18 minute read
D2 China en de Mongolen
D2 In het Verre Oosten bevindt zich vanaf de 3e eeuw v.C. het Chinese keizerrijk. Het heeft zich ontwikkeld uit de stroomcultuur van de Gele Rivier. Ten noorden van dat rijk leven China en de Mongolen de Mongolen. In de 13e eeuw veroveren ze niet alleen China, maar vormen ze één van de grootste rijken uit de wereldgeschiedenis.
Wat zijn de belangrijkste kenmerken van het Chinese keizerrijk op politiek, economisch, sociaal en cultureel domein? Welke gelijkenissen en verschillen zijn er met het Westen? Welke veranderingen brengen de Mongolen? Hoe verlopen de contacten met het Westen?
206 v.C.
QIN HAN
220 265 420 581 618
JIN SUI TANG
Kaartnr(s).
907960 1279 1368 1644
SONG YUAN MING QING
1
OPDRACHT 1
OPDRACHT 2
Een andere indeling van het verleden en kijk op de wereld
De Chinezen delen hun geschiedenis anders in dan wij. Zij kennen bijvoorbeeld geen
middeleeuwen of vroegmoderne tijd. Ze gebruiken onder andere dynastieën of vorstenhuizen van
keizers om hun verleden in te delen. Deze les gaat zo over de Song- en de Yuan-dynastie. Zoals je weet zijn alle indelingen maar hulpmiddelen om je te helpen oriënteren in het verleden.
De Chinezen vinden in het verleden hun cultuur zeer hoogstaand. Ze beschouwen hun land
als het ‘Rijk van het Midden’, het centrum van de wereld, dat omringd wordt door barbaarse
volkeren en landen. Naarmate je verder van dat centrum weggaat, neemt de barbaarsheid volgens hen toe.
Vergelijk met onze indeling in zeven tijden. - Wie regeerde er over China tijdens het Frankische Rijk in Europa? - In welke van de zeven westerse tijden vallen de Song- en de Yuan-dynastie?
De Chinese geschiedenis wordt ook eenvoudiger ingedeeld.
Legendarische Vorming van het Vroege Late Republiek VolksRijk Chinese Rijk Keizerrijk Keizerrijk republiek
2100 v.C. 1000 v.C. 206 960 1912 1949
OPDRACHT 3 - In welke van onze zeven tijden gebeurt dat?
- Hoe heet China vandaag?
Het Chinese Keizerrijk onder de Tang-dynastie (618-907) Het Chinese Keizerrijk onder de Songdynastie (960-1279)
2
Bestudeer de twee kaarten en omcirkel telkens het juiste antwoord.
• Het Song-rijk bestond voor / na het Tang-rijk. • Het Song-rijk is groter / kleiner dan het Tang-rijk. • De hoofdstad van het Song-rijk is Zhongdu (Beijing) / Hangzhou. • De Chinese Muur verhindert / verhindert niet dat andere volkeren stukken van China veroveren.
• De Gele Rivier stroomt door het Tang-rijk / Song-rijk.
Een georganiseerde manier van besturen
In 960 bestijgt de eerste Song-keizer de troon. De keizer bestuurt het rijk in naam van de hemelgoden. Hij heeft als ‘zoon des hemels’ dan ook enorm veel macht. De keizer bestuurt het
rijk niet alleen: hij heeft veel medewerkers. De meesten zijn ambtenaren. Als je slaagt voor de
zeer moeilijke staatsexamens over de Chinese literatuur, mag je ambtenaar worden. Tijdens je loopbaan bekleed je verschillende functies: provinciegouverneur, rechter, inner van belastingen, ingenieur, legeraanvoerder … Voor belangrijke beslissingen moet je altijd wachten op de toestemming van het keizerlijke hof.
De Chinezen hebben strenge wetten. Een gewone Chinees moet daaraan gehoorzamen. De keizerlijke familie en de hoge ambtenaren staan boven die wetten. Zij hoeven er dus niet aan te gehoorzamen.
Schilderij, 191 x 169 cm, gemaakt voor 1279, Nationaal museum Taipei
Keizer Tai Zu, de eerste keizer van de Song-dynastie (960976). De kleur geel is een van de keizerlijke symbolen. Daarom draagt de keizer dikwijls gele gewaden.
Detail van de negendrakenmuur, 18e eeuw, keizerlijk paleis, Beijing
Een ander symbool van de keizer is een draak met aan elke poot vijf klauwen. In de Chinese mythologie brengt het dier geluk
en welvaart.
- Onderstreep in de contextinformatie bij elke bron een kenmerk van de Chinese keizer.
