‌و ‌ه نه‌بوونی‬ ‫ئامێری پێویست دوامان ده‌خات‬ ‫ل ‌ه وانه‌کان‪ .‬هه‌روه‌ها زۆری‬ ‫رێژه‌ی خوێندکارانی عه‌ره‌ب‬ ‫وه‌رگرتنیان له‌ زانکۆکانی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان‪ .‬نه‌بوونی به‌شێکی‬ ‫دیاریکراو‪ ،‬ئه‌نجامنه‌دانی گه‌شته‌‬ ‫زانستیه‌کان به‌ رای من ئه‌مه‌‬ ‫زۆر گرینگ ‌ه بۆ خوێندکارانی‬ ‫‪ 26‬زانکۆ و په‌یمانگاکان‪ .‬بۆ نمونه‌‬ ‫پێویسته‌ سه‌ردانی تی ڤى‪ ،‬رادیۆ‪،‬‬ ‫گۆڤار و رۆژنامه‌ و ئاژانسه‌کان‬ ‫بکرێن‪ .‬تا په‌یوه‌ندیه‌ک له‌ نێوان‬ ‫خوێندکاران و ده‌زگاکاندا دروست‬ ‫ببێت‪ ،‬به‌داخه‌و ‌ه ئه‌م شتانه‌ ناکرێن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ست تێوه‌ردانی حزبی‬ ‫به‌ راستی دیارده‌یه‌کی نه‌شیاوه‌‬ ‫له‌زانکۆکاندا‪ ،‬بۆیه‌ هیوادارم‬ ‫خوێندنی بااڵ چاودێرییه‌کی وردی‬ ‫بوواری په‌روه‌رده‌ و فێرکردن‬ ‫بکات‪".‬‬ ‫نه‌بوونی هۆڵی خوێندن‬ ‫کێشه‌یه‌کی زۆری بۆ دروست‬ ‫کردووین‬ ‫یه‌کێکی‬ ‫نه‌سرین‬ ‫هه‌وره‌ها‬ ‫تره‌ ل ‌ه خوێندکارانی زانکۆ و‬ ‫قوتابییه‌کی به‌شی کشتوکاڵه‌‪ ،‬ئه‌و‬

‫ده‌ڵێت‪":‬نه‌بوونی هۆڵی خوێندن‬ ‫کێشه‌یه‌کی زۆری بۆ دروست‬ ‫کردووین‪ .‬نه‌بوونی شوێنی شیاو‬ ‫ل ‌ه کاتی رێسته‌کاندا‪ ،‬دووری‬ ‫زانکۆکان ل ‌ه به‌ش ‌ه ناوخۆییه‌کان‪،‬‬ ‫گرانی ئه‌و خواردنانه‌ی که‌ له‌‬ ‫زانکۆکاندا له‌ کافتریاکاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها زۆری وانه‌کان‪ .‬به‌‬ ‫رای من پێویست ‌ه سه‌ر له‌ نوێ‬ ‫زانکۆکان چاودێریه‌کی وردی‬ ‫بکرێت له‌الیه‌ن خوێندنی بااڵوه‌‪.‬‬ ‫سه‌رله‌نوێ سیسته‌م دابڕێژرێته‌وه‌‬ ‫تا ئاستی خوێندن له‌ کوردستانیش‬ ‫به‌ره‌و پێشکه‌وتن بڕوات‪".‬‬ ‫له‌سه‌ر باشتر کردنی دۆخه‌که‌مان‬ ‫هیچ راوه‌سته‌یه‌ک ناکرێت‬ ‫چرا ئه‌حمه‌د‪ ،‬خوێندکاری قۆناخی‬ ‫دووه‌می په‌روه‌رده‌ی وه‌رزشه‌‬ ‫ب ‌ه بێزارییه‌کی زۆره‌وه‌ باسی‬ ‫دۆخه‌که‌مان بۆ ده‌کات و ده‌ڵێت‪":‬ئێمه‌‬ ‫وه‌ک خوێندکاری زانکۆ له‌سه‌ر‬ ‫باشتر کردنی دۆخه‌که‌مان هیچ‬ ‫راوه‌سته‌یه‌ک ناکرێت‪ .‬ئێمه‌ بۆ‬ ‫زانست په‌روه‌رده‌ ناکرێین‪ .‬که‌‬ ‫دێینه‌ وانه‌کانی زانکۆ ته‌نها وا‬ ‫هه‌ست ده‌کرێ بۆ ته‌واو کردنی ئه‌و‬ ‫چوارساڵه‌ی خوێندن ‌ه که‌ پێویسته‌‬ ‫بێین ‌ه زانکۆوه‌ و بڕوانامه‌یه‌کى بێ‬ ‫زانیاری وه‌ربگرین تا ل ‌ه شوێنێک‬ ‫دابمه‌زرێین و موچه‌یه‌ک وه‌رگرین‪.‬‬

‫ئاخر خوێندن به‌م شێوه‌یه‌ ده‌بێت؟‬ ‫من وه‌ک خوێندکارێکی وه‌رزش‬ ‫پێویستم به‌ وان ‌ه عه‌مه‌لیه‌کان هه‌یه‌‬ ‫ک ‌ه ئه‌نجامیان بده‌م‪ ،‬به‌اڵم به‌و‬ ‫راده‌ی ‌ه نییه‌ ک ‌ه ئێم ‌ه وه‌کو پێویست‬ ‫فێر ببین‪".‬‬ ‫ئێمه‌ پێویسته‌ ب ‌ه جلی وه‌رزشیه‌وه‌‬ ‫بچینه‌ ده‌وام به‌اڵم ‪!...‬‬ ‫چرا هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‪ ":‬وه‌رگرتنی‬ ‫ئه‌و هه‌موو وانه‌یه‌ ل ‌ه زمانه‌‬ ‫جیاجیاکان به‌تایبه‌تی زمانی‬ ‫عه‌ره‌بی له‌سه‌ر ئێمه‌ی زۆر‬ ‫قورس کردووه‌‪ ،‬ئێمه‌ پێویسته‌‬ ‫به‌ جلی وه‌رزشیه‌وه‌ بچین ‌ه ده‌وام‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ له‌ رێگه‌دا و له‌‬ ‫زانکۆ توشی توانجی زۆر ده‌بیت‬ ‫که‌ ئه‌مه‌ش بۆ ئێمه‌ی کچان زۆر‬ ‫ناخۆشه‌‪ .‬لێره‌و ‌ه ب ‌ه وه‌زیری خوێندنی‬ ‫بااڵ ده‌ڵیم تکای ‌ه به‌ کاره‌کانی زانکۆ‬ ‫و په‌یمانگادا بچۆره‌وه‌‪.‬با حزب‬ ‫ده‌ست نه‌خات ‌ه خوێندنه‌وه‌‪ .‬لێره‌دا‬ ‫پێویست ‌ه بڵێن به‌داخه‌وه‌ زانکۆکانی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان زۆر له‌دوای‬ ‫زانکۆکانی جیهانه‌وه‌یه‌ خوێندکاران‬ ‫ب ‌ه مۆدێلێکی مۆدیرنیته‌وه‌ سه‌یری‬ ‫ده‌که‌ن نه‌ک بۆ زانست و زانیاری‪.‬‬ ‫واڵتمان به‌ره‌و پێش که‌وتن ده‌چێت‬ ‫کاتێک مه‌ڵبه‌نده‌کانی خوێندن‬ ‫بووه‌ته‌ سه‌نته‌ری رۆشنبیری‪.‬‬

‫بۆچی له‌ جێگای وشه‌ی فێمینیزم‪ ،‬ژنۆلۆژی‬ ‫لێکۆڵین‬

‫ئامانجه‌که‌مان باشترده‌گه‌یه‌نێت؟‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫ن‪ /‬ئه‌کین جودی‬ ‫ده‌زانین که‌ کێشه‌ کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان‬ ‫ل ‌ه بنه‌مادا ‪ ،‬ل ‌ه کێشه‌ی پێوه‌ندی‬ ‫ژن و پیاوه‌و ‌ه سه‌رچاو ‌ه ده‌گرێت‪.‬‬ ‫پێگه‌ی یه‌که‌مین پێشێلکار و ماف‬ ‫خوراو له‌ ئاستی کۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫چینایه‌تی و نه‌ته‌وایه‌تی له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫بنه‌مای ‌ه بونیاد نراون‪ ،‬واتا دوای‬ ‫کۆیل ‌ه کرانی ژن‪ ،‬ب ‌ه پشت به‌ستن‬ ‫به‌م پێوه‌ندی ‌ه تا ئه‌مڕۆ هاتوون‪.‬‬ ‫چونک ‌ه ئه‌و کۆیله‌کاری و به‌کار‬ ‫هێنانه‌ی ژنان‪ ،‬بچووک کراوه‌ی‬ ‫مۆدێلی هه‌موو چه‌شنه‌ کۆیالیه‌تیه‌‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان و ب ‌ه کار هێنانه‌‬ ‫به‌ڕژه‌وه‌ندی په‌ره‌ستانه‌کانه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫کۆیل ‌ه کردنی ژن‪ ،‬کۆمه‌ڵگ ‌ه کۆیله‌‬ ‫کراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و کێشانه‌ی که‌ ژن و کۆمه‌ڵگه‌‬ ‫تێدا ژیاون‪ ،‬به‌ درێژایی به‌ره‌وپێش‬ ‫شارستانی‬ ‫له‌گه‌ڵ‬ ‫چوون‬ ‫پیاوساالری‪ ،‬قووڵتر بوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫مێژوو و به‌تایبه‌ت کۆمه‌ڵگ ‌ه ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ی قه‌بووڵ نه‌کردوو ‌ه و ژن‬ ‫هه‌موو کات به‌ مه‌ترسى شاراوه‌‬

‫له‌ به‌رامبه‌ر سیسته‌می پیاوساالری‬ ‫بینراوه‌ بۆیه‌ ژن له‌الیه‌ن سیسته‌می‬ ‫پیاوساالریه‌وه‌ به‌رده‌وام پێویست‬ ‫بینراوه‌ ک ‌ه سه‌رکوت بکرێت‪،‬‬ ‫کۆنترۆڵی به‌سه‌ره‌وه‌ بێت و به‌‬ ‫ده‌ست به‌تاڵی نه‌هێڵدرێت‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫راسته‌‪ ،‬ژن له‌به‌رامبه‌ر سیسته‌م‬ ‫تالوکه‌یه‌کی شاراوه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م وز ‌ه شاراوه‌یه‌‬ ‫وه‌ده‌رکه‌وێت‪ ،‬پێویست ‌ه ژن بگاته‌‬ ‫ئاستی تێگه‌یشتنی تێکۆشان و‬ ‫خۆی ب ‌ه رێکخستن بکات‪ .‬ئه‌م‬ ‫دو سه‌دساڵه‌ی کۆتایی‪ ،‬سااڵنی‬ ‫گه‌یشتن ب ‌ه زانستی تێکۆشان و به‌‬ ‫رێکخستن کردن بوو بۆ ژنان و‬ ‫خۆی ب ‌ه رێکخستن کرد‪.‬‬ ‫وه‌ک بزوتنه‌وه‌ی ژنانی کورد‬ ‫به‌قه‌ده‌ر ئه‌وه‌ی که‌ پشتمان به‌ وانه‌‬ ‫و ئه‌زموونه‌کانى تێکۆشانه‌کانی‬ ‫ژنانی جیهان به‌ست‪ ،‬راستی‬ ‫تێکۆشانی هاوده‌می خۆیشمان‬ ‫مێژوویه‌که‌ پڕه‌ ل ‌ه وانه‌ی به‌ ئازار‬ ‫و فێرکه‌ر‪ .‬ئه‌رکی ئێمه‌ی ‌ه ک ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫راست شرۆڤ ‌ه کردنی راستی‬ ‫تێکۆشانه‌که‌مان‪ ،‬له‌گه‌ڵ تێکۆشانی‬

‫گشتی ژنان به‌شی بکه‌ن و بیکه‌ینه‌‬ ‫ئه‌زموونێکى هاوبه‌ش‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ری‬ ‫ژنۆلۆژی‬ ‫کێشه‌کان و رێنمایی ئازادی‬ ‫ژنه‌‬ ‫له‌و کاته‌ی بزوتنه‌وه‌ی ئازادی‬ ‫کورد دروست بوو ‌ه تا ئێستا‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ خستن ‌ه به‌رچاوی‬ ‫کێشه‌ی ژنان و هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌ڵوێستی‬ ‫چاره‌سه‌رکردنیان‪،‬‬ ‫رێبه‌رمان به‌ پێوان و ستراتیجى‬ ‫بووه‌‪ .‬سه‌ره‌تا به‌ راکێشانی‬ ‫ژنان بۆ نێو ریزه‌کانی ئازادی‪،‬‬ ‫قاڵب ‌ه فیۆداڵ و دواکه‌وتووه‌کانی‬ ‫هه‌م له‌ نێو بزوتنه‌و ‌ه و هه‌م له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ش‪ ،‬تێک شکاندووه‌‪ .‬ب ‌ه شی‬ ‫کردنه‌وه‌ی ئه‌و کێشانه‌ی که‌ ژنان‬ ‫ل ‌ه نێو کۆمه‌ڵگه‌دا تووشی ده‌بن و‬ ‫به‌زانست کردنی ژنانی سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ جنسی خۆی‪ ،‬به‌بنه‌ما گرتووه‌‪.‬‬ ‫زهنیه‌تی ده‌سه‌اڵتداری پیاوساالر‪،‬‬ ‫زیاتر له‌ هه‌مووی ل ‌ه پێک هێنانی‬ ‫هێز ‌ه سه‌ربازیه‌ ملیتاریسته‌که‌یدا‬ ‫خۆی ب ‌ه ده‌زگا ده‌کات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌ش ب ‌ه ئامانجی‬

‫‪27‬‬

‫به‌ هه‌ڵوێستی‬ ‫په‌راوێزکار‬ ‫و لیبه‌راڵ‪،‬‬ ‫بوون ‌ه کلکی‬ ‫سیسته‌م‬ ‫و توانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ناتوانیت‬ ‫خۆت ل ‌ه‬ ‫بیکاریگه‌ر‬ ‫بوون رزگار‬ ‫بکه‌ی‬

