Denkstap 3 Is je eerste antwoord je beste antwoord?

d Kies uit oefening c één van de vragen van een andere groep. Stel drie bijkomende vragen bij de gekozen filosofische vraag.

Filosofische vraag:

Bijkomende vragen: e Wat zou jij antwoorden op de gekozen vraag? DENKSTAP 3 Is je eerste antwoord je beste antwoord? Als je een filosofische vraag stelt, kunnen er meteen antwoorden in je opkomen. De kunst van de filosofie is om kritisch om te gaan met die eerste gedachten. Je eerste antwoord is vaak niet het beste antwoord in filosofie. Maar hoe kom je tot goede antwoorden? 1 Een antwoord op een vraag kun je weergeven in een stelling. Zo voeg je het antwoord en de vraag samen tot een standpunt. Met een stelling moet je steeds kritisch omgaan. a Werk in duo’s. Maak van de vraag en het antwoord in kolom A een stelling zoals in de voorbeelden 1 en 2.

B

1→ Vraag: Wat maakt iets grappig? Antwoord: Dat je ermee moet lachen. Stelling: ‘Iets is grappig als je ermee moet lachen.’ - Kan iets grappig zijn zonder dat je moet lachen? - Kun je met iets lachen dat niet grappig is? 2→ Vraag: Wanneer is iemand rijk? Antwoord: Als iemand veel geld heeft. Stelling: ‘Dat iemand rijk is, weet je doordat die persoon veel geld heeft.’

- Kan iemand veel geld hebben, maar toch niet rijk zijn? - Kan iemand rijk zijn, maar toch geen geld hebben? A ©VAN IN

HOOFDSTUK 1

A B

3→ Vraag: Wanneer is iemand slim? Antwoord: Als iemand goede punten haalt. b Met een stelling moet je kritisch omgaan. Bekijk in kolom B de voorbeelden 1 en 2. Bedenk twee vragen in kolom B die de stellingen die je noteerde bij 3-5 in twijfel trekken. Stelling: 4→ Vraag: Wat maakt iemand tot een vriend? Antwoord: Dat die persoon je altijd helpt. Stelling: 5→ Vraag: Hoe spendeer je goed je vrije tijd? Antwoord: Door veel plezier te maken. Stelling: VIP Socrates (470 v.C. - 399 v.C.), een beroemde Griekse filosoof en leermeester van Plato, leefde in de vijfde eeuw voor Christus. Hij staat vooral bekend om zijn bijzondere manier van dialogen voeren, waarbij hij met behulp van vragen en voorbeelden zijn gesprekspartner laat nadenken over wat hij of zij denkt te weten. Het orakel van Delphi verklaarde zelfs dat Socrates de wijste man was. Daarop antwoordde Socrates dat hij maar één ding weet ... en dat is dat hij niets weet. Zijn filosofie bracht hem zelfs in grote problemen. Op een gegeven moment werd hij voor de keuze gesteld: stoppen met filosoferen of geëxecuteerd worden. Socrates ©VAN IN koos ervoor om te drinken van de gifbeker en gaf zo zijn leven letterlijk voor de filosofie. HOOFDSTUK 1

Kritisch denken

1.8

Socrates trok de kennis van anderen in twijfel met zijn kritische gesprekskunst. Neem bijvoorbeeld de stelling: ‘Het is goed om moedig te zijn.’ Socrates zou eerst vragen of het mogelijk is om moedig te zijn zonder dat het goed is. Misschien zorgt de moed van een soldaat ervoor dat hij heel zijn groep de dood in jaagt? Telkens wanneer iemand tot een stelling kwam, deed Socrates een beroep op het kritisch denken om vragen te stellen en voorbeelden te geven die de kennis van anderen filosofisch onderzoeken. Met behulp van die vragen zette hij anderen aan om na te denken over hun antwoorden. Je kunt hem op dat vlak vergelijken met een vroedvrouw die meehelpt tijdens de bevalling. Maar in plaats van een kind brengt hij kennis mee ter wereld. c Maak gebruik van voorbeelden om een stelling kritisch in vraag te stellen.

Werk in duo’s. Eén leerling vervolledigt de onderstaande stellingen. De andere leerling bedenkt een voorbeeld waarmee de stelling in vraag wordt gesteld. Stelling: Vriendschap is ... regelmatig met elkaar omgaan. Tegenvoorbeeld: Stel dat een vriend voor een jaar op reis gaat en je ziet of hoort hem weinig. Zijn jullie dan geen vrienden meer?

Vriendschap is ...

Verdrietig zijn betekent ... MOEDIG ZIJN betekent ... Een spel is ... VRIENDEN ZOUDEN NOOIT ... 1 5 2 3 2 Een antwoord vinden op een filosofische vraag is het einddoel, maar de weg naar het antwoord is het belangrijkst. De reden achter je antwoord, het ‘waarom’, maakt een antwoord sterk of zwak. a Kies één van deze uitspraken: — Valsspelen mag. — Valsspelen mag niet. 1→ Noteer een reden waarom je het eens bent met de gekozen uitspraak. Bespreek klassikaal waarom je voor die uitspraak koos. 4 ©VAN IN

HOOFDSTUK 1 2→ Stel jezelf nog eens de volgende vraag bij je eerste argument: maar waarom? Geef een bijkomend argument.

3→ Welke kritische vraag kun je stellen bij je laatste argument (2)?

Iedereen kan anders antwoorden op bepaalde vragen. Dat geldt ook voor filosofische vragen. Het is de reden achter je antwoord die echt belangrijk is. Een reden voor je antwoord is een argument. Om een filosofisch sterk antwoord of sterke stelling te geven, moet je stevige argumenten hebben waarop je antwoord gebaseerd is. Een slecht antwoord is bijvoorbeeld: "Daarom!" Achter dat antwoord schuilt geen reden of argumentatie. Een stelling zonder argumentatie heeft geen enkele ondersteuning. Vergelijk een stelling met het dak van een huis. Het dak moet op iets steunen of het stort in. Een stevige argumentatie zorgt voor een stevig huis waar het dak op kan rusten. Waarom je zegt wat je zegt 1.9 b Is competitief gamen een sport? Ga op zoek naar argumenten. 1→ Bekijk het filmpje over e-sports van Sporza. Welke argumenten worden er gegeven in het filmpje? 4→ Welk voorbeeld kun je bedenken dat het tegendeel aantoont van je laatste argument (2)? 5→ Maak gebruik van de vraag en het voorbeeld om je laatste argument (2) sterker te maken. stelling argumentatie©VAN IN 2→ Vind jij dat competitief gamen een sport is? Waarom wel/niet?

c Ben je medeverantwoordelijk voor iets waarvan je op de hoogte bent? Vergelijk de argumenten.

1→ Bekijk het filmpje van Rachida Lamrabet. Welk argument geeft zij?

2→ Bekijk het filmpje van Kamagurka. Welk argument geeft hij?

3→ Bekijk het filmpje van Laura van Dolron. Welk argument geeft zij?

4→ Stel dat je ziet hoe een medeleerling gepest wordt op de speelplaats. Is het dan je plicht om te helpen? Waarom wel/niet? d Bekijk een tweede fragment van Doordenkers uit Iedereen Beroemd. 1→ Welke argumenten geven de filosofen voor de vraag: Mag je geheimen hebben voor je partner? 2→ Wat denk jij? Mag je geheimen hebben voor je partner? Waarom wel/niet? ©VAN IN

HOOFDSTUK 1