Afbeelding van de Jade-keizer op zijn troon, omringd door andere goden, schildering op zijde, datering onbekend
De Jade-keizer is een soort van oppergod die in zijn paleis in de
hemel verblijft. De hemelgoden
beschermen de mensen tegen het kwaad. De keizer regeert namens hen over het rijk. Hij is daarom de ‘Zoon van de hemel’.
- Welke bron komt zeker uit de tijd van de Song-dynastie? Omcirkel.
bron 1 – bron 2 – bron 3
- Waarom gebruikt Storia HD ook bronnen uit andere periodes, denk je?
3
Een bloeiende economie met veel armen
Ongeveer 10 % van de mensen woont in steden. De hoofdstad Hangzhou telt in de 12e eeuw ca. twee miljoen inwoners. De steden en de meeste dorpen zijn ordelijk gebouwd volgens een
dambordplan. Op het platteland leven zeer veel arme boeren. Ze betalen hoge belastingen en
krijgen veel te lage prijzen voor hun producten. De armsten werken dikwijls op de uitgestrekte landerijen van de grootgrondbezitters. Veel van die rijken hebben hun bezittingen aan de
handel te danken. Ze verhandelen zowel landbouwproducten (thee, graan, zijde …) als nijverheidsproducten (textiel, porselein, papier, gietijzer …).
Onder de Song-keizers ontwikkelt China een industrie: in grote ateliers maken arbeiders nijverheidsproducten. De arbeiders zijn opgedeeld in groepen. Elke groep is verantwoordelijk voor een ander onderdeel van het productieproces. De ateliers zijn dus voorlopers van de hedendaagse fabrieken.
De Chinezen drijven handel over land en zee met andere landen. Vreemde kooplieden (Perzen, Arabieren, Koreanen …) bezoeken op hun beurt China. Over land wordt er langs de ‘zijderoute’ zeker al vanaf de 2e eeuw v.C. handelgedreven met het Middellandse Zeegebied. Dat gebeurt grotendeels via tussenhandel: langs vaste plaatsen op de route verkoopt de ene koopman de goederen telkens weer door aan een andere. Een Chinees verkoopt bijvoorbeeld aan een Pers, die op zijn beurt aan een Arabier, die aan een Europeaan ... De handel via de zijderoute valt soms voor lange tijd stil door oorlogen en plundertochten van nomadenstammen. Over zee zijn er contacten met Korea, Zuidoost-Azië, Indië ...
OPDRACHT 5
Chinees geld
Bron 1
Het gieten van bronzen munten
Bron 2
Stempel voor het drukken van papieren geld, waarschijnlijk uit het begin van de 12e eeuw
Elk biljet is inwisselbaar tegen munten.
- In West-Europa slaat men munten. Men doet dat door de kenmerken (bijvoorbeeld de afbeelding van een koning) op metalen ronde schijfjes te slaan. Hoe maken de Chinezen hun munten?
- Hoe zorgen de Chinezen ervoor dat men het papieren geld vertrouwt?
OPDRACHT 6
De zijderoute
Met de naam ‘zijderoute’ omschrijft men de handelswegen die er zijn tussen China, Indië, Perzië, Arabië en Europa. De naam wordt voor het eerst gebruikt door Europese geleerden in de 19e eeuw. Naast zijde worden er tal van andere producten verhandeld via die handelswegen.
- De zijderoute bestaat uit één handelsweg. Juist of fout? Motiveer je antwoord.
- Geef minstens zeven hedendaagse landen die je doorkruist als je van Chang’an (Xian) naar
Rome reist over de route.
4
OPDRACHT 7
Een hoogstaande cultuur en wetenschappelijke vooruitgang
De Chinezen geloven dat hemel, mens en aarde met elkaar verbonden zijn. Die drie beïnvloeden elkaar. Een goede Chinees heeft respect voor de ouderen, de voorouders, de keizer (en andere meerderen) en de goden. Hij moet dat respect tonen door zich op de juiste manier te gedragen. Riten of rituelen zorgen ervoor dat hij dat doet. De volledige verzameling aan riten noemen de Chinezen ‘Li’. Voor de juiste gedragsregels baseert men zich op de ideeën van de geleerde Kong Fu Tse (551-479 v.C.) Men weet echter niet meer wat die exact gezegd en geschreven heeft. Latere volgelingen hebben zijn ideeën vermengd met die van andere geleerden, levenswijzen en
godsdiensten (o.a. het boeddhisme). In de ogen van de Chinezen is al wie niet volgens de riten
handelt een barbaar. Onder de Song beleeft de Chinese kunst en literatuur een hoogtepunt. Er
wordt ook heel wat uitgevonden zoals het papier, de drukkunst, het kompas en het buskruit.