‫لێکۆڵین‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫پاراستنی جه‌وهه‌ری خۆیان‪،‬‬ ‫ژنان ده‌زگای هێزی سه‌ربازییان‬ ‫پێک هێنا‪ .‬له‌سه‌ر بنه‌مای ب ‌ه هێز‬ ‫‪ 28‬کردنی هێزی خۆپاراستنی ژنان‪،‬‬ ‫تیۆری دابڕان(دابڕان له‌ زهنیه‌تی‬ ‫پیاوساالری) و ئایدۆلۆژیای‬ ‫ئازادی ژنی ئاوا کرد‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌‬ ‫گرینگی دان به‌ به‌ڕێکخستن بوونی‬ ‫ژنان‪ ،‬هێزی به‌ره‌وپێشچوونی دا‬ ‫ب ‌ه خه‌باتی ئازادی ژنان‪ .‬رێبه‌رمان‬ ‫له‌ پارێزنامه‌ی سۆسیۆلۆژی‬ ‫ئازادی دا‪ ،‬به‌ پرۆژه‌یه‌کی نوێ‪،‬‬ ‫ئاستێکی نوێ له‌ ئازادی‪ ،‬کێشه‌‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان و کێشه‌کانی ژنان‬ ‫ده‌خاته‌ڕوو‪ .‬ئه‌م پرۆژه‌ ته‌نها له‌‬ ‫چوارچێوه‌ی بزوتنه‌وه‌ی ژنانی‬ ‫ئێم ‌ه دا سنووردار نه‌ماو ‌ه به‌ڵکو‬ ‫هه‌موو دونیای خستۆت ‌ه هه‌ده‌فی‬ ‫خۆیه‌وه‌ و به‌ شێوازێکی دیکه‌‬ ‫چاره‌سه‌ری و په‌رسپه‌کتیفێک ‌ه بۆ‬ ‫کێشه‌کانی ئازادی ل ‌ه ئاستی هه‌موو‬ ‫ژنانی دونیا و کۆمه‌ڵگه‌ی جیهانی‪.‬‬

‫پرسیاری وه‌ک‪ ،‬فه‌مینیزم به‌س‬ ‫نه‌بوو؟ بۆچی ژنۆلۆژی‪ ،‬ئه‌م‬ ‫پرسیاران ‌ه ئه‌وه‌نده‌ی ک ‌ه بۆ‬ ‫ئێم ‌ه بووه‌ به‌ پرس و مژاری‬ ‫گفتوگۆ‪ ،‬بۆ ژنانی ده‌ره‌وه‌ی ئێمه‌‬ ‫و فمنیسته‌کانیش به‌و شێوه‌یه‌یه‌‬ ‫نه‌بوه‌‪...‬‬ ‫ب ‌ه درێژایی مێژوو له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫سیسته‌می ده‌سه‌اڵت‪ ،‬خۆڕاگری‬ ‫کراوه‌‪ .‬له‌ نێو ئه‌و بزوتنه‌وانه‌ی‬ ‫که‌ له‌به‌رامبه‌ر سیسته‌م تێکۆشان‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬فێمینیزم یه‌کێک ‌ه له‌ هێزه‌‬ ‫گرینگه‌کان‪ .‬فێمینیزم هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ده‌ماره‌کانی له‌ مێژوویه‌کی‬ ‫دووره‌وه‌یش بێت به‌اڵم وه‌ک‬ ‫بزوتنه‌و ‌ه ل ‌ه سه‌دساڵی ‪18‬کانه‌وه‌‬ ‫ده‌ستی پێ کردووه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫پێناسه‌ی جیاوازی هه‌بێت به‌اڵم‬ ‫به‌ شێوازێکی گشتی بزوتنه‌وه‌یه‌که‌‬ ‫ک ‌ه ب ‌ه ئامانجی البردنی ئه‌و‬ ‫نایه‌کسانیانه‌ی که‌ ل ‌ه ناوبه‌ینی‬ ‫ژنان و پیاواندا هه‌یه‌ درووست‬

‫بووه‌‪ .‬واتا فێمینیزم‪ ،‬البردنی ئه‌و‬ ‫نایه‌کسانیانه‌ی به‌رامبه‌ر به‌ ژنان‬ ‫ده‌کرێت‪ ،‬ده‌کات ‌ه ئامانجی خۆی‪ .‬له‌‬ ‫فه‌ره‌نسا و ئه‌مه‌ریکاو ‌ه بگره‌(واتا‬ ‫کۆکیان ده‌گاته‌و ‌ه رۆژئاوا) هه‌تا‬ ‫به‌شه‌کانی دیکه‌ی جیهان‪ ،‬په‌لی‬ ‫باڵو کردۆته‌وه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌م ‪ 3‬سه‌د‬ ‫ساڵه‌ی دوایی دا له‌گه‌ڵ به‌ره‌و پێش‬ ‫بردنی ئاستی فکر‪ ،‬پراکتیک‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌ردێالنه‌ی ل ‌ه تێکۆشان داویه‌تی‪،‬‬ ‫له‌ هه‌مان کاتدا به‌و لێکۆڵینانه‌ی له‌‬ ‫سه‌دساڵی دوایی دا کراو ‌ه که‌م یان‬ ‫زۆر توانیویه‌تی ئه‌و مێژوویه‌ی‬ ‫ژن ک ‌ه هه‌زاران ساڵه‌ شاراوه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئاشکرای بکات و بۆ ژیانی تاریکی‬ ‫ژنان بووه‌ ب ‌ه تیشکێکی هیوا‪ .‬به‌‬ ‫زانیاری له‌سه‌ر رابوردوی خۆی‬ ‫و ب ‌ه خاوه‌ن ده‌رکه‌وتن لێی‪ ،‬بوو‬ ‫به‌ خاوه‌ن په‌رسپه‌کتیڤێکی به‌‬ ‫هێزتر بۆ داهاتوی خۆی‪ .‬ژنان له‌‬ ‫خۆناسیندا هه‌نگاویان هه‌ڵهێناوه‌‪،‬‬ ‫ب ‌ه ده‌رکه‌وتن له‌و مااڵنه‌ی که‌‬ ‫تێدا زیندانی کراون هاتوونه‌ته‌‬ ‫شه‌قامه‌کانه‌وه‌‪ ،‬به‌و تێکۆشانه‌ی که‌‬ ‫داویانه‌ ل ‌ه ئاستێکی به‌رچاودا مافی‬ ‫سیاسی خۆیان وه‌رگرتووه‌‪ .‬ژنان به‌‬ ‫تێگه‌یشتن له‌وه‌ی ک ‌ه چی باشه‌ بۆیان‬ ‫و چی خراب‪ ،‬توانای بڕیاردان‬ ‫له‌سه‌ر خۆیان په‌یدا کردوو ‌ه و‬ ‫ل ‌ه نێو ژیاندا بوونه‌ته‌ هێزێکی‬ ‫به‌رچاوی سیاسی‪ .‬به‌اڵم سه‌ره‌ڕای‬ ‫تێکۆشانێکی وه‌ها درێژخایه‌ن‪ ،‬ئایا‬ ‫خۆمان گه‌یاندووه‌ته‌ ئاستێک که‌‬ ‫ببینه‌ سیسته‌مێکی ئه‌لته‌رناتیڤ؟ له‌‬ ‫سه‌ره‌تادا ژنان و هه‌موو گه‌الن‪،‬‬ ‫بۆچی ناتوانین ببین ‌ه ناوه‌ندی هێز‬ ‫و تێکۆشان؟ ئایا پێویست نیی ‌ه که‌‬ ‫فێمینیزم له‌م بووارانه‌دا چاوێک به‌‬ ‫خۆیدا بخشینیته‌وه‌؟‬ ‫فێمینیزم هه‌رچه‌ند ‌ه ب ‌ه فۆرمی‬ ‫جیاواز و فکری جیاوازه‌و ‌ه پێش‬ ‫بکه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت له‌ پره‌نسیبه‌‬ ‫بنه‌ماییه‌کاندا یه‌کگرتوو بێت‪ .‬له‌‬ ‫کێشه‌ی ژناندا هه‌رچه‌ند ‌ه خاوه‌ن‬

‫لێکۆڵین‬ ‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫مۆدێرنیته‌ی سه‌رمایه‌داری‬ ‫ک ‌ه نکۆڵی له‌ کۆمه‌ڵگ ‌ه ده‌کات‪،‬‬ ‫نوخبه‌گه‌رایی‪ ،‬شێواز و‬ ‫چه‌مکی ژیانیان و دانه‌بڕانیان‬ ‫له‌ سیسته‌م یه‌کێکه‌ له‌ که‌م و‬ ‫کوڕیه‌ گرینگه‌کانیان‪ .‬به‌م‬ ‫هه‌ڵوێست و دۆخه‌وه‌ له‌‬ ‫ئاڵته‌رناتیڤ بوون بۆ سیسته‌م‬ ‫دوریان ده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫باڵو نه‌کردنه‌وه‌ی کێشه‌ی‬ ‫ژنان له‌گه‌ڵ هه‌موو به‌شه‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵگ ‌ه دا‪ ،‬هه‌م هێزی‬ ‫جه‌ماوه‌ری که‌م کردووه‌ته‌وه‌‬ ‫و هه‌م بووه‌ته‌ ئاسته‌نگ‬ ‫له‌به‌رده‌م ئه‌وه‌ی که‌ هه‌موو‬ ‫که‌س خاوه‌ندارێتی له‌و‬ ‫کێشه‌یه‌ بکات‪ .‬ئه‌م کێشه‌یه‌‬ ‫ه ته‌نها پێویسته‌ له‌ ناوبه‌ینی‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ ل ‌ه خۆی بێگان ‌‬ ‫ژنانی به‌ته‌مه‌ن دا نا به‌ڵکو‬ ‫بوو ‌‬ ‫ه و له‌گه‌ڵ راستینه‌ی ل ‌ه نێو ژنانی گه‌نجیش ببێته‌‬ ‫باو‪ ،‬ئه‌مه‌ش دۆخێکی ژیانییه‌‪.‬‬ ‫خۆی عه‌کس که‌وتووه‌‪.‬‬ ‫تێکۆشانی ژنان ک ‌ه له‌ جیلی‬ ‫گه‌نج دابڕابێت‪ ،‬دینامیک‬ ‫ته‌جروبه‌ی زانستی گرینگ بێت و بوونی خۆی ون کردووه‌ و‬ ‫گه‌یشتبێت ‌ه هه‌ندێک شیکاریان‪ ،‬به‌اڵم داهاتوی خۆی نابینێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ل ‌ه پێشکه‌ش کردنی چاره‌سه‌ری و دێته‌ ئه‌و واتایه‌ی ک ‌ه چانسی به‌ره‌و‬ ‫تێگه‌یشتندا الوازه‌‪ .‬ل ‌ه سه‌رووی پێش چوونی خۆی ون کردووه‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫ه کوێ ون بوو ‌‬ ‫ه ل‌‬ ‫هه‌موو کێشه‌کانی فێمینیزمه‌وه‌‪ ،‬خه‌زین ‌‬ ‫زۆر پارچه‌ بوونی فێمینیزم و له‌وێ لێی ده‌گه‌ڕێین‬ ‫سه‌قامگیر نه‌کردنی یه‌کێتی له‌ هه‌روه‌ها‪ ،‬ئه‌و جیاوازی ‌ه و پارچه‌‬ ‫نیوان پارچ ‌ه جیاوازه‌کاندا‪ ،‬نه‌هاتنه‌ بونه‌ تیۆریه‌ی که‌ له‌ کیشه‌ی‬ ‫گه‌ل یه‌کی جیاوازیه‌کان وه‌ک ئازادی ژناندا هه‌یه‌‪ ،‬که‌م و کوڕی‬ ‫کێشه‌یه‌کی گرینگ دێته‌ پێشمان و و هه‌ڵه‌‪ ،‬ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی که‌‬ ‫ئه‌مه‌ش هێزی رێکخستن بوونی چاره‌سه‌ریه‌کانیش که‌م و هه‌ڵ ‌ه بن‪،‬‬ ‫الواز ده‌کات‪ .‬به‌ هه‌ڵوێستی ته‌نانه‌ت ده‌رگا ل ‌ه روی له‌رێگا‬ ‫په‌راوێزکار(به‌تایبه‌ت روانگه‌ی الدانیش ده‌کاته‌وه‌‪ .‬له‌به‌ر ئه‌مه‌ش‪،‬‬ ‫رۆژئاوایی که‌ رۆژئاوا به‌ ناوه‌ند له‌ شی کردنه‌وه‌ی خاڵی بن ده‌ست‬ ‫ده‌بینێت) و لیبه‌راڵ‪ ،‬بوونه‌ کلکی کرانی ژن(ل ‌ه بوواری ئابووری‪،‬‬ ‫سیسته‌م و توانه‌وه‌‪ ،‬ناتوانیت خۆت مه‌ده‌نی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬زهنیه‌تی)‬ ‫ل ‌ه بیکاریگه‌ر بوون رزگار بکه‌ی‪ .‬ئه‌و هاوفکریه‌ی که‌ دروست‬ ‫کاتێ ک ‌ه هه‌ندێک الیه‌نه‌کانی ده‌بێت‪ ،‬هه‌م ل ‌ه خستنه‌ڕووی‬ ‫سه‌رمایه‌داری ره‌خن ‌ه ده‌که‌ن‪ ،‬کێشه‌کاندا یارمه‌تیده‌ر ده‌بێت و‬ ‫ئه‌گه‌ر سیسته‌م و سه‌رمایه‌داری هه‌م ده‌بێت ‌ه هۆی زیاتر ئاشکرا‬ ‫به‌ شێوه‌یه‌کی پێکه‌وه‌ گرێدراو بوونی چاره‌سه‌ری کێشه‌کان‪.‬‬ ‫لێپرسین نه‌کرێت؛ تاک گه‌رایی‬

