Overzicht D

D

OVERZICHT

De middeleeuwen van 900 tot 1450

STANDENSAMENLEVING

PLATTELAND (rurale omgeving) GELAAGDE SAMENLEVING

geestelijkheid adel het volk

voorrechten

bossen ontginningen meer landbouwgrond

nieuwe landbouwtechnieken lichte stijging opbrengsten bevolkingstoename

misoogsten hongersnood (ook in de stad)

horigen, lijfeigenen worden vanaf 14e eeuw pachters + meer vrijheid

bevolkingstoename steden ontstaan of breiden uit, ook gestichte steden

plaatsen van handel (kooplieden, gilden) en nijverheid (ambachten)

meer vrijheid keure (zelf besturen, eigen rechtspraak)

ongelijkheid: poorters en niet-poorters, patriciërs meer macht dan ambachtslieden

leenstelsel: leenheer – leenmannen

verliezen aan macht door machtige leenmannen, invloed van de Kerk, militaire nederlagen, inspraak steden en adel, standenvergaderingen …

winnen aan macht door meer inkomsten (belastingen op handel, steden), gebruik van ambtenaren, centrale instellingen, huwelijkspolitiek, militaire overwinningen …

Franse koning veel machtsverlies, Capetingers herstellen vanaf 13e-14e eeuw de macht

keizer Duitse Rijk veel macht dankzij rijkskerk, investituurstrijd met de paus, na 1250 machtsverlies

Engelse koning 1066 Normandiërs, Plantagenets: controleren grote stukken van Frankrijk, nederlagen machtsverlies 1215 Magna Carta

STAD

126 OVERZICHT D De miDDeleeuwen van 900 tot 1450 VORSTEN oorlogen Honderdjarige Oorlog (1337-1453) © VAN IN

D

OVERZICHT

DE CHRISTELIJKE KERK IN HET WESTEN

MIDDELEEUWSE CULTUUR LATIJN, PAUS (BISSCHOP VAN ROME)

WETENSCHAPPEN, LITERATUUR EN KUNST

breuk met de oostelijke Kerk

abdijen (regel van Benedictus) Cluny (910) …

stijgende macht en prestige voor de paus vanaf de 11e eeuw

wint investituurstrijd in het Duitse Rijk kruistochten

verval vanaf de 14e eeuw

paus onder invloed van de Franse koning (Avignon) Westers schisma (1378-1417)

127OVERZICHT D De miDDeleeuwen van 900 tot 1450 Al de bovenstaande evoluties gebeuren gelijktijdig. middeleeuws onderwijs aanvankelijk beperkt, dan beroepskennis vanaf 12e eeuw culturele bloei (herontdekking klassieke auteurs via islamwereld) nood aan geschoold bestuursapparaat ontstaan van universiteiten geleerden autoriteitsgeloof Bijbel en geleerden klassieke oudheid Romeinse recht herontdekt ROMAANSE EN GOTISCHE KUNST VLAAMSE PRIMITIEVEN schilderkunst uit 15e eeuw © VAN IN