Bron 1
Onder de Song ontwikkelen de Chinezen het buskruit. De tekening toont katapulten die zowel stenen als explosieven wegslingeren. Vanaf ca. 1300 drukken de Chinezen met losse letters die ze bij het zetten selecteren uit roterende zetkasten.
Bron 2
Omcirkel het juiste antwoord.
• Zoek op. In welke eeuw vindt men in West-Europa de boekdrukkunst met losse letters uit? 13e eeuw – 14e eeuw – 15e eeuw – 16e eeuw
• De Chinezen vinden de boekdrukkunst voor / na West-Europa uit. • Het buskruit is een Chinese / westerse uitvinding.
OPDRACHT 8
De Mongolen zijn een volk van nomaden die met hun kudden (paarden, schapen en kamelen) ten noorden van China leven. Omstreeks 1200 verenigt Temoedjin, een stamhoofd, verschillende stammen onder zijn gezag. Zes jaar later geven die hem de titel ‘Djengis Khan’, wat ‘sterke heerser’ betekent. Hij geeft zijn volk een duidelijke wetgeving en voert een schrift in. Bovendien beschikt hij over een goed georganiseerd en gedisciplineerd leger. De ruiterij vormt de ruggengraat van dat leger.
De Mongolen worden al snel zeer berucht. Ze plunderen, moorden en verkrachten. Volkeren, steden en gebieden die weerstand bieden, worden vernietigd. Wie zich onderwerpt, ontsnapt dikwijls aan dat lot. Bij zijn dood in 1227 heeft Djengis Khan Centraal-Azië en het noorden van China veroverd. Zijn nakomelingen verdelen het rijk onder elkaar, maar aanvaarden één van hen als Groot-Khan, een soort van opperste leider. In 1279 verovert de Groot-Khan Koebilai (1215-1294) het Chinese keizerrijk van de Song. Hij ziet zichzelf als de nieuwe keizer en sticht de Yuan-dynastie.
De snelle Mongoolse veroveringen zorgen voor een heropleving van de internationale handel met het Westen. Binnen het Mongoolse rijk heerst er vrede en staan handelaars onder bescherming van de Khans. De zijderoute herleeft daardoor.
Geef tien hedendaagse landen die geheel of gedeeltelijk binnen het Mongoolse Rijk vallen. Vermeld daarbij ten minste één Europees land.
TIP Raadpleeg de hedendaagse wereldkaart op de uitvouwbare tijdlijn.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 Het Mongoolse wereldrijk op het einde van de 13e eeuw
OPDRACHT 9
Bron Een Vlaming bij de Mongolen
De Vlaamse monnik Willem van Rubroek reist in 1253-1255 naar het hof van de Groot-Khan
Mangu in Karakorum. Willem wil de Mongolen tot het christendom bekeren. Hij krijgt de steun van de Franse koning Lodewijk IX. Willem kan echter niet veel mensen bekeren. Mangu Khan stuurt de monnik terug naar West-Europa met een boodschap aan koning Lodewijk:
Dit is het voorschrift van de eeuwige God: ‘In de hemel is er maar één eeuwige God en op aarde is er maar één heerser: Djengis Khan’ (…) Dit is het woord van de zoon van God dat aan u gericht is. Laat dat gehoord en begrepen worden, wie we ook zijn, Mongool, Naiman,
Merkit of Muzelman, overal waar oren kunnen luisteren, en overal waarheen een paard kan lopen. Vanaf het moment dat zij mijn voorschrift horen en het begrijpen, maar het niet willen geloven en tegen ons oorlog willen voeren, zal u horen en zien dat ze ogen hebben maar toch blind zijn. Wanneer ze iets willen vasthouden, zullen ze geen handen meer hebben en wanneer ze willen wandelen, zullen ze geen voeten meer hebben. Dit is de leer van de eeuwige God. Uit de kracht van de eeuwige God, die zich uit in het grote volk van de Mongolen, richt Mangu Khan dat voorschrift aan koning Lodewijk, heer van de Franken, aan alle andere heersers en priesters en aan het grote volk van de Franken, opdat ze onze boodschap zouden begrijpen samen met de leer van de eeuwige God die geopenbaard werd aan Djengis Khan.