‫لێره‌دا وه‌بیر هێنانه‌وه‌ی وته‌یه‌کی‬ ‫رێبه‌رمان گرینگه‌"خه‌زینه‌ له‌‬ ‫کوێ ون کراوه‌ له‌وێ ده‌بێت لێی‬ ‫بگه‌ڕێین و چاره‌سه‌ریه‌که‌ی له‌وێدا‬ ‫ده‌بینرێته‌وه‌‪ ".‬لێره‌دا ده‌مه‌وێ‬ ‫شتێک بڵێم‪ ،‬ئه‌گه‌ر فمنیزم له‌ شوێنی‬ ‫راست له‌ کێشه‌که‌ بگه‌ڕێت‪ ،‬هه‌م له‌‬ ‫خوالنه‌وه‌یه‌کی بێ سوود رزگاری‬ ‫ده‌بێت هه‌م ده‌بێت ‌ه هۆی ئه‌وه‌ی که‌‬ ‫چاره‌سه‌رییه‌کی راست پێشکه‌ش‬ ‫بکات‪ .‬لێره‌دا چاره‌سه‌ر کردنی‬ ‫سیسته‌م و شوێن که‌وتووه‌کانی‬ ‫گرینگه‌‪ .‬ئه‌و زهنیه‌ت‪ ،‬ده‌زگا و‬ ‫پێکهاته‌یه‌ی دروستی کردووه‌‬ ‫پێویسته‌ جارێکی دیکه‌ لێپرسینی‬ ‫بکه‌ین‪ ،‬هه‌روه‌ها پێویست ‌ه ئه‌و‬ ‫گرێ کوێره‌ی که‌ له‌ ده‌رکه‌وتنی‬ ‫سیسته‌می پیاوساالریه‌وه‌ تا ئێستا‪،‬‬ ‫پێویسته‌ باش ببینین‪.‬‬ ‫‪29‬‬ ‫ه‬ ‫سیسته‌م و ده‌وڵه‌ت نابن ‌‬ ‫ه‬ ‫چاره‌سه‌ر‪ ،‬خۆیان کێش ‌‬ ‫سازکه‌رن‬ ‫له‌به‌ر ئه‌مه‌ش چاره‌سه‌ری له‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت و ده‌رگه‌ی سیسته‌مدا‬ ‫گه‌ڕان‪ ،‬هه‌ڵه‌یه‌کی بنه‌ڕه‌تییه‌‪.‬‬ ‫چونکه‌ ئه‌وه‌ی که‌ کێشه‌که‌ ئاوا‬ ‫ده‌کات هه‌مان سیسته‌مه‌‪ .‬بۆیه‌ راست‬ ‫شی نه‌کردنه‌وه‌ی ئه‌و سیسته‌مه‌ی‬ ‫تێدا ده‌ژین‪ ،‬ب ‌ه گومانه‌و ‌ه سه‌یر‬ ‫کردن و نه‌خڵه‌تان به‌و وتانه‌ی‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه ئازادی که‌ مرۆڤان‬ ‫به‌ الڕێدا ده‌بات و پراکتیکه‌کانی‪،‬‬ ‫گرینگیه‌کی ژیانی هه‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ پێک نه‌هێنرێت‪ ،‬جیا له‌وه‌ی‬ ‫که‌ ده‌بێت چاوه‌ڕوانی فێمینیزمێکی‬ ‫بێ کاریگه‌ر بوو یان فێمینیزمێک‬ ‫ک ‌ه بووه‌ت ‌ه کلکی سیسته‌م‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫چاوه‌ڕوانییه‌کی دیکه‌مان نه‌بێت‪ .‬وا‬ ‫دیاره‌ ئێستایش له‌گه‌ڵ مه‌ترسیه‌کى‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌دا رووبه‌ڕووین‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫کێشه‌ی ئازادی ژنان ته‌نها وه‌ک‬ ‫کێشه‌ی جنسێک سه‌یر بکه‌ین‪،‬‬ ‫واتا زۆرێک ل ‌ه الیه‌نه‌کانی ئه‌م‬ ‫کێشه‌یه‌مان وه‌ده‌ر نه‌خستووه‌‪ ،‬واتا‬

‫لێکۆڵین‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫ئه‌م کێشه‌ی ‌ه کێشه‌یه‌کی کۆمه‌اڵیه‌تیی ‌ه‬ ‫و ئه‌مه‌ش نابێت له‌ به‌رچاو ون‬ ‫بکه‌ین‪ .‬هه‌موو کۆمه‌ڵگه‌ش ده‌گرێته‌‬ ‫نێو خۆی‪ .‬بۆ ئه‌مه‌ش ده‌بێت‬ ‫کارێگه‌ریه‌کانی ئازادی ژن له‌سه‌ر‬ ‫ئازادی کۆمه‌ڵگه‌ ببینرێت‪ .‬پێویسته‌‬ ‫به‌رده‌وام له‌به‌رامبه‌ر زهنیه‌تی‬ ‫سیسته‌م و ده‌زگاکانی به‌رده‌وام‬ ‫هه‌ڵوێستمان هه‌بێت‪ .‬پێویسته‌‬ ‫زۆر جیاوازتر له‌ کات کوشتن‬ ‫سه‌یری ئه‌م کار ‌ه بکرێت‪ .‬ده‌توانین‬ ‫نمونه‌ی زۆرێک خه‌باتگێڕی ژن‬ ‫بهێنینه‌وه‌ له‌ مێژوودا که‌ ژیانی‬ ‫خۆیان فه‌دای ئه‌م دۆزه‌ کردووه‌‪ .‬به‌‬ ‫بڕیار بوونێکی جدی و پراکتیک‬ ‫بوونێک نه‌بێت ناتوانرێت ئه‌نجام‬ ‫وه‌ربگیردرێت‪ .‬له‌ کۆتاییدا‬ ‫خه‌باتی ئاکاده‌میک هه‌رچه‌نده‌‬ ‫هه‌بووبێت‪،‬‬ ‫کاریگه‌رییه‌کیشی‬ ‫ئه‌و راستییه‌یش هه‌ی ‌ه ک ‌ه ئه‌م‬ ‫خه‌باته‌ له‌ سنووره‌کانی سیسته‌م‬ ‫زانکۆکانیش‬ ‫ده‌رنه‌که‌وتووه‌‪.‬‬ ‫ک ‌ه شوێنی خوێ زیاد کردنی‬ ‫زهنیه‌تی پیاوساالرین‪ ،‬له‌م سنووره‌‬ ‫ده‌رنه‌که‌وتوون‪ .‬ئه‌و خه‌باتانه‌ی‬ ‫‪30‬‬ ‫له‌وێدا به‌ڕێوه‌ ده‌چێت‪ ،‬تا چه‌نده‌‬ ‫خۆی له‌م زهنییه‌ته‌ رزگار ده‌کات؟‬ ‫ئه‌و هه‌ڵوێست ‌ه نوخب ‌ه گه‌رایانه‌‪،‬‬ ‫تاک گه‌رایانه‌‪ ،‬چینایه‌تی و‬ ‫ده‌سه‌اڵتخوازان ‌ه ک ‌ه له‌م خه‌باته‌دا‬ ‫ده‌رده‌که‌وێت‪ ،‬ره‌نگدانه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫زهنیه‌ته‌ نییه‌؟‬ ‫به‌و شیکاریانه‌و ‌ه له‌و باوه‌ڕیه‌دام‬ ‫که‌ ئه‌و کێشانه‌ی که‌ فێمینیزم‬ ‫ده‌ژی که‌م یان زیاد دیار کرا‪.‬‬ ‫لێره‌دا ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ سه‌ره‌ناوی‬ ‫مژاره‌که‌مان‪ ،‬هه‌وڵ ده‌ده‌ین‬ ‫خه‌باتی ژنۆلۆژی چییه‌ و چیی به‌‬ ‫ئامانج گرتووه‌‪ ،‬باس بکه‌ین‪.‬‬ ‫ئازادی تاکه‌که‌سی شکستی‬ ‫ویژدان له‌گه‌ل خۆی دێنێت‬ ‫ژنولوژی که‌لیمه‌یه‌که‌ که‌ ل ‌ه کوردی‬ ‫سه‌رچاوه‌ی ده‌گرێت‪ .‬ژن‪ ،‬ژن_‬ ‫ژیان‪ ،‬ژنۆلوژی وه‌ک ده‌زانرێت‬

‫واتا زانست‪ .‬وشه‌ى ژن له‌ ژیان‬ ‫ل ‌ه زمانی کوردی دا سه‌رچاوه‌‬ ‫ده‌گرێت‪ .‬واتا ب ‌ه کورتی زانستی‬ ‫ژیانی ژن‪ .‬ئه‌و زانسته‌ی که‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫زهنیه‌تی پیاوساالر سه‌رچاوه‌ی‬ ‫گرتووه‌ له‌ هه‌ره‌وه‌زی و جه‌وهه‌ری‬ ‫به‌رهه‌مداری خۆی دابڕاو ‌ه و‬ ‫که‌وتۆته‌ ده‌ستی کۆمه‌ڵێک (ده‌ستی‬ ‫پیاو) ل ‌ه ئه‌نجامی ئه‌مه‌ش دا زانست‬ ‫بووه‌ته‌ خاوه‌ن کاره‌کته‌رێکی‬

‫ژنۆلۆژی‬ ‫بۆ ئه‌و زانسته‌ی‬ ‫ئێستا هه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێت ‌ه‬ ‫ئاڵته‌رناتیڤێکی زۆر‬ ‫جدی‪.‬‬ ‫ره‌گه‌ز په‌ره‌ست و ده‌سه‌اڵتخواز‪.‬‬ ‫ل ‌ه میتۆلۆژیه‌و ‌ه بگره‌ هه‌تا فه‌لسه‌فه‌‪،‬‬ ‫له‌ ئایینه‌و ‌ه بگره‌ هه‌تا زانست ئه‌و‬ ‫شیکاریانه‌ی که‌ سه‌باره‌ت به‌ ژن‬ ‫کردوویانه‌ ل ‌ه ژێر کاریگه‌ری‬ ‫ئه‌م زهنیه‌ته‌ دایه‌‪ .‬ئه‌ره‌ستو‪،‬‬ ‫باکۆنین‪ ،‬فرۆید و‪...‬هتد‪ .‬زۆر‬ ‫که‌سی دیکه‌یش‪ ،‬به‌و تیۆریه‌کانیان‬ ‫خزمه‌تیان به‌م زهنیه‌ته‌ کردوو ‌ه و‬ ‫له‌سه‌ر کۆمه‌ڵگ ‌ه کاریگه‌رییه‌کی‬ ‫به‌رچاویان هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫رێگایان له‌به‌رده‌م باڵوبوونه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م زهنیه‌ت ‌ه له‌ نێو کۆمه‌ڵگه‌دا‬ ‫کردۆته‌وه‌‪ .‬به‌تایبه‌ت ب ‌ه پێشکه‌وتنی‬ ‫سیسته‌می سه‌رمایه‌داری ئه‌م دۆخه‌‬ ‫قووڵتر بووه‌ته‌وه‌‪ .‬هه‌ڵوێستی وه‌ک‬ ‫"ئازادی ‌ه تاکه‌که‌سیه‌کان" شتێکیان‬ ‫ب ‌ه نێوی کۆمه‌ڵگه‌ بوون نه‌هێشتووه‌‬ ‫به‌ڵکو بوونه‌ت ‌ه هۆی شکستی‬ ‫ویژدان له‌ نێو کۆمه‌ڵگه‌دا‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئازادی ده‌ستکرد ژنیان خستووه‌ته‌‬ ‫نێو تۆڕی خۆیانه‌وه‌‪ ،‬ژنیان ب ‌ه کااڵ‬ ‫کردووه‌‪ ،‬کردوویانه‌ ب ‌ه کااڵیه‌کی‬

‫فرۆشتنی گرینگ‪ .‬ته‌نها فکر و‬ ‫زهنی ژنان نه‌ به‌ڵکو فیزیک و‬ ‫جنسیه‌تیشی به‌ دیل گیراوه‌‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت زانستیش خزمه‌تی‬ ‫ره‌گه‌ز په‌ره‌ستی ده‌سه‌اڵتخواز‬ ‫ده‌کات‬ ‫ژنان ته‌نها له‌ بوواری زانستی‬ ‫دا نه‌ به‌ڵکو له‌ هه‌موو گۆڕه‌پانه‌‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کاندا په‌راوێز خراوه‌‬ ‫و که‌وتۆته‌ پله‌ی دووهه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ رۆژی ئه‌مڕۆماندا‪ ،‬راستی‬ ‫ژن وه‌ک ده‌رنه‌خراوه‌ته‌ڕوو‪،‬‬ ‫ده‌شاردرێته‌و ‌ه و ب ‌ه الڕێدا ده‌برێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر جه‌وهه‌ری شاراوه‌ی و به‌‬ ‫الڕێدا براوی ژن ئاشکرا بکرێت‬ ‫ئه‌وا جه‌وهه‌ری کۆمه‌ڵگه‌ش‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆی ده‌خاته‌ روو‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫زانستی کۆمه‌اڵیه‌تیش ک ‌ه به‌‬ ‫نێوی کۆمه‌ڵگه‌و ‌ه ده‌رکه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫کاریگه‌ری ئه‌م زهنیه‌ته‌یان له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ی ‌ه و وه‌ک پارێزوانی ئه‌م تیۆریه‌‬ ‫ده‌رکه‌وتوون‪ .‬بۆی ‌ه کۆمه‌ڵگه‌‬ ‫له‌ خۆی بێگانه‌ بوو ‌ه و له‌گه‌ڵ‬ ‫راستینه‌ی خۆی عه‌کس که‌وتووه‌‪.‬‬ ‫گه‌یشتنی کۆمه‌ڵگه‌ ب ‌ه راستی خۆی‬ ‫به‌قه‌د گه‌یشتنی ژن به‌ راستینه‌که‌ی‬ ‫خۆی گرینگه‌‪ ،‬چونکه‌ هاوشێوه‌ی‬ ‫ژن کۆمه‌ڵگه‌ و سروشتیش وێران‬ ‫کراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و "زانستکارانه‌" ک ‌ه له‌ راستی‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ بێگانه‌ بوون و هه‌موو‬ ‫ئامانجیان ناو ده‌رخستنه‌‪ ،‬چه‌نده‌‬ ‫ده‌توانن کێشه‌کانی ئازادی ژنان‬ ‫و کۆمه‌ڵگه‌ ته‌حلیل بکه‌ن و‬ ‫چاره‌سه‌رییان بۆ ببیننه‌وه‌؟ جیا‬ ‫له‌وه‌ش ئه‌و شیکاریانه‌ی که‌‬ ‫ده‌کرێن له‌ چوارچێو ‌ه ئانالتیک‬ ‫زه‌کا ده‌رناکه‌ون‪ ،‬ئه‌و ئه‌نجامانه‌ی‬ ‫که‌ به‌ پشت گوێ خستنی زه‌کای‬ ‫هه‌ستیاری(هه‌ست پێ کردن‪،‬‬ ‫تێگه‌یشتن)‬ ‫لێک‬ ‫هه‌ست‪،‬‬ ‫ده‌رده‌که‌ون یان الوازن یان‬ ‫هه‌ڵه‌‪ .‬به‌قه‌د ئه‌وه‌ی ک ‌ه راستی‬ ‫مرۆڤ ناتوانرێت ته‌نها به‌ ئه‌قڵ‬