Uit: Simon Corveleyn, Het Itinerarium van Willem van Rubroek, Masterproef Vakgroep Letterkunde, UG, 2014
Willem van Rubroek wordt tussen 1210 en 1215 geboren in het dorpje Rubroek bij Kassel (nu Frans-Vlaanderen). Willem wordt franciscaan en studeert in Parijs en Nicosia. Daar in Cyprus maakt hij kennis met de Franse koning Lodewijk IX die hij vervolgens op kruistocht vergezelt. In 1253 trekt Willem dan naar Mongolië. Bij zijn terugkeer moet hij van zijn orde in het MiddenOosten blijven. Daarom schrijft hij in het Latijn een verslag aan de koning. Ca. 1256 is Willem dan toch in Parijs. Daar ontmoet hij de geleerde Roger Bacon. Die is zo onder de indruk dat hij stukken uit het verslag opneemt in zijn eigen boek over de wetenschap, het ‘Opus Majus’. Het verslag zelf geraakt voor lange tijd vergeten en zal pas in de 19e eeuw van geleerden aandacht krijgen. Waar en wanneer Willem van Rubroek stierf, is onbekend.
- Omcirkel het juiste antwoord.
De bron is een primaire bron / secundaire bron over de mening van de Mongolen over West-Europa.
- Bespreek wat we weten over de maker van de bron.
- Lees de bron. Zijn de uitspraken juist of fout? Duid aan.
- Heeft het reisverslag veel invloed gehad op de tijdgenoten van Willem? Motiveer je antwoord.
a De Khan sluit een bondgenootschap met de Franse koning.
b De Mongolen beschouwen Djengis Khan als de zoon van God. c De Khan waarschuwt de Europeanen om geen oorlog tegen hen te voeren en niet te proberen om hen bekeren. Juist Fout
6
China onder de Yuan-dynastie
Koebilai Khan maakt van Beijing de nieuwe hoofdstad van China. De Mongolen behouden
grotendeels de Chinese organisatie en manier van besturen. Ze vormen echter een gelaagde samenleving en delen de bevolking in vier groepen in: Mongolen, Gemengden (Perzen, Oeigoeren,
Turken …), Chinezen en Zuid-Chinezen. De belangrijkste functies gaan naar de eerste twee
OPDRACHT 10 groepen. De Mongolen discrimineren de Zuid-Chinezen die ze als minderwaardig beschouwen:
ze moeten meer belastingen betalen en krijgen minder ambten. Mongoolse edelen eigenen zich grote landerijen toe waarop een deel van de arme Chinezen als slaven moeten werken.
De Mongolen zijn net zoals de Chinezen tolerant voor vreemde godsdiensten: moslims, christenen, joden, boeddhisten … mogen vrij hun godsdienst belijden.
In de 14e eeuw maken conflicten over de troonsopvolging, economische problemen en opstanden van uitgebuite boeren een einde aan de Mongoolse overheersing. In 1368 beklimt een Chinese rebellenleider als de eerste Ming-keizer de troon. De Mongolen verlaten China en keren terug naar hun steppen. Het Mongoolse Rijk valt verder uit elkaar.
Bron 1 De Italiaan Marco Polo in China Bron 2
Marco Polo vertelt over de zuidelijke hoofdstad ‘Kinsay’ (Hangzou):
Alle straten in de stad zijn geplaveid met baksteen of steen, net zoals alle belangrijke wegen, zodat je in enkele richting kunt rijden of reizen (…) Elke burger van de stad heeft de gewoonte (…) op zijn huisdeur zijn eigen naam te schrijven, net zoals de naam van zijn vrouw, die van zijn kinderen, zijn slaven en alle inwoners van zijn huis. Als er iemand sterft, wordt de naam uitgewist en als er een kind wordt geboren, wordt die naam eraan toegevoegd. Op die manier kan de heerser het exacte bevolkingsaantal van de stad te weten komen.
De karavaan van Marco Polo, detail uit de Catalaanse wereldatlas, 1375
Uit: Marco Polo, Il Millionne, ca. 1300
De Venetiaanse handelaar Marco Polo (1254-1324) verblijft tussen 1271 en 1295 in China. Hij beweert in dienst geweest te zijn van de Groot-Khan Koebilai. In Chinese bronnen heeft men wel geen enkel spoor teruggevonden van een Italiaan in dienst van de Khan. Een deel van zijn beschrijvingen zijn zeer goed, andere lijken dan weer overdreven. Zijn verhaal wordt opgetekend door Rustichello van Pisa. Marco Polo zit samen met hem omstreeks 1298 gevangen in een cel in Genua. De eerste versie van het boek verschijnt nog tijdens zijn leven en kent veel succes. Die versie is echter verloren gegaan. Tal van andere versies doen in de middeleeuwen echter de ronde.
- Omschrijf kort met enkele kernbegrippen wie Marco Polo is.
- Onderstreep vier zaken in de uitleg die zijn boek als minder betrouwbaar doen uitschijnen.
- Wat schrijft Marco Polo over de straten in China?
- Waarom valt dat hem op, denk je?
OPDRACHT 11
Niet alle Mongolen wonen in de republiek Mongolië. Ook in de Volksrepubliek China is er een gebied waar Mongolen wonen, Binnen-Mongolië genoemd.
Bron 1
Het standbeeld van Djengis Khan in de republiek Mongolië
Het in 2008 opgerichte stalen standbeeld is 40 m hoog. De beeldhouwer D. Erdenebileg en de architect J. Enkhjargal ontwierpen het in opdracht van een Mongoolse toeristische organisatie. Het hoort bij een bezoekerscentrum over de Mongoolse geschiedenis en over de levenswijze van de steppevolkeren. Djengis wordt er voorgesteld als een militair genie en het Mongoolse Rijk als een rijk waar de cultuur, economie en tolerantie bloeiden.
(…) Marie-Dominique Even, specialist in de Mongoolse geschiedenis (…) valt niet van haar stoel door de houding van China. ‘Het past helemaal binnen het huidige beleid om alles door de molen van het Chinese nationalisme te halen. Net als Tibet en Xinjiang wordt Binnen-
Mongolië, een autonoom gebied, zeer sterk gecontroleerd door de centrale overheid. Die wil
de gebieden haar taal en religie, die van de Han [Chinezen], opleggen.’ Dat het museum een
verhaal vertelt dat breekt met hun nationale verhaal, is onaanvaardbaar voor hen.
Bron 2 Hoe China Djengis Khan wegschreef uit Franse expo over … Djengis Khan
Een Frans museum trekt de stekker uit een tentoonstelling over de Mongoolse heerser Djengis Khan. Dat doet het na vergaande bemoeienissen van Beijing, dat steeds harder optreedt tegen etnische Mongolen.
Uit: Jolien De Bouw, De Standaard, 15 oktober 2020
- Welk beeld van het Mongoolse verleden schetst men in bron 1?
- Welke uitspraak is juist? Kruis aan. Motiveer je keuze.
Het beeld van het verleden staat vast en verandert niet. Het beeld van het verleden wordt beïnvloed door wat men wil vertellen.
Wat je na deze les moet kennen en kunnen:
KENNEN
1 de begrippen ‘handel’, ‘nijverheid’ en ‘gelaagde samenleving’ uitleggen 2 de begrippen ‘dynastie’, ‘Rijk van het Midden’, ‘loonarbeider’,
‘zijderoute’, ‘riten’ en ‘Khan’ uitleggen 3 aan de hand van de westerse en de Chinese geschiedenis aantonen dat de indeling van de geschiedenis slechts een hulpmiddel is 4 twee titels van de Chinese keizer geven 5 drie kenmerken van de Chinese bestuurlijke organisatie geven 6 drie kenmerken van de economie onder de Song geven 7 met twee voorbeelden aantonen dat de Chinezen een technologische voorsprong hebben op het Westen 8 drie kenmerken van de Chinese levensbeschouwing geven 9 uitleggen wie Djengis Khan is en hoe zijn opvolging wordt geregeld 10 aan de hand van de Yuan-dynastie aantonen dat er zowel continuïteit als discontinuïteit in het bestuur is 11 de economische gevolgen van de
Mongoolse veroveringen voor het
Westen aantonen 12 twee tegengestelde hedendaagse visies op Djengis Khan geven
KUNNEN
1 de Song-dynastie, Djengis Khan en de Yuan-dynastie in de tijd situeren 2 de ligging van China op een blinde wereldkaart aanduiden 3 het Chinese keizerrijk vergelijken met de West-Europese vorstendommen op politiek, economisch, sociaal en cultureel vlak 4 een historische vraag bij een bron stellen of herkennen 5 met behulp van opdrachten nadenken over historische bronnen 6 primaire van secundaire bronnen onderscheiden om een historische vraag te beantwoorden 7 betrouwbaarheid van een bron nagaan 8 reflecteren over het gebruik van de geschiedenis en het beeld dat iemand van het verleden schetst 9 een historische kaart analyseren
Een aantal onderdeeltjes van ‘kennen’ en ‘kunnen’ kun je op diddit verder inoefenen. Als je denkt dat je een onderdeeltje kent of kunt, zet je daar een kruisje voor.