‫لێکۆڵین‬

‫شی بکرێته‌وه‌‪ ،‬مژارێکی ئاڵۆزه‌‪.‬‬ ‫(راستینه‌ی کوانتۆم یارمه‌تیده‌رێکی‬ ‫گرینگ ده‌بێت)‪.‬‬ ‫زانستێکی‬ ‫ژنۆلۆژی‬ ‫ئاڵته‌رناتیڤه‌‬ ‫ژنۆلۆژی بۆ ئه‌و زانسته‌ی ئێستا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێته‌ ئاڵته‌رناتیڤێکی زۆر‬ ‫جدی‪ .‬ژن به‌ لێپرسین کردنی‬ ‫زانستی پیاوساالرانه‌‪ ،‬زانیاری و‬ ‫زانستی نوێی خۆی ئاوا ده‌کات‪.‬‬ ‫ژنۆلۆژی‪ ،‬گه‌یاندنه‌وه‌ی زانست به‌‬ ‫جه‌وهه‌ری خۆی به‌بنه‌ما ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ژنۆلۆژی هه‌رچه‌نده‌ ل ‌ه سه‌ره‌تا دا‬ ‫هه‌وڵی خستنه‌رووی راستی ژنان‬ ‫ده‌دات‪ ،‬له‌هه‌مان کاتدا به‌رامبه‌ر به‌‬ ‫خستنه‌ڕووی راستی کۆمه‌ڵگه‌ش‬ ‫ده‌بینێت‪.‬‬ ‫به‌رپرسیار‬ ‫خۆی‬ ‫هه‌رچه‌ند ‌ه ئامانجی یه‌که‌مینی‬ ‫خستنه‌ڕووی پرسه‌کانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئامانجی دووهه‌مینیشی چاره‌سه‌ر‬ ‫کردنی ئه‌م پرسانه‌یه‌‪ ،‬واتا ئازادی‬ ‫ژنان و کۆمه‌ڵگ ‌ه ده‌هێنێت ‌ه دی‪.‬‬ ‫ژنۆلۆژی زانستی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫له‌ زۆرێک له‌ گۆڕه‌پانه‌کاندا له‌‬ ‫نوێو ‌ه پێداچوونه‌وه‌ی بۆ ده‌کات‪.‬‬ ‫به‌ گومانه‌و ‌ه سه‌یری ته‌حلیله‌کانی‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫پێویست ‌ه ژن بگات ‌ه ئاستی‬ ‫تێگه‌یشتنی تێکۆشان و‬ ‫خۆی ب ‌ه رێکخستن بکات‬

‫سیسته‌می ده‌سه‌اڵت ده‌کات و ئه‌م‬ ‫گۆڕه‌پانانه‌ش ب ‌ه ئه‌قڵی خۆی‪،‬‬ ‫هه‌ست و هه‌ست کردنه‌کانی خۆی‬ ‫لێکۆڵن ده‌کان و شییان ده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫گۆڕه‌پانه‌کانی‬ ‫ل ‌ه‬ ‫بێگومان‬ ‫حه‌قیقه‌ت ناسی(ئه‌پیستمولۆژی)‪،‬‬ ‫ده‌روون ناسی‪ ،‬فیزیک ناسی‪،‬‬ ‫مرۆڤ ناسی(ئانترۆپۆلۆژی)‪،‬‬ ‫دیموگرافی‪ ،‬ئابووری‪ ،‬ئه‌خالق_‬ ‫جوانناسی(ئه‌تیک_ ئه‌سته‌تیک)‬ ‫پێویستی به‌ وردبینی زیاتر‬ ‫و شیکاری زیاتر هه‌یه‌‪ .‬له‌‬ ‫چوارچێوه‌ی ئه‌و خه‌باتانه‌دا‪،‬‬ ‫ئازادی به‌شی هه‌ره‌ سه‌رکوت‬ ‫کراوی کۆمه‌ڵگه‌ واتا ژنان‪،‬‬ ‫دیاره‌ کاریگه‌ری له‌سه‌ر ئازادی‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ش ده‌بێت‪ .‬له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫بنه‌مای ‌ه ناو لێنانی ژنۆلۆژی‬ ‫وه‌ک"سۆسیۆلۆژی ئازادی" هه‌ڵه‌‬ ‫نابێت‪.‬‬ ‫ه ئه‌کاده‌میای‬ ‫فکری نوێ ل ‌‬ ‫ئازادی ژنه‌وه‌ باڵو ده‌بێته‌وه‌‬ ‫به‌ باڵو کردنه‌وه‌ی ئه‌و راستیانه‌ی‬ ‫روو‪،‬‬ ‫ده‌یخاته‌‬ ‫ژنۆلۆژی‬ ‫یارمه‌تییه‌کی گرینگ ده‌بێت بۆ‬ ‫ده‌زگا په‌روه‌رده‌ییه‌کان‪ .‬له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای پێویستی ب ‌ه کۆمه‌ڵگ ‌ه بوونی‬ ‫هه‌موو زانسته‌کان‪ ،‬پێویستی به‌ ئاوا‬ ‫بوونی ده‌زگای ئاڵته‌رناتیڤ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌زگایانه‌ی ئێستا هه‌ن له‌به‌ر‬ ‫کاره‌کته‌ره‌که‌یان زۆر ناتوانن‬ ‫یارمه‌تیده‌ر بن‪ .‬له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌مایه‌‬ ‫رۆڵێکی زۆر گرینگ ده‌که‌وێته‌‬ ‫سه‌ر ئاکاده‌میه‌کانی ئازادی ژنان‪.‬‬ ‫ده‌زگایه‌کی رۆشنبیری هاوبه‌ش‬ ‫ئه‌م ئه‌کاده‌میانه‌ به‌ڕێو ‌ه ده‌بات و‬ ‫ل ‌ه باڵو بوونه‌وه‌ی زهنیه‌تێکی‬ ‫نوێدا رۆڵێکی گه‌وره‌یان ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌م خه‌بات ‌ه ئه‌کاده‌میک ‌ه ته‌نها له‌‬ ‫چوارچێوه‌ی نوخبه‌کاندا سنووردار‬ ‫نامێنێت و ئه‌م پروه‌ردانه‌ ده‌کاته‌‬ ‫ماڵی هه‌موو کۆمه‌ڵگه‌‪ .‬هه‌وڵ‬ ‫ده‌دات ب ‌ه ئاواکردنی شوێنێک که‌‬ ‫ل ‌ه هه‌ر ته‌مه‌نێک‪ ،‬هه‌ر چینێک‬

‫به‌تایبه‌ت ژنان له‌ هه‌ر به‌شێکی‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ دا‪ ،‬شوێنێکی وه‌ها‬ ‫ئاوا بکات که‌ لێی ده‌گه‌ڕێن‪.‬‬ ‫گرینگ ‌ه ک ‌ه ئه‌م په‌روه‌ردان ‌ه ته‌نها‬ ‫له‌ چواردیوارییه‌ک و ل ‌ه ئاستی‬ ‫تیۆریدا نه‌مێننه‌وه‌‪ .‬ژنان به‌و‬ ‫ئاسته‌ رۆشنبیرییه‌ی ک ‌ه به‌ ده‌ستی‬ ‫ده‌خه‌ن‪ ،‬ب ‌ه شێوازێکی دیکه‌‬ ‫واتا ده‌ده‌ن به‌ ژیان و ئه‌مه‌ش له‌‬ ‫هه‌موو به‌شه‌کانی کۆمه‌ڵگه‌دا به‌‬ ‫پراکتیک ده‌که‌ن‪ .‬ژنان پێویسته‌‬ ‫خۆیان له‌و سنوورانه‌ی که‌‬ ‫بۆیان دیار کراو ‌ه ده‌ربخه‌ن و له‌‬ ‫خه‌باته‌ کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کاندا خۆیان‬ ‫به‌رپرسیار ببینن‪ .‬به‌تایبه‌ت‬ ‫جارێکی دیک ‌ه به‌شداری کردنی‬ ‫ژنان له‌ سیاسه‌تدا‪ ،‬له‌ ئابووری‬ ‫دا و ل ‌ه په‌روه‌رده‌دا گرینگیه‌کی‬ ‫ژیانی هه‌یه‌‪ .‬گرینگه‌ ک ‌ه سه‌باره‌ت ‪31‬‬ ‫به‌ ژنان‪ ،‬ژنان بۆ خۆیان بڕیارده‌ر‬ ‫بن‪.‬‬ ‫ه فکری هاوبه‌ش شه‌ڕی‬ ‫ب‌‬ ‫ه ژن ده‌که‌ین‬ ‫سیسته‌می دژ ‌‬ ‫ئه‌ڵبه‌ت ئێمه‌ وه‌ک خه‌یاڵ سه‌یری‬ ‫ئه‌م خه‌بات ‌ه ناکه‌ین‪ .‬له‌و ئاسته‌ له‌‬ ‫زانابوونداین که‌ رووخاندن و‬ ‫گۆڕینی ئه‌و زهنیه‌ته‌ی که‌ب ‌ه سااڵنه‌‬ ‫خۆی به‌ ده‌زگا کردووه‌‪ ،‬ئاسان‬ ‫نییه‌‪ .‬وه‌ک ئه‌وه‌ی که‌ خه‌باتێکی‬ ‫گه‌وره‌ی رۆشنبیری پێویسته‌‪،‬‬ ‫ئیراده‌یه‌کی تایبه‌ت‪ ،‬به‌ بڕیاربوون‪،‬‬ ‫باوه‌ڕی‪ ،‬رێکخستن بوون و‬ ‫تێکۆشان پێویسته‌‪ .‬گومانمان نیه‌‬ ‫له‌وه‌ی ک ‌ه سیسته‌می دژه‌ ژن و دژه‌‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌یه‌ی ک ‌ه له‌به‌رامبه‌رمانه‌‪،‬‬ ‫رێگه‌ به‌م کاره‌ نادات و بۆ بێ‬ ‫واتا کردنی و هه‌وڵی خاڵی‬ ‫کردنه‌وه‌ی ناوه‌ڕۆکی ئه‌م خه‌باته‌‬ ‫ده‌دات‪ .‬به‌اڵم له‌و باوه‌ڕیه‌داین که‌‬ ‫به‌ خاوه‌ندارێتی کردنی هاوبه‌شی‬ ‫هه‌موو رێکخستنه‌کانی ژنان و‬ ‫ب ‌ه مۆراڵێکی هاوبه‌ش هه‌ڵگرتنی‬ ‫به‌رپرسیارێتی ئه‌م خه‌باته‌‪ ،‬رێگا‬ ‫له‌به‌رده‌م به‌ره‌وپێش چوونی گه‌وره‌‬

‫هه‌ڤاڵ زیالن داستانى تۆمار کرد و بوه‌ سیمبوڵى ئازادى‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر کۆیالیه‌تى ژن‬

‫سه‌رگوزه‌شته‌‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪32‬‬

‫سه‌عاده‌ت دێرسیم‬ ‫باس کردن ل ‌ه شه‌هید زیالن له‌هه‌ر‬ ‫ساڵێکدا ب ‌ه گوێره‌ی تایبه‌تمه‌ندی‬ ‫ساڵه‌که‌ جیاوازه‌‪ .‬سه‌ره‌تا له‌‬ ‫که‌سایه‌تی هه‌ڤاڵ زیالن دا‬ ‫هه‌موو شه‌هیدانی شۆڕش به‌ بیر‬ ‫دێنمه‌و ‌ه و سه‌ری رێز و نه‌وازش‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریاندا داده‌نه‌وێنم‪ .‬مرۆڤ‬ ‫هه‌رکه‌ باسى شه‌هیدان ده‌کات‪،‬‬ ‫هه‌ست ده‌که‌ین ناتوانین ئیفاده‌ی‬ ‫که‌سایه‌تی شه‌هیدان ده‌رببڕین‪.‬‬ ‫به‌ بڕوای من هه‌رکه‌س هه‌ر‬ ‫هه‌ڤاڵێکی شه‌هید ده‌ناسێت پێویسته‌‬ ‫هه‌وڵ بدات له‌سه‌ری قسه‌ بکات و‬

‫بیناسێنێت‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن ته‌نیا شه‌خسێک نییه‌‬ ‫من له‌ ساڵی ‪ 1995‬دا هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالنم ناسی‪ ،‬هه‌ڤاڵ زیالن له‌‬ ‫مانگی حوزه‌یرانی ئه‌و ساڵه‌دا‬ ‫به‌شدار ببوو‪ .‬من هه‌ڤاڵ زیالنم له‌‬ ‫پاییزی هه‌مان ساڵدا ل ‌ه هه‌رێمى‬ ‫رۆژهه‌اڵتی دێرسیم ناسی‪ .‬سه‌ره‌تا‬ ‫ده‌مه‌وێت ئه‌و ‌ه بڵێم که‌ هه‌ڤاڵ زیالن‬ ‫شه‌خسێک نیی ‌ه و پێویست ‌ه به‌و‬ ‫شێوه‌ی ‌ه باسی نه‌که‌ین ک ‌ه که‌سێک‬ ‫بوو و چاالکیه‌کی کرد‪ .‬دیار ‌ه له‌‬ ‫هه‌موو قۆناخێکى هه‌ستیار دا‬ ‫که‌سایه‌تی ب ‌ه هه‌ڵوێست و ملیتان‬ ‫ده‌رده‌که‌وێت‪ .‬هه‌ڤاڵ زیالنیش‬

‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌ بیست وچوار‬ ‫کاتژمێر فکری له‌گه‌ڵ رێبه‌ر ئاپۆ‬ ‫و رێبازی ئه‌و بوو‪ ،‬بۆیه‌ توانیی‬ ‫ئه‌م چاالکیه‌ بکات‪.‬‬ ‫به‌شداربوونی خه‌باتی چیا‬ ‫رادیکاڵی‬ ‫هه‌ڵوێستێکی‬ ‫تێکۆشان بوو‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن هه‌ڤاڵێکی خه‌ڵکی‬ ‫مه‌التیا بوو و به‌شى ده‌روونناسی‬ ‫خوێندبوو و هه‌روه‌ها زه‌واجی‬ ‫له‌کاتی‬ ‫زیالن‬ ‫کردبوو‪.‬‬ ‫خوێندن دا رێکخستن ده‌ناسێت‬ ‫و نووسینه‌کانی رێبه‌ر ئاپۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‬ ‫دوای‬ ‫ده‌خوێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌شداری خه‌باتی رێکخستنیش‬

‫به‌شداربوونی خه‌باتی‬ ‫چیا ده‌دات چونکه‌ له‌و‬ ‫باوه‌ڕیه‌دایه‌ ک ‌ه مرۆڤ‬ ‫له‌ خه‌باتی چیادا زیاتر‬ ‫ده‌توانێت به‌به‌رهه‌م‬ ‫بێت‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالنیش وه‌ک هه‌ڤاڵێک‬ ‫که‌ تاز ‌ه به‌شداری خه‌باتی چیا‬ ‫ببو هه‌ندێک له‌ بوواری فیزیکی‬ ‫زۆری و زه‌حمه‌تی ده‌بینی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌مانبینی ک ‌ه هه‌ڤاڵ زیالن له‌م‬ ‫بوواره‌دا خۆڕاگرییه‌کی واتادار و‬ ‫ب ‌ه هێزی هه‌بوو‪ .‬ده‌بێت ئه‌مه‌شمان‬ ‫له‌ بیر نه‌چێت ک ‌ه دۆخی ‪ 95‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێستادا زۆر جیاواز بوو و زۆری‬ ‫و زه‌حمه‌تیه‌کانیشی زۆرتر بوو‪،‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای هه‌موو ئه‌مانه‌ش ئه‌و‬ ‫عه‌شق و تێکۆشانه‌ی که‌ هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن به‌رامبه‌ر به‌ فێربوونی و‬ ‫یه‌ک بوون له‌گه‌ڵ ژیانی گه‌ریال دا‬ ‫هه‌یبو به‌راستی بێ وێن ‌ه بوو‪ .‬له‌و‬ ‫کاته‌دا هه‌ڤاڵ هه‌بوون که‌ ل ‌ه مێژ بوو‬ ‫به‌شداری ریزه‌کانی گه‌ریال ببون‪،‬‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن به‌رده‌وام پرسیاری‬ ‫له‌وان ده‌کرد سه‌باره‌ت به‌ شێوازی‬ ‫ژیانی هه‌ڤااڵن له‌ چیادا‪ ،‬له‌و دۆخه‌‬ ‫زه‌حمه‌ته‌ی شه‌ڕیشدا هه‌ڤاڵ زیالن‬ ‫به‌رده‌وام کتێبه‌کانی سه‌رۆکی‬

‫سه‌رگوزه‌شته‌‬

‫بڕیاری‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪3033-3-2015‬‬

‫ده‌بێت به‌دواداچوونه‌کانی بۆ‬ ‫ناسینی رێکخستن به‌رده‌وام‬ ‫ده‌کات‪ .‬له‌م نێوه‌نده‌دا به‌رده‌وام‬ ‫سه‌رنجی بۆ ناسینی شێوازه‌کانی‬ ‫رێکخستنی ئێم ‌ه هه‌یه‌ و هه‌وڵ‬ ‫ده‌دات رۆژبه‌ڕۆژ زیاتر رێکخستن‬ ‫بناسێت‪ .‬بۆی ‌ه دوای ماوه‌یه‌ک‬ ‫بڕیاری به‌شداربوونی خه‌باتی‬ ‫چیا ده‌دات چونکه‌ له‌و باوه‌ڕیه‌دایه‌‬ ‫که‌ مرۆڤ له‌ خه‌باتی چیادا‬ ‫زیاتر ده‌توانێت به‌به‌رهه‌م بێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش هه‌ڵوێستێکی رادیکاڵ بوو‬ ‫به‌رامبه‌ر سیسته‌می ده‌سه‌اڵتدار‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن بوو ب ‌ه سه‌مبۆلی‬ ‫ئازادی ل ‌ه به‌رامبه‌ر کۆیالیه‌تی ژن‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن ل ‌ه ژیانی خۆیدا‬ ‫نه‌ک ل ‌ه دوای که‌یف و خۆشى‬ ‫خۆیه‌وه‌ نه‌بوو به‌ڵکو به‌ هاتنه‌‬ ‫سه‌ر چیاکانی کوردستان به‌رامبه‌ر‬ ‫ب ‌ه شێوازی ژیانی بورژوازی‬ ‫هه‌ڵوێستی نیشان دا‪ .‬ئێم ‌ه هه‌موو‬ ‫کات ب ‌ه پێداچوونه‌وه‌ی مێژوو‬ ‫پرسی چۆنێتی کۆیله‌ کرانی ژن‬ ‫ده‌که‌ین‪ ،‬به‌دوای وه‌اڵمی چۆنێتی‬ ‫ئازاد کردنی ژندا ده‌گه‌ڕێین و‬ ‫ده‌ڵێین ک ‌ه ئێم ‌ه به‌ چ شێوازێک‬ ‫ده‌توانین که‌سایه‌تی خوداوه‌نده‌کان‬ ‫له‌ که‌سایه‌تی ژندا جارێکی دیکه‌‬ ‫زیندووکه‌ینه‌وه‌‪ ،‬له‌ راستیدا هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن به‌ شێوازی ژیانی خۆی‪،‬‬ ‫به‌شداربوونی و چاالکیه‌که‌ی بوو‬ ‫به‌ وه‌اڵمی هه‌موو ئه‌م پرسیارانه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن ل ‌ه لێگه‌ڕینی‬ ‫که‌سایه‌تی ئازاد دا بوو‪.‬‬ ‫ه لێگه‌ڕینی‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن ل ‌‬ ‫ه رۆڵی پێشه‌نگایه‌تی‬ ‫گه‌ڕانه‌و ‌‬ ‫ژندا بوو‬ ‫له‌الیه‌ن سیسته‌می ده‌سه‌اڵت و‬ ‫پیاوساالره‌و ‌ه ژن به‌رده‌وام له‌ئاستی‬ ‫دووهه‌مین و ته‌نانه‌ت سێهه‌مین و‬ ‫چواره‌مین دا بووه‌‪ ،‬هه‌ڤاڵ زیالن‬ ‫به‌رده‌وام ل ‌ه لێگه‌ڕینی گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫رۆڵی پێشه‌نگایه‌تی ژندا بوو‪ .‬بۆیه‌‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن له‌به‌رامبه‌ر که‌سایه‌تی‬

‫ژنی کۆیله‌‪ ،‬بنه‌ماڵه‌گه‌رایی‪ ،‬داب و‬ ‫نه‌ریتی کۆنه‌په‌ره‌ستانه‌ی کۆمه‌ڵگه‌‬ ‫و ده‌سه‌اڵتداری و کۆیله‌داری‬ ‫هه‌ڵوێستی نیشان دا‪ .‬دیاره‌ کاتێ‬ ‫مرۆڤ هه‌نگاوێکی نوێ هه‌ڵدێنێت‬ ‫زه‌حمه‌تی تایبه‌ت ب ‌ه خۆی هه‌یه‌‪،‬‬

‫ده‌خوێنده‌و ‌ه و ده‌ستی ل ‌ه لێگه‌ڕین و‬ ‫خۆ په‌روه‌رده‌ کردن به‌رنه‌ده‌دا‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن ئینانای ئه‌م‬ ‫سه‌رده‌مه‌یه‌‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن له‌و ‌ه تێگه‌یشتبوو‬ ‫که‌ که‌سایه‌تی ملیتان هیچکات‬ ‫به‌ دودڵی ناژی و پێویست ‌ه خۆی‬ ‫ب ‌ه لێگه‌ڕینی ژیانی ئازاده‌وه‌‬ ‫گرێ بدات‪ ،‬هه‌ڤاڵ زیالن ئه‌مه‌ی‬ ‫له‌که‌سایه‌تی خۆیدا پێک هێنا بوو‪.‬‬ ‫ب ‌ه ناسینی که‌سایه‌تی هه‌ڤاڵ زیالن‬ ‫ده‌توانین که‌سایه‌تی خوداوه‌ندیش‬ ‫خوداوه‌ند‬ ‫چونکه‌‬ ‫بناسین‪،‬‬ ‫ئاواکار ‌ه و به‌رده‌وام شتی نوێ‬ ‫ده‌ئافرێنێت‪ ،‬یه‌کێتی ئاوا ده‌کات‪،‬‬ ‫رێز له‌ سروشت ده‌گرێت‪ ،‬چه‌شنی‬ ‫"ئینانا" سه‌ر دانانه‌وێنێت‪ ،‬هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن به‌ شێوازێکی سه‌رده‌میانه‌‬ ‫ئه‌مه‌ی خستبووه‌ ژیانه‌وه‌‪ .‬وه‌ک‬ ‫رێبه‌ر ئاپۆ ده‌ڵێت‪":‬چاندی هه‌ڤاڵ ‪33‬‬ ‫زیالن چاندی خوداوه‌نده‌" چونکه‌‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن شه‌خسێک نییه‌‬ ‫به‌ڵکو کۆمه‌ڵگه‌یه‌که‌‪ ،‬نمونه‌یه‌ی‬ ‫که‌سایه‌ته‌ک ‌ه ل ‌ه کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئازاد‬ ‫دا‪.‬‬ ‫زیالن‬ ‫هه‌ڤاڵ‬ ‫چاالکی‬ ‫بوو‬ ‫ه‬ ‫گه‌ور ‌‬ ‫تۆڵه‌یه‌کی‬ ‫به‌رامبه‌ر ئه‌و پیالنگێڕییه‌ی‬ ‫دووژمن‬ ‫له‌ سه‌ره‌تای ساڵی ‪ 1996‬من و‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن لێک دابڕاین‪ ،‬هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن چوو ‌ه به‌شی رۆژئاوای‬ ‫دێرسیم"ئۆڤاجک"‪ .‬بۆ تێگه‌یشتن‬ ‫ل ‌ه پێواژۆ پێویست بوو به‌راستی‬ ‫مرۆڤ خاوه‌ن تێگه‌یشتن و‬ ‫که‌سایه‌تێکی ب ‌ه کردار بێت‪ .‬ئێمه‌‬ ‫کۆمه‌ڵێک مرۆڤ له‌گه‌ڵ هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن بووین‪ ،‬وه‌ک ده‌زانرێت‬ ‫ل ‌ه هه‌مان ساڵدا له‌ شام ویستیان‬ ‫سه‌رۆکاتی ل ‌ه ناو ببه‌ن و هێرش‬ ‫و پیالنگێڕییه‌ک له‌سه‌ر سه‌رۆک‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم هیچکاممان به‌قه‌د‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن ل ‌ه کێشه‌که‌ نزیک‬ ‫نه‌بووینه‌و ‌ه و نه‌بووین ‌ه خاوه‌ن‬

‫له‌ ئه‌مڕۆشدا‬ ‫هه‌ڤاڵ ئارین‬ ‫به‌رده‌وامکاری‬ ‫هه‌مان‬ ‫رێگای هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالنه‬

‫سه‌رگوزه‌شته‌‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫هه‌ڵوێست‪ .‬هه‌م ل ‌ه نێو رێکخستن‬ ‫و هه‌م ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ ئه‌م پیالن ‌ه باڵو‬ ‫بووبووه‌ وه‌‪ ،‬چونک ‌ه ئه‌وه‌ی‬ ‫ک ‌ه چاوی دابووه‌ گه‌ل و گه‌لی‬ ‫هه‌ستاندبووه‌ سه‌ر پێیان‪ ،‬رێکخستن‬ ‫و هێزی سه‌ربازی ژنی ئاوا کردبوو‬ ‫و ده‌رفه‌تی ئازادی جارێکی دیکه‌‬ ‫خولقاندبوو رێبه‌ر ئاپۆ بوو‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ویستیان ل ‌ه که‌سایه‌تی سه‌رۆک دا‬ ‫‪ 34‬ئه‌م چاو کرانه‌وه‌ی گه‌ل له‌ناو ببه‌ن‪.‬‬ ‫ل ‌ه راستیدا چاالکی هه‌ڤاڵ زیالن‬ ‫تۆڵه‌یه‌کی گه‌وره‌ بوو به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫پیالنگێڕییه‌ی دووژمن‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن رێیه‌کی نوێی‬ ‫نیشانی ئێمه‌ دا‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن به‌رده‌وام ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌وت‪":‬مرۆڤ پێویسته‌ خۆی له‌‬ ‫مێشکی دووژمن دا بته‌قێنێته‌وه‌‪".‬‬ ‫دووژمن هێرشی ئێم ‌ه و گه‌له‌که‌مان‬ ‫ده‌کات و کۆمه‌ڵکوژیان ده‌کات‬ ‫بۆی ‌ه ئێمه‌یش پێویست ‌ه تۆڵه‌ی‬ ‫هه‌مووی ئه‌مانه‌ی لێ بکه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫شۆڕشگێڕ بوون ب ‌ه دووری‬ ‫و نزیکی نییه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫چیایش له‌ ناوبه‌ینماندا بێت گرینگ‬ ‫هه‌ڵوێستی مرۆڤه‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫کرده‌وه‌کانی دووژمن‪ .‬هه‌ست‬ ‫کردن زۆر گرینگه‌‪ ،‬تێگه‌یشتن‬

‫و خۆشه‌ویستی سنووری نییه‌‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه ئێمه‌یش وه‌ک شۆڕشگێڕ له‌م‬ ‫پێوه‌ندیانه‌دا سنوورمان شکاندووه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ل ‌ه ناوبه‌ینی خۆمان و‬ ‫رێبه‌ر ئاپۆدا‪ .‬له‌و کاته‌ی که‌ هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن ئه‌و چاالکیه‌ی کرد‪ ،‬له‌ نێو‬ ‫رێکخستنی ئێمه‌دا له‌ بوواری‬ ‫ته‌رز و تاکتیکه‌وه‌ رچه‌یه‌ک‬ ‫هه‌بوو که‌ پێویستی به‌ شکاندن‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬هه‌ڤاڵ زیالن ئه‌و رچه‌یه‌ی‬ ‫شکاند‪ .‬بۆی ‌ه چاالکیه‌که‌ی هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن هه‌م رچ ‌ه شکێن بوو و هه‌م‬ ‫سه‌ره‌تایه‌کی نوێ بوو له‌ بوواری‬ ‫ته‌رز و تاکتیک و فیدایی بوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن رێیه‌کی نوێی نیشانی‬ ‫ئێم ‌ه دا‪ ،‬ئه‌و ئاسته‌نگیانه‌ی که‌‬ ‫له‌به‌رده‌م ئێم ‌ه بوون هه‌مووی‬ ‫شکاند و رێگای ئه‌و الفاو ‌ه به‌‬ ‫گوڕه‌ی ته‌رزی شۆڕشگێڕی و‬ ‫فیدایی بوونی کرده‌وه‌ و رێکخستن‬ ‫هه‌مووی به‌ دوای هه‌ڤاڵ زیالن‬ ‫دا چوو‪ .‬هه‌ڤاڵ زیالن شه‌خسێک‬ ‫نییه‌‪ ،‬هێڵێکه‌‪ ،‬ئیفاده‌ی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫ژنه‌‪ ،‬فیدایی و ئیفاته‌ی ئایدۆلۆژی‬ ‫ژنه‌‪ .‬هه‌ڤاڵ زیالن رێگای هه‌ڤاڵ‬ ‫بێریتان‪ ،‬بێریڤان و عه‌زیمه‌ی و‬ ‫نمونه‌ی ئه‌وانی گه‌یانده‌ لوتکه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن هه‌ڤاڵێتی نیشانی‬

‫ئێمه‌دا‬ ‫ل ‌ه دوای چاالکیه‌که‌ی هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن هه‌م رێکخستنی ئێم ‌ه و هه‌م‬ ‫دووژمه‌ن هه‌ژیا و پێداچوونه‌وه‌ی‬ ‫ب ‌ه خۆیدا کرد‪ .‬به‌تایبه‌ت ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورک زۆر کاریگه‌ر بوو به‌م‬ ‫چاالکیه‌ چونکه‌ هیچ چاوه‌ڕوانی‬ ‫ئه‌و ‌ه نه‌بوو ک ‌ه ژنێک بتوانێت‬ ‫چاالکییه‌کی به‌م شێوه‌ی ‌ه گه‌وره‌‬ ‫و به‌تایبه‌ت ل ‌ه ئاستی سه‌ربازیدا‬ ‫بکات‪ .‬ژن هه‌ردایم بچووک ده‌بینرا‬ ‫بۆی ‌ه چاالکییه‌کی به‌و شێوه‌ی هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن تابلۆیه‌کی دیکه‌ بوو له‌ ژنی‬ ‫کورد و ئه‌و تابلۆ الوازو داماوه‌ی‬ ‫ژنی شکاند‪ .‬ئێستایش خه‌تی فیدایی‬ ‫بوون ل ‌ه نێو رێکخستنی ئێمه‌دا‬ ‫له‌سه‌ر هێڵی هه‌ڤاڵ زیالن به‌ڕێوه‌‬ ‫ده‌چێت‪ .‬له‌و ئاسته‌ی که‌ ئێمه‌‬ ‫ئاگادار بووین‪ ،‬چاالکیه‌که‌ی هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن نه‌ته‌نیا ل ‌ه ئاستی تورکیه‌دا‬ ‫به‌ڵکو ل ‌ه ئاستی جیهانیدا ده‌نگی‬ ‫دایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ل ‌ه راگه‌یاندنه‌کاندا‬ ‫ده‌نگی دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫کلتوری‬ ‫ه‬ ‫ل‌‬ ‫تێگه‌یشتن‬ ‫ه کۆن و نوێ ناناسێت‬ ‫په‌که‌ک ‌‬ ‫هه‌ڤاڵێتی په‌که‌که‌ وه‌ک چیمه‌نتۆیه‌‪،‬‬ ‫ل ‌ه هه‌رکوێدا ئه‌م هه‌ڤاڵێتییه‌ بوونی‬ ‫هه‌بێت هیچ کات ناتوانیت تاکێکی‬

‫ده‌ڵێت‪ :‬چاندی‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن‬ ‫چاندی خوداوه‌نده‌‬ ‫زیالن" هه‌موومان سه‌رسام بووین‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن ده‌هات ‌ه به‌رچاومان‬ ‫له‌و کاته‌دا‪ ،‬هه‌ڵسوکه‌وتى ژیانی‪،‬‬ ‫قسه‌ کردنه‌کانی و هه‌موو‬ ‫بیره‌وه‌ریه‌کانی زیندوو ده‌بووه‌وه‌‬ ‫له‌ به‌رچاومان‪...‬‬ ‫"ئێدی هه‌ڤاڵی ژن ده‌توانن‬ ‫هه‌موو شتێک بکه‌ن"‬ ‫له‌و کاته‌دا هه‌ڤااڵنی ئاماده‌بوو (که‌‬ ‫زۆرینه‌ی هێزی دێرسیم بوون)‬ ‫له‌و کۆبوونه‌وه‌یه‌دا به‌ڵێنیان دایه‌‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن که‌ رێگای به‌رده‌وام‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬و به‌ڵێنی چاالکی گه‌وره‌یان‬ ‫دا‪ .‬ل ‌ه دوای ئه‌و چاالکیه‌ی هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن ل ‌ه گۆڕه‌پانی دێرسیم ئاستی‬ ‫چاالکیه‌کان و ئاستی دیسیپلین‬ ‫و پیوانی ژیان زۆر باش بوو‬ ‫و هه‌نگاوی باش نران له‌و‬

‫سه‌رگوزه‌شته‌‬

‫رێبه‌ر ئاپۆ‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫لێ هه‌ڵکه‌نیت‪ .‬له‌و بواره‌دا ده‌توانم‬ ‫بڵێم هه‌ڤاڵ زیالن نمونه‌یه‌کی ئه‌و‬ ‫هه‌ڤاڵێتی ‌ه بوو بۆ ئێمه‌‪ ،‬هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن‪ ،‬هه‌ڤاڵێتی نیشانی ئێمه‌ دا‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند هه‌ڤاڵ زیالن تاز ‌ه به‌شدار‬ ‫ببو‪ ،‬به‌اڵم تێگه‌یشتن ل ‌ه کلتوری‬ ‫په‌که‌ک ‌ه کۆن و نوێ ناناسێت‪.‬‬ ‫گرینگ ئه‌وه‌یه‌ ب ‌ه عه‌شقه‌وه‌ و‬ ‫به‌ حه‌زێکی گه‌وره‌و ‌ه مرۆڤ‬ ‫گرێدراوی ئه‌م رێبازه‌ی بێت و‬ ‫گرێدراوی رێبه‌ره‌که‌مان بیت‪.‬‬ ‫لێره‌شدا یه‌که‌مین هۆکار ک ‌ه هێشتی‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن بگاته‌ ئه‌م ئاسته‌‪،‬‬ ‫فرمۆڵی پێک هێنان بوو‪ .‬واته‌‬ ‫هه‌رکه‌س که‌ ته‌نیا دو که‌لیمه‌یش‬ ‫تێده‌گات پێویست ‌ه پێکی بهێنێت‪،‬‬ ‫پێک هێنان یه‌کێک ل ‌ه پله‌کانی‬ ‫بوون به‌ قاره‌مان و ئافراندنی‬ ‫شۆڕشه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن هه‌ڤاڵێکی زۆر‬ ‫به‌ڕێز بوو به‌رامبه‌ر سروشت‪.‬‬ ‫دابڕان له‌ هه‌ڤااڵن زۆر کاریگه‌ری‬ ‫تێدا ده‌کرد‪ .‬هه‌ڤاڵ زیالن له‌گه‌ڵ‬ ‫گوڵ‪ ،‬له‌گه‌ڵ دار‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئاو قسه‌ی‬ ‫ده‌کرد‪ ،‬وه‌ک دو که‌س که‌ له‌ یه‌کتر‬ ‫تێبگه‌ن‪ .‬که‌ له‌ رێگا دا ده‌ورۆیشت‬ ‫هه‌وڵی ده‌دا گوڵ گیا پێپه‌س‬ ‫نه‌کات‪ ،‬چونک ‌ه له‌و باوه‌ڕیه‌دا بوو‬ ‫ک ‌ه هه‌موو شت زیندوو ‌ه و گیانی‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫دابوو ‌‬ ‫شتی‬ ‫هه‌موو‬ ‫به‌رچاوی خۆی بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫ه ئامانجه‌که‌ی‬ ‫بگات ‌‬ ‫کاتێ هه‌ڤاڵ زیالن ده‌چێت بۆ‬ ‫چاالکی چه‌ند رۆژ له‌سه‌ر یه‌ک‬ ‫ب ‌ه پێیان به‌ڕێدا ده‌ڕوات‪ ،‬قاچى‬ ‫هه‌موی زامار ده‌بێت‪ .‬دواتر‬ ‫ده‌چیت ته‌نیا هاورێیه‌کى ئاگاداره‌‬ ‫که‌ له‌ دێرسیم دایه‌‪ ،‬ئه‌ویش هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن پێی ناڵێت ک ‌ه بۆچی له‌وێیه‌‬ ‫و پێی ده‌ڵێت؛ دوگیانم‪ .‬هه‌ڤاڵ‬ ‫هه‌موو شتی دابووه‌ به‌رچاوی‬ ‫خۆی ک ‌ه بگات ‌ه ئامانجه‌که‌ی‪ ،‬واتا‬ ‫هه‌تا کۆتایی به‌ ئامانجه‌که‌یه‌وه‌‬

‫په‌یوه‌ست بوو‪ .‬دوای چاالکیه‌که‌ی‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن‪ ،‬ئێم ‌ه وامان بیست‬ ‫وتیان؛ ژنێک ل ‌ه ناوه‌ندی دێرسیم‬ ‫خۆی ته‌قاندۆته‌وه‌‪ .‬ئه‌و کات‬ ‫به‌رێوه‌به‌رمان ده‌یزانى به‌س ئێَمه‌‬ ‫هێشتا نه‌مده‌زانی چی بووه‌‪ .‬ئێمه‌یان‬ ‫له‌ شوێنێک کۆ کرده‌وه‌ و هه‌ڤاڵێک‬ ‫به‌ ناوی هه‌ڤاڵ عیسا کۆبوونه‌وه‌ی‬ ‫رێکخست‪ .‬هه‌ڤاڵ عیسا ماوه‌یه‌کی‬ ‫درێژ هات و چوو نه‌یتوانی باسی‬ ‫هه‌ڤاڵ بکات و ناوی راگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫کاتی که‌ وتی‪ ،‬ئه‌و که‌سه‌ی که‌‬ ‫چاالکیه‌که‌ی کردووه‌ "هه‌ڤاڵ‬

‫گۆڕه‌پانه‌دا‪ .‬کۆنفرانسمان کرد ل ‌ه‬ ‫گۆڕه‌پانی دێرسیم و هه‌موو هه‌ڤااڵن‬ ‫له‌وێیش دا به‌ڵێنی خۆیان نوێ‬ ‫کرده‌و ‌ه وبه‌تایبه‌ت گۆڕانکارییه‌کی‬ ‫به‌رچاو له‌ هه‌ڤااڵنی پیاو دا‬ ‫ده‌بینرا‪ ،‬ئه‌مه‌ش بوو به‌ هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی که‌ ل ‌ه نێو رێکخستن به‌‬ ‫گشتی دا گۆڕانکاری دروست‬ ‫ببێت‪ .‬ئیدی هه‌موو ده‌یانوت"ئیدی‬ ‫هه‌ڤاڵی ژن ده‌توانن هه‌موو شتێک‬ ‫بکه‌ن"‪ .‬ل ‌ه که‌سایه‌تی هه‌ڤاڵ زیالن‬ ‫دا باوه‌ڕییه‌کی به‌ هێز به‌ ژن‬ ‫دروست بوو‪ .‬ژن پێشه‌نگایه‌تی‬ ‫کرد له‌ نێو رێکخستنی ئێمه‌دا‬ ‫و به‌ڵێنی به‌رده‌وام کردنی ئه‌م‬ ‫پێشه‌نگیه‌یان دا‪ .‬هه‌ڤاڵ زیالن‬ ‫جارێک ئه‌و زنجیر ‌ه کۆیالیه‌تییه‌ی‬ ‫شکاند‪ .‬دێته‌ بیرم رێبه‌ر ئاپۆیش‬ ‫له‌و کاته‌دا له‌سه‌ر هه‌ڤاڵ زیالن ‪35‬‬ ‫وتبووی"هه‌ڤاڵ زیالن فه‌رماندارى‬ ‫منه‌‪ ،‬من له‌ ژێر ئه‌مری هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالن دام"‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ ئارین به‌رده‌وامکاری‬ ‫رێگای زیالنه‌‬ ‫له‌ ئه‌مڕۆیشدا ئه‌گه‌ر له‌ نێو په‌که‌که‌دا‬ ‫کلتوری فیدایی بوون ئه‌وه‌ند ‌ه به‌رز‬ ‫بۆته‌وه‌‪ ،‬داڕێژه‌ره‌که‌ی هه‌ڤاڵ‬ ‫زیالنه‌‪ .‬دوای هه‌ڤاڵ زیالن‪ ،‬هه‌ڤاڵ‬ ‫به‌رماڵ و هه‌ڤاڵ ره‌وشه‌ن له‌‬ ‫دێرسیم چوون چاالکی فیداییان‬ ‫کرد‪ .‬له‌ ئه‌مڕۆشدا هه‌ڤاڵ ئارین‬ ‫به‌رده‌وامکاری هه‌مان رێگای‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالنه‌‪ .‬ئه‌مڕۆ ئه‌گه‌ر شه‌ڕی‬ ‫ئێمه‌ ل ‌ه کۆبانێ سه‌ر ده‌که‌وێت له‌‬ ‫ژێر کاریگه‌ری هێڵ و فه‌لسه‌فه‌ی‬ ‫هه‌ڤاڵ زیالن دا ئه‌مه‌ به‌ڕێوه‌‬ ‫ده‌چێت‪ .‬هه‌تا رۆژی ئه‌مڕۆمان‬ ‫هه‌زاران هه‌ڤاڵ زیالن‪ ،‬سه‌ما‪،‬‬ ‫ره‌وشه‌ن و به‌رماڵ ده‌رکه‌وتن‪،‬‬ ‫ئه‌و سه‌رکه‌وتنانه‌ی ک ‌ه به‌ ده‌ستی‬ ‫ده‌خه‌ین ل ‌ه سایه‌ی ئه‌و فیداکاریانه‌‬ ‫دایه‌‪.‬‬

‫هه‌ڤاڵ سه‌ما به‌رامبه‌ر زهنیه‌تێکى وه‌حش چاالکى ئه‌نجامدا‬

‫سه‌رگوزه‌شته‌‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫‪36‬‬

‫ئا‪/‬تروسکه‌‬ ‫ئه‌م دۆسیه‌یه‌ سه‌باره‌ت به‌ ژن ‌ه‬ ‫پێشه‌نگی کورد "سه‌ما یوجه‌"ی ‌ه که‌‬ ‫له‌ کورته‌یه‌ک له‌ ژیانی‪ ،‬وته‌کانی‬ ‫دایکی‪ ،‬نامه‌که‌ی خۆی و دیمانه‌یه‌ک‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌کێک ل ‌ه هاوسه‌نگه‌رانی‬ ‫ئه‌م تێکۆشه‌ر ‌ه کورده‌ ک ‌ه باس‬ ‫له‌ بیره‌وه‌ریه‌کانی خۆی ده‌کات‬ ‫کاتێک که‌له‌گه‌ل هه‌ڤاڵ سه‌ما له‌‬ ‫یه‌کێک ل ‌ه مه‌کته‌به‌کانی رێبه‌ر ئاپۆ‬ ‫په‌روه‌رده‌یان بینیوه‌‪ ،‬پێک هاتووه‌‪.‬‬ ‫ئامانجی ئێمه‌ له‌ دروست کردنی‬ ‫ئه‌م دۆسیه‌ی ‌ه ناساندنی ژنانی‬ ‫پێشه‌نگ و هاوچه‌رخی کورده‌‬ ‫که‌ بۆ هه‌ریه‌کێک له‌ ئێمه‌ی ژنان‬ ‫نمونه‌یه‌کی راسته‌قینه‌ی ژیانی‪،‬‬ ‫فکرین‪.‬‬ ‫به‌‬ ‫ناسراو‬ ‫یوج ‌ه‬ ‫سه‌ما‬

‫"سه‌رهه‌ڵدان" له‌ ‪21‬ی‬ ‫ئاداری ‪ 1998‬ل ‌ه زیندانی‬ ‫"چه‌ناک کاله‌" ئاگر له‌‬ ‫جه‌سته‌ی خۆی به‌رده‌دات‬ ‫و به‌ شێوه‌یه‌کی زۆر‬ ‫قورس بریندار ده‌بێت و‬ ‫ده‌گوازرێته‌و ‌ه نه‌خۆشخانه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ سه‌ما دوای ‪ 3‬مانگ‬ ‫ل ‌ه نه‌خۆشخان ‌ه له‌ ‪17‬‬ ‫حوزه‌یرانی هه‌مان ساڵدا‬ ‫گیانی له‌ده‌ست ده‌دات و‬ ‫ده‌گاته‌ پله‌ی به‌رزی شه‌هید‬ ‫بوون‪ .‬هه‌ڤاڵ سه‌ما له‌‬ ‫ژیانی سیاسی ژنی کورد دا‬ ‫سه‌مبۆلێکی گرینگه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ سه‌ما له‌ ساڵی‪1971‬‬ ‫ل ‌ه گوندی قه‌ره‌خه‌لیخی‬ ‫ژێرینی سه‌ر ب ‌ه قه‌زای‬ ‫توتاخی ناوچه‌ی ئاگری‬ ‫له‌دایک بوو و مه‌کته‌بی سه‌ره‌تایی‬ ‫له‌ هه‌مان گوند خوێند‪ ،‬ناوه‌ندی‬ ‫له‌ قه‌زای توتاخ و دوا ناوه‌ندی له‌‬ ‫ئاگری ب ‌ه سه‌رکه‌وتوویی کۆتایی‬ ‫پێ هێنا‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ سه‌ما کاتێک ک ‌ه خوێندکاری‬ ‫زانکۆی ته‌کنیکی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫ناوه‌ڕاسته‌‪،‬‬ ‫ئازادیخوازی په‌که‌که‌ ده‌ناسێت‬ ‫و لێی نزیک ده‌بێته‌وه‌‪ .‬کاتێک‬ ‫که‌ بۆ دوایین جار ده‌ست به‌ سه‌ر‬ ‫ده‌کرێت به‌ ‪ 22‬ساڵ سزای قورس‪،‬‬ ‫سزا ده‌درێت و سه‌ره‌تا له‌ زیندانی‬ ‫نه‌وشه‌هیر راده‌گیرێت و دواتر‬ ‫ده‌گوازرێته‌وه‌ بۆ زیندانی چه‌ناک‬ ‫کاله‌‪.‬‬ ‫"ئه‌گه‌ر مردم له‌الی هه‌ڤااڵنی‬ ‫شه‌هیدم بمنێژن"‬ ‫دایکی هه‌ڤاڵ سه‌ما سه‌باره‌ت به‌‬

‫کچه‌که‌ی به‌م شێوه‌ی ‌ه دوا‪":‬سه‌ما‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی چاالکیه‌که‌ی پێک‬ ‫هێنا رایگه‌یاند‪ ،‬بۆ شه‌رمه‌زار‬ ‫کردنی ئه‌و هێرشانه‌ی که‌ له‌سه‌ر‬ ‫رێبه‌ر ئاپۆ و ئه‌و خیانه‌تانه‌ی له‌‬ ‫نێو رێکخستنه‌که‌ماندا به‌ده‌ستی‬ ‫دوژمنان پێک ده‌هێنرێت ئه‌م‬ ‫چاالکیه‌م کرد‪ .‬دوای چاالکیه‌که‌ی‬ ‫بردیان ‌ه نه‌خۆشخانه‌‪ ،‬من ‪18‬‬ ‫رۆژ له‌به‌رده‌م نه‌خۆشخانه‌که‌دا‬ ‫چاوه‌ڕوان بووم ک ‌ه بیبینم به‌اڵم‬ ‫نیشانیان نه‌دام‪ .‬دواتر نیشانیان‬ ‫دام‪ 3 .‬مانگ ل ‌ه نه‌خۆشخانه‌دا ما و‬ ‫دواتر چاوی له‌روی ژیان به‌ست‪.‬‬ ‫سه‌ما ده‌یوت؛ من ده‌مه‌وێ بچمه‌‬ ‫ئه‌و به‌هه‌شته‌ی که‌ له‌"زین"ه‌وه‌‬ ‫به‌ میراس بۆمان ماوه‌ته‌وه‌‬ ‫و"زیالن"ئاوه‌دانی کردووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر مردم یان بمبه‌نه‌و ‌ه بۆ‬ ‫گونده‌که‌مان الی باپیرم بمنێژن یان‬ ‫بمبه‌ن بۆ الی هه‌ڤااڵنی شه‌هیدم‪".‬‬ ‫ه ناوبه‌ینی‬ ‫"من ده‌مه‌وی ل ‌‬ ‫ه‬ ‫‪ 21‬ئادار و ‪8‬ی ئادار دا ببم ‌‬ ‫پردێک‪".‬‬ ‫سه‌ما یوجه‌ به‌رله‌وه‌ی چاالکیه‌که‌ی‬ ‫ئه‌نجام بدات نامه‌یه‌ک ده‌نووسێت‬ ‫و له‌دوای خۆی به‌جێی ده‌هێڵێت‪.‬‬ ‫یوجه‌ له‌ نامه‌که‌یدا ده‌ڵێت‪":‬‬ ‫ده‌مه‌وێ مێشکم‪ ،‬دڵم و جه‌سته‌م‬ ‫بکه‌م ب ‌ه پردێک له‌ ئاگر له‌‬ ‫ناوبه‌ینی ‪21‬ی ئادار و ‪8‬ی ئادار‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ببم ‌ه شاگردێکی باشی‬ ‫کاوه‌ی هاوده‌م"مه‌زڵوم دۆغان" و‬ ‫هه‌موو شه‌هیدان‪ ،‬ده‌مه‌وێ وه‌ک‬ ‫زه‌کیه‌ بسووتێم و وه‌ک ره‌خشان‬ ‫ببمه‌ نه‌ورۆز‪ .‬ده‌مه‌وێ به‌ بڕیارانه‌‬ ‫درێژه‌ ب ‌ه رێگای هه‌ڤااڵن بێریڤان‪،‬‬ ‫روناهی‪ ،‬میرزا محه‌مه‌د و ئه‌سه‌ر‬

‫سه‌رگوزه‌شته‌‬

‫هه‌ڤاڵ فکری بایگه‌لدی‬ ‫هه‌ڤاڵیک بوو که‌ دوای‬ ‫چاالکیه‌که‌ی هه‌ڤاڵ سه‌ما‬ ‫که‌ ب ‌ه ئامانجی په‌یڕه‌و‬ ‫کردنی خه‌تی ئازادی ژن‬ ‫ئه‌ویش چاالکی ده‌کات و‬ ‫هه‌ڤاڵ سه‌ما ب ‌ه قۆمیتان‬ ‫و پێشه‌نگی خۆی ناو‬ ‫ده‌بات‬ ‫و ئه‌زموونه‌کانی خۆی فێری‬ ‫ده‌ورو به‌ری ده‌کرد‪.‬‬ ‫ه‬ ‫ه خه‌ند ‌‬ ‫هه‌ڤاڵ سه‌ما ده‌م ب ‌‬ ‫به‌اڵم جدی بوو‬ ‫یه‌کێک له‌و بیره‌وه‌رییانه‌ی که‌‬ ‫ده‌یه‌ته‌و ‌ه بیرم ئه‌وه‌یه‌ که‌ جارێکیان‬ ‫ئاهه‌نگێکى بچووکمان دروست‬ ‫کرد له‌ ئه‌کادیمیا‪ ،‬سه‌رۆکیش‬ ‫ئاماده‌بوو‪ .‬هه‌ڤاڵ سه‌ما کۆمیسیۆنى‬ ‫ئاماده‌کارى ئه‌و ئاهه‌نگه‌ و‬ ‫ئاهه‌نگه‌که‌ش‬ ‫پێشکه‌شکاری‬ ‫بوو‪ .‬هه‌ڤاڵ سه‌ما به‌رده‌وام ده‌مى‬ ‫به‌خه‌نده‌بوو‪ ،‬زۆر که‌س ئه‌گه‌ر‬ ‫شاره‌زاى نه‌بوان ره‌نگ ‌ه ووتبایان‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫که‌ بوونه‌ته‌ واتای"نه‌ورۆز"‪،‬‬ ‫بده‌م‪ .‬ده‌مه‌وێ بڵیم هێزی ژیانی‬ ‫ژنان‪ ،‬هێزی سه‌رکه‌وتنه‌‪ ،‬ژنیش‬ ‫ده‌توانێت ببێت ‌ه رێهه‌ڤاڵ‪ ،‬و ده‌مه‌وێ‬ ‫ئه‌م باوه‌ڕیه‌م ب ‌ه چاالکیه‌ک تاجدار‬ ‫بکه‌م‪ .‬له‌سه‌ر شێوازی چاالکی ئه‌و‬ ‫شه‌هیدانه‌ی ک ‌ه بووم ‌ه شاگردیان‬ ‫زۆر بیرم کرده‌وه‌‪ .‬ویستم له‌ مه‌‬ ‫تێبگه‌م که‌ رازی هه‌موو رۆژێک‬ ‫له‌ نێو ئاگری شۆڕش به‌ڕێگادا‬ ‫چوون‪ ،‬چییه‌‪ .‬بینیم ک ‌ه ئه‌مه‌ چاالکی‬ ‫تێپه‌ڕاندنی خۆته‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌قی دیمانه‌که‌مان ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ڤاڵ رێژین دێرک سه‌باره‌ت به‌‬ ‫هه‌ڤاڵی پێشه‌نگ سه‌ما یوجه‌؛‬ ‫من و هه‌ڤاڵ سه‌ما ل ‌ه کۆتایی ساڵى‬ ‫‪ 1991‬بوو له‌ ئه‌کادیمیاى لوبنان‬ ‫ل ‌ه خولێکى په‌روه‌رده‌ی له‌الى‬ ‫سه‌رۆک به‌یه‌که‌و ‌ه بووین‪ .‬سه‌ما‬ ‫یوج ‌ه ناوى ماڵه‌وه‌ی بوو‪ ،‬ناوى‬ ‫کۆدى سه‌رهه‌ڵدان بوو‪ .‬دواى‬ ‫ئه‌وه‌ى شه‌هیدبوو و وێنه‌م بینى‬ ‫ئه‌وکات زانیم هه‌ڤاڵ سه‌رهه‌ڵدانه‌‬ ‫چونک ‌ه به‌ ناوى سه‌ما یوجه‌‬ ‫شه‌هید بوونه‌که‌یان راگه‌یاند‪،‬‬ ‫به‌اڵم من به‌ سه‌رهه‌ڵدان ده‌مناسی‪.‬‬ ‫دواى په‌روه‌رده‌ من به‌ره‌و‬ ‫واڵت(چیاکانی کوردستان) هاتم‬ ‫و ئه‌ویش خولێکى دیکه‌ مایه‌وه‌ له‌‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ ،‬هه‌ڤاڵێکى زۆر گه‌نج‬ ‫بوو و به‌رده‌وام مۆراڵى هه‌بوو‪ ،‬بۆ‬ ‫پێشکه‌وتن کراو ‌ه بوو‪ ،‬په‌یوه‌ندى‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ڤااڵنی تر زۆر باش بوو‪.‬‬ ‫من ئه‌وکاته‌ تازه‌ چووبووم ‌ه الى‬ ‫سه‌رۆک ل ‌ه ئه‌کادیمیا ل ‌ه ساحه‌ى‬ ‫واڵت نه‌مابووم و ئه‌زموونم نه‌بوو‬ ‫و بۆی ‌ه زۆر شاره‌زای بوواری‬ ‫پراکتیک نه‌بووم‪ .‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫جیاواز بوو له‌گه‌ڵ هه‌موو هه‌ڤااڵن‬ ‫تێکه‌اڵوى هه‌بوو‪ .‬ئه‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ڤااڵنی کوڕ و کچ به‌بێ جیاوازى‬ ‫په‌یوه‌ندى له‌گه‌ڵیان دروست‬ ‫کردبوو‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌کى گشتى‬ ‫کراوه‌بوو‪ ،‬هه‌م بۆ وه‌رگرتنى‬ ‫وانه‌کان هه‌میش ئه‌زموونى هه‌بوو‬

‫جدى نیه‌‪ ،‬به‌اڵم ب ‌ه پێچه‌وانه‌و ‌ه‬ ‫زۆریش جدى بوو له‌کاره‌کانیدا‪.‬‬ ‫بۆ نمونه‌ هه‌موو به‌یانیان وه‌رزش‬ ‫هه‌بوو له‌گه‌ڵ من ده‌هات بۆ وه‌رزش‬ ‫ک ‌ه ده‌تبینى وه‌رزشى ده‌کرد‬ ‫ده‌تووت ئه‌مه‌ به‌سااڵن ‌ه وه‌رزش‬ ‫ده‌کات‪ ،‬له‌کاره‌کانى دیکه‌ش‬ ‫به‌هه‌مان شێو ‌ه بوو‪ .‬رۆژى دواى‬ ‫ئاهه‌نگه‌که‌ سه‌رۆک په‌روه‌رده‌ى‬ ‫ده‌دا و له‌کاتى په‌روه‌رد ‌ه سه‌رۆک‬ ‫هه‌ڤاڵ سه‌ماى هه‌ڵسانده‌وه‌ و‬ ‫ره‌خنه‌ى کرد که‌ ده‌بێت مرۆڤ‬ ‫له‌کاتى ئاهه‌نگیش جدى بێت‪.‬‬ ‫سه‌رۆک هه‌ڤاڵ سه‌مای ره‌خنه‌ کرد‬ ‫و پێى ووت؛تۆ زۆر سه‌رانسه‌رى‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ سه‌ما ناسک به‌اڵم به‌قه‌ده‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش چاالک بوو‪ ،‬له‌گه‌ڵ هه‌موو‬ ‫هه‌ڤااڵن په‌یوه‌ندییه‌کى زۆر گه‌رمى‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬به‌رده‌وام هه‌ڤااڵن هێزیان ‪37‬‬ ‫لێ وه‌رده‌گرت و سه‌رچاوه‌ى هێز‬ ‫و مۆراڵ بوو‪ .‬ئه‌و به‌رده‌وام به‌‬ ‫رۆحى منداڵێکى زۆر پاک ده‌ژیا و‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وتى له‌ژیاندا ده‌کرد‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ڤاڵ سه‌ما هه‌تا رۆژى‬ ‫ئه‌مڕۆمان شه‌هید نه‌بوایه‌‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫که‌سایه‌تییه‌کى زۆر به‌هێزیش‬ ‫ده‌رکه‌وتبا چونک ‌ه کراوه‌بوو‬ ‫بۆ پێشکه‌وتن‪ .‬زۆر هه‌ڤاڵمان‬ ‫هه‌یه‌ ماوه‌ى چه‌ندین ساڵه‌ له‌ناو‬ ‫رێکخستنن به‌اڵم ئاستى ئه‌وه‌یان‬ ‫نیه‌ ئه‌رکێکى قورس بگرنه‌ ئه‌ستۆ‬ ‫به‌اڵم هه‌ڤاڵ سه‌ما ده‌یکرد و زۆر‬ ‫لێهاتوو بوو‪ .‬پێشتر هه‌ڤاڵ سه‌ما‬ ‫له‌باکوور ده‌ستگیرکرابوو به‌اڵم‬ ‫به‌هۆى نه‌بوونى هیچ به‌ڵگه‌یه‌ک‬ ‫ئازاد کرابوو‪ ،‬جارێکى دیکه‌ش‬ ‫به‌هه‌مان شێو ‌ه دواى گه‌ڕانه‌وه‌ى‬ ‫ل ‌ه گۆڕه‌پانی سه‌رۆک ده‌ستگیرکرا‬ ‫و ئه‌مجاره‌ له‌ زینداندا چاالکیه‌که‌ى‬ ‫خۆى ئه‌نجام دا و به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫شه‌هیدبوو‪.‬‬ ‫تروسکه‌‪ :‬کاتێک چاالکیه‌که‌ى ئه‌و‬ ‫باڵوبوویه‌وه‌ تۆ له‌کوێ بووى؟‬ ‫سه‌ما‬ ‫شه‌هید‬ ‫چاالکیه‌که‌ى‬ ‫ساڵى ‪ 1998‬بوو‪ ،‬ئه‌وکات ‌ه من‬

‫سه‌ما ده‌یوت؛ من‬ ‫ده‌مه‌وێ بچم ‌ه‬ ‫ئه‌و به‌هه‌شته‌ی‬ ‫ک ‌ه له‌«زین»ه‌و ‌ه‬ ‫ب ‌ه میراس‬ ‫بۆمان ماوه‌ته‌و ‌ه‬ ‫و«زیالن»ئاوه‌دانی‬ ‫کردووه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫سه‌رگوزه‌شته‌‬

‫سێشه‌مم ‌ه ‪30-3-2015‬‬

‫له‌"مه‌تینا"(یه‌کێک ‌ه ل ‌ه مه‌نتیق ‌ه‬ ‫چیاییه‌کانی باشووری کوردستان‬ ‫ل ‌ه نزیکی شاری ئامێدی به‌شێکی‬ ‫نیشته‌جێی‬ ‫هاوواڵتیانی‬ ‫ل ‌ه‬ ‫گونده‌کانی ئه‌و ده‌ڤه‌ر ‌ه سوریانین)‬ ‫بووم‪ ،‬کاتێک هه‌ڤاڵ سه‌ما شه‌هید‬ ‫بوو‪ .‬دوای چه‌ند رۆژان له‌سه‌ر‬ ‫چاالکیه‌که‌ی هه‌ڤاڵ سه‌ما شرۆڤه‌ و‬ ‫رێنمایی سه‌رۆک له‌سه‌ر هات‪ .‬له‌و‬ ‫‪ 38‬کاته‌دا هه‌ڤاڵ "فکری بایگه‌لدى"‬ ‫ش چاالکی خۆی کردبوو و شه‌هید‬ ‫ببوو‪(.‬هه‌ڤاڵ فکری بایگه‌لدی‬ ‫هه‌ڤاڵیک بوو که‌ دوای چاالکیه‌که‌ی‬ ‫هه‌ڤاڵ سه‌ما که‌ به‌ ئامانجی په‌یڕه‌و‬ ‫کردنی خه‌تی ئازادی ژن و‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی ده‌ربڕین به‌رامبه‌ر‬ ‫زهنیه‌تی ده‌ستدرێژی کاری پیاو‬ ‫بوو‪ ،‬ئه‌ویش چاالکی ده‌کات و‬ ‫هه‌ڤاڵ سه‌ما به‌ قۆمیتان و پێشه‌نگی‬ ‫خۆی ناو ده‌بات‪).‬دواى گه‌یشتنى‬ ‫رێنمایی سه‌رۆک ئێمه‌ زانییمان‪.‬‬ ‫سه‌رۆک به‌گرنگى ئه‌و چاالکیانه‌ى‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندبوو و له‌م باره‌یه‌وه‌‬ ‫رێبه‌ر ئاپۆ وه‌ک رێهه‌ڤاڵیکی خه‌تی‬ ‫ئازادی ژن هه‌ڤاڵ فکری بایگه‌لدی‬ ‫به‌ بیر دێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫تر و سکه‌‪ :‬هه‌ڵسه‌نگا ند نه‌کا نى‬ ‫سه‌رۆک به‌بیرت دێت له‌و کاته‌دا؟‬

‫سه‌رۆک‬ ‫له‌هه‌ڵسه‌نگاندنه‌کانى‬ ‫له‌و کاته‌دا دوو خاڵ به‌بیرم‬ ‫دێن‪ ،‬یه‌ک ئه‌وه‌بوو ک ‌ه سه‌رۆک‬ ‫ئاماژه‌ى به‌و ‌ه کردبوو ک ‌ه هه‌ڤاڵ‬ ‫سه‌ما له‌زینداندا له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫زهنیه‌تێکى وه‌حش چاالکى‬ ‫ئه‌نجامداوه‌‪" .‬چاالکى شه‌هید سه‌ما‬ ‫له‌دژى ئه‌و توندوتیژیانه‌ بوو ‌ه که‌‬ ‫ده‌خوازن زیندانه‌کان بێ ده‌نگ‬ ‫بکه‌ن‪ ".‬یه‌کێکى تر ئه‌وه‌بوو که‌‬ ‫سه‌رۆک باسى له‌وه‌کرد "هه‌ڤاڵ‬ ‫سه‌ما په‌یوه‌ندییه‌کى ناراستى‬ ‫زهنیه‌تى پیاوساالرى ریسوا کرد‬ ‫و به‌رامبه‌ری راوه‌ستا‪ ".‬به‌هه‌مان‬ ‫شێو ‌ه هه‌ڤاڵ فکریش له‌پێناو‬ ‫له‌ناوبردنى ئه‌و ‌ه خۆیان فیدا کرد‪،‬‬ ‫سه‌ما گه‌یشته‌ ئاستى ژنێکى ئازاد و‬ ‫فیکرده‌تیش به‌هه‌مان شێو ‌ه گه‌یشته‌‬ ‫ئاستى پیاوێکى ئازاد‪.‬‬ ‫تروسکه‌‪ :‬له‌وکاته‌ى خه‌به‌ره‌که‌ت‬ ‫پێکه‌یشت شرۆڤه‌ى خۆت نه‌کرد‬ ‫بۆ ئه‌و چاالکیه‌؟‬ ‫وه‌ک ئێستا ته‌له‌فزیۆن و ئه‌نته‌رنێت‬ ‫و شتی وا نه‌بوو و ‪ ،‬دواى ئه‌وه‌ى‬ ‫رێنمایی سه‌رۆکیش هات و‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کى گشتى هه‌ڵسه‌نگاندنى‬ ‫له‌سه‌ر کردبوو ‪ ،‬وه‌ک ووتم ‪ ،‬تا‬ ‫رێنمایی سه‌رۆک ئاتبوو‪ ،‬به‌اڵم‬

‫من هه‌تا یه‌ک ساڵیش نه‌مزانی بوو‬ ‫که‌ هه‌ڤاڵ سه‌ما شه‌هید بوه‌‪ .‬دواى‬ ‫ئه‌وه‌ى وێنه‌کانم بینیم زانیم ئه‌وه‌‬ ‫هه‌ڤاڵ سه‌مای ‌ه شه‌هیدبووه‌‪ .‬له‌کاته‌دا‬ ‫زۆر غه‌مباربووم‪ .‬پاشان بیرم له‌وه‌‬ ‫کرده‌و ‌ه که‌ جگ ‌ه له‌ هه‌ستیارى‬ ‫له‌رووى زانستیه‌وه‌ ده‌توانم چ‬ ‫کاربکه‌م ‪.‬‬ ‫تروسکه‌‪ :‬دوا په‌یامتان له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫هه‌ڤاڵ ‌ه شه‌هید ‌ه و ئه‌وه‌ى ک ‌ه زۆر‬ ‫پێى کاریگه‌ربووى؟‬ ‫ئه‌وه‌ى زۆر کاریگه‌رى له‌سه‌ر‬ ‫کردبووم ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه ماوه‌ى چه‌ندین‬ ‫ساڵ به‌یه‌که‌وه‌بووین به‌اڵم چۆن‬ ‫من نه‌توانى سودى لێ وه‌ربگرم‪.‬‬ ‫شه‌هیدبوونى ئه‌و کاریگه‌رى‬ ‫هه‌بوو‬ ‫هه‌موومان‬ ‫له‌سه‌ر‬ ‫‪،‬به‌تایبه‌ت خۆم چونک ‌ه به‌یه‌که‌وه‌‬ ‫مابووین‪ .‬جگ ‌ه له‌وه‌ش له‌رووى‬ ‫مه‌عنه‌وییه‌وه‌ زۆر کاریگه‌ربووم‪،‬‬ ‫ک ‌ه هه‌ڤاڵتییه‌کى راست چیه‌؟‬ ‫ژنێکى ئازاد چۆنه‌؟ چون توانى‬ ‫هه‌ڤاڵ فکرى بگه‌یه‌نێته‌ ئاستێک‬ ‫که‌ پیاوێکى ئازاد بێت‪ .‬له‌دواى ئه‌و‬ ‫شه‌هیدبوون ‌ه هێزێکى مه‌عنه‌ویم‬ ‫دروست بوو‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ى بتوانم له‌‬ ‫تێکۆشان بۆ ئازادى به‌سه‌رچاوه‌ى‬ ‫بگرم‪.‬‬

‫من ئێستا بژێوی خۆم هه‌یه‌ هیچ پێویستمان به‌ ده‌ره‌وه‌ نییه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫حکومه‌تی هه‌رێم هه‌ر چاوه‌روانی به‌غدایه‌ و به‌غدایش ئه‌ڵێ ئێوه‌ عه‌رز‬ ‫بده‌نه‌ کوژراوانی ئه‌و گروپانه‌ی تازه‌ دامه‌زراون‪ ،‬مه‌به‌ستم ئه‌وانه‌ی‬ ‫حه‌شدی شه‌عییه‌‬

‫تێکۆشانی ژنان له‌ بوواره‌کانی ژیان پێویسته‌ له‌‬

‫ئایدۆلۆژیاوه‌ تا ده‌گاته‌ سیاسه‌ت‪ ،‬له‌ سه‌ربازیه‌و تا‬ ‫ده‌گاته‌ پاراستن‬ ‫ژنۆلۆژی چاره‌سه‌ری کێشه‌کان و رێنمایی ئازادی ژنه‌‬

‫ژن له‌ به‌رامبه‌ر سیسته‌می پیاوساالری تالوکه‌یه‌کی‬ ‫شاراوه‌یه‌